1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_ç L`«Î~°O
J=Ù#∞ =∞i!?
ѨO_»∞QÆO>Ë ã¨O`À+¨"Õ∞
ѨO_»∞QÆO>Ë ÃãÅ=Ù Hõ^•!
ÃãÅ=O>Ë <å‰õΩ ѨO_»∞ˆQ
áê`« ѨÙã¨ÎHõO ÃÑ^•Å#∞
Hõà◊¡`À =Ú^•Ì_»=K«∞Û
„ѨÓѶπs_çOQ∑ KÕã¨∂Î
W~°∞ÔH·# JHõ∆~åÅ =O`≥# g∞^Œ
JÅã≤áÈ~Ú ‰õΩ#∞‰õΩfÜ«∞=K«∞Û
J=Ù#∞
ѨO_»∞QÆO>Ë ÃãÅ"Õ
ÃãÅ=Ù~ÀA
pHõ˜ K«∂~°∞ H˜O^Œ x„kã¨∞Î#fl
xâ◊≈ÉÏÌxfl "Õ∞ÖÁ¯eÑ≤
„ÃÑãπHõ¡ÉòÖ’ =∂Ï¡_çOK«=K«∞Û
ѨO_»∞QÆO>Ë
ÖË`« =∂qzQÆ∞~°∞
=QÆ~°∞ "ÕѨѨÓ`«
H˘`«Î ‰õΩO_»
ÉˇÅ¡O =ÚˆH¯HÍ^Œ∞,
~åeѨ_ç# ѨÙ=ÙfiÅ QÆ∞iOz#
™ê=¸Ç≤ÏHõ ^Œ∞óYO/x~°ã¨#
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
HÍfi~°ì~ü <≥O. R-9, L™ê‡xÜ«∂ HÍfi~°ì~üû,
L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=i≈˜,
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£-500 007
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞, ™êÇ≤Ï`«º =∂㨠Ѩ„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com
U„Ñ≤Öò 2014
ã¨OѨ٘: 4
ã¨OzHõ: 4
ã¨ÅǨ =∞O_»e
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ^•~°∞
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
„HÍOu
"Õ∞<Õ[~ü
ZO. ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8121996425, 9290745490
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} JH“Oò <≥O|~ü: 62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî„ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ U„Ñ≤Öò 1, 2014
3#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
`≥ÅOQÍ} q^Œº-ѨÓÖË-JOÉË^Œ¯~ü 5
2. `≥ÅOQÍ#O
âßOuÜ«Ú`« „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ™ê=∞º"å^Œ `≥ÅOQÍ} - =~°=~°~å=Ù 6-9
3. =~°Î=∂#O
Pk"åã¨∞ŠǨωõΩ¯Å∞ HÍ~Àʈ~@¡‰õΩ |e -Z.#iûOǨÔ~_ç¤ 10-14
4. `≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
=O^Œ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ tâ◊√áêÅ∞x =^èŒ... =∞i "ÕÅ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ... -_®IIU~°∞H˘O_»#~°ã≤OǨï_»∞15-17
5. „áêѨOzHõO
"≥∞ÿ<åsì Ǩϟ^•! F `å~ÚÅO... -_®IIlÅK«ÛÜ«∞º 18-20
6. ѨÙ~ÀQÆ=∞#O
J^Œ#Ѩ٠g∞@ ã≤^•úO`«O - J~°}º 21-23
7. J^ŒÌOÖ’ JHõ∆~åÅ∞
#=x~å‡}OÖ’ =#~°∞Å x~°∂‡Å# Éèí∂^Õq #=Å -_®II<åàıâ◊fi~°Oâ◊OHõ~°O 24-26
8. ã≤OQƈ~}˜ ã¨OQÆ`«∞Å∞
`≥ÅOQÍ} ^èŒ∂O-^è•O -_»Ñ¨Cã¨=∞‡Ü«∞º 27-28
9. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ HÍ~°º„Hõ=∞O/K«~°Û
`≥ÅOQÍ}Ö’ „áê^äŒq∞Hõ q^Œº -Ö’ÔH~å*òѨ=<£ 29-32
10. #_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
áêsìÅ _»Ñ¨ÙÊÅ "≥∂`« -Z.ÔH.^˘~° 33
W^Õ<å? =∞#O HÀ~°∞‰õΩ#fl `≥ÅOQÍ} -~°=∞}ÏKåi 34-36
|OQÍ~°∞ `≥ÅOQÍ} ™ê^茺"Õ∞ -_ç.#iûOǨÔ~_ç¤ 37-38
`≥ÅOQÍ} 㨈~ - P `«~åfi`«? -|O^≥Je 39
11. ™êÇ≤Ï`«ºO
ÃÑ^ŒÌHõK«∞Û~°O -~å=Ú 40-43
12. ™êǨÏã¨QÍ^äŒ
=∞O„u tÖÏÊ"≥∂ǨÏ<£Ô~_ç¤ÃÑ· ^•_ç -#iûOǨϙêfiq∞ 44-46
13. Ü«∂k
Li`å_»∞#∞ =Ú^•Ì_ç# ''+¨Ç‘Ï^£ ÉèíQÆ`üã≤OQ∑—— -"≥∞OK«∞ã¨OnÑπ 47-49
14. Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO
ѨÓ<å XѨÊO^ŒO-QÍOnè ‰õΩ„@ 50
4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. `≥ÅOQÍ} q^Œº-ѨÓÖË-JOÉË^Œ¯~ü
HÍ=∞<£ã¨∂¯Öò q^è•#O J=∞Å∞ KÕÜ«∂Åx H˘xfl Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞ =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~Ú. HÍ=∞<£ã¨∂¯Öò JO>Ë ã¨=∂#q^Œº
Jx J~°÷O. ''„Ѩu=ºH˜ÎH˜ `«# Jaè~°∞z, J=ã¨~åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ q^Œº#Éèíºã≤OKÕ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_®xfl ã¨=∂#q^Œº JOÏ~°∞. D
q^è•<åxfl 1950Ö’ WOQÍ¡O_£Ö’ 'Ï"≥e#û<£, ã≤¯˜— J<Õ W^ŒÌ~°∞ q^•º"Õ`«ÎÅ∞ „ѨKå~°O KÕ™ê~°∞. HÍ=∞<£ã¨∂¯Öò q^è•#O ã¨=∂[OÖ’x
Jxfl~°HÍÅ ~°∞QƇ`«Å#∞ ~°∂ѨÙ=∂ѨÙ`«∞O^Œx J<åfl~°∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ J"≥∞iHÍ, ÔH#_®, [~°‡x, „á¶ê<£û, ‰õĺÉÏ, K≥·<å ÖÏO˜
^ÕâßÅ∞ HÍ=∞<£ã¨∂¯Öò q^•ºq^è•<åxfl J=∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩf „ѨÉèí∞`«fiO ã¨~åã¨i q^•º~°OQÆO g∞^Œ 95% x^èŒ∞Å∞ Y~°∞ÛKÕã¨∞ÎOk.
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_ç# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ HÍ=∞<£ã¨∂¯Öò J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O q∞#Ǩ =∞~À „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O ÖË^Œ∞. J~°"≥·Uà◊¡
#∞Oz q^èŒfiO™êxH˜ QÆ∞Ô~·# `≥ÅOQÍ} q^•º~°OQÆO `«# HÍà◊¡ g∞^Œ `å#∞ xÅ|_®ÅO>Ë ã≤ZãπZãπ(HÍ=∞<£ ã¨∂¯Öò ã≤ã¨ìO)XHõ¯>Ë
=∂~°æO. q^•º~°OQÆ Ñ¨Ù#~üx~å‡}O nx ^•fi~å<Õ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok.
`≥ÅOQÍ}Ö’ Ѷ¨Óº_»Öò „ѨÉèí∞`«fiO(x*ÏO) ‰õÄ_® q^•º~°OQÆOÃÑ· "åà◊¡ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨"≥∞ÿ<å QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# ^Œ$+≤ì ÃјìOk,
Y~°∞ÛKÕã≤Ok. 1928Ö’ 97 áê~î°âßÅÖ’ 14 "ÕÅ q^•º~°∞÷Å∞ LO_»QÍ74 ÅHõ∆Å =ºÜ«∞O KÕ™ê~°∞. S^Œ∞ HõàÏâßÅÅÃÑ·(XHõ˜
=∞Ç≤Ïà◊Åk) S^Œ∞ ÅHõ∆Å∞ Y~°∞ÛKÕ™ê~°∞. HõàÏâßÅÖ’ 1000 =∞Ok q^•º~°∞÷Å∞, JO>Ë „Ѩf q^•ºi÷ g∞^Œ 459 ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞Û
KÕ™ê~°∞. (q^•º~°∞÷ÅO^Œ~°∂ Éèí∂™êfi=ÚÅ Ñ≤Å¡Å<Õk =∞iÛáȉõÄ_»^Œ∞). Z#Éèˇ· Uà◊¡ H˜O^Œ>Ë XHõ q^•ºi÷ g∞^Œ 459 ~°∂áêÜ«∞Å#∞
„ѨÉèí∞`«fiO Y~°∞ÛKÕ¿ãÎ 2014Ö’ Jk Zxfl Ô~@∞¡ ÃÑiy LO_®e? „Ѩ*Ï™êfi=∞º „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ‰õÄ_® K«∂ѨÖËx „â◊^Œú#∞ x~°O‰õΩâ◊
áêʼnõΩÅ∞ K«∂~ÚOKå~°x J~°÷=∞=Ù`«∞#flk.
ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ}Ö’ ˆHr #∞Oz Ñ‘r =~°‰õΩ Lz`« q^Œº#∞ JOk™êÎ=∞x ˜P~üZãπ <åÜ«∞Hõ`«fiO h˜ g∞^Œ ~å`«Å∞ ~åã¨∞Î#flk.
x*OQÍ Wq ¿ÑѨ~ü g∞k ~å`«Öˇ·`Õ<Õ `≥ÅOQÍ} q^•º~°OQÆO ѨÙ#~ü x~å‡}O "≥·Ñ¨Ù Ѩ~°∞QÆ∞ fã≤#@∞¡ J=Ù`«∞Ok. K«O„^ŒÉÏ|∞
„Ѩ"Õâ◊Ãјì# „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ q^è•<åÅ∞ ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ} q^•º~°OQÆOÖ’ H˘#™êy#>ˇÂ¡`Õ `≥ÅOQÍ} =∞~À™êi ÉèÏ=^•i„^ŒºOÖ’H˜
"≥à◊¡Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. PO„^èŒ áêʼnõΩÅ KÕ`«∞Ö’¡ #∞Oz ã¨~åã¨i „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ áêʼnõΩÅ KÕ`«∞Ö’¡H˜ =∂~°∞`«∞Ok.
D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ q^•º~°OQÆOÃÑ· JOÉË^Œ¯~ü KÕã≤# PÖ’K«#Å∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ ѨxH˘™êÎ~Ú. x*ÏxH˜ JOÉË^Œ¯~ü PÖ’K«#ʼnõΩ
`«# ~å[H©Ü«∞ QÆ∞~°∞"≥·# =∞Ǩ`«‡*’ºu~å"£ ѨÓÖË PÖ’K«#ÖË =¸ÅO. 1882Ö’ ѨÓÖË Ç¨ÏO@~ü Hõg∞+¨<£‰õΩ x"ÕkHõ Wã¨∂Î ''L`«ÊuÎ
‰õΩÖÏÅ∞ ã¨OѨ^Œ#∞ ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~Ú. HÍx D ã¨OѨ^Œ`À „ÉÏǨχ}∞Å∞ K«^Œ∞=Ù‰õΩO@∞<åfl~°∞. â◊¥„^Œ∞Å∞ q^Œº‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO@∞<åfl~°∞.
D J<åºÜ«∂xfl ã¨iKÕÜ«∂Åx ѨÓÖË Ç¨ÏO@~ü Hõg∞+¨<£#∞ HÀ~å_»∞. JOÉË^Œ¯~ü ‰õÄ_® 1928Ö’ |Ç≤Ï+¨¯ $`« Ç≤Ï`«HÍ~°}V ã¨Éèí
`«~°Ñ¨Ù# Ãã·=∞<£ Hõg∞+¨<£‰õΩ x"ÕkHõ Wã¨∂Î Lz`« x~°ƒO^èŒ q^Œº LO_®Åx J<åfl_»∞. J>Ë¡ =∞Ǩ`«‡Ñ¨ÓÖË q#fláêxfl =∞xflOz#
ǨÏO@~ü Hõg∞+¨<£ â◊¥„^Œ∞ʼnõΩ q^Œº#OkOKåÅx ã¨∂zOzOk. Hõ#∞Hõ JOÉË^Œ¯~ü ǨÏO@~ü Hõg∞+¨<£ iáÈ~üìû#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∂Åx
_ç=∂O_£ KÕ™ê_»∞. JO`ÕH͉õΩO_® P~üìû HõàÏâßÅÅÃÑ· ÃÑ_»∞`«∞#fl 36%, ÃÇ·Ïã¨∂¯ÖòûÃÑ· ÃÑ_»∞`«∞#fl 31%, =∂^茺q∞Hõ áê~î°âßÅÅÃÑ·
ÃÑ_»∞`«∞#fl 26% Y~°∞Û q^•º~°∞÷Å #∞Oz =ã¨∂Å=Ù`«∞#fl Ѷ‘AÅ #∞Oz ÃÑ_»∞`«∞<åflO. JO>Ë D ~°HõOQÍ q^•º~°OQÍxfl
"å}˜rºHõiOK«_»"Õ∞#x J<åfl_»∞. WO`«KÕ¿ãÎ =O^Œ=∞Ok „áê^äŒq∞Hõ q^ŒºÖ’ KÕi`Õ 18 =∞O^Õ 4= `«~°QÆuH˜ =ã¨∞Î<åfl~°∞. 82
=∞Ok „_®Ñ¨=Ùò J=Ù`«∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ „ѨÉèí∞`«fiO x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ q^•º~°OQÆOÃÑ· ^Œ$+≤ì ÃÑÏìÅx K≥áêÊ_»∞. W"åeìH˜ D ã¨OYºÖ’
ÃÑ^ŒÌ =∂ˆ~Êq∞ ÖË^Œ∞.
WOHÍ JOÉË^Œ¯~ü KåÖÏ =∞øeHõ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· K«~°ÛKÕ™ê_»∞. q^Œº q^•ºi÷H˜ ã¨`åº<Õfi+¨}, =∂#=`«fiO J<Õ QÆ∞}ÏÅ#∞ <ÕiÊOKåÅx
J<åfl_»∞. É’^èŒ#, Ѩiâ’^èŒ# „á⁄ÃѶã¨~°¡ ÅHõ∆ ºOQÍ LO_®Åx K≥áêÊ_»∞. „Ѩf Láê^蕺ܫÚ_»∞ x~°O`«~° q^•ºi÷ J<Õ =∂@#∞ x[O
KÕÜ«∂ÅO>Ë „á⁄ÃѶã¨~ü‰õΩ J^茺ܫ∞#O, ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# "å‰õΩ¯ LO_®Åx J<åfl_»∞. <Õ˜ HõàÏâßÅÅ∞, qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å∞ QÆ∞=∞™êÎÅ#∞
`«Ü«∂~°∞KÕ¿ãqQÍ L<åfl~Ú. HÍx q*Ï˝<åxH˜ xÅÜ«∂Å∞QÍ LO_®Åx K≥áêÊ_»∞. U HÍÅOÖ’<≥·<å q^•º P ã¨=∂[ J=ã¨~åÅ∞
fˆ~ÛkQÍ LO_®e. JO>Ë P^èŒ∞xHõ „ѨѨOK« J=ã¨~åÅ∞ fˆ~ÛkQÍ <Õ˜ q^Œº LO_®Åx JOÉË^Œ¯~ü ÉèÏqOKå_»∞. „áê^äŒq∞Hõ q^Œº
Jaè=$kú K≥Ok`Õ<Õ L#fl`« q^Œº xÅ|_»∞`«∞O^Œx Éèíq+¨º`ü ^Œ~°≈#O KÕ™ê_»∞. HÍx <Õ˜ =∞# áêʼnõΩÅ∞ „áê^äŒq∞Hõ q^Œº#∞ Q˘O`«∞
Ñ≤ã≤H˜ K«O¿Ñ™ê~°∞. L#fl`« q^Œº‰õΩ Li`å_»∞ ayã¨∞Î<åfl~°∞.
''=∞Oz ~å[º=Ú#flKÀ@
=∞Oz q^Œº LO@∞Ok
=∞Oz q^Œº L#flKÀ@
=∞Oz ~å[º=ÚO@∞Ok——
Jx ¿Ñ¡’ K≥Ñ≤Ê# ~å[ºO/q^Œº `≥ÅOQÍ}Ö’ LO_®ÅO>Ë K≥·`«#º=O`«∞Öˇ·# áÈ~å_Õ „Ѩ[Å∞ LO_»=eûO^Õ
=∂iÛ 31, 2014
(U„Ñ≤Öò 5 ѨÓÖË, U„Ñ≤Öò 14 JOÉË^Œ¯~ü [Ü«∞O`«∞Å ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ) T
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
HÍjO
5 U„Ñ≤Öò,2014

4. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
âßOuÜ«Ú`« „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ™ê=∞º"å^Œ `≥ÅOQÍ}!?
`≥ÅOQÍ#O
=~°=~°~å=Ù
`≥ÅOQÍ} q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ =∞~À Ô~O_»∞ ã¨Oã¨÷Å
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À '21= â◊`å|ÌOÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, ™ê=∞º"å^ŒO—
J<Õ JOâ◊OÃÑ· ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ Hõ„uÜ«∂ Ǩϟ@Ö’¡ <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ
JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨^Œã¨∞û#∞, =∂~üÛ 7 #∞Oz 10 =~°‰õΩ
x~°fiÇ≤ÏOzOk. P ã¨^Œã¨∞ûÖ’ áêÖÁæ#_®xH˜ Ѩk¿ÇÏ#∞ =O^ŒÅ
~°∂áêÜ«∞Å „áêux^茺 ~°∞ã¨∞=Ú qkèOzOk QÍh, Pã¨H˜Î QÆÅ
q^•º~°∞÷Å HÀã¨O "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞Å∞ `«yæOzOk. P =∂„`«O
_»|∞ƒ ‰õÄ_® Ãјì "≥à◊¡ÖËx "åi HÀã¨O HÍ=K«∞Û PYi ~ÀA
ã¨∞O^Œ~°Ü«∞º q*Ï˝# ˆHO„^ŒOÖ’ Lz`«OQÍ U~åÊ@∞ KÕã≤#
|Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÖ’ P ã¨^Œã¨∞û f~å‡<åÅ∞ q=iOKå~°∞.
P ã¨^Œã¨∞û „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# 7= `Õn L^ŒÜ«∞O Xi™êû HÀ~åѨÙò
lÖÏ¡Ö’ 'Z<£H“O@~ü—Ö’ J=∞~°∞Öˇ·# W^ŒÌ~°∞ =∂"À~Úã¨∞ì
<åÜ«∞‰õΩÅ =∞$`«^ÕǨÅ∞ PO„^茄Ѩ^Õâò‰õΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. Jq
J#O`«Ñ¨Ù~°O lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok# =∂Å™êfiq∞, Y=∞‡O lÖÏ¡ WÖˇ¡O^Œ∞
=∞O_»ÅO q∞@ìÃÑe¡H˜ K≥Ok# UÃÑ™êfiq∞-`≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂*ÏxH˜
`≥eã≤# =∞OQÆ#fl. XHõ~°∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ Hõ~°∞=Ù lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok#
=∂Å. =∞~˘Hõ~°∞ L`«Î~° `≥ÅOQÍ} QÀ^•=i Ö’Ü«∞‰õΩ K≥Ok#
HÀÜ«∞. gi^ŒÌ~°∂ rq`«=∞O`å qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ JOH˜`«"≥∞ÿ#
^Œo`«, Pk"åã¨∞Å∞.
giÖ’ =∂Å™êfiq∞ QÆ∞iOz <Õ#∞ Ug∞ K≥ѨÊÖË#∞ QÍh
"≥Ú^Œ˜™êiQÍ UÃÑ™êfiq∞QÍ q#fl =∞OQÆ#fl QÆ∞iOz "≥Ú^Œ@
1974Ö’ q<åfl#∞. JѨÙ_®Ü«∞# K«O„_»Ñ¨ÙÖÏ¡Ô~_ç¤ <åÜ«∞ Hõ`«fiOÖ’x
qѨ¡= áêsìÖ’H˜ =zÛ WÖˇ¡O^Œ∞, =∞}∞QÆ∂~°∞, H˘`«ÎQÆ∂_≥O J_»=ÙÅ
#∞Oz QÀ^•=iH˜ Z^Œ∞sk =ÚÅ∞QÆ∞, U@∂~°∞ <åQÍ~°O,
=∞O^äŒx, =∞ǨÏ^Õ"£Ñ¨Ó~üÅ ^•HÍ Pk"åã¨∞Å#∞ ‰õÄ_»QƘì, áÈ~å@
ÉÏ@ Ѩ˜ìOz J_»q #iH˜ S^Œ∞ "ÕÅ ZHõ~åÅ Éèí∂q∞Ö’ áÈ_»∞
=º=™êÜ«∂xH˜ ѨÙiH˘ÖÏÊ_»∞. 84Ö’ #∂º_≥"≥Ú„Hõã‘Ö’H˜, P
`«~åfi`« ã≤Ñ≤SZOZÖò „ѨuѶ¨∞@# =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ<£~å*ò
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’H˜ =∂i J@∞ #∞Oz 98Ö’ ёѨÙÖòû"å~üÖ’H˜
=zÛ Hõ~°‰õΩQÆ∂_≥O áÈbã¨∞¿ãì+¨<£ÃÑ· ^•_ç`À XHõ ™êǨÏã¨g~°∞_»∞QÍ
rq`«OÖ’ Öˇ*ˇO_£QÍ =∂~å_»∞. K«~°ÛÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
J<å~ÀQƺO`À L#flѨÙ_»∞ `«# ‰õΩ@∞OÉÏxfl Hõe™ê_»∞ QÍh
qѨ¡="Õ∞ `«# P~ÀQƺ=∞x, Xi™êû =∞Ö¯<£yi lÖÏ¡ <å~åÜ«∞}
Ѩ@fl Pk"åã¨∞Ö’¡ qѨ¡= x~å‡}ÏxH˜ "≥o¡áÈÜ«∂_»∞.
