1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
a.=∞kÌÖ˘
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
q„Hõ"£∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
<Õ#∞ ~ÀA `«~°QÆu QÆkÖ’<Õ#∞ ~ÀA `«~°QÆu QÆkÖ’<Õ#∞ ~ÀA `«~°QÆu QÆkÖ’<Õ#∞ ~ÀA `«~°QÆu QÆkÖ’<Õ#∞ ~ÀA `«~°QÆu QÆkÖ’
áê~î°O É’kèã¨∂Î LOÏ#∞áê~î°O É’kèã¨∂Î LOÏ#∞áê~î°O É’kèã¨∂Î LOÏ#∞áê~î°O É’kèã¨∂Î LOÏ#∞áê~î°O É’kèã¨∂Î LOÏ#∞
'=∞#∞ K«i„`«— áê~î°OÖ’'=∞#∞ K«i„`«— áê~î°OÖ’'=∞#∞ K«i„`«— áê~î°OÖ’'=∞#∞ K«i„`«— áê~î°OÖ’'=∞#∞ K«i„`«— áê~î°OÖ’
~å*ϺxH˜ '„^ÀǨÏO— qxÊOzOk~å*ϺxH˜ '„^ÀǨÏO— qxÊOzOk~å*ϺxH˜ '„^ÀǨÏO— qxÊOzOk~å*ϺxH˜ '„^ÀǨÏO— qxÊOzOk~å*ϺxH˜ '„^ÀǨÏO— qxÊOzOk
<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} QÀã¨#∞<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} QÀã¨#∞<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} QÀã¨#∞<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} QÀã¨#∞<Õ#∞ `≥ÅOQÍ} QÀã¨#∞
„Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î LOÏ#∞„Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î LOÏ#∞„Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î LOÏ#∞„Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î LOÏ#∞„Ѩ[Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∂Î LOÏ#∞
áÈbã¨∞ʼnõΩ ‰õΩ„@ HõxÊOzOkáÈbã¨∞ʼnõΩ ‰õΩ„@ HõxÊOzOkáÈbã¨∞ʼnõΩ ‰õΩ„@ HõxÊOzOkáÈbã¨∞ʼnõΩ ‰õΩ„@ HõxÊOzOkáÈbã¨∞ʼnõΩ ‰õΩ„@ HõxÊOzOk
<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’
~åeѨ_»∞`«∞#fl =∂Oã¨O =Ú^ŒÌʼnõΩ~åeѨ_»∞`«∞#fl =∂Oã¨O =Ú^ŒÌʼnõΩ~åeѨ_»∞`«∞#fl =∂Oã¨O =Ú^ŒÌʼnõΩ~åeѨ_»∞`«∞#fl =∂Oã¨O =Ú^ŒÌʼnõΩ~åeѨ_»∞`«∞#fl =∂Oã¨O =Ú^ŒÌʼnõΩ
<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å#∞<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å#∞<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å#∞<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å#∞<åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ `˘_»∞QÆ∞`å#∞
áêʼnõΩʼnõΩ 'K«@ì=ºuˆ~Hõ—=∞Ü«∂º#∞áêʼnõΩʼnõΩ 'K«@ì=ºuˆ~Hõ—=∞Ü«∂º#∞áêʼnõΩʼnõΩ 'K«@ì=ºuˆ~Hõ—=∞Ü«∂º#∞áêʼnõΩʼnõΩ 'K«@ì=ºuˆ~Hõ—=∞Ü«∂º#∞áêʼnõΩʼnõΩ 'K«@ì=ºuˆ~Hõ—=∞Ü«∂º#∞
`≥ÅOQÍ} Hõhflà◊¡#∞ HõÅOÖ’ xOѨ_»O`≥ÅOQÍ} Hõhflà◊¡#∞ HõÅOÖ’ xOѨ_»O`≥ÅOQÍ} Hõhflà◊¡#∞ HõÅOÖ’ xOѨ_»O`≥ÅOQÍ} Hõhflà◊¡#∞ HõÅOÖ’ xOѨ_»O`≥ÅOQÍ} Hõhflà◊¡#∞ HõÅOÖ’ xOѨ_»O
„^ÀǨÏ"≥∞ÿ`Õ„^ÀǨÏ"≥∞ÿ`Õ„^ÀǨÏ"≥∞ÿ`Õ„^ÀǨÏ"≥∞ÿ`Õ„^ÀǨÏ"≥∞ÿ`Õ
<Õ#∞ ~å[„^ÀǨÏO KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúO<Õ#∞ ~å[„^ÀǨÏO KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúO<Õ#∞ ~å[„^ÀǨÏO KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúO<Õ#∞ ~å[„^ÀǨÏO KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúO<Õ#∞ ~å[„^ÀǨÏO KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúO~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
E<£ 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 6
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
©K«~ü
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[~°fleã¨∞ì
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
K«@ì =ºuˆ~‰õΩÅ∞ Z=~°∞? 3
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò <åÜ«∞‰õΩÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞–=∞# ã¨ÊO^Œ# =~°=~°~å=Ù 4–6
3. `≥ÅOQÍ} J_»QÆ@O K«@ì =ºuˆ~Hõ=∂...! ~å[„^ÀǨÏ=∂...?
NHõ$+¨‚ Hõq∞© Zxq∞^À J^蕺ܫ∞O ѨÓiÎ áê~î°O 7–8
x~°ƒO^èŒO... L^•ã‘#`«... SHõº`« JÅ¡O <å~åÜ«∞} 9–11
x`«º x~°ƒO^è•Å h_»Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º 12–14
W^Õq∞ ~å[ºO..? J~°}º 15–18
ǨωõΩ¯Å_çy`Õ ^Õâ◊„^ÀǨÏ=∂..! Zãπ.=∞ÖÏ¡Ô~_ç¤ 19–20
_®IIã≤.HÍjO, P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞ºÅÃÑ· Ãјì# J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ Z`ÕÎÜ«∂e ˜.Zãπ.*ÏH± 21–22
L^ÀºQÆ∞Å∞–L^Œº=∞O–x~°ƒO^èŒO ^Õq„Ѩ™ê^£ 23–25
^ŒQÍ Ñ¨_»∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ}ÏÖ’ „Ѩ[ʼnõΩ JO_»QÍ xÅ∞=_»O <Õ~°=∂? Z.#iûOǨ Ô~_ç¤ 26–30
'FÜ«Ú—^•úxH˜ HÍ~°‰õΩÖˇ=~°∞? =∞Ç≤Ï 31
x`«º x~°ƒO^èŒOÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O áÈ@∞ <å~åÜ«∞} 32–34
NHõ$+¨‚ Hõq∞© ~°Ç¨Ï㨺 x"ÕkHõ–ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi ~°Ç¨Ï㨺 Z*ˇO_® =~°=~°~å=Ù 35–38
'Z™ê‡—#∞ ZkiOz áÈ~å_®e! ÔH.„ѨÉèÏHõ~ü 39–40
K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì... |∞kúr=ÙÅ =∞ø#O _®IIã≤.HÍjO 41–42
FÜ«¸Ö’ ÖÏsîKås˚, HÍÅ∞ÊÅÃÑ· x[x~åú~°} =∂#= ǨωõΩ¯Å "ÕkHõ 43–46
ZѨC_»∂ Z=∞Ô~˚hû<Õ áÈ@∞ <å~åÜ«∞} 47
ZO`« J}z"Õ¿ãÎ JO`« L^èŒ$`« áÈ~å@O =∞~°Hõ Nx"åãπ 48
Hõ~°Ñ¨„`«O qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O 49–50
Hõ~°Ñ¨„`«O `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò 51–52
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
K«@ì=ºuˆ~‰õΩÅ∞Z=~°∞?
D ^ÕâßxH˜ XHõ ~å*ϺOQÆO LOk. ^•x ¿Ñ~°∞ K«@ìO. D K«@ìO =ÚO^Œ∞ JO^Œ~°∂ ã¨=∂#"Õ∞. D K«@ìO „Ѩu
áœ~°∞xH˜ H˘xfl ǨωõΩ¯Å#∞, q^èŒ∞Å#∞ WzÛOk. ǨωõΩ¯Å∞ J_»QÆ@O, q^èŒ∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O K«@ì =ºuˆ~HõO HÍ^Œ∞. „Ѩu
áœ~°∞_»∞ D ^Õâ◊OÖ’ Ѩ٘ì#O^Œ∞‰õΩ, „Ѩ[Å LѨC uO@∞#flO^Œ∞‰õΩ `«# ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«#∞ x~°fiiÎOKåe. Wk x["≥∞ÿ#
^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ∞ KÕÜ«∞=eû# Ѩx.
`«# K«∞@∂ì L#fl „Ѩ[Å∞ ~°HõÎO, K≥=∞@ zOkã¨∂Î, L`«ÊuÎx ã¨$+≤ìã¨∂Î LOÏ~°∞. P L`«ÊuÎ "åà◊¡‰õΩ ^ŒHõ¯‰õΩO_® „â◊=∞
KÕÜ«∞x"å_»∞ ^ÀK«∞‰õΩOÏ_»∞. „Ѩ[Å Hõà◊¡ =ÚO^Œ~° ã¨∞ã¨OѨ#fl"≥∞ÿ# =#~°∞Å∞ LOÏ~Ú. Jq "åà◊¡‰õΩ ^ŒHõ¯‰õΩO_® Z=_À
`«~°eOK«∞Hõ áÈ`«∞OÏ_»∞. ~å|O^Œ∞Å∞ "åe =∞#∞+¨µÅ#∞ Ñ‘‰õΩ¯uO@∂ LOÏ~Ú. JÏ¡ ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok ÖˇHõ¯‰õΩ q∞Oz
~åeáÈ`«∞OÏ~°∞. <åÅ∞QÆ∞ "≥∞`«∞‰õΩÅ∞ <À’¡H˜ áÈ=_»O HÀã¨O ^ÀÃã_»∞ <≥`«∞Î~°∞#∞ ^è•~°áÈã¨∞ÎOÏ~°∞. HÍx PHõe Kå=ÙÅ`À
JÅ=∞˜ã¨∞ÎOÏ~°∞. Hõ=∞‡x HõÅÅ`À qHõã≤OK«=eû# ÉÏźO J~å÷O`«~°OQÆ PyáÈ`«∞O@∞Ok. <åÅ∞QÆ∞ JHõ∆~åÅ∞ <À’¡
~åe`Õ =ÚYg∞‡^Œ *Ï˝#O "≥ÚÅ∞ã¨∞ÎO^Œx Pâ◊QÍ Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã "åà◊¡‰õΩ |_ç^Œ∂~°=∞=Ù`«∞O@∞Ok. HõëêìÅ H˘eq∞Ö’ #_çz
HÍÖÏxfl H“yeOK«∞H˘x K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Àfl_çH˜ H˘Å∞=Ù ^˘~°HõÖË^Œ∞. x~°∞^ÀºQÆO`À Ü«∞=fi<åxfl |eKÕã¨∞‰õΩ<Õ =∞#∞+¨µÅ∞OÏ~°∞.
Hõà◊¡ =ÚO^Œ~° hà◊√¡ áê~°∞`«∞OÏ~Ú. HÍx Q˘O`≥O_ç K«KÕÛ =∞#∞+¨µÖˇO^Œ~À. JO@~åx ÃÑ#∞=∞O@Ö’ HÍeáÈÜÕ∞
JÉèÏQÆ∞ºÅ∞OÏ~°∞. J_»qÖ’ Ѩ٘ì J_»qx H“yeOK«∞‰õΩ<Õ Pk"åã¨∞Å∞OÏ~°∞. "åix ™ê=¸Ç≤ÏHõOQÍ Ç¨Ï`«º KÕ¿ã
~å[º=ÚO@∞Ok. XO˜ xÏì_»∞ QÆ∞_çÃãÖ’ HÍ~°∞`«∞#fl ¢ã‘ÎÅ Hõhflà◊√¡OÏ~Ú. WÏ¡ ã¨=∞ã¨Î rq`åÅ "≥·~°∞^蕺Å, Ѷ¨∞~°¬}Å∞
=∞#K«∞@∂ì JÅ∞=ÚH˘x L#flѨC_»∞ áœ~°∞Å∞QÍ =∞# ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`« x~°fiiÎOK«‰õΩO_® LO_»@O x[OQÍ
^Õâ◊„^ÀǨÏ=∞=Ù`«∞Ok.
Hõ#∞Hõ<Õ ^Õâ◊„^ÀǨÏO KÕÜ«∞‰õΩO_® x["≥∞ÿ# ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ∞QÍ LO_®Åx HÍjO, Éèí∂=∞Ü«∞º, QÆO˜„Ѩ™ê^ŒO, ÉèÏ~°u „Ѩ[Å
P~åÏÖ’¡, áÈ~åÏÖ’¡ ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å `«O_®¡@Ö’ áêÖÁæ<åfl~°∞. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO XHõ¯>Ë D
„Ѩ[ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕã¨∞ÎO^Œx Q˘O`≥uÎ x#kOKå~°∞. ~å*ϺOQÆ |^ŒúOQÍ, K«@ìO ѨikèÖ’ ѨxKÕã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh K«@ì=ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ#
áêʼnõΩÅ∞ ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ#∞ ~å[„^ÀǨïÅO@∞Ok. Wk #_»∞ã¨∞Î#fl K«i„`«.
Jã¨Å∞ K«@ì=ºuˆ~‰õΩÅ∞ Z=~°O>Ë? D ^Õâ◊ Yx[ ã¨OѨ^Œ#∞ q^Õj |Ǩïâ◊*Ïu HõOÃÑhʼnõΩ Hõ@ìɡ_»∞`«∞#fl"åà◊√¡. 2l
™ê¯O ‰õΩOÉèíHÀ}OÖ’ "ÕÅHÀ@∞¡ q∞OˆQã≤# uq∞OQÆÖÏÅ∞. „Ѩ[Å Éèí∂=ÚÅ#∞ Ãã*òÅ ¿Ñi@ JѨÊ#OQÍ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ
Hõ@ìɡ˜ì# áêʼnõΩÅ∞. HÍ~°OKÕ_»∞, K«∞O_»∂~°∞, Mˇ·~å¡Ol, "ÕOÃÑO@, ÅH˜∆O¿Ñ@ÅÖ’ ^Œo`«∞Å#∞ #iH˜ K«OÑ≤# J„QƉõΩÅ
ÃÑ`«ÎO^•~°∞Å∞. ~ÀE ¢ã‘ÎÅ#∞ K«O¿Ñã¨∞Î#fl ѨÙ~°∞+¨ ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°∞Å∞. J~°"≥· ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ ~å¢+¨ìO
HÀã¨O ÃÑ#∞QÆ∞ÖÏ_»∞`«∞O>Ë K«@ì =ºuˆ~HõOQÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆#∞ J}z"Õã¨∞Î#fl „ѨÉèí∞`åfiÅ∞. K«@ì =ºuˆ~Hõ
áêʼnõΩʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å@O KÕÜ«∞@O Z˜ìѨiã≤÷`«∞ÅÖ’ K«@ì =ºuˆ~HõO HÍ^Œ∞. K«Ïìxfl ~°H˜∆OK«_®xH˜ [i¿Ñ
áÈ~å@O ~å[„^ÀǨÏO HÍ^Œ∞. Jk x["≥∞ÿ# ^Õâ◊ÉèíH˜Î. ^Õâ◊ÉèíH˜Î JO>Ë ''^Õâ◊=∞O>Ë =∞˜ìHÍ^ÀÜü∞ / ^Õâ◊=∞O>Ë =∞#∞+¨µÖ’Üü∞——
Jx K≥Ñ≤Ê# QÆ∞~°*Ï_» ã¨∂ÊùiÎ. „H˜ÔHò „H©_® ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞º L<å‡^ŒÉèíH˜Î ^Õâ◊ÉèíH˜Î HÍ^Œ∞. =O^Õ=∂`«~åxfl áê_»∞`«∂
=ºHõÎO KÕ¿ã =¸_è»ÉèíH˜Î HÍ^Œ∞. HÍj‡~ü H˘O_»Å HÀã¨O H˘Ï¡@ HÍ^Œ∞, P H˘O_»Å ã¨O^Œ∞# =¸Å∞QÆ∞`«∞#fl =∞#∞+¨µÅ
~À^Œ# q#@O, ^•xH˜ Ѩiëê¯~åxfl K«∂Ñ≤OK«@O x["≥∞ÿ# ^Õâ◊ÉèíH˜Î. =∞˜ìx „¿Ñq∞OK«@O, P =∞˜ì =∞#∞+¨µÅ rq`åÅ#∞
=∂~°Û_»O HÀã¨O [iˆQ áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆO HÍ=@O. ÉèÏ~°`«=∂`«#∞ „ѨѨOK« qѨ}˜Ö’ JOQÍOQÆO `åHõ@∞ì ÃÑ@ì_»O ^Õâ◊
ÉèíH˜Î HÍ^Œ∞. P `«e¡ ã¨Î#ºO JO^ŒiH˜ ^ŒHͯÅx PÖ’zOK«@O ^Õâ◊ÉèíH˜Î. D ^Õâßxfl HÍáê_»@O HÀã¨O „a©+πÃÑ· Ãã·#ºO`À
Ǩϟ~åǨϟs áÈ~å_ç z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkã¨∂Î LiHõOÉÏxfl =Ú^•Ì_ç# ÉèíQÆ`üã≤OQ∑, ã¨∞Y^Õ"£, QÆ∞~°∞^Õ"£Å HõÅÅ#∞ x[O
KÕÜ«∞O Jã¨Öˇ·# ^Õâ◊ÉèíH˜Î. ™ê~åOâ◊OÖ’ JO^ŒiH˜ ã¨=∂[# rq`«O ǨωõΩ¯Å∞, J=HÍâßÅ∞ LO_Õ ã¨=∂O[ HÀã¨O
áÈ~å_»@O ^Õâ◊ÉèíH˜Î Hõ#∞Hõ ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÖÏ¡~å UHõOHõO_ç. J„Hõ=∞ ˆHã¨∞ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~åÏxH˜ ã≤^Œú=∞=Ù^•O.
T
3 E<£, 2012

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
`≥ÅOQÍ}„Ѩ*τѶ¨Oò<åÜ«∞‰õΩÅÃÑ·J„Hõ=∞ˆHã¨∞–=∞#ã¨ÊO^Œ#
–=~°=~°~å=Ù
'qѨ¡=OÖ’ H˘#™êQÍÅx LOk. ã¨=∞ã¨=∂[O HÀã¨O
áÈ~å_®Åx—
E<£ 8 ~å„u =~°OQÆÖò lÖÏ¡ HÍ<åѨÓ~ü áÈbãπ¿ãì+¨<£
K≥H±áÈãπì ^ŒQÆæ~° JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ 9= `Õn# QÆ∂_»∂~°∞ ã≤S
|Å=O`«OQÍ Hõ<£ÃѶ+¨<£ ¿ãìò"≥∞Oò ~å~ÚOz#ѨC_»∞
ÔH.Ѩ^Œ‡(55) P"≥∞##∞ã¨iOz q∞ye# P~°∞QÆ∞~°∞ ~åã≤#
XѨCHÀÅ∞ Wk.
