1. 3#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»áêã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
JÅ¡O<å~åÜ«∞}
K≥·~°‡<£-„ÃÑãπ JHÍ_»q∞
z‰õΩ¯_»∞„ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`«ZO.
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±, Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
„HÍOu, [~°fleã¨∞ì
"Õ∞<Õ[~ü
ZO.ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
Hõ=~ü _ç*ˇ·<£ : JO‰õΩ+π
#Å¡‰õΩO@, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ & 9912929078
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_çL`«Î~°O
<Õ#∞ W~°"≥· Uà◊√¡QÍ K«∂ã¨∞Î<åfl#∞. P
=∞˜ìQÀ_»Å#∞, =∞˜ì=∞x+≤x. P áê`« QÀ_»ÅÖ’ Zxfl
*Ï˝Ñ¨HÍÅ#∞ ^•K«∞‰õΩ<åfl_À. WKÀÛ@<Õ ã¨∂Ѷ‘ `åufiHõ
HõÅÅ g∞^Œ =∂i¯û*Ïxfl `«ÅÔH`«∞ΉõΩ<åfl_»∞. Éèí∂=∂~°æO
Ѩ˜ì# `≥Å∞QÆ∞ JHõΔ~åÅ#∞ ^Àã≤Ö’¡ áÈã¨∞H˘x =∞˜ì
áê^•Å =ÚO^Œ∞ "≥∂HõiÖÏ¡_»∞. #∂`«# =∂#=Ù_ç HÀã¨O
k=~å„`«∞Å∞ `«Ñ≤OKå_»∞. =ã¨O`«HÍÅ "Õ∞Ѷ¨∞O ã¨∂Ѷ‘
^Œ~°æ#∞ =Ú^•Ì_ç =∞˜ì ÃÑ^Œ=ÙÅ g∞k #∞Oz #HõûŃi
z#∞‰õΩÅ#∞ ‰õΩiã≤Ok. `«xqf~° P =~°¬OÖ’ `«_çKå_»∞.
q~°ã¨OÖ’ Ü«∞=fi#Ѩ٠áê^•Å#∞ "≥∂Ñ≤, W#∞Ѩ |∂@∞
H˜O^Œ Ѩ_ç qiy# p=∞ HÍÅ∞ â◊ÉÏÌxfl q<åfl_»∞. ^•xH˘Hõ
Q˘O`«∞#∞ J~°∞qKåÛ_»∞.
Éèí∞*ÏxH˜ áê`« ã¨Oz
JO^Œ∞Ö’ <åÅ∞QÆ∞ ziy# ѨÙã¨ÎHÍÅ∞
ZO`« =^ŒÌ#∞‰õΩ<åfl
<å =∞<ÀѶ¨ÅHõOÃÑ·
~åÅ∞`«∞#fl MÏ<£™êÉò *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}Pi÷Hõ,~å[H©Ü«∞,™êÇ≤Ï`«º=∂ã¨Ñ¨„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ.
ã¨Oáê^ŒHõ =~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}JH“Oò<≥O|~ü:62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî„ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£
ÃãÃÑìO|~ü : 2014
ã¨OѨ٘ : 4
ã¨OzHõ : 9
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`«ZO.,
HÍfi~°ì~ü <≥O. R-9, O.U HÍfi~°ì~üû,
L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=i≈˜, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£-500 007.
W."≥∞~ÚÖò:nadusthunnatelangana@gmail.com
PQÆãπì 26, 2014

2. 4 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
áÈÅ=~°O X_çû# Hõ^äÕ<å?! – HÍjO 5
`≥ÅOQÍ#O
PkÖÏÉÏ^Œ∞ Z<£H“O@~ü J^Õ `≥ÅOQÍ}? - =~°=~°~å=Ù 6
=~°Î=∂#O
q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ Ô~_£ HÍÔ~Êò - Z.#iûOǨÔ~_ç¤ 9
`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
XHõ q„QÆǨxfl ^èŒfiOã¨O KÕã≤# LѨ<åºã¨O - _®IIU~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞ 14
áê„ѨOzHõO
K«O^•Å∞! ^ŒO_®Å∞!! Éèí„ÏÅ∞!!! - _®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º 17
ѨÙ~ÀQÆ=∞#O
J@ÔHH˜¯# J*ˇO_® - J~°}º 19
J^ŒÌOÖ’ JHõΔ~åÅ∞
#HõΔ„`åÅ ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ MÏ<£ ™êÉò - _®II<åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O 22
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
1. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO - =∞Ç≤Ïà◊Å∞ - ZO.~°`«fl=∂Å 23
2. "≥∂_ô "≥Ú^Œ˜ "åi¬Hõ |_≥˚ò - _ç.~°Ol`ü 26
3. `≥ÅOQÍ} ã¨fi~åROÖ’-K≥kiáÈ`«∞#fl „Ѩ[Å ã¨fiѨflO - #Å=∂㨠Hõ$+¨‚ 28
™êÇ≤Ï`«ºO
1. Hõq`«fiO kèHõ¯iOz# ~å„u - [#*ÏfiÅ 32
2. "≥~Úº<˘Hõ¯ "≥Å∞QÆ∞Å∞ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ Hõq`«fiO - QÆiÔQ i*Ëâò 33
3. XHõ PHÍâ◊O... XHõ L^Œº=∞O... XHõ =∞âßÖò - _ç.QÆ∞_çѨe¡ x~°O[<£ 35
4. `åºQÍÅ =∞˜ìx =Ú^•Ì_»∞`«∞#fl 'Z„~°p=∞Å∞— - pÃÑe¡ ÉÏѨ٠39
K«~°Û
1. XHõ Jã¨O^Œ~åƒùxfl ZuÎK«∂Ñ≤`Õ =∞~˘Hõ Jã¨O^Œ~°ƒùO - Z<£."Õ}∞QÀáêÖò 40
2. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞áê@ÃÑ· K«~°Û - ÃÑ·ÅO ã¨O`À+π 42
Hõ~°Ñ¨`«„™êÇ≤Ï`«ºO
1. H˜fiò WO_çÜ«∂ - Ñ≤_çZO 45
2. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ ZuÎ"ÕÜ«∂e - a.~°=∂^Õq 47
3. ˜Ñ≤ZѶπ ~“O_£ >Ë|∞Öò ã¨=∂"Õâ◊O 48
`≥ÅOQÍ}`˘=fi

3. 5#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
áÈÅ=~°OX_çû#Hõ^äÕ<å...?!
K«i„`«Ö’ KåÖÏ qëê^•Å∞OÏ~Ú. „Ѩ[Å∞ áÈ~å@O KÕã≤ q[Ü«∂Å∞ á⁄O^•Hõ qëê^ŒO LO_»@O H˘O`« q∞OQÆ∞_»∞
Ѩ_»x "åã¨Î=O. J~Ú<å =~°æ ã¨=∂[OÖ’ áêÅHõ=~åæʼnõΩ ã¨O`À+¨OQÍ LO_Õk, „Ѩ[ʼnõΩ qëê^ŒOQÍ LO@∞Ok. Wk
ZO`«HÍÅ=∞O>Ë?, =~åæÅ∞ ~°^ŒÌÜÕ∞º =~°‰õΩ LO@∞Ok.
ÅHõΔÖÏk „Ѩ[Å `åºQÆѶ¨e`«OQÍ D ^Õâ◊O #∞Oz „a˜+π áêʼnõΩÅ∞ áêiáÈÜ«∂~°∞. `≥Å¡^˘~°Å #∞O_ç #Å¡^˘~°Å‰õΩ
JkèHÍ~° =∂iÊ_ç [iyOk. H˘xfl Ѩiq∞`«∞Ö’¡<≥·<å „Ñ¨[ʼnõΩ H˘O`« "Õ∞Å∞ [iy# =∂@ "åã¨Î=O. HÍx ™ê~åOâ◊OÖ’ ÃÑ^ŒÌ=∂ˆ~Êq∞
ÖË^Œ∞. „Ѩ[Å `åºQÍŠѶ¨e`åÅ#∞ ^ÀÑ≤_ç =~åæÅ∞ á⁄O^•~Ú. „Ѩ[Å HÀ}OÖ’ W^˘Hõ qëê^ŒO. =∞ǨÏ`«Î~° `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ
™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O =~°æ áÈ~å@OQÍ =∂~°HõáÈ=@O =Å# WHõ¯_» áêÅHõ=~åæÖË áÈ~å@ Ѷ¨e`åÅ#∞ J#∞ÉèíqOKå~Ú. ÃÑ·QÍ
<≥·*ÏO Éèí∂™êfi=∞º ^ÀÑ≤_ç #∞Oz `≥ÅOQÍ} „áêO`«O Éèí∂™êfi=∞º-ÃÑ@∞ì|_ç ^ÀÑ≤_ç áêÅ#Ö’H˜ =∂iOk (1956). Wn HÀ™êÎO„^èŒ
`≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ qëê^Œ"Õ∞. J~°"≥· Uà◊√¡QÍ HÀ™êÎO„^èŒ ^ÀÑ≤_çH˜ =ºuˆ~HõOQÍ `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[O g~Àz`« áÈ~å@"Õ∞
KÕã≤Ok. "ÕÖÏk=∞Ok „áê}`åºQÆO KÕ™ê~°∞. 㨈~ WѨÙ_»∞ ~å„+¨ìO U~°Ê_çOk. HÍx =¸_»∞ ÅHõΔÅ=∞Ok Pk"åã¨∞Å#∞ QÀ^•=i#kÖ’
=ÚOKÕã≤ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìx `≥K«∞ÛHÀ=@"Õ∞ K«i„`«Ö’ JuÃÑ^ŒÌ qëê^ŒO. <À~°∞ÖËx Pk"åã¨∞Å#∞ - "≥∞ÿ^•# „áêO`« „Ѩ[Å
„ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O Ѩ}OQÍ ÃÑ@ì_»O J<åºÜ«∞O.
D q+¨Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ} áêÅHõ=~åæÅ∞ ~årѨ_ç# f~°∞ K«∂¿ãÎ Pâ◊Û~°º"Õ∞g∞ HõÅQÆ@O ÖË^Œ∞. "Õ∞^è•=ÙÅ =∞ø#"Õ∞
ÉÏ^èŒ Hõeyã¨∞ÎOk. ÔHã≤P~ü JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# Ô~O_»∞ <≥ÅÖ’¡ J=ã¨~°O L<åfl, ÖˉõΩ<åfl K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ g∞^Œ XO˜HÍe`À
ÖËKå_»∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ ~°H˜ΔOK«_®xH˜ Ѩ٘ì# "≥Ú#QÍ_çQÍ =Ú„^Œ"Õã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. ™ê÷xHõ`«, Éèí∂ P„Hõ=∞}Å∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ·
QÆ=~°fl~ü JkèHÍ~åÅ∞, áÈÅ=~°O q+¨Ü«∞OÖ’ #HõûÖˇ·ò áêsìÅHõO>Ë q∞e>ˇOòQÍ =∂Ï¡_®_»∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ÃãO˜"≥∞Oò#∞
90 _ç„wʼnõΩ fã¨∞ÔHàÏ¡_»∞. WHõ¯_ç=~°‰õΩ ÉÏQÍ<Õ LOk. Jã¨Å∞ Hõ^äŒ WHõ¯_Õ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. Ô~O_»∞ áêÅHõ =~åæÅ =∞^茺 "≥·~°∞^茺O
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl@∞¡QÍ Ô~O_»∞ „áêO`åÅ =∞^茺`«~°QÆu ÉèÏqOzOk. WO`«HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ ˆHO„^ŒO W|ƒOk Ѩ_çOk. (ÔHã≤P~ü ˆHO„^ŒO
g∞^Œ ‰õÄ_® ÖÏ=Ù ÖÏ=Ù =∂@Å∞ =∂Ï¡_®~°∞)
XHÍ<˘Hõ ''ã¨∞=ÚǨ˙~°ÎOÖ’—— (18, PQÆã¨∞ì 2014) QÆ=~°fl~ü W^ŒÌ~°∞ =ÚYº=∞O„`«∞Å#∞ ã¨=∂"Õâ◊ѨiÛ ã¨Ü≥∂^茺 ‰õΩkiOKå_»∞.
Wk Ô~O_»∞ „áêO`åÅ áêÅHõ=~åæʼnõΩ J=ã¨~°O. PQÆã¨∞ì 20, 2014# ÔHã≤P~ü ã≤.ZO. HͺOÑπ PѶ‘ãπÖ’ g∞_çÜ«∂`À =∂Ï¡_»∞`«∂
'áÈÅ=~°O— 'X_çã≤# Hõ^䌗 J<åfl_»∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· QÆ=~°fl~ü JkèHÍ~åÅ∞, ™ê÷xHõ`«, Éèí∂ P„Hõ=∞}Å QÆ∞iOz =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞. JO>Ë
áêÅHõ=~åæÅ =∞^茺 Ö’áêÜ«∞HÍi XѨÊO^ŒO [iyO^Œx Z=Ô~·<å JO>Ë Jk J#fl"åi `«Ñ¨C HÍ^Œ∞. Y=∞‡OlÖÏ¡Ö’x Éèí„^•K«ÅO
Ѩiã¨~åÅ #∞Oz JOQÆ∞à◊O Éèí∂q∞x ‰õÄ_® =^Œ∞Å∞HÀ=∞x „ѨHõ˜Oz# ˜P~üZãπ <åÜ«∞Hõ`«fiO XˆH™êi Ü«¸@~üfl fã¨∞H˘x
'áÈÅ=~°O X_çã≤# Hõ^䌗 Jx J#QÆeæO^ŒO>Ë Z=i „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ WO^Œ∞Ö’ ^•y L<åflÜ≥∂ ã¨∞ÅÉèíOQÍ<Õ J~°÷=∞=Ù`«∞Ok.
áÈÅ=~°OÖ’x U_»∞ =ÚOѨ٠=∞O_»ÖÏÅ#∞ PO„^èŒÖ’ HõÅ∞ѨÙ`«∂ áê~°¡"≥∞Oò K«@ìO KÕã≤#ѨC_»∞ ˜P~üZãπ áêsì |O^£‰õΩ
Ñ≤Å∞ѨÙx=fi@O <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù ã¨ÊO^Œ#<Õ Jx J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. `«q∞à◊<å_»∞, Hõ~åfl@Hõ „Ѩ[Å „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ ÉèíOQÆO HõeˆQ
K«~°º‰õΩ ˆHO„^ŒO ѨÓ#∞‰õΩO>Ë ã¨fiÜ«∞OQÍ P ~å„+¨ì =ÚYº=∞O„`«∞Å∞ „Ѩ[Å`À Hõeã≤ ~À_≥¤H˜¯# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ Z<Àfl L<åfl~Ú. =∞i
ÔHã≤P~ü JÏ¡O˜ Ѩx ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞?
<åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ∞ Éèí∂ P„Hõ=∞}Å q+¨Ü«∞OÖ’ ÔHã≤P~ü „ѨÉèí∞`«fiO ǨÏ_®=Ù_ç KÕã≤Ok. `«~åfi`« =∞ø#O =Ç≤Ïã¨∞ÎOk.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· QÆ=~°fl~ü JkèHÍ~åÅ q+¨Ü«∞OÖ’ áêÅHõ=~åæʼnõΩ W|ƒOk HõÅ∞QÆ#O`«=~°‰õΩ QÆ=~°fl~ü LO_Õ@@∞¡ ˆHO„^ŒO #∞Oz
Ǩg∞ =KÕÛ=~°‰õΩ áê~°¡"≥∞Oò ֒ѨÅ, "≥Å∞ѨŠáÈ~å_»∞`«∞#fl@∞¡ <å@HÍxfl ~°H˜Î Hõ˜ìOKå~°∞. ™ê÷xHõ`« q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® K«Å¡|_®¤~°∞.
„Ѩ[ʼnõΩ Zxfl ~°HÍÅ W|ƒO^Œ∞Å∞ Hõey<å áêʼnõΩʼnõΩ #+¨ìO ÖË^Œ∞.
UkU"≥∞ÿ<å áÈÅ=~°O =∂„`«O Z˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ X_çã≤# Hõ^äŒ H͉õÄ_»^Œ∞. H˘#™êQÆ∞`«∞#fl Hõ^äŒQÍ áÈ~å_Õ â◊‰õΩÎÅ∞
=∂~åÛe. qëê^•O`« Hõ^äŒQÍ H͉õΩO_® ã¨∞MÏO`« Hõ^äŒQÍ =ÚyÜ«∂e. nxHÀã¨O =∞ø#OQÍ L#fl |∞kúr=ÙÅ∞ <Àà◊√¡ `≥~°"åe.
ÔHã≤P~ü =∂Ü«∞ Ö’Oz |Ü«∞@Ѩ_ç áÈ~å_Õ „Ѩ[Å"≥·Ñ¨Ù xÅ|_®e. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ ^˘OQÆ ¿Ñ~°∞ g∞^Œ XHõ Ü«Ú=‰õΩxfl Z<£H“O@~ü
KÕ¿ãÎ =∂Ï¡_»‰õΩO_® LO>Ë, ˆ~Ѩ٠„Ѩ[Å, L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ K«OÑ≤<å =∞ø#OQÍ<Õ LOÏ~°∞. Wk JÅ"å@∞QÍ =∂iáÈ`«∞Ok. D
=∞ø#O, áêÅHõ=~åæÅ∞ K«∂Ñ≤OKÕ Pâ◊ʼnõΩ `«ÖÁQÆæ@O, ã¨=∂*ÏxH˜ „Ѩ=∂^Œ ã¨OˆH`åÅ∞.
PQÆã¨∞ì 26, 2014
HÍjOã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O