Jq"åÇ≤Ï`«∞_»∞. `«# 56= U@ 'Z<£H“O@~ü—Ö’ qQÆ`« rqÜ≥ÿ∞
`«# WO˜H˜ uiy=KåÛ_»∞. PÜ«∞<Õg∞ ™êkèOK«#Ï¡? PÜ«∞#
qѨ¡=O Ug∞ ™êkèOK«ÖË#Ï¡?
J=Ù#O@∞#flk D JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨^Œã¨∞û. D ã¨^Œã¨∞û#∞
„áê~°OaèOz# ˆHO„^Œ =∞O„u(DÜ«∞# ˆHO„^ŒOÖ’ ÃÑ„’Öò ^èŒ~°Å∞
xÜ«∞O„uOK«É’`Õ JOÉÏh P„QÆǨxH˜ QÆ∞~°~Ú# <åÅ∞QÆ=
=∞O„uQÍ Ãã·<£û JO_£ >ˇHÍflÅr âßY‰õΩ |kb JÜ«∂º_»∞) '`«∞áêH©
Q˘@ìO ^•fi~å ~å*ϺkèHÍ~°O— J<Õ ã≤^•úO`åxH˜ HÍÅO K≥e¡Ok
Jx `ÕeÛ K≥áêÊ_»∞. F@∞ ^•fi~å JkèHÍ~åxH˜ =zÛ `«∞áêH˜
Q˘@ìO ^•fi~å ~å[ºO KÕÜ«∞=Åã≤O^Õ `«Ñ¨Ê, `«∞áêH˜ Q˘@ìO
PHÀìѨãπ Hõ#∞ã¨#flÖ’¡ ѨxKÕ¿ã ~å*Ϻxfl `«∞áêH˜ Q˘@ìO ^•fi~å
Z^Œ∞~˘¯x ~å[ºkèHÍ~åxH˜ ~å=_»O HÍ^Œ∞ QÆ^•, q∞e>ˇOò
„ѨuѶ¨∞@# ‰õÄ_® Ѷ¨e`«q∞=fi^Œx `ÕeÛK≥Ñ≤ÊOk. D ã¨^Œã¨∞û
Wk K≥Ñ≤ÊOK«_®xH˜ ÖϘ<£ J"≥∞iHÍ "≥Ú^ŒÅ∞, <ÕáêÖò ^•HÍ
âßOu ^Œ∂`«Öˇ·# "Õ∞^è•=ÙÅ#∞ ~°Ñ≤ÊOzOk. "≥xAÖωõΩ K≥Ok#
Ǩˆ~flHõ~ü gà◊¡‰õΩ „¿Ñ~°}.
P K«~°Û JÖÏ LOz D ã¨^Œã¨∞û‰õΩ `«Hõ∆} „¿Ñ~°}-`≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ì „ѨHõ@#. P q[Ü«∞O ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} ѨÙ#ifl~å‡}
Hõ$+≤. `≥ÅOQÍ} ѨÙ#ifl~å‡}O HÀ~°∞‰õΩO@∞#fl D ã¨^Œã¨∞û
x~åfiǨωõΩÅ ÅHõ∆ º"≥∞ÿ# „Ѩ*Ï™êfi=∞º, ™ê=∞º"å^•Å QÆ∞iOz
=∞#‰õΩ ã¨O^ÕǨÅ∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. "åà◊¡ z`«Îâ◊√kúx ‰õÄ_®
â◊OH˜OK«#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. HÍx 21= â◊`å|ÌOÖ’ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl, ™ê=∞º"å^•xfl âßOu Ü«Ú`«OQÍ ™êkèã¨∞ÎO^Œx
K≥ѨÊ_®xˆH "åm¡ ã¨^Œã¨∞û U~åÊ@∞ KÕã≤#@∞¡<åfl~°∞.
D =∞^茺 H˘O^Œ~°∞ „Ѩ=ÚY `≥ÅOQÍ} q^•º=O`«∞Å∞ XHõ
ã¨∂„fHõ~°} KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D "Õ∞^è•=ÙÅO^Œ~°∂
#HõûŃs, NH͉õΩà◊, `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ `˘e, =∞e áÈ~å
„ѨÉèÏ"åÅ #∞Oz ~°∂á⁄Ok#"åàı¡. H˘O^Œ~°∞ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ
áêÖÁæ#fl"åà◊√¡ ‰õÄ_». gà◊¡O`å Z#Éèˇ·ÅÖ’, `˘Oɡ· P~°∞ ^•HÍ
‰õÄ_® qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’<À, qѨ¡= „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Ö’¡<À, „Ѩ*Ï
™êfiq∞Hõ L^Œº=∂Ö’¡<À KåÖÏ „H˜Ü«∂jÅOQÍ áêÖÁæ#fl"åà◊√¡.
gà◊¡O`å Hõ=ÙÅ∞, ~°K«~Ú`«Å∞, ™êO㨯 $uHõ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, Ѩ„uHÍ
~°K«~Ú`«Å∞ ‰õÄ_®. `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[OÃÑ· gà◊¡ „ѨÉèÏ=O
QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿOk. Z#ɡ·ÅÖ’, `˘Oɡ·ÅÖ’ `≥ÅOQÍ}Ö’ Ö∫H˜Hõ,
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ, qѨ¡= ÉèÏ=*ÏÖÏxfl Ѩ˜+¨ìO KÕÜ«∞_»OÖ’ gà◊¡
Hõ$+≤ K«i„`«Ö’ „Ѩ=ÚYOQÍ edOK«|_ç#k. gà◊¡O`å =∂i¯û[O-
Öˇxx[O#∞ „áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^äŒOQÍ ã‘fiHõiOz qѨ¡= x~å‡}OÖ’
ѨxKÕã≤#"åà◊√¡ ÖË^• XHõi^ŒÌ~°∞ P x~å‡}ÏʼnõΩ ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ
"≥∞ey#"å~°∞. 1996Ö’ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O „áê~°OÉèí=∞Ü«∂ºHõ gà◊¡ „áê^ä•=∞ºO „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}

5. 7 U„Ñ≤Öò,2014
J~ÚOk HÍh JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=O
Ѩ@¡ qâßfiã¨O HÀÖ’Ê~Ú# "åàı¡g∞ HÍ^Œ∞.
2001Ö’ `≥~å㨠U~°Ê_ç 2004 K«~°ÛÅ `«~åfi`« 2005–
6ÅÖ’ `≥ÅOQÍ}Ö’ qѨ¡= x~å‡}ÏÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç# `«~åfi`«,
Ô~O_»∞ qѨ¡= áêsìÅ∞ ‰õÄ_® ѨÓiÎQÍ, |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’<Õ `«=∞ â◊H˜ÎÜ«Ú‰õΩÎÅhfl ˆHO„nHõiOz#
`«~åfi`« gà◊¡ J=QÍǨÏ#Ö’, "≥·YiÖ’ =∂~°∞Ê =zÛ#@∞¡#flk.
gà◊¡O`å =∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ <åÜ«∞Hõ`«fi
™ê÷#OÖ’H˜ =KåÛ~°∞. ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ fã≤áÈ#O`«QÍ „Ѩ[ÅÃÑ·
„ѨÉèÏ=O K«∂áê~°∞. q^•º=O`«∞Å "ÕkHõˆH HÍ^Œ∞, PÜ«∂
„Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂ňH HÍ^Œ∞, „>Ë_£ Ü«¸xÜ«∞#¡ˆH HÍ^Œ∞ `≥ÅOQÍ}Ö’
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ *ˇZã≤ʼnõΩ ‰õÄ_® <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKÕ ™ê÷~ÚH˜
ZkQÍ~°∞.
Zky, W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} ã¨fiѨflO ™êHÍ~°"≥∞ÿ# ã¨=∞Ü«∞OÖ’
gà◊√¡ KÕã¨∞Î#fl ã¨∂„fHõ~°} Uq∞˜ WO`«‰õΩ? D =∞e „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O XHõ¯ <≥`«∞Θ K«∞Hõ¯ ~åʼnõΩO_® âßOu
Ü«Ú`«OQÍ, „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿOk. Hõ#∞Hõ
ѨÙ#ifl~å‡}O ‰õÄ_® JÏ¡ ™ê^茺"Õ∞. JHõ¯_ç`À ‰õÄ_® PQƉõΩO_®
gà◊√¡ K«i„`« ѨÙ#~åfiMϺ<åxH˜ ‰õÄ_® ѨÓ#∞H˘x `≥ÅOQÍ}
ZÅ¡"Õà◊ÖÏ g~Àz`«"≥∞ÿ# L[fiÅ"≥∞ÿ# áÈ~åÏÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOzOk.
J=hfl z~°ã¨‡~°}©Ü«∂ÖË? Jq Ug q[Ü«∂xfl ™êkèOK«ÖË^Œ∞.
ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°ÅHõ¯, ã¨~åfi~Ú áêѨ#fl, H˘=Ú~°O cèO, `≥ÅOQÍ}
™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@O, NH͉õΩà◊O "≥Å∞QÆ∞Ö’ `≥ÅOQÍ}
#HõûÖˇ·ò L^Œº=∞O Jhfl ™êÜ«Ú^èŒOQÍ ™êǨÏã≤HõOQÍ ™êy#"Õ.
HÍx F_çáÈÜ«∂~Ú. ÖË^• q„^ÀǨxH˜ QÆ∞~°Ü«∂º~Ú. 1968-
69 „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ‰õÄ_® q∞e>ˇO@∞QÍ, „ѨѨOK«
K«i„`«Ö’ W`«~° áÈ~åÏÅ`À áÈÅÛ^Œy#O`«QÍ [iyOk. HÍx
F_çáÈ~ÚOk. JO^Œ∞Ö’ #∞Oz "≥Å∞=_ç# <åÜ«∞Hõ`«fi"Õ∞
`≥ÅOQÍ}Ö’<Õ HÍ^Œ∞, ^Õâ◊OÖ’<Õ qѨ¡"À^Œº=∞ x~å‡}O KÕã≤
áÈ~å_»∞`«∞#flk QÍh W"åfià◊ `≥ÅOQÍ}Ö’ Jk F_çáÈ~ÚOk.
Jxfl ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ =∞#"Õ∞ =∞# qÅ∞"≥·# „áê}ÏÅiÊOKåO.
Z<£H“O@~°¡Ö’ Ü«∞=fi# ~°HõÎO zOkOk. áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÖ’¡
q^•ºi÷, Ü«Ú=`«~°O <≥`«∞Î~°∞¡ HÍÅ∞=Öˇ· áêi#q. `≥ÅOQÍ}
™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@OÖ’ <≥·*ÏO áêÅ#Ö’x J}z"Õ`«Ö’
QÍh, Ãã·xHõ K«~°ºÖ’ QÍh "ÕÖÏk „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’ÊÜ«∂O. =∞#
`≥ÅOQÍ} =∞#‰õΩ ^ŒHõ¯ÖË^Œ∞. WѨÙ_»∞ =∂„`«"Õ∞ XHõ "≥∞>Ëì HÍ=K«∞Û.
XHõ ^Œâ◊<Õ HÍ=K«∞Û. XHõ Éè∫QÀoHõ `≥ÅOQÍ}ÜÕ∞ HÍ=K«∞Û-HÍx
âßOuÜ«Ú`«OQÍ, „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ ™êkèOK«∞‰õΩ<åflO- Wn
ã¨∂„fHõ~°}. nxx DlѨÙì '=∞Öˇ¡Å áÈ~å@O—`À áÈÅ∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
ZxflHõÖ’¡ áêÖÁæx `≥ÅOQÍ} ѨÙ#ifl~å‡}OÖ’, JO>Ë
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ѨÙ#ifl~å‡} „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ áêÖÁæ<åÅ<Õ"åà◊√¡ ÖϘ<£
J"≥∞iHÍ, "≥xAÖÏ, ÉÁbqÜ«∂ "≥Ú^ŒÅ∞ <ÕáêÖòÅ`À
áÈÅ∞ã¨∞Î<åfl~°∞. |e+¨ª"≥∞ÿ# áêsì x~å‡}O ÖˉõΩO_®
„Ѩ*Ï™êfiq∞H©Hõ~°} ZÏ¡ Jx „Ѩtflã¨∞Î#fl JOâ◊O`À `«Ñ¨Ê =∞#
^Õâ◊OÖ’ ã≤Ñ≤S(ZO) „ѨÜ≥∂QÆOÖ’ ‰õÄ_® gà◊¡ HõO`« ¿Ñp L#fl@∞¡
ÖË^Œ∞.(P q+¨Ü«∞OÖ’ <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ áê@∞ =∞#O ã≤Ñ≤SZO
ã¨"≥∞ÿHõº"åk J<Õ JOâ◊O ‰õÄ_® =∞izáÈ^•O)
WOHÍ xiÌ+¨ì`«Ö’H˜ =zÛ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ÖË^• `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ìO U~åÊ@∞ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ D ã¨∂„fHõ~°}#∞ K«∂^•ÌO.
ZO^Œ∞HõO>Ë D =∞e áÈ~åÏxfl 1968-69`À áÈÅ∞ã¨∂Î
gà◊¡O`å Wk J@∞=O˜k(JO>Ë q∞e>ˇO@∞ Jx)
HÍ^ŒO@∞<åfl~°∞. ã¨~°fi"åºÑ≤`«"≥∞ÿ#, ã¨|ƒO_» ~åâ◊√Å∞ áêÖÁæ#fl,
ã¨HõÅ[#∞Å, âßOuÜ«Ú`« ™êQÆ~°Ç¨~°O JO@∞<åfl~°∞. W=hfl
x["Õ∞. q^•º~°∞÷Å∞, L^ÀºQÆ∞Å∞, q^•º=O`«∞Å∞ =∂„`«"Õ∞
„áê}ÏÖˇ^Œ∞~˘_ç¤ áÈ~å_ç# P q∞e>ˇO@∞ áÈ~å@O`À áÈe¿ãÎ
WѨʘ áÈ~å@O „QÍ=∂Ö’¡H˜ "≥o¡Ok. Éèí∂q∞, =#~°¡#∞ ‰õÄ_®
K«^Œ∞=ÙÅ∞, H˘Å∞=ÙÅHõ<åfl „áê^è•#ºO KÕã≤Ok. Ô~·`åOQÆO
QÆ}hÜ«∞OQÍ áêÖÁæ#HõáÈ~Ú<å HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® áêÖÁæ<åfl~°∞.
Wk ã¨∞n~°…HÍÅO ã¨∞qâßÅOQÍ ™êy# áÈ~å@O. nxH˜
WOK«∞q∞OK«∞ Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ, JO>Ë Ñ¨^≥Ìxq∞k ã¨O=`«û~åÅ
K«i„`« L#flk. WO^Œ∞Ö’ ™êfiaè=∂#O Wq∞_ç L#flk. ã¨fiѨiáêÅ#
PHÍOHõ∆ L#flk. qѨ¡"À^Œº=∞O`À ã¨Ç¨ U L^Œº=∞=¸
ã¨$+≤ìOK«#O`«QÍ ™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯 $uHõ ~°∂áêÅ#∞, Ѩiâ’^èŒ##∞,
J^茺ܫ∞<åÅ#∞, K«~°ÛÅ#∞, XHõ¯=∂@`À K«i„`«#∞ ã¨$+≤ìOzOk.
L`«ÊuÎ â◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨$[<å`«‡HõOQÍ q=ÚHõÎO KÕã≤Ok. g@xflO˜H©
XHõ ^•~°≈xHõ`«#∞ WzÛO^•? Jk „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ^•~°≈xHõ`«ÜÕ∞<å?
J=Ù#O@∞<åfl~°∞ gà◊√¡. D „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ^•~°≈xHõ`«#∞ Éèíq+¨º`ü
HÍÖÏxH˜ ѨsHõ∆‰õΩ =^Œ∞Å∞^•O QÍh Wk x[OQÍ<Õ
âßOuÜ«Ú`«OQÍ ™êy# L^Œº=∞=∂? âßOuÜ«Ú`«=∞O>Ë
Uq∞˜?
1968-69 L^Œº=∞OÖ’ q^•º~°∞÷Å∞ q∞e>ˇOòQÍ
áêÖÁæ<åfl~°∞. áÈbãπ¿ãì+¨<£ÅÃÑ· <å@∞ÉÏO|∞Å∞ "Õ™ê~°∞.
áÈ™êìѶ‘ã¨∞Å∞, Ô~·ÖËfi"åºQÆ#∞¡ Jq ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi zǨflÅx
`«QÆ∞ÅɡÏì~°∞. ÉϺiˆH_»∞¡ HõÏì~°∞. #∂Ï #ÅÉèˇ· <åÅ∞QÆ∞ ÃãHõ∆<£
"≥Ú^ŒÅ∞ Hõ~°∂Êùº K«qK«∂_»x z#flѨ@ì}O ÖË^Œ∞. áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÅ∞
ÖËx Ѩ@ì}O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ 370 =∞Ok JO>Ë ã¨iQÍæ NH͉õΩà◊
™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@OÖ’ J=∞~°∞Öˇ·# 370 =∞OkH˜
ã¨=∂#OQÍ q^•ºi÷, Ü«Ú=[#∞Å∞ J=∞~°∞ÅÜ«∂º~°∞. Hõ#∞Hõ
Jk âßOuÜ«Ú`«O HÍ^Œ∞. ÃÑ·QÍ P L^Œº=∞O XHõ ~å[H©Ü«∞
áêsì (`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ïã¨q∞u) J^Õ ZxflHõÅ ÅHõ∆ ºOQÍ 1971Ö’
ZxflHõÅ∞ ÔQez ‰õÄ_® (™êÜ«Ú^èŒ `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ áÈ~å@
q~°=∞} `«~åfi`« 1952 ZxflHõÖ’¡ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ÔQez#

6. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã‘@¡ Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ã‘@∞¡ ÔQez ‰õÄ_®) q„^ÀǨxH˜ QÆ∞~°~Ú
F_çáÈ~ÚOk. Hõ#∞Hõ ‰õÄ_® Jk âßOuÜ«Ú`«O
HÍ*ÏÅHõáÈ~ÚOk.
WѨÙ_À =∞i! HÍ¿ãÑ¨Ù Éˇe¡Åe`« "≥Ú^ŒÅ∞ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
=~°‰õΩ KÕã≤# `åºQÍÅ ã¨OQÆu JÖÏ LOK«∞^•O. SÅ#fl,
#ÖÏ¡=ã¨O`ü, ã¨∞^Œ~°≈<£Å∞ 'Z<£H“O@~ü—~Ú# ã¨OQÆu ‰õÄ_® JÖÏ
LOK«∞^•O. HÍ¿ãѨ٠Hõ#HÍKåi, QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒOŠǨÏ`«ºÅ∞ ‰õÄ_®
JÖÏ LOK«∞^•O.