ÔH.Ѩ^Œ‡ JeÜ«∂ãπ ã‘`«Hõ¯ K≥~°∞‰õÄi ~å[‰õΩ=∂~ü(P*Ï^£)
ã¨Ç¨ÏK«i. PÜ«∞# Hõ#fl =ÚO^Õ 1974Ö’<Õ ~å_çHõÖò q^•ºi÷
ã¨OѶ¨∞O, [#<å@º=∞O_»eÖ’ ѨÓiÎHÍÅѨ٠HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ
ѨxKÕã¨∂Î "≥Ú^Œ˜™êi 75 "Õ∞Ö’ QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’ ~å_çHõÖò
Ü«Ú=[# ã¨OѶ¨∞O =∞Ǩ ã¨ÉèíÅ HÀã¨O q~°ã¨O ã≤ZãπP~ü „Ѩ™ê^£
P^èŒfi~°ºOÖ’ „ѨKå~°O [~°∞QÆ∞`«∞#flѨC_»∞ PÜ«∞#`À áê@∞
JÔ~ã¨ì~ÚOk. P =∞Ǩ ã¨ÉèíÅ∞ [~°∞QƉõΩO_® KÕÜ«∞_»O HÀã¨O
XHõ qѨ¡=„QÆ∂Ѩ٠QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ K≥~°∞‰õΩѨe¡ áÈbãπ¿ãì+¨<£ÃÑ·
^•_çKÕã≤ `«∞áê‰õΩÅ∞ Z`«∞ÎHõáÈ~ÚOk. `«~åfi`« H˘kÌ~ÀAňH
"åà◊¡O`å JÔ~ã¨ì~Ú, `«∞áê‰õΩÅ∞ iHõ=s J~Ú#ѨʘH© D
֒ѨÙQÍ x~°ƒO^èŒ=∞O`å ~å_çHõÖò Ü«Ú=[# ã¨OѶ¨∞O
=∞Ǩ ã¨ÉèíÅ∞ `«ÅÃјì x~°fiǨÏ} ÉÏ^茺`«Å∞ KÕѨ˜ì# q~°ã¨O,
[#<å@º=∞O_»e ã¨Oã¨÷Å∞ K«qK«∂_®eû =zÛOk. ã≤ZãπP~ü
„Ѩ™ê^£, P~üÔH, Éèí∂áêÖò, ã¨O^茺 áÈbãπ¿ãì+¨<£Ö’ z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞
J#∞ÉèíqOKå~°∞. ã≤ZãπP~ü, Éèí∂áêÖòÅ`À áê@∞ JÔ~ã¨ì~Ú#
Ѩ^Œ‡ ‰õÄ_® D "ÕkèOѨىõΩ QÆ∞~°~ÚOk.
áê~°fifѨÙ~°O ‰õΩ„@ˆHã¨∞Ö’ ɡ~ÚÖòÃÑ· q_»∞^ŒÅ~Ú#Ѩʘ
NH͉õΩà’^Œº=∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ =∞ǨÏ^Õ=<£`À
"≥Ú^ŒÅ∞ Ѩ^Œ‡ q"åǨÏO J~ÚOk. =∞ǨÏ^Õ=<£ Z=∞Ô~˚hûÖ’
'Z<£H“O@~ü— JÜ«∂ºHõ Z=∞Ô~˚hû `«~åfi`« qâßYѨ@flOÖ’
ZO>ˇH± KÕã¨∂Î ~å_çHõÖò q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞O J^Œº‰õ∆Ω_»~Ú#
K≥~°∞‰õÄi ~å[‰õΩ=∂~ü ã¨Ç¨ÏK«~åºxfl P"≥∞ ZOK«∞‰õΩ#flk.
|Ǩïâß 1984 ^•HÍ P"≥∞ P „áêO`«OÖ’<Õ Ñ¨xKÕã≤#@∞¡#flk.
J#HÍѨe¡Ö’ 84Ö’ [iy# ~å_çHõÖò Ü«Ú=[# ã¨OѶ¨∞O ã¨ÉèíÖ’
P"≥∞#∞ PYi™êi K«∂™ê#∞.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ =∞ÅH±¿Ñ@ „ѨÉèí∞`«fi L#fl`« áê~î°âßÅÖ’
K≥~°|O_»~åA q^•ºi÷QÍ P"≥∞ <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. K≥~°|O_»~åA
„ѨÉèÏ="Õ∞ P"≥∞#∞ qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’H˜ PHõi¬OzOk.
J#HÍѨe¡Ö’ K«∂¿ã<嘈H P"≥∞‰õΩ ™È_®|∞_ç¤ Hõà◊¡^•ÌÅ∞
=KåÛ~Ú. "≥Ú^Œ˜ #∞Op ÉÁ^Œ∞ÌQÍ<Õ LO_Õk QÍh Xɡã≤©
‰õÄ_® L#fl@∞¡#flk. 'x#∞fl ˆHO„^Œ Hõq∞© =∞Ç≤ÏàÏ ã¨ÉòHõq∞©
ã¨Éèí∞º~åÅ∞QÍ K«∂áê~°∞ Hõ^•. ~å¢+¨ì ™ê÷~Ú <åÜ«∞‰õΩ~åeq—
J<åfl_»∞ ã≤S. JO>Ë '=¸_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ <Õ#∞, <å
"≥O@ L#fl D #Å∞QÆ∞~°∂ U HÍOωõÄì ÖˉõΩO_® L<åflO.
JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® ZHõ¯_® =∂ g∞^Œ U <Õ~å~ÀѨ}
LO_»_®xH˜ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞— J#flk.
'ZO`« QÆ_»∞¤ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ Ô~·Å∞ kQÍ=∞O>Ë Z=~À ##∞fl
áÈÅ∞Û‰õΩ<Õ "åˆ~ =zÛ iã‘"£ KÕã¨∞‰õΩOÏ~°x ~å¿ãÎ =KåÛO—
J#flk.
P"≥∞`À áê@∞ JÔ~ã¨ì~Ú# P`«‡‰õÄ~°∞ ~°=∞}Ü«∞º(55)
|∞[˚=∞‡(45) J#flѨÓ~°‚(26) ã¨∞hÖò‰õΩ=∂~ü(28) <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡
=∞„iáê_»∞ „QÍ=∂xH˜ K≥Ok# =∂"À~Úã¨∞ì ™ê#∞Éèí∂uѨ~°∞Å
‰õΩ@∞O|O. `«b¡ `«O„_ô, ‰õÄ`«∞~°∞, H˘_»∞‰õΩ x~°∞¿Ñ^Œ ^Œo`«
‰õΩ@∞O|O. ~°=∞}Ü«∞º‰õΩ K≥=Ù_»∞. Ô~O_»∞ K≥=ÙÖ’¡ q∞+¨<£
ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë `«Ñ¨Ê qxÑ≤OK«^Œ∞. HÍh JÔ~ã¨∞ìHÍQÍ<Õ áÈbã¨∞Å∞
Jq ‰õÄ_® U"À „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# PÜ«Ú^è•Öˇ·#@∞¡
fã¨∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ‰õÄ`«∞~°∞ J#flѨÓ~°‚‰õΩ WO`« z#fl=Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ
P~°÷Ô~·˜ãπ J<Õ H©à◊§ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# "åºkè. HÍh JO^Œ~°∂
ZO`À L`åûǨÏOQÍ, LÖÏ¡ã¨OQÍ HõxÑ≤OKå~°∞.
PÔ~ã¨ì~Ú#ѨC_»∞ Z=iH© XO˜ g∞^Œ |@ìÅ∞ `«Ñ¨Ê Ug∞
ÖË=Ù.
gix Éèí„^•K«ÅO g∞^Œ∞QÍ K«fÎãπѶ¨∞_£‰õΩ ѨOÑ≤KÕ U~åÊ@∞
KÕã≤O^Œ<Õ J#∞=∂#O`À K«O„^ŒHõà◊(ÉèÏ~°u)x 9= `Õn L^ŒÜ«∞O
9 QÆO@ʼnõΩ ǨÏ#∞=∞H˘O_» áÈbãπ ÃÇÏ_£ HÍfi~°ì~üû‰õΩ ^ŒQÆæ~°QÍ
L#fl ¿ãflÇ≤Ï`«∞~åe WO’¡ JÔ~ã¨∞ì KÕ™ê~°∞ HÍh "åà◊§`Àáê>Ë
P ~å„`Õ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤#@∞¡ K«∂áê~°∞. ÉèÏ~°u =~°OQÆÖò lÖÏ¡
ёѨÙÖòû"å~ü HÍ~°º^Œi≈QÍ Ñ¨xKÕã≤ J=∞~°∞_≥·# áÈÖˇ
ã¨∞^Œ~°≈<£Ô~_ç¤(P~üÔH) ã¨Ç¨ÏK«i. PÜ«∞# Z<£H“O@~ü `«~åfi`«
|Ç≤Ï~°OQÆ rq`«OÖ’H˜ =zÛ J=∞~°∞Å |O^èŒ∞q∞„`«∞Å
ã¨OѶ¨∞OÖ’ ѨxKÕã¨∞Î#flk. #~°ûO¿Ñ@ ^ŒQÆæ~° |∞^èŒ~å=Ù¿Ñ@
P"≥∞ T~°∞. ¿Ñ^Œ "Õ∞~° ‰õΩ@∞O|OÖ’ Ѩ٘ìOk.
Ѩ^Œ‡, ~°=∞}Ü«∞º ‰õΩ@∞O|O "≥O@ "≥Ç≤ÏHõÖòÖ’ Éèí„^•K«ÅO
áÈ`«∞#fl zO`å H˜~°}ü(30)#∞ áÈbã¨∞Å∞ áêsì H˘iÜ«∞~üQÍ
ÉèÏqOz z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞ Ãјì D ˆHã¨∞Ö’ ÃÑÏì~°∞.
x¿+kè`« =∂"À~Úã¨∞ì áêsìÖ’H˜ i„‰õÄò"≥∞Oò J<Õ

5. 5 E<£, 2012
<Õ~å~ÀѨ}`À gà◊§O^ŒiÃÑ· ‰õΩ„@(120a) `À ã¨Ç¨ J<£ÖÏѶ¨ÙÖò
Ü«∂H˜ìq©ãπ(„Ñ≤"≥#¬<£) Ü«∂H±ì(UAPA)#∞ ÃÑÏì~°∞. JO>Ë
P~°∞<≥ÅÅ^•HÍ Kåi˚+‘@∞ "ÕÜ«∞‰õΩO_® *ˇ·Ö’¡ x~°ƒOkèOKÕ
J=HÍâ◊O LO^Œ#fl =∂@. (Kåi˚+‘ò "ÕÜ«∞QÍ<Õ qKå~°}
[~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<À, ɡ~ÚÖò =ã¨∞ÎO^Œ<À HÍ^Œ∞)
W^ŒO`å áÈbã¨∞Å K«@ì =ºuˆ~Hõ L`åûǨ xH˜ XHõ
L^•Ç¨Ï~°} J~Ú`Õ WO`«Hõ<åfl Pã¨H˜Î ^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿOk.
J<åºÜ«∞"≥∞ÿ#k. =∞~À =ÚQÆ∞æix WO^Œ∞Ö’ xOk`«∞Å∞QÍ
K«∂ѨÙ`«∂ "åà◊√§ Ѩ~åsÖ’ L<åfl~°x i=∂O_£ iáÈ~°∞ìÖ’
~åÜ«∞_»O.
"åà◊√§ 1. P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞º–`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
J^茺‰õ∆Ω_»∞. 2. _®Hõì~ü ã≤.HÍjO– `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
HÍ~°º=~°æã¨Éèí∞º_»∞, '#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}— Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞.
PO„^èŒ ™ê~°ã¨fi`« Ѩi+¨`ü „áêK«º HõàÏâßÅÖ’ Jã≤ÃãìOò
„á⁄ÃѶã¨~ü, 3. QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒO– J=∞~°∞Å |O^èŒ∞q∞„`«∞Å
ã¨OѶ¨∞O ~å¢+¨ì J^茺‰õ∆Ω_»∞, Ô~=Å∂º+¨#s _≥"≥Ú„Hõ˜H± „Ѷ¨Oò
JdÅ ÉèÏ~°`« Láê^茺‰õ∆Ω_»∞.
ã¨iQÍæ D E<£ 7,8,9 `ÕnÖ’¡ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
~å¢+¨ì ™ê÷~Ú ã¨=∂"Õâ◊O, ZxflHõÅ∞, „ÃÑãπHÍ#ÊùÔ~<£û =ÔQ·~å
HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ã¨∞O^Œ~°Ü«∞º q*Ï˝# Éèí=<£Ö’
[iQÍ~Ú. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ "åiHÀ PѶ‘ã¨∞ L#flk. J=∞~°∞Å
|O^èŒ∞ q∞„`«∞Å ã¨OѶ¨∞O ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨OòÖ’
ã¨Éèíºã¨Oã¨÷. D =ÚQÆ∞æ~°∂ x`«º=¸ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’<À,
~å¢+¨ìOÖ’x U^À XHõ |Ç≤Ï~°OQÆ, „Ѩ*ÏÇ≤Ï`« HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’
áêÖÁæO@∂<Õ LOÏ~°∞. ã¨ÉèíÅ∞, ã¨=∂"ÕâßÖ’¡ =∂Ï¡_»∞`«∂
LOÏ~°∞. |Ǩïâß „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ HÍÅO #∞Oz
_®IIã≤.HÍjO áêÖÁæO@∞#flO`« Z‰õΩ¯=QÍ ã¨ÉèíÖ’¡ áêÖÁæO@∞#fl
=HõÎÅ∞ =∞~˘Hõ~°∞ ÖË~°∞.
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º =ÚÃÑÂÊ ã¨O=`«û~åʼnõΩ ÃÑ·QÍ Láê^蕺ܫ∞
L^Œº=∂Ö’¡, ~å¢+¨ì™ê÷~Ú <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ ѨxKÕ™ê_»∞. ZÑ≤˜ZѶπ,
_ç˜ZѶπ x~å‡}ÏÖ’¡, <åÜ«∞Hõ`«fi ™ê÷#OÖ’ H©ÅHõ áê„`«
=Ç≤ÏOKå_»∞. 1997Ö’ =~°OQÆÖòÖ’ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} ã¨^Œã¨∞û [iy# <å˜ #∞Op, `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí
U~°Ê_ç ^•x ÉÏ^茺`«Å∞ KÕѨ˜ì#Ѩʘ #∞Op QÆ`« Ѩk¿ÇÏ#∞
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ „Ѩ*ÏQÍÜ«∞‰õΩ_»∞ QÆ^ŒÌ~ü`À áê@∞ P L^Œº=∞
|~°∞=Ù ÉÏ^茺`«Å∞ ѨOK«∞‰õΩ#fl"å_»∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
„Ѩ^è•# HÍ~°º=~°æ ÉÏ^茺`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz E<£ 7#<Õ ^•x
J^茺‰õ∆ΩxQÍ ZxflHõÜ«∂º_»∞.
_®IIã≤.HÍjO QÆ`« Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ q^•ºi÷QÍ,
1998Ö’ U~°Ê_ç# `≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò(TSF)
Hõhfi#~üQÍ, J^蕺Ѩ‰õΩxQÍ, Hõq, ~°K«~Ú`«QÍ, ã¨Oáê^Œ‰õΩxQÍ
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ q^•º, ™êÇ≤Ï`«º, ™êO㨯 $uHõ
~°OQÍÖ’¡ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞. =∞Oz =HõÎ. H˘<åflà◊√§QÍ
q~°ã¨O HÍ~°º=~°æ ã¨Éèí∞º_»∞. '#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}—
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞.
QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒO 70Å #∞Oz rq`«=∞O`å NH͉õΩ
à’^Œº=∞O, qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å ã¨OѶ¨∞O, qѨ¡"À^Œº=∞O`À
=Ú_çѨ_çOk. 2006 #∞Oz J=∞~°∞Å |O^èŒ∞ q∞„`«∞Å
ã¨OѶ¨∞OÖ’ ѨxKÕã¨∂Î <åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ^•x
J^茺‰õ∆ΩxQÍ H˘#™êQÆ∞`«∂ 2012 U„Ñ≤ÖòÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’
[iy# P~ü._ç.ZѶπ. JdÅ ÉèÏ~°`« „Ѩ^äŒ=∞ =∞Ǩ ã¨ÉèíÖ’¡ ^•x
Láê^茺‰õ∆ΩxQÍ ZxflHõÜ«∂º_»∞.
QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒO, P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º ã‘xÜ«∞~ü ã≤©*ˇ<£û
‰õÄ_®. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞ áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡
Ãјì P"≥∂kOK«_»O ^•fi~å [~°QÆ=Åã≤O^Õ J~Ú<å, Jk
ˆH=ÅO ZxflHõÅ =Å¡ ™ê^茺=∞ÜÕ∞ºk HÍ^Œx, JO^Œ∞HÀã¨O
áÈ~å_®eû LO@∞O^Œx, P L^Œº=∂xfl Éèí∂q∞ `«k`«~° „ѨHõ$u
=#~°∞¡ „Ѩ*ÏѨ~°O HÍ"åÅ<Õ áÈ~å@O`À J#∞ã¨O^è•xOz
x~°fiÇ≤ÏOKåÅx Hõ#∞Hõ ™ê~åOâ◊OÖ’ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O <åºÜ«∞"≥∞ÿOk, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿOk, Éèí∂™êfi=∞º
™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ ã¨fiÉèÏ=O HõÅk Jx ÉèÏqOKÕ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ
K≥Ok# "åà◊√§ gà◊√§, Hõ#∞Hõ q~°ã¨O J~Ú<å, P~ü_çZѶπ
J~Ú<å D x~°ƒO^è•xfl „w<£Ç¨ÏOò PѨˆ~+¨<£Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
K«∂™ê~Ú. 2009 ÃãÃÑìO|~üÖ’<Õ „w<£Ç¨ÏOò PѨˆ~+¨<£ ¿Ñ~°∞`À
=#~°¡#∞ HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜ áÈ~å_»∞`«∞#fl „Ѩ*Ï~åâ◊√ÅÃÑ· ˆHO„^Œ
~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ „Ѩ`«ºHõ∆ ^•_ç "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. QÆ^ŒÌ~üÃÑ· ǨÏ`åº
„Ѩܫ∞`«flO(1997), HÍjOÃÑ· ZaqÑ≤ ^•_ç(1999), ɡe¡Åe`«
ǨÏ`«º(1999), SÅ#fl 'Z<£H“O@~ü—(2001), Hõ#HÍKåi ǨÏ`«º
`«~åfi`«(2005), Ô~O_À ^Œâ◊Ö’ 2009 #=O|~ü 29#
˜P~üZãπ J^茺‰õ∆Ω_»∞ ÔH.K«O„^ŒâıY~°~å=Ù x~åǨ ~° nHõ∆ HÍÅOÖ’
J`«x J„Hõ=∞ JÔ~ã¨∞ì #∞Oz `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ÅÃÑ· D ^•_çx
=∞#O ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ K«∂ã¨∞Î<åflO. J#∞Éèíqã¨∞Î<åflO.
Ü«¸x=i≈© q^•º~°∞÷Å g∞^•, =ÚYºOQÍ L™ê‡xÜ«∂
q^•º~°∞÷Å g∞^Œ =O^ŒÅ "ÕÅ ˆHã¨∞Å∞, ÖÏsîKås˚Å∞,
ÉèÏ+¨Ê"åÜ«Ú „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ iáÈ~°∞ì KÕ¿ã [~°fleã¨∞ìÅ∞ ‰õÄ_®
K«qK«∂_®eû =zÛOk. Ü«∂‰õÄÉòÔ~_ç¤x Ãјì# z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞
^Œ$â◊º=∂#O KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë 'J~°÷ ã¨`«º— ã≤x=∂<À,
'JO‰õΩ~ü—ã≤x=∂<À QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ"åe.
WOHõ J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ K«Ïìxfl „ѨÜ≥∂yOK«_®xÔH·`Õ
_®IIK≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü „Ñ≤"≥O˜"£ _ç>ˇ#¬<£#∞ q∞Oz#

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO =∞~˘Hõ@∞O_»^Œ∞.