4. 6 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
PkÖÏÉÏ^Œ∞Z<£H“O@~ü -J^Õ`≥ÅOQÍ}?
=∞# `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’ PkÖÏÉÏ^Œ∞ J_»=ÙÖ’¡
Z<£H“O@~ü [iyOk. HÍã‘¿Ñ@ =∞O_»ÅO ‰õΩ„ˆ~Ѷ¨∞_£ ^ŒQÆæiÖ’x
HÀ=∞˜QÆ@∞ì =^ŒÌ áÈbã¨∞ʼnõΩ, =∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ =∞^茺 AÖˇÿ
31 QÆ∞~°∞"å~°O ~ÀA Z^Œ∞~°∞HÍÅ∞ÊÅ∞ [iQÍ~Ú. g∞_çÜ«∂
Hõ^äŒ<åÅ „ѨHÍ~°O D J@g„áêO`«OÖ’ H˘kÌ~ÀAÅ∞QÍ
áÈbã¨∞Å∞ ‰õÄOaOQÆ∞ [~°∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞
QÆ∞@ìg∞^Œ, áÈbã¨∞Å∞ H˜O^Œ LO_»_»O`À „áê}#+¨ìO
ã¨OÉèíqOK«ÖË^Œ∞. =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°∞ѨÙ`«∂
áêiáÈÜ«∂~°x áÈbã¨∞Å∞ "≥Å¡_ç~Kå~°∞. áêiáÈ~Ú#"åi
HÀã¨O áÈbã¨∞|ÅQÍÅ∞ J_»qx [Öˇ¡_» Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú.
ã¨OѶ¨∞@#ã¨÷ÅOÖ’ `˘q∞‡k H˜òÉϺQ∑Å#∞ áÈbã¨∞Å∞ ™êfinè#O
KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ ÉˇÅ¡OѨe¡ ZZã‘Ê K≥áêÊ_»∞.
D áÈbã¨∞Hõ^äŒ<åxfl |>Ëì =∂"À~Úã¨∞ìÅ HÀã¨O
J_»qÖ’ áÈbã¨∞Å∞ qã¨Î $`«OQÍ QÍeã¨∞Î<åfl~°x, =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞
P`«‡~°HõΔ} HÀã¨"Õ∞ HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°∞ѨÙ`«∂ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<åfl~°x
J~°÷O J=Ù`«∞#flk. ZO^Œ∞HõO>Ë áÈbã¨∞Å∞ "å_ç# „H˜Ü«∞
áêiáÈÜ«∂~°x. J_»qÖ’ `å~°ã≤e¡# =∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞
áÈbã¨∞Å∞ ÖÁOyá⁄=∞‡x J_»QÆÖË^Œ∞. HÍà◊¡‰õΩ QÆ∞iK«∂ã≤
HÍÅÛÖË^Œ∞. "åà◊√¡ QÆ∞@ìg∞^Œ, gà◊√¡ H˜O^Œ L<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ ™ê^茺O
HÍÖË^Œx J#∞‰õΩO^•O. HÍx QÆ`«OÖ’ áÈbã¨∞ Z<£H“O@~ü
Hõ^äŒ<åÅ∞ ZÖÏ LO_Õ=O>Ë áÈbã¨∞Å∞ `«=∞ ™ê^è•~°} q^èŒ∞Ö’¡
ÉèÏQÆOQÍ ÃÑ„’eOQÆ∞ [~°∞ѨÙ`«∂ LO>Ë #HõûÖˇÿ@∞¡ Z^Œ∞~°∞
Ѩ_®¤~°∞. áÈbã¨∞Å∞ "åà◊¡#∞ ÖÁOyá⁄=∞‡x ÃÇÏK«ÛiOKå~°∞. HÍx
"åà◊√¡ ÃÑ_»K≥qx Ãјì áÈbã¨∞ÅÃÑ· HÍÅ∞ÊÅ∞ [iáê~°∞.
P`«‡~°HõΔ}Ö’ áÈbã¨∞Å∞ HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°áêeû =zÛOk. HÍx
WѨÙÊ_»∞ g∞_çÜ«∂‰õΩ áÈbã¨∞Å∞ ~ÚzÛ# ã¨=∂Kå~°O „ѨHÍ~°O
=∂"À~Úã¨∞ìÅ HÀã¨"Õ∞ áÈbã¨∞Å∞ J_»qÖ’ QÍeOѨÙK«~°ºÅ∞
H˘<åflà◊√¡QÍ KÕѨÏì~°∞. "åà◊√¡ Z^Œ∞~°∞Ѩ_®¤~°∞ QÍh `«Ñ≤ÊOK«∞
HÀ=_®xˆH „Ѩܫ∞uflOKå~°∞. áÈbã¨∞ÉèÏ+¨Ö’ J~Ú`Õ H˜@∞¡=ke
‰õÄ_» áêiáÈÜ«∂~°∞. WѨÙ_ç~Hõ áÈbã¨∞Å∞ "åà◊¡HÀã¨O
J_»=O`å [Öˇ¡_» Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. "åiH˜ _çq[#Öò Hõq∞©
HÍ~°º^Œi≈ |O_ç„ѨHÍâò <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î#fl@∞¡ áÈbã¨∞Å∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. |O_ç„ѨHÍâò =∞O^Œ=∞„iH˜ K≥Ok#"å_»∞. 2004
=~°‰õΩ ã¨∞n~°…HÍÅO *ˇÿÅ∞rq`«O QÆ_çÑ≤ K«~°ÛÅHÍÅOÖ’ q_»∞^ŒÖˇÿ
P HÍÅ=∞O`å âßOu„Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ „H˜Ü«∂jÅOQÍ áêÖÁæ#fl"å_»∞.
D ^Œà◊OÖ’ L#fl"åiÖ’ WOH˘O^Œ~°∞ PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡‰õΩ
K≥Ok#"åà◊√¡ L<åfl~°x, =∂"À~Úã¨∞ìáêsìÖ’ D lÖÏ¡#∞Oz
24 =∞Ok L<åfl~°x =∞~˘HõѨ„uHõ ~åã≤Ok. |O_ç„ѨHÍâò`À
ã¨Ç¨ g~°O`å W@∞ lÖÏ¡Ö’#∂, J@∞ Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’#∂
ã¨OK«iã¨∂Î LOÏ~°x ~åã≤Ok. É’^è£ =∞O_»ÖÏxH˜ K≥Ok#
áÈK≥~° „QÍ=∞ã¨∞Î_»∞ ^•~°Ñ¨Ù P^≥Å∞ (ÉèÏ㨯~ü) lÖÏ¡Hõq∞©
HÍ~°º^Œi≈ Jx, PÜ«∞# KåÅHÍÅO =∞Oy „áêO`«OÖ’ L<åfl_»∞
QÆ#∞Hõ PÜ«∞#‰õÄ_» `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl"åiÖ’ LO_ç LOÏ~°x
‰õÄ_» P Ѩ„uHÍqÖËHõi TÇ≤ÏOKå_»∞. =∞O^Œ=∞„i á⁄~°∞QÆ∞#<Õ
HÍã‘¿Ñ@ =∞O_»ÅO L#flO^Œ∞# „ѨHÍâò‰õΩ, P^≥Å∞‰õΩ D lÖÏ¡
Éè∫QÀoHõ ã≤÷uQÆ`«∞ŠѨ@¡ KåŠѨ@∞ì L#flO^Œ∞# "åo¡O^Œ∞Ö’
LOÏ~°x áÈbã¨∞Å∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë áÈbã¨∞Å∞ "åà◊√¡,
PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡‰õΩ ÖË^• `≥ÅOQÍ}‰õΩ K≥Ok# ã¨Éèí∞ºÅ∞ P
`«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl"åiÖ’ LO>Ë K«OѨ_®xˆH HÍÅ∞ÊÅ∞ [iáê~°∞.
JO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. áêiáÈ~Ú `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ#fl"åiH˜
P Ѩiã¨~åÅ`À, J_»q`À, lÖÏ¡`À KåÅ J#∞|O^èŒO LO_»_»O
=Å¡ „áê}ÏÅ∞ ^ŒH˜¯OK«∞HÀQÆeQÍ~°∞. =∂"À~Úã¨∞ì Z*ˇO_®
J=∞Å∞KÕ™êÎ##fl „ѨÉèí∞`«fiǨÏÜ«∂OÖ’ =¸_»∞<≥ÅÅ∞ u~°QÆHõ
=ÚO^Õ =∂"À~Úã¨∞ìÅ HÀã¨O J_»qx [Öˇ¡_»Ñ¨>Ëì QÍeOѨÙ
K«~°ºÅ∞ [~°Ñ¨_»O, "åà◊√¡ `å~°ã≤e¡`Õ HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°Ñ¨_»O Z=iH©
J<åºÜ«∞OQÍ HõxÑ≤OK«_»OÖË^•. áÈh, =∞Oy J_»=ÙÖ’¡ QÍh
PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡Ö’QÍh, `≥ÅOQÍ}Ö’ QÍh =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞
U^≥ÿ<å <Õ~°K«~°ºÅ‰õΩ áêÅÊ_ç#@∞¡QÍh, ѨÓ#∞‰õΩ#fl@∞¡ QÍh
áÈbã¨∞ xѶ¨∂ qÉèÏQÆO "åà◊√¡ Jaè„áêÜ«∞ Ѩ_®¤~å? J@∞=O˜
ã¨=∂Kå~°O U^≥ÿ<å „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜KåÛ~å? =∂"À~Úã¨∞ìáêsì
Z‰õΩ¯=Ö’ Z‰õΩ¯= `«=∞ áêsìÃÑ· x¿+^èŒO ZuÎ"ÕÜ«∂Åx,
~å[H©Ü«∞MˇÿnÅ#∞ q_»∞^ŒÅKÕÜ«∂Åx _ç=∂O_»∞ KÕã¨∞Î#flk.
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}Ïxfl =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#flk. `≥~åã¨
„ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_» =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#flk. HÍHõáÈ`Õ _ç*ˇÿ#∞ =∂~°∞Ê
KåÅ#∞HÀ=K«∞Û. Ѩ^Õà◊¡ L=∞‡_ç ~å[^è•x, QÆ=~°fl~ü‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ
JkèHÍ~åÅ#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#flk. ã¨∂„`«„áêÜ«∞OQÍ `≥~å㨠"≥·Yi
‰õÄ_» W^Õ. „Ѩu ^Œo`« ‰õΩ@∞OÉÏxH˜, =∞Ç≤ÏàÏ Ü«∂[=∂#ºOÖ’
=¸_≥Hõ~åÅ Éèí∂q∞ѨÏì KÕÜ«∂Å#flk "≥Ú@ì"≥Ú^Œ˜™êiQÍ
2004 JHÀì|~üÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO`À [iÑ≤# K«~°ÛÖ’¡ =∂"À~Úã¨∞ì
áêsì, ã≤Ñ≤SZOZÖò [#â◊H˜Î`À Hõeã≤ KÕã≤# „Ѩuáê^Œ#ÜÕ∞.
P K«~°ÛÅÖ’ Éèí∂ã¨O㨯~°} JOâ◊OÃÑ· K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæ#fl
[#â◊H˜Î „Ѩuxkè iÜ«∂*ò#∞ áÈbã¨∞Å∞ AÖˇÿ 1, 2005#
=~°=~°~å=Ù`≥ÅOQÍ#O

5. 7#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
=∞~À =ÚQÆ∞æi`À HõeÑ≤ Z<£H“O@~ü ¿Ñ~°∞`À |^Œ#HõÖò J_»=ÙÖ’¡
K«OÑ≤#O^Œ∞‰õΩ JѨʘ „ѨÉèí∞`«fiO #∞Oz `≥~å㨠=∞O„`«∞ÅO`å
~år<å=∂ KÕ™ê~°∞ ‰õÄ_®.
J~Ú`Õ JѨÙÊ_Õ =∞#O `˘O^Œ~°Ñ¨_ç Wk „ѨÉèí∞`«fi
q^è•#O Jx‰õÄ_» J#∞HÀ#Hõ¯ˆ~¡^Œ<Õ „Éèí=∞Å∞ J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
XHõ Ѩ„uHõ ~åã≤#@∞¡ Wk áÈbã¨∞Å J`«∞º`åûǨÏO ‰õÄ_»
HÍ=K«∞Û. HÍã‘¿Ñ@ =∞O_»ÅOÖ’x ™È<åѨÓ~ü ѨOKå~Úf
QÆ„Ï=ÙѨe¡ Pk"åã¨∞Å∞ J_»qÖ’ Z_»¡^Õ=Ù_çx KÕã¨∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ
=O@™ê=∞„y`À "≥o¡ ѨO_»∞QÆ KÕã¨∞‰õΩx ™êÜ«∞O„`«O WO˜H˜
uiy |Ü«∞Å∞^Õ~å~°∞. QÍeOѨ٠K«~°ºÅ#∞ P[=∂~Ú+‘ KÕã¨∞Î#fl
^Õ"åѨÓ~ü ZÃã·û, PÜ«∞# ã≤|ƒOk gix Ñ≤ez =∂"À~Úã¨∞ì
ʼnõΩ J#flO Ãјì =ã¨∞Î<åfl~å Jx „ѨtflOKå~°∞. áÈh J@¡x
"åà◊¡^ŒQÆæ~° L#fl J<åflxfl ‰õÄ_» =keÃÑ@ì‰õΩO_® u<åfl~°∞.
=∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ J#flOÃјì =ã¨∞ÎO>Ë u~°∞QÆ∞„Ѩܫ∂}OÖ’
J#flO q∞QÆÅ^Œ∞QÆ^•. "åà◊¡HÍ WOy`«O ‰õÄ_» ÖËHõáÈ~ÚOk.
JO^Œ∞Hõx Pk"åã¨∞ÖË K≥áêÊeû=zÛOk. Z_»¡^Õ=Ù_çx ѨÓ[KÕã≤,
J_»qÖ’ =O@KÕã¨∞H˘x <≥ÿ"Õ^ŒºO Ãјì ux=ã¨∞Î<åfl=∞x.
J~Ú<å qxÑ≤OK«∞HÀ‰õΩO_® HÀ=^•#∞, HÀ=~å=ÚÅ∞ J<Õ
Pk"åã¨∞Å#∞ áÈbã¨∞Å∞ H˘Ïì~°∞. ^•x`À Pk"åã¨∞Å∞
ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# JHõ¯_çH˜ KÕ~°∞H˘x ZÃã· û`À ã¨Ç¨ ã≤|ƒOkx
|OkèOKå~°∞. H˘xflQÆO@Å `«~åfi`« ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞‰õΩ#fl
=∞O^Œ=∞„i ã≤S =zÛ Pk"åã¨∞Å`À =∂Ï¡_ç "åiÃÑ· K«~°ºÅ∞
fã¨∞‰õΩOÏ=∞x Ǩg∞ W=fi_»O`À áÈbã¨∞Å#∞ Pk"åã¨∞Å∞
=kÖË™ê~°∞.
`≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiO U~°Ê_ç# ^ŒQÆæiflOp áÈbã¨∞
#∞Oz W@∞=O˜ P`«∞º`åûÇ¨Ï „ѨHõ@#Ö’, K«~°ºÖ’ K≥^Œ∞~°∞
=∞^Œ∞~°∞QÍ =ã¨∞Î<åfl~Ú. [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. PO„^茄Ѩ^Õâò
Ѩa¡H±Ãã‰õĺi©Ü«∂H±ì (1992) `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç<åHõ ‰õÄ_»
H˘#™êQÆ∞`«∞O^•. Jk PO„^茄Ѩ^Õâò ã¨"≥∞ÿHõº~å„+¨ìOÖ’
<Õ^Œ∞~°∞=∞e¡ [<å~°Ì#Ô~_ç¤ =ÚYº=∞O„uQÍ L#flѨÙÊ_»∞
~å„+¨ì„ѨÉèí∞`«fiO JѨʘ ёѨÙÖòû"å~ü#∞, H˘xfl „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å#∞
x¿+kèOK«_®xH˜ KÕã≤#K«@ìO. ^•xx `«~åfi`«HÍÖÏÖ’¡
K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞, "≥·ZãπP~ü =ÚYº=∞O„`«∞Å∞QÍ L#flѨÙ_»∞
JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ "å_»∞‰õΩ<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’ nxx
H˘#™êyOK«HõáÈ=K«∞Û#<Õ H˘O^Œ~°∞ „Ѩ*Ï™êfi=∞º"å^Œ∞Å∞,
áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ ‰õÄ_» ÉèÏqOKå~°∞. J>Ë¡ D K«@ìO „ѨHÍ~°O
x¿+^è•xfl „Ѩuã¨O=`«û~°O =∞m¡ „ѨHõ˜Oz H˘#™êyOK«=Åã≤
LO@∞Ok QÆ#∞Hõ `≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiO x¿+^èŒO QÆ_»∞=Ù
f~°QÍ<Õ =∞m¡ á⁄_çyOK«HõáÈ=K«∞Û#x ‰õÄ_» PtOKå~°∞.
PO„^茄Ѩ^Õâò „ѨÉèí∞`«fiO #HõûÖˇÿ@¡`À K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤# 2004Ö’
AÖˇÿ21# J^Õ Ñ¨x KÕã≤Ok. x¿+^èŒO QÆ_»∞=Ù ^•#O`«@^Õ
=Úy¿ãÖÏ KÕã≤Ok. x¿+^èŒO `˘Åy# ёѨÙÖòû"å~ü f~å
JHÀì|~ü13# `«=∞ áêsì ZOã≤Ñ≤S`À Hõeã≤ ÃãÃÑìO|~ü21#
=∂"À~Úã¨∞ìáêsìQÍ ¿Ñ~°∞ =∂~°∞Û‰õΩ#fl^Œx „ѨHõ˜Oz<å
™êOˆHuHõ JÉèíºO`«~åÅ∞ K≥ѨʉõΩO_® 14 #∞Oz K«~°ÛÅ∞
„áê~°OaèOzOk. JO`«‰õΩ=ÚO^Õ 2004 "Õ∞ 14# „ѨÉèí∞`«fiO
U~°Ê_»QÍ<Õ ZxflHõÅ "åQÍÌ<åxH˜ Hõ@∞ì|_ç QÍeOѨÙK«~°ºÅ∞
xeÑ≤"Õã≤Ok. J_»qÖ’ QÍeOѨÙK«~°ºÅ∞ H˘#™êyã¨∞Î#fl
„ˆQǨÏ∫O_£û#∞ "≥#H˜¯ Ñ≤ez ÉϺ~°H±û‰õΩ Ñ¨iq∞`«O KÕã≤Ok.
2004 "Õ∞ #∞Oz _çÃãO|~ü ^•HÍ Zxq∞k<≥ÅÅ∞ Z<£H“O@~°∞¡
ÖË=Ù. y"£ k _≥qÖò Wòû _»∂º. `≥ÅOQÍ} H˘`«Î _çlÑ≤
xÜ«∂=∞HõO [~°∞QÆQÍ<Õ x¿+^èŒO U_®k HÍQÍ<Õ „ѨHõ@#
JHõ¯ˆ~¡‰õΩO_®<Õ H˘#™êQÆ∞`«∞O^Œx K«ÏìxH˜ Jf`«OQÍ
=∂Ï¡_®_»∞.
Wk „ѨÉèí∞`«fiq^è•#O HÍHõáÈ=K«∞Û áÈbã¨∞Å
J`«∞º`åûǨÏ"Õ∞ HÍ=K«∞Û Jx ã¨iÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û QÍh,
PkÖÏÉÏ^Œ∞ Z<£H“O@~ü‰õΩ =ÚO^Œ∞ J_»qÖ’ QÍeOѨÙ
K«~°ºÅ∞<åfl~Ú. =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ [<å"å™êÖ’¡H˜ ~åÖË^Œ∞. „Ѩ[Å∞
"åà◊¡ˆHg∞ J#flO fã¨∞HõáÈÖË^Œ∞. "åà◊√¡ HõxÑ≤OK«QÍ<Õ
áÈbã¨∞ÖË"≥∂ HÍÅ∞ÊÅ∞ [iáê~°∞. "åàı¡"≥∂ `«Ñ≤ÊOK«∞HÀ=_®xˆH
P`«‡~°HõΔ}ˆH HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°∞ѨÙ`«∂ áêiáÈÜ«∂~°∞. P `«~åfi`«
‰õÄ_» áÈbã¨∞Å∞ [Öˇ¡_»Ñ¨˜ì#@∞¡ QÍeOѨÙK«~°ºÅ∞
[~°∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. "åà◊√¡ PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡#∞Oz áêsìÖ’ L#fl
=∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞ ÅHõΔ ºOQÍ KÕã¨∞H˘x QÍeOѨÙÅ∞, HÍÅ∞ÊÅ∞
[iÑ≤#@∞¡QÍ ‰õÄ_» ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk.
_çlÑ≤ XHõ „Ѩ=ÚY =∂"À~Úã¨∞ì <åÜ«∞‰õΩ_»∞, J`«x
ã¨Ç¨ÏK«i ÖÁOQÆ∞ÉÏ@∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} #∞Oz
=∂"À~Úã¨∞ìáêsìÖ’ 166=∞Ok L<åfl~°x, "åiÖ’
ˆHO„^ŒHõq∞© ã¨Éèí∞ºÅ∞ 11 =∞Ok Jx "åà◊√¡ áê„uˆHÜ«ÚÅ
^•fi~å ÖÁOyáÈ~Ú<å "åà◊¡‰õΩ Ñ¨Ù#~å"åã¨O HõeÊ™êÎ#x
K≥ѨÙÎ<åfl_»∞. `ÕÅ=Åã≤# ã¨=∞㨺 Uq∞@O>Ë D „ѨHõ@#Å∞,
K«~°ºÅ∞ Jhfl áÈbã¨∞Ü«∞O„`åOQÍx"å? „ѨÉèí∞`«fi q^è•#=∂?
2004Ö’ #HõûÖˇÿ@¡`À K«~°ÛÅ∞ áÈbã¨∞Å∞ KÕ™ê~°x,
Jk ã¨iÜ≥ÿ∞Ok HÍ^Œx ~å[H©Ü«∞q^è•<åÅ∞ K«iÛOK«=Åã≤Ok
„ѨÉèí∞`åfiÅx K«O„^ŒâıY~°~å=ÙQÍ~°∞ QÆ`«OÖ’ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
^•^•Ñ¨Ù =¸_»∞<≥ÅÅ∞QÍ Jxfl „ѨÉèí∞`«fi~°OQÍÅÖ’
‰õÄ_» ã¨fiÜ«∞OQÍ PÜ«∞#=Ú„^Œ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. PÜ«∞# Jxfl
„ѨÉèí∞`«fiâßYÅ`À ã¨fiÜ«∞OQÍ, FÑ≤HõQÍ ‰õÄ~˘Ûx K«~°ÛÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl_»∞. q^è•# x~°‚Ü«∂Å∞ „ѨHõ˜ã¨∞Î<åfl_»∞. áÈbã¨∞Å
r`åÅ∞, ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, ÃãÅ=Ùk<åÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x ã¨OYº
ÃÑOK«_»O, <≥ÿѨÙ}ºO ÃÑOK«_»O =~°‰õΩ ‰õÄ_» `å#∞ Pã¨H˜Î K«∂Ñ≤
„â◊^Œú Ãјì ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«∞_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ x~°‚Ü«∂Å#∞
xˆ~Ìtã¨∞Î<åfl_»∞. =∂"À~Úã¨∞ìáêsì Ѩ@¡ x¿+^èŒO `˘ÅyOK«_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ K«~°ÛÅ∞ [~°Ñ¨_»O =~°‰õΩ `≥~å㨠„ѨÉèí∞`«fi "≥·Yi Uq∞’