J=hfl "åà◊¡ „áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^ä•Å‰õΩ, qâßfi™êʼnõΩ K≥e¡Oz#
=¸Åº=∞#∞‰õΩO^•O. Ü«∂‰õÄÉòÔ~_ç¤ QÆ∞~°~Ú# 'J~°÷ã¨`«º—
'JO‰õΩ~°O—„©ò"≥∞Oò#∞ ZÏ¡ K«∂^•ÌO? áêsìÅHõf`«OQÍ ™êy#
ã¨HõÅ [#∞Å ™êQÆ~°Ç¨~°OÃÑ· ÉÏ+¨Ê"åÜ«Ú=Ù ‰õΩiã≤Ok.
PHÍâ◊=∂-Jâı+¨ „Ѩ*ÏhHÍxH˜ TÑ≤~å_»‰õΩO_® KÕã≤#, áÈbã¨∞Å
˜Ü«∞~üQͺ™ê? ~ålÔ~_ç¤x K«OÑ≤Ok Z=~°∞? <≥ÅÅ `«~°|_ç,
UO_»¡ `«~°|_ç HͺOѨãπÅÖ’ J~°÷Ãã·xHõ |ÅQÍÅ "≥∂ǨÏiOѨÙ.
=Úà◊¡ fÔQʼnõOK≥Å∞ Z_»`≥QÆx ˜Ü«∞~üQͺãπ Ã+Öòû „ѨÜ≥∂QÆO-
Ñ≤_çH˜à◊¡ ~åà◊¡ ["å|∞. ÖÏsîKå~üÛ. Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î`«∂ „ѨuѶ¨∞@#QÍ
ã¨r= ^ŒÇ¨Ï<åÅ∞, ZÑ≤ ZH±û„ÃÑãπ‰õΩ Z^Œ∞~˘_ç¤ Ñ¨~°∞ÔQuÎ# q^•ºi÷
„áê}ǨÏ##O. ~å=∞#flQÆ∂_≥O, Kè«Ö’ JÃãOc¡ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ-
2009 #=O|~ü 29-_çÃãO|~ü 10 „ѨѨOKåxfl TÑ≤#
Ѩk~ÀAÅ q^•ºi÷-Ü«Ú=[#∞Å áÈ~åÏÅ∞-g˜ÃÑ· ^ŒàÏs
„ѨÉèí∞`«fi ^Œ=∞#HÍO_». "ÕÖÏk J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞. áê~°¡"≥∞O@∞ ^ŒQÆæ~°
`≥ÅOQÍ} PHÍOHõ∆ =∞~°}"åOQÆ∂‡ÖO ~åã≤ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ#fl
q^•ºi÷x ÉèíQÆ`üã≤OQ∑`À áÈÅ∞Û‰õΩ<åflO QÆ^•-=∞i PQÆã¨∞ì 15
=∂~°∞Ê ˆH=ÅO QÍOnèr`À<Õ ™ê^茺"≥∞ÿO^Œx K≥áêÊ=∂? JÇ≤ÏO™ê
Ѷ¨Å=∞x K≥áêÊ=∂? *ÏfÜ≥∂^Œº=∞=∞OQÍ Ñ≤Å∞=|_»∞
`«∞#fl^ŒO`å âßOuÜ«Ú`«, JÇ≤ÏO™ê áÈ~å@"Õ∞<å? 1857
ÉèÏ~°`« ™êfi`«O„`«º ã¨O„QÍ=∞O =∂„`«O qѶ¨Å"≥∞ÿ# áÈ~å@=∂?
<åqHõ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞, QÆ^Œ~ü g~°∞Å áÈ~åÏÅ∞, QÆ~°ºb Ãã·xHõ
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞, ѨO*ÏÉòÖ’ áÈbã¨∞Å u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞, KÒ~åKÒs,
g∞~°ò, ÖÏǨϟ~ü ‰õΩ„@ˆHã¨∞Å∞ Jhfl qѶ¨Å=∞Ü«∂º~ÚQÍh QÍOnèr
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’<Õ P =∂„`«O =∂~°∞Ê J~Ú<å ™êkèOKå=∂!
J^˘Hõ "≥∞Ïì? J^˘Hõ ^Œâ◊<å-=∞#O QÆ`« P~°∞ ^ŒâßÉÏÌʼnõΩ
ÃÑ·QÍ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO J^Õ<å? Hõj‡~°∞, Dâß#º
~å„ëêìÅÖ’ Ãã·#ºO`À, `«∂~°∞Ê, =∞^茺 ÉèÏ~°`åÖ’¡ J~°÷ Ãã·#ºO`À-
QÆ∞[~å`ü, =Ú[Ѷ¨~ü#QÆ~üÖÖ’ =Úã≤¡OÅ TK«HÀ`«`À, H˜Å"≥#‡}˜
"≥Ú^ŒÅ∞ ÅH˜∆O¿Ñ@ =~°‰õΩ ^Œo`«∞ÅÃÑ· ǨÏ`åº HÍO_»Å`À J^ŒO`å
ÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „ѨÜ≥∂QÆ K«i„`«-HÍ¿ãѨ٠áÈx^•ÌO.
=∞i P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ ã¨OQÆ`À? `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# „Ѩ[Å
áÈ~å@ Ѷ¨e`«O, J=∞~°∞Å `åºQÆѶ¨e`«O JO@∞<åflO Hõ^•.
J=∞~°∞Å#flѨÙ_»∞ D q^•º=O`«∞Å =∞#ã¨∞Ö’ L#fl"åà◊√¡
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl "åàı¡ Hõ^•. "åà◊¡ ã¨OYº ZO`« HÍ^Œ<åfl
800-1500 =∞^茺# K«∂ѨÙ`«∞<åflO Hõ^•. ZO`« `«‰õΩ¯=~Ú<å
Wk 370 Hõ<åfl `«‰õΩ¯= HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ =∞i Wk âßOuÜ«Ú`«O
ZÏ¡ SOk? =∞#O Z=ih K«OѨÖË^Œ∞. K«OѨ_®xH˜
„Ѩܫ∞uflOK«ÖË^Œ∞. Kå=_®xˆH „Ѩܫ∞uflOz K«zÛáÈÜ«∂O
QÆ#∞Hõ<å? â◊„`«∞=ÙÃÑ· HÍHõ ã‘fiÜ«∞Ç≤ÏO㨉õΩ ѨÓ#∞‰õΩ<åflO QÆ#∞Hõ<å?
<Õ~°tH∆Í㨇 $u Z^Œ∞˜ "åiÃÑ·#<Õ HÍ^Œ∞ `«#ÃÑ· Ç≤ÏOã¨#∞
‰õÄ_® <Õ~°OQÍ Ñ¨iQÆ}˜ã¨∞ÎOk. JO>Ë Ç≤ÏOã¨QÍ Ñ¨iQÆ}˜ã¨∞ÎOk.
㨈~, K«@ìOÃÑ· Q“~°=O`À =∞#O =∂Ï¡_»∞HÀ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞
QÍh(ZO^Œ∞HõO>Ë D <Õ~°tH∆Í ã¨‡ $uÜÕ∞ K«@ì|^Œú"≥∞ÿ# =∞~°}tHõ∆#∞
ã¨=∞iúOz J=∞Å∞ KÕã¨∞ÎOk-=º=ã‘÷Hõ$`« Ç≤ÏOã¨#∞ K«@ì|^ŒÌ"≥∞ÿ#
Ç≤ÏO㨠~°∂ѨOÖ’ Z<£H“O@~°¡#Ω, áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÅ#∞ ‰õÄ_®
ã¨=∞i÷ã¨∞ÎOk) ѨÓ}Ë XѨÊO^ŒO ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ QÍOnè JOÉË^Œ¯~üÃÑ·
XuÎ_ç `Õ=_®xH˜ KÕѨ˜ì# 'ã¨`庄QÆǨxfl— =∞#O ã‘fiÜ«∞Ç≤ÏO™ê
ѨÓ~°fiHõ"≥∞ÿO^Œx J#∞HÀÖË^•? JÏ¡ K«∂ã≤<å 68-69 „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ =∂„`«O =∞#O Z=ix K«Oáê=∞x.
Z‰õΩ¯=Ö’ Z‰õΩ¯= JѨC_»∂ H˘O`« „ѨÉèí∞`«fi Pã≤Î, H˘O`« ¢ÃÑ·"Õ@∞
Pã≤Î ^èŒfiã¨O"≥∞ÿOk. #O[O_»™êfiq∞ =O˜"åà◊√¡-Pã≤Î q^èŒfiO™êxfl-
q∞e>ˇOò JÇ≤ÏO™ê ~°∂Ѩ=∞<åfl_»∞. 'q∞eÜ«∞<£=∂~üÛ—Ö’ q„QÆǨÏ
q^èŒfiO™êxfl =∞#O-JOÉË^Œ¯~ü, H˘=Ú~°O cè=ÚÅ q„QÆǨÅ#∞
ZO`« P`«‡Q“~°= „Ѩf‰õΩÅ∞QÍ K«∂™ê"≥∂ JO`« P`«‡Q“~°=
=ºH©ÎHõ~°}QÍ K«∂™êO.
Hõ#∞Hõ âÏOuÜ«Ú`« áÈ~å@=∞O>Ë ~å*ϺxH˜ „ѨuѶ¨∞@#
ÖËHõáÈ=_»"Õ∞<å? L<åfl Jk K«@ìO ѨikèÖ’ ã¨Ç¨Ü«∞
x~åHõ~°}QÍ<À, âßã¨<ÀÅ¡OѶ¨∞#QÍ LO_»_»"Õ∞<å?
D =∞e áÈ~å@O P`«‡Ç¨Ï`«ºÖ’¡ |eÜ≥ÿ∞#"åix 68-69
áÈ~å@OÖ’ áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÖ’¡ J=∞~°∞Öˇ·# "åi ã¨~°ã¨# D
q^•º=O`«∞Å∞ KÕiÛ K«∂¿ã"åàı¡ J#∞‰õΩOÏ#∞. JO`«QÍ
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ J=∞~°`«fiOQÍ QÍ#OKÕã≤#"åàı¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
=^ŒÌ<åfl~°∞ `«Ñ¨Ê-áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩO^•=∞<åfl~°∞ `«Ñ¨Ê-
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ `«‰õΩ¯= KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. P=∞~°`«fi"Õ∞ J<åfl~°∞.
J~Ú`Õ =∞i âßOuÜ«Ú`« q[Ü«∞"≥∞Ï¡ J=Ù`«∞Ok?
WOHõ Ô~O_»= JOâ◊O: `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#-Jk
Éè∫QÀoHõ"Õ∞ J~Ú<å XHõ "≥∞@∞ì XHõ ^Œâ◊ Hõ#∞Hõ `˘e q[Ü«∞O.
=∞m¡ gà◊¡ ÉèÏ+¨Ö’<Õ 1948 áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ ¿Ñi@ Ãã·xHõ K«~°º
`«~åfi`« U~°Ê_ç# ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ~å¢+¨ìO ‰õÄ_®-XHõ "≥∞@∞ì-XHõ
^Œâ◊ÜÕ∞ HÍ^Œ∞, "Õ∞O H˘`«ÎQÍ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO J_»QÆ_»O ÖË^Œ∞.
1948-56 =∞^茺#-=ÚYºOQÍ 1952-56 =∞^茺# L#fl
`≥ÅOQÍ}(ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ~å¢+¨ìO)<Õ J_»∞QÆ∞`«∞#flO Jx‰õÄ_®
J<åflO QÆ^•. 1952-56 =∞^茺# ã¨fiѨiáêÅ# L#fl `≥ÅOQÍ}
ÖË^• ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ~å¢+¨ìO Jx J#∞‰õΩ#fl "åà◊¡"Õ∞ Hõ^•.

7. 9 U„Ñ≤Öò,2014
ZO^Œ∞‰õΩ =∞i D™êi =∂„`«"Õ∞ `˘e q[Ü«∞"≥∞ÿOk?
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ~å¢+¨ìOÖ’ ~å[^è•x Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅ ~å[^è•xQÍ
ÖË^Œ∞. QÆ=~°fl~ü‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ JkèHÍ~åÅ∞ ÖË=Ù. <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù
~å[„Ѩ=ÚMò L<åfl_»∞. 1948 "≥Ö’¡_ô áêÅ#Ö’ =∞„^•ã¨∞ „áêq#∞û
#∞Oz =zÛ# JkèHÍ~°∞Å∞, L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ x~°ã¨#QÍ<Õ 1952Ö’
<å<£=Úb¯ L^Œº=∞O =zÛOk. WѨÙ_»∞ Ѩ^Õà◊¡áê@∞ K«^Œ∞=ÙÖ’¡,
H˘Å∞=ÙÖ’¡ <å<£=Úb¯Å∞ K«@ì|^ŒúOQÍ H˘# ™êQÆ∞`å~°∞.
JѨʘH˜OHÍ =∞#‰õΩ QÀ^•=i #kÃÑ· ~å=∞áê^Œ ™êQÆ~ü
„áê*ˇ‰õΩì(„ѨѨOK«OÖ’<Õ Ô~O_»= ÃÑ^ŒÌ „áê*ˇ‰õΩì) HõÅq∞yeOk.
WѨÙ_»∞ JO`«Hõ#fl ÃÑ^ŒÌ WOk~å™êQÆ~ü(áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì) J^Õ
QÀ^•=iÃÑ· Pk"åã¨∞Å#∞ =ÚOK«∞`«∂ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
QÀ^•=i [ÖÏÅ Pâ◊ÅÃÑ· K«hflà◊√¡ K«Å∞¡`«∂ ~å#∞#flk. ÃÑ·QÍ
nxH˜ =∞#O „Ѩã¨∞Î`åxÔH·`Õ `≥ÅOQÍ}‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ ˆHO„^•xH˜
P"≥∂^ŒO `≥eáêO. WѨÙ_Õ"≥∞ÿ<å J#=K«∞Û QÍh _èçb¡Ö’ D
áÈÅ=~°O-`≥ÅOQÍ} á꺈Hr ~°K«# ™êQÆ∞`«∞#flѨÙ_»∞, ^•xÃÑ·
LÉèíÜ«∞ã¨ÉèíÖ’¡ K«~°ÛQÍh K«~°Û [~°∞QÆ∞`«#flѨÙ_»∞ =∞#=∞O`å
=∞ø#O =Ç≤ÏOKåO. Pk"åã¨∞Å∞, "åiH˜ JO_»QÍ L#fl H˘xfl
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ =∂„`«"Õ∞ =∂Ï¡_®~Ú.
WѨÙ_Õ=∞O@∞<åflO-Pk"åã¨∞ʼnõΩ J<åºÜ«∞O [iy`Õ ZÏ¡
JO@∞<åflO. PO„^è• „áêO`«O "åà◊¡#∞ XÑ≤Ê^•ÌO JO@∞<åflO.
HÍx =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»∞^•O J#_»O ÖË^Œ∞. PѨQÆÅ=∞#fl
Éèí~À™ê ÖË^Œ∞.
WO`«‰õÄ D `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å, J=∞~°∞Å áÈ~å@,
`åºQÆѶ¨e`«O JO@∂<Õ WO^Œ∞Ö’ `≥ÅOQÍ}H˘~°ˆH U~°Ê_ç#
`≥~åã¨, ã¨=∞~°jÅ`« `≥zÛ# #∂º_≥"≥∂„Hõã‘ P"≥∂^ŒO `≥zÛ# ã≤Ñ≤S,
ˆHO„^ŒOÖ’, áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ ™ê^茺O KÕã≤# a*ˇÑ≤, Z=ˆ~=∞<åfl
'WzÛ#— ™ÈxÜ«∂ HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞Hõ`«fiO-áê„`«Å<Õ QÆ∞iÎã¨∞Î<åflO-
ZxflHõÅ áêsìÅ |Ü«∞@ q^•º~°∞÷Å, L^ÀºQÆ∞Å, HÍi‡‰õΩÅ, qq^èŒ
‰õΩÖÏÅ, ÃãHõ∆#¡, =~åæÅ, "≥∞ÿ<åi©Å, =∞Ç≤Ïà◊Å-ã¨|ƒO_»~åâ◊√Å,
ã¨HõÅ [#∞Å Éèí∂q∞Hõ-XHõ x~å‡}OQÍ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí
"≥Ú^ŒÅ∞, `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò (x*ÏxH˜ D ã¨Oã¨÷ÅÖ’<Õ
~å*ºÇ≤ÏO㨉õΩ |eÜ≥ÿ∞# J=∞~°∞Å∞<åfl~°∞) x~°fiÇ≤ÏOz#
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ áÈ~å@ áê„`«‰õΩ QÆ∞iÎOѨÙÖË^Œ∞. ZO^Œ∞‰õΩ? "åà◊¡
„áêѨOzHõ ^Œ$HõÊ^äŒO W|ƒOkHõ~°O J~Ú#O^Œ∞‰õΩ. WOHõ áÈ~å@
Ѷ¨e`åÅ#xflO˜h ZxflHõÅ ~å[H©Ü«∂Ö’¡H˜, 'ZxflHõÅ
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO—Ö’H˜ =∞Å∞K«∞H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ. ѨOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ?
`≥ÅOQÍ} q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ Ô~O_»∞ ã¨Oã¨÷Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À
=∞#=ÚO^Œ∞ LOz# âßOuÜ«Ú`« „Ѩ*Ï™êfi=∞º-™ê=∞º"å^Œ
ÅHõ∆ ºq∞^Õ<å? `«™ê‡`ü *Ï„QÆ`«Î!
T
SPACE q∞QÆÅÛ_»OHÀã¨O
ã¨Ç¨ÏK«~° Ãã·x‰õΩ_®
J=Ù#∞ Hõe¿ã Ü«Ú^ŒúO KÕã¨∞Î<åflO HÍh
Ѩ@flO ѨHõ¯ L~Àxfl <Õ<Õ |`«∞H˘KåÛ#O@∞O>Ë
#∞=Ùfi =∂„`«O ÉÏQÆ∞ ÃÑ@ì_®xH˜ =zÛ#O@∞<åfl"£
QÍ h QÆÅ`ü P@ňH QÆ^• w QÆÖÏ@
F ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_®
Jaè=$kú P^•Ü«∞"≥∞ÿ g∞ J„QÆǨ~åÅ∞ *Ëi`Õ
HÍÅ∞+¨ºO =∂ XO˜x ~ÀQÍÅ~Úº g∞Ï~Ú Hõ^•?
J~Ú<å! Jaè=$kú, HÍÅO XHõi ~åHõ=Å¡
[iyáÈ=_»O, PyáÈ=_»O LOÏÜ«∂?
Jk QÆu`åi¯~°O Hõ^•!
F ¿ãflÇ≤Ï`«∞_®
QÆ_çÜ«∂~°OÖ’ xq∞ëêÅ =Úà◊√¡
#∞"≥Âfi#O`« =∂„`å# u~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
h =Å¡<Õ `≥eã≤O^ŒO>Ë
QÆO@Å =Úà◊√¡#∞ <å =∂>ËO˜/ <å QÆ`ÕO˜
F „Ñ≤Ü«Ú~åÖÏ
h |Å=O`«O`À<Õ á⁄QÆ=∂<Õã≤ LO_»=K«∞Û
JO`«=∂„`å# HÍÖËÜ«∞OÃÑ·
ǨÏHõ¯_»∞QÆ∞`å"å?
F z„`«HÍ~°∞_®
ѨÙã¨ÎHõO =ÚYz„`«O #∞"Õfi wã¨∞O_»=K«∞Û
HÍh ֒Ѩe <å Hõq`«Å/ ~å`«Å ™ê~°O
„ѨuaO|"Õ∞ J<åfl=Ù Hõ^•
F HõàÏHÍ~°∞_®
<å áêÅ=¸~°∞ =Åã¨Å∞, ^Œ∞ÉÏÜü∞ "≥`«Å∞
á¶È¡i<£ QÍ^äŒÅ∞
„ѨѨOK«O ^Œ$+≤ìH˜ #∞"Õfi `≥K«∞ÛO_»=K«∞Û
HÍh... Jk <å rq`«"Õ∞ Hõ^•!
PO„^èŒ-`≥ÅOQÍ}Ï |Ǩï[# ™È^Œ~°∞ÖÏ~å
ѨÖÏ<Àxfl ѨÅû^Œ#O K≥Ü«∂ºÅx HÍHõ
P Ѩ#∞Å∞... J_»∞QÆ∞Å∞
JOÉË^Œ¯~ü PÖ’K«#Ö’x J_»∞QÆ∞ÖË<å? ÉèÏQÆ"Õ∞<å?