Wk q_çQÍ `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å g∞^Œ<À, JO^Œ∞Ö’#∂
„Ѩ`ÕºH˜Oz qѨ¡"åaè=∂#∞Å g∞^Œ<À, JO^Œ∞Ö’#∂
=∂"À~Úã¨∞ì J#∞|O^èŒ ã¨Oã¨÷Ö’¡ ѨxKÕã¨∞Î#fl "åà◊¡ g∞^Œ<À
[~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•_çQÍ, x~°ƒO^èŒOQÍ ÉèÏqOKÕ XHõ L^•ã‘#,
Jb#, xi¡Ñ¨Î ã≤÷uH˜ ~å[ºO ã¨=∂*Ïxfl <≥@ìQÆeyO^• Jx
Pâ◊Û~°ºO HõÅ∞QÆ∞`«∞#flk.
„w<£Ç¨ÏOò PѨˆ~+¨<£ ÅHõ∆ ºO Uq∞˜? =∂"À~Úã¨∞ìÖÏ?
Pk"åã¨∞ÖÏ? ^Õâ◊OÖ’x =#~°¡#∞ |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhʼnõΩ,
|_® HõOÃÑhʼnõΩ Hõ@ìɡ@ì_»=∂? =#~°¡#∞ =â◊O KÕã¨∞HÀ=_»O
HÀã¨O L#fl J_»¤O‰õΩÅhfl `˘ÅyOK«∞HÀ=_»=∞#flk =∞#
K≥·`«#ºOÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ`Õ `«Ñ¨Ê =∞#O D ^•_çx =∞#ã¨∞‰õΩ
Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË=Ú. Wk qѨ¡"À^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ „HÍOuHÍs
[#`«#ã¨~å¯~ü— ¿Ñ~°∞`À #∂`«# =∂#"åq+¨¯~°} HÀã¨O „Ѩ[Å∞
KÕã¨∞Î#fl XHõ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ „ѨÜ≥∂QÆO g∞^Œ ^•_ç Jx
'Ö’<å~°ã≤— ™ê~åOâ◊OÖ’H˜ K«∂_»QÆey`Õ `«Ñ¨Ê, Jk Pk"åã¨∞Å
ã¨=∞™Èº, =∂"À~Úã¨∞ì ã¨=∞™Èº Jx JxÑ≤ã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ì _ç=∂O_£Ö’ L^Œº=∞OÖ’ =#~°¡, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ <åºÜ«∞"≥∞ÿ#
PHÍOHõ∆ ÖËHõáÈ`Õ NHõ$+¨‚ Hõq∞© iáÈ~°∞ìÖ’ ~°Ç¨Ï㨺 ã¨∂K«#Å∞
ZO^Œ∞‰õΩOÏ~Ú? Jx ‰õÄ_® x~°ƒO^è•xfl ZÏ¡
J=∞Å∞KÕÜ«∂e? U ^ŒO_»# qkèOKåe? U „Ѩ֒ÉèÏÅ∞
ÃÑÏìe? Z=i<≥Ï¡ "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∂e Jx.
Wk ã¨Ê+¨ìOQÍ Pi÷Hõ ѨiÉèÏ+¨Ö’ HõOÃÑh hu. ~å[H©Ü«∞
ѨiÉèÏ+¨Ö’ ™ê„=∂[º"å^Œ ^ŒàÏshu. Wk XHõi ^ŒQÆæ~° PˆQk
HÍ^Œ∞ J#_®xH˜ #=O|~ü 29 ÔHã≤P~ü J„Hõ=∞ JÔ~ã¨∞ì #∞Oz,
Ü«∂‰õÄÉòÔ~_ç¤ z„`«Ç≤ÏOã¨Å #∞Oz, K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü „Ñ≤"≥O˜"£
_ç>ˇ#¬<£ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò ÉÏ^èŒ∞ºÅÃÑ· D UAPA ˆHã¨∞
^•HÍ Jhfl ^•YÖÏÖË. ~å[ºO KåѨH˜O^Œ h~°∞ÖÏ ~°zã¨∞Î#fl
‰õΩ`«O„`åÖË.
Kè«fÎãπѶ¨∞_£ ã¨∞~å‡ lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü JÖˇH±û ™êÖòg∞#<£#∞
=∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ |OnQÍ fã¨∞HõáÈ`Õ ^Õâ◊=∞O`å SUZãπ
JkèHÍ~°∞¡ f„=OQÍ ã¨ÊOkOKå~°∞. WÏ¡ J~Ú`Õ q^èŒ∞Å∞,
ÉÏ^茺`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«ÖË=∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO J`«x „áê}ÏʼnõΩ
Ǩ g∞ Ѩ_®Å<åfl~°∞. J`«_»∞ ^Œo`«∞_»∞ QÆ#∞Hõ ^Œo`«
ã¨OѶ¨∂Å∞(ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ <å‰õΩ ‰õÄ_® XHõ ^Œo`« q^•ºi÷
ã¨OѶ¨∞O q[˝Ñ≤ΠѨ„`«O WzÛOk.) ¢ÔH·ã¨Î=Ù_»∞ QÆ#∞Hõ ¢ÔH·ã¨Î=
ã¨OѶ¨∂Å∞, K«iÛÅ∞ ã¨ÊOkOKå~Ú. HÀÜ«∞O|`«∂Î~°∞ #∞Oz
XHõ „H˜+≤ìÜ«∞<£ HÍÖËl „Ñ≤xûѨÖò =∞^茺=iÎ`«fiO =Ç≤Ï™êÎ#x
~åÜ«∞ѨÓ~ü "≥àÏ¡_»∞. `«q∞à◊√_»∞ QÆ#∞Hõ =zÛ# ã¨ÊO^Œ#
TÇ≤ÏOK«ÖËxk. `«q∞à◊<å_»∞ =ÚYº=∞O„u [Ü«∞Åe`« UHõOQÍ
„Ѩ^è•xˆH ÖËY ~åã≤Ok. áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ US_çZOÔH, _çZOÔH
ã¨Éèí∞ºÅ∞ J`«x q_»∞^ŒÅ HÀã¨O _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞.
D U XHõ¯ Jã≤Î`åfixH˜ K≥O^Œx qâßÅ ^Œ$HõÊ^äŒO QÆÅ
=∂#=`å"å^Œ∞Öˇ·`Õ PÜ«∞# ÉèÏ~°º QÆ~°ƒù=u QÆ#∞Hõ =∂#=`å
^Œ$HõÊ^äŒO`À J`«xfl(J`«xH˜ L|ƒã¨O "åºkè ‰õÄ_® LO^Œx)
U Ǩ h `«ÅÃÑ@ì‰õΩO_® q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∂Å<åfl~°∞. (PÜ«∞##∞
|OnQÍ fã¨∞‰õ"≥o¡# =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ Ãјì# _ç=∂O_»∞ÅÖ’
QÆ~°ƒù=uQÍ JÔ~ã¨ì~Ú *ˇ·Ö’¡ „Ѩã¨qOz# XHõ Pk"åã‘ =∞Ç≤Ïà◊#∞
q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∂Å<Õ _ç=∂O_»∞ L#flk. ÃÇÏã≤>ˇÿ@ãπ`À
z~°HÍÅOQÍ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∂ *ˇ·Ö’¡ =∞QÆ∞æ`«∂ 65 Uà◊¡ =$^Œ∞ú_»∞
K«O„^ŒâıY~°Ô~_ç¤ L<åfl_»∞. D W^ŒÌih HõÖˇHõì~ü#∞ =ke# XHõ
QÆO@ˆH =^Œ∞Å∞`å=∞x <À˜=∂@QÍ „ѨÉèí∞`«fiO JOwHõiOz
=∂@ `«Ñ≤ÊOk.
áêÅHõ=~åæÅ ã¨ÊO^Œ# ZÏ¡ LO@∞Ok? áêO_»=ÙÅ∞
ѨÖÏ<å J~°}ºOÖ’ L<åfl~°x `≥eã≤ H“~°=ÙÅ∞ ^•_çKÕÜ«∞_®xH˜
=¿ãÎ QÆO^èŒ~°∞fiÅ∞ "åà◊§#∞ =ÅÖ’¡ |OkèOz áêO_»=ÙÅ =ÚO^Œ∞
Ѩ_Õ™êÎ~°∞. JѨC_»∞ ^èŒ~°‡~åA `«=∞ =∞^茺 `«QÆ=Ù =zÛ#ѨC_»∞
`å=Ú #∂~°∞QÆ∞~À, S^Œ∞QÆ∞~°∞x `«QÆ∞=ÙÖÏ_»∞`å=Ú QÍh
W`«~°∞Å`À =zÛ#ѨC_»∞ #∂@ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°O XHõ>Ë#x
`«=ڇʼnõΩ Ç≤Ï`«=Ù K≥Ñ≤Ê =keÃÑ@ì=∞OÏ_»∞. 'HÍQÆÅѨx
QÆO^èŒ~°∞fiÅ∞ KÕ™ê~°x—ã¨iÃÑ@∞ìHÀ_»O.
K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ÃÑ· JeÑ≤i ^•_ç ^•HÍ PÜ«∞##∞
â◊„`«∞=ÙQÍ K«∂ã≤# áêÅHõ=~åæÅhfl PÜ«∞#ÃÑ· ǨÏ`åº
„Ѩܫ∞`åflxfl =ÚHõÎHõO~î°O`À YO_çOKå~Ú. JÖψQ Z"≥∞‡Ö˺
#iûÔ~_ç¤ Ç¨Ï`«º#∞ YO_çOz# "åiÖ’ PÜ«∞# HõbÎ HõÅ∞¡
"åºáê~°O`À =∞~°}˜Oz# =O^ŒÖÏk =∞Ok „Ѩ[ŠѨ@¡ „ѨQÍ_è»
™ê#∞Éèí∂u `≥eÑ≤# "åà◊√¡ ‰õÄ_® L<åfl~°∞.
"≥·ZãπP~ü ÃÇÏeHÍѨì~ü „Ѩ=∂^ŒOÖ’ =∞~°}˜Oz#^•xH˜
=zÛ# ™ê#∞Éèí∂u, ZO`« [QÆ<À‡Ç¨Ï# qâ◊fi~°∂áêxfl
fã¨∞‰õΩ#fl^À WOHÍ =∞#O J@∞ #∞Oz Hõà◊√¡ uѨCHÀ<ÕÖË^Œ∞.
~°K«~Ú`«Å∞QÍ, J^蕺Ѩ‰õΩÅ∞QÍ, `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å∞QÍ,
J=∞~°∞ŠѨ@¡ Q“~°"åaè=∂<åÅ∞ Hõey# qѨ¡"åaè=∂#∞Å∞QÍ,
Ñ‘_ç`« „Ѩ[ÅѨ@¡ ѨHõ∆áê`«O HõÅ"åiQÍ, ~å*ϺOQÆ Ü«∞O„`«O
XHõ J}z"Õ`« ™ê^èŒ#=∞<Õ J=QÍǨÏ# HõÅ"å~°∞QÍ, "≥Ú`«ÎOQÍ
„Ѩ*Ï™êfi=∞º"å^Œ∞Å∞QÍ(h Jaè„áêÜ«∂Å`À U =∂„`«O
UH©ÉèÏ=O ÖËHõáÈ~Ú<å h Jaè„áêÜ«∞ „ѨHõ@# ¿ãfiK«Ûù HÀã¨O
<å „áê}ÏÅ~Ú<å JiÊ™êÎ#∞–J#flk Hõ^• „Ѩ*Ï™êfi=∞º
K≥·`«<åºxH˜ w@∞~å~Ú) Jxfl˜Hõ#fl q∞Oz =∂#=ÙÅ∞QÍ
J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ x~°ƒO^èŒ ‰õΩ„@‰õΩ =∞# ã¨ÊO^Œ# Uq∞˜?
Wk =∞# qâßfi™êʼnõΩ, qÅ∞=ʼnõΩ ѨsHõ∆. T

7. 7 E<£, 2012
NHõ$+¨‚Hõq∞©Zxq∞^ÀJ^蕺ܫ∞O
~°Ç¨Ï㨺x"ÕkHõѨÓiÎáê~î°O
1) g∞_çÜ«∂ "Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xfl XHõ ~°∂ѨOÖ’H˜
=∞ÅK«_»OÖ’ 13 ZÅ„HÍìxH± Kå<≥à◊√¡, 5 „Ѩ^è•# ™ê÷xHõ
k#Ѩ„uHõÅ∞ =ÚO^Œ∞<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ Kå<≥à◊√¡(~å*ò
#∂ºãπ, ÃÇÏKü.ZO.˜q) q∞#Ǩ q∞QÆ`å=hfl ã¨"≥∞ÿHõº PO„^èŒ
„Ѩ^Õâò‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞xã¨∞Î<åfl~Ú. ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# Ô~O_»∞ Kå#à◊√¡
q∞#Ǩ q∞QÆ`å Kå#à◊¡ DH˜fi© ǨϟŤ~°¡O`å ã‘=∂O„^èŒ "åˆ~.
JÖψQ Ѩ„uHõÅhfl ã‘=∂O„^èŒ "åi KÕ`«∞Ö’¡<Õ L<åfl~Ú.
„Ѩ^è•#OQÍ Z_ç@~°∞¡/ Ô~ã≤_≥Oò Z_ç@~°∞¡, ã¨Éò Z_ç@~°∞¡
Z‰õΩ¯=QÍ ã‘=∂O„^èŒ "åˆ~. ã≤x=∂ ~°OQÆO =O˜ "å˜Ö’
‰õÄ_® "åi^Õ PkèѨ`«ºO. ™ê=∂#∞º_ç Jaè„áêÜ«∂xH˜ XHõ
~°∂áêxfl W=fi_»OÖ’ D ~°OQÍÖ’¡ L#fl"å~°∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O`À
Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO „Ѩ^è•#=∞=Ù`«∞Ok. J~Ú`Õ PÜ«∂
„áêO`åÖ’¡x cò [~°fleã¨∞ìÅO`å ™ê÷x‰õΩÖË. Hõ#∞Hõ PÜ«∂
„áêO`åÖ’¡x ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# "å~°ÎÅ∞ „áêOfÜ«∞
=∞<ÀÉèÏ"åÅ<Õ „ѨuѶ¨eOK«=K«∞Û. 2. J<ÕHõ PO^Àà◊#ʼnõΩ
ˆHO„^ŒaO^Œ∞=ÙQÍ =∂~°#∞#fl ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°OÖ’ "å~åÎ
¿ãHõ~°}Ö’ LO_Õ [~°fleã¨∞ìÖ’¡ Z‰õΩ¯= =∞Ok „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}‰õΩ *ˇ· H˘>Ëì"åˆ~ Hõ#∞Hõ, L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=iû©
q^•º~°∞÷Å PO^Àà◊# q+¨Ü«∞OÖ’QÍh, P`å‡Ç¨ï`«∞Å
q+¨Ü«∞OÖ’QÍh g∞_çÜ«∂ Z‰õΩ¯= KÕã≤ K«∂Ѩ_»O [~°∞QÆ=K«∞Û.
Hõ#∞Hõ "åã¨Î"åÅ∞ =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤OKÕÖÏ... J#=ã¨~°"≥∞ÿ#
ǨÏ_®=Ù_ç ÖˉõΩO_® LO_®ÅO>Ë g∞_çÜ«∂ "Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò J<Õk
J`«ºO`« „Ѩ^è•#O HÍ"åe. W©=e HÍÅOÖ’ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
PO^Àà◊# q+¨Ü«∞OÖ’ g∞_çÜ«∂ Hõ=ˆ~*ò `«‰õΩ¯= HÍ=_»O
HõxÑ≤OzOk. ^•x`À PO^Àà◊# L^Œ$u ‰õÄ_® `«yæ#@∞ì
QÆ=∞xOK«=K«∞Û. g∞_çÜ«∂ ǨÏ∫ãπÅÖ’ „Ѩu XHõ¯˜ XHÀ¯
~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ J#∞|O^èŒOQÍ L<åfl~Ú. „Ñ≤Oò g∞_çÜ«∂Ö’
Jxfl „Ѩ^è•# "å~åÎѨ„uHõÅ∞ ã‘=∂O„^èŒ "åi Ü«∂[=∂#ºO
H˜O^Œ<Õ L<åfl~Ú. "å~°∞ „ѨK«∞iOKÕ ™ê÷xHõ "å~°ÎÅ∞ „Ѩ^è•#
Éèí∂q∞Hõ#∞ áÈ+≤™êÎ~Ú. PO„^èŒ*’ºu Z_ç@~ü q∞#Ǩ , q∞QÆ`å
Z_ç@~°¡O`å ã¨"≥∞ÿHõº PO„^茄Ѩ^Õâò "≥·¿Ñ xÅ|_»∞`«∞<åfl~°∞.
ZÅ„HÍìxH± Kå#à◊¡ÖψQ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ „Ñ≤Oò g∞_çÜ«∂‰õΩ
‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ"åºÅ∞ L<åfl~Ú. WHõ¯_»
Z_ç’iÜ«∞à◊¡Ö’x Jaè„áêÜ«∂Å#∞, Ѩ`åHõ ji¬Hõefl, ™ê÷xHõ
"å~åÎOâßÅ#∞, lÖÏ¡Å Z_ç+¨#¡#∞ "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°
=ÚOk. Jq "åã¨Î"å^è•i`åÅ∞QÍ, `≥ÅOQÍ} PO^Àà◊#ʼnõΩ
`«y# "Õ∞~° =∂„`«"Õ∞ Hõ=ˆ~r WKÕÛ q^èŒOQÍ K«∂_®eû LOk.
„Ñ≤Oò g∞_çÜ«∂ Z‰õΩ¯=QÍ „ѨÉèí∞`«fi J_»fi~ü>ˇÿ*ò"≥∞O@¡ÃÑ·<Õ
P^è•~°Ñ¨_ç LOk. "å˜H˜ „Ѩ^è•# P^•Ü«∞ =#~°∞ W^Õ. Hõ#∞Hõ,
"å˜x *Ï„QÆ`«ÎQÍ "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞QÆey`Õ ÅH∆ͺxfl ™êkèOK«_»OÖ’
W^À ~°Ç¨Ï㨺O!
ǨÏã≤Î<åѨÙiÖ’x ǨϟOâßY HÍ~åºÅÜ«∞O ÃѶ·à◊¡ ^˘O`«~°Å H˜O^Œ WO`«HÍÅO xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿáÈ~Ú# ~å[º
~°Ç¨Ï㨺O! WѨʘ^•HÍ D ~°Ç¨Ï™êºxfl |Ü«∞@‰õΩ ÖψQO^Œ∞‰õΩ [~°QÆx „Ѩܫ∞`«flO ÖË^Œ∞. „Ѩܫ∞uflOK«x
â◊‰õΩÎÅ∞ ÖË=Ù. =∞Ǩ =∞ǨïÅ∞, g∞_çÜ«∂ ™ê„=∂*ϺÅ∞, P ~°Ç¨Ï㨺OÃÑ· ^ŒO_≥`ÕÎ PÖ’K«# ‰õÄ_®
KÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~Ú. QÆ`«OÖ’ H˘xfl "åºYºÅ∞ |Ü«∞@‰õΩ =KåÛ~Ú `«Ñ≤ÊOz...ѨÓiÎ áê~î°O =zÛOk
ÖË^Œ∞. HÍh... P ~°Ç¨Ï㨺O WѨC_»∞ ѨÓiÎQÍ |@ì|Ü«∞Öˇ·Ok. ã¨Ñ¨Î ã¨=Ú„^•Å P=Å =∞„i K≥@∞ì
`˘„~°Ö’ #H˜¯# ‰õΩ„@ PÜ«Ú=Ù.. Z@ìˆHʼnõΩ zH˜¯Ok! ã‘=∂O„^èŒ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O `≥ÅOQÍ}‰õΩ
KÕã≤# =º=ã‘÷Hõ$`« "≥∂ã¨O |@ì|Ü«∞Öˇ·Ok! J^Õ NHõ$+¨‚ Hõq∞© Zxq∞^À J^蕺ܫ∞O. U_®k áê@∞
qǨ ~° Ü«∂„`«Å∞ KÕã≤ =O_ç "åiÛ# ѨÙOMÏ#∞ ѨÙOMÏÅ =Úã¨∞QÆ∞ x"ÕkHõ‰õΩ [`«KÕã≤# Jã¨Å∞ ã≤ã¨Å∞
^Œ∞~å‡~°æO!