6. 8 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
=∂„`«O WѨʘ^•HÍ K≥ѨÊÖË^Œ∞. ZxflHõÅ=ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#
=∂@Å∞, KÕã≤# "åQÍÌ<åÅ∞ WHõ¯_» =∞m¡ „Ѩ™êÎqOK«#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞.
=∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù =∂"À~Úã¨∞ìáêsì, `≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiO U~°Ê_ç<åHõ
Ѷ≤„|=i 16# XHõ ˜q Kå<≥Öò‰õΩ WzÛ# WO@~°∂fiº
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x AÖˇÿ28# "≥Ú^ŒÖˇÿ# J=∞~°g~°∞Å "å~À`«û=O
^•HÍ x¿+^èŒO `˘ÅyOz, ~å[H©Ü«∞ MˇÿnÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕ¿ãÎ,
™ê#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# "å`å=~°}O <≥ÅH˘O>Ë K«~°ÛʼnõΩ ‰õÄ_»
ã≤^Œú"Õ∞#x K≥ѨÙÎ#flk. Ѷ≤„|=i 16 WO@~°∂fiº ã¨fiÜ«∞OQÍ
ÃãO„@Öò s[#Öò |∂º~À HÍ~°º^Œi≈ P#O^£ WzÛOk. PÜ«∞#
ˆHO„^ŒHõq∞©Ö’, áÈeò|∂º~ÀÖ’ ã¨Éèí∞º_»∞. #ÅɡÿUà◊√¡QÍ
qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ L<åfl_»∞. PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok#"å_Õ.
PQÆã¨∞ì2# Y=∞‡O lÖÏ¡ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÖ’¡ J=∞~°∞Åã¨∂÷ѨO
<≥ÅH˘Å∞ʉõΩ#fl =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ J^Õ =∂@ K≥áêÊ~°∞. J"Õ
_ç=∂O_»∞Å∞ ÃÑÏì~°∞.
ZO`« áÈbã¨∞Å J`«∞º`åûǨÏ"≥∞ÿ<å ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#,
xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# „ѨÉèí∞`«fiq^è•#O L#flKÀ@ XkyáÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
q^èÕÜ«∞OQÍ áê˜OK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. 1978 ÃãÃÑìO|~üÖ’ [y`åºÅ
*ˇÿ„`«Ü«∂„`« `«~åfi`« JHÀì|~üÖ’ [y`åºÅ ã≤iã≤Å¡Å#∞ HõÖ’¡e`«
„áêO`åÅ∞QÍ „ѨHõ˜Oz, áÈbã¨∞HͺOѨÙÅ∞ Ãјì Z<£H“O@~üÅ∞
KÕã≤# =∞„iK≥<åflÔ~_ç¤ 1990Ö’ Ô~O_»=™êi JkèHÍ~åxH˜
=zÛ#ѨÙ_»∞ [#=i #∞Oz ÃãÃÑìO|~ü ^•HÍ ëZ<£H“O@~°∞¡—
LO_˘^ŒÌ#∞‰õΩ<åfl_»∞. ÖË=Ù. 1990 [#=i q~°ã¨O W~°"≥·Uà◊¡
ã¨ÉèíÅ`À „áê~°OaèOz "Õ∞Ö’ =~°OQÆÖòÖ’ Ѩ^•flÅ∞QÆ∞ÅHõΔÅ
=∞Ok`À Ô~·`«∞‰õÄbã¨OѶ¨∞O =∞Ǩã¨ÉèíÅ =~°‰õΩ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞,
x*Ï=∂ÉÏ^Œ∞, =∞O^äŒx, WO„^Œ"≥e¡, ÉˇÅ¡OѨe¡ÅÖ’ ÅHõΔÖÏk
=∞Ok`À [#<å@º=∞O_»e, ~å_çHõÖò Ü«Ú=[#ã¨OѶ¨∞O,
ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡Hõã¨=∂YºÅ =O˜ „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞ „ѨâßO`«OQÍ
ã¨ÉèíÅ∞ [~°∞ѨىõΩ<åfl~Ú. QÆ^ŒÌ~ü`À ã¨Ç¨ [#<å@º=∞O_»e
HõàÏHÍ~°∞ÅO^Œ~°∂ S^Œ∞ã¨O=`«û~åÅ J*Ï˝`«rq`«O #∞Oz
|Ü«∞˜H˜=zÛ |Ç≤Ï~°OQÆ ™êO㨯 $uHõ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡
áêÖÁæ<åfl~°∞.
WOHõ ZxflHõÅ "åQÍÌ#O Hõ#∞Hõ "≥·Zãπ ~å[âıY~°Ô~_ç¤
„ѨÉèí∞`«fiǨÏÜ«∂OÖ’ 2004 "Õ∞ #∞Oz _çÃãO|~ü ^•HÍ
QÍeOѨÙK«~°ºÅ∞, Z<£H“O@~°∞¡ ÖËx ѨiáêÅ# ™ê^茺"Õ∞
J~ÚO^Œx =ÚO^Õ K«∂™êO.
ã¨Ê+¨ìO HÍ=eûO^ŒÖÏ¡ áœ~°, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂Å
Ѩ@¡, qѨ¡"À^Œº=∞O Ѩ@¡, =∂"À~Úã¨∞ìáêsìѨ@¡ `≥ÅOQÍ}
„ѨÉèí∞`«fi "≥·Yi Uq∞@<Õ^Õ. PkÖÏÉÏ^Œ∞ Z<£H“O@~ü`À Jk
q∞eÜ«∞<£_®Å~°¡ „Ѩâ◊flQÍ q∞yeOk.
HÍà’l
#∂ˆ~à◊§ xÅ∞=Ù@^ŒÌO HÍà’r
hu, x*Ï~Úu, x~°ƒùÜ«∞O, xHõ¯zÛ
x™êfi~°÷O, <≥#~°∞, <åºÜ«∞O J`«x ™⁄=Ú‡Å∞
HÍà’rx Z=~°∂ QÍ~°#~°∞
HÍà’r Z=ih QÍ~°#~°∞
HÍà’r XHõ~°HõOQÍ ã¨~°fi<å=∞O
HÍà’rk =∞|∞ƒÖËx =∞#ã¨∞
[|∞ƒ ÖËx Xà◊√§
_»|∞ƒ ÖËx *Ë|∞
HÍà’r ‰õΩO_»ÖÏŠѨO_ç`«∞_»∞ QÍ^Œ∞
™êÇ≤Ï`åºxfl P™êfikOѨ KÕã≤#"å_»∞
ÉèÏëê âß„ã¨ÎOÖ’ xëê‚`«∞_»∞ HÍ^Œ∞
'<åk ѨÅ∞‰õΩ|_»∞Å ÉèÏ+¨— Jx J#fl"å_»∞
HÍà’r H˘=Ú‡ uiy# Hõq HÍ^Œ∞
Je¡Hõ "å~°ã¨`«fiO JO^Œ‰õΩ#fl"å_»∞
HÍà’r Hõ=∞‡x Hõ^äŒÅ∞ ~åã≤# "å_»∞ HÍ^Œ∞
HõqfiOKÕ Hõ|∞~°∞¡ HõÅÉ’ã≤#"å_»∞
HÍà’r „H“~°º, H“˜Åº, HõeÊ`« q=∞~°≈‰õΩ_»∞ HÍ^Œ∞
=∞OzK≥_»¤Å =∞~°‡*Ï˝#O Ziy#"å_»∞
''™ê=∂#∞ºx rq`åxfl =_ç¤Oz# qã¨ÎiQÍ
K«∂K«∞ HÀÔ~¯ L#fl"å_»∞ NN—— Jx J<Õ"å_»∞
HÍà’r QÍOkèÜ«∞<£ HÍ^Œ∞, =∂i¯ûã¨∞ì HÍ^Œ∞
QÍOnè #zÛ#"å_»∞, =∂i¯ûã¨∞ì "≥∞zÛ#"å_»∞
HÍà’r ™È+¨eã¨∞ì HÍ^Œ∞, Hõ=¸ºxã¨∞ì HÍ^Œ∞
''J™ê=∂#º ã¨OѶ¨∞OÖ’ P~°˚#ÜÕ∞ ^Ò~°˚#ºO—— J#fl"å_»∞
HÍà’r Ç≤ÏOã¨x ^èŒfiOã≤Oz#"å_»∞
„ѨuÇ≤ÏOã¨x x~°ã≤Oz#"å_»∞
HÍà’r J„QÆ"åk HÍ^Œ∞, L„QÆ"åk HÍ^Œ∞
#HõûÖˇ·@¡H˜ ÉèÏ~°`«~°`«fl W"åfiÅ#fl"å_»∞
áÈbã¨∞Å∞ F_çáÈ`å~°∞
qѨ¡=HÍ~°∞Å∞ ÔQÅ∞™êÎ~°∞
áÈbã¨∞Å∞ '"Õ`«#^è•~°∞Å∞—
qѨ¡=HÍ~°∞Å∞ '„=`«^è•~°∞Å∞—
Jx K≥Ñ≤Ê# „Ѩ=HõÎ HÍà’r.
K«Å™êx „Ѩ™ê^£

7. 9#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
q^ÕjÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩÔ~_£HÍÔ~Êò
Ü«ÚÑ≤U „ѨÉèí∞`«fiO QÆ`« 10 ã¨OIIÅ HÍÅOÖ’ J<ÕHõ
PiúHõ áêi„âßq∞Hõ ã¨~°mHõ~°} q^è•<åÅ∞ J#∞ã¨iã¨∂Î „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ +¨~°`«∞ʼnõΩ `«ÖÁyæ HÍ~˘Êˆ~ò ~°OQÍxH˜ J<ÕHõ
~å~ÚfÅ∞ HõeÊOzOk. ^Õâ◊„Ѩ[ÅÃÑ· ÃÑ#∞ÉèÏ~åÅ∞ "≥∂Ñ≤Ok.
D „Hõ=∞OÖ’<Õ J<ÕHõ Jqhu, J„Hõ=∂ʼnõΩ, ‰õΩOÉèíHÀ}ÏʼnõΩ
áêÅÊ_®¤~°#fl P~ÀѨ}Å∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl <ÕѨ^䌺OÖ’ 2014
™ê^è•~°} ZxflHõÅ∞ =KåÛ~Ú. D ZxflHõÖ’¡ Zh¤U(a*ˇÑ≤)<Õ`«
"≥∂_ô ^Õâ◊OÖ’x ÃÑ@∞ì|_ç^•s, HÍ~˘Êˆ~ò =~åæÅ∞, q∞`«"å^Œ
=∞`À<å‡^Œâ◊‰õΩÎÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À JkèHÍ~°O KÕѨÏì_»∞. „ѨÉèí∞`«fiO
U~°Ê_ç# `«~°∞"å`« H˘#™êQÆ∞`«∞#fl Ѩi}Ï=∂Å#∞ ѨijeOz`Õ
#Ü«∂ L^•~°"å^Œ ã¨O㨯~°}Å q+¨Ü«∞OÖ’ Ü«ÚÑ≤U
„ѨÉèí∞`åfixH©, Uh¤ÜÕ∞ „ѨÉèí∞`åfixH© =∞^茺 `Õ_® LO_»É’^Œx
ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk. ÃÑ·QÍ D ã¨O㨯~°}Å#∞ "ÕQÆ=O`«OQÍ
J=∞Å∞ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥à◊√`«∞<åfl~°∞.
`«=∞ ÔQÅ∞ѨىõΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# JO`«~å˚fÜ«∞
„^Œ=ºÃÑ@∞ì|_ç ~°∞}O f~°∞Û‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ c=∂~°OQÆOÖ’
ZѶπ_çSx 49 âß`«O J#∞=∞uOKÕ aÅ∞¡#∞ ZÖÏÔQ·<å D
áê~°¡"≥∞Oò Ãã+¨<£Ö’ P"≥∂kOѨ*ËÜ«∂Åx a*ˇÑ≤ Ѩ@∞ì^ŒÅ`À
LOk. D aÅ∞¡ ^•fi~å *ÏfÜ«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ KÕ‰õÄ~°∞`åÜ«∞x,
^Õâ◊OÖ’H˜ ~°∂.22 "ÕÅ HÀ@¡ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ =™êÎÜ«∞x,
W#∂ûÔ~<£û ã¨^Œ∞áêÜ«∞O „Ѩ[Ö’¡ =∞iO`« qã¨Îiã¨∞ÎO^Œx
K≥|∞`«∞<åfl~°∞. q^Õj W#∂ûÔ~<£û HõOÃÑhÅ∞ `«=∞ =∂`«$^ÕâßÖ’¡
=∞e# K«i„`« Hõey L<åfl~Ú. ѨÏì^•~°∞Å ™⁄=Ú‡ (Hõ¡~Ú"£∞)
ZQÆ"Õ`«‰õΩ áêÅÊ_®¤~Ú. ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ c=∂ HõOÃÑhÅ∞
#ëêìʼnõΩ ÃјìOk ¿Ñ~°∞. Hõ¡~Ú"£∞Å∞ ZQÆ°"ÕÜ«∞_»OÖ’ Jq k@ì.
J"≥∞iHÍÖ’x J`«ºO`« ÉèÏs c=∂ HõOÃÑh U.S.l 2008Ö’
xÅ∞=Ù<å ‰õΩѨʉõÄe# K«i„`« =∞#O WOHÍ =∞izáÈÖË^Œ∞.
2008 `«^Œ#O`«~°O J"≥∞iHÍ, ѨtÛ=∞^ÕâßÅ c=∂ HõOÃÑhÅ∞
k"åàÏ fâß~Ú. JÖÏO˜ qѶ¨Å, #+¨ì*Ï`«Hõ HõOÃÑhʼnõΩ
ÉèÏ~°`« ^Õâ◊ c=∂ ~°OQÍxfl WKÕÛÜ«∂Åx ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ∞
_ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ^•xH˜ ÉèÏ~°`«áêʼnõΩÅ∞ F.ˆH
K≥¿ÑÊã¨∞Î<åfl~°∞.
ÉèÏ~°`« c=∂~°OQÆO 2012 <å˜H˜ 4.42 ÅHõΔÅ
HÀ@∞¡ qÅ∞= Hõey LOk. Wk 2020 <å˜H˜ ~°∂.15ÅHõΔÅ
HÀ@¡‰õΩ KÕ~°∞HÀ=K«Ûx XHõ JOK«<å. =∞#^Õâ◊OÖ’ W#∂ûÔ~<£û
~°OQÆO ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ "å˜x Tiã¨∞ÎOk. =∂Ô~¯@¡#∞ H˘Å¡Q˘@∞ì‰õΩ
áÈ"åÅx Ü≥∂zã¨∞Î<åfl~Ú. J@∞=O˜ HõOÃÑhÅ∞ =∞# *Ïu
„ѨÜ≥∂[#O HÀã¨O ZÖÏ Ñ¨xKÕ™êÎ~Ú? WO`« ÉèÏs =∂Ô~¯ò#∞
P„Hõq∞OK«∞HÀ=_»O HÀã¨O q^Õj „^Œ=º ã¨Oã¨÷Å∞ QÀu HÍ_ç
#Hõ¯ÖÏ¡ HÍK«∞H˘x L<åfl~Ú. ^ÕjÜ«∞, q^Õj „^Œ=º ã¨Oã¨÷Å∞
„ѨÉèí∞`«fi ^èÀ~°}˜H˜ „Ѩâ◊Oã¨Å∞ ‰õΩiÑ≤OK«_»OÖ’<Õ "å˜ <≥·*O
`≥Å∞ã¨∞Î#flk. W#∂ûÔ~<£û "åºáê~åxH˜ ÃÑ@∞ì|_ç J=ã¨~åÅ∞
|Ǩïã¨fiÅÊO. ZÖòSã≤x 1956Ö’ ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO ˆH=ÅO
~°∂. 5 HÀ@¡ ÃÑ@∞ì|_ç`À „áê~°OaèOzOk. ѨÏì^•~°∞Å
™⁄=Ú‡#∞ á⁄^Œ∞Ѩ٠~°∂ѨOÖ’ ¿ãHõiOz# ZÖòSã≤ <Õ_»∞ ~°∂.16
ÅHõΔÅ HÀ@∞¡ Pã¨∞ÎÅ∞ HõeæÜ«ÚOk. „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’x ZÖòSã≤
<Õ˜ =~°‰õΩ `å#∞ ¿ãHõiOz# á⁄^Œ∞ѨÙ#∞ ^Õâ◊OÖ’
„Ѩ}ÏoHõʼnõΩ, ™ê=∂lHõ ~°OQÍxH˜, =∞øeHõ =ã¨`«∞Å
Jaè=$kÌH˜ ÃÑ@∞ì|_çQÍ JOk™ÈÎOk. J^Õ „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆO
KÕuÖ’ ÃÑ_ç`Õ D ™⁄=Ú‡ Éèí„^ŒOQÍ LO@∞O^Œx QÍh, ^ÕâßxH˜
ѨxH˘ã¨∞ÎOk QÍh TÇ≤ÏOK«<≥·<åÖË=Ú.
'=∂k =∂@Å „ѨÉèí∞`«fiO HÍ^Œ∞ KÕ`«Å „ѨÉèí∞`«fiO—
Jx QƘìQÍ K≥¿ÑÊ "≥∂_ô QÍ~°∞ QÆ`«OÖ’ Z#fl_»∂ ÖËx q^èŒOQÍ
Ô~·ÖËfiÅ Jaè=$kú HÀã¨"Õ∞ JO@∂ Ô~·ÖËfi ~°OQÆOÖ’ ÃÇ·Ïã‘Ê_£
Ô~·Å∞ =∂~åæÅ∞, ã¨|~°ƒ<£ =∂~åæÅ∞, áÈ~°∞ìÅ∞ =∞iÜ«Ú QÆ#∞ʼnõΩ
J#∞ã¨O^è•#O KÕ¿ã ã¨~°∞‰õΩ ~°"å}Ï =∂~åæÖ’¡ q^Õj ÃÑ@∞ì|_çx
(ZѶπ_çS) J#∞=∞uOKåÅ<Õ „Ѩuáê^Œ#Å∞ ã≤^ŒúO KÕâß~°∞.
_®Å~ü ÃÑ@∞ì|_»∞ÅHÀã¨O JOQÆÖÏ~°∞ã¨∞Î#fl a*ˇÑ≤ „ѨÉèí∞`«fiO
c=∂, ~°HõΔ} ~°OQÍÖ’¡H˜ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_»∞ŠѨiq∞ux
26 âß`«O #∞Oz 49 âß`åxH˜ ÃÑOKå~°∞. q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ
ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞, ZQÆ∞=∞u L`«ÊuÎ~°OQÍxfl |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞_»O`À
áê@∞ Láêkè J=HÍâßÅ#∞ qã¨ÎiOz x~°∞^ÀºQÆ ã¨=∞㨺‰õΩ
‰õÄ_® Ѩiëê¯~°O K«∂Ñ≤OK«QÆÅ^Œx #=∞‡|Å∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞.
„ѨѨOpHõ~°} ã¨~°mHõ$`« Pi÷Hõ q^è•<åÖ’¡ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
Z‰õΩ¯=QÍ PHõi¬OK«_»O H©ÅHõ JOâ◊"≥∞ÿ#O^Œ∞# q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞Å ™êfiQÆuOKÕ q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOz J=∞Å∞
KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =ÚYºOQÍ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å
~°OQÆOÖ’, L#fl`« ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O J=ã¨~°"≥∞ÿ# ~°OQÍÖ’¡,
ZQÆ∞=∞`«∞ʼnõΩ J=HÍâßÅ∞#fl ~°OQÍÖ’¡ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
Z‰õΩ¯=QÍ PHõi¬OKÕO^Œ∞‰õΩ qkè q^è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O
[iyOk. J~Ú`Õ ÖÏÉèÏÅ∞ =Ù#fl ~°OQÍÖ’¡<Õ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. Ô~˜ìOѨ٠ÖÏÉèÏÅ∞ `«~°eOK«∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl~°∞.
Láêkè J=HÍâßÅ∞ =∂„`«O ÃÑ~°∞QÆ_»O ÖË^Œ∞.
Z.#iûOǨÔ~_ç¤=~°Î=∂#O