HÍh¬~åO Ѩxq^è•#OÖ’x Ѩ>Ëì<å? Jx K«∂_»O_ç
Jk ABCDÅ∞ `≥ÅOQÍ}... WOHÍ U"≥∞ÿ<å HÍ=K«∞Û
"Õ∞=Ú =∂„`«O =∞=Ú‡efl
x~°O`«~° HÍ~Àº#∞‡Y∞efl KÕ¿ã
g∞ áê@Å∞, „Ѩã¨OQÍÅ∞ á¶êÖ’ J=Ù`«∂<Õ =Ù<åflO
ZO^Œ∞HõO>Ë...
JOÉË^Œ¯~ü HõÅÅ∞QÆ#fl ~å*ϺkèHÍ~°O ™êkèOKÕ kâ◊Ö’
ѨxKÕÜ«∂eû# SPACE q∞QÆÅÛ_»O HÀã¨O
(`≥ÅOQÍ}x, ABCD Å#∞ =ºuˆ~H˜OKÕ JOÉË^Œ¯iã¨∞ìʼnõΩ JÉèíº~°÷#`À...)
Hõq`«
QÍ^≥ "≥OHõ>Ë+π

8. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=∞# ^Õâ◊OÖ’ J`«ºO`« |ÅÇ‘Ï#∞Å∞, xã¨ûǨÜ«ÚÅ∞
Z=~°O>Ë, J_»qÖ’ x=ã≤OKÕ Pk"åã‘Åx @‰õΩ¯# ã¨=∂^è•#O
=ã¨∞ÎOk. ~å*ϺOQÆO HõeÊOz# ǨωõΩ¯Å∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞Hõ
áÈ=_»"Õ∞ H͉õΩO_®, „Ѩu ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞ Jxfl áêsìÅ∞
Pâ◊ŠѨšH˜ ZH˜¯Oz JkèHÍ~°O KÕlHõ¯QÍ<Õ q㨇i™êÎ~°∞. „a˜+π
=Åã¨HÍÅO #∞Oz J^Õ `«O`«∞ H˘#™êQÆ∞`ÀOk. ^ÀÑ≤_çH©,
Ñ‘_»#‰õΩ QÆ∞iH͉õΩO_® K«∂_»@O`Àáê@∞, ™ê=∂lHõOQÍ,
Pi÷HõOQÍ, q^•ºÑ¨~°OQÍ, "≥·^ŒºÑ¨~°OQÍ J_»q a_»¤Å‰õΩ
™êkèHÍ~°`« HõeÊ™êÎ=∞x <Õ`«ÅO`å QÆ_»z# P~°∞#fl~°
^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ áÈ©Å∞Ѩ_ç T^Œ~°Q˘_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ
`«~°`«~åÅ∞QÍ J_»qÖ’ rqã¨∂Î, J_»q a_»¤Å∞QÍ#∞#fl –
Pk"åã‘Å rq`åÅ∞ J`«ºO`« ^ŒÜ«∞hÜ«∞ã≤÷uH˜ KÕ~°∞H˘<åfl~Ú.
J_»qÖ’ "åi =∞#∞QÆ_» „Ѩâßfl~°÷Hõ"≥∞ÿOk. áêʼnõΩÅ∞ „Ѩ"Õâ◊Ãјì#
K«ÏìÅ∞, Ѩ^äŒHÍÅ∞, "åi U XHõ¯ =∞øeHõ ã¨=∞㨺#∂ Ѩi+¨¯iOK«
ÖËHõáÈÜ«∂~Ú. J_»qÃÑ·#, Éèí∂=ÚÅÃÑ·<å, J@g L`«Ê`«∞ÎÅÃÑ·#
yi[#∞ŠǨωõΩ¯#∞ QÆ∞iÎOK«HõáÈ=@"Õ∞ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O.
J_»qÃÑ· "åi ǨωõΩ¯#∞ QÆ∞iÎOK« x~åHõiã¨∞Î#fl áêʼnõΩÅ
q^è•<åʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ yi[<À^Œº=∂Å∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
~å=@O`À "å˜x „ѨHõ¯^•i Ѩ˜ìOz, K«ÖÏ¡ˆ~Û q^èŒOQÍ,
Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯#∞ HõeÊOKÕ K«ÏìÅ∞ KÕã≤# áêʼnõΩÅ∞,
Jq‰õÄ_® J=∞Å∞ H͉õΩO_® xsfi~°ºÑ¨~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞#
~å„+¨ìOÖ’ yi[#∞Å áÈ~å@ Ѷ¨e`«OQÍ KÕÜ«∞|_ç# 1/70 K«@ìO
„ѨHÍ~°O Ã+_»∂ºÖò „áêO`«OÖ’x Éèí∂=ÚÅ∞ J@g L`«Ê`«∞ÎÅÃÑ·
yi[#∞ňH ǨωõΩ¯ LO_®e. J~Ú`Õ yi[#∞ʼnõΩ K≥O^Œ=Åã≤#
ÅHõ∆ÖÏk ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ∞ J<庄HÍO`«=∞Ü«∂º~Ú.
=∂r ~å„+¨ìѨu ÔH.P~ü <å~åÜ«∞}<£ [#=i 26, 2001Ö’
^Õâ◊ „Ѩ[Å#∞^ÕÌtOz „Ѩã¨Oyã¨∂Î ''=∞#‰õΩ J<ÕHõ K«ÏìÅ∞<åfl~Ú.
PkÅ"åã¨∞Å Éèí∂=ÚÅ∞ Pk"å¿ã`«~°∞ʼnõΩ =∂iÊ_ç KÕÜ«∞~å^Œx
K«ÏìÅ∞ K≥ѨÙÎ<åfl~Ú. JO>Ë „ÃÑ·"Õò HÍ~˘Êˆ~@¡‰õΩ, W`«~°
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ JѨÊyOK« ~å^Œ<Õ J=QÍǨÏ# Wã¨∞Î<åfl~Ú——.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ‰õÄ_» ѨÅ∞ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ `«# f~°∞ÊÅ ^•fi~å D
q+¨Ü«∂<Õfl „^èŒ∞gѨizOk. Ѩi„â◊=∞Å∞ ÃÑ_ç`Õ ^Õâ◊O
ÖÏÉèíѨ_»∞ÎO^Œ#∞‰õΩO>Ë Ñ¨~åº=~°} Ѩi~°Hõ∆} =∂>Ëq∞˜? Jx
ã¨Oâ◊Ü«∂xfl "≥e|∞zÛOk. D qëê^•xH˜ =¸ÅHÍ~°}O
áêʼnõΩÅ x~°¡Hõ∆ ºO, JǨÏOHÍ~° ѨÓi`«"≥∞ÿ# ^èÀ~°}∞Å∞, =Åã¨
áêÅ# HÍÅO<å˜ xÜ«∞=∂Å∞, x|O^èŒ#Å∞ Ѩ@∞ìHõ "ÕÖÏ_»¤"Õ∞.
~å[ºO Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ Hõ=¸ºx˜ ã¨∂ÊùiÎx xsfi~°ºO
Kտ㠄Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕ™ÈÎOk. `å#∞ ~°∂á⁄OkOz# K«ÏìÅ#∞
`å<Õ `«∞OQÆÖ’ `˘Hõ¯_»O qëê^ŒHõ~°O. J_»qÃÑ· ǨωõΩ¯
Pk"åã¨∞Å^Õ J<Õ x<å^ŒO`À, [Öò,[OQÆÖò, [g∞<£ ÃÑ· ǨωõΩ¯Å∞
`«=∞ˆH#x L^Œºq∞ã¨∂ÎO>Ë, J@g ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀzÃÑ@ì_®xH˜
áêʼnõΩÅ∞ HõOHõ}O Hõ@∞ìHÀ=_»O â’K«hÜ«∞O. ÃÑ·QÍ ^Õâ◊
áœ~°∞Öˇ·# Pk"åã¨∞Å#∞ „w<£Ç¨ÏOò ¿Ñ~°∞`À J}z"ÕÜ«∂Åx
K«∂_»@O „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ^Õâ◊OÖ’ J„Ѩ*Ï™êfiq∞HõO HÍHõ =∞ˆ~q∞
J=Ù`«∞Ok?
Pk"åã¨∞Å ~°Hõ∆}‰õΩ, Jaè=$kúH˜ ã¨O|OkèOz ѨÅ∞
Hõq∞©Å∞ WѨʘ =~°‰õΩ KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞, WzÛ# x"ÕkHõÅ∞
J@ÔHHͯ~Ú. XHõ ѨHõ¯ Jaè=$kú Ѩ^äŒOÖ’ #_çÑ≤™êÎ=∞O@∂<Õ
yi[#∞Å HÍe„H˜Ok <ÕÅ#∞ ™ê„=∂[º"å^Œ Jaè=$kú¿Ñ~°∞`À
^ÕjÜ«∞, q^Õj HÍ~°Êˆ~@¡ H˘~°‰õΩ ÅHõ∆ÖÏk ZHõ~åÅ∞ ÖψQã¨∞H˘x
H˘Ï¡k yi[#∞Å r=<å^è•~åÅ#∞ H˘Å¡Q˘Ïì~°∞. „ѨѨOK«OÖ’<Õ
JuÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO Jx „ѨQÆÖσùÅ∞ ѨeˆH =∞# áêʼnõΩÅ∞
J`«ºO`« "≥#∞Hõ ÉÏ@∞‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl Pk"åã¨∞Å Jaè=$kúH˜
<Õ˜H© XHõ ã¨=∞„QÆ *ÏfÜ«∞ q^è•#O ~°∂á⁄OkOK«Hõ áÈ=_»O
ZO`« ^•~°∞}O? XHõ ѨHõ¯ Pk"åã¨∞ÅÖ’ Jã¨O`«$Ñ≤Î Hõ@ìÅ∞
`≥QÆ∞`«∞O>Ë, J@g„áêO`åÅ∞ JâßOuH˜ xÅÜ«∂Å∞QÍ
=∂~°∞`«∞O>Ë ã¨=∞㨺Å∞ Ѩi+¨¯iOKåeû# <Õ`«Å∞ J^茺ܫ∞<åÅ
¿Ñi@, Hõq∞©Å ¿Ñi@ HÍÅÜ«∂Ѩ# Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ "Õã¨∞ÎO_»@O
q_»∂¤~°OQÍ LOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù Jaè=$kú „áê*ˇ‰õΩìÅ ¿Ñi@,
Yx*ÏÅ `«=fiHõO ¿Ñi@, P#Hõ@ìÅ x~å‡}O ¿Ñi@
x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕã¨∂Î, „ѨuѶ¨∞˜ã¨∞Î#fl Pk"åã¨∞ÅÃÑ·H˜ Ãã·<åºxfl
ѨOѨ_»O ZO`« ^•~°∞}O!
J=∞Å∞ HÍx Pk"åã‘ŠǨωõΩ¯Å K«ÏìÅ∞ :
1996Ö’ kbÑπ ã≤OQ∑ Éèí∂iÜ«∂ <Õ`«$`«fiOÖ’x Ô~O_»=
L#fl`«™ê÷~Ú Hõq∞© ã≤á¶ê~°∞ûÅ`À 'Ñ‘™ê— K«Ïìxfl J=∞Ö’¡H˜
`≥KåÛ~°∞. K«@ì x|O^èŒ#Å "Õ∞~°‰õΩ Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ „QÍ=∞
ѨOKåÜ«∞fH˜ |^Œ∞Å∞QÍ „QÍ=∞ã¨Éèí ˆHO„^ŒaO^Œ∞"≥·Ok. ã¨Ç¨Ï[
=#~°∞ÅÃÑ· J^Œ∞Ѩ٠P[˝Å#∞ PÜ«∂ „áêO`åÖ’¡x Hõ=¸ºx©
`«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ~°∞ =∂~°∞ÛH˘<Õ gÅ∞ LO_»~å^Œ∞. Hõ=¸ºx©
Ü«∂[=∂#ºO J<Õ K«@ìO „ѨHÍ~°O Pk"åã‘ „áêO`« Ѩi„â◊=∞Ö’¡
50 âß`«O ÉèÏQÆO Pk"åã‘ʼnõΩ LO_®e. Hõ=¸ºx© ѨikèÖ’
Ѩi„â◊=∞ HÀã¨O ™ê÷xHõ =#~°∞Å#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe.
=º‰õΩÎÅ∞ ÖË^• HõOÃÑhÅ∞ `«=∞ "åÏ 26% HõO>Ë Z‰õΩ¯=
ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ÃÑ@ì~å^Œ∞. Éèí∂iÜ«∂ Hõq∞˜ „Ѩuáê^Œ#Å∞ 15
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ JÖψQ LO_çáÈÜ«∂~Ú. 2002Ö’ „Ѩ"Õâ◊
Ãјì# aÅ∞¡‰õΩ ‰õÄ_® HÍÅO K≥e¡áÈ~ÚOk. `«~åfi`« P q+¨Ü«∞O
Pk"åã¨∞ŠǨωõΩ¯Å∞ HÍ~˘Êˆ~@¡‰õΩ |e
=~°Î=∂#O
Z.#iûOǨÔ~_ç¤

9. 11 U„Ñ≤Öò,2014
QÆ∞iOz Ug∞ q#~å=@OÖË^Œ∞. ~å*ϺOQÆOÖ’x `˘q∞‡^À
Ã+_»∂ºÅ∞ „Ѩ^è•<åOâßÖ’¡ ‰õÄ_® ÖËx qâıëêkèHÍ~åÅ#∞
„QÍ=∞ã¨Éèí‰õΩ =iÎOѨ*Ëâß~°∞. J~Ú<å, <Õ˜H© ѨÅ∞ ~å„ëêìÅ∞
„QÍ=∞ã¨ÉèíÅ#∞ QÆ∞iÎOK«x ^Œ∞~°=ã¨÷ <≥ÅH˘Ok. =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô
x~°‚Ü«∂Å#∞ „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ∞, J@g ǨωõΩ¯Å Hõq∞©Å∞ =ºuˆ~H˜¿ãÎ
Wëêì#∞™ê~°O QÆ#∞Å∞, |Ǩïà◊*Ïf HõOÃÑhʼnõΩ, „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ
J_»=ÙÅ#∞ |^ŒÖÏ~ÚOK«_»O Hõ+¨ì=∞=Ù`«∞Ok. D <ÕѨ^䌺OÖ’
yi[# ã≤÷uQÆ`«∞Å∞, áêÅ#, J@g ǨωõΩ¯Å QÆ∞iÎOѨ٠JOâßÅ#∞
J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞_®xH˜ *ÏfÜ«∞ ã¨ÅǨ =∞O_»e ã¨Éèí∞º_»∞
=i˚xÜ«∞ãπ *Ï*Ï <Õ`«$`«fiOÖ’ XHõ J`«∞º#fl`« Hõq∞©x
xÜ«∞q∞Oz#@∞ì ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO K≥|∞`ÀOk. 16= Ö’Hõ ã¨Éèí‰õΩ
ZxflHõÅ∞ ~å#∞#fl <ÕѨ^䌺OÖ’ D Hõq∞© xÜ«∂=∞HõO
Pk"åã¨∞Å F@¡‰õΩ QÍÅ"Õ∞¿ã Z`«∞ÎQÆ_»QÍ<Õ ÉèÏqOKåeû =™ÈÎOk.
Ü«¸Ñ‘U Ô~O_»∞ ^Œá¶êÅ áêÅ#Ö’ Hõq∞©Å ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ J=∞Å∞
KÕÜ«∞‰õΩO_® J^茺ܫ∞<åÅ ¿Ñi@ HÍÅÜ«∂Ѩ# Z`«∞ÎQÆ_»Å∞
J=ÅOaOzOk. D ^èÀ~°}Ë Pk"åã¨∞ʼnõΩ PO^Àà◊#
Hõey™ÈÎOk. yi[# „áêO`åÖ’¡ JâßOu ÃÑK«ÛiÅ¡_®xH˜
HÍ~°}=∞=Ù`ÀOk! „QÍ=∞ã¨ÉèíʼnõΩ qâı+¨ áêÅ# JkèHÍ~åÅ∞
Hõ@ìɡ˜ì# Ñ‘™ê K«@ìO (1996), ™êQÆ∞<ÕÅÃÑ· ǨωõΩ¯ ^ŒYÅ∞Ѩ~°KÕ
J@g ǨωõΩ¯Å QÆ∞iÎOѶ¨Ù K«@ìO (2006) ѨHõ_»ƒOnQÍ J=∞Å∞
HÍ"åÅ#fl^Õ yi[#∞Å „Ѩ^è•# _ç=∂O_»∞, Ô~O_»∞ K«ÏìÅ
J=∞Å∞Ö’ Ü«¸Ñ‘U „ѨÉèí∞`«fiO Ѷ¨∞’~°OQÍ qѶ¨Å"≥∞ÿOk. nxÃÑ·
H˘<Õflà◊√¡QÍ Hõq∞©Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞ KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ Ãã·`«O
`«∞OQÆÖ’ `˘Hͯ~°∞.
Ñ‘™ê J=∞Å∞‰õΩ ã¨OÉOkèOz 2005Ö’ Ô~O_À áêÅ#
ã¨O㨯~°}Å Hõq∞+¨<£, f„="å^Œ „áêO`åÖ’¡ Jaè=$kú ã¨"åà◊¡ÃÑ·
2008Ö’ U~åÊ>ˇÿ# „Ѩ}ÏoHÍ ã¨OѶ¨∞ xѨÙ}∞Å Hõq∞©,
z#fl`«~°Ç¨ J@g L`«Ê`«∞ÎÅ Ü«∂[=∂#ºO JOâ◊OÃÑ· U~åÊ>ˇÿ#
Z ÔH. â◊~°‡ Hõq∞©, Éèí∂Ѩ~å~ÚHõ~°}, x~åfiã≤`« ã¨=∞㨺,
Jaè=$kú JOâßÅÃÑ· J^茺ܫ∞#O KÕã≤# ~åѶ¨∞=K«O„^Œ Hõq∞©,
yi[# „áêO`åÅ áêÅ#Ö’ ã¨"åà◊¡ÃÑ· ѨOKåÜ«∞f~å*ò =∞O„u`«fi
âßY 2012Ö’ x~°fiÇ≤ÏOz# J^茺ܫ∞#O, ™ÈxÜ«∂QÍOnè
<Õ`«$`«fiOÖ’x *ÏfÜ«∞ ã¨ÅǨ =∞O_»e 'Ñ‘™ê— K«Ïìxfl
Ѩ˜+¨ªOQÍ J=∞Å∞ KÕÜ«∂eû# J=ã¨~åxfl <˘H˜¯K≥áêÊ~Ú. nxfl
q㨇i¿ãÎ yi[# „áêO`åÖ’¡ JâßOu ~°QÆ∞Å∞`«∞O^Œx
ÃÇÏK«ÛiOKå~Ú. *ÏfÜ«∞ ã¨ÅǨ =∞O_»e =∞~À J_»∞QÆ∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ "Õã≤ „QÍ=∞ã¨Éèí x~°fiK«<åxH˜ ã¨Ê+¨ì`« fã¨∞‰õΩ=KÕÛÖÏ
ã¨=~°} aÅ∞¡ ~°∂á⁄OkOK«_»O`Àáê@∞, yi[# „áêO`åÖ’¡
ѨiáêÅ<åѨ~°"≥∞ÿ# U~åÊ@∞¡ Ѩ~°º"ÕHõ∆}‰õΩ Ü«∞O„`åOQÍxfl
ã¨=∞‰õÄ~°Û_»O J`«º=ã¨~°=∞x x"ÕkOzOk.
yi[# =º=Ǩ~åÅ#∞ ÉÏ^茺`«QÍ x~°fiÇ≤ÏOKåÅ#fl
~å*ϺOQÆ x~å‡`«Å PHÍOHõ∆‰õΩ ZHõ¯_® =∞#fl# ^ŒHõ¯_»O ÖË^Œ∞.
ÃÑ·QÍ Jaè=$kú ¿Ñi@ =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ôH˜ `≥QÆ|_»∞`«∞<åfl~°∞.