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Jq „Ѩ^è•# áê„`«#∞ áÈ+≤OK«=K«∞Û.
3) xiú+¨ìOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, g∞_çÜ«∂ D Ѩ#∞Å∞
KÕÜ«∞‰õΩO_® *Ï„QÆ`«Î Ѩ_®e.
Z) „Ѩ[Å#∞ ÉèíÜ«∞„ÉÏO`«∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕÜ«∞=^Œ∞Ì.
a) JuQÍ ã¨ÊOkOKÕ q^èŒOQÍ J#=ã¨~°"≥∞ÿ# ǨÏ_®q_çx,
x~å^è•~°"≥∞ÿ# TǨ [x`åÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«=^Œ∞Ì.
ã≤) =∞`« q^ÕfiëêÅ#∞ ˆ~ÔHuÎOK«=^Œ∞Ì.
_ç) Ç≤ÏOã¨/Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ PO^Àà◊#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# áê`«,
Jã¨O^Œ~°ƒù H˜¡Ñ≤ÊOQÆ∞Å =O˜ "å˜x K«∂Ñ≤OK«=^Œ∞Ì.
WO^Œ∞‰õΩ K«@ìOÖ’x ã¨O|Okè`« ÃãHõ∆#¡ H˜O^Œ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
x¿+^è•[˝Å#∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ qkèOK«=K«∞Û.
ѨÓiÎ ã¨Oã≤^Œú`«
1. ~å„ëêìxH˜ ã¨O|OkèOz U =∂~åæxfl ZOK«∞‰õΩ<åfl,
ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# PO^Àà◊#Å∞ K≥ň~ˆQ J=HÍâ◊=ÚOk. WO`«‰õΩ
=ÚO^Œ∞ K«iÛOz# =ÚO^Œã¨∞Î K«~°ºÖËg ѨxKÕÜ«∞Hõ#∂
á⁄=K«∞Û. Hõ#∞Hõ ˆHO„^Œ, ~å¢+¨ì áÈbã¨∞ |ÅQÍÅ#∞ "≥O@<Õ
ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# "≥∂ǨÏiOKåe. "å˜H˜ HÍ=eû# ™êOˆHuHõ
ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å#∞ HõeÊOKåe. âßOuÉèí„^Œ`«Å Ѩiã≤÷ux
K«Hõ¯k^ŒÌ_»O`À áê@∞QÍ =ÚO^Œã¨∞ÎQÍ D U~åÊ@∞¡ KÕã¨∞HÀ"åe.
nx`À „áê}Ǩ x, Pã¨∞ÎÅ q^èŒfiO™êxfl `«yæOK«∞HÀ"åe.
H©ÅHõ"≥∞ÿ# „áêO`åÖ’¡ ZÖÏO˜ Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ ã¨OѶ¨∞@#Å∞
[~°∞QƉõΩO_® LO_®ÅO>Ë JHõ¯_ç Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ ZѨʘHõѨC_»∞
ѨijeOKÕ Ü«∞O„`åOQÆO J=ã¨~°O. H©ÅHõ"≥∞ÿ# „áêO`åÅ∞
(L^•IIL™ê‡xÜ«∂, HÍHõfÜ«∞, Hõ$+¨‚^Õ=~åÜ«∞ Ü«¸x=iû©Å∞)
=¸_»∞ „áêO`åÖ’¡ Q˘_»=Å∞ ã¨$+≤ìOKÕ"åix =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
QÆ∞iÎOz, `«y# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe. pÑπ Ãã„ÔH@s, _çlÑ≤Å`À
<Õ#∞ K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤#ѨC_»∞ PO^Àà◊#Å ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ZÖÏO˜
PÜ«Ú^è•Å∞ "å_®Å#fl q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® „Ѩ™êÎ=#‰õΩ =zÛOk.
P PÜ«Ú^è•Å∞ PO^Àà◊#Å#∞ "≥O@<Õ xÜ«∞O„uOKÕ q^èŒOQÍ
LO_®ÖË `«Ñ¨Ê PO^Àà◊#HÍ~°∞Å#∞ f„=OQÍ QÍÜ«∞Ѩˆ~Û q^èŒOQÍ
LO_»‰õÄ_»^Œx JOwHõiOKåO.
=ÚyOѨÙQÍ XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë, x"ÕkHõ
ã¨=∞iÊOz# `«~åfi`« "≥Ú^Œ˜ Ô~O_»∞ <≥ÅÅ∞ KåÖÏ H©ÅHõO.
TǨ `«‡Hõ Hõ^äŒ<åÅ∞ g~° qǨ ~°O KÕÜ«∞=K«∞Û. „Ѩ[Å
=∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ Ô~K«ÛQ˘@ì=K«∞Û.
2. á⁄e˜HõÖò "Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò
1. ~å¢+¨ìOÖ’ JkèHÍ~° áêsì <åÜ«∞‰õΩÅO^Œi =∞^茺 SHõº`«
™êkèOKåeû# J=ã¨~°=ÚOk. `≥ÅOQÍ}Ö’ JkèHÍ~° áêsì
`«~°Ñ¨Ù# |Å"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`åfixfl áê^Œ∞H˘ÖÏÊeû#
J=ã¨~°=ÚOk. JÖψQ ã‘ZO, _çѨӺ© ã‘ZO =O˜ H©ÅHõ
Ѩ^Œ=ÙÖ’¡ `≥ÅOQÍ}‰õΩ „áêux^茺O =Ç≤ÏOKÕ "åix xÜ«∞
q∞OKåe. ZO^Œ∞HõO>Ë _çÃãO|~ü 31 `«~åfi`« ã¨Ç¨ Ü«∞x~åHõ~°}
L^Œº=∂xfl „áê~°Oaè™êÎ=∞x ˜P~üZãπ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk. „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}#∞ ˆHO„^ŒO „ѨHõ˜OK«‰õΩO>Ë ˜P~üZãπ '=∞Ǩ Ü«Ú^ŒúO—
HÍ~°º„Hõ=∂xfl ‰õÄ_® KÕѨ_»`å=∞x ÃÇÏK«ÛiOzk. g˜x
^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞HÀ"åe. WHõ ©P~üZãπ‰õΩ ^Œ∂~°"≥∞ÿ# QÆ^ŒÌ~ü,
©Ñ‘ZѶπ(`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò)#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤<å uiy
˜P~üZãπ`À KÕ`«∞Å∞ Hõeáê~°∞. Hõq∞©H˜ =zÛ# ã¨=∂Kå~åxfl
|˜ì D PO^Àà◊##∞ J}z"ÕÜ«∞=K«∞Û. D PO^Àà◊##‰õΩ
`«=∞ HÀ=~°∞ì/F=~°∞ì =∞^ŒÌ`«∞ U q^èŒOQÍ#∂ ÖË^Œx HÍO„ÔQãπ
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ „Ѩ[ʼnõΩ ã¨Ê+¨ì`« xzÛ#ѨC_Õ Wk ™ê^茺O. Hõ#∞Hõ
HÍO„ÔQãπ ZOÑ‘Å∞/Z"≥∞‡Ö˺Å#∞ qâßfiã¨OÖ’H˜ fã¨∞HÀ"åe.
D PO^Àà◊#‰õΩ U ~°∂ѨOÖ’#∂ =∞^ŒÌ`«∞ W=fi‰õÄ_»^Œx "åiH˜
K≥áêÊe. ã¨=∞㨺‰õΩ P"≥∂^ŒÜ≥∂Qƺ"≥∞ÿ# ã¨∞™ê^茺"≥∞ÿ# Ѩiëê¯~°O
Hõ#∞Q˘<Õ kâ◊Ö’ HÍO„ÔQãπ Jkèëêì#O `«# ™⁄O`« ZOÑ‘Å∞
Z=∞‡Ö˺Å∞ `≥eq_çx „Ѩ^Œi≈OKÕÖÏ KÕÜ«∂e. "åix D
ã¨=∞㨺 q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞xfl`«OQÍ =º=ǨÏiOKÕÖÏ KÕÜ«∂e.
JkèHÍ~° áêsì „Ñ¨^è•# „ѨuѨHõ∆ áêsì(`≥ÅOQÍ} _ç=∂O_£ÃÑ·)x
XˆH "ÕkHõÃÑ·H˜ fã¨∞‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞ W`«~° Ü«∞O„`åOQÍÅ∞
q[Ü«∞O ™êkèOK«_®xH˜ J=HÍâßÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ_»`å~Ú.
2. D Hõq∞© x"ÕkHõ „ѨÉèí∞`åfixH˜ JOk# `«~åfi`« ~å¢+¨ì
„Ѩ[ʼnõΩ XHõ ã¨O^Õâ◊O ѨOÑ≤OKåe. Hõq∞© ã≤á¶ê~°∞ûÅÃÑ·/
L#fl =∂~åæÅÃÑ· ã¨O|Okè`« <åÜ«∞‰õΩÅ∞, ÉèÏQÆ™êfi=∞º ѨH∆ÍÅ`À
ˆHO„^ŒO <Õ~°∞QÍ QÍh, =∞O„`«∞Å |$O^ŒO ^•fi~å QÍh, ÖË^•
=ÚYº"≥∞ÿ# =∞^茺=~°∞ÎÅ ^•fi~å QÍh qѨÙÅOQÍ K«~°ÛÅ∞
[i¿ÑO^Œ∞‰õΩ ã≤^ŒúOQÍ LO^Œx ã¨O^Õâ◊O „Ѩ[ʼnõΩ K≥áêÊe.
D K«~°ÛÅ „Ѩ„H˜Ü«∞ ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« `«fi~°Ö’ "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞O^Œx
‰õÄ_® K≥áêÊe.
(#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ} k#Ѩ„uHõ E<£ 10, 2011)
áÈ~å@O^•fi~å<ÕJ„Ѩ*Ï™êfiq∞HõK«ÏìÅ#∞J_»∞¤HÀQÆÅO

9. 9 E<£, 2012
x~°ƒO^èŒO...L^•ã‘#`«..SHõº`«
–JÅ¡O <å~åÜ«∞}
â◊„`«∞=Ù x<≥flÏ¡ K«∂ã¨∞Î<åfl_»#fl^Õ h x|^Œú`«‰õΩ, PK«~°}‰õΩ
w@∞~å~Ú J<Õk áê`« ã¨∂„`«O. ZOK«∞H˘x x~°ƒO^è•xfl
„ѨÜ≥∂yOK«_»O, P x~°ƒO^èŒO H˘O^Œi Ѩ@¡ f„"åu f„=OQÍ
LO_»_»O JO^Œ∞=Å¡<Õ. "≥Ú`«ÎOQÍ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
qã¨Î $`«=∞~ÚOk. Jk Jxfl ~å[H©Ü«∞ Jaè„áêÜ«∂Å,
ã≤^•úO`åÅ, ÉèÏ=#Å ‰õÄ_»e. f„= "å=∞ѨHõ∆O #∞Oz
u~ÀQÆ=∞# ~å[H©Ü«∂Å ^•HÍ L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë `≥ÅOQÍ} =∞Ok L^Œº=∞O. Jã≤Î`«fi L^Œº=∞O.
L=∞‡_ç Jã≤Î`«fiO HÀã¨O „áêOfÜ«∞ ã¨Ê $ǨÏ`À áÈ~å_Õ
L^Œº=∞O. HÍh, ~å[H©Ü«∞ áêsìʼnõΩ Z*ˇO_®Å∞OÏ~Ú.
*ˇO_®Å∞OÏ~Ú. HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∂ LOÏ~Ú. "å˜H˜ XHõ¯
`≥ÅOQÍ} =∂„`«"Õ∞ H͉õΩO_®, #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=
JOu=∞ ÅH∆ͺÅ∞, ~å=∞~å*ϺÅ∞, ã¨OˆH∆=∞ ~å*ϺÅ∞,
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞~å*ϺŠÅH∆ͺÅ`À Jq ѨxKÕã¨∞ÎOÏ~Ú.
™ê=∂lHõ =∂~°∞ʉõΩ Ç≤ÏO㨠=∞O„`«™êx`«#O =Ç≤Ïã¨∞ÎOk
#∞Oz QÍO^èÕÜ«∞ JÇ≤ÏO™ê =∂~åæÅ∞, „Ѩ*Ï™êfi=∞º
L^•~°"å^Œ ~å[H©Ü«∂Å∞ ~°Hõ~°HÍÅ JOu=∞ ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#
=∂~åæÅ∂ LOÏ~Ú. HÍh g~°O^Œ~°∂ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞OÖ’ Hõeã≤ =ã¨∞ÎOÏ~°∞. ã‘fiÜ«∞ ~å[H©Ü«∞ Jã≤Î`«fiO,
F@∞¡, ã‘@¡ ™ê^èŒ#, ˆHO„^ŒOÃÑ· XuÎ_ç, ~å[H©Ü«∞ áêsìʼnõΩ
Jx"å~°ºã≤÷u HõeÊOz áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡ÃÑ>Ëì ~å[H©Ü«∞
„Ѩ„H˜Ü«∞ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# J<Õ Jaè„áêÜ«∂Å∞O_Õ
~å[H©Ü«∞ áêsì LO@∞Ok. L#fl áêsìÖ’ K«O„^ŒÉÏ|∞#∞
=ÚYº=∞O„ux KÕã≤, ÖË^• [QÆ<£#∞ =ÚYº=∞O„ux KÕã≤<å
=∞# `≥ÅOQÍ} =∞#‰õΩ HÍ"åe J<Õ áêH˜∆Hõ ã¨Ê$Ç¨Ï QÆÅ
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∂ LOÏ~Ú. W=hfl ~å[H©Ü«∂Å∞ HÍh,
D ~å[H©Ü«∞ áêsìÅxflO˜ Pq~åƒù=O ÖË^• ~å[H©Ü«∞
áêsìÖ’¡ `≥ÅOQÍ}"å^•xH˜ =¸ÅO 1969 L^Œº=∞OÖ’
LOk. Jk K«Ñ¨C# K«ÖÏ¡i# `«~åfi`« `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
J<ÕHõ™ê~°∞¡ [iy# „Ѩܫ∞`åflÖ’¡ LOk. [Ü«∞â◊OHõ~ü ™ê~ü
ÖÏO˜ "åà◊√¡ rq`åO`«O P XHõ¯ PHÍOHõ∆#∞ JO˜ÃÑ@∞ì‰õΩx
`å_»∞¿Ñx#@∞ì `≥ÅOQÍ} "å^•xfl xi‡OK«_»OÖ’ LOk.
PO„^èŒ JO`«~°æ`« =Å™êkèѨ`«ºO q∞‰õΩ¯@=∞~Ú# `«~åfi`«
1996 <嘈H "≥∂~åÛ KÕã≤# |∞kúr=ÙÅ∞, q^•º~°∞÷Å∞,
Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞, [~°fleã¨∞ìÅ∞ L^ÀºQÆ∞Ö’¡ LOk. WkQÀ
JÖÏO˜ =∞e L^Œº=∞OÖ’ JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ J<ÕHõ
„Ѩ*Ïã¨Oã¨÷Å∞, "ÕkHõÅ∞ Ѩ٘ì L^Œº=∂xfl tY~å„QÍxH˜
KÕ~°Û_»OÖ’ áê„`« =Ç≤ÏOz#q. áÈ~å_Õk D ã¨Oã¨÷ÖË.
`≥ÅOQÍ}"å^•xfl xi‡OzOk. |Å"≥∞ÿ# Ãã·^•úOuHõ,
™êO㨯 $uHõ, Kåi„`«Hõ ѨÙ<åkx xi‡OzOk D ã¨Oã¨÷ÖË.
JÖÏO˜ ã¨Oã¨÷Ö’¡ W"åfieì `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò ~°∂ѨOÖ’
L#fl ã¨Oã¨÷ =ÚYº"≥∞ÿ#^Õ. =~°OQÆÖò _çHõ¡ˆ~+¨<£ ѨÙ<åkQÍ P
HÍÅOÖ’ U~°Ê_ç# `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí =∞iO`« qã¨Î $`«"≥∞ÿ
`≥ÅOQÍ} SHõº HÍ~åºK«~°} Hõq∞©, P `«~åfi`« J<ÕHõ ã¨Oã¨÷Å
„Ѩ*τѶ¨OòQÍ PqiƒùqOzOk. ~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ^•fi~å
=∂„`«"Õ∞ `≥ÅOQÍ} ã≤kúOz#ѨʘH©, áê~°¡"≥∞O@∞Ö’
aÅ∞¡ÃÑ@ì_®xH˜ `≥ÅOQÍ}Ö’ L^Œº=∞O #_»"åÅx, x~°O`«~°
LK«Ûù`«~° L^Œº=∂Å`À ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiOÃÑ· XuÎ_ç ÃÑOKåÅx,
JÏ¡ˆQ `≥ÅOQÍ} áÈ~åÏxfl ™ê÷xH©Ü«ÚÅ <ÕÅѨل`«∞Å
=#~°∞ŠѨi~°Hõ∆} L^Œº=∞OQÍ#∂ ã¨fiÉèÏ=OÖ’ Éèí∂™êfi=∞º
™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ L^Œº=∞OQÍ#∂ K«∂_®Å#flk
ã¨∂÷ÅOQÍ „Ѩ*τѶ¨Oò J=QÍǨÏ#. x*ÏxH˜ =∂"À~Úã¨∞ì
áêsì HÍh, JO`«‰õΩ =ÚO^Œi ёѨÙÖòû"å~ü HÍh, ёѨÙÖòû"å~ü
Hõ<åfl =ÚO^Õ H˘O_»Ñ¨e¡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x
ã‘"Àã‘ HÍh `≥ÅOQÍ} áÈ~åÏxH˜ ÉË+¨~°`«∞QÍ =∞^ŒÌ`«∞
ѨeH˜Ok. ZÖÏO˜ â◊+¨a+¨Å∞ ÖˉõΩO_® „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
áÈ~åÏxfl PǨ fixOzOk. J=HÍâ◊"å^Œ ~å[H©Ü«∂Å∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ „^ÀǨÏO KÕã≤#ѨC_»∞ Jk x~°ã≤OzOk. q∞QÆ`å
"å=∞ѨH∆ÍÅ∞, =ÚYºOQÍ 1969 L^Œº=∂xfl ѨzÛ
J=HÍâ◊"å^Œ ~å[H©Ü«∞ L^Œº=∞OQÍ, qzÛù#flHÍ~°∞Å
L^Œº=∞OQÍ ÉèÏqOz# ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ XHõ¯ ã‘"Àã‘,
ёѨÙÖòû"å~üÅ∞ Éèí∂q∞Ѩل`«Å D áÈ~åÏxfl aè#flOQÍ J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩx K«~°Û‰õΩ ÃјìOk. HÍh P áêsì <Õ~°∞QÍ `≥ÅOQÍ}
áÈ~å@OÖ’ áêÖÁæ<Õ J=HÍâßÅ∞ ÖË=Ù. HÍh ã¨iQÍæ P
~å[H©Ü«∞ Jaè„áêÜ«∂Å`À, ÉèÏ=#Å`À, ã≤^•úO`åÅ`À
UH©ÉèÏ=O LO_ç, qâßÅ „Ѩ*ÏhHõOÖ’ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ
ѨxKÕ¿ã ã¨Oã¨÷Å∞ áêsì Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ "ÕkHõÅ∞ L<åfl~Ú.