8. 10 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
JO`«~å˚fÜ«∞ Pi÷Hõ ã¨OHΔÀÉèíO`Àáê@∞ ^ÕjÜ«∞OQÍ
KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl Pi÷Hõ Ѩi}Ï=∂Å#∞ J^茺ܫ∞#O
KÕÜ«∞_®xH˜ Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiO U~åÊ@∞ KÕã≤# J~°qO^£
=∂Ü«∞~åO Hõq∞© KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûÅ P^è•~°OQÍ 2013Ö’
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO ZѶπ_çS Ѩiq∞ux QÆ}hÜ«∞OQÍ ÃÑOzOk.
D Hõq∞© 20 ~°OQÍÖ’¡ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_»∞Å
Ѩiq∞`«∞Å#∞ ã¨_»eOKåÅx ã¨∂zOz#ѨʘH© JѨʘ
Ü«¸Ñ‘U „ѨÉèí∞`«fiO12 ~°OQÍÖ’¡ =∂„`«"Õ∞ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å
x|O^èŒ#Å#∞ ã¨_»eOzOk.
qq^èŒ~°OQÍÅÖ’ =∂i# ZѶπ_çSŠѨiq∞`«∞Å∞
~°OQÆO áê`« Ѩiq∞u =∂i#
Ѩiq∞u
1. ã≤OyÖò „ÉÏO_£ i>ˇÿÖò 49% 100%
2. ÃÑ„’eÜ«∞O iÃѶ·xOQ∑ 49% 49%
3. „© áê¡O>Ë+¨<£ 0 49%
4. >ˇeHÍO 74% 100%
5. Ѩ=~ü UÔH·ÊO*òÅ∞ 0 49%
6. ã≤qÖò UqÜÕ∞+¨<£ 49% 49%
7. Jã¨ò sHõ<£„ã¨ìHõΔ<£ 74% 100%
8. W#Êùˆ~‡+¨<£ HõOÃÑhÅ∞ 49% 74%
9. H˘iÜ«∞<£ ã¨sfiã¨∞Å∞ 0 100%
10. ™êìH± UˆHû ÛO*òÅ∞ 0 49%
11. W#∂ûÔ~<£û 26% 49%
12. _çÃѶ<£û „á⁄_»HõΔ<£ 26% 49%
"≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO `«ÅÃјì# c=∂ K«ÏìÅ ã¨=~°}
aÅ∞¡Ö’ Ô~O_»∞ JOâßÅ∞ H©ÅHõO. "≥Ú^Œ˜k, c=∂ ~°OQÆOÖ’
q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_çx (ZѶπ_çS) 26âß`«O #∞Oz 49
âß`åxH˜ ÃÑOK«_»O, Ô~O_»=k, „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ™ê^è•~°} c=∂
HõOÃÑhÅ "åÏÅ#∞ 49 âß`«O =~°‰õΩ „ÃÑ·"Õ@∞ "åiH˜
Jq∞‡"ÕÜ«∞_»O. c=∂ ~°OQÆOÖ’H˜ „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ#∞
J#∞=∞uOKÕ K«@ìO fã¨∞H˘x =KÕÛ =ÚO^Œ∞ JѨʘ a*ˇÑ≤
<åÜ«∞Hõ`åfi# QÆÅ Z<£_çU „ѨÉèí∞`«fiO K≥Ñ≤Ê# JOâ◊O QÆ∞~°∞ΉõΩ
`≥K«∞ÛHÀ"åe. c=∂ ~°OQÆOÖ’ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_ç
Ѩiq∞ux ÃÑOK«=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œx, =∂r Pi÷Hõ =∞O„u
=∞iÜ«Ú a*ˇÑ≤ ã‘xÜ«∞~ü <åÜ«∞‰õΩÅ∞ N Ü«∞â◊fiO`ü ã≤<å›
Kè≥·~°‡<£QÍ L#fl áê~°¡"≥∞O@s ™êìO_çOQ∑ Hõq∞© UHõ„w=OQÍ
x~°‚~ÚOzOk. c=∂ ~°OQÆOÖ’H˜ „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ#∞
J#∞=∞u¿ãÎ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_ç W|ƒ_ç=Ú|ƒ_çQÍ
=zÛѨ_»∞`«∞O^Œx 1999Ö’ SP~ü_çU aÅ∞¡x áê~°¡"≥∞O@∞
P"≥∂kOzOk.
QÆ`« Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ HÍÅOÖ’ rq`« c=∂
~°OQÆOÖ’H˜ 23 „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ∞ =KåÛ~Ú. =zÛ# q^Õj
ÃÑ@∞ì|_ç ˆH=ÅO ~°∂. 6,045.91 HÀ@∞¡. ™ê^è•~°} c=∂
~°OQÆOÖ’H˜ 22 „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ∞ =KåÛ~Ú. =zÛ# q^Õj
ÃÑ@∞ì|_ç ˆH=ÅO ~°∂. 1,586.63 HÀ@∞¡. „ÃÑ·"Õ@∞ "åi`À
áÈ© Ѩ_»∞`«∂ ZÖòSã≤ 2013–14 ã¨O=`«û~°OÖ’ 75 âß`«O
=∂Ô~¯ò "åÏx Hõey LOk. <åÅ∞QÆ∞ „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ™ê^è•~°}
c=∂ HõOÃÑhÅ∞ 2013–14 ã¨O=`«û~°OÖ’ 55 âß`«O
=∂Ô~¯ò "åÏx Hõey L<åfl~Ú. „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÍxfl |Ö’¿Ñ`«O
KÕ¿ã K«~°ºÅ∞ KÕѨ@ì‰õΩO_® „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆO |ÅѨ_»ÏxH˜
K«~°ºÅ∞ KÕѨ@ì_»O â’K«hÜ«∞O. q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_ç
Ѩiq∞ux ÃÑOK«_»O ^•fi~å q^Õj HõOÃÑhÅ ÃÑ`«Î#O
ÃÑOK«_®xH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞`«∞Ok `«Ñ¨Ê ÉèÏ~°`«^Õâ◊ Pi÷Hõ Ѩiã≤÷u
"≥∞~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ U q^èŒOQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»^Œ∞. „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆO
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç`Õ ^Õâ◊ Pi÷Hõ „ѨQÆuH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_Õ „Ѩ[Å á⁄^Œ∞ѨÙ
q^Õj HõOÃÑhÅ KÕ`«∞Ö’¡H˜ áÈ`«∞Ok.
"≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO `«# `˘e |_≥˚ò „Ѩã¨OQÆOÖ’<Õ
^Õâ◊ Jaè=$kúH˜ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ J=ã¨~°O J=Ù`åÜ«∞h, „Ѩã¨∞Î`«O
L#fl q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ŠѨiq∞ux Jxfl ~°OQÍÖ’¡ 49 âß`åxH˜
ÃÑOKÕ Ü≥∂K«# L#fl^Œh, J~Ú<å ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ xÜ«∞O„`«}
Ö’<Õ HõOÃÑhÅ Ü«∂*=∂#º ÉÏ^茺`«Å∞OÏÜ«∞x, q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞Å „áÈ`åûǨÏHõ É’~°∞¤ (ZѶπSÑ≤a) ~°∂@∞Ö’
ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ PǨfix™êÎ=∞x „ѨHõ˜OKå~°∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s
^ÕâßÅ`À ã¨=∂# áÈ©H˜ Z^ŒQÍÅO>Ë áêi„âßq∞Hõ L`«ÊuÎ
~°OQÍÅ`À áê@∞ ÃѶ·<å#∞û, ~°HõΔ}, Ô~·ÖËfi, ÃÑ^ŒÌ q=∂#Ü«∂#,
<ÒHÍ~°OQÍÅÖ’ ZѶπ_çSÅ#∞ PǨfix™êÎ=∞x `≥eáê~°∞.
„ѨѨOK«OÖ’ JuÃÑ^ŒÌ ~°"å}Ï =º=ã¨÷ =∞# Ô~·ÖËfi ~°OQÆO.
„ѨÉèí∞`«fiO =^ŒÌ L#flѨÙÊ_Õ „Ѩ[Å „áê}ÏʼnõΩ Éèí~À™ê ÖË^Œ∞.
=∞øeHõ =ã¨`«∞Å qÉèÏQÍÖ’¡H˜ ZѶπ_çSÖÁzÛѨ_ç`Õ „Ѩ[ÅÃÑ·
ÉèÏ~åÅ∞ Ѩ_»`å~Ú. „Ѩ[Å Éèí„^Œ`« „ÃÑ·"Õ@∞ ^ŒÜ«∂^•H˜Δ}ϺÅÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_»∞`«∞Ok. ZO`«¿ãѨ˜H© „ѨÉèí∞`«fiO `«# ÉÏ^茺`« #∞Oz
`«Ñ¨ÙʉõΩx HÍ~˘Êˆ~@∞¡, |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ʼnõΩ T_çQÆO
KÕÜ«∞_®xH˜, "å˜ ^ÀÑ≤_ôH˜ Öˇ·Ãã#∞ûe=fi_®xH˜ `«Ç¨Ï`«Ç¨Ï
ÖÏ_»@O ^•~°∞}O.
rq`« c=∂, ™ê^è•~°} c=∂ ~°OQÍÖ’¡ q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞ÅÃÑ· =Ù#fl Ѩiq∞ux ѨÓiÎQÍ ZuÎ"ÕÜ«∂Å#flk
ѨtÛ=∞^ÕâßÅ HõOÃÑhÅ _ç=∂O_£. „Ѩã¨∞Î`«O 26 âß`«O "Õ∞~°
q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=∞u =ÙOk. 74 âß`«O "åÏ ã¨fi^Õj
„ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. D Ѩiq∞ux 49 âß`åxH˜
ÃÑOK«∞`«∂ 2008Ö’ Ü«Ú.Ñ≤.U aÅ∞¡#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃјìOk.
~å[ºã¨ÉèíÖ’ D aÅ∞¡ P"≥∂^ŒO á⁄O^ŒQÍ Ö’H±ã¨ÉèíÖ’ P"≥∂^ŒO

9. 11#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
á⁄O^ŒÖË^Œ∞. W`«~° aÅ∞¡ÅÃÑ· ~°QÆ_» K≥ň~QÆ_»O`À c=∂ aÅ∞¡‰õΩ
gÅ∞ ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. a*ˇÑ≤`À ã¨Ç¨ Z‰õΩ¯= ~å[H©Ü«∞
áêsìÅ x~°ã¨#`À aÅ∞¡ P"≥∂^ŒO á⁄O^ŒÖË^Œ∞. c=∂~°OQÆOÖ’
„Ѩ"ÕtOKÕ q^Õj HõOÃÑhÅ∞ ÖË^• q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ 49
âß`åxH˜ ÃÑOKÕ@O^Œ∞‰õΩ WѨC_»∞ JkèHÍ~°OÖ’xH˜ =zÛ#
Zh¤Z „ѨÉèí∞`«fiO 2014 EÖˇ· 23# nxx P"≥∂kOzOk.
PiúHõ =º=Ǩ~åÅ ÔHa<≥ò Hõq∞© (WZã≤ã≤) ZѶπ_çS Ѩiq∞ux
49 âß`åxH˜ ÃÑOK«∞`«∂ P"≥∂^ŒO `≥eÊOk. D Hõq∞©H˜
„Ѩ^è•x #ˆ~O„^Œ "≥∂_ô J^茺‰õΔΩ_»∞QÍ =º=ǨÏi™êÎ~°∞. _®Å~ü
ÃÑ@∞ì|_»∞Å H˘~°‰õΩ J„~°∞Å∞ Kåz# Zh¤Z „ѨÉèí∞`«fiO
ZѶπ_çSʼnõΩ Ô~_£HÍÔ~Ê@∞¡ Ѩ~°∞ã¨∂Î ™êfiQÆuã¨∞Î<åfl~°∞.
rq`« c=∂ ~°OQÆOÖ’ ZÖò.S.ã≤, Ü«∞ãπ.a.SÅ∞
WѨʘH© 75 âß`«O "åÏ Hõey=Ù<åfl~Ú. Hõ¡~Ú"£∞Å
Ѩiëê¯~°OÖ’ „ѨѨOK«OÖ’<Õ J`«∞º`«Î=∞ HõOÃÑhQÍ ZÖò.S.ã≤.H˜
¿Ñ~°∞Ok. c=∂~°OQÆOÖ’ 2000Å ã¨O=`«û~°OÖ’<Õ P<å˜
Z<£_çZ „ѨÉèí∞`«fiO 49 âß`åxH˜ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞
PǨfixOzOk. SP~ü_çZ K«@ìO 1999#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O
^•fi~° q^Õj c=∂HõOÃÑhÅ∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ c=∂~°OQÆOÖ’
26âß`«O =~°‰õΩ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ@ì=K«Ûx ã¨_»eOѨ٠WzÛOk.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ c=∂ HõOÃÑhÅ∞ #ëêìʼnõΩ ÃјìOk
¿Ñ~°∞. Hõ¡~Ú"£∞Å∞ ZQÆ"ÕÜ«∞_»OÖ’ Jq k@ì. J"≥∞iHÍÖ’x
J`«ºO`« ÉèÏs c=∂ HõOÃÑh U.S.l xÅ∞=Ù<å ‰õΩѨʉõÄe#
K«i„`« W©=e^Õ (2008). c=∂ ~°OQÆOÖ’x HÍi‡Hõ=~°æO
„ѨuѶ¨∞@# =Å¡<Õ W<åflà◊¥¡ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fi c=∂ ~°OQÆO
xÅ|_çOk. Ü«¸xÜ«∞<£Å∞ „Hõ=∞OQÍ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»∞`«∞#fl
<ÕѨ^䌺OÖ’ ^•xx q^Õj HõOÃÑhʼnõΩ JѨÊ*ˇÑ¨Ê_»O WHõ
ã¨=∞¿ãº HÍ^Œ∞.
2001 ã¨OIIÖ’ ~°∂á⁄OkOz# q^è•#O „ѨHÍ~°O
~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ 26 âß`«O =∂„`«"Õ∞ ZѶπ_çSʼnõΩ Ñ¨iq∞u
LO_Õk. ~°HõΔ} ~°OQÆOÃÑ· U~åÊ>ˇÿ# =∞O„u =~°æ Hõq∞˜ D
Ѩiq∞u ã¨_»eOѨÙÃÑ· ã¨g∞HõΔ [iÑ≤Ok. ^ÕjÜ«∞ ~°HõΔ} ~°OQÍxfl
Jxfl q^è•Å∞QÍ Ñ¨˜+¨ªÑ¨iz ã¨=∞„QÆOQÍ P^èŒ∞hHõiOK«_®xH˜
J<ÕHõ =∞Ok ~°HõΔ} ~°OQÆ xѨÙ}∞Å∞, D q+¨Ü«∞OÖ’ "Õã≤#
Hõq∞©Å∞ ѨÅ∞ ~°HÍÅ∞ ã¨∂K«#Å∞ KÕâß~Ú. ~°HõΔ} L`«Ê`«∞ÎʼnõΩ
ã¨OÉOkèOz ã¨fi^Õj 30 âß`«O, q^Õj 70 âß`«OQÍ L#fl
„Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ x"åiOz ã¨fi^Õj L`«Ê`«∞ÎÖË J`«ºkèHõ
âß`«O LO_Õ q^èŒOQÍ J=ã¨~°"≥∞ÿ# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx
1992Ö’ J|∞ÌÖòHõÖÏO Hõq∞© ã¨∂zOzOk. 2005 <å˜H˜
~°HõΔ} ~°OQÆO ™êfi=ÅO|# ™êkèOKåÅx „ѨuáêkOzOk.
2004Ö’ U~åÊ>ˇÿ# ˆHů~ü Hõq∞©HÍx, 2007Ö’ _ç.P~ü._ç.F
Ѩxf~°∞ÃÑ· U~åÊ>ˇÿ# Ñ≤. ~å=∂~å=Ù Hõq∞©QÍh, ~°HõΔ}
Ѩiâ’^èŒ# Jaè=$kú ã¨Oã¨÷Ö’ =Ù#fl |ÅÇ‘Ï#`«Å∞, Ö’áêÅ#∞,
x~°¡HΔͺxfl ZuÎK«∂áê~Ú. ã¨O™ê÷QÆ`«OQÍ L#fl D ã¨=∞㨺Å#∞
ã¨ik^ŒÌ_®xH˜ J|∞ÌÖò HõÖÏ"£∞, Ñ≤. ~å=∂~å=Ù Hõq∞©Å∞ KÕã≤#
qÅ∞"≥·# ã¨∂K«#Å P^è•~°OQÍ Hõ$+≤ [iy LO>Ë ~°HõΔ}
~°OQÆOÖ’ WO`«˜ J^è•fi#fl Ѩiã≤÷u U~°Ê_Õk HÍ^Œ∞. D
Ѩiã≤÷`«∞Å<Õ ™ê‰õΩQÍ fã¨∞‰õΩx ZѶπ_çS ã¨=∞~°÷‰õΩÅ∞ ~°HõΔ}
~°OQÆOÖ’H˜ ZѶπ_çSÅ „Ѩ"Õâ◊ P=â◊ºHõ`«#∞ <˘H˜¯ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ D K«~°º J`«ºO`« „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ#k. ^Õâ◊ ~°HõΔ}
J=ã¨~åʼnõΩ Ç¨xHõ~°"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ~°HõΔ} ~°OQÍxfl =∞iO`«QÍ „ÃÑ·"Õ©HõiOz
q^Õj HõOÃÑhÅ ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=ÙQÍ =∂~åÛÅx J"≥∞iHÍ,
S~Àáê ^ÕâßÅ∞ Z<åflà◊§QÍ<À _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J=HÍâ◊O ~Ú¿ãÎ WHõ WO_çÜ«∂ q^Õj
PÜ«Ú^è•Å∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O ÖË^Œx, ZOK«Hͯ
Jhfl ^Õâ◊OÖ’<Õ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞HÀ=K«Ûh ѨtÛ=∞ HõOÃÑhÅ∞
Tiã¨∞Î<åfl~Ú. ~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å =Å#
kQÆ∞=∞`«∞Å∞ `«yæOK«∞‰õΩx, P^èŒ∞hHõ~°} KÕѨ@ì_»O ã¨∞Å∞=Ù
J=Ù`«∞O^Œx Jq K≥|∞`«∞<åfl~Ú. ~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ q^Õj
ÃÑ@∞ì|_»∞Å J#∞=∞ux HÀ~°_»O "≥#∞Hõ ÉèÏ~°`« ~°HõΔ} J=ã¨~åÅ
Ѩ@¡ „¿Ñ=∞ LO_ç HÍ^Œ∞. `«^•fi~å ÉèÏ~°`« ~°HõΔ} ~°OQÍxfl
‰õÄ_® `«=∞ J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ `≥K«∞ÛHÀ"åÅx ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ∞
Ptã¨∞Î<åfl~Ú. ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ K˘K«∞ÛH˘x =¿ãÎ
~°HõΔ} =ӺǨÅ HÀã¨O JO`« Z‰õΩ¯=QÍ q^ÕâßÅÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_®e. K≥·<å Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ#∞ xÅ∞=iOK«_®xH˜
WO_çÜ«∂ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_®Åx J"≥∞iHÍ Pt™ÈÎOk. J"≥∞iHÍ
XHõ ^Õâ◊OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»^ŒÅ∞K«∞‰õΩ#flk JO>Ë J~°úO, P ^Õâßxfl
Jxfl q^è•Å∞QÍ J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ fã¨∞HÀ=_»O J<Õ. PѶ¨ …<£ Ü«Ú^ŒúO
HÀã¨O áêH±ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç<å, ã≤iÜ«∂ ^Œ∞~å„Hõ=∞} HÀã¨O
*’~å¤<£, ™œnÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç<å, L„ˆH~Ú<£ J^Œ∞ѨÙHÀã¨O
áÈÖˇO_£ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç<å J"≥∞iHÍ KÕã≤Ok ~Ú^Õ. HÍ|˜ì K≥·<å
|∂z K«∂Ñ≤ ÉèÏ~°`« áêʼnõΩÅ∞ "åã¨Î=OÖ’ J"≥∞iH͉õΩ
„ѨÜ≥∂[#O KÕã¨∞Î<åfl~°∞ `«Ñ¨Ê ^ÕâßxH˜ HÍ^Œ∞.
K≥·<å |∂z K«∂Ѩ_»OÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi â◊‰õΩÎʼnõΩ Jq∞`«
Pã¨H˜Î. J"≥∞iHÍ#∞ q=∞i≈Oz#ѨC_»ÖÏ¡ Ç≤ÏO^Œ∂`«fi"å^Œ∞Å∞
^•xx K≥·<å‰õΩ ã¨=∞~°ú#QÍ K≥ѨCHÀ=_»O W+¨ìO. 1962 K≥·<å
Ü«Ú^ŒúO "åiH˜ ZѨC_»∂ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO_Õ |∂@HõѨÙ
HÍ~°}O. P ¿Ñ~°∞`À J"≥∞iHÍ`À JO@HÍQÆ_»O "åi ÅHõΔ ºO.
D ÅHΔͺxfl <≥~°"Õ~°Û_®xH˜ a*ˇÑ≤ ã≤^ŒúO. `å=Ú JkèHÍ~°OÖ’H˜
=¿ãÎ ~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ =∞ixfl q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
PǨfix™êÎ=∞x a*ˇÑ≤ `«# "Õ∞xÃѶ™ÈìÖ’ K≥Ñ≤ÊOk. HÍO„ÔQãπ
=∂„`«O `«=∞ „áê^äŒ=∂ºÅ "åsQÍ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å