J@g „áêO`åÖ’¡ JâßOuH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. qÅ∞"≥·#
J@g, Yx[, [Å =#~°∞Å#∞ „ÃÑ·"Õ@∞ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ ^Àz
ÃÑ>ËìO^Œ∞‰õΩ áêʼnõΩÅ∞ `≥QÆ|_»∞`«∞#fl f~°∞ yi[#∞Å#∞
=∞iO`«QÍ ‰õΩOQÆn™ÈÎOk. áêʼnõΩÅ K«~°ºÅ "≥#Hõ ^ÀÑ≤_ç
=º=ã¨÷Å ‰õΩ=∞‡‰õΩ¯ ^èÀ~°}∞Å∞ yi[#∞ʼnõΩ J=QÆ`«
=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. X_çâß, PO„^茄Ѩ^Õâò ~å„ëêìÖ’¡x ÅHõ∆Å HÀ@¡
~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞"≥·# ÉÏÔH· ûò QÆ#∞Å XѨÊO^•Ö’¡
KÀ@∞KÕã¨∞‰õΩ#fl ǨωõΩ¯Å LÅ¡OѶ¨∞#Å∞ KåÅ∞... ˆHO„^Œ,
~å„+¨ìáêʼnõΩÅ∞ yi[# ǨωõΩ¯Å#∞ ZO`«QÍ HÍÅ~åã¨∞Î<åfl~À
K≥ѨÊ_®xH˜! Pk"åã‘ „áêO`åÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ã Z@∞=O˜
HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’¡<≥·<å, "åi „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ#∞ ã¨O„ѨuOKåÅx
ѨOKåÜ«∞f~å*ò – Ã+_»∂ºÅ∞ UiÜ«∂ qã¨Î~°} K«@ìO (Ñ‘™ê)
– 1996 ã¨Ê+‘ìHõi™ÈÎOk. "Õ^•O`«–ÉÏÔH·ûò XѨÊO^•Ö’¡
ã¨~Àfi#fl`« <åºÜ«∞™ê÷#O P^ÕtOKÕ =~°‰õÄ X_çâß „ѨÉèí∞`«fiO
=∂~°∞=¸Å _ÀO„yÜ«∂ yi[# „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ f~å‡<åÅ *’eH˜
áÈ<ÕÖË^Œ∞. xÜ«∞=∞yi Ѩ~°fi`«„âı}∞Ö’¡x „ѨÉèÏq`« „QÍ=∂ʼnõΩ
K≥Ok# _ÀO„yÜ«∂ yi[#∞Å∞ WѨÙÊ_»∞ QÆ#∞Å `«=fiHÍÅ#∞
=ºuˆ~H˜ã¨∂Î f~å‡<åeKåÛ~°∞. X_çâß =∂kiQÍ<Õ =∞#~å„+¨ìOÖ’
J<£~åH±, lO^•Öò HõOÃÑhÅ =∞^茺 ‰õΩki# ÉÏÔH· ûò
XѨÊO^•Ö’¡#∂ „QÍ=∞ ã¨ÉèíÅ#∞ ã¨O„ѨuOK«ÖË^Œ∞. J=∂Ü«∞Hõ
Ñ¨Öˇ¡[#O Zxfl q+¨Ü«∂Ö’¡ H˜Ok ™ê÷~Ú#∞Oz ã¨~Àfi#fl`«
<åºÜ«∞™ê÷#O =~°‰õÄ áÈ~å_»QÆÅ~°∞?
J_»qÃÑ· J<åkQÍ L#fl Pk"åã‘ŠǨωõΩ¯#∞ „a©+π =Åã¨
áêʼnõΩÅ∞ ǨÏiOK«@O`À áê@∞, "åix J_»q #∞O_ç ÔQO˜"Õ¿ã
q^è•<åÅ#∞ J=∞Å∞ [iáê~°∞. =Å㨠áêʼnõΩÅ #∞O_ç 1947
PQÆ+¨µìÖ’ JkèHÍ~åxfl |^ŒÖÏ~ÚOK«∞H˘#fl ÉèÏ~°`« ^ŒàÏs
áêʼnõΩÅ∞ J^Õ q^è•<åÅ#∞ J#∞ã¨iOK«@"Õ∞ H͉õΩO_® =∞iO`«
Hõ~°¯â◊OQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~°∞. J_»qÖ’ yi[#∞Å LxH˜<Õ
„Ѩâßfl~°÷HõO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. áêÅHõ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl
q^è•<åʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ yi[#∞Å∞ q∞e>ˇOò L^Œº=∂Å∞
H˘#™êyOK«@O`À, P L^Œº=∂Å#∞ K«ÖÏ¡ˆ~ÛO^Œ∞‰õΩ, "åiH˜
Pâ◊Å∞ HõeÊOKÕ q^èŒOQÍ, `«=∞ K«∞@∂ì uѨCH˘<ÕÖÏ H˘xfl
K«ÏìÅ∞ KÕÜ«∞Hõ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. J<ÕHõ yi[#
L^Œº=∂ŠѶ¨e`«OQÍ 2005 _çÃãO|~ü 13# *ÏsKÕã≤#
yi[#∞Å J@gǨωõΩ¯Å aÅ∞¡ – 2006 _çÃãO|~ü 15#
Ö’H±ã¨Éèí, J`«~åfi`« ~å[ºã¨Éèí P"≥∂kOK«@O`À Jk
J@gǨωõΩ¯Å K«@ìOQÍ =∂iOk. 2008 #∞O_ç [=¸‡ –
HÍj‡~ü q∞#Ǩ ^Õâ◊=∞O`«Ï J=∞Å∞ [~°∞ѨÙ`«∞#fl@∞¡ ˆHO„^Œ
„ѨÉèí∞`«fiO „ѨHõ˜OzOk. nx „ѨHÍ~°O 2005‰õΩ ѨÓ~°fiO
yi[#∞Å ™êfinè#OÖ’ L#fl Éèí∂=ÚʼnõΩ XHÀ¯ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜
Ѩk ZHõ~åʼnõΩ `«‰õΩ¯= H͉õΩO_® ѨÏìÅ∞ ~ÚzÛ Ç¨Ï‰õΩ¯

10. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
HõeÊ™êÎ=∞x, JO^Œ∞HÀã¨O yi[#∞Å∞ ^èŒ~°HÍã¨∞Î KÕã¨∞HÀ
"åÅ<åfl~°∞. K«@ìO ~å=_®xH˜ Zxq∞^Õà◊¡ „H˜`«O yi[#∞Å
™êQÆ∞Ö’ L#fl J@g Éèí∂=ÚÅÃÑ·<å, yi[# „QÍ=∂Å
ǨÏ^Œ∞ÌÖ’¡x J@g „áêO`«O g∞^• ™ê=Ú^•Ü«∞Hõ ǨωõΩ¯Å#∞
^ŒYÅ∞ Ѩ~°KÕO^Œ∞‰õΩ L^ÕÌtOz# K«@ìO yi[#∞Å Pâ◊Å#∞
h~°∞QÍiÛOk. J@gâßY Jxfl ™ê÷Ü«ÚÖ’¡ "≥∂HÍÅ_≥¤Ü«∞º_®xH˜
`À_»∞, „ѨÉèí∞`«fi =fi=ã¨÷ʼnõΩ z`«Îâ◊√kú H˘~°=_»@O=Å¡ J@g
ǨωõΩ¯Å K«@ìO J=∞Å∞ J@ÔHH˜¯Ok.
^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ D K«@ìO J=∞Å∞ f~°∞#∞ ã¨g∞H˜∆Oz Éèíq+¨º
HÍ~åºK«~°} ~°∂ѨHõÖÊ#‰õΩ *ÏfÜ«∞ ã¨ÅǨ =∞O_»e ã¨Éèí∞ºÅ∞
Z<£.ã≤.㨈Hû<å, QÍ_çæÖò <Õ`«$`«fiOÖ’ "Õˆ~fi~°∞ Hõq∞©Å#∞
ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO =¸_Õà◊¡ „H˜`«O xÜ«∞q∞OzOk. „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ
™ê÷Ü«ÚÖ’¡ H͉õΩO_® K«@ìã¨∂ÊùiÎH˜ q~°∞^ŒúOQÍ Ñ¨OKåÜ«∞f
Hõq∞©Å∞ "ÕÜ«∞_»O, K«@ì xÜ«∞=∂ÅÃÑ· J=QÍǨÏ# H˘~°=_»@O,
㨈~fi, ǨωõΩ¯Å x~åú~°}Ö’ [iy# J<ÕHõ Ö’áêÅ#∞ D Hõq∞©Å∞
ˆHO„^•xH˜ x"ÕkOKå~Ú. K«@ìO J=∞Å∞ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#
Pˆ~à◊¡Ö’<Õ ã¨Ê+¨ì`« fã¨∞H˘ã¨∂Î ã¨=~°}Å∞ KÕÜ«∂eû=zÛOk.
J~Ú<å ~å„+¨ì„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ǨωõΩ¯Å∞ HõeÊOKÕâß=∞x `«Ñ¨ÙÊ_»∞
QÆ}ÏOHÍÅ∞ K«∂Ñ≤ã¨∂Î =∞Éèíº ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. ã¨^Œ~°∞
L#fl`«™ê÷~Ú Hõq∞©Å ã¨∂K«#Å#∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀ=_»OÖË^Œ∞.
Hõhã¨O, =∞m§ „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ ™ê÷~ÚÖ’ J@g ǨωõΩ¯Å
QÆ∞iÎOѨÙ#‰õΩ Hõq∞©Å∞ "ÕÜ«∂Å#fl Hõh㨠^èŒ~å‡hfl
áê˜OK«‰õΩO_® Pk"åã¨∞ʼnõΩ „^ÀǨÏO `«ÅÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú.
„QÍ=∞ã¨ÉèíÅ ^•fi~å ѨiáêÅ##∞ Pk"åã¨∞Å KÕuÖ’ Ãјì,
J_»qÃÑ· ǨωõΩ¯Å#∞ ^ŒYÅ∞ Ѩi¿ãÎ, „ѨÉèí∞`åfiÅ #Ü«∞=OK«#
q^è•<åÅ∞ ™êQÆ=Ù.
Ѩ~åº=~°} =∞O„u g~°Ñ¨Ê "≥Ú~Úb x~åfiHõO ...
HÍ~˘Êˆ~@∞¡ Ѩ~åº=~°}#∞ – „ѨHõ$u =#~°∞Å#∞
H˘Å¡Q˘@ì_®xH˜ P@OHõOQÍ LO@∞<åfl~°x "≥Ú^Œ@ *ˇ·~åO
~°"Õ∞+π, `«^Œ∞Ѩi [Ü«∞Ou #@~å[<£Å#∞ `«=∞ =∞O„u Ѩ^Œ=ÙÅ
#∞O_ç `˘ÅyOKåeû =zÛOk. Jaè=$kúH© g~°^ŒÌ~°∞ P@OHõOQÍ
L<åfl~°x HÍ~˘Êˆ~ò ~°OQÆO Ѩ^Õ Ñ¨^Õ Ñ≤~åº^Œ∞Å∞ KÕÜ«∞@O,
ÅHõ∆Å HÀ@¡ ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ xezáÈÜ«∂Ü«∞x „ѨÉèí∞`«fiO
ÉèÏqOz# <ÕѨ^䌺OÖ’ Ѩ~åº=~°} âßY KÕ`«∞Å∞ =∂iOk.
HÍ~˘Êˆ~@∞ ~°OQÆO q∞„`«∞xQÍ ¿Ñ~°∞#fl ÃÑ„’eÜ«∞O âßMÏ
=∞O„u g~°Ñ¨Ê "≥Ú~ÚbH˜ P âßY#∞ JѨÊyOKå~°∞. QÆ`«OÖ’
iÅÜ≥∞<£û ÖÏÉèÏÅ#∞ J_»¤OH˜QÍ L<åfl_»#fl ™ê‰õΩ`À
ÃÑ„’eÜ«∞O âßMÏ=∞O„u [Ü«∞áêÖò Ô~_ç¤x `«Ñ≤ÊOz g~°Ñ¨Ê
"≥Ú~ÚbH˜ ÃÑ„’eÜ«∞O âßY#∞ JѨÊyOKå~°∞. "≥Ú~Úb
iÅÜ≥∞<£û Jkè<Õ`« JOÉÏhH˜ ZÖÏ ÖÏÉèÏÅ∞ KÕ‰õÄ~åÛ_À
_çâ◊O|~ü z=i "å~°OÖ’ Ѩ~åº=~°} âßM KÕѨ˜ì# "≥O@<Õ
XHõ¯ Xi™êûÖ’<Õ 98 ÉÁQÆ∞æ QÆ#∞Å `«=fiHÍʼnõΩ
J#∞=∞`«∞eKåÛ_»∞. Wq Jxfl ^Œ@ì"≥∞ÿ# J_»qÖ’<Õ L<åfl~Ú.
g˜Ö’ 47 ÉÁQÆ∞æ QÆ#∞Å `«=fiHÍʼnõΩ J@gâßM J#∞=∞`«∞Å∞
ÖË=Ù. „w<£ „˜|∞º#Öò #∞O_ç „f="≥∞ÿ# JÉèíºO`«~åÅ∞#flѨʘH©,
„Ѩ[Å∞ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# „ѨuѶ¨∞˜ã¨∞Î#flѨʘH© "≥Ú~Úb Xi™êûÖ’
^ŒH˜∆} H˘iÜ«∂ "åi áșȯ L‰õΩ¯Hõ~å‡QÍ~åxH˜ J#∞=∞u
=∞OE~°∞ KÕâß~°∞. q^Õj |Ǩïà◊*Ïu HÍ~˘Êˆ~+¨<£Å
ÃÑ@∞ì|_»∞Å`À Pk"åã¨∞Å#∞ Ѷ¨}OQÍ Ãјì 'ã¨fi^Õj— Jaè=$kúx
HÀ~°∞HÀ=@OÖ’ HÍO„ÔQãπ, a.*ˇ.Ñ≤.Å∞ áÈ© Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú.
g~°Ñ¨Ê "≥Ú~Úb áșȯ „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ H˜¡Ü«∞Ô~<£û ~Ú=fiQÍ, a.*ˇ.Ñ≤
„Ѩ^è•#=∞O„u JÉèíºi÷ ^•xfl ™êfiQÆuOKå~°∞. 13 aeÜ«∞<£ _®Å~°¡
ÃÑ@∞ì|_ç`À, ™êb# 120 ÅHõ∆Å @#∞flÅ L‰õΩ¯ L`«ÊuÎ KÕ¿ã
D Hõ~å‡QÍ~åxH˜ `«=∞ Éèí∂=ÚÅ∞ W=fi_®xH˜ x~åHõiã¨∂Î QÆ`«
Zxq∞k ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ Ñ¨@∞ì q_»=‰õΩO_® Pk"åã¨∞Å∞
áÈ~å@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
áșȯ „áê*ˇ‰õΩì ™⁄O`« ˆ~=Ù, QÆ#∞Å`À ‰õÄ_ç# WO˜„ˆQ>Ë_»∞
„áê*ˇ‰õΩì. WѨC_»∞ D Ô~O_çO˜h "Õ~°∞ KÕâß~°∞. JO`ÕHÍHõ
J#∞=∞ux ã¨∞ÅÉèí`«~°O KÕÜ«∞_®xÔH· L`«ÊuÎ ™ê=∞~å÷ºxfl 80
ÅHõ∆Å @#∞flʼnõΩ `«yæOKå~°∞. JO>Ë JOK≥ÅOK≥Å∞QÍ Éèí∂¿ãHõ~°}
QÍqã¨∂Î ^Œâ◊Å "åiQÍ „áê*ˇ‰õΩì qã¨Î~°}‰õΩ Ѩ^äŒHõO "Õâß~°∞.
ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO, Xi™êû „ѨÉèí∞`«fiO, „Ѩ^è•# „ѨuѨHõ∆O a.*ˇ.Ñ≤.
Hõeã≤‰õ@∞ìQÍ „Ѩܫ∞uflOz#ѨʘH© JÉèíÜü∞ ™êǨï
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ SHõº, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ*ÏáÈ~å@O áșȯ
„áê*ˇ‰õΩì#∞ WO`«=~°‰õΩ J_»∞¤‰õΩOk. Éèí∂¿ãHõ~°}‰õΩ JkèHÍ~°∞Å∞
^èŒÑ¨^Œá¶êÅ∞QÍ KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ#∞ P_», =∞QÆ, z#flÑ≤Å¡Å∞
J_»∞¤Ñ¨_ç "≥#H˜¯ H˘Ïì~°∞. J~Ú<å ^ŒàÏ~°∞Å ^•fi~å H˘O^Œix
„Ѩ֒ÉèíÃÑ_»∞`«∂ 4000 ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ J=ã¨~°O LO_»QÍ
1700 ZHõ~åÅ Éèí∂q∞x WѨʘ =~°‰õΩ ¿ãHõiOKå~°∞. J@g
K«Ïìxfl LÅ¡OѶ≤∞Oz J@g Éèí∂=ÚÅ#∞ Ãã·`«O
JѨÊ*ˇÑ¨Ù`«∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO Éèí∂¿ãHõ~°}Ö’ =ÚO^Œ∞‰õΩ™êy`Õ
„ѨuѶ¨∞@# L^Œº=∞O uiy L^èŒ$`«OHÍHõ=∂#^Œ∞.
=∞#^Õâ◊OÖ’x `˘q∞‡k ~å„ëêìÅ yi[# „áêO`åÅ
ѨiáêÅ#Ö’ QÆ=~°fl~°¡‰õΩ, yi[# Z"≥∞‡Ö˺Å`À ‰õÄ_ç#
ã¨ÅǨ=∞O_»à◊¡‰õΩ qK«Hõ∆}ÏkèHÍ~åÅ∞<åfl~Ú. ~å*ϺOQÆOÖ’x
J~Ú^Œ∞, P~°∞ Ã+_»∂ºà◊¡ ^•fi~å ^ŒYÅ∞Ѩ_»¤ ã¨^Œ~°∞ JkèHÍ~åÅ#∞
U QÆ=~°fl~°∂ WѨʘ =~°‰õΩ qxÜ≥∂yOK«_»O ÖË^Œ∞. ™êH∆Í`«∂Î
ˆHO„^Œ yi[# ã¨OˆH∆=∞ âßY =∞O„u H˜ëÈ~ü K«O„^Œ^Õ"£ W©=Å
QÆ=~°fl~ü¡ =º=ã¨÷ÃÑ· f„=OQÍ q~°∞K«∞‰õΩѨ_®¤~°∞. âßã¨#ã¨ÉèíÅ∞
P"≥∂kOz# K«ÏìÅ#∞ QÆ=~°fl~°∞ `«# qK«Hõ∆}ÏkèHÍ~°O`À
ã¨g∞H˜∆Oz yi[# „áêO`åʼnõΩ =iÎOѨ*ËÜ«∂e.
ѨOKåÜ«∞f~å*ò – Ã+_»∂ºÅ∞ UiÜ«∂ qã¨Î~°} K«@ìO(Ñ‘™ê),
=_ô¤ "åºáê~° x¿+^èŒ K«@ìO, J@g =#º„áê}˜ ã¨O~°Hõ∆} K«@ìO,
ZÔH·û*ò K«@ìO, Éèí∂|^ŒÖÏ~ÚOѨ٠x¿+^èŒ K«@ìO (1/70), J@g

11. 13 U„Ñ≤Öò,2014
ǨωõΩ¯Å QÆ∞iÎOѶ¨Ù K«@ìO (2006) – WÖÏ „Ѩf K«@ìO J=∞Å∞
f~°∞#∞ Ѩ~°º"ÕH˜∆OKåeû# QÆ=~°fl~°¡ =º=ã¨÷ KÕ+¨ìÅ∞_çy K«∂™ÈÎOk.
Ã+_»∂ºÖò¤ `≥QÆÅ HÀã¨O U~åÊ@∞ KÕã≤# *ÏfÜ«∞ Hõg∞+¨<£ ‰õÄ_»
Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ ã¨OÉèíqã¨∞Î#fl Ѩi}Ï=∂Å#∞
Ѩ˜ìOK«∞HÀ=_»OÖË^Œ∞.
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ J^Õ `«O`«∞...
Jáê~° Yx[ ã¨OѨ^Œ#∞ K«O„^ŒÉÏ|∞ „ѨÉèí∞`«fiO „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ XѨÊO^ŒOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ^Œ∞ÉÏÜü∞ ™ê„=∂*º"å^Œ∞ʼnõΩ
5000 "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ Jq∞‡"ÕÜ«∞Eã≤Ok. WO^Œ∞Ö’
ÉèÏQÆ"Õ∞ 2000 ã¨O=`«û~°OÖ’ 1/70 K«Ïìxfl ã¨=iOKÕO^Œ∞‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOKå~°∞. J~Ú`Õ Pk"åã‘Å∞ `«=∞‰õΩ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º
„Ѩ=∂^•xfl QÆ∞iÎOz „ѨuѶ¨∞˜OK«_»O`À "≥#‰õΩ¯ `«QÍæ~°∞.