Wk |Ç≤Ï~°OQÆ ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO ѨikèÖ’ ^•O’¡

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`«Ñ¨C ‰õÄ_® Ug∞ ÖË^Œ∞. ã¨iQÍæ â◊„`«∞=Ù‰õΩ Z=~°∞ n>ˇÿ#
â◊„`«∞=xÑ≤™êÎ_À? ã¨iQÍæ Ѩã≤QƘì UiÛ‰õÄiÛ x~°ƒO^è•xfl
„ѨÜ≥∂yOK«_»O, JO^Œ∞=ÖË¡ Z‰õΩ¯=~ÚOk. W`«~° áêsìÅ
ã¨Oã¨÷ÅÃÑ· Hõ<åfl ÃãÖˇH˜ì"£QÍ WÖÏO˜ ã¨Oã¨÷ÅÃÑ· f„=
x~°ƒO^è•xfl „ѨÜ≥∂yOKå~°∞. W^˘Hõ Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°OQÍ [iy#
x~°ƒO^èŒO. L^Œº=∞Ö’ =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ L<åfl~°#fl „ѨKå~°O`À
áê@∞ "åi Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ „áêux^茺O =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~°#fl
J#∞=∂<åÅ`À D "ÕkèOѨÙÅ∞ ǨÏ`«ºÅ^•HÍ ZkQÍ~Ú.
ã¨iQÍæ x~°ƒO^è•xH˜ ‰õÄ_® ѨHõ∆áê`«O LO@∞O^Œx D
q+¨Ü«∞OÖ’ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò J^茺‰õ∆Ω_»∞ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º,
„Ѩ*τѶ¨Oò HÍ~°º=~°æ ã¨Éèí∞º_»∞, '#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}—
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ ã≤.HÍjO#∞ ZHõ¯_À =~°OQÆÖòÖ’ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤#
P*Ï^£ ã¨Ç¨ÏK«i ÔH.Ѩ^Œ‡, ÉèÏ~°`«Hõ¯Å ˆHã¨∞Ö’ WiH˜OK«_®xfl
D q^èŒOQÍ<Õ K«∂_®e. QÆ^ŒÌ~°#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ`åº=∂flÜ«∞
~å[H©Ü«∂ʼnõΩ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. HÍh PÜ«∞# `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
^Õ=Ùxfl "≥ÚHͯ_»∞. rq`«OÖ’ Z#fl_»∂ HõÅ=_®xH˜ W+¨ìѨ_»x
"åi`À Hõeâß_»∞. ZO^Œ∞‰õΩ? `≥ÅOQÍ} XHõ qã¨Î $u QÆÅ
„Ѩ*Ï L^Œº=∞O Hõ#∞Hõ. P QÆ^ŒÌ~°#fl <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ U~°Ê_ç#
„Ѩ*τѶ¨Oò‰õΩ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º WѨC_»∞ J^茺‰õ∆Ω_»∞. JO^Œ∞ˆH
PÜ«∞# WѨC_»∞ ÏÔ~æò JÜ«∂º~°∞. =~°OQÆÖò _çHõ¡ˆ~+¨<£#∞
=ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HõáÈ=_®xH˜ U~°Ê_ç# `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí‰õΩ
JѨC_®Ü«∞# <åÜ«∞‰õΩ_»∞. [#ã¨Éèí f„= x~°ƒO^è•xfl
K«qK«∂ã≤Ok. HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡ Láê^蕺ܫ∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞
~°Ñ¶¨Úâ◊OHõ~üÔ~_ç¤, [~°fleã¨∞ì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ "≥OHõ@™êfiq∞ #∞Oz
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ #HõûÖˇ·@¡ g∞^Œ „ѨÜ≥∂yOz#
x~°ƒO^è•ÅxflO˜h [#ã¨Éèí g∞^Œ „ѨÜ≥∂yOKå~°∞. "åà◊√¡
=ÚO^Œ∞ QÆ^ŒÌ~üÃÑ· QÆ∞O_»¡ =~°¬O ‰õΩiÑ≤OKå~°∞. `≥ÅOQÍ}
Ѩ`åHõQÍ "≥Úez# QÆ^ŒÌ~ü QÆà◊OÃÑ· `«∞áêH˜ "≥Ú#ÃÑÏì~°∞.
P áê@#∞ K«OѨÖËHõáÈÜ«∂~°∞. HÍh Ô~O_Õà◊¡ˆH "åÅ∞¡
ɡe¡Åe`«#∞ =ÚHõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ #iHÍ~°∞. P"≥∞ HÀH˜Å
Q˘`«∞#∞ <˘Hͯ~°∞. P `«~åfi`« SÅ#fl#∞, #Å¡ =ã¨O`ü#∞
Z<£H“O@~ü KÕâß~°∞. U_ÕO_»¡ H˜O^Œ@ Láê^蕺ܫ∞ <Õ`«
Hõ#HÍKåix UHõOQÍ ^•~°∞}OQÍ K«Oáê~°∞. Wn x~°ƒO^èŒO.
Wn ~å[ºO „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O „ѨHõ˜Oz `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
áÈ~å_®Å#fl ã¨Oã¨÷ÅÃÑ· „ѨÜ≥∂yOz# x~°ƒO^èŒO f~°∞. D
x~°ƒO^èŒO H˘#™êyOѨÙ#‰õΩ W`«~° ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ „ѨÜ≥∂QÆ
=∂„`«OQÍ f„=O KÕâß~°∞.
XHõ áê~°¡"≥∞O@∞ ã¨Éèí∞º_»∞, ˆHO„^Œ =∂r =∞O„u,
L^Œº=∞OÖ’ Zky ˆHO„^ŒO`À ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ [~°Ñ¨QÆey#
ã≤÷uÖ’ L#fl ÔHã≤P~ü x~åǨ ~°nHõ∆ KÕã≤#ѨC_»∞ "åà◊√¡
=º=ǨÏiOz# f~°∞ XHõ „ѨÜ≥∂QÆO. PÜ«∞#x J<åQÆiHõOQÍ
„ˆQǨÏ∫O_£û áÈbã¨∞Å`À JÔ~ã¨∞ìKÕã≤, UHõOQÍ Y=∞‡O *ˇ·Å∞‰õΩ
fã¨∞ÔHo¡, PÜ«∞#`À áê@∞ L#fl "åà◊¡#∞ H˘˜ì, QÍÜ«∞Ѩiz
x~°ƒO^èŒO ZÖÏ LO@∞O^À K«∂¿Ñ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞. HÍh
J^Õ ã¨OѶ¨∞@# `≥ÅOQÍ} D Ô~O_Õà◊¡ L^Œº=∂xfl L"≥fi`«∞Î#
ZQÆã≤# ÔH~°@O KÕã≤Ok. P `«~åfi`« L™ê‡xÜ«∂ L^Œº=∞
ˆHO„^ŒO J~ÚOk. JHõ¯_» q^•º~°∞÷ÅÃÑ· ÖÏsîKås˚Å∞,
ÉÏ+¨Ê"åÜ«Ú „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ x`«ºHõ$`«º=∞Ü«∂º~Ú. JѨʘ
#∞Oz WѨʘ ^•HÍ L™ê‡xÜ«∂ HͺOѨãπ =Úà◊¡HõOK≥Ö’¡
|OnÜ≥ÿ∞ L#flk. z=iH˜ [~°fleã¨∞ìÅ#∂ z`«HõÉÏk, "åi
|O_»¡#∞ HÍÅɡ˜ì, f„=OQÍ Ç≤ÏOã≤Oz# x~°ƒO^è•xfl
`≥ÅOQÍ} Hõ#∞ÖÏ~å K«∂ã≤Ok. q^•º~°∞÷Å g∞^Œ =O^ŒÅ
"ÕÅ ˆHã¨∞Å∞ áÈQÆ∞Ѩ_®¤~Ú. Ü«∂‰õÄÉòÔ~_ç¤x z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞
Ãјì |`«∞‰õΩ |∞yæKÕâß~°∞. W=hfl x~°ƒO^èŒ ã¨O^Œ~åƒùÖË
J~Ú#ѨʘH©, „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O ѨxKÕã¨∞Î#fl
"åiÃÑ· =KÕÛ x~°ƒO^èŒ f„=`« ǨÏ`«ºÅ ^•HÍ Z^ŒQÆ_»OWHõ¯_»
=∞#O =∂Ï¡_»∞HÀ=eû# Jã¨Öˇ·# JOâ◊O. „Ѩ*Ï™êfi=∞º
|^ŒúOQÍ, ѨÓiÎ JÇ≤ÏO™ê Ѩ^Œú`«∞Ö’¡, [~°∞QÆ∞`«∞#fl L^Œº=∞OÖ’
ÉèÏQÆOQÍ L#fl „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ â◊‰õΩÎÅÃÑ· J=∞Å=Ù`«∞#fl f„=
x~°ƒO^èŒO Ѩ@¡ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O L^•ã‘#OQÍ LO>Ë
Jk qã¨Îiã¨∞ÎOk. JÏ¡ˆQ qã¨ÎiOzOk ‰õÄ_®.
HÍjO q^•ºi÷ L^Œº=∞O #∞Oz Zky=zÛ# `≥ÅOQÍ}
g~°∞_»∞. "ÕÅ=∞Okx xÖËã≤ LOKÕ =∞Oz =HõÎ. J=QÍǨÏ#,
ã¨Ê+¨ì`« PÜ«∞# ™⁄O`«O. HÍjO Hõq. =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡
|`«∞‰õΩ áÈ~å@OÖ’ Zky =zÛ# `≥ÅOQÍ} HÍ~°ºHõ~°Î.
ã¨fiÜ«∞OQÍ Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü. #_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞. HÍjO ã¨Ç¨ÏK«i ¿ãflÇ¨Ï [~°fleã¨∞ì. `≥ÅOQÍ}
q^•ºi÷ L^Œº=∂xfl xi‡Oz# HÍ~°ºHõ~°Î. "åo¡^ŒÌ~°∂ "åi
Jaè„áêÜ«∂Å∞, ÉèÏ=#Å∞, ã≤^•úO`åÅ∞ U"≥·<å `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O xÅ|_»¤ "åà◊√¡, áÈ~å_»∞`«∞#fl"åà◊√¡. P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `≥ÅOQÍ}#∞ HõÅ=iã¨∞Î#fl
Láê^蕺ܫ∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. `≥ÅOQÍ} HÀã¨O `«#∞ Z#fl_»∂
W+¨ìѨ_»x ~å[H©Ü«∂Å „Ѩux^èŒ∞Å∞ PÖˇ #ˆ~O„^Œ, ^Œ`å΄`ÕÜ«∞

11. 11 E<£, 2012
ÖÏO˜ "åà◊¡`À ‰õÄ_® Hõeã≤ ѨxKÕã≤# =∞x+≤. go¡^ŒÌ~°∂
|Ç≤Ï~°OQÆ rq`«OÖ’ `«=∞ qâßfi™êÅ "Õ∞~°‰õΩ ѨÓiÎ x|^Œú`«
QÆÅ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞. P*Ï^£ ã¨Ç¨ÏK«i ˆHã¨∞Ö’ D W^ŒÌ~°∂
Ѩ~åsÖ’ L<åfl~°x WiH˜OK«_»O ~åÉ’ÜÕ∞ x~°ƒO^è•xH˜ XHõ
ã¨∂zHõ. XHõ ÃÇÏK«ÛiHõ. Z<£ÃÇÏKü9#∞ ~åà◊¡`À "≥eyOz#
K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~üÃÑ·# Ñ‘_ô Ü«∂H±ì Ãјì#ѨC_»∞ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O ã¨iQÍ ã¨ÊOkOK«ÖË^Œ∞. ™êfiq∞Q“_£#∞ Ç≤ÏOã≤Oz,
JÔ~ã¨∞ì KÕã≤#ѨC_»∞ L^Œº=∞O L^èŒ$`«OQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ JѨÓ~°fi „ѨuѶ¨∞@# Hõ#Ѩ_çOk. HÍh K≥~°∞‰õΩ
ã¨∞^è•Hõ~ü q+¨Ü«∞OÖ’ L^•ã‘#`« Hõ#Ѩ_çOk. PÜ«∞#‰õÄ
HõzÛ`«"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∂Å∞<åfl~Ú. K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü
HÍ~åºK«~°}‰õΩ ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO =}˜H˜áÈ~ÚOk. JO^Œ∞ˆH
PÜ«∞#ÃÑ·# Ñ‘_ô Ü«∂‰õΩì.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O qã¨Î $"≥∞ÿO^Õ J#∞‰õΩ#flѨC_»∞,
L^Œº=∞ â◊‰õΩÎÅhfl XˆH Z*ˇO_®`À ѨxKÕã¨∞Î<åflÜ«∞x
J#∞‰õΩ#flѨC_»∞, Z=i qâßfi™êÅ∞, ÉèÏ=#Å∞, ã≤^•úO`åÅ∞
U"≥·#ѨʘH© K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~üÃÑ· Ñ‘_ô Ü«∂H±ì, P‰õΩÅ
Éèí∂=∞Ü«∞º, ã≤.HÍjOÅÃÑ· D JѨã¨=ºÑ¨Ù, J„Hõ=∞ ˆHã¨∞‰õÄ
ã¨ÊO^Œ# f„=OQÍ Hõ#Ѩ_®eû L#flk. ÖË^ŒO>Ë D
L^Œº=∞OÖ’ H˘xfl â◊‰õΩΊѨ@¡ ~å[ºO J#∞ã¨iOz# ^èÀ~°}˜<Õ
L^Œº=∞O ‰õÄ_® J#∞ã¨iã¨∞Î#fl^Œx J#∞HÀ"åeû =ã¨∞Î#flk.
`≥ÅOQÍ} ~å=_»O JO>Ë x[OQÍ<Õ Éè∫uHõ `≥ÅOQÍ} HÍ^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# ZÏ¡ÔQ·`Õ... =ÚYº"≥∂, JÏ¡ˆQ WѨʘHõ<åfl
"≥∞~°∞ÔQ·# `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ<å =ÚYº"Õ∞. |Ǩïâß J^Õ
ѨÙ#ifl~å‡}O. „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ â◊‰õΩÎÅ∞, aè#fl ã¨Oã¨÷Å∞ LO_»_»O
JO^Œ∞=Å¡ ‰õÄ_® `«Ñ¨Êxã¨i. W^˘Hõ ã¨OѶ¨∞~°¬}Å <ÕÅ. "Õ~Ú
ѨÓÅ∞ qHõã≤Oz# <ÕÅ. D <ÕÅ g∞^Œ [iˆQ L^Œº=∂Ö’¡
ÉèÏQÆOQÍ Éèí∂=∞Ü«∞º, HÍjOÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞ʼnõΩ ~°OQÆO
ã≤^Œú"≥∞ÿOk. nxfl x~°ã≤^•ÌO. Zki^•ÌO. Jxfl â◊‰õΩÎÅ#∂
HÍáê_»∞‰õΩO^•O. J^˘Hõ¯>Ë `≥ÅOQÍ} â◊‰õΩÎÅ SHõº`å
ã¨∂„`«O. Éèíq+¨º`ü x~°ƒO^è•xfl uÑ≤ÊH˘>Ëì ^•i. "åo¡^ŒÌ~°∂
`≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å∞. "åiÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ ZuÎ"ÕÜ«∂Åx
x#k^•ÌO. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÖ’ =∞~À^•i ÖË^Œ∞. #∂~°∞ѨÓÅ∞
qHõã≤OK«h "Õ~Ú ã¨OѶ¨∞~°¬}Å∞ =i÷Å¡h.
(„áê}Ç≤Ï`«–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ} 24.6.2012)
„Ѩ[ʼnõΩJO_»QÍxÅ=_»O<Õ~°OHÍ^Œ∞
„ѨÉèí∞`«fi L^Àºy r`«O ~åà◊¡`À `«# |`«∞ˆH^À
|`«Hõ‰õΩO_®... „Ѩ[Å H˘~°‰õΩ =∂Ï¡_»@O <Õ~°"≥∞ÿ
áÈ~ÚOk. Ô~·`«∞ʼnõΩ K«@ì„ѨHÍ~°O JO^•eû# ™êÜ«∞O
JOkOKåÅ #flO^Œ∞‰õΩ L#fl`åkèHÍ~°∞ʼnõΩ HÀѨ"≥ÚzÛOk.
„Ѩ[Å ÉÏ^èŒÅ#∞ Ѩ˜ìOK«∞‰õΩ#fl Láê^蕺ܫÚxfl ã¨ÃãÊO_£
KÕâß~°∞. Wk U^À xÜ«∞O`«$`«fi áêÅ#Ö’<À, q∞e@s
áêÅ# L#fl ^Õâ◊OÖ’<À [iy# Ѷ¨∞@# HÍ^Œ∞.
„ѨѨOK«OÖ’<Õ JuÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ^èÕâ◊OQÍ Q˘Ñ¨ÊÅ∞
K≥ѨC‰õΩO@∞#fl =∞# ^Õâ◊OÖ’, ÃÇ·Ï>ˇ‰õΩ¯ Jaè=$kúH˜, „Ѩ[Å
=^ŒÌ‰õΩ áêÅ#‰õΩ ˆH~åѶπ J„_»ãπQÍ K≥ѨC‰õΩO@∞#fl =∞#
~å¢+¨ìOÖ’ [iyOk. PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡Ö’ D <≥Å 18#
„w"≥<£û_Õ [iyOk. D ã¨ÉèíÖ’... lÖÏ¡Ö’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ
áêÅÊ_»¤ Ô~·`«∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ#∞ r"À 421 „ѨHÍ~°O
P^Œ∞HÀ"åÅx Ô~·`«∞Å∞ „ѨÉèí∞`åfikèHÍ~°∞Å#∞ HÀ~å~°∞.
J~Ú`Õ... D ÉÏkè`« Ô~·`«∞ ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ lÖÏ¡ =∂#=
ǨωõΩ¯Å "ÕkHõ Hõhfi#~ü, lÖÏ¡ Láê^蕺ܫ∞ <Õ`« P„`«O
Éèí∞[OQÆ~å=Ù JO_»QÍ xeKå~°∞. Ô~·`«∞Å ã¨=∞㨺Å#∞,
HõëêìÅ#∞, Hõhflà◊¡#∞ L#fl`åkèHÍ~°∞ʼnõΩ q#flqOKÕO^Œ∞‰õΩ
Ô~·`«∞Å `«~°Ñ¨Ù# =∂Ï¡_®~°∞. Wk lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü‰õΩ Ѩ@ì~åx
HÀѨO `≥Ñ≤ÊOzOk. „ѨÉèí∞`«fi Láê^蕺ܫÚ_»∞ Ô~·`«∞ ã¨=∞㨺Å
QÆ∞iOz Ѩ˜ìOK«∞HÀ=_»O UO@x P„QÆǨÏO =ºHõÎO KÕâß_»∞.