10. 12 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
J=ã¨~åxfl x~°‚~Ú™êÎ=∞x K≥Ñ≤ÊOk. "≥Ú^Œ˜ „áê^è•#ºO
„ѨÉèí∞`«fi~°OQÆ HõOÃÑhňH ~Ú™êÎ=∞x K≥Ñ≤ÊOk. Ѩa¡H± ÃãHÍì~ü
~°HõΔ} HõOÃÑhÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç# x~°O‰õΩâ◊ |∂~°∞˚"å,
|∂º~À„Hõ˜H± =~åæÅ "Õ∞Å∞ HÀã¨"Õ∞ HÍO„ÔQãπ "åQÍÌ# ÅHõΔ ºOQÍ
=ÙOk. Jk q∞#Ǩ HÍO„ÔQãπH˜ ‰õÄ_® q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
PǨfixOK«_»OѨ@¡ JÉèíºO`«~°O LO_»É’^Œ∞.
~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ „ÃÑ·"Õò ÃÑ@∞ì|_»∞Å „áÈ`åûǨÏO
QÆ∞iOz a*ˇÑ≤ <Õ`«$`«fiOÖ’x Z<£_çZ „ѨÉèí∞`«fiO f„=OQÍ
Ü≥∂z™ÈÎOk. ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’H˜ „ÃÑ·"Õò ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
PHõi¬OK«_®xH˜ â◊`«q^è•ÖÏ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flk. áê~°¡"≥∞Oò
LÉèíÜ«∞ ã¨ÉèíÅ#∞^ÕÌtOz ~å„+¨ìѨu „Ѩ}Éò =ÚYs˚ KÕã≤#
„Ѩã¨OQÆOÖ’#∂ ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ „ÃÑ·"Õò ÃÑ@∞ì|_»∞ÅÃÑ· ã¨Ê+¨ì`«
WzÛOk. J@∞ ZxflHõÅ „ѨKå~°O, W@∞ ~å„+¨ìѨu „Ѩã¨OQÆOÖ’
á⁄O^Œ∞Ѩiz# q^èŒOQÍ „ÃÑ·"Õò ÃÑ@∞ì|_»∞Å HÀã¨O #ˆ~O„^Œ
"≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO `«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_»∞`ÀOk. WHõ¯_» „Ѩ=ÚYOQÍ
K≥ѨCHÀ"åeûOk U=∞O>Ë, ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ ѨÅ∞ HõOÃÑhÅ#∞
ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞ KÕÜ«∞_»"Õ∞ H͉õΩO_® nxH˜ =∞iO`«
áÈ©`«`«fiO HõeÊOK«_®xH˜ 'J„~°∞Å∞— Kå™ÈÎOk. "åã¨Î=OQÍ
~°HõΔ} ~°OQÆ=∞<Õk U ^ÕâßxÔH·<å J`«ºO`« H©ÅHõ"≥∞ÿ#k. Wk
J`«ºO`« ~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®. „ѨuѨHõΔOÖ’ =Ù#flO`« HÍÅO
WÖÏO˜ K«~°ºÅ#∞ ÉÏǨ@OQÍ ZO_»QƘì# a*ˇÑ≤... JkèHÍ~°
ѨQÍæÅ∞ KÕѨ˜ì# "≥O@<Õ U =∂„`«O ã≤QÆ∂æa_çÜ«∞O ÖˉõΩO_®
QÆ`« „ѨÉèí∞`«fi q^è•<åÅ<Õ H˘#™êyã¨∞Î#flk. Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiO
~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ „ÃÑ·"Õò ÃÑ@∞ì|_»∞Ö`À áê@∞ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ
ÃÑ@∞ì|_»∞Å (ZѶπ_çS) HÀã¨O f„=OQÍ „Ѩܫ∞uflOzOk. J^Õ
^•iÖ’ WѨC_»∞ a*ˇÑ≤ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞`ÀOk.
~°HõΔ} ~°OQÆOÖ’ „ÃÑ·"Õò HõOÃÑhÅH˜ =∞ixfl
J=HÍâßÅ HõÅÊ#, áÈ©`«`«fiO ÃÑOѨÙ#‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO K«~°ºÅ∞
fã¨∞‰õΩO@∞#flk. J^Õq^èŒOQÍ J@∞ Ãã·xHõ, W@∞ áœ~°
„ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ^ŒfiO^Œfi qxÜ≥∂QÆ =ã¨∞Î=ÙʼnõΩ
‰õÄ_» J#∞=∞uOzOk. ~°HõΔ# q=∂<åÅ∞, JO`«iHõΔ
q=∂<åÅ∞, q_ç ÉèÏQÍÅ∞, ÃÇÏeHÍѨì~°∞¡, Ü«Ú^Œú <ÒHõÅ∞ =O˜
L`«Ê`«∞ÎÅ `«Ü«∂sH˜ áêi„âßq∞Hõ Öˇ·Ãã#∞û J=ã¨~°=∞x `«#
áêi„âßq∞Hõ <≥y˜"£ eã¨∞ìÖ’ ¿Ñ~˘¯Ok. g˜`À áê@∞
Ü«Ú^ŒúϺO‰õΩÅ∞, W`«~° ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ "åǨÏ<åÅ∞,
Jxfl~°HÍÅ Ü«Ú^Œú<ÒHõÅ∞, PÜ«Ú^è•Å∞, =∞O^Œ∞QÆ∞O_»∞ ™ê=∂„y
J=∞iÛ# Ãã·xHõ "åǨÏ<åÅ∞ ÖË^• =∞O^Œ∞áê`«~°¡#∞ `«@∞ì‰õΩ<Õ
™ê=∞~°÷ºO QÆÅ "åǨÏ<åÅ#∞ ‰õÄ_® *Ïa`åÖ’ KÕiÛOk. Ju
=ÚYº"≥∞ÿ# JOâ◊"Õ∞=∞O>Ë, ÃÑ^ŒÌ ã¨OYºÖ’ ~°HõΔ} =ã¨∞Î=ÙÅ
`«Ü«∂sH˜ WѨC_»∞ „ÃÑ·"Õò HõOÃÑhʼnõΩ Ç¨Ï‰õΩ¯ HõeÊOK«_»OÃÑ·
xÜ«∞O„`«}Å∞ ZuÎ"ÕÜ«∂Åx "≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO x~°‚~ÚOzOk.
ZÖÏO˜ POHõΔÅ∞ ÖˉõΩO_® `å=Ú HÀ~°∞‰õΩ#fl L`«Ê`«∞ÎÅ
`«Ü«∂sH˜ J_»¤O‰õΩÅ∞ `˘ÅyOzOk. "åã¨Î=OQÍ WѨʘ =~°‰õΩ
Jxfl ~°HõΔ} =ã¨∞Î=ÙÅ `«Ü«∂sH˜ Öˇ·Ãã#∞û `«Ñ¨Êxã¨i. „Ѩã¨∞Î`«O
~°HõΔ} L`«Ê`«∞ÎÅ LѨHõ~°}ÏÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ `«Ü«∂sH˜ Öˇ·Ãã#∞û
J=ã¨~°O ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. "åã¨Î=OQÍ K≥áêÊÅO>Ë
~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ #∂˜H˜ #∂~°∞ âß`«O q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ
ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ (ZѶπ_çS) J#∞=∞uOKåÅx "≥∂_ô ã¨~å¯~°∞
ÉèÏqã¨∞Î#flk.
HÍiæÖò Ü«Ú^ŒÌO J#O`«~°O 2000 ã¨O=`«û~°O #∞O_ç
ZѶπ_çSÅ∞ 26 âß`åxˆH Ѩiq∞`«=∞Ü«∂º~Ú. P `«~åfi`« ~°HõΔ}
~°OQÆOÖ’ ZѶπ_çSÅ∞ ÃÑOKåÅx Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiO `˘Å∞`«
ÉèÏqOzOk. J`åº^èŒ∞xHõ, ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#OÖ’ 26
âß`åxH˜ ÃÑ·QÍ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑOK«∞`«∂ Ü«ÚÑ≤Z
„ѨÉèí∞`«fiO x~°‚~ÚOzOk. nxH˜ ˆHa<≥ò Hõq∞© Ãã·`«O
P"≥∂^ŒO `≥eÑ≤Ok. J~Ú`Õ Wk WOHÍ J=∞Å∞Ö’H˜ ~åÖË^Œ∞.
~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ ZѶπ_çSʼnõΩ J#∞=∞uOKåÅ#fl „Ѩuáê^Œ#
ÅHõΔ ºO... ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ ã¨fiÜ«∞O ã¨=∞$kú ™êkèOK«_»O.
JO`ÕHÍ^Œ∞, ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’H˜ =∞ixfl „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑhÅ∞
„Ѩ"ÕtOKÕÖÏ „áÈ`åûÇ≤ÏOK«_»O, kQÆ∞=∞`«∞Å =ºÜ«∞O
`«yæOK«∞HÀ=_»O, Jqhux J^Œ∞Ѩ٠KÕÜ«∞_»O „ѨÉèí∞`«fi ÅHõΔ ºOQÍ
¿Ñ~˘¯#flk. g˜ ¿Ñ~°∞`À „ÃÑ·"Õ@∞ =º‰õΩÎÅ∞, q^Õj HõOÃÑhʼnõΩ
~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HõeÊOK«_»O „ѨÉèí∞`«fi L^ÕÌâ◊ºOQÍ
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ ÃÑ@ì_®xH˜ ѨtÛ=∞
^ÕâßÅ∞ Pã¨H˜Î Hõ#|~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú. ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ „ѨÉèí∞`«fi
„Ѩux^èŒ∞Å∞ ÉèÏ~°`ü‰õΩ Ñ¨~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î<åfl~°∞. „Ѩ^è•#=∞O„u
#ˆ~O„^Œ"≥∂_ô`À ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ [~°∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. aeÜ«∞<£
_®Å~°¡ XѨÊO^•Å∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞ÛHÀ=_®xH˜ Lqfià◊¥¡~°∞ `«∞<åfl~°∞.
"≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO Ãã·`«O ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å
HÀã¨O ^•fi~åÅ∞ `≥~°∞K«∞H˘x ‰õÄ~°∞Û#flk. ÉèÏ~°`« Ãã·xHõ
™ê=∞~å÷ºxfl "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°KåÅx „Ѩ^è•# =∞O„u ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
JOu=∞OQÍ ÉèÏ~°`ü#∞ „ѨѨOK«OÖ’<Õ Ju ÃÑ^ŒÌ PÜ«Ú^èŒ
ZQÆ∞=∞u^•~°∞QÍ fiÛk^•ÌÅx PkèѨ`«º, qã¨Î~°}"å^Œ HÍOHõΔ`À
#ˆ~O„^Œ"≥∂_ô HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl~°∞.
"åã¨Î=OQÍ ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ 100 âß`«O ZѶπ_çSʼnõΩ
J#∞=∞uOKåÅ#fl "≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fi „Ѩuáê^Œ##∞ ѨÅ∞ ÉèÏ~°fÜ«∞
HõOÃÑhÅ∞ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~Ú. q^Õj =∂Ô~¯@¡`À
Ѩ~°ã¨Ê~°O WzÛѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ ^èÀ~°}˜ LO_®Åx, ™êOˆHuHõ
Ѩi*Ï˝#O |kbH˜ ã¨O|OkèOz q^Õj HõOÃÑhʼnõΩ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#
'"Õ∞O_Õ@s— q^è•#O LO_®Åx ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhÅ∞
"åkã¨∞Î<åfl~Ú. 2000–2014 =∞^茺HÍÅOÖ’ "≥Ú`«ÎO 322
aeÜ«∞<£ _®Å~°¡ ZѶπ_çSÅ∞ ÉèÏ~°`ü‰õΩ ~åQÍ JO^Œ∞Ö’
~°HõΔ}~°OQÆOÖ’H˜ ˆH=ÅO 4.94 aeÜ«∞<£ _®Å~°∞¡ =∂„`«"Õ∞
=KåÛ~Ú. W`«~° =∂Ô~¯@¡Ö’ ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhʼnõΩ Q˘Ñ¨Ê

11. 13#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
J=HÍâßÅ∞ L#flѨʘH© ~°HõΔ}~°OQÆOÖ’ 100 âß`«O
ZѶπ_çSÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ J#∞=∞uã¨∞Î<åfl~À J~°÷O HÍ=_»O ÖË^Œx
H˜ΔѨ}˜ =º=ã¨÷ HÀã¨O H©ÅHõ"≥∞ÿ# LѨHõ~°}ÏÅ∞ L`«ÊuÎ KÕã¨∞Î#fl
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x JuÃÑ^ŒÌ „ÃÑ·"Õ@∞ HõOÃÑh ã‘xÜ«∞~ü JkèHÍi
XHõ~°∞ "åºMϺxOKå~°∞. ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O |kbÃÑ· q^Õj
DH˜fi©H˜ HõzÛ`«OQÍ +¨~°`«∞Å∞ LO_®eûO^Õ#x PÜ«∞# ã¨Ê+¨ìO
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O |kb H˘~°‰õΩ 74 âß`«O
ZѶπ_çSʼnõΩ J#∞=∞uã¨∂Î ˆHO„^Œ ˆHa<≥ò XHõ =Ú™ê~Ú^•
<Àò#∞ „ѨuáêkOzOk. ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
tHõΔ} W=fi_»O`À áê@∞ ÉèÏ~°`ü‰õΩ ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O |kbH˜
q^Õj HõOÃÑhÅ∞ JOwHõiOKåÅx ‰õÄ_® JO@∞#flk.
„ѨѨOK« ÃÑ@∞ì|_»∞Å ^èÀ~°}∞Å#∞ qâı¡+≤ã¨∂Î JOHÍì_£
„ѨѨOK« ÃÑ@∞ì|_»∞Å x"ÕkHõ (_»|∞¡ºSP~ü – 2012)#∞
„ѨK«∞iOzOk. P x"ÕkHõÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ
=¸_»= J`«ºO`« PHõ~°¬Hõ ^Õâ◊OQÍ xÅ∞™ÈÎO^Œx ¿Ñ~˘¯Ok.
ZÔ~flãπì JO_£ Ü«∞OQ∑ 㨈~fi „ѨHÍ~°OQÍ ‰õÄ_® ZѶπ_ôSʼnõΩ
ÉèÏ~°`«^Õâ◊O „ѨѨOK«OÖ’ <åÅæ= QÆ=∞º™ê÷#OQÍ LO’Ok.
„ѨÉèí∞`«fiO 63 ~°OQÍÖ’¡H˜ q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ ÃÑ@∞ì|_»∞Å ¿ãfiKåÛù
„Ѩ"åǨxfl J#∞=∞uã¨∞Î#flk. g˜Ö’ J„QÆ™ê÷#OÖ’=Ù#fl
Ѩk~°OQÍÖÖ’ ÉϺOH˜OQ∑, W#∂ûÔ~<£û, x~å‡}O, >ˇeHÍO,
HõOѨӺ@~ü ™êѶπì"Õ~ü, B+¨^èŒ∞Å∞, á¶ê~°‡ã‘, ~°™êÜ«∞<åÅ∞,
P’"≥Úɡ·Öòû, q^Œ∞º`ü, "≥∞@Ås˚Å∞<åfl~Ú. D Ѩk ~°OQÍÖË
ZѶπ_çS „Ѩ"åǨÖ’¡ 70 âß`«O PHõi¬ã¨∞Î<åfl~Ú. WO@ˆ~fl+¨#Öò
[~°flÖò PѶπ Ãã·O˜Ñ¶≤H± JO_£ iã¨~üÛ Ñ¨a¡ˆH+¨<£û 2012 _çÃãOÉ~°∞
ã¨OzHõÖ’ „ѨHõ˜Oz# ã¨=∂Kå~°O „ѨHÍ~°O ÉèÏ~°`üÖ’
ÃÑ@∞ì|_»∞Å f~°∞ `≥#∞flÅ∞ WÖÏ L<åfl~Ú. 2000 #∞Oz
2012 [#=i =~°‰õΩ ^Õâ◊OÖ’H˜ 16,009 HÀ@¡ _®Å~°∞¡
=KåÛ~Ú. ã¨sfiã¨∞ ~°OQÆOÖ’H˜ 19.99 âß`«O, >ˇeHõ=¸ºx
ˆH+¨<£û 7.84 âß`«O, ™êѶπì"Õ~ü, Ǩ~ü¤"Õ~ü 6.94 âß`«O,
iÜ«∞Öˇ¿ãìò 6.86 âß`«O, x~å‡} ~°OQÆO 6.79 âß`«O
=KåÛ~Ú. =zÛ# ÃÑ@∞ì|_»∞Ö’¡ ã¨QÆO =ÚOɡ·, _èçb¡ˆH
Ѩiq∞`«=∞Ü«∂º~Ú. "≥Ú`«ÎO ÃÑ@∞ì|_»∞Ö’¡ =ÚOɡ·, _èçb¡,
JǨÏ=∞‡^•ÉÏ^£, ɡOQÆ∞à◊¥~ü, K≥#flÜü∞ #QÆ~åʼnõΩ 69 âß`«O
=KåÛ~Ú. =∂i+¨<£, ã≤OQÆѨÓ~ü, J"≥∞iHÍ, „a@<£ ^ÕâßÅ
#∞Oz Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. „ѨÉèí∞`«fiO =∞^ŒÌ`«∞
WzÛ# ~°OQÍňH ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
ã¨OѨ#∞flÅ ÉÁHõ¯™êÅ∞ xO¿Ñ =$kúˆ~ò HÀã¨O HÀÏ¡k
„Ѩ[Å rq`åÖ’¡ pHõ@¡ xO¿Ñ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀ=_»O =∞#
áêʼnõΩʼnõΩ JÅ"å@∞QÍ =∂~°_»O â’K«hÜ«∞O. q^Õj „Ѩ`«ºHõΔ
ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ PǨfixOK«_»=∞O>Ë ™ê„=∂[º"å^Œ HÍ~˘Êˆ~ò
„^Œ=º ÃÑ@∞ì|_çH˜ ^Õâßxfl ^ÀzÃјì ÖÏÉèÏÅ∞ KÕ‰õÄ~°Û_®xˆH
##flk ã¨Ê+¨ìO. ™ê„=∂[º"å^Œ J#∞‰õÄÅ q^è•<åÅ`À
™êfi=ÅO|# q^è•<åÅ#∞ ѨHõ¯# ÃÑ@ì_»O =Å# ^Õâ◊ Pi÷Hõ
=º=ã¨÷ =∞iO`« ã¨OHΔÀÉèÏxfl Z^Œ∞~À¯Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ZѶπ._ç.SÅ
=Å¡ `˘Å∞`« ÖÏÉèÏÅ∞ HõxÑ≤Oz<å „Hõ=∞OQÍ Jk ^ÕjÜ«∞
™êO„Ѩ^•Ü«∞Hõ =º=ã¨÷#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞ÎOk. ™ê÷xHõ
=∂Ô~¯@¡ÃÑ·<å, =º=™êÜ≥∂`«Ê`«∞ÎÅÃÑ·<å, „HõÜ«∞ q„HõÜ«∂ÅÃÑ·#,
^èŒ~°ÅÃÑ·<å QÆ∞`åÎkèѨ`«ºO U~°Ê~°∞K«∞‰õΩOÏ~Ú. L#fl Láêkè
J=HÍâßÅ#∞ ^≥|ƒfÜ«∞_»"Õ∞HÍHõ x~°∞^ÀºQÆO, Láêkè ~°Ç≤Ï`«
ã¨=∞㨺Å#∞ qã¨Î $`«Ñ¨iz =∞iO`« [˜ÅO KÕã¨∞ÎOk. ^Õâ◊
™êfi=ÅO|##∞ ^≥|ƒfã≤, Ѩ~ånè#`«#∞ ÃÑOK«∞`«∞Ok. =∞#
^Õâ◊OÖ’H˜ ZѶπ._ç.SÅ∞ ~å=_»O =Å# #∂`«# Ѩi„â◊=∞Å∞,
Láêkè J=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°QÆHõáÈQÍ L#fl"å˜x q∞OˆQ™êÎ~Ú.
WѨʘˆH ã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÍÅÖ’ Láêkè ˆ~@∞ 4.14 âß`«O
#∞Oz 1.11 âß`åxH˜ `«yæOk. W^Õ HÍÅOÖ’ „ÃÑ·"Õò
~°OQÆOÖ’ Láêkè J=HÍâßÅ∞ 2.73 âß`åxH˜ `«yæáÈÜ«∂~Ú.
z=iH˜ Jã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÆOÖ’#∂ Láêkè ˆ~@∞ `«yæáÈ~ÚOk.
XHõ "≥·Ñ¨Ù# ã¨~°∞‰õΩÅ∞ L`«ÊuÎ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl Láêkè J=HÍâßÅ∞
`«yæáÈ=@O =Å# x~°∞^ÀºQÆ∞Å ã¨OYº 15 HÀ@¡‰õΩ KÕi, 10
âß`«O x~°∞^ÀºQÆ ˆ~@∞ #"≥∂^≥·O^Œx „ѨÉèí∞`«fi QÆ}ÏOHÍÖË
ã¨Ê+¨ìOKÕã¨∞Î<åfl~Ú.
ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅ HÀÔ~¯Å∞ f~°Û_®xH˜ ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’x
„Ѩ^è•# „ã¨=OuÖ’x áêsìÅxfl ã≤^ŒúOQÍ =Ù<åfl~Ú. ѨtÛ=∞
ɡOQÍÖò #∞O_ç =∞Ǩ~å„+¨ì =~°‰õΩ HÍj‡~ü #∞O_ç `«q∞à◊<å_»∞
=~°‰õΩ U ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfixfl K«∂ã≤# D q^è•<åÅ<Õ J=∞Å∞
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. x*ÏxH˜ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å HÀã¨O WO`«QÍ
™êëêìOQÆѨ_Õ |^Œ∞Å∞ ZQÆ∞=∞`«∞Å∞ ÃÑOK«∞HÀ=_®xHÀ,
kQÆ∞=∞`«∞Å `«yæOK«∞HÀ=_®xHÀ ZO^Œ∞‰õΩ Pã¨H˜Î K«∂Ѩ_»O
ÖË^Œ∞? Jaè=$kú =ӺǨxfl ZO^Œ∞‰õΩ =∂~°∞ÛHÀ=_»O ÖË^Œ∞?
„Ѩ*Ïã¨OˆHΔ=∞O`À ã¨O|O^èŒOÖËx Jaè=$kú q^è•<åÅ =Å¡
qK«ÛÅq_ç kQÆ∞=∞`«∞Å∞ KÕã¨∞HÀ"åeû =ã¨∞ÎOk. PǨ~°
~°OQÆOÖ’ ™êfi=ÅO|# U ^Õâ◊ ™ê~°fiÉè∫=∞`åºxÔH·<å ѨÙ<åk.
HÍx =º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl ã¨OHΔÀÉèíOÖ’xH˜ <≥@ì_»O =Å#
PǨ~° L`«Ê`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® kQÆ∞=∞u KÕã¨∞HÀ"åeû# ^Œ∞ã≤÷u
U~°Ê_çOk. Z~°∞=ÙÅ qxÜ≥∂QÍxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#ѨC_»∞,
^ÕjÜ«∞OQÍ Z~°∞=ÙÅ L`«ÊuÎH˜ ZO^Œ∞‰õΩ „áê^è•#º`« W=fi_»O
ÖË^Œ∞? W=hfl „Ѩâ◊flÖË! =∞# PiúHõ =º=ã¨÷#∞ ã¨ik^Œ∞ÌHÀ"åÅO>Ë
– JO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O, =∂#=
=#~°∞Å∞ =∞#‰õΩ Ñ¨Ù+¨¯ÅOQÍ L<åfl~Ú. g˜x 㨄Hõ=∞OQÍ
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<Õ PÖ’K«#Å∞ KÕÜ«∂eû LO@∞Ok. ^Õâ◊
™ê~°fiÉè∫=∞`åfixH˜, ã¨fiÜ«∞O ã¨=∞$kúH˜ ^ÕjÜ«∞ =#~°∞Å#∞
LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩx =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àı§ „Ѩ}ÏoHõÅ∞
~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe. q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ ã¨fiã≤ΠѨÅHÍe.
„Ѩ[Å H˘#∞QÀÅ∞ â◊H˜Î ÃÑiQÆ_®xH˜ Jaè=$kú #=¸<å#∞
KÕѨÏìe. JѨC_Õ =∞#O`«@ =∞#OQÍ Jaè=$kúx
™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`åO!