"åã¨Î"åxH˜ Pk"åã‘Å J<ÕHõ u~°∞QÆ∞ÉÏ@¡ Ѷ¨e`«OQÍ, Pk"åã‘Å
Éèí∂=ÚÅ∞ J<庄HÍO`«O H͉õΩO_® x~ÀkèOK«_®xH˜ 1/70
K«@ìO ~°∂ѨÙ^•eÛOk. nxx ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ J=∞Å∞
KÕÜ«∞HõáÈQÍ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O K«Ïìxfl
ã¨=iOK«_®xH˜ ‰õÄ_® ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú<å áêÅHõ =~åæʼnõΩ
Pk"åã‘Å „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Ѩ@ì=Ù Hõ#∞Hõ<Õ – U^À q^èŒOQÍ
™ê„=∂[º "å^Œ∞ňH ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å#∞ ^è•~å^Œ`«ÎO KÕÜ«∂Å<Õ
K«∂âß~Ú. =∞# ~å„+¨ìOÖ’ HÀ<Õ~°∞ ~°OQÍ~å=Ù Hõq∞© KÕã≤#
41 ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ Hõ#∞Hõ „ѨÉèí∞`«fiO J=∞Å∞KÕã≤ LO>Ë yi[#∞Å
|`«∞‰õΩÅ∞ WѨʘˆH "≥∞~°∞ÔQ· LO_Õq. =∞iO`«=∞Ok KÕ`«∞Ö’¡H˜
Éèí∂q∞ =zÛ Pi÷HõOQÍ xÅ^˘‰õΩ¯HÀ=ÏxH˜ gÅÜÕ∞ºk.
yi[#∞Å Éèí∂=ÚÅ∞ U q^èŒOQÍ J<庄HÍO`«"≥∞ÿáÈ`«∞#fln
Hõq∞© `«# x"ÕkHõÖ’ qѨÙbHõiOzOk. q"å^•Å Ѩiëê¯~åxH˜
„Ѩ`ÕºHõ HÀ~°∞ìÅ U~åÊ@∞. yi[# [<åÉèÏ 50 âß`«O ^•˜#
„áêO`åÅ#∞ Ã+_»∂ºÖò „áêO`åÅ *Ïa`åÖ’ KÕ~°Û@O, S©_ôU
„áê*ˇ‰õΩì JkèHÍiH˜ 㨈~fi JkèHÍ~åÅ∞ W=fi@O =O˜ ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞
KÕÜ«∞QÍ „ѨÉèí∞`«fiO "å˜x Ѩ˜ìOK«∞H˘#fl ^•YÖÏÅ∞ ÖË=Ù.
qâßY =∞#ºOÖ’ ÉÏÔH·ûò "≥eH˜f¿ã ¿Ñ~°∞`À U[hûÖ’x
J~°‰õΩ, J#O`«yi, zO`«Ñ¨e¡, QÆ∂_≥O H˘`«Îgkä, H˘Ü«¸º~°∞
=∞O_»ÖÏÖ’¡x ã¨∞=∂~°∞ 180 „QÍ=∂ʼnõΩ K≥Ok# 45 "ÕÅ
=∞Ok Pk"åã‘Å#∞ `«=∞`«=∞ „QÍ=∂Å#∞O_ç, Éèí∂=ÚÅ
#∞O_ç, J_»q#∞O_ç "≥à◊§Q˘>Ëì „Ñ¨=∂^ŒO á⁄Oz =ÙOk.
=∂Hõ"åiáêÖˇOÖ’ J<£~åH± QÆ`«H˘O`« HÍÅOQÍ Ñ¨xKÕ™ÈÎOk.
lO^•Öò ÉÏÔH· ûò „áê*ˇ‰õΩì=¿ãÎ Pk"åã‘Å∞ ѨÓiÎQÍ
x~åfiã≤`«∞Å=Ù`å~°∞. =∞^茺„Ѩ^Õâò ~å„+¨ìOÖ’x ɡ·ÅkÖÏ¡ QÆ#∞Å
=Å¡ ã¨∞=∂~°∞ 30 H˜Ö’g∞@~°¡ ѨikèÖ’ Ѩ~åº=~°}O ѨÓiÎQÍ
<åâ◊#O J~Ú#>Ëì, WHõ¯_» ‰õÄ_» Ѩ~åº=~°}O ѨÓiÎQÍ <åâ◊#O
J=Ù`«∞Ok. Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ J_»∞QÆO˜ áÈ~Ú, Pk"åã‘ʼnõΩ
`åQÆ∞h~°∞, ™êQÆ∞h~°∞, ™œHõ~åºÅ∞ ^≥|ƒux áÈÜÕ∞
„Ѩ=∂^Œ=ÚOk. JÖψQ QÆ#∞Å∞ `«=fiHÍÅ =Å# ã¨∞=∂~°∞
10 H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’x „QÍ=∂ʼnõΩ ^Œ∞=Ú‡, ^èŒ∂o
"åºÑ≤Oz, ѨO@ÅÃÑ·, `åQÆ∞h~°∞ÃÑ· Ѩ_ç Pk"åã‘Å∞ J<å~ÀQͺÅ
áêÖˇ· rq`åÅ∞ z<åflaè#flO J=Ù`å~Ú. =∞s =ÚYºOQÍ
J_»q`À Pk"åã‘ʼnõΩ#fl Pi÷Hõ, ™ê=∂lHõ, ™êO㨯 $uHõ r=#
q^è•<åxH˜ ÃÑ#∞=ÚѨC U~°Ê_»É’`ÀOk.
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O =Å# PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ 276
„QÍ=∂Å∞, X_çâßÖ’ 16 „QÍ=∂Å∞, K«fÎãπQÆ_è£Ö’ 14 „QÍ=∂Å∞,
Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å [<åÉèÏ QÆÅ Pk"åã‘, Pk"å¿ã`«~°∞Å∞, 1.20
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ ™êQÆ∞Éèí∂q∞ =ÚOѨÙ#‰õΩ QÆ∞i J=Ù`«∞O^Œx
„ѨÉèí∞`«fiO K≥|∞`ÀOk. „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O [iy`Õ ã¨∞=∂~°∞
800 „QÍ=∂Å∞, <åÅ∞QÆ∞ ÅHõ∆Å [<åÉèÏ =~°‰õΩ x~åfiã≤`«∞Å∞
J=Ù`å~°<Õk xѨÙ}∞Å∞ JOK«<å. D „áê*ˇ‰õΩì =Å# Pk=∞
`≥QÆÅ∞ `«=∞ LxH˜, ã¨O㨯 $u, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å∞, ™ê=¸Ç≤ÏHõ
r=#O, Jã≤Î`«fiO, P`«‡Q“~°=O, ã¨q∞+≤ì r=#O ã¨~°fi<åâ◊#O
J=Ù`å~Ú. 402 Kåi„`«Hõ Hõ@ì_®Å∞, ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ#
áêÑ≤H˘O_»Å∞, =}º„áê}∞Å∞, qÅ∞"≥·# =#=¸eHõÅ∞, Ѩk"ÕÅ
ÃÇÏHÍì~°¡ i[~üfi á¶êÔ~ãπì <åâ◊#O J=Ù`å~Ú. áÈÅ=~°O áê„*ˇ‰õΩì
x~å‡}O [iy`Õ 'U=iH˜ ÖÏÉèíO – U=iH˜ #+¨ìO— J<Õ Ju
™ê=∂#º „Ѩâ◊fl‰õΩ ["å|∞QÍ ÖÏÉèíѨ_Õ"å~°∞ ~å[H©Ü«∂i÷HõOQÍ
„Ѩ^äŒ=∞„âı}˜Ö’ LO_Õ ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl =~åæÅ∞,
|Å=O`«∞Å∞HÍQÍ, #+¨ìáÈÜÕ∞"å~°∞ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞, ~å[H©Ü«∂i÷Hõ
™ê=∂lHõ JO`«~åÅ ^˘O`«~°Ö’ z=i„âı}˜Ö’ L#fl
Pk"åã¨∞Å∞, ^Œo`«∞Å∞, "≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ"å~°∞.
JO`ÕQ͉õΩO_® `«~åÅ∞QÍ L^Œºq∞ã¨∂Î ™êkèOK«∞‰õΩ#fl Éèí∂
|^ŒÖÏ~ÚOѨ٠x~À^èŒHõ K«@ìO (1/70), J@g ǨωõΩ¯Å K«@ìO
=O˜ Pk"åã‘ ~°Hõ∆} ǨωõΩ¯Å K«ÏìÅ#∞ LÅ¡OѶ≤∞OK«_»"Õ∞
J=Ù`«∞Ok.
ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆOÖ’x 5= Ã+_»∂ºÖò¤ 'HÍ¡*ò ã≤— (6) „ѨHÍ~°O
XHõ Ã+_»∂ºÖò¤ „QÍ=∞ Ǩϟ^•#∞ `˘ÅyOKÕ JkèHÍ~°O ~å„+¨ìѨuH˜
LO@∞Ok. HÍh áÈÅ=~°O „áê*ˇH±ì x~å‡}O =Å¡ 276
„QÍ=∂Å∞ =Ú#∞QÆ∞`åÜ«∞x „ѨÉèí∞`«fiO K≥a`Õ JO^Œ∞Ö’ 274
Ã+_»∂ºÖò¤ Ǩϟ^• Hõey# „QÍ=∂Å∞ L<åfl~Ú. ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixH˜
Pk"åã‘ „QÍ=∂Å#∞ =ÚOKÕ JkèHÍ~°O Z=iKåÛ~°∞? 1998
¿Ñ™ê K«@ìO Ö’x ÃãHõ∆<£ 4(1) „ѨHÍ~°O Ã+_»∂ºÖò¤ „áêO`åÅÖ’
Jaè=$kú „áê*ˇ‰õΩìÅ HÀã¨O Éèí∂q∞x ¿ãHõiOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞
„QÍ=∞ã¨ÉèíÅ J#∞=∞u á⁄O^•e. „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°}
[~°QÍe. J@q ǨωõΩ¯Å K«@ìO 2006 „ѨHÍ~°O ÃãHõ∆<£ (5)
(Z)(a)(ã≤)(_ç) HÍ¡AÅ „ѨHÍ~°O Pk"åã‘ʼnõΩ 1) J@qÃÑ·
r="≥·q^茺OÃÑ· ǨωõΩ¯, 2) =#º„áê}∞Å#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯,
3) HͺKü"≥∞Oò UiÜ«∂ h˜ =#~°∞Å#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯,
4) ã¨Ç¨Ï[ ã¨OѨ^ŒÅ#∞, ™êO㨯 $uHõ „Ѩ^ÕâßÅ#∞ HÍáê_»∞‰õΩ<Õ
™ê=Ú^•Ü«∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞ HõeÊOzOk. 2006 *ÏfÜ«∞ yi[#

12. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=Ú™ê~Ú^• K«@ìO „ѨHÍ~°O Ü«∂Éèˇ· "ÕÅ HõO>Ë Z‰õΩ¯= [<åÉèÏ
U^Õx „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O =Å# x~åfiã≤`«∞Å∞ J~Ú`Õ „áê*ˇ‰õΩì
x~å‡}O KÕѨ@ì‰õÄ_»^Œ∞. 1986, 1994, 1997, 2004
Ѩ~åº=~°} Ѩi~°Hõ∆} K«@ìO „ѨHÍ~°O yi[#∞ʼnõΩ, ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ,
Ѩ~åº=~°}ÏxH˜ Ǩx HõÅQƉõΩO_® âß„ã‘ÎÜ«∞ P^茺ܫ∞#O
[~°QÍe. J~Ú`Õ Wxfl K«ÏìÅ#∞ LÅ¡OѶ≤∞Oz ~å*ϺOQÆ
q~°∞^ŒúOQÍ áêʼnõΩÅ∞ <Õ_»∞ D „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ *ÏfÜ«∞ Ǩϟ^•
HõeÊOK«@O q_»∂¤~°OQÍ LOk. Jã¨Å∞ =∞# „ѨÉèí∞`«fi áêÅ#,
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ q^è•<åÅ∞ Z@∞ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~Ú.
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO "≥·áê? HÍ~˘Êˆ~@¡ "≥·áê? J<Õk ã¨Ê+¨ìO HÍ"åe?
=∞# ~å„+¨ìOÖ’ Éèí∂q∞ =º=Ǩ~åʼnõΩ ã¨O|OkèOz HÀ<Õ~°∞
~°OQÍ~å=Ù Hõq∞© KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞ KåÖÏ ã¨=Úz`«OQÍ
L<åfl~Ú. „Ѩã¨∞Î`« K«ÏìʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ g˜x J=∞Å∞Ö’H˜
`Õ=K«∞Û#x ‰õÄ_® Hõq∞© ã¨∂zOzOk. Éèí∂ã¨O㨯~°}Å
„áêuѨkHõ# D ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ J=∞Å∞
KÕÜ«∞_®xH˜ gÅ∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ yi[#∞ʼnõΩ
Éèí∂=ÚÅ#∞ uiy Hõ@ìɡÏìe. "åi Éèí∂=ÚÅ∞ W`«~°∞ʼnõΩ
K≥O^Œ‰õΩO_® Hõ@∞ìk@ì"≥∞ÿ# K«~°ºÅ∞ KÕѨÏìe. yi[<Õ`«~°∞ʼnõΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ WzÛ# L`«Î~°∞fiÅ#∞ ã¨g∞H˜∆OKåe. yi[<Õ`«~°∞Å∞
HõÉÏ˚ KÕã≤# Éèí∂=ÚÅ∞ =º=Ǩ~åÅÃÑ· ^Œ~åºÑ¨ÙÎ [iÑ≤OKåe.
WÖÏO˜ ѨÅ∞ L^ŒO`åÅÃÑ· `«QÆ∞ suÖ’ qKå~°} x~°fiÇ≤Ï¿ãÎ
J„Hõ=∂Å∞ "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =™êÎ~Ú. JÖÏO˜ Éèí∂=ÚÅ#∞
QÆ∞iÎOz, uiy "å˜x, "å˜ x["≥∞ÿ# ǨωõΩ¯^•~°¡ˆH
JѨÊyOKåe. Wk ™ê^茺O HÍx ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ P Éèí∂=ÚÅ#∞
Éèí∂q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ JѨÊyOKÕO^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ #∂`«#OQÍ
JÃã·<£"≥∞Oò KÕÜ«∂eû LO@∞Ok. JO`ÕH͉õΩO_® ã¨O™ê÷QÆ`«
~°∞}ÏÅ#∞ á⁄O^ÕO^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ Éèí∂q∞ ǨωõΩ¯^•~°¡‰õΩ ã¨Ô~·#
~°∞} J~°›`« HÍ~°∞¤Å#∞ ѨOÑ≤}© KÕÜ«∂eû LOk.
x~åfiã≤`«∞Ö∫`«∞#fl yi[#∞Å∞ :
QÆ#∞Å „`«=fiHÍÅ∞, áêi„âßq∞H©Hõ~°}, ÉèÏsh˜ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞,
~À_»∞¡ W`«~° ~°"å}Ï ™œHõ~åºÅ ¿Ñ~°∞`À ÅHõ∆ÖÏk ZHõ~åÅ
J@g„áêO`åxfl ™êfinè#O KÕã¨∞H˘x |_® áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎʼnõΩ
„ѨÉèí∞`«fiO Hõ@ìɡ_»∞`«∞#flk. ã¨~åÌ~ü ã¨~À=~ü „áê*ˇ‰õΩì #∞O_ç
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x áÈÅ=~°O, JÅ∂ºq∞<å „áê*ˇ‰õΩìÅ =~°‰õΩ,
Xi™êûÖ’x ÏÏã‘ìÖò „áê*ˇ‰õΩì #∞O_ç "Õ^•O`« ã‘ìÖò „áê*ˇ‰õΩì
H˘~°‰õΩ Pk"åã¨∞Å#∞ "åi „QÍ=∂Å #∞O_ç, Éèí∂=ÚÅ #∞O_ç
"≥à◊§Q˘>ËìO^Œ∞‰õΩ ^Œ=∞#HÍO_»#∞ „ѨÜ≥∂yã¨∂Î=ã¨∞Î<åfl~°∞. JÖψQ
~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`«OÖ’ >ˇÿQÆ~ü*’<£, L`«Î~åO„^èŒÖ’
ZeÃѶOò*’<£, `≥ÅOQÍ}Ö’ JÉèíÜ«∂~°}ºO ¿Ñ~°∞`À =#º„áê}˜
ã¨O~°Hõ∆}, áÈÅ=~°O, FÃÑ<£HÍãπì QÆ#∞Å ¿Ñ~°¡`À yi[#∞Å#∞
J_»q #∞O_ç "≥à◊§Q˘>ËìO^Œ∞‰õΩ ‰õΩ„@™êQÆ∞`«∞#flk. 2000 #∞O_ç
<Õ˜ =~°‰õΩ 3 ÅHõ∆Å ÃÇÏHÍì~°¡ J@gÉèí∂=ÚÅ#∞ Ѩi„â◊=∞ʼnõΩ,
W`«~° J=ã¨~åÅ ¿Ñ~°∞# |^ŒÖÏ~ÚOKå~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ
ÅHõ∆ÖÏk=∞Ok yi[#∞Å∞ x~åfiã≤`«∞ÅÜ«∂º~°∞. ˆHO„^Œ
„QÍg∞}Ïaè=$kÌ =∞O„u`«fiâßY x"ÕkHõÖ’ 1960–2011
ã¨OIIÅ =∞^茺֒ Ô~O_»∞#fl~° HÀ@¡=∞Ok x~åfiã≤`«∞Å∞ HÍQÍ
JO^Œ∞Ö’ 40 âß`«O =∞Ok yi[#∞Å∞ L<åfl~°x ¿Ñ~˘¯Ok.
„ѨÉèí∞`«fi J#∞z`« q^è•<åŠѶ¨e`«OQÍ J_»qH˜, Éèí∂q∞H˜
^Œ∂~°=∞ø`«∞#fl Pk"åã‘Å∞ ^Œ∞~°ƒù~° ^•i„^ŒºOÖ’
H˘@∞ìq∞Ïì_»∞`«∞<åfl~°∞. =º=™êÜ«∞O, J@g Ѷ¨Å™êÜ«∞O `«Ñ¨Ê
"Õˆ~ Láêkè J=HÍâßÅ∞ ÖË=Ù. „ѨÉèí∞`«fiO „ѨHõ˜Oz# ÖˇHõ¯Å
„ѨHÍ~°O 61% =∞Ok yi[#∞Å∞ f„= ¿Ñ^ŒiHõOÖ’
=∞QÆ∞æ`«∞<åfl~°∞. =∞# ~å„+¨ìOÖ’ QÆ∞iÎOz# 35 `≥QÆÅÖ’ 8
`≥QÆÅ∞ J`«ºO`« ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ L<åfl~Ú. áœ+≤ìHÍǨ~° ֒ѨO,
~°HõÎÇ‘Ï#`«Ö’ ^Õâ◊–~å„+¨ì ã¨QÆ@∞HõO>Ë Pk"åã‘ „áêO`«OÖ’
Z‰õΩ¯=QÍ LOk. yi[#∞Å Ja=$kú HÀã¨O ZO`À
áê@∞Ѩ_»∞`«∞<åfl=∞x, "åi Jaè=$kú HÀã¨O „Ѩ}ÏoHÍ =ºÜ«∞O
#∞O_ç ã¨Éòáê¡<£ ^•fi~å x^èŒ∞Å∞ ˆHÏ~Úã¨∞Î<åfl=∞x, Jq
㨄Hõ=∞OQÍ qxÜ≥∂yOKÕÖÏ K«@ìO KÕâß=∞x áêʼnõΩÅ∞
KÕã¨∞H˘O@∞#fl „ѨKå~°O "åã¨Î"åxH˜ P=∞_»^Œ∂~°OÖ’ LOk.
S.˜._ç.U „áê*ˇ‰õΩìÅ∞QÍx, ã¨Éòáê¡<£ x^èŒ∞Å ˆHÏ~ÚOѨÙQÍx
yi[#∞Å rq`åÖ’¡ Z@∞=O˜ =∞øeHõ"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞H˘x
~åÖËHõáÈÜ«∂~Ú. Hõhã¨O "≥·^ŒºO, q^Œº#∞ ‰õÄ_® JOkOK«
ÖËHõáÈÜ«∂~Ú. "≥·^ŒºO JO^ŒHõ Z<Àfl „áê}ÏÅ∞ QÍeÖ’ HõÅã≤
áÈ`«∞<åfl~Ú. yi[#∞Å HÀã¨O ˆHÏ~ÚOz# ã¨Éòáê¡<£ x^èŒ∞Å#∞
U ã¨O=`«û~°O ‰õÄ_® J=ã¨~åÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ˆHÏ~ÚOK«
ÖË^Œ∞. ˆHÏ~ÚOz# x^èŒ∞Å#∞ ‰õÄ_® ѨÓiÎQÍ Y~°∞Û KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
nxfl QÆ=∞x¿ãÎ ã¨Éòáê¡<£ x^èŒ∞Å∞ ÃÑOK«∞`«∞<åfl=∞x áêʼnõΩÅ∞
KÕã¨∞Î#fl „ѨKå~°O ZO`« |∂@Hõ"≥∞ÿO^À J~°÷=∞ø`«∞Ok.