ã¨ÃãÊO_£ KÕ™êÎ#x ɡkiOKå_»∞. WO`«˜`À PQƉõΩO_®...
lÖÏ¡ q^•ºâßMÏkèHÍ~°∞ÅÃÑ· XuÎ_ç KÕã≤ Éèí∞[OQÆ~å=Ù#∞
ã¨ÃãÊO_£ KÕ~ÚOKå~°∞. „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºyQÍ, ÉÏ^茺`« QÆÅ
áœ~°∞_»∞QÍ Éèí∞[OQÆ~å=Ù Ô~·`«∞Å ã¨=∞㨺Å#∞ Ѩ˜ìOK«∞‰õΩx
"åi `«~°Ñ¨Ù# =∂Ï¡_»@O „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯. Wk lÖÏ¡
HõÖˇHõì~ü‰õΩ `«Ñ¨CQÍ `ÀK«_»O J„Ѩ*Ï™êfiq∞HõO. nxx
f„=OQÍ YO_çã¨∞Î<åflO. J„Hõ=∞OQÍ, J„Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ
Éèí∞[OQÆ~å=ÙÃÑ· qkèOz# ã¨ÃãÊ#¬<£#∞ ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∂Åx
_ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åflO. „Ѩ[Å ™⁄=Ú‡ uO@∞#fl „ѨÉèí∞`«fi
L^ÀºyQÍ „Ѩ[Å `«~°Ñ¨Ù# =∂Ï¡_»@O <Õ~°O HÍ^Œ∞.
T

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
x`«ºx~°ƒO^è•Åh_»Ö’`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞O
–P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º J^茺‰õ∆ΩÅ∞, TPF
''„áê}q∞=fi_»O JO>Ë–á⁄^Œ∞Ì á⁄_»=_»=∂x—— J#flO`«
ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿáÈ~ÚOk `≥ÅOQÍ}Ö’ x~°ƒO^èŒHÍO_» f„=`«. =Åã¨
áêÅ# Hõ<åfl f„=OQÍ LOk JO`«~°æ`« =Å㨠áêÅ#
^Œ=∞#HÍO_». NHõ$+¨‚ Hõq∞© 8= KåѨì~üÖ’ '^Œ∞QÆæÖò— KÕã≤#
ã¨∂K«#Å∞ `«∞.K«. `«Ñ¨Ê‰õΩO_® áê˜ã¨∞Î#flk ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO.
z^ŒO|~°O _çÃãO|~ü 9 „ѨHõ@##∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜
áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡ÃÑ@ì=∞x J_çˆQ ã¨OѶ¨∂Å∞, ã¨Oã¨÷ÅÃÑ·
J„ѨHõ˜`« x¿+^ŒO qkèOz#O`«QÍ "Õkèã¨∞Î<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O ~år ÖËx áÈ~å@O ™êyOKÕ ã¨Oã¨÷ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
Ѩ@¡ J}˜z"Õ`« k#k#O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flk. NHõ$+¨‚ Hõq∞˜ 8=
KåѨì~üÖ’ "Õ∞<Õl"≥∞O@∞ ã≤^•úO`åxfl „Ѩ"Õâ◊Ãјì#
^Œ∞QÆæÖò–z^ŒO|~°OÅ∞ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞_®xfl
QÆ∂iÛ =∂Ï¡_®~°∞. P "Õ∞~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQã¨∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ
Ѩ^Œ=ÙÅ∞ Pâ◊K«∂Ѩ_»O [iyOk. áêÖÏfi~Ú QÀ=~°ú<£Ô~_ç¤
~å[ºã¨Éèíã¨Éèíº`«fiO QÆO„_» "≥OHõ@ ~°=∞}ÏÔ~_ç¤H˜ pѶπ qÑπ Ѩ^Œq,
_ç.Nx"åãπ‰õΩ Z"≥∞‡bû Ѩ^Œq Hõ@ìɡÏì~°∞. ^•"≥∂^Œ~ü
~å[#iûOǨωõΩ LѨ =ÚYº=∞O„u Ѩ^Œq, Éèí˜ì q„Hõ=∂~°¯‰õΩ
_çѨӺ˜ ã‘ÊHõ~ü Ѩ^Œ=ÙÅ∞ Hõ@ìɡ@ì_»O K«∂âß=Ú. J=ã¨~°=∞~Ú`Õ
*Ï<åÔ~_ç¤HÀ *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤HÀ H˘O`« HÍÖÏxH˜ =ÚYº=∞O„u Ѩ^Œq
W=fi_®xÔH·<å ã≤^Œú=∞x JO@∞<åfl~°∞ *ˇ.ã≤.k"åHõ~üÔ~_ç¤,
ÅQÆ_»áê˜, ~åÜ«∞áê˜ ÖÏO˜ ã‘=∂O„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ∞. WÖÏ
áêÅHõ=~åæÅ∞ `«=∞ =∞^茺 ~årÅ∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩO@∂ `≥~åã¨
`À_®Ê@∞`À `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞#∞ gÖˇ·#O`« HÍÅO "å~Ú^•
"ÕÜ«∂Åx K«∂ã¨∂Î x*Ï~ÚfQÍ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O áÈ~å_Õ
â◊‰õΩÎÅÃÑ· x~°ƒO^èŒO „ѨÜ≥∂yOK«∞ `«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’
ÉèÏQÆOQÍ<Õ W©=Å LѨ ZxflHõÖ’¡ áêÖÁæ#=^ŒÌx „Ѩ[efl HÀi#
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨O@∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞Û,
_®IIHÍjO, ÉèÏ~°u, QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒOÅÃÑ· 'Ü«ÚZÑ≤Z— ˆHã¨∞Å∞
"≥∂Ñ≤ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl J}˜z"ÕÜ«∂Å#∞ ‰õΩO@∞#flk
ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO.
ZѨʘHõѨC_»∞ LѨ ZxflHõÅ∞ `≥ã¨∂Î `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
ѨHõ¯^•~°∞¡ Ѩ˜ìã¨∞Î#fl áêsìÅ #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ LO_ç x~°=kèHõ
kQƃO^èŒ<åÅ`À, x~°O`«~° L^Œº=∂Å`À `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞
HÀ"åÅx HÀi# „Ѩ*τѶ¨O@∞ x<å^•Å∞ áêÅHõ=~åæʼnõΩ
HõO@Hõ„áêÜ«∞OQÍ `Àã¨∞Î<åfl~Ú. NHõ$+¨‚ Hõq∞˜ 8= KåѨì~üÖ’x
"Õ∞<Õl"≥∞O@∞ ã≤^•úO`«OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ „Ѩ[efl „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂efl
pÖËÛ „Hõ=∞O ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞#flk. g∞_çÜ«∂ "Õ∞<Õl"≥∞O@∞
ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ [Ü«∞„Ѩ^Œ=∞=Ù`«∞#flk. q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∂Å∞
peáÈÜ«∂~Ú. QÆ∞iÎOѨ٠ã¨OѶ¨∂Å ZxflHõÅ ¿Ñ~° HÍi‡‰õΩÅ∞
peáÈÜ«∂~°∞. ~°Hõ~°HÍÅ ˆHã¨∞Å∞ K«∂Ñ≤ L^ÀºQÆ∞Å#∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ>Ëì
„Hõ=∞O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡Å∞ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ#
<ÕѨ^䌺OÖ’ =∞m¡ JÖÏO˜ ɡ_»^Œ ÖˉõΩO_® K«∂ã¨∞HÀ=_®xH˜
_Àã≤Ü«∞~üû FÃÑ<£ J=Ù`«∞<åfl~Ú. ~å¢+¨ìѨu ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
`≥ÅOQÍ}‰õΩ |^Œú=ºuˆ~H˜ J~Ú# „Ѩ}Éò‰õΩ F>ËÜ«∞=^ŒÌ<Õ q[˝Ñ≤Îx
Hõhã¨O `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞Å∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞.
nxH˜ ^•xH˜ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œx *Ï<åÔ~_ç¤ L"åK«. HÍO„ÔQãπ
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å∞ ˆHO„^ŒOÃÑ· U ~°Hõ"≥∞ÿ# XuÎ_ç
`Õ=_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ ÖË~°∞. W^ŒO`å K«∂ã¨∞ÎO>Ë `≥ÅOQÍ}
ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O J}˜z"Õ`Õ Jx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ#fl@∞¡
Hõ#|_»∞`«∞#flk. D x~°ƒO^è•Å, J}˜z"Õ`«Å, áêâ◊qHõ
^Œ=∞#HÍO_»Å K«i„`« `≥ÅOQÍ}Ö’ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌk. ã¨∞n~°…
HÍÅOQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#flk. nx ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞ Ѩije^•ÌO.
ã¨fi^Õj ã¨O™ê÷#O J~Ú#O^Œ∞# x*ÏO ѨiáêÅ#Ö’ QÆÅ
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ JO^Œ∞Ö’ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O #_çÑ≤#
`≥ÅOQÍ}#∞ ˆHO„^ŒO ZšѨC_»∂ ã¨Oâ◊Ü«∂`«‡Hõ ^Œ$+≤ì`À<Õ
K«∂ã≤Ok. =Úã≤¡OÅ áêÅ# [<åÉèÏ ‰õÄ_® JkèHõOQÍ L#flO^Œ∞#
^ŒH˜∆} áêH˜™êÎ<£QÍ<Õ Ñ¨iQÆ}˜OzOk. ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ HÍÅOÖ’
™êkèOz# q[Ü«∂Å∞ HÍO„ÔQãπ áêsì <åÜ«∞‰õΩÅ~Ú# Éèí∂~°∞˚"å
Éèí∂™êfi=∞º =~åæʼnõΩ HõO@yOѨÙQÍ =∂~°_»O, x*ÏO áêÅ#
JO`«"≥ÚOkOKåÅ<Õ Ô~O_»∞ HÀÔ~¯Å‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ áÈbã¨∞
K«~°º [iyOk. áÈbã¨∞ K«~°º ѨÓ~°Î~Ú# "≥O@<Õ Ãã·<åºÅ∞
uiyáȉõΩO_® WHõ¯_Õ u+¨ì"Õã≤ <åÅ∞QÆ∞ "ÕÅ =∞Ok Ü«Ú=‰õΩÅ#∞
z„`«Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕã≤ HÍeÛK«Oáê~°∞. Ô~·`«∞Å∞ ѨOK«∞‰õΩ#fl
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ uiy *Ïw~åÌ~°¡Ñ¨~°O KÕâß~°∞. 3
"ÕÅ „QÍ=∂Ö’¡ <≥ÅH˘xÜ«Ú#fl „QÍ=∞ ~å*ϺÅ#∞ qzÛù#flO
QÍqOKå~°∞. <å˜ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O q~°q∞Oz
„^ÀǨÏO KÕÜ«∞QÍ Éèí∂™êfi=ÚÅ áêÅ##∞ ˆHO„^ŒO `≥ÅOQÍ}Ö’
MÏÜ«∞O KÕã≤Ok. JÖÏ "≥Ú^ŒÅ~Ú# ^Œ=∞#HÍO_» `≥ÅOQÍ}Ö’
WѨʘH©, WOHÍ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆ʼnõΩ aè#flOQÍ PO„^èŒ „áêO`«O`À HõeÑ≤ PO„^茄Ѩ^Õâò
<Õ~°Ê~°Û_»O XHõ ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ„@. ã‘=∂O„^èŒ "åºáê~°∞Å, ÃÑ@∞ì|_ç
^•~°∞Å "åºáê~° „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ˆHã¨∞
Ü«ÚZ<£FÖ’ ÃÑO_çOQ∑Ö’ L#flO^Œ∞# ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ¿Ñ~° ~å[ºO
HÍ^Œ∞Hõ^• ~å¢+¨ìO ‰õÄ_® LO_»‰õÄ_»^Œ<Õ HÍO„ÔQãπ ‰õΩ„@`À
PO„^茄Ѩ^Õâò <Õ~°ÊizOk. J#u HÍÅOÖ’<Õ PO„^èŒ∞Å
‰õΩ„@Å#∞–‰õΩǨÏHÍÅ#∞ Ѩã≤QƘì `«=∞ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O, „Ѩ`ÕºHõ

13. 13 E<£, 2012
~å¢+¨ì U~åÊ@∞ _ç=∂O_£`À áÈ~å_ç# q^•º~°∞÷Å#∞, Ü«Ú=`«#∞
370 =∞Okx <å˜ „|Ǩ ‡#O^ŒÔ~_ç¤ „ѨÉèí∞`«fiO á⁄@ì#
ÃÑ@∞ì‰õΩOk. áê~î°âßÅÅ∞, HõàÏâßÅÅ∞ Jxfl *ˇ·Å∞¡QÍ =∂i
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å HÀã¨O <Àà◊√¡ `≥~°∞K«∞‰õΩ<åfl~Ú. *ˇ· `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O`À áê@∞ *ˇ· PO„^èŒ L^Œº=∂xfl ‰õÄ_® <å˜ ˆHO„^Œ
„ѨÉèí∞`«fiO J}˜z"Õã≤Ok. 6 ã¨∂„`åŠѨ^äŒHõO ¿Ñ~° <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
H˘x"Õã≤ L^Œº=∂xfl ѨHõ¯^•i Ѩ˜ìOzOk. K≥<åflÔ~_ç¤ ÖÏO˜
`≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `«=∞ Ѩ^Œ=ÙÅ HÀã¨O `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_®¤ˆ~
`«Ñ¨Ê ~å¢+¨ìO HÀã¨O x*Ï~Úf „Ѩ^Œi≈OK«ÖË^Œ∞. 1987Ö’
ѨÙezO`«Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ [iÑ≤# áÈ~å@OÖ’ `≥ÅOQÍ}Ï
"å^Œ∞Å∞ ^≥|ƒÅ∞ u<åfl~°∞. qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Ö’¡ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
q=Hõ∆‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ 90= ^Œâ◊HõO #∞O_Õ q^•º~°∞÷Å∞ `«=∞
Q˘O`≥`åÎ~°∞. =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} áÈ~å@O <å˜ „Ѩ^è•x ^Õ"≥Q“_»
z#fl ~å¢+¨ìOQÍ L`«Î~åYO_£ „ѨHõ@#`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. =∞m¡
Pâ◊Å∞ zQÆ∞iOKå~Ú. PHÍOHõ∆Å∞ á⁄_»ã¨∂áê~Ú. J~Ú`Õ
ã‘=∂O„^èŒ∞Å J}˜z"Õ`« á⁄Oz LO@∂<Õ LOk.
1998Ö’ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊ „ѨÉèí∞`«fiO `≥ÅOQÍ} ¿ÑÔ~`«Î=^ŒÌx
<å˜ JÃãOc¡ ã‘ÊѨ~üKÕ ~°∂eOQ∑ WÑ≤ÊOzOk. `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
=∂Ï¡_Õ "åi#O^Œsfl #HõûÖˇ·@∞¡QÍ =Ú„^Œ"ÕÜ«∞_»O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ x~°ƒO^èŒHÍO_»
QÆ^Œ~üÃÑ· HÍÅ∞ÊÅ`À „áê~°OÉèí=∞~ÚOk. =∂~ÀA g~°#fl
`≥ÅOQÍ} J#flO^Œ∞‰õΩ |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~üÖ’ K«OѨ|_®¤_»∞.
=~°OQÆÖòÖ’ [iy# `≥ÅOQÍ}–„Ѩ*Ï™êfi=∞º PHÍOHõ∆Å ¿Ñ~°∞`À
[iy# ã¨ÉèíʼnõΩ Ǩ [~°∞ HÍ=^ŒÌx áÈbã¨∞Å∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞,
„Ѩ[Å#∞ ɡkiOKå~°∞. P ã¨Éèí‰õΩ Ǩ [~°~Ú# HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡
~°OQÍѨÙ~°O „QÍ=∞ã¨∞÷ÅÃÑ· <å_Õ 'Ï_®— ˆHã¨∞ |<å~ÚOKå~°∞.
HõsO#QÆ~ü Ô~·`«∞ ã¨OѶ¨∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ HõO^Œ∞Å "≥∂ǨÏ<£Ô~_ç¤ÃÑ·
<å˜ lÖÏ¡ Zãπ.Ñ≤. QÆ$ǨÏx~°ƒO^èŒO qkèOKå_»∞. ã¨Éèí‰õΩ ~å‰õΩO_®
J_»∞¤HÀ=_»O`À „áê~°OÉèí=∞~Ú J<ÕHõ ~°HÍÅ ˆHã¨∞Å∞ ÃÑì_»O,
ɡkiOK«_»O Ѩiáê@~Ú<å~Ú. `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí U~°Ê_»Hõ
=ÚO^Õ g∞_çÜ«∂Ö’ Hõ^äŒ<åÅ∞ ~å~ÚOz, Wk ёѨÙÖòû"å~ü
=∞~À Bò Ѷ≤ò JO@∂ ^Œ∞„+¨ÊKå~°O KÕ~ÚOzOk „ѨÉèí∞`«fiO.
[#ã¨Éèí‰õΩ W`«~° ~å„ëêìÅ, *Ï`«∞Å L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
PǨ fixOz#O^Œ∞‰õΩ qzÛù#flHÍ~°∞Å∞ ã¨OѶ¨∞q„^ÀǨïÅ∞QÍ
=Ú„^Œ"տ㠄Ѩܫ∞`«flO [iyOk. qëê^Œ"Õ∞q∞@O>Ë „ѨÉèí∞`«fiO`À
áê@∞ H˘O`«=∞Ok =∞^茺`«~°QÆu "Õ∞^è•=ÙÖ’¡ ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O áÈ~å@OÖ’ W^ŒO`å ZO^Œ∞‰õ<Õ ã¨}∞QÆ∞_»∞ "≥Ú^ŒÅ
~ÚOk. HÍj‡~ü#∞ =∞#^Õâ◊OÖ’ q_»nÜ«∞ÖËx ÉèÏQÆOQÍ
K≥ѨC‰õΩO@∞#fl"åàı¡ HÍj‡~ü <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ Ñ≤e¿ãÎ qzÛù#fl
"å^Œ∞Å∞QÍ =Ú„^Œ "ÕÜ«∞_»O ã≤QÆ∞æKÕ@∞ HÍ^•? "Õ∞^è•=ÙÅ∞
`ÕÅ∞ÛHÀ"åeû LOk. 1998Ö’ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí, HõàÏã¨q∞u,
ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò U~°Ê_»QÍ<Õ Jxfl JOQÍÅ g∞^Œ x~°ƒO^èŒO
„áê~°OÉèí=∞~ÚOk. P<å˜H˜ `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~° U~°Ê_ç# áêsìÅ∞–
ã¨Oã¨÷Å∞ xsfi~°ºO HÍ=_»O`À [#ã¨Éèí#∞ U~åÊ@∞KÕâßO. nxfl
‰õÄ_® „áê~°OÉèíO #∞O_Õ J}˜z"ÕÜ«∂Å<Õ ^Œ$HõÊ^äŒO`À <å˜
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O „ѨÉèí∞`«fiO ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞‰õΩOk. „ѨÉèí∞`«fiO =∂r
#HõûÖˇ·@¡KÕ U~°Ê_ç# #Å¡^ŒO_»∞ =Ú~îåÅ`À ‰õΩ=∞‡Hõ¯~Ú `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O W`«~° „Ѩ*Ï L^Œº=∂ÅÃÑ· ‰õÄ_® L‰õΩ¯áê^ŒO
"≥∂áê~Ú. ã¨OѶ¨∂ʼnõΩ |Å=O`«OQÍ ~år<å=∂Å∞
KÕ~ÚOKå~°∞.