12. 14 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ã¨=∞HÍb# „ѨѨOK« ~å[H©Ü«∂
ÅÖ’ =∞Ǩϟ[fiÅ"≥∞ÿ# Ѷ¨∞@ìO. 1993 #∞O_ç <Õ#∞ HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ
ѨxKÕã¨∂Î L#flѨʘH˜x 1997 #∞O_ç ÉèÏ=*ÏÅ „ѨKå~°‰õΩÅÖ’
XHõ_çQÍ =∂~å#∞. W@∞ x"åã¨=ÚO@∞#fl =~°OQÆÖò J@∞
ѨxKÕã¨∞Î#fl HõsO#QÆ~ü, K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ÅÖ’
J=HÍâ◊O zH˜¯#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ =∂Ï¡_»@"≥∂, Ѩ„uHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ}
J#∞‰õÄÅ „ѨHõ@#Å∞ W=fi_»"≥∂, Hõq`«Å∞ ~åÜ«∞_»"≥∂ ÖËHõ
`≥ÅOQÍ} "≥#∞HõÉÏ@∞‰õΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ qâı¡+≤ã¨∂Î "庙êÅ∞
~åÜ«∞_»"≥∂ KÕã¨∂Î LO_Õ"åxfl. WѨʘH˜ P Ѩx ѨÙ#ifl~å‡}O
HÀã¨O H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. Z.Ñ≤.˜.ZѶπ P `«~åfi`«
_ç.˜.ZѶπ., Å #∞O_ç [#ã¨Éèí =~°‰õΩ <Õ#∞ `≥ÅOQÍ} HÍ~°ºHõ~°Î
QÍ<Õ JO^ŒiH˜ ѨiK«Ü«∞=∞Ü«∂º#∞. JѨʘˆH Éèí∂=∞Ü«∞º™ê~ü,
[Ü«∞â◊OHõ~ü ™ê~ü, [<å~°Ì<£~å=Ù ™ê~üÅ`À L#fl ã¨O|O^èŒO
‰õÄ_» ##∞fl `≥ÅOQÍ} HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ „Ѩ[Å =∞^茺 xÅɡ˜ìOk.
JÏ¡ <Õ#∞ Láê^蕺ܫÚxQÍ Ñ¨xKÕ¿ã cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡ =∞iÜ«Ú
Ѩiã¨~° =∞O_»ÖÏÅÖ’ „Ѩ[Å∞ `«=∞ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°O,
y@∞ìÉÏ@∞ ^èŒ~°Å HÀã¨O, ÖË^• ǨωõΩ¯Å ™ê^èŒ# HÀã¨O KÕ¿ã
„Ѩu ^èŒ~åfl‰õΩ, ~°™êÎ~ÀHÀ‰õΩ ##∞fl `«Ñ¨Ê‰õΩO_® PǨfixOz
=∂Ï¡_ç~KÕ"å~°∞. Wk KåÖÏ =∞Ok Láê^蕺ܫÚʼnõΩ
y>ËìkHÍ^Œ∞. <å =º=Ǩ~°â‹ÿeÃÑ· P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ ѨxKÕ¿ã
Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂xH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_®
|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ<Õ q=∞~°≈Å∞ KÕã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ L<åfl~Ú.
D q^èŒOQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl HÍÅOÖ’<Õ cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡
=∞O_»ÅOÖ’x Z„~°Éˇe¡ „QÍ=∞OÖ’ KåÖÏ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. "å˜ÃÑ· J^茺ܫ∞#O HÀã¨O P „QÍ=∂xH˜
<Õ#∞ "≥Ú^Œ˜™êi "≥àϧ#∞. XHõ˜ Ô~O_»∞ z#fl ã¨=∂"ÕâßÅ∞
U~åÊ@∞KÕã≤ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞, `≥ÅOQÍ}
ã¨=∞㨺#∞ „Ѩ[Å =ÚO^Œ∞ K«~°Û‰õΩɡÏì#∞. P ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ
<å‰õΩ ^Œã¨Îi â◊OHõ~°Ü«∞º, ~å[#fl, <åQÆ"≥e¡ ™ê~°Ü«∞º ™ê~üÅ`À
áê@∞QÍ HÍÖË~°∞ z#flÉÏѨ٠ÖÏO˜ ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ∞
ѨiK«Ü«∞=∞Ü«∂º~°∞. "åà◊√¡ P „QÍ=∞OÖ’ U z#fl ã¨=∂"Õâ◊O
[iy# ##∞fl `«Ñ¨Ê‰õΩO_» Ñ≤eKÕ"å~°∞.
"≥Ú^Œ˜#∞O_ç `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ Z„~°Éˇe¡
„QÍ=∞OÖ’x q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=‰õΩÅ∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯==∞Ok
K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæ<åfl~°∞. 2009 J#O`«~°O cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡Ö’
[iy# L^Œº=∞OÖ’ ‰õÄ_» gik „H˜Ü«∂jÅ áê„`Õ. 23
_çÃãO|~ü ~ÀA# ˆHO„^ŒO WzÛ# `≥ÅOQÍ}Ï#∞ "≥#∞Hõ‰õΩ
fã¨∞HÀ=_»O`À cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡ =∞O_»ÅOÖ’ _çÃãO|~ü 24=
`Õn# `≥ÅOQÍ} *Ï~ÚOò Ü«∂HõΔ<£ Hõq∞© U~°Ê_ç ^•x
Ñ≤Å∞ѨÙ"Õ∞~°‰õΩ Ñ¨QÆÅ∞ L^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, ~å„uѨÓ@
*ÏQÆ~°} K≥·`«#º ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ [iQÍ~Ú. |Ǩïâ◊ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞OÖ’ ~å„uO|=à◊√§ L^Œº=∞O #_çz# =∞O_»ÅO XHõ¯
cè=∞^Õ=~°Ñ¨ÖË¡ J#∞‰õΩOÏ!
D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ `≥ÅOQÍ} *Ï~ÚOò Ü«∂HõΔ<£
Hõq∞© ~å„+¨ì HÍ~°º=~°æO Ѷ≤„|=i 24, 2011# q∞eÜ«∞<£
=∂~üÛ‰õΩ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk. nxx q[Ü«∞=O`«OKÕÜ«∞_»O HÀã¨O
=∞O_»ÅOÖ’x „Ѩu „QÍ=∞OÖ’ *ÏQÆ~°} K≥ÿ`«#º ã¨^Œã¨∞ûÅ∞
[iQÍ~Ú. =∂iÛ 2, 2011~ÀA# ~å„uѨÓ@ Z„~°Éˇe¡
„QÍ=∞OÖ’ `≥ÅOQÍ} ^èŒ∂O ^è•O U~°ÊiKå=∞x g∞~°∞ `«Ñ¨Ê‰õΩO_»
~å"åÅx â◊OHõ~°Ü«∞º ™ê~ü =∞iÜ«Ú P „QÍ=∞ *ˇ.U.ã≤ <åÜ«∞‰õΩ_»∞
HÍÖË~°∞ z#flÉÏѨÙ, ã¨Éèí‰õΩ J^茺HõΔ`« =Ç≤ÏOK«É’ÜÕ∞ =∂
˜.P~ü.˜.Ü«Ú =∞O_»Å âßY J^茺‰õΔΩ_»∞ ™ê~°Ü«∞º ™ê~üÅ
^ŒQÆæi#∞O_ç á¶È<£HÍÖòû =KåÛ~Ú. HÍx [~°∞QÆ∞`«∞#fl L^Œº=∞OÖ’
~å„uO|=à◊√§ KåÖÏ „áêO`åÅÖ’ u~°QÆ_»O, =∂Ï¡_»@O =Å¡
<å P~ÀQƺO ã¨iQÍÖËHõáÈ=_»"Õ∞HÍHõ Q˘O`«∞ ‰õÄ_» ã¨iQÍ
ã¨Ç¨ÏHõiOK«_»OÖË^Œ∞. J^Õã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∂ <å#fl‰õΩ
QÍÖòÉÏ¡_»~üÖ’ ™Èì<£ ~å=_»O`À =~°OQÆÖòÖ’x Ü«∞O.l.Ü«∞O.
Ǩã≤Ê@ÖòÖ’ PѨˆ~+¨<£ HÀã¨O *Ï~Ú<£ KÕÜ«∂eû=zÛOk.
W@∞=O˜ qѨ`«¯~° ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ á¶È<£ ~å=_»O`À <å Ѩiã≤÷ux
q=iOz <Õ#∞ "≥Ú^Œ@ gÅ∞HÍ^Œx K≥áêÊ#∞. g∞~°∞ U _Õò
K≥a`Õ J^Õ ~ÀA ã¨Éèí#∞ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ=∞x "å~°∞ ÉÏQÍ XuÎ_ç
KÕÜ«∞_»O`À "å~°∞ U~åÊ@∞ KÕã≤# _ÕòˆH <Õ#∞ 㨈~ J<åfl#∞.
Ü«∞O.l.Ü«∞O. Ǩã≤Ê@Öò‰õΩ "≥o§ <å#fl‰õΩ ~å„u
Éè’[#O ÉÏH±û#∞ JO^Œ*Ëã≤ ~å„u 7.30QÆO?ʼnõΩ Z„~°Éˇe¡
„QÍ=∂xH˜ <å Ãã·H˜Öò"≥∂Ï~üÃÑ· |Ü«∞Å∞^Õ~å#∞. ^•^•Ñ¨Ù
35H˜.g∞ ^Œ∂~°O LO@∞Ok. P q^èŒOQÍ "≥à◊√`«∂L#flѨÙÊ_»∞
P „QÍ=∞OÖ’ =∂ Ü«¸xÜ«∞<£ ѨHΔÍ# `≥ÅOQÍ} ÉèÏ=*ÏÅ
qã¨Î~°} HÀã¨O "≥Ú^Œ˜ `≥ÅOQÍ} Ñ¨Öˇ¡ K≥ÿ`«#º ã¨^Œã¨∞û U~åÊ@∞
KÕÜ«∞QÍ q#Ü«∞ÉèÏ㨯~ü JHõ¯_çH˜ =zÛ XHõ ©K«~°¡ ã¨Éèí‰õΩ XHõ
„QÍ=∞OÖ’ WO`«=∞Ok ~å=_»"Õ∞q∞˜ Jx Pâ◊Û~°ºO =ºHõÎO
KÕã≤# *Ï˝Ñ¨HõO, QÆ`«OÖ’ <Õ#∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅÃÑ· x"ÕkHõ
~°∂á⁄OkOz# *Ï˝Ñ¨HõO, W#∞Ѩ~åu QÆ∞@ìÅ∞, P QÆ∞@ìÅ K«∞@∞ì
JÅ∞¡‰õΩ#fl "åà◊§ rq`åÅ∞, T~°∂~°∞ uiy Z„~°=∞˜ì
J=Ú‡‰õΩ<Õ Z„~°Éˇe¡ „QÍ=∞ã¨∞÷Å Z_»¡ |O_»∞¡ WÖÏ J<ÕHõ
XHõ q„QÆǨxfl ^èŒfiOã¨O KÕã≤# LѨ<åºã¨O
_®IIU~°∞H˘O_» #iûOǨï_»∞`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—