ã¨Éòáê¡<£x^èŒ∞Å∞ ^•i=∞àı§^•x Hõ<åfl JkèHÍ~°∞Å∞, =∞O„`«∞Å
*Ë|∞Ö’¡ˆH Z‰õΩ¯=QÍ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú.
Ã+_»∂ºÖò „áêO`«OÖ’ „Ѩã¨∞Î`«O ѨxKÕã¨∞Î#fl ã¨Oã¨÷Å∞ Uq
‰õÄ_» Pk"åã¨∞ŠǨωõΩ¯Å#∞ HÍáê_»ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«_»O
ÖË^Œ∞. ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, ™êO㨯 $uHõ, „áêOfÜ«∞ Jã¨=∂#`«Å∞
L#fl ã¨=∂[OÖ’ áêÅHõ=~åæÅ∞ U K«@ìO KÕã≤<å, `å=Ú
„áêux^茺O =Ç≤ÏOKÕ =~°æ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ Ö’|_Õ LOÏ~Ú.
J@g ǨωõΩ¯ÅK«@ìO JO^Œ∞‰õΩ q∞#Ǩ~ÚOѨ٠HÍ^Œ∞.
Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# Éèí∂q∞ÃÑ· yi[#∞ʼnõΩ ǨωõΩ¯ HõeÊOz, q™êÎ~°"≥∞ÿ#
J_»qx, J@g Éèí∂=ÚÅ#∞, Yx*ÏÅ#∞ ^Õâ◊, q^Õj |_®
Ѩi„â◊=∞^•~°∞ʼnõΩ Hõ@ìɡ>Ëì K«~°ºÅ#∞ fã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞.
JO^Œ∞ˆH Ѩiq∞`« „áêO`«OÖ’ "åix |OkèOK«#∞#flk.
J@gǨωõΩ¯Å K«@ìOÖ’ ^•y L#fl D =∞`«Å|∞#∞ Pk"åã¨∞Å∞
QÆ∞iÎOKåe. áêʼnõΩÅ D ‰õΩ„@#∞ qzÛù#flO KÕÜ«∂e. JO^Œ∞‰õΩ
ã¨OѶ¨∞˜`« =~°æ áÈ~åÏÅ∞ `«Ñ¨Ê =∞~À =∂~°æOÖË^Œ∞. T

13. 15 U„Ñ≤Öò,2014
=O^Œ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ tâ◊√áêÅ∞x =^èŒ... =∞i "ÕÅ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ...
`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
_®.U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞
<å Z^Œ∞~°∞QÍ XHõ „á¶ê<£û ^Õâ◊ã¨∞÷_»∞ xÅ|_®¤_»∞, J`«#∞ U^À
J_»∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞, HÍx <å‰õΩ „ÃѶOz ÉèÏ+¨ ~å^Œ∞, J`«#∞ J_çyOk
<å‰õΩ J~°÷=∞~ÚºOk, <Õ#∞ J`«xH˜ ã¨=∂^è•#O K≥áêÊ#∞. ã¨O`«$Ñ≤Î
K≥Ok ^ä•OH±û K≥Ñ≤Ê "≥o§áÈÜ«∂_»∞. <å Z^Œ∞~°∞QÍ XHõ [~°‡h
^Õâ◊ã¨∞÷_»∞ xÅ|_ç ##∞fl U^À J_»∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞, <å‰õΩ [~°‡<£
ÉèÏ+¨ ~å^Œ∞, J`«xH˜ UO HÍ"åÖ’ J~°÷"≥∞ÿOk, J`«xH˜ HÍ=eûOk
WzÛ Ñ¨Oáê#∞, <å‰õΩ ã¨O㨯 $`« ÉèÏ+¨ ~å^Œ∞. HÍx ã¨O㨯 $`«
ÉèÏ+¨Ö’ ~åÜ«∞|_»¤ WuǨ™êÖˇÿ# ~å=∂Ü«∞}, =∞ǨÉèÏ~°`åÅ∞
J~°÷=∞Ü«∂º~Ú, "å˜ ~°K«~Ú`«Å∞ U áê„`«#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ"Õâ◊
ÃÑ_»∞`«∞<åfl~À, "å˜ Bz`«ºO Uq∞’ ‰õÄ_» ¿ÇÏ`«∞"åk<Õ J~Ú<å
gÖˇÿ#O`« "Õ∞~°‰õΩ J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆeQÍ#∞, J~°÷OHÍxq U"≥∞ÿ#
LO>Ë "å˜ÃÑ· ã¨OѨÓ~°‚ J^茺ܫ∞#O, J=QÍǨÏ##∞ Hõey# "åix
J_çy `≥ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. "å~°∞ <å‰õΩ ã¨O`«$Ñ≤Îx HõeyOKÕ J~°÷q=~°}
WKåÛ~°∞. HÍx <å‰õΩ D ^Õâ◊OÖ’ J~°÷O HÍxk XHõ¯>Ë, Jk
HÍO„ÔQãπ áêsì. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~åÊ@∞ q+¨Ü«∞OÖ’ Jk U
ÉèÏ+¨Ö’ =∂Ï¡_»∞`«∞#fl^À J~°÷O HÍÖË^Œ∞. Jk „Ѩ"Õâ◊Ãјì# z„`«
qz„`«"≥∞ÿ# áê„`«Å∞, "å˜ =∂@Å∞ J~°÷O HÍÖË^Œ∞. Jk KÕ¿ã
Ѩ#∞ʼnõΩ, K≥¿ÑÊ =∂@ʼnõΩ á⁄O`«# ÖËHõ `«ÖˇuÎ# ã¨O^ÕǨÅ#∞
x=$uÎ KÕã¨∞‰õΩO^•=∞x ZO`« =∞Oz q^•º=O`«∞Å#∞,
"Õ∞^è•=ÙÅ#∞ J_çy#, „Ѩ"Õâ◊ Ãјì# áêsì Jkè <åÜ«∞Hõ`åfixH˜
`≥eÜ«∞#ѨÙÊ_»∞ =∞#‰õΩ ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞ÎOk ™êfig∞, =∂‰õΩ
'[QÆ<åfl@HõO— J~°÷"≥∞ÿOk HÍx `≥ÅOQÍ}ÃÑ· HÍO„ÔQãπ P_»∞`«∞#fl
<å@HõO J~°÷O HÍÖË^Œ∞ JO@∂ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊÖËHõ ^•@"Õ™ê~°∞.
<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ L^Œº=∞O =~°‰õΩ „ѨѨOK«OÖ’
Q˘Ñ¨Ê <å@Hõ ~°K«~Ú`«QÍ ¿+H±ûÑ≤Ü«∞~ü#∞ QÆ∞iÎOKÕ"å_çx. WѨÙÊ_»∞
=∂„`«O 'ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ HÍO„ÔQãπ (S)áêsìx q∞Oz# <å@Hõ
~°K«~Ú`« „ѨѨOK«OÖ’ ÖË_»x JxÑ≤OzOk—. ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ XHõ
~å„+¨ì U~åÊ@∞ q+¨Ü«∞OÖ’ P áêsì P_»∞`«∞#fl <å@HÍÅ∞ K«∂ã≤
K«∂ã≤ ¿Ñ¶ãπ|∞H±Ö’ XHõ™êi ÃÑ· q^èŒOQÍ áÈãπì KÕ™ê#∞.
TÇ≤ÏOK«#O`« „Ѩuã¨ÊO^Œ# =zÛOk.
x[OQÍ `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsì KÕã≤#
`«Ñ¨ÙÊʼnõΩ ÖˇHõ¯ LO^•? U<å_≥ÿ<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ PO„^èŒ,
`≥ÅOQÍ} „áêO`åÅ#∞ HõeÑ≤ XHõ ~å„+¨ìO U~åÊ@∞ KÕÜ«∞O_ç
J<Õ _ç=∂O_£ KÕ™ê~å? Z=_À XHõ PO„^èŒ<åÜ«∞‰õΩ_»∞ qâßÖÏO„^èŒ
J<åfl_»#fl ^ŒQÆæ~° „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# ‰õΩ„@Ö’ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ PO„^èŒ
=Åã¨"å^•xH˜ |e WzÛ 58 UO_»∞¡ "å~°∞ÛH˘x, =_ç¤OK«∞‰õΩ
u<åfl~°∞. XHõ =∂@ J<Õ@ѨÙÊ_»∞ =O^Œ ~°HÍÅ∞QÍ PÖ’zOK«_»"Õ∞
HÍ^Œ∞, Jk ™ê^茺=∂, J™ê^茺=∂ Jx PÖ’zOz =∂Ï¡_»∞`åO.
HÍO„ÔQãπÖ’ XHõ ÃÑ^•ÌÜ«∞#, ÉÏQÍ ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ`«∞Å∞<åflÜ«∞#
1953Ö’ XHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ =∂Ï¡_»∞`«∂ ''qâßÖÏO„^èŒ
„Ѩuáê^Œ#Ö’ `«=∞ ~å*Ϻxfl qã¨ÎiOK«∞HÀ"åÅ<Õ ™ê„=∂[º"å^Œ
ÉèÏ"åÅ∞<åfl~Ú—— J<åfl_»∞. JO`«QÍ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩ#fl"å_»∞ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ J`«<Õ ZO^Œ∞‰õΩ |e WKåÛ_À
WѨʘH© J~°÷O HÍ^Œ∞. Jã¨Å∞ K«i„`« =¸ÖÏÅÖ’H˜ "≥o§ K«∂¿ãÎ
=∞ǨÉèÏ~°`« HÍÅO#∞O_ç `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ D ^Õâ◊OÖ’ U<å_»∞
JO`«~åƒùQÆO HÍx"åˆ~! XHõ ã¨~°fi ã¨fi`«O„`« ~å[ºOQÍ |uH˜#
*Ïu `≥ÅOQÍ}*Ïu. x[OQÍ =∂Ï¡_»^Œe¿ãÎ D =¸_»∞
~°OQÆ∞Å *ˇO_®‰õΩ, PQÆãπì 15, 1947‰õΩ =∞#‰õΩ UO ã¨O|O^èŒO?
ZHõ¯_ç |O^èŒO? ã¨~°fi ã¨fi`«O„`«OQÍ L#fl D `≥ÅOQÍ} *ÏuÃÑ·<å,
D ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ^Õâ◊ ã¨OѨ^ŒÃÑ·<å Hõ<Õflã≤# ÉèÏ~°`«^Õâ◊O Ãã·xHõ
K«~°º [iÑ≤ D ^Õâ◊ ÅHõ∆Å =∞Ok áœ~°∞Å#∞ |eQÍ fã¨∞‰õΩx,
"ÕÅ =∞Ok „ã‘ÎÅÃÑ· =∂#ÉèíOQÍʼnõΩ áêÅÊ_ç ~°HÍÎxfl U~°∞Å∞QÍ
áêiOz ^Œ∞~å„Hõ=∞}*Ëã≤, J`«ºO`« ^Œ∞~å‡~°æOQÍ qb#O (qb#O
Jk ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl =Ú^Œ∞Ì¿Ñ~°∞) KÕã¨∞H˘#flk <≥„Ǩ˙, Ѩ>ËÖòÅ
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x HÍO„ÔQãπ áêsì<Õ. WHõ¯_» „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# ~°HõÎáê`«O,
HÍO„ÔQãπ áêsì `«Ñ¨ÙÊÅ∞ ZѨÙÊ_»∞, Z#fl_»∞ PQÆÖË^Œ∞. =O^Œ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ
áêÅÊ_»¤O^Œ∞‰õΩ tâ◊√áêÅ∞}˜‚ „jHõ$+¨µ‚_»∞ K«O¿Ñ™ê_»∞. HÍx W^Õq∞˜
ÃÑ· ^Œ∞~å„Hõ=∞} "≥Ú^ŒÅ∞ HÍO„ÔQãπ "ÕÅ `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ áêÅÊ_»¤Ñ¨Ê˜H˜x
^•x Ѩ@¡ ^Õâ◊ WuǨ™êÅÖ’ ¿Ñ~˘¯#|_»¤ <åºÜ«∞O ‰õÄ_»
áê˜OK«HõáÈ=_»O ^Œ∞~å‡~°æ"Õ∞! Ãã·xHõ K«~°ºHÍÅOÖ’#∞, J#O`«~°O
=ÚYºOQÍ [#~°Öò KÒ^Œi HÍÅOÖ’ [iy# =∂~°}Ǩϟ=∞O
iáÈ~üì WѨʘH˜ |Ç≤Ï~°æ`«O HÍÖË^Œ∞. Jk |Ü«∞@‰õΩ ~å‰õΩO_®
`˘H˜¯ Ѩ˜ìOk HÍO„ÔQãπ áêsì<Õ. 1950Ö’ ˆH~°à◊‰õΩ K≥Ok# "≥Ö’¡_çx
WHõ¯_» =ÚYº=∞O„ux*Ëã≤ ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ ‰õÄ_® =Úb¯ ~°∂Öòû#∞
`«∞OQÆÖ’ `˘H˜¯# W^Õ HÍO„ÔQãπ áêsì `≥ÅOQÍ}ÏÖ’
L^ÀºQÆ~°OQÆOÖ’ xÜ«∂=∞Hõ"≥∞ÿ# <å<£ =Úb¯Å#∞ Uq^èŒOQÍ
"≥à◊¡Q˘_»∞`«∞Ok! P q^èŒOQÍ qb#O ^•fi~å XHõ ~å„+¨ìOQÍ =∂iÛ,
1952Ö’ [#~°Öò ZxflHõÅ∞ [iÑ≤Oz „ѨÉèí∞`åfixfl ™ê÷Ñ≤Oz,
|∂~°∞æÅ ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù J<Õ J`«xfl =ÚYº=∞O„uQÍ
xÜ«∞q∞OzOk. PÜ«∞# „ѨÉèí∞`«fi HÍÅOÖ’<Õ J^Õ 1952Ö’
'ÔQ·~ü =Úb¯ QÀ ÉϺH± =¸"£"≥∞Oò— =¿ãÎ P L^Œº=∞OÃÑ· HÍÅ∞ÊÅ∞
[iÑ≤ 7 QÆ∞~°∞ Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ á⁄@ì#ɡ@∞ì‰õΩx `å#∞ #~° ~°HÍÎxH˜
=∞iy# ѨÙe<Õ Jx x~°∂Ñ≤OK«∞H˘x `«# `«Ñ¨ÙÊŠѨ~°OѨ~°Å
<å@HÍxfl x~å@OHõOQÍ H˘#™êyOK«_®xH˜ `≥~°ÖËÑ≤Ok.
=∞ǨÉèÏ~°`«OÖ’ 18 Ѩ~åfiÖË, HÍx HÍO„ÔQãπ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· P_ç#
<å@HõOÖ’ "ÕŠѨ~åfiÅ∞. W^Õ HÍO„ÔQãπ '¿ãìòû sP~°æ<≥ÿ*Ë+¨<£
(Zãπ.P~ü.ã≤)—x Ѷ¨[Åb J^茺Hõ∆`«# xÜ«∞q∞Oz Jk "≥e|∞zÛ#
U ã¨O^ÕǨxH˜ ã¨=∂^è•#O W=fi‰õΩO_®<Õ, Hõhã¨O Jk Ãјì#

14. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
1961 ™ê^è•~°} ZxflHõÅ J#O`«~°O U~°Ê_Õ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ âßã¨#
ã¨Éèí f~å‡#O =~°‰õΩ PQƉõΩO_® `˘O^Œ~°Ñ¨_ç 1956Ö’<Õ PO„^èŒ,
`≥ÅOQÍ} Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅ#∞ HõeÑ≤ PO„^茄Ѩ^ÕâòQÍ U~°Êiz
=∞~À `«Ñ¨ÙʉõΩ áêÅÊ_ç~k. PO„^茄Ѩ^Õâò U~åÊ@∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
[iy# ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µºÅ XѨÊO^ŒÑ¨Ù ã¨O`«HõѨ٠ã≤~å `«_ç
P~°Hõ=ÚO^Õ LÅ¡OѶ¨∞#ŠѨ~åfixfl „áê~°OaèOzOk P áêsì
„ѨÉèí∞`«fi"Õ∞. #Å¡Q˘O_» =~°„Ѩ^•~Úx J~Ú# #OkH˘O_»#∞
<åQÍ~°∞˚#™êQÆ~ü*Ëã≤ Hõ$+¨‚=∞‡ hà◊§ `«~°eOѨ٠Ѩ~åfixfl,
„jâ‹ÿÅO_®ºO x~å‡}Ïefl „áê~°OaèOz PO„^èŒ#∞ ǨÏi`«=#OKÕã≤
`≥ÅOQÍ}Ï#∞ ZO_»Éˇ˜ì #_ç¤qizOk W^Õ HÍO„ÔQãπ. Jxfl
~°OQÍÖ’¡#∞ H˘#™êy# D LÅ¡OѶ¨∞#ŠѨ~°fiO =ÚYºOQÍ L^ÀºQÆ
~°OQÆOÖ’ ÃÑiy, ÃÑiy |^ŒúÖˇÿ 1969Ö’ '*ˇÿ `≥ÅOQÍ}— L^Œº=∞O
J~ÚºOk. P L^Œº=∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ [iy# =∂~°}Ǩϟ=∞
Ѩ~°fiOÖ’ 369 =∞Okx Ñ≤@ìefl HÍeÛK«OÑ≤#@∞ì HÍeÛK«OÑ≤Ok
HÍO„ÔQãπ áêsì „Ñ¨Éèí∞`«fi"Õ∞. P áêsì „Ñ¨Éèí∞`«fiO q_»∞^ŒÅ*Ëã≤#
l.F.<≥O.36#∞ J^Õ LÅ¡OѶ≤∞OzOk. z=~°‰õΩ =Úb¯ ~°∂Öòû
K≥Å∞¡`åÜ«∞x K≥Ñ≤Ê# ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê#∞ ‰õÄ_» HÍO„ÔQãπ áêsì
áê˜OK«HõáÈ=_»O XHõ Z`≥Îÿ`Õ, ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°"≥∞ÿO^Œx
#qfi#áêáêxH˜ `≥ÅOQÍ} "å}˜‚ =ÚYº=∞O„u Ѩ^Œq #∞O_ç
`˘ÅyOz, `«# ã¨fiO`« „ѨÉèí∞`åfixfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞_»"Õ∞HÍ^Œ∞, UHõOQÍ
Z=∞Ô~˚hûx qkèOz "ÕÅ=∞Okx *ˇÿà◊§áêÅ∞*Ëã≤ J=∂#gÜ«∞
J==∂# Ѩ~åfixfl ã¨$+≤ìOzOk.
1971 (=∂iÛ) ZxflHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ïã¨q∞uH˜ K≥Ok#
JÉèíº~°∞÷Å#∞ 11 áê~°¡"≥∞Oò ™ê÷<åÖ’¡ ÔQeÑ≤Oz `≥ÅOQÍ}
fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ _çb¡H˜ ѨOÑ≤¿ãÎ, P Ü«∞O.Ñ≤Å#∞ =∞iÜ«Ú
˜.Ñ≤.Ü«∞ãπ áêsì <åÜ«∞Hõ`åfixfl H˘#∞QÀà◊§ Ѩ~°fiOÖ’ H˘x
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl, ~å„+¨ì U~åÊ@∞ PHÍOHõ∆#∞ ^≥|ƒnã≤Ok.
`≥ÅOQÍ} "åà◊√§ '*ˇÿ `≥ÅOQÍ}— J<åfl~°∞, PO„^èŒ "åà◊√§ '*ˇÿ
PO„^茗 J<åfl~°∞, ~å*ϺOQÆ|^ŒúOQÍ "åix q_»nã≤ ~å„ëêìÅ∞QÍ
U~°Ê~°Kåeû# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õΩ„@ѨÓi`«OQÍ D ^Õâ◊ „Ѩ[ÅO^Œi
™êH˜∆QÍ áê~°¡"≥∞OòÖ’ J+¨ìã¨∂„`«Ñ¨^äŒHõ=∞O@∂ „ѨHõ˜Oz,
=∞~À<å_»∞ ѨOK«ã¨∂„`« Ѩ^äŒHõ=∞O@∂ z=~°‰õΩ 1973Ö’ P~°∞
ã¨∂„`åŠѨ^äŒHÍxfl Y~å~°∞ KÕã≤ =Úb¯ ~°∂Öòû#∞ `˘ÅyOz
`≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ â◊~î°QÀѨO Ѩ~åfixH˜ `≥~°ÖËÑ≤Ok J^Õ áêsì!