`≥ÅOQÍ} HõàÏã¨q∞u HÀ–Hõhfi#~ü ɡe¡ÅeW`« ǨÏ`«º`À
D x~°ƒO^èŒHÍO_» Ѩ~åHÍ+¨ì‰õΩ KÕiOk. ~°Hõ~°HÍÅ „ѨKå~åÅ∞
KÕ~ÚOz Åe`« ǨÏ`«º`À `«=∞‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œx K≥Ñ≤ÊOk
„ѨÉèí∞`«fiO. [ǨÏOw~ü(HõàÏ ã¨q∞u Hõhfi#~ü)#∞ Z.=∂^èŒ=Ô~_ç¤
ÉÏ==∞ik–Éèí∞=#yi =∞O_»ÖÏ^茺‰õ∆Ω_»∞ ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤ ÉˇkiOz
~år<å=∂ KÕ~ÚOKå_»∞. [ǨÏOw~ü |O^èŒ∞=ÙÅO^Œsfl
z„`«Ç≤ÏOã¨Å`À ɡkiOKå~°∞ `«∞~°¯Ñ¨e¡ áÈbã¨∞Å∞. QÆ*ËfiÖò
áÈbã¨∞¿ãì+¨#∞‰õΩ Ñ≤eÑ≤Oz HõàÏHÍ~°∞ÅO^Œsfl ɡkiOz "åà◊¡
"å^Œº ѨiHõ~åÅ#∞ QÆ∞OA‰õΩ<åfl~°∞. ã≤kú¿Ñ@Ö’ _ç.=∞ÖÏ¡Ô~_ç¤
`«k`«~°∞ÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOK«_»O [iyOk.
=~°OQÆÖòÖ’ NHÍO`ü#∞– ~åOÔ~_ç¤x <å˜ FZãπ_ç ~°qâ◊OHõ~ü
JÜ«∞º<åfl~ü x~°ƒOkèOz Z<£H“O@~ü KÕ™êÎ#x ɡkiOKå_»∞.
J„Hõ=∞ˆHã¨∞Ö’¡ WiH˜OKå_»∞. ‰õΩã¨∞O| QÆOQÍ^èŒ~ü "≥Ú^ŒÅ∞
J<ÕHõ=∞OkÃÑ· J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞ "≥∂Ѩ|_ç<å~Ú. z„`«Ç≤ÏOã¨Å`À
WѨʘH© J<å~ÀQƺO áêÅ~Ú<å~°∞. HõsO#QÆ~üÖ’
ã¨∂~°u~°∞ѨuÔ~_ç¤ ÖÏO˜ HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞
|<å~ÚOK«_»O g}=OHõ =∞O_»ÅO ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤x HõÅfiÖò
„áê*ˇ‰õΩì HÀã¨O áÈ~å_ç#O^Œ∞‰õΩ QÆ∂O_®ÅKÕ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O
<åÜ«∞‰õΩ_»∞ ZO.^•"≥∂^Œ~üÔ~_ç¤ ã¨r=^ÕǨÏ#O KÕ~ÚOKå_»∞.
=~°OQÆÖò HõàÏHÍ~°∞_»∞ SÅ#fl#∞ áÈbã¨∞Å∞ Z<£H“O@~ü KÕâß~°∞.
`≥ÅOQÍ} HõàÏã¨q∞u Hõhfi#~üQÍ ZxflHõ~Ú# <≥Åk~°QÆHõ=ÚO^Õ
SÅ#fl#∞ K«O¿ÑÜ«∞_»O L^Œº=∞HÍ~°∞efl HõÅ=~°Ñ¨izOk. D
=∞^茺 HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} SHõº"ÕkHõ, =∞Ǩ ã¨Éèí ÖÏO˜ ã¨Oã¨÷Å∞
x~°ƒO^èŒHÍO_»#∞ YO_çOKå~Ú J~Ú`Õ qã¨Î $™ê÷~ÚÖ’
=∞^茺`«~°QÆu "Õ∞^è•=ÙÅ #∞O_çQÍh, `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å #∞O_ç
QÍh ã¨ÊO^Œ# ÃÑ^ŒÌQÍ ~åÖË^Œ∞. D<å_»∞ =ã¨∞Î#fl ã¨ÊO^Œ# P<å_»∞
‰õÄ_® =zÛ LO>Ë „ѨÉèí∞`«fiO JO`«QÍ |i`≥yOKÕk HÍ^Œ∞.
Ǩï™êflÉÏ^£Ö’ K«O„^Œ=∞øox áÈbã¨∞Å∞ H˘@ìQÍ zH˜`«ûÖ’
LO_»QÍ<Õ =∞~°}˜OKå_»∞. "≥OHõ@™êfiq∞ ÖÏO˜ áê„uˆHÜ«ÚÅÃÑ·
‰õÄ_® J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOK«_»O HÀ~°∞ìÅ K«∞@∂ì uÑ≤Ê
`≥ÅOQÍ} "å^•xfl ÖˉõΩO_® KÕ^•Ì=∞<Õ „ѨÉèí∞`«fi ‰õΩ˜Å
„Ѩܫ∞`«flO ã¨Ñ¶¨ÅO HÍÖË^Œ∞. PkÖÏÉÏ^£Ö’ `≥ÅOQÍ~å=Ù, U|∂+≤
PQÆÜ«∞º, ™ÈÜ«∞O z#flÜ«∞ºÅÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ "≥∂Ѩ_»"Õ∞ H͉õΩO_®
z„`«Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕâß~°∞. #ÖÁæO_»Ö’ ~°=∞}ÏKåi

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`«k`«~°∞ÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å |<å~ÚOѨÙ, W`«~° HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ·
ɡkiOѨÙÅ∞ ~år<å=∂Å∞ KÕ~ÚOK«_»O ÖÏO˜q KÀ@∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
=∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~üÖ’ HÍjOÃÑ· HõÅfi‰õΩiÎÖ’ ZaqÑ≤ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ
^•_ç "≥Ú^ŒÅ∞H˘x q^•º~°∞÷Å∞, L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ· J<ÕHõ J„Hõ=∞
ˆHã¨∞Å∞ ÃÑ@ì|_ç *ˇ·à◊√¡, HÀ~°∞ìÅ K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞.
=∞kÌÖ˘ÃÑ·, HÍjOÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ #_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. z=~°‰õΩ
L^Œº=∞HÍ~°∞_»∞ Hõ#HÍKåix #~åûHÀ„ÉÏÅ ¿Ñ~° „ѨÉèí∞`«fiO
K«OÑ≤OzOk. ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡Ö’ ÃÑO@Ü«∞º(W„|Ç≤ÏOѨ@flO)ÃÑ·
J<ÕHõ ˆHã¨∞Å∞ Ãјì z„`«Ç≤ÏOã¨Å áêÖË˚âß~°∞. "≥∞^ŒH± HõàÏHÍ~°∞_»∞
ã¨`«ÎÜ«∞ºÃÑ· WѨʘH© áê`«ˆHã¨∞Å∞ #_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. JÖψQ
`≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí „Ñ¨^è•# <åÜ«∞Hõ`«fiOÃÑ· J<ÕHõ ǨÏ`åº
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iQÍ~Ú. J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOK«|_ç<å~Ú.
D =∞^茺HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ã¨q∞u U~°Ê_»_»O ~°HõÎO
K«∞Hõ¯ HÍ~°‰õΩO_® `≥ÅOQÍ} `≥^•Ì=∞<Õ x<å^ŒO =Å¡ L^Œº=∞OÖ’
ã¨ÎÉèí÷`« =zÛOk.
HÍO„ÔQãπ–`≥~åã¨Å∞ á⁄`«∞Î ÃÑ@∞ìH˘x JkèHÍ~°OÖ’ H˘zÛ#
`«~åfi`« `≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅ=∞~Ú# Ѩiã≤÷u LO@∞O^Œ#∞
‰õΩ#fl "åà◊¡O^ŒiH© x~åâı q∞yeOk. JkèHÍ~°O, Ѩ^Œ=ÙÅ∞,
ã¨Oáê^Œ#Ö’¡ "åÏÅ∞ `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ
fã¨∞ÔHàÏÌ=∞<Õ ^蕺㨠H˘~°=_»_»O`À [#ã¨Éèí W`«~° ã¨Oã¨÷Å`À
SHõº ã¨OѶ¨∞@#Å∞ U~åÊ@∞KÕã≤ L^Œº=∂Å∞ KÕѨ˜ìOk. HÍO„ÔQãπ
„ѨÉèí∞`«fiO #HõûÖˇ·@¡#∞ K«~°ÛʼnõΩ Ñ≤ez# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ `≥ÅOQÍ}
‰õÄ_® XHõ JOâ◊OQÍ LO@∞O^Œx Pâ◊ Ãјì =∞^茺֒<Õ
`«∞OKÕâß~°∞. P `«~åfi`« HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_® #Å¡=ã¨O`ü,
˜.ã¨∞^Œ~°≈<£ ÖÏO˜ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ |∂@HõѨÙ
Z<£H“O@~üÖ’ K«O¿Ñ~ÚOzOk. `≥~å㨠ÖÏO˜ áêsìÅ∞ Hõhã¨O
YO_»#Å∞ ‰õÄ_® KÕÜ«∞HõáÈ=_»O `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Å
|ÅÇ‘Ï#`«, J<≥·Hõº`«‰õΩ x^Œ~°≈#O. WÖÏ `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞
K≥ѨCH˘x JkèHÍ~°OÖ’H˘zÛ# HÍO„ÔQãπ ‰õÄ_® `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O‰õΩ
fã≤áȉõΩO_® J}z"Õ`« „áê~°OaèOzOk. D =∞^茺HÍÅOÖ’
=ÚYºOQÍ 2009 #∞O_ç `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O L^èŒ$`«
=∞~Ú#Ѩʘ #∞O_ç x~°ƒO^èŒHÍO_» ÃÑiyOk. ÔHã≤P~ü JÔ~ã¨∞ì
"≥Ú^ŒÅ∞ L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷ÅÃÑ· ÖÏsîKås˚ =∞iÜ«Ú XH˘¯Hõ¯iÃÑ·
=O^ŒÖÏk ˆHã¨∞Å∞ "≥∂Ñ≤ Éèíq+¨º`«∞Î ÔHs~ü#∞ ^≥|ƒf¿ã „Ѩܫ∞`«flO
[iyOk. Ü«¸x=iû©Å#∞ HÍ<£ã¨<£„>Ë>ˇ_£ HͺOÑπÅ∞QÍ
=∂~°∞Û`«∞<åfl~°∞. ÉèÏ+¨Ê"åÜ«Ú „ѨÜ≥∂QÍÅ∞, HÍÅ∞ÊÅ∞
x`«ºHõ$`«º=∞Ü«∂º~Ú. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ f„="å^Œ∞Å∞,
#HõûÖˇ·@∞¡ KÕ~å~°x, L^Œº=∞O Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ=∞=Ù`«∞O^Œx QÆ=~°fl~ü
ˆHO„^•xH˜ x"ÕkHõÅ∞ ѨOѨ_»O P "Õ∞~°‰õΩ J=ã¨~åxH˜ q∞Oz
áê~å q∞e@s |ÅQÍÅ∞ ~å=_»O `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞
ɡkiOK«_®x ˆH#x ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk. Ü«Ú^Œú~°OQÍxfl `«ÅÑ≤OKÕ
q^èŒOQÍ <Õ_»∞ `≥ÅOQÍ} Ü«¸x=iû©Å∞ `«Ü«∂Ô~·<å~Ú.
z=iH˜ D>ˇÅ ~å*ËO^Œ~ü, q.„ѨHÍâò, HÀ^ŒO_»~åO ÖÏO˜
"åà◊¡Ö’ ‰õÄ_® áÈbã¨∞ʼnõΩ #HõûÖˇ·@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~°O>Ë
L^Œº=∂xfl J}K«_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO U "Õ∞~°‰õΩ kQÆ*Ï~°∞`«∞#fl^À
ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk. JO^Œsfl "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞_»O, Jn gÅ∞HÍHõáÈ`Õ
pÅÛ_»O JѨʘH© q#HõáÈ`Õ J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOK«_»O
„ѨÉèí∞`«fiO ZOK«∞‰õΩ#fl J}˜z"Õ`« Ѩ^Œúu. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
_®IIK≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~üÃÑ· J„Hõ=∞OQÍ >ˇ„~°iã¨∞ì ˆHã¨∞
|<å~ÚOzOk. D =∞^茺 HÍÅOÖ’ q^•º~°∞÷ÅÃÑ· ZHõ¯_çHõHõ¯_»
ˆHã¨∞Å∞ ÃÑ@ì_»O, Ñ≤ez H“xûeOQ∑ ¿Ñi@ ɡkiOѨÙÅ∞ KÕÜ«∞_»O
Z‰õΩ¯=~ÚOk. `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨O@∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ z‰õΩ¯_»∞
„ѨÉèÏHõ~ü, #Å=∂㨠Hõ$+¨‚, =∞kÌÖ˘, [QÆ<£ ÖÏO˜ "åà◊¡ÃÑ·
J<ÕHõ ˆHã¨∞Å∞ "≥∂Ñ≤ ɡkiOѨÙʼnõΩ QÆ∞iKÕã¨∞Î#flk.
`≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ Ãјì P"≥∂kOѨKÕã≤ ~å¢+¨ìO
„ѨHõ˜OKåÅx, `≥ÅOQÍ} =#~°∞Å ã¨O~°Hõ∆} `«k`«~° ™ê÷xHõ
ã¨=∞㨺Š„áêuѨkHõ# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ x~å‡}O [~°QÍÅx
HÀ~°∞`«∂ SHõº L^Œº=∂ÅÖ’ Hõ$+≤KÕã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨O@∞
<åÜ«∞‰õΩÅÃÑ· `å*ÏQÍ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOKå~°∞. QÆ^Œ~ü ~år<å=∂
^Œiq∞ÖÏ „Ѩ*τѶ¨O@∞ ~å¢+¨ì J^茺‰õ∆Ω_»∞QÍ ZxflHõ~Ú# P‰õΩÅ
Éèí∂=∞Ü«∞º, ~å¢+¨ì HÍ~°º=~°æã¨Éèí∞º_»∞, #_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} Ѩ„uHõ
Z_ç@~ü _®IIHÍjOÃÑ· Ü«ÚZÑ≤Z ˆHã¨∞ ÃјìOk „ѨÉèí∞`«fiO.
=~°OQÆÖò lÖÏ¡ MÏ<åѨÓ~ü áÈbã¨∞ ¿ãì+¨<£ ѨikèÖ’ ^˘iH˜#
P~°∞QÆ∞~°∞ qq^èŒ „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ`À HõeÑ≤ ÉèÏ~°ux,
QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒO, HÍjO, Éèí∂=∞Ü«∞ºÅÃÑ· ˆHã¨∞ÃÑ@ì_»O `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∞_»OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Ñ¨xfl# ‰õΩ„@ `«Ñ¨Ê=∞ˆ~g∞
HÍ^Œ∞.
Zxfl‰õΩ„@Å∞–‰õΩǨÏHÍÅ∞ Z^Œ∞~°~Ú<å g~Àz`«OQÍ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞HõáÈ=_»"Õ∞ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*τѶ¨Oò ÅHõ∆ ºO. D x~°ƒO^è•Å∞, J}˜z"Õ`«Å∞ =∂
Pâ◊Ü«∂xfl J_»∞¤HÀÖË=Ù. =∂g∞^Œ J„Hõ=∞OQÍ "≥∂Ñ≤# ˆHã¨∞Å#∞
YO_çã¨∂Î qã¨Î $`«OQÍ =∞^ŒÌ`«∞ Åaèã¨∞Î#flk. g˜x YO_çã¨∞Î#fl
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ, `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞ʼnõΩ, *ˇZã≤ʼnõΩ,
<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ, áêsìʼnõΩ ^èŒ#º"å^•Å∞. WÖÏO˜ YO_»#Å∞
qã¨Î$`«OQÍ ~å=_»O ^•fi~å<Õ „ѨÉèí∞`«fiO PÖ’K«#Ö’ Ѩ_»QÆÅ^Œx
WÖÏO˜ |∂@HõѨ٠ˆHã¨∞Å∞ ÃÑ>Ëì@ѨC_»∞ XHõ˜H˜ Ѩk™ê~°∞¡
PÖ’zOKÕ q^èŒOQÍ XuÎ_ç ÃÑ@ì_»O J=ã¨~°=∞x JO^ŒiH© q[˝Ñ≤Î
KÕã¨∞Î<åfl=Ú.
„Ѩ*τѶ¨O@∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞º, _®IIHÍjO,
ÉèÏ~°u, QÆO˜„Ѩ™ê^ŒO, #Å=∂㨠Hõ$+¨‚, z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü,
=∞kÌÖ˘, [QÆ<£ÅÃÑ· QÆÅ ˆHã¨∞Å∞ JxflO˜x ZuÎ "ÕÜ«∂eûOkQÍ
„ѨÉèí∞`åfixfl _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl=Ú.
T

15. 15 E<£, 2012
W^Õq∞~å[ºO?
–J~°}º
HÍjO QÆ∞iOz PÜ«∞# Ѩ„uHõÖ’<Õ, JO^Œ∞Ö’#∂ PÜ«∞#ÃÑ·
„ѨÉèí∞`«fiO J„Hõ=∞ˆHã¨∞ |<å~ÚOz# <ÕѨ^茺OÖ’ ~åÜ«∂eû
=ã¨∞ÎO^Œx U<å_»∂ J#∞HÀÖË^Œ∞. E<£ 8# =∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ
ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î<åfl~°x P~ÀÑ≤ã¨∂Î P*Ï^£ ÉèÏ~°º Ѩ^Œ‡`À ã¨Ç¨ =∞~À
P~°∞QÆ∞ix J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂, ^•xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°x
P~ÀÑ≤ã¨∂Î D Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ HÍjO, `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*τѶ¨Oò J^茺‰õ∆Ω_»∞ P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞º, J=∞~°∞Å
|O^èŒ∞q∞„`«∞Å ã¨OѶ¨∞O J^茺‰õ∆Ω_»∞ QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒOÅÃÑ·
ˆHã¨∞ÃÑÏì~°∞. Ü«ÚZÑ≤Z J<Õ „‰õÄ~°"≥∞ÿ# K«@ìO H˜O^Œ ˆHã¨∞Ãјì
"åix ÉèíÜ«∞ÃÑÏìÅ<Õ ÅHõ∆ ºO`À „ѨÉèí∞`«fiO L#fl^Œx, D ˆHã¨∞
^•fi~å qѨ¡"åaè=∂#∞Å#∞, `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å#∞ ÉèíÜ«∞Ãјì
`≥ÅOQÍ}, qѨ¡"À^Œº=∂Å qã¨Î $ux `«yæOKåÅ<Õ pÑπ „˜H±#∞
„ѨÉèí∞`«fiO „ѨÜ≥∂yOzOk. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O J<ÕHõ
x~°ƒO^è•Å‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∂ J}˜z"ÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl q+¨Ü«∞O
=∞#O^ŒiH© `≥eã≤O^Õ. q^•º~°∞÷Å∞, Láê^蕺ܫÚÅÃÑ· J„Hõ=∞
ˆHã¨∞Å∞ ÃÑ˜ì „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞ "åix L^Œº=∂ʼnõΩ ^Œ∂~°=ÚOKÕÖÏ
Kտ㠄Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. _®IIK≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~üÃÑ· ˆHã¨∞
QÍh, Ü«∂‰õÄÉòÔ~_ç¤x =~°OQÆÖòÖ’ Ãјì# z„`«Ç≤ÏOã¨Å∞QÍh,
q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ`À áê@∞ J<ÕHõ W`«~° ã¨OѶ¨∞@#Ö’¡
q^•º~°∞÷ÅÃÑ·, J=∂Ü«∞Hõ „Ѩ[ÅÃÑ· Ãјì# ˆHã¨∞Å∞QÍh ˆHã¨∞Å
^•fi~å „Ñ¨[Å#∞ ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞Å#∞ KÕã≤ L^Œº=∂ʼnõΩ ^Œ∂~°O
KÕ¿ã ‰õΩuû`« Ѩ<åflQÍÅ#∞ x~°O`«~°O x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl „ѨÉèí∞`«fiO
=∞~À™êi D =ÚQÆ∞æiÃÑ· ˆHã¨∞ |<å~ÚOK«_»O ^•fi~å `«#
Hõ~°¯â◊`åfixfl „Ѩ^Œi≈OK«∞‰õΩOk.