13. 15#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ =ÚYºOQÍ „QÍ=∂xfl P#∞H˘x L#fl W#∞Ѩ~åu
QÆ∞@ìÅ∞ XHõ^•x `«~åfi`« XHõ˜ *Ï˝Ñ¨HõO =ã¨∞Î<åfl~Ú. JѨÙÊ_Õ
=∞~À *Ï˝Ñ¨HõO ‰õÄ_» K«@∞‰õΩ¯# "≥∞iã≤Ok. F Z„~°Éˇe¡
Ü«Ú=‰õΩ_»∞ =Úů#∂~üÖ’ D ã¨Éèí‰õΩ 10~ÀAÅ =ÚO^Œ∞
Hõeã≤#ѨÙ_»∞ KåÖÏ ÉÏ^èŒ`À =∂Ï¡_»∞`«∂ ™ê~ü T~°∞ =∂
T~°∞ ÉÏQÍ K≥_çáÈ~ÚOk. =Ú#∞Ѩ˜ÖÏQÍ K≥ÿ`«#ºOQÍ ÖË^Œ∞
™ê~ü. ~å[âıY~üÔ~_ç¤ K«xáÈ~Ú# `«~åfi`« =∂=Óà’§ PÜ«∞#
q„QÆǨÏO ÃÑÏìÅx ™ê÷xHõ Ǩï™êflÉÏ^£ xÜ≥∂[=~°æ HÍO„ÔQãπ
áêsì Ü«∞O.ZÖò.U., J#∞K«~°∞Å∞ QÆ^≥Ì Hõ_»∞`«∞<åfl~°∞ ™ê~ü.
`≥ÅOQÍ} "å^Œ∞ÅO KåÖÏ=∞Okx ֒֒ѨŠZO`À
ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞<åflO ™ê~ü. JkèHÍ~° áêsì HÍ|˜ì UO K≥Ü«∞ºÖËx
Ѩiã≤÷uÖ’ L<åflO. WOˆH=Ú#flk QÍ q„QÆǨÏO =∂=Óà’§
ÃÑ@ìx¿ãÎ "Õ∞O |uH˜# K«zÛ<Àà◊§`À<Õ ã¨=∂#O ™ê~ü JO@∂
Hõhflà◊√§ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. J`«x ¿Ñ~°∞ <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞ HÍx
<Õ#∞ KåÖÏ ™ê~°∞¡ J`«xfl K«∂™ê#∞. ^ÕxÔH·# HÍÅO Hõeã≤
~å"åe JO@∂ F^•~åÛ#∞. q„QÆǨÏO xÅɡ_ç`Õ WHõ <Õ#∞ P
=Óà’§ LO_»#∞ ™ê~ü JO@∂ Hõhflà◊√§ `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂
"≥o§áÈÜ«∂_»∞. <å‰õį_» ZHõ¯_À ֒֒ѨŠKåÖÏ ÉÏ^èŒ
JxÑ≤OzOk. JHõ¯_ç <å ã¨Ç¨ÏK«~°∞ʼnõΩ ‰õÄ_» á¶È<£ KÕ¿ãÎ
ÃÑ>Ëì"åà◊§`À =∂Ï¡_®O ™ê~ü. "åà◊√§ q#_»OÖË^Œ∞ Jx
K≥áêÊ~°∞. HÍx J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}ÔH· ÔH.ã≤.P~ü KÕ|˜ì#
x~°Ç¨~°nHõΔ ÉèíQÆflO HÍ=_»O, ˆHO„^ŒO `≥ÅOQÍ} „ѨHõ˜Oz
"≥#H˜¯ fã¨∞HÀ=_»O `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[=∞O`å *ˇ.U.ã≤Å∞QÍ
U~°Ê_»@O, L^Œº=∞O L^èŒ$`«O HÍ=_»O`À `å`å¯eHõOQÍ P
q„QÆÇ¨Ï „ѨuëêªÑ¨# Ѩxx PÑ≤"Õ™ê~°∞. q„QÆǨxfl =∂„`«O
J^Õ „QÍ=∞OÖ’x XHõ HÍO„ÔQãπ áêsì <åÜ«∞‰õΩ_ç WO’¡ ÃÑÏì~°∞.
JÖÏ PÖ’zã¨∂Î "≥à◊√`«∞O_»QÍ<Õ ™ê~ü ™ê~ü #=∞¿ãÎ, *ˇÿ
`≥ÅOQÍ} J#fl *ˇ.U.ã≤ K≥ÿ~°‡<£ _®ºQÆÅ ™ê~°Ü«∞º ™ê~ü Ñ≤Å∞ѨÙ`À
XHõ¯™êi =∞m§ =∂=¸Å∞QÍ =∂i K«∂Ãã@ѨʘH˜
=ÚÅ∞Hõ#∂~ü ~å<Õ =zÛOk. HÍx ^è•~° `≥yáÈ~Ú#O^Œ∞‰õΩ
KåÖÏ ÉÏ^èŒÑ¨_®¤#∞. ™ê~°Ü«∞º™ê~ü |O_çÃÑ· "≥#∞Hõã‘@∞Ö’
‰õÄ~˘Ûx U"Õ"À q+¨Ü«∂Å∞ K≥|∞`«∞#flѨʘH˜x J"Õq <å‰õΩ
q#|_»@OÖË^Œ∞. <å ^蕺ã¨O`« W"åfià◊ g∞˜OQ∑Ö’ UO
=∂Ï¡_®e J<Õ ^•xÃÑ·<Õ LOk. WO`«Ö’ =∞m§ â◊OHõ~°Ü«∞º
™ê~ü á¶È<£ =zÛOk. Z`«ÎQÍ<Õ ™ê~ü 8 J=Ù`«∞Ok ZHõ¯_ç ^•HÍ
=zÛO„_»∞ g∞HÀã¨O JO^Œ~°∞ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î#fl~°∞ ÔHÃÑì<£ ™êÉò,
QÆ∞O_≥ q[Ü«∞~å=∂~å=Ù ‰õÄ_» =zÛO„_»∞. g∞~˘¿ãÎ g∞˜OQ∑
„áê~°OaèOK«∞_Õ J#fl_»∞. ^ŒQÆæ~° ^•HÍ =zÛ#O, Ô~O_»∞
x=ÚëêÅÖ’ g∞ ^ŒQÆæ~° LO@O Jx ã¨=∂^è•#O K≥Ñ≤Ê J`«#∞
㨈~ J#QÍ<Õ á¶È<£ Hõò KÕã≤#. W"åfià◊ D g∞˜OQ∑Ö’
~å[âıY~üÔ~_ç¤ <å ÏÔ~æò J<Õ XHõ YzÛ`«"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂xH˜
=zÛ UO =∂Ï¡_ç`Õ ÉÏQÆ∞O@∞^Œx PÖ’zOK«_»O ™êì~üì KÕ™ê#∞.
ã¨=∂"Õâ◊ ã¨÷ÖÏxH˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl "≥O@<Õ ˜.P~ü.˜.Ü«Ú
=∞O_»Å âßY J^茺‰õΔΩ_»∞ <åQÆ"≥e¡ ™ê~°Ü«∞º ™ê~ü J^茺HõΔ`«#
g∞˜OQ∑ ™êì~üì J~ÚºOk. JO^Œix "ÕkHõg∞kH˜ Ñ≤ezO„_»∞.
XHõi^ŒÌi`À =∂Ï¡_ç~z# `«~åfi`« <å‰õΩ J=HÍâ◊O WKåÛ~°∞.
P Ti Q˘Ñ¨Ê`«#O QÆ∞iOz, Z„~°=∞˜ì ^•x K≥ÿ`«#ºO QÆ∂iÛ,
^•x`À D K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯Å „QÍ=∂ʼnõΩ QÆÅ J#∞|O^èŒO QÆ∂iÛ,
WѨÙÊ_»∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl ã≤÷u QÆ∞iOz, Jk ZO`« qÅ∞"≥·#
=∞’ì, JO^Œ∞Ö’ L#fl W#∞=Ú QÆ∂iÛ, „QÍ=∞OÖ’ [iy#
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞, HÍ~°}ÏÅ∞ q=iOKå#∞. „Ѩ[Å∞, ã¨Éèí‰õΩ =zÛ#
Ju^äŒ∞ÅO^Œ~°∞ Pã¨H˜ÎQÍ q#_»O „áê~°OaèOKå~°∞. "≥∞Å¡ "≥∞Å¡QÍ
ÏÑ≤H±#∞ K«O„^ŒÉÏ|∞, ~å[âıY~ü Ô~_ç¤Å "≥·Ñ¨Ù uÑ≤Ê XHõ_»∞
`≥ÅOQÍ} áêe@ #~°HÍã¨∞~°∞_≥ÿ`Õ, =∞~˘Hõ_»∞ |HÍã¨∞~°∞_»x
J#_»O`À „Ѩ[Å K«Ñ¨Ê@¡`À ã¨ÉèÏ„áêOQÆ}O ^Œ^Œúie¡Ok.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~å=_®xH˜ ~å[âıY~ü
Ô~_ç¤ ZÏ¡ XHõ =ӺǨ`«‡HõOQÍ "å_»∞‰õΩ<åfl_»∞, K«~°ÛÅ ¿Ñ~°∞`À
qѨ¡= áêsìÅ#∞ Ñ≤ez ZÏ¡ Z<£H“O@~°∞¡ KÕ~ÚOKå_»∞,
áÈuÔ~_ç¤ áê_»∞ ѨOKå~Úf, ZO.ZÖò.U Å#∞ ZÏ¡ H˘#flk,
ZÏ¡ L^Œº=∂xfl xsfi~°ºO KÕã≤Ok XH˘¯Hõ¯ JOâßxfl
ѨÓã¨QÆ∞zÛ#@∞¡ q=iã¨∂Î LO>Ë TÑ≤i aQÆ=@∞ìH˘x
qO@∞<åfl~°∞. J~°QÆO@ QÆ_çzáÈ~ÚOk. =∞^茺 =∞^茺֒ ™ê÷xHõ
ZO.ZÖò.U‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ x<å^•eã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Ü«Ú=‰õΩÅ∞ 10 =∞Ok =~°‰õΩ ÖËz xÅ|_®¤~°∞. P J=HÍâßxfl
L`«¯O~î°`«#∞ qxÜ≥∂yOK«∞H˘x =∞~À™êi „QÍ=∞ K≥ÿ`«#ºO
QÆ∞iOz QÆ∞~°∞ÎKÕã≤, WO`« K≥ÿ`«#ºOQÆÅ g∞ „QÍ=∞ã¨∞÷Å∞
J@∞=O˜ |HÍã¨∞~° ~åHõΔã¨∞_ç q„QÆǨxfl g∞ „QÍ=∞OÖ’
ÃÑ@ì_®xH˜ ZO^Œ∞‰õΩ XѨÙʉõΩO@∞<åfl~°∞?ZO^Œ∞‰õΩ
=ºuˆ~H˜OK«_»OÖË^Œ∞? nxH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# "åà◊§#∞ ZO^Œ∞‰õΩ
xÅnÜ«∞~°∞? 2009 ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =∞s "åKü
K«∂ã¨∞H˘x P_ç# #O^•ºÅ <å@HõO, `«O„_ç H˘_»∞‰õΩÅ∞
KÕ~ÚOz# ǨÏ`åºHÍO_», [QÆ<£ ^ÀÑ≤_ç QÆ∞iOz
=∂Ï¡_»∞`«∞O_»QÍ<Õ P „QÍ=∞ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ XHõi `«~åfi`« XHõ~°∞
ÖËz "≥o§áÈ=_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. WO`« Ѷ¨∂@∞QÍ
q=∞~°≈<å`«‡HõOQÍ =∂Ï¡_»∞`«∞O>Ë Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ ÖËz
"≥o§áÈ`«∞<åfl~À J~°÷O HÍ=_»OÖË^Œ∞. ^•^•Ñ¨Ù 100 =∞Ok
Ü«Ú=‰õΩÅ∞ JÏ¡ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. <å =∂@Å∞ É’~ü
H˘_»∞`«∞<åflÜ≥∂"≥∂, JO^Œ∞ˆH ÖËz "≥o§áÈ`«∞<åfl~°x ÉèÏqOz
<Õ#∞ <å LѨ<庙êxfl =ÚyOѨىõΩ fã¨∞‰õΩ=ã¨∞ÎO_»QÍ XˆH™êi
=∞m§ „QÍ=∞OÖ’ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ_»ÉÁ|ƒÅ∞, J~°∞ѨÙÅ∞, DÅÅ∞
q#|_»∞`«∞<åfl~Ú. ^Œ∂~°OQÍ ZHõ¯_À ÃÑ^ŒÌ Q˘_»=
[~°∞QÆ∞`«∞#flk. Q˘_»"ÕO˜ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•=∞<Õã¨iH˜
XˆH™êi =∞O@Å∞ ‰õÄ_® ÖËKå~Ú. "≥O@<Õ XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞

14. 16 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
"ÕkHõ =^ŒÌ‰õΩ =zÛ <å K≥qÖ’ ~å[âıY~ü Ô~_ç¤ q„QÆǨxfl
=∞iÜ«Ú QÆ^≥Ì#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞Î<åfl=∞x K≥áêÊ_»∞. WHõ <å
J#O^•xH˜ J=^èŒ∞Å∞ ÖË=Ù. P q+¨Ü«∂xfl "ÕkHõ ÃÑ· #∞O_ç
„ѨHõ˜OK«QÍ<Õ ã¨ÉèíÖ’ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# K«Ñ¨Ê@∞¡. KåÖÏ =∞Ok
##∞fl JÅ∞=Ú‰õΩO@∞<åfl~°∞, JÖÏ~Ú |ÖÏ~Ú
fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍO„ÔQãπ áêsì "åiH˜, L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ
=∞^茺 Q˘_»= ‰õÄ_» [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Œx `≥eã≤# "≥O@<Õ =∞O_»Å
*ˇ.U.ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ∞ "ÕkHõ g∞^Œ =∂ JO^ŒiH˜ ~°HõΔ} =ÅÜ«∞OQÍ
xÅ|_®¤~°∞. "≥∞ÿH± Ѩ@∞ìH˘x <Õ#∞ q„QÆǨxfl ÃÑÏìÅx
J#∞‰õΩO@∞#fl"åà◊§O^Œix ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl#∞. JÖψQ
L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ ‰õÄ_» "≥#H˜¯ ~å"åÅx Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl#∞. PÖ’¿Ñ
q„QÆǨÏO, ^•xfl ÃÑ@ì_®xH˜ xi‡Oz# QÆ^≥Ì ^èŒfiOã¨O J~Ú
áÈÜ«∂~Ú. [~°QÍeûOk [iy# `«~åfi`« =∞m¡ ã¨Éèí Ü«∞^è•qkèQÍ
[iyOk. P~ÀQƺO ã¨iQÍ ÖËHõáÈ=_»O`À =HõÎÅO^Œ~°∞
=∂Ï¡_»@O ѨÓiÎHÍHõ =ÚO^Õ g∞˜OQ∑ #∞O_ç =KÕÛ™ê#∞.
P~ÀA ~å„uH˜ ~å„`Õ ™ê÷xHõ ZO.ZÖò.U =∞#∞+¨μºÅ∞
XHõ „ÏHõì~ü ^•fi~å P Ѩye# ~å[âıY~ü Ô~_ç¤ q„QÆǨxH˜
ã¨O|OkèOz# =ÚHõ¯Å#∞ =ÚÅ∞Hõ#∂~ü‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°x
„QÍ=∞ã¨∞ÎÅ ^•fi~å `≥eã≤Ok. q[Ü«∞~å=∂~å=Ù ^ŒQÆæiH˜
=∞~°∞㨘 ~ÀA P „QÍ=∞ã¨∞Î_≥ÿ# ~å*ò‰õΩ=∂~ü "≥o§`Õ `å=Ú
"≥Ú^Œ@ UO [~°∞QÆ∞`«∞O^À J~°÷OHÍHõ ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤=∞x K≥Ñ≤Ê
<å QÆ∞iOz ã¨fiÜ«∞OQÍ q=~åÅ∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞H˘x `å#∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ á¶È<£ KÕã≤ Jaè#Okã¨∂Î LѨ<åºã¨O`À ~å[â◊Y~üÔ~_ç¤
q„QÆǨxfl ^èŒfiOã¨O KÕã≤# "≥Ú#QÍ_ç=Ü«∂, KåÖÏ LѨ<庙êÅ∞
q<åfl HÍx q„QÆǨÅ∞ ^èŒfiOã¨O KÕ¿ã LѨ<庙êÅ∞ q#ÖË^Œ∞
Jx J<åfl_»∞. D ã¨OѶ¨∞@# P `«~åfi`« ã¨iQÍæ 8 ~ÀAʼnõΩ
=∂iÛ 10# ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ [iˆQ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛÖ’ UO
[~°∞QÆÉ’`«∞O^À, L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ ϺOH±|O_£ÃÑ· UO
KÕÜ«∞É’`«∞<åfl~À =ÚO^Œã¨∞ÎQÍ „ѨÉèí∞`åfixH˜ ÃÇÏK«ÛiHõ#∞
ѨOÑ≤Ok.
H˘xfl =O^ŒÅ „QÍ=∂Å∞ 1997 #∞O_ç 2014Ö’
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~°Ê_Õ =~°‰õΩ uiy J<ÕHõ ã¨ÉèíÅ∞
ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ =∂Ï¡_»@O [iyOk. <Õ#∞ =∂Ï¡_ç#
LѨ<庙êÅ∞ ##∞fl =ÚK«Û@QÍ =¸_»∞ ™ê~°∞¡ ã¨ÃãÊ#¬<£
JOK«∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ"≥àϧ~Ú. ##∞fl <Õ~°∞QÍ Z^Œ∞~À¯ÖËHõ ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ <åÃÑ· Ju ^Œ∞~å‡~°æOQÍ J„Ïã≤© ˆHã¨∞Å∞ ‰õÄ_»
ÃјìOKå~°∞. HÍx <Õ#∞ "å˜`À ÃÑ^ŒÌQÍ ã¨O`«$Ñ≤ÎK≥O^ŒÖË^Œ∞,
HõÅ`« ‰õÄ_» K≥O^ŒÖË^Œ∞. HÍx Z„~°Éˇe¡Ö’ =∂Ï¡_ç# P
LѨ<åºã¨O =∂„`«O <å‰õΩ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ rq`åO`«O
QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩ<Õ ã¨O`«$Ñ≤Îx WzÛOk. ##∞fl g∞˜OQ∑ Ñ≤ez
rq`åO`«O QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩ<Õ XHõ ã¨O`«$Ñ≤Îx WKÕÛ LѨ<åºã¨O
=∂Ï¡_ç~z# â◊OHõ~°Ü«∞º, <åQÆ"≥e¡ ™ê~°Ü«∞º, ~å[#fl ™ê~üʼnõΩ
=ÚYºOQÍ =∂ =∞O_»Å *ˇ.U.ã≤ K≥ÿ~°‡<£ _®ºQÆÅ ™ê~°Ü«∞º
™ê~ü‰õΩ <Õ<≥ѨÙÊ_»∞ ~°∞}Ѩ_Õ LOÏ#∞. <å LѨ<åºã¨O`À
„ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ XHõ `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~H˜ q„QÆǨxfl ^èŒfiOã¨O KÕã≤#
P Ü«Ú=‰õΩÅO^ŒiH˜ ^èŒ#º"å^•Å∞!
(~°K«~Ú`« : J^蕺Ѩ‰õΩ_»∞)
[Ü«∞Ǩϟё_ç`«∞Å`≥ÅOQÍ}
xѨCÅ∞ z=Ú‡`«∞#fl xOy g∞^Œ
Z=i K≥=∞@ aO^Œ∞=ÙÅ Pqi D z#∞‰õΩÅ∞!
=∞˜ì"åã¨#... U^À Pâ◊..., ֒ѨŠ=∞Öˇ¡fQÆÅ Je¡Hõ!
U"À... ZѨʘÖψQ =Ú#Ѩ˜=Öˇ z#∞‰õΩ ‰õΩ#∞‰õΩ
Ѩ_»∞`«∞O^ÀÜü∞
ѨO@ ZO_çáÈ~Ú, Pâ◊"å_çáÈ~Ú, K≥@∞ì‰õΩ „"ÕÖÏ_Õ `«Å
J=Ù`«∞O^À...!
`«Å~å`«Å∞ =∂ˆ~Û z#∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_®
`«~åÅ∞QÍ *ˇO_®Å∞ =∂i#O`« ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ
„|`«∞‰õΩefl "ÕÅOáêÖ’ ÉË~°O ÃÑ_»∞`«∞#flq -
"≥Ú#fl˜ g∞^Œ x#fl [iyOk U^À, <Õ_»∞ ÉË~°OÖ’H˜
<≥˜ì "ÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl *ˇO_®Å „H˜O^Œ `«ÅÅO -
ÉèíÜ«∞O...! =∞m§ Z=i ѨQÍæʼnõΩ D `«ÅÅ∞
Ѩâ◊√=ÙÅ =∞O^Œ J=Ù`«∞O^À...!
Éèí∂g∞‡^Œ... hà◊¡ g∞^Œ, =∂Ï¡_Õ "å}˜ g∞^Œ Pâ◊.
=∞x+≤ g∞^Œ #=∞‡HõO!
Zxfl *ˇO_®Å Ô~ѨÔ~Ѩefl DQÍe ÉèíiOzO^À
Zxfl ~°OQÆ∞Å Tã¨~°"≥e¡ =ÚMÏefl D <ÕÅ`«e¡ K«∂ã≤O^À,
XHõ¯_ç<≥·<å, XHõ¯ =∂@~Ú<å #=∞‡â◊HõºO HÍ=_»O ÖË^Œ∞.
z#∞‰õΩ g∞^Œ =∞˜ì"åã¨# =∞iÑ≤ã¨∞Î#fl>Ëì,
=∞x+≤ #=∞‡HõO g∞^Œ *ˇO_®Å Hõ=Ú~°∞ "åã¨#
K«∂ã≤#O`« HÍÅO K«∂ã≤#O... =^Œ∞Ì
=∂@Å∞ =^Œ∞Ì!
Z=Ô~·`Õ =∂Ï¡_»‰õΩO_® #_»∞™êÎ_À... #_»∞ã¨∞Î#fl_À,
#_»∞ã¨∂Î... pHõ’¡ ã¨∂~°∞º}˜‚ "≥eyOK«∞‰õΩO@∞#fl_À,
ˆ~Ѩ˜ á⁄^Œ∞Ìg∞^Œ z#∞ÔH· "å_»∞ ‰õΩ~°∞™êÎ_À...!
"å_ç HÀã¨O U `«e¡
Z^Œg∞^Œ H˘OQÆ∞ #_»∞=Ú‰õΩ ayOK«∞ ‰õΩO@∞O^À... K«∂^•ÌO!
JѨC_»∞ Éèí∂q∞ `«_çã≤ =Ú^ŒÌÖ∫`«∞ `ÕÅ∞`«∞#fl Hõ`«∞ÎÅ
ѨO@efl, Hõhflà◊¡ =∞O@Å Ü«∞*Ï˝xfl, HÍÅO g∞^Œ
<å `≥ÅOQÍ} QÀ_»∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl qâßfi™êxfl...
g~°∞Å ã¨fiáêflxfl... „|`«∞‰õΩefl =∂ˆ~Û Ü«Ú^ŒúOÖ’x
âßOu w`åxfl.. ˆ~Ѩ˜ =ã¨O`åxfl...
[Ü«∞Ǩϟ Ñ‘_ç`«∞Å `≥ÅOQÍ} ^Õâßxfl K«∂^•ÌO.
[#*ÏfiÅ