1968-69 `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O qѶ¨ÅO HÍ=_»O`À
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# qѨ¡"À^ŒºOÃÑ· L‰õΩ¯áê^ŒO "≥∂Ѩ_»"Õ∞HÍHõ `≥ÅOQÍ}
Ñ¨Öˇ¡Å#∞ |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡ HÍO_»`À =Å¡HÍ_»∞ KÕã≤Ok ‰õÄ_»
HÍO„ÔQ¿ã!. `≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ L^ÀºQÆ ~°OQÆOÖ’ P áêsì
„ѨÉèí∞`«fiO H˘#™êyOz# LÅ¡OѶ¨∞#ŠѨ~°fiѨ٠Ѩ~°OѨ~° =Å¡
1985 <å˜H˜ 59 "ÕÅ =∞Ok „áêO`Õ`«~°∞Å∞ `≥ÅOQÍ}
„áêO`«OÖ’ ѨxKÕã¨∞Î<åfl~°x ÖˇHõ¯Å∞ `ÕÅ_»"Õ∞HÍ^Œ∞ `«^Œ#O`«~°O
=zÛ# `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O „ѨÉèí∞`«fiO 610 l.F#∞ ‰õÄ_» q_»∞^ŒÅ
*Ëã≤Ok.
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì „Ñ¨Éèí∞`«fiO H˘#™êy# HÍÅOÖ’ ˆHO„^ŒOÖ’
=¸_»∞ H˘`«Î ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞‰õΩ =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞=∞=_»O
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì PHÍOHõ∆ zQÆ∞iOzOk.
`≥ÅOQÍ} SHõº"ÕkHõ, `≥ÅOQÍ} =∞Ǩã¨Éèí, `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí,
=∞Or~° ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O, `≥ÅOQÍ} ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O
ÖÏO˜ J<ÕHõ W`«~° „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞, _ç.˜.ZѶπ, ˜.P~ü.˜.Ü«Ú,
`≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞Å ã¨OѶ¨∂Å ÖÏO˜ =$uÎ ã¨OѶ¨∂Å∞ ‰õÄ_»
`≥ÅOQÍ} =∞e^Œâ◊ L^Œº=∂xfl „áê~°OaèOK«_»O J˜ì „Ѩ*Ï
PHÍOHõ∆‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ WO„^•Ô~_ç¤ áêsìx ™ê÷Ñ≤Oz# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
‰õÄ_» HÍO„ÔQãπ PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO JO_»^ŒO_»Å`À `«#Ö’
HõÅ∞ѨÙH˘x qb# Ѩ~°fiO „áê~°OaèOzOk. *Ï~°öO_£, L`«Î~åOK«Öò,
Kè«fÎãπѶ¨∞_£Å∞ ~å„ëêìÅ∞QÍ U~°Ê_ç# J#O`«~°O uiy JkèHÍ~°OÖ’H˜
~å=_®xH˜ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl `≥~°ÃÑ·H˜ `≥zÛ# HÍO„ÔQãπ z<åflÔ~_ç¤
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl U~°Ê~°K«O_»x 2000
ÃãÃÑìO|~ü Ö’<Õ Jkèëêª<åxH˜ XHõ q*Ï˝Ñ¨# Ѩ„`«O ~°∂ѨOÖ’
HÀi H˘|ƒiHÍÜ«∞ H˘˜ì# `≥ÅOQÍ} [ѨO Ѩ~°fiO „áê~°OaèOz#
"≥Ú^Œ˜ ~å[H©Ü«∞ áêsì HÍO„ÔQ¿ã!. 2001Ö’ U~°Ê_ç `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì U~åÊ@∞ HÀã¨O L^Œº=∞O #_»∞ѨÙ`«∞#fl ˜.P~ü.Zãπ`À á⁄`«∞Î
ÃÑ@∞ìH˘x 2004Ö’ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ UHõOQÍ ˜.P~ü.Zãπ.‰õΩ
JkèHÍ~°OÖ’ W@∞ ~å„+¨ìOÖ’#∞, J@∞ ˆHO„^ŒOÖ’
áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<Õq^èŒOQÍ *Ëã≤ `≥ÅOQÍ} _ç=∂O_£#∞ q∞OQÆ_®xH˜
„Ѩܫ∞`«flO KÕã≤Ok ‰õÄ_» HÍO„ÔQ¿ã. K«O„^ŒâıY~ü ~å=Ù HõsO#QÆ~ü
Ü«∞O.Ñ≤.™ê÷<åxH˜ ~år<å=∂KÕã≤# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ [iy# LѨ
ZxflHõÅÖ’ HÍ=K«∞Û, ˜.P~ü.Zãπ âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ∞ ~år<å=∂Å∞
KÕã≤# ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =zÛ# LѨ ZxflHõÅÖ’ HÍ=K«∞Û `≥ÅOQÍ}
"å^•xfl F_ç~K«_®xH˜ =O^ŒÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞ÛÃјì
Hõ#∞fláÈQ˘@∞ì#fl Ѩ~åÉèí= Ѩ~åfixfl HÍO„ÔQãπ =∞iz<å „Ñ¨[Å∞
=∞izáÈ~°∞! P `«^Œ#O`«~°O ˜.P~ü.Zãπ áêsìH˜ K≥Ok# 25
=∞Ok âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅÖ’ 10 =∞Okx H˘#∞QÀÅ∞*Ëã≤ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì U~åÊ@∞ PHÍOHõ∆#∞ K«ÖÏ¡~°Û_®xH˜ H˘#∞QÀà◊§ Ѩ~åfixfl
H˘#™êyOKÕ ‰õΩ„@KÕã≤Ok ‰õÄ_» HÍO„ÔQ¿ãû. XHõ "≥·Ñ¨Ù ~å„+¨ìѨu
„Ѩã¨OQÆOÖ’ Ǩg∞ Wã¨∂Î<Õ Ô~O_À"≥·Ñ¨Ù ~À+¨Ü«∞º Hõq∞˜. „Ѩ}Éò
=ÚYs˚ Hõq∞© ÖÏO˜ "å˜`À HÍÅO QÆ_çÑ≤Ok. 610 l.F.ÃÑ·
Jk P_ç# <å@HÍÅ∞ Jxfl Wxfl HÍ=Ù. PO„^èŒ =Å㨠qã¨Î~°}
HÀã¨O `≥ÅOQÍ}Ö’ XHõ áêsì Ѩi„â◊=∞Å#∞ =¸ã≤"Õ¿ãÎ, HÍO„ÔQãπ
P =¸`« |_»¤ Ѩi„â◊=∞Å Éèí∂=ÚÅ#∞ =∞iÜ«Ú x*ÏO ã¨Ô~ÊùHÍãπ
Éèí∂=ÚÅ#∞ JѨÊ#OQÍ PO„^èŒ ^ÀÑ≤_ç ^•~°∞ʼnõΩ ã¨=∞iÊOzOk
HÍO„ÔQãπ áêsì<Õ. [ÅÜ«∞[˝O ¿Ñ~°∞`À `≥ÅOQÍ}ωõΩ ho§=fi‰õΩO_®
‰õΩ„@ѨxflOk ‰õÄ_» HÍO„ÔQãπ áêsì<Õ. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
„Ѩ[Å PHÍOHõ∆#∞ âßâ◊fi`«OQÍ ã¨=∂kè KÕÜ«∞_®xH˜ ‰õΩ„@[iy#
qHõÏ@ìǨ㨠Ѩ~°fiO J#O`«~°O, "≥·.Zãπ. =∞~°}˜OK«_»O,
K«O„^ŒâıY~ü ~å=Ù x~åǨ~° nHõ∆‰õΩ ѨÓ#∞HÀ=_»O`À q^•ºi÷
áÈ~å@O `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ HÍO„ÔQãπ `«Å=Oz _çÃãO|~ü,

15. 17 U„Ñ≤Öò,2014
9, 2009Ö’ `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ „ѨHõ@#KÕã≤<å uiy =∞m§
^•xfl "≥xH˜¯ fã¨∞H˘O@∞ HÀÖò¤™Èìˆ~rÖ’ ÃÑ>Ëì ‰õΩ„@ KÕÜ«∞_»OÖ’
ÉèÏQÆOQÍ _çÃãO|~ü 23, 2009 „ѨHõ@##∞ KÕã≤ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å#∞ U=∂ˆ~Û „ѨHõ@#ŠѨ~°fiO „áê~°OaèOzOk. D q^èŒOQÍ
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ „ѨHõ˜Oz "≥#∞Hõ‰õΩ
fã¨∞‰õΩ#flO^Œ∞=Å¡<Õ ^•^•Ñ¨Ù 1200‰õΩ ÃÑ·|_ç `≥ÅOQÍ}
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« P`«‡ |e^•<åÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. J#O`«~°O
`≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ *ˇ.U.ã≤, ˜Ñ≤ZѶπ ÖÏO˜ ã¨Oã¨÷Å∞ U~°Ê_ç
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl L^èŒ$`«O KÕÜ«∞_»O`À HÍO„ÔQãπ LH˜¯iaH˜¯i
HÍO_» „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. P áêsì =∞O„`«∞Å∞, Ü«∞O.Ñ≤Å∞,
âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ∞ J=∞~°g~°∞Å â◊"åÅ g∞^Œ ~år<å=∂Å∞ KÕ™êÎ=∞x
„Ѩ=∂}O KÕã≤, Ñ≤iH˜Ñ¨O^ŒÖÏ¡ L^Œº=∞O #∞O_ç áêiáÈ~Ú#
Ѩ~°fiO`À L`«Î~°QÀ„QÆǨÏ}Ïxfl `«ÅÑ≤OzOk. ˜.*ˇ.U.ã≤
x~°fiÇ≤ÏOz# q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ, ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡, ™êQÆ~°Ç¨~°O,
ã¨Oã¨^£Ü«∂„`«Å∞, K«Ö’ JÃãOc¡ÖÏO˜ L^Œº=∞ HÍO_»Å∞ H˘#™êy
P áêsìx „Ѩ[ÅÖ’ QÆ_ç¤áÈK«HõO>Ë Ñ¨Å∞K«# KÕÜ«∞_»"Õ∞ HÍ^Œ∞
|@ìÅ∂_»nã≤ |*Ï~°∞Ö’ xÅɡÏì~Ú. `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[O
=ºuˆ~H˜Oz#ѨʘH˜x 2010Ö’ „jHõ$+¨‚ Hõq∞˜x xÜ«∞q∞Oz
=∞m§ Hõq∞©Å Ѩ~åfixH˜ `≥~°ÖËѨ_»O`À =∞iO`« K≥_»¤¿Ñ~°∞#∞
HÍO„ÔQãπ `≥K«∞Û‰õΩOk. 2010 _çÃãO|~üÖ’ Jk ã¨=∞iÊOz#
x"ÕkHõ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ x"≥fi~°Ñ¨iz<å Hõ$+¨‚ Hõq∞© Ѩ~°fiO
=∂„`«O =Úyã≤Ok.. 2006 #∞O_ç 2012 =~°‰õΩ [iy#
Jxfl LѨ ZxflHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl F_ç~K«_®xH˜ HÍO„ÔQãπ
KÕã≤# ‰õΩ„@ŠѨ~°fiOÖ’ „Ѩ[Å∞ "Õã≤# "≥Ú˜ìHÍÜ«∞Å∞ "åà◊§
"≥∞ÿO_£#∞ ÉÏ¡H± KÕ™ê~Ú. z^ŒO|~°O zÅ∞HõѨÅ∞‰õΩÅ∞, J*Ï^£
'*Ï^Œ∞— =∂@Å∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ŠǨÏ$^ŒÜ«∂Å#∞ ZO`«QÍ<À
QÍÜ«∞ѨiKå~Ú. HÍO„ÔQãπ áêsìH˜ K≥Ok# ZO.ZÖò.UÅ∞,
Ü«∞O.Ñ≤Å∞ P áêsìÃÑ· q~°H˜Î á⁄Ok ~år<å=∂ÅÉÏ@ ѨÏìHõ
`≥ÅOQÍ}#∞ ѨÏìÖˇH˜¯OK«Hõ `«Ñ≤ÊOkHÍ^Œ∞.
qkèÖËHõ D JKÕ`«# ã≤÷u #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»ÏxH˜ „Hõ"Õ∞}
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ „áê~°OaèOz EÖˇÿ 30, 2013Ö’ `«# „ѨÉèí∞`«fi
q∞„`« ѨH∆ÍÅ J#∞=∞u á⁄Ok# J#O`«~°O "≥Ú^Œ˜™êi HÍO„ÔQãπ
áêsì `å#∞ `≥ÅOQÍ}ωõΩ J#∞‰õÄÅ=∞x „ѨHõ˜OK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞
K«HÍK«HÍ ÃѶ·Å∞ Hõ^ŒÅÛ_»O „áê~°OaèOzOk. JHÀì|~ü 3, 2013Ö’
Ü«Ú.Ñ≤.U „ѨÉèí∞`«fi Hͺa<≥ò `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ
ã¨=∞‡uOK«_»"Õ∞HÍHõ „QÆ∂Ñπ JѶπ q∞xã¨ì~üû#∞ U~°Êiz <å@HõOÖ’
l.F.Ü«∞O JOHÍxH˜ `≥~°ÖËÑ≤Ok. UHõOQÍ <å@HõOÖ’ `«=∞
áêsì =ÚYº=∞O„ux â◊Å∞ºxQÍ =∂iÛ x~°ã¨#QÆà◊O qxÑ≤ã¨∂Î<Õ,
Jxfl áêsìÅ ã¨=∂"ÕâßÅ∞ =∞~À™êi [iÑ≤ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ˆHO„^Œáêe`« „áêO`«O, ~åÜ«∞Å `≥ÅOQÍ} JOHÍÅ#∞ #_çÑ≤,
#_çÑ≤ ѨzÛ Ñ¨ÙÅ∞ã¨∞HõO>Ë Ñ¨Å∞K«<≥ÿ# J#O`«~°O z=~°‰õΩ 10
lÖÏ¡Å `≥ÅOQÍ}ψH Hõ@∞ì|_ç, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ 10 ã¨O=`«û~åÅ∞
L=∞‡_ç ~å[^è•xQÍ _çÃãO|~ü 16, 2013Ö’ `≥ÅOQÍ}
„_®Ñ¶πìaÅ∞¡#∞ PO„^茄Ѩ^Õâò JÃãOc¡Ö’ „Ѩ"Õâ◊Ãјì, „j^èŒ~üÉÏ|∞
`˘ÅyOѨÙ, „_®Ñ¶πì aÅ∞¡ÃÑ· K«~°Û á⁄_çyOѨÙÅ J#O`«~°O,
aÅ∞¡u~°ã¨¯~°}`À JÃãOc¡ Ѩ~åfixfl [#=i 30, 2014 =~°‰õΩ
=ÚyOz ~å„+¨ìѨuH˜ ѨOѨQÍ Ñ¶≤„|=i 4# l.F.Ü«∞O, Ѷ≤„|=i
7, 2014# Ü«¸xÜ«∞<£ Hͺa<≥ò ã¨=~°}ŠѨ~°fiO =Úyã≤
Ѷ≤„|=i 13# Ö’Hõã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì_»O [iyOk. WHõ¯_Õ HÍO„ÔQãπ
áêsì <å@Hõ Ѩ~°OѨ~°Ö’ ÃãÊ+¨Öò ZÃѶH±ì 'ÃÑѨÊ~ü „¿ãÊ— ã¨OѶ¨∞@#
KÀ@∞KÕã¨∞H˘x „ѨѨOK«O =ÚO^Œ∞ ÉèÏ~°`« áê~°¡"≥∞Oò Ѩ~°∞=Ù,
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO Ѩ~°∞=Ù fã≤ `«# ã¨fiO`« áêsì ã¨Éèí∞ºÅ`À ã¨Ç¨
KåÖÏ=∞Okx |Ç≤Ï+¨¯iOz Z@ìˆHʼnõΩ Ѷ≤„|=i 18# P"≥∂^ŒO
á⁄O^Œ_»O`À `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ ǨÏ=∞‡Ü«∞º J#∞‰õΩ<åfl~°∞. uiy
~å[ºã¨Éèí ‰õÄ_» Ѷ≤„|=i 20# LѨ ã¨ÉèÏѨu ‰õΩiÜ«∞<£ '^Œ aÖò
D*ò áêãπ¤— J#_»O`À áê~°¡"≥∞OòÖ’ H˜+≤¯O^èŒHÍO_» =Úyã≤
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ aÅ∞¡, `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ ѨÙ>ˇì_»∞
^Œ∞:MÏxfl q∞yeÛOk. =∞ǨÉèÏ~°`« Ü«Ú^•úxH˜ XHõ¯ É~°ƒs‰õΩ}˜‚
|e¿ãÎ HÍO„ÔQãπ =∂„`«O Éèí„^•K«ÅO _çq[<£Ö’x KåÖÏ yi[#
„QÍ=∂Å#∞, yi[#∞Å#∞ "åi Jâı+¨ J@g ã¨OѨ^Œ#∞
áÈÅ=~åxH˜ |e WzÛ, `≥ÅOQÍ} q^•º~°∞÷ʼnõΩ, x~°∞^ÀºQÆ∞ʼnõΩ
10ã¨O=`«û~åÅ =~°‰õΩ L=∞‡_ç LitHõ∆ qkèOz, ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’
qÉèí[# LO_»^Œx J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# f~°∞ÊK≥Ñ≤Ê Hõ$+¨‚, QÀ^•=iÅÃÑ·
KÕÜ«∂eû# ‰õΩ„@Å∞, ‰õΩ`«O„`åÅ∞ KÕã≤ `≥ÅOQÍ} `«e¡ r=K«Ûù"åxfl
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å KÕuÖ’ ÃјìOk. ~å„+¨ìѨu Éèí=<£ Ѩ~°fiO
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ =∂~üÛ 1, 2014# ÔQlò „ѨHõ˜OK«|_ç E<£ 2,
2014#∞ '`≥ÅOQÍ} Pq~åƒù= k<À`«û=O—QÍ „ѨHõ˜Oz
Jã¨OѨÓ~°‚ `≥ÅOQÍ} WzÛ <å@HÍxH˜ `≥~°kOzOk.
#=x~å‡} Ѩ~°fiO:
=∞=∞‡efl ZxflHõÖ’¡ ÔQeÑ≤¿ãÎ ÃÑ· r=K«Ûù"åxH˜ "≥·^ŒºO*Ëã≤
|ÖÏxfl xOÑ≤ #= `≥ÅOQÍ}Ï#∞ xi‡™êÎO.
F ¿+H±ûÑ≤Ü«∞~ü! Ñ‘¡*ò =∂ ^Õâ◊OÖ’ ^ŒÜ«∞KÕã≤ ѨÙ@ì"å...
Z=fiÔ~·# D QÆ_»¤ÃÑ· Ѩ٘ì D áêsì q<åâ◊<åxH˜ XHõ ~å*ϺOQÆO
~å¿ãÎ ZO`« ÉÏ=ÙO_»∞... D <å@Hõ `«`«OQÍxfl K«∂ã≤#ѨÙÊ_»∞
D ^Õâ◊OÖ’ ~å*ϺOQÆO J=∞Å=Ù`«∞O^•... XHõ ~å„+¨ìO
W=fi_®xH˜ 58 ã¨O=`«û~åÅ∞ áÈ~å_»@=∂... WO`«
~°HõÎáê`«=∂... Wxfl â◊"åÅáê_≥Å∞ Tˆ~QÍÖÏ... WO`« [iQÍHÍ
"Õ∞q∞zÛ#O, `≥zÛ#O JO>Ë WOHÍ =∞#O Q˘„Ô~ÖÏ¡
`«ÅÅ∂ѨÙ^•=∂... "Õ~ÚH˜ ÃÑ·|_ç `«Ñ¨ÙÊÅ∞*Ëã≤# HÍO„ÔQãπ Hõhã¨O
`≥ÅOQÍ}ωõΩ XHõ¯ ... ... ... ... ...KÕã≤O^•?! WѨÙÊ_»∞ UO
KÕ^•ÌO... H˜O Hõ~°Î=ºO...?! ǨÏ`«qnè! ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ QÆOQÍ#k,
Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«O, HÍO„ÔQãπ áêsì x`«ºHõà◊OH˜`«∞ʼnõΩ Ѩ~°=∞ Ѩq„`«
ˆHO„^•Å∞QÍ q~ålÅ∞¡`«∞<åfl~Ú!.
T