Jã¨Å∞ HÍjO, P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º, QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒOÃÑ·
ZO^Œ∞‰õΩ ˆHã¨∞ ÃÑÏì~°∞? "å~°∞KÕã≤# `«¿ÑÊq∞˜? J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ
„ѨÉèí∞`«fiO Wã¨∞Î#fl ã¨=∂^è•#O Uq∞@O>Ë gà◊√¡
=∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕã¨∞Î<åfl~°x, ÃÑ·QÍ D =ÚQÆ∞æ~°∂
Ѩ~åsÖ’ L<åfl~°x i=∂O_£ iáÈ~°∞ìÖ’ K«∂áê~°∞. Wk ѨzÛ
J|^ŒúO. P ~ÀA‰õΩ =¸_»∞ ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ #∞Op `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*τѶ¨Oò Ѩ#∞Ö’¡ P =ÚQÆ∞æ~°∂ `«Å=Ú#HõÖˇ· L<åfl~°∞. HÍh
"åix Ѩ~åsÖ’ L#fl@∞ì K«∂Ñ≤OKå~°∞. JO^Œ∞‰õΩ ã¨Ô~·# ™êHõ∆ ºO
‰õÄ_® ÖË^Œ∞. J~Ú<å „Ñ¨Éèí∞`«fi "å^Œ<Õ x[=∞#∞‰õΩO>Ë Jã¨Å∞
Hõ<£ÃѶ+¨<£ ¿ãìò"≥∞Oò q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ JÖÏO˜ ¿ãìò"≥∞O@¡hfl
|Å=O`«OQÍ<Õ ~å~Ú™êÎ~°<Õk =∞#O^ŒiH© `≥eã≤O^Õ.
D =ÚQÆ∞æiÃÑ· 'J<£ÖÏѶ¨ÙÖò PH˜ìq©ãπ „Ñ≤"≥#¬<£
Ü«∂H±ì—(Ü«ÚZÑ≤Z) H˜O^Œ ˆHã¨∞ #"≥∂^Œ∞ KÕâß~°∞. Jã¨Å∞
WÖÏO˜ #Å¡K«ÏìÅ#∞ Z=~°∞ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞? W=hfl
™êfi`«O„`åº#O`«~°O U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆOÖ’
ÉèÏQÆOQÍ `«Ü«∂Ô~·#q. D K«ÏìÅÖ’ KåÖÏ =∞@∞ì‰õΩ „a©+π
"åi"Õ. J~Ú<å 㨈~ g˜<Õ P"≥∂k^•Ì=∞O>Ë ~å*ϺOQÆO
„áêux^茺 ã¨Éèí∞ºÅ ^•fi~å `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞|_»¤k. JO>Ë Hõhã¨O
'™ê=∂lHõ X_»O|_çHõ ^•fi~å<≥·<å U~°Ê_»q HÍ=Ù. JÖÏO˜
„Ѩ*Ï"≥∂^ŒO ÖËx K«ÏìÅ#∞ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ <Õ˜^•HÍ J<ÕHõOQÍ
`«Ü«∂~°∞KÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~Ú. P K«ÏìÅ ¿Ñi@ „Ѩ[Å#∞
Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~Ú. 'K«ÏìÅ∞–L#fl"å_ç
K«∞ÏìÅ∞— J<Õ =∂@ `«~°K«∂ qO@∂<Õ L<åflO. JO`ÕQÍHõ
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ¿Ñ^ŒÅ#∞ ^ÀK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ, L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞
J}˜z"Õ¿ãO^Œ∞‰õΩ K«ÏìÅ∞ ™ê^èŒ<åÅ∞QÍ LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞`åÜ«∞x
™êfi`«O„`«º ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x J<ÕHõ ˆHã¨∞Å∞ x~°∂Ñ≤OKå~Ú.
JÖÏO˜ x~°∂Ѩ}Ö’¡ =∞~˘Hõ˜ D =ÚQÆ∞æiÃÑ· ˆHã¨∞
|<å~ÚOK«_»O ^•fi~å „Ñ¨[Å =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. qz„`«"Õ∞
q∞@O>Ë XHõ PH˜ìq˜ 'J<£ÖÏѶ¨ÙÖò— ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? JÖÏO˜
'J<£ÖÏѶ¨ÙÖò PH˜ìq˜—x ZO^Œ∞‰õΩ „Ñ≤"≥Oò KÕÜ«∂e? ZÖÏ
„Ñ≤"≥Oò KÕÜ«∂e? J<Õ „Ѩâ◊flʼnõΩ „ѨÉèí∞`«fiO ^ŒQÆæ~°QÍh,
K«@ìOÖ’ QÍh, ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#, <åºÜ«∞ ã¨∂„`åʼnõΩ J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ#
["å|∞ ÖË^Œ∞(z„`«OQÍ LOk Hõ^•! #=∞‡ÖËHõáÈ`Õ K«@ìO
=Ú™ê~Ú^•#∞ K«∂_»O_ç) JÖÏO˜ ã¨Ê+¨ì`«ÖËx, x~°fiK«<åÖË
ÖËx XHõ K«@ìO H˜O^Œ D =ÚQÆ∞æiÃÑ· ˆHã¨∞ÃÑÏì~°∞. Wk ZO`«
Q˘Ñ¨Ê „ѨÉèí∞`«fi"≥∂ K«∂_»O_ç!
„ѨÉèí∞`«fiO P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ<Õ =∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞ HõÅ=
_®xˆH "å~°O`å "≥à◊√Î<åfl~°x J#∞‰õΩO^•O. "åiH˜ D
=ÚQÆ∞æ~°∂ ™êÜ«∞O KÕâß~°<Õ J#∞‰õΩO^•O. J^Õ x[=∞#∞
‰õΩ#fl#∂ JÖÏ HõÅ=_»O „ѨÉèí∞`«fiO ^Œ$+≤ìÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ `«Ñ¨C
J~ÚOk? =∞#=∞O`å XHõ =ºH˜Îx =∞~À =ºH˜Î HõÅ= QÆ∂_»^Œ<Õ
+¨~°`«∞Å ã¨=∂[OÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ<åfl=Ú? JÖÏO˜ +¨~°`«∞Å#∞
„ѨÉèí∞`«fiO ^è≥·~°ºOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ qkèOK« QÆÅ∞QÆ∞`«∞#flk? JÖÏ
qkèOz#ѨC_»∞ ã¨=∂[O QÍh, „Ѩ[Å∞ QÍh ZO^Œ∞‰õΩ
q∞#fl‰õΩO@∞<åfl~°∞? Hõhã¨O <åºÜ«∞™ê÷<åÖˇ·<å ZO^Œ∞‰õΩ
ã¨ÊOkOK«_»O ÖË^Œ∞? Jã¨Å∞ XHõ =ºH˜Îx =∞~À =ºH˜Î HõÅ=
‰õÄ_»^Œ#_»O U `«~°Ç¨ <åºÜ«∞O J=Ù`«∞Ok? =∂"À~Úã¨∞ìÅ
Ѩ#∞Å∞ „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ#q J~Ú`Õ, "åà◊¡ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞
ã¨=∂*ÏxH˜ #+¨ìO KÕ™êÎÜ«∞#∞‰õΩO>Ë P Ѩ#∞Å#∞
x¿+kèOK«_»"≥∂, "å˜ÃÑ· POHõ∆Å∞ ÃÑ@ì_»"≥∂ KÕÜ«∂e. HÍh

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
"å˜x áê˜OKÕ =º‰õΩÎÅ g∞^Œ x¿+^èŒO qkèOK«_»O ZO`«=~°‰õΩ
ã¨=∞O[ã¨O? =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ HÍ~°ºHõÖÏáêÖ’, ã≤^•úO`åÖ’¡
#K«ÛHõáÈ`Õ P ã≤^•úO`åÅ#∞, ÉèÏ"åÅ#∞ x¿+kèOK«=K«∞Û QÍh
=ºH˜Î<Õ x¿+kèOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ ZHõ¯_ç #∞Oz =zÛOk?
Jã¨Å∞ =ºH˜Îx =ºH˜ÎQÍ, =∞x+≤x =∞x+≤QÍ x¿+kèOK«_»O J<Õk
ZѨC_À H˘O^Œ~°∞ xÜ«∞O`«Å∞ `«Ñ¨Ê <åQÆiHõ „ѨÉèí∞`åfiÖˇ·`Õ
KÕã≤# ^•YÖÏÅ∞ ÖË=Ù, ˆH=ÅO ÉèÏ~°`« „Ѩ*Ï™êfi=∞º „ѨÉèí∞`åfiÅ∞
`«Ñ¨Ê. ZHõ¯_® =ºH˜Îx x¿+kèOK«_»O J<Õk LO_»^Œ∞. P
ÉèÏ=*ÏÖÏÅ#∞, HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ x¿+kè™êÎ~°∞† Jk ‰õÄ_®
ã¨=∂*ÏxH˜ „Ѩ=∂^ŒHõ~°=∞#∞ ‰õΩO>Ë<Õ. HÍh W"åfià◊
=∂"À~Úã¨∞ìÅ#∞ =º‰õΩÎÅ∞QÍ x¿+kèOz J_»=ÙʼnõΩ `«iq∞"Õã≤#
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ <åQÆiHõ`«#∞, =∂#=`åfixfl =∞izáÈÜ«∂Ü«∞x,
xÜ«∞O`«$`åfixfl q∞Oz# „H“~°ºO`À „Ѩ*Ï™êfi=∞º=∞x
K≥ѨC‰õΩO@∞#fl áêÅHõ=~åæÅ∞ =º=ǨÏiã¨∞Î<åflÜ«∞x JO>Ë
JO^Œ∞Ö’ `«¿ÑÊ=ÚOk? =∂"À~Úã¨∞ìʼnõΩ ~å[H©Ü«∞ rq`«"Õ∞
H͉õΩO_® =ºH˜ÎQÆ`« rq`«O ‰õÄ_® LO@∞O^Œ<Õ Hõh㨠ã¨Ê$ǨÏ
‰õÄ_® „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. ~å[H©Ü«∞ rq`«OÖ’
ÉèÏQÆOQÍ |O^èŒ∞=ÙÅ#∞, q∞„`«∞Å#∞, Ç≤Ï`«∞Å#∞ Hõe¿ã ǨωõΩ¯
"åi‰õΩO@∞Ok. „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ "åi Ѩ#∞Å∞, qâßfi™êÅ g∞^Œ
JÉèíºO`«~°=ÚO>Ë "åi ~å[H©Ü«∞ rq`«OÃÑ· POHõ∆Å∞
qkèOK«=K«∞Û HÍh =ºH˜ÎQÆ`« rq`«OÃÑ· x¿+^èŒO qkèOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯
=∂„`«O LO_»^Œ∞.
HÍh #ÅÉèˇ· Uà◊√¡QÍ #HõûÖˇ·ò L^Œº=∂xfl J}˜p, J}˜p,
P J}˜z"Õ`«#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ã¨~°fi™ê^è•~°} K«@ì|^Œú K«~°ºQÍ
=∂iÛ"Õã≤ =º‰õΩÎÅ∞QÍ ã¨=∂[O #∞Oz "åix `«iq∞H˘˜ì,
J_»=ÙʼnõΩ<≥˜ì, P J_»=ÙÅÖ’#∂ HõxÑ≤¿ãÎ HÍeÛ"Õ¿ã JѨiq∞`«
JkèHÍ~åxfl KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩ<Õ áê„`«#∞ q[Ü«∞=O`«OQÍ
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. JO^Œ∞‰õΩ J_»∞¤Ñ¨_»¤"åix
™ê#∞Éèí∂uѨ~°∞Å<Õ ™ê‰õΩ`À "ÕkèOѨÙʼnõΩ QÆ∞iKÕã¨∂Î<Õ
L<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ WѨC_»∞ HÍjO, P‰õΩÅ
Éèí∂=∞Ü«∞º, QÆO˜ „Ѩ™ê^ŒOÅÃÑ· ˆHã¨∞ |<å~ÚOzOk WѨʘ
„ѨÉèí∞`«fiO.
WHõ¯_» q~°ã¨O QÆ∞iOz H˘OK≥O K≥ѨCHÀ"åe. q~°ã¨O
KåÖÏ ã¨∂˜QÍ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡"åxfl ã¨=∞i÷ã¨∞Î#flk.
D ^Õâßxfl ^ÕjÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å KÕ`«∞Ö’¡Oz q=ÚH˜Î
K≥OkOKåÅO>Ë JO^Œ∞‰õΩ =∞ǨÏ`«Î~° NH͉õΩà◊O áÈ~å@O
`«~°Ç¨ Ö’, 80Å <å˜ L`«Î~° `≥ÅOQÍ} áÈ~å@O `«~°Ç¨ Ö’,
<Õ˜ K«fÎãπQÆ_è£ Ñ¨O^ä• `«~°Ç¨ Ö’ =∂~ü¯û–Öˇx<£–=∂"À
PÖ’K«<å q^è•#OÖ’ ™êQÆ_»"Õ∞ Ѩiëê¯~°=∞x ÉèÏqã¨∞Î#flk.
P kâ◊QÍ ™êÇ≤Ï`«ºO, ã¨=∂"ÕâßÅ ^•fi~å „Ñ¨[Å#∞ K≥·`«#ºO
KÕã¨∞Î#flk. D „Ѩܫ∞`åflÅ#∞ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ J_»∞¤‰õΩ#flѨC_»∞
QÍh, „w<£Ç¨ÏOò, ™êÖÏfiA_»∞O ÖÏO˜ áêâ◊qHõ ^•_»∞ʼnõΩ
`≥QÆ|_»¤Ñ¨Ù_»∞, P ^•_»∞ÅÖ’ =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞ =∂„`«"Õ∞ H͉õΩO_®
™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHõO ~å[ºÇ≤ÏO㨉õΩ QÆ∞Ô~·#ѨC_»∞ QÍh
™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«QÍ q~°ã¨O ~å*ϺxH˜ Z^Œ∞~˘_ç¤ xÅ∞ã¨∞Î#flk.
JO^Œ∞ˆH „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ q~°ã¨O XHõ H˘~°Hõ~åx H˘Ü«∞ºQÍ
=∂iOk. q~°™êxfl „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ x¿+kèOK«_®xH˜ HÍ~°}O
q~°ã¨O â◊H˜Î=O`«OQÍ ~å*ϺxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞_»"Õ∞.
D ^Õâ◊OÖ’, ~å¢+¨ìOÖ’ „ѨuѨHõ∆ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[ŠѨHõ∆O =Ç≤ÏOK«_»OÖ’ qѶ¨Å"≥∞ÿ#@∞=O˜,
áêsìÖË"≥·<å JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åQÍ<Õ „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ q^è•<åÅ∞
J=∞Å∞ Ѩiz#@∞=O˜ "å`å=~°}OÖ’, Ñ‘_ç`« „Ѩ[Å"≥·Ñ¨Ù
Hõ<≥fluÎ ‰õÄ_® K«∂_»‰õΩO_® ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å H˘=Ú‡HÍã¨∞Î#fl
~å[H©Ü«∞ áêsìÅxflO˜H© =ºuˆ~HõOQÍ q~°ã¨O P Ñ‘_ç`« „Ѩ[Å
ѨHõ∆áêuQÍ xezáÈ~ÚOk. |∂~°∞˚"å áêsìÅ ÉèÏQÀ`åÅ∞
#=∞‡‰õΩO_® „Ѩ[Å∞ Jã¨Öˇ·# Ѩiëê¯~°O kâ◊QÍ PÖ’zOKÕÖÏ
q~°ã¨O „Ѩ[Å#∞ K≥·`«#ºÑ¨~°∞ã¨∞Î#flk. JÖÏO˜ q~°ã¨OÖ’ HÍjO
XHõ ã¨Éèí∞º_»∞. K«∞~°∞ÔH·# ã¨Éèí∞º_»∞. q~°ã¨O ÉèÏ=*ÏÖÏxfl ѨÓiÎQÍ
ѨÙ}˜H˜Ñ¨ÙK«∞ÛH˘x D ^ÕâßxH˜ x["≥∞ÿ# â◊„`«∞=Ù ™ê„=∂[º
"å^Œ"Õ∞#<Õ J=QÍǨÏ#`À P ™ê„=∂[º"å^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
^˘_»∞¤Q˘O`«∞Hõ#∞ qxÑ≤ã¨∞Î#fl |Hõ¯Ñ¨Å∞K«x =∞x+≤ HÍjO. x[O
K≥áêÊÅO>Ë Ãã·^•úOuHõ x|^Œú`« QÆÅ q~°ã¨O‰õΩ HÍjO x|^Œ∞ú_≥·#
HÍ~°ºHõ~°Î. Wk PÜ«∞# QÆ∞iOz PÜ«∞# Ѩ„uHõÖ’<Õ
Juâ◊Ü≥∂H˜ÎQÍ K≥ѨÊ_»O HÍ^Œ∞. KåÖÏHÍÅOQÍ PÜ«∞##∞ Ju
ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ QÆ=∞xOz K≥ѨÙÎ#fl =∂@eq. JO^Œ∞ˆH JÖÏO˜
x|^Œ∞ú_≥·# HÍ~°ºHõ~°Î#∞ ~å[ºO ÉèíÜ«∞ÃÑÏìÅ#∞‰õΩOk. q^•ºi÷
ã¨OѶ¨∂Å#∞ x~å‡}O KÕã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’, 1999Ö’
=∞`À<å‡^Œ ZaqÑ≤ QÆ∂O_®Å`À ~å[ºO HÍjOÃÑ·
Éè∫uHõ^•_»∞ʼnõΩ kyOk. 1998Ö’ `≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò
Hõhfi#~üQÍ L#flHÍÅO #∞Oz W"åfieì '#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}—
Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩ_çQÍ LO@∞#fl HÍÅO ^•HÍ q^•º~°∞÷Å#∞,
„Ѩ*Ï`«O„`« "å^Œ∞Å#∞, qѨ¡= „âı}∞Å#∞ HõkeOz, "åix
L`ÕÎ[Ѩiz, qѨ¡=O "≥·Ñ¨Ù‰õΩ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ÅHõ∆ ºO
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ #_çÑ≤ã¨∞Î#fl f~°∞#∞ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ xt`«OQÍ QÆ=∞xã¨∂Î
=KåÛ~Ú. JO^Œ∞ˆH `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl J}K«_®xH˜,
L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì_®xH˜, ^•O`À áê>Ë qѨ¡"åxfl
HÍOH˜∆OKÕ "åiH© ÉèíÜ«∞O HõeyOKÕO^Œ∞‰õΩ HÍjOÃÑ· ˆHã¨∞
ÃÑ@ì_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~Ú. HõsO#QÆ~ü, áêÅ=¸~°∞, "≥∞^ŒH±,
PkÖÏÉÏ^£, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ `«k`«~° J<ÕHõ `≥ÅOQÍ}
„áêO`åÅÖ’ "ÕÖÏk =∞Ok „Ѩ[Å#∞ `«# nè>ˇÿ#
LѨ<庙êÅ`À =∞O„`« =ÚQÆ∞úÅ#∞ KÕã≤ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
"≥·Ñ¨Ù #_çÑ≤Oz# P ã¨fi~åxfl "≥#‰õΩ¯ `«yæOKåÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flOÖ’