15. 17#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}ÃãÃÑìO|~ü 2014
HÍÅO`À ~å[H©Ü«∂Å∞ áȩѨ_»_»O HÍ^Œ∞ - HÍÅ"Õ∞
~å[H©Ü«∞Å`À ~årѨ_Õ HÍÅq∞k! "å*òáêÜü∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x
Z<£_çZ ǨÏÜ«∂OÖ’ q^•º~°OQÆOÃÑ·# HÍ=eû#O`« ^•_ç
[iyOk. q^•º ǨωõΩ¯ K«@ìO ~°∂ѨHõÅÊ# ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ J<ÕHõ
„Ѩuáê^Œ#Å∞ `≥~°g∞^ŒH˜ `≥=_»O [iyOk. P ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<Õ
ã¨O㨯 $`åxfl áê~îåºOâßÖ’¡ É’kèOKåÅ<Õ XuÎ_çx `≥zÛOk.
<å˜ Z<£ã≤WP~ü˜ _≥·Ô~Hõì~üQÍ =Ù#fl "≥·Zãπ ~å*òѨÙò
H˘O`«"Õ∞~°‰õΩ "å=∞ѨHõΔ ÉèÏ=*ÏÅO`À =Ù#fl K«i„`« ѨÙã¨ÎHÍxfl
u~°QÆ~å~ÚOK«_»O, =∞^茺 „Ѩ^Õâò, ~å[™ê÷<£, QÆ∞[~å`ü ÖÏO˜
~å„ëêìÖ’¡ "å˜x J=∞Ö’¡H˜ `Õ=_»O [iyOk. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<Õ
2002 E<£Ö’ ^Õâ◊OÖ’x sl#Öò Wã≤ì@∂ºò PѶπ Z_»∞ºˆH+¨<£
ˆHO„^•Ö’¡ "Õ∞^è•=ÙÅ`À, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å`À F K«~°Û#∞
‰õÄ_® ÖË=nÜ«∞_»O [iyOk. ^ŒH˜Δ} ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ˆHO„^ŒOQÍ
QÆÅ "≥∞ÿã¨∂~üÖ’ Hõi‰õΩÅO „¿Ñ¶O =~ü¯ 2002 ¿Ñ~°∞# F K«~°Û
[iyOk. P K«~åÛ =~ü¯ ëêѨىõΩ D "åºã¨ ~°K«~Ú`« ‰õÄ_®
Ǩ[~°∞ HÍ=_»O [iyOk.
áê~îåºOâßÖ’¡ ã¨O㨯 $`«O ¿Ñ~°∞# HÍëê~¸‰õ~°}‰õΩ
ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# „Ѩܫ∞uflOz# Z<£_çZ „ѨÉèí∞`åfixH˜ J<ÕHõ ã¨"åà◊√§
Z^Œ∞~°∞Ü«∂º~Ú. x~°úfiO^ŒfiOQÍ D q^è•<åxfl, D "åºã¨
~°K«~Ú`«`À ã¨Ç¨ KåÅ =∞Ok =ºuˆ~H˜OK«_»O [iyOk. H˘O`«
=∞Ok =∞`«`«`«fi =Úã¨∞QÆ∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ~å*òѨÙ`ü „Ѩu áêkOz# HÍëê~¸Hõ~°}‰õΩ
PǨfi#O ѨeHÍ~°∞ ‰õÄ_®. WÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü
JO`«~°æ`« Z*ˇO_® 2004 Ö’ ~å*ϺkèHÍ~°O HÀÖ’Ê=_»O`À
`å`å¯eHõOQÍ PyáÈ~Ú<å, "å˜ J#∞QÆ∞ ~å„ëêìÅÖ’¡ WOHÍ
H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú. Ѩ^ÕO_»¡ `«~åfi`«, „Ѩ}ÏoHÍ |^ŒúOQÍ
uiy JkèHÍ~°O KÕ|˜ì# "≥∂_ô <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x Z<£_çZ
„ѨÉèí∞`«fiO =∞iO`« ^Œ∂‰õΩ_»∞QÍ áê~îåºOâßÅ =∂~°∞ʉõΩ NHÍ~°O
K«∞˜ìOk. ZxflHõÅ „ѨKå~° ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<Õ D ã¨∂K«#efl
ÉÏǨ@OQÍ „ѨHõ˜OK«_»O ‰õÄ_® [iyOk.
„H©.ѨÓ. 7600 ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«"Õ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
ѨsHõΔ <åoHõ #∞Oz Ñ≤Å¡QÍ_»∞-JO>Ë „^À}ÏKå~°∞º_»∞
L^ŒƒùqOKå_»∞. q=~°}: =∞Ǩ ~°∞+≤ P~Ú# Éèí~°^•fiA_»∞
QÆOQÍ#kÖ’ ™êfl#=∂_»_®xÔH· "≥à◊§QÍ JO^Œ"≥∞ÿ# JѨû~°ã¨#∞
K«∂ã≤ x„QÆǨÏO HÀÖ’Ê~Ú, =∞#ã¨∞#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ ÃÑ@∞ìHÀÖËHõ
㨯eOKå_»∞. JÖÏ ã¨¯eOz# g~åºxfl =$^ä• HÍhÜ«∞‰õΩO_®,
F ‰õΩO_»(„^À})Ö’ Éèí„^ŒÑ¨iKå_»∞. JÖÏ Ñ¨Ù˜ì#"å_Õ „^À}∞_»∞.
(WѨʘH˜ -ZѨʘH˜ "Õã¨∞HÀx, "Õã¨∞HÀ‰õÄ_»x „Ѩâ◊fl :
Éèí~°^•fiA_ç g~°ºHõ}O U „ã‘Î JO_»O`À á⁄^ŒQÆ|_çOk. Jx...!)
Hõ~åfl@HõÖ’x Z_»∂º~°Ñ¨Ê HÍÅOÖ’ `˘q∞‡^Œ= `«~°QÆu
r=âß„ã¨ÎOÖ’x „Ѩ`«∞º`«ÊuÎ áê~îåºOâ◊q∞k. Z_»∂º~°Ñ¨Ê
áÈÜ«∂_»∞. PÜ«∞# t+¨μº_»∞ áÈÜ«∂_»∞. uiy HÍO„ÔQãπ
„ѨÉèí∞`«fiO =zÛ<å D áê~îåºOâ◊O H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙOk.
'P=Ù =∂Oã¨O u#_»O áêѨO— J<Õ LѨ^Õâßxfl
ѨÙ}ºHÀ˜ J<Õ P=Ù#∞Oz ÃÑ^ŒÌѨÙe á⁄Ok =∂Oã¨O u#_®xfl
=∂#∞‰õΩ#flk. HÍx Jã¨Å∞ Hõ^äŒ : P=Ù `«# `≥eq `Õ@Å`À
(=∞# `≥Å∞QÆ∞ Hõ^äŒÖ’ x*Ï~Úu P=ÙÖÏ...) ѨÙex Z`≥·Î#
„Ѩ^Õâ◊O #∞Oz Ö’`«∞Ö’H˜ ^Œ∞OˆHÖÏ KÕã¨∞ÎOk. Hõ~åfl@Hõ
Zxq∞^À `«~°QÆu Ç≤ÏOn áê~îåºOâ◊Oq∞k, Wk ‰õÄ_®
H˘#™êQÆ∞`«∞#flk. (WHõ *ÏfÜ«∞ ѨÙe ~°HõΔ} ˆHO„^•ÖˇO^Œ∞‰õΩ..?
J<Õ „Ѩâ◊fl =∞#‰õΩ =∞# Láê^蕺ܫÚʼnõΩ ~å‰õÄ_»^Œ∞- ~å^Œ∞
ѨÙÅ∞efl ‰õÄ_® [<å"å™êÖ’¡ ÃÑOz`Õ ã¨i!)
Ü«ÚQÍÅ∞ =¸_»∞ „`Õ`å Ü«ÚQÆO, ^•fiѨ~° Ü«ÚQÆO,
HõeÜ«ÚQÆO g˜<Õ HÍÅ K«„HõOQÍ ÉèÏq™êÎO, D HõeÜ«ÚQÆO
JO`«"≥∞ÿ# `«~åfi`« uiy „`Õ`å Ü«ÚQÆO =ã¨∞ÎOk. W^À Ѩ^À
`«~°QÆu ™êOѶ≤∞Hõ âß„ã¨ÎO áê~îåºOâ◊O ! (ÉèíÖˇ! ÉèíÖË! Z=Ô~·<å
HõeÜ«ÚQÆOÖ’ |uH˜ |@ìHõ_ç`Õ- ZOK«Hͯ uiy ~å=Ú}˜‚,
â◊¥~°Ê}Y#∞ K«∂_»K«∞Û)
WѨC_»∞ |∞Ü«∞º, |∞Ü«∞º u~°∞QÆ∞`«∂ ~À_»¡ÃÑ· =∞#∞+¨μefl
K«OѨÙHõ uO@∞#fl "≥∂@~°∞¡ =∞# "Õ^ŒHÍÅOÖ’ J#â◊fi~°^ä•ÖË!
WÖÏ QÆ∞„~°O ÖˉõΩO_® #_çz# ~°^ä•Å QÆ∂iÛ ~°∞ˆQfi^ŒOÖ’
^ŒO_çQÍ =ÙOk. (HÍx, <Õ˜H˜ =∞#O Hõhã¨O Ãã·H˜efl ‰õÄ_®
ã¨$+≤ìOK« (`«Ü«∂~°∞) KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∞O. Z_»¡|O_ç, QÆ∞„~°O |wæ
`«Ñ¨Ê)
^Œ∂~°^Œ~°≈<£ Ü«∞O„`«O ÃÑ>ˇì#∞ HõxÃјìOk ™ê¯ò ÖÏO_£
^Õâ◊ã¨∞Î_≥·# *Ï<£ Ö’y ɡ~üì 㨿ãq∞~å HÍ^Œ∞. ÉèÏ~°fÜ«∞
(WO_çÜ«∂<£ HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!) ~°∞+≤=~°∞ºÅ∞ "åi "åi k=º
^Œ$+≤ì`À ZѨC_À K«∂™ê~°∞. ã¨O[Ü«∞_»∞ ǨÏã≤Î<åѨÙ~°OÖ’ =ÙO_Õ,
=∞Ǩ ÉèÏ~°`« Ü«Ú^•úxfl (‰õΩ~°∞ ˆHΔ„`«OÖ’ [iy#) ^Œ$`«~å„+¨μìxH˜
x[ „Ѩ™ê~°O KÕ™ê_»∞. (WOHÍ #Ü«∞O ^èŒ$`«~å„+¨μì_Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ
K«∂¿ãÖÏ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞)
_®. l.ÅK«ÛÜ«∞º„áêѨOzHõO
K«O^•Å∞! ^ŒO_®Å∞!! Éèí„ÏÅ∞!!!

16. 18 #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ} ÃãÃÑìO|~ü 2014
P~°ºÉèí@ì, â◊√â◊$`«∞Å QÆ∂iÛ `≥Å∞ã¨∞HÀHõ áÈ`Õ =∞#O
ѨHͯQÍ_ç `«Ñ≤Ê#>Ë¡! (Jã¨Å∞ =∞#O QÍ_çÖ’ ZѨC_»∞<åflO...?
=∞# W„™È K≥·~°‡<£ ~å^èŒHõ$+¨‚ ~åÔHò „ѨÜ≥∂yOKÕ „Ѩf™ês
U_»∞H˘O_»Å "å_çx ^Œi≈OK«∞HÀ<Õ =>Ëì! =∞# <å@∞ "≥·^Œ∞ºÅ,
^˘OQÆ =∞O^Œ∞Å∞, HÍ~Àʈ~ò ^Œ"åMÏ<åÅ∞ [<åxfl K«OѨ<Õ
|>Ëì)
=∞#‰õΩ ~åÉ’ÜÕ∞, HÍÉ’ÜÕ∞ ѨÙã¨ÎHÍÅ fik. JO^Œ∞ˆH
Kåi„`«Hõ, âß„ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒÅ`À ~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍefl „ѨK«∞iOK«
‰õΩO_®, „ѨK«∞iOz<å ѨÙã¨ÎHÍÅ ^Œ∞HÍ}ÏÅ #∞Oz uiy
`≥Ñ≤ÊOz x¿+kèOѨ KÕ¿ã =ºH˜ÎQÍ „Ѩã≤kú K≥Ok# n<å<å^ä£
Éèí„Ï WѨC_»∞ „uâ◊¥ÅO`À â◊OY K«„HÍ^Œ∞Å`À J#â◊º ~°^äŒOÃÑ·
^Œ∂ã¨∞Hõ =ã¨∞Î<åfl_»∞. DÜ«∞# KÕ+¨ìʼnõΩ (P~üZãπZãπ
HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç) `«ÖÁyæ# <å˜ Ü«¸Ñ≤Z „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞
"≥O_ç _ÀOyÜ«∞~ü (J"≥∞iHÍ<£) ~åã≤# Ç≤ÏO^Œ∞™ê÷<£ :
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ K«i„`«, J<Õ ÃÑOyfi<£ „ѨK«∞~°}#∞ =∂Ô~¯ò
#∞Oz PQÆ"Õ∞Ѷ¨∞ÅÃÑ· uiy `≥Ñ≤ÊOzOk. ZÔH ~å=∂#∞[O
~åã≤# =¸_»∞ =O^ŒÅ ~å=∂Ü«∞}ÏÅ∞ J<Õ „Ѩ=ÚY "庙êxfl
_èçb¡ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ K«i„`« áê~îåºOâ◊O #∞Oz `˘eyOzOk.
"≥∂_ô „ѨÉèí∞`«fiO „Ѩ=∂} ã‘fiHÍ~°O KÕã≤# "Õ∞ 16 # ^•^•Ñ¨ÙQÍ
q_»∞^ŒÅ HÍ=eû# '=∞`« HõÖ’¡ÅO: J`åºKå~° Ç≤ÏOã¨Å∞—
JǨχ^•ÉÏ^£ 1969 - "Õ∞Ѷ¨∞ ‰õΩ=∂~ü ~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍxfl
FiÜ«∞Oò ÉÏ¡H± ™êfi<£ „ѨK«∞~°}‰õΩ Éèí„Ï xÅ∞ѨÙ^ŒÅ
KÕ~ÚOKå_»∞.
ǨÏ~åº<å‰õΩ K≥Ok# F ™ê^è•~°} Ç≤ÏOn
Láê^蕺ܫÚ_»∞, `«~åfi`« F „ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅ „Ѩ^è•<åKå~°∞º_≥·#
n<å<å^ä£ Éèí„@‰õΩ WO`« â◊H˜Î ZHõ¯}∞‚Oz =zÛ =ÙO@∞Ok...?
PÜ«∞# ~åã≤# '`Õ*’=∞Ü«∞ ÉèÏ~°`ü— J<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÖË! ^•xH˜
"≥∂_ô =ÚO^Œ∞ =∂@ ~åÜ«∞_»"Õ∞? '=∞# ѨÙ~å`«# Ü≥∂QÆ∞Å∞
(Ü≥∂yhÅ∞ =∂„`«OHÍ~°∞) `«=∞ JѨÓ~°fi "Õ∞^è• ã¨OѨuÎ`À
„ѨѨOKåxˆH q*Ï˝<åxfl `≥eq`Õefl JOkOK«QÍ, HÍÅ
„Hõ=∞OÖ’ =Åã¨"å^Œ∞Öˇ·# „a©+¨μ"å~°∞ ÉèÏ~°fÜ«Úefl
Ѩ~ånè#∞Å∞QÍ =∂iÛ, J}QÆ ^˘Hͯ~°∞. HÍx „Ѩã¨∞Î`«O
„ѨѨOK«=∞O`å ÉèÏ~°`ü "≥·¿Ñ ™êOˆHuHõ, âß„ã‘ÎÜ«∞ Ѩi*Ï˝<åxÔH·
ZO^Œ∞‰õΩ K«∂ã¨∞Î#flk. HÍ|˜ì, ÉèÏ~°fÜ«∞ q^•º Éèí=<£ xˆ~Ìâ◊O
"Õ∞~°‰õΩ ~åÜ«∞|_ç# n<å<å^ä£ Éèí„Ï Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ *Ï˝# ã¨OѨ^Œ
KåÖÏ „áê=∂}˜Hõ"≥∞ÿ#q..— JO@∂, "≥∂_ô „Ѩâ◊Oã≤OK«_»O,
QÆ∞[~å`ü Ö’x 42 "ÕÅ „ѨÉèí∞`«fi „áê^äŒq∞Hõ, ÃãHõO_»s
áê~î°âßÅÖ’¡ Jq LѨ"åK«HÍÅ∞QÍ xˆ~ÌtOK«|_»_»O
[iyáÈÜ«∂~Ú.
Éèí„Ï`À ã¨Ç¨Ï L^Àºy J~Ú# ǨÏ~åº<åH˜ K≥Ok#
=∞~À „Ѩ^è•<åKå~°∞º_≥·# #ˆ~O„^Œl`ü ã≤OQ∑ ~å=Öò
`À_»∞HÍ=_»O,P~ü Zãπ Zãπ ‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ #_»∞ã¨∞Î#fl
q^•ºÉèÏ~°u`À ã¨O|O^èŒO =Ù#fl ˆ~MÏ K«∂_» ã¨=∂, ~°∂`å
áê~°‡~ü Å∞ "≥#∞"≥O><Õ `Õ*’=∞Ü«∞ ÉèÏ~°`ü ѨÙã¨ÎHÍefl QÆ∞*~å`ü
Ö’H˜ `«~°∞˚=∂ KÕÜ«∞_»O [iyáÈÜ«∂~Ú. `«~åfi`« HõàÏâßÅÅ
áê~îåºOâßefl ÉèÏ~°fÜ«∞ HÀ}O`À ~åÜ«∞_»"Õ∞ WHõ q∞yeOk.
nxHÀã¨O *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ =∂r Z<£ã≤WP~ü˜ _≥·Ô~Hõì~ü
J~Ú# "≥·ãπ Kèå#ûÅ~ü J~Ú# HõÑ≤Öò HõѨÓ~ü Å ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞
fã¨∞‰õΩOÏ_»∞. W^Õ ^•iÖ’ PÖ’zã¨∞Î#fl =∞# =∂r ~å„ëêìxH˜
K≥Ok# ZÖÏ¡„ѨQÆ_» ã¨∞^Œ~°≈<£ ~å=Ù [`«Hõ@ìÉ’`«∞<åfl_»@!
ã¨O㨯 $`«"Õ∞ =∞# q∞„t`« Ü«∞O„`«O (HõOѨӺ@~ü) ‰õΩ
=¸Å ÉèÏ+¨ Jx J"≥∞iHÍ <å™ê "åˆ~ QÆ∞iÎOKå~°x, ÃÑ·^ä•QÆ~°ãπ
ã≤^•úO`åxfl ÃÑ·^ä•QÆ~°ãπ QÆ∞iÎOK«ÖË^Œx, É’^èŒÜ«∂<£ J<Õ
ÉèÏ~°fÜ«∞ QÆ}˜`« âß„ã¨ÎA˝_Õ ~°∞A=Ù KÕ™ê_»x (F Hõ~°‚OÃÑ· QÆÅ
K«`«∞~°„㨠"≥·âßźO, q∞QÆ`å Éèí∞*ÏÅ K«`«∞~°„㨠"≥·âßźO`À
ã¨=∂#=∞<Õ ã≤^•úO`åxfl WHõ#∞Oz É’^èŒÜ«∂<£ Jx Ñ≤Å"åeû
=ã¨∞ÎOk...) "≥ÚO_ç ^è≥·~°ºO`À nè<å<å^ä£ Éèí„Ï ÃãÅqã¨∞Î<åfl~°∞.
|Ǩïâ◊ <ÀɡÖò |Ǩï=∂<åxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ „ѨÉèí∞`«fiO
Éèí„Ï |Ǩï=∂<åxfl „ѨHõ˜Oz<å Pâ◊Û~°ºáÈ=^Œ∞Ì.
ZO^Œ∞HõO>Ë, WѨʘˆH D ÉèÏ=*ÏÅ áê~îåºOâßÅ∞ KåÖÏ
~å„ëêìÖ’¡ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. ã¨f ã¨Ç¨ÏQÆ=∞#O =∞#
ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯 $u Jx „Ѩ=zOz# =∞# ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ ѨO*ÏÉò
ÖÏO˜ ~åROÖ’ r*Ï- ™êb J<Õ ã¨~°ã¨Ñ¨Ù áê~îåºOâßxfl
ÃÑ@ìQÆeQÍ~°∞. JO^Œ"≥∞ÿ# J=∂‡~Ú HÍÖËlH˜ =zÛOk, Ѩ@ì}ѨÙ
J=∂‡~ÚÅ∞ "≥∞~°∞™êÎ~°∞. ÖÏO˜ ji¬Hõ`À, Ü«Ú=`«#∞
=∞`≥ÎH˜¯OKÕ áê~îåºOâßefl „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅ q^•º~°∞÷ʼnõΩ
ÃÑ@ì_®xfl H˘O`«=∞Ok q^•º"Õ`«ÎÅ∞ Jaèâ◊ã≤OK«_»O`À g˜x
`å`å¯eHõOQÍ x¿+kèOKå~°∞.
WÖÏO˜ áê~îåºOâßÅ∞ ÖˉõΩO_®<Õ, áê~îåºOâßefl
=∞ødHõOQÍ ã¨$+¨ìOz É’kèOKÕ ã¨`åÎQÆÅ Láê^蕺ܫÚÅ∞ QÆ`«
Ô~O_»∞ =¸_»∞ ^ŒâßÉÏúÅ HÍÅOÖ’ qѨs`«OQÍ ÃÑiy áÈÜ«∂~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë D Láê^蕺ܫ∞ =~åæxfl ZOÑ≤Hõ KÕ¿ã q^è•#O
‰õÄ_® P™ê÷~Ú`À<Õ ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk. Láê^蕺ܫ∞ tHõΔ}
á⁄O^Œ_®xÔH· F „Ѩ"Õâ◊ ѨsHõΔ á⁄Ok# tHõΔ}#∞ ѨsH˜ΔOK«_®xÔH·
F JO`«º ѨsHõΔ uiy Láê^蕺ܫ∞ xÜ«∂=∞HÍxÔH· F
Láê^蕺ܫ∞ J~°›`« ѨsHõΔ, P `«~åfi`« lÖÏ¡ ZOÑ≤ ѨsHõΔ D
^Œ∂‰õΩ_»∞ Hõ>ˇìefl ã¨∞<åÜ«∞ã¨OQÍ ^Œ∂H˜ =ÚO^Œ∞#fl "åˆ~
Láê^蕺ܫÚÅ∞QÍ É’kèOK«_®xH˜ J"åfiÅ<Õ ÉèÏ=#`À =Ù#fl
ã¨~å¯~°∞ |∂º~À„HÍ@∞¡, D Láê^蕺ܫÚÖË „ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅÖ’¡
(`«~°∞"å~Ú 21= ¿ÑrÖ’)