1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_çL`«Î~°O
#QÆflOQÍѨÓã≤#
K«O^Œ=∂=∞ <˘ã¨˜ÃÑ·
á⁄#flK≥@∞ì H˜O^Œ `≥ÅOQÍ}
J=∞‡=∞‡Hõ^äŒ=ÚyÜ«∞ÖË^Œ∞....
`≥ÖÏ¡ˆ~ã¨iH˜
Z„~°QÍ á⁄_çã≤#
ã¨∂~°∞ºx h_»# =∞m¡ `≥ÅOQÍ}
QÀ^èŒ∂o "Õà◊
Z~°∞ÃÑH˜¯#QÀiO@ÖÏ
=∞O_»∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ}
Zxfl~å„`«∞à◊√¡!
ZxflL^ŒÜ«∂Å∞!!=∞Ô~xfl™êÜ«∞O„`åÖ’!!!?~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com
E<£ 2013
ã¨OѨ٘: 3
ã¨OzHõ: 6
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
„HÍOu
"Õ∞<Õ[~ü
ZO. ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} JH“Oò <≥O|~ü: 62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî„ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ "Õ∞ 28, 2013

2. 2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
|Ü«∂º~°O L‰õΩ¯ ~å[H©Ü«∞Å∞ 3
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞-x~°ƒO^èŒO-`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O –P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞º 4–5
3. #_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
F@¡`À `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^•? –ã≤.ÃÇÏKü.=∞^èŒ∞ 6–7
ZxflHõÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^Œ∞ –^•=∞~°Ñ¨e¡#iûOǨ ‡Ô~_ç¤ 8-10
WHõ<≥·<å _èçb¡ Hõà◊√¡ `≥~°"åe –ÔH.„ѨÉèÏHõ~ü 11–12
ã¨"≥∞‡Å#∞ xsfi~°ºO KÕã¨∞Î#fln HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂ÖË –~°ã¨∂Öò 13–15
J„=∂ÉÏ^£ „Ѩ[Å áÈ~åÏÅ∞, ã¨=∞㨺Å∞...Ѩ@ì"å? -ÅH©∆‡Ñ¨u=∞OK≥Å 16-17
KåÅx "Õ`«<åÅ∞, J~å÷Hõe`À JÅ=∞˜ã¨∞Î#fl ã‘fiѨ~°∞¡ –^•=∞~°Ñ¨e¡#iûOǨ ‡Ô~_ç¤ 18
4. ~°K«ÛHõ@ì
SÅÜ«∞ºQÍi `«Ñ¨C_»∞ ™ê~åOâßÅ∞ –a.Ãã·^Œ∞Å∞ 19–21
5. ã¨^Œã¨∞û x"ÕkHõ
Nâ‹·ÅO ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ Ô~O_»∞ i[~åfiÜ«∞~°∞¡ xi‡OKåe –ã¨∞Ƀ~åÜ«Ú_»∞ 22–25
JO^Œi J=ã¨~åÅ∞ fˆ~Û XHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ.... `Õ"åe -™È=∞âıY~°â◊~°‡ 26
h˜ =$^è• ZHõ¯_» [~°∞QÆ∞`«∞O^À QÆ∞iÎOz.... –âߺO„Ѩ™ê^£Ô~_ç¤ 27–28
6. ã≤OQƈ~}˜ ã¨OQÆ`«∞Å∞
Z=i Jaè=$kúHÀã¨O D q^èŒfiOã¨O? –"≥∞OK«∞ã¨OnÑπ 29
7. Kåi„`«Hõ Ѩ„`«O
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ÅHõ∆ºO`À `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí 30–41
8. ™êÇ≤Ï`«ºO
"≥∞`«∞‰õΩ ã‘=∞ #∞^Œ∞˜ÃÑ· ''"≥ÚÅHõ=∞O_≥—— ã¨O`«HõO –Ñ≤@ìÉ’~Ú#"≥OHõ>Ë+π 42–44

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
ÉÜ«∂º~°OL‰õΩ¯~å[H©Ü«∂Å∞
|Ü«∂º~°O Y=∞‡O lÖÏ¡Ö’x XHõ =∞O_»Å ˆHO„^ŒO. D =∞O_»ÅOÖ’ 17 „QÍ=∞ ѨOKå~ÚfÅ∞ L<åfl~Ú. D =∞O_»ÅO
QÆ`« Ѩ^Õà◊¡ #∞Oz "å~°ÎÖ’¡ <å#∞`ÀOk. =∞s =ÚYºOQÍ QÆ`« <≥Å ~ÀAÅ #∞Oz Ѩ„uHõÅÖ’ Ѩ`åHõ ji¬HõQÍ =∂iOk.
q=~åÖ’¡H˜ "≥àıÎ Y=∞‡O lÖÏ¡Ö’x |Ü«∂º~°O, QÍ~°¡, <ÕÅH˘O_»Ñ¨e¡ =∞O_»ÖÏÅÖ’ 1,41,691 ZHõ~åÅ Éèí∂q∞Ö’ W#∞Ѩ
Yx[O LOk.WHõ¯_» `«qfi`Õ 12 "ÕÅ HÀ@¡ @#∞flÅ =Ú_ç W#∞=Ú Åaèã¨∞ÎO^Œx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ^Õâ◊OÖ’ L#fl W#∞Ѩ Yx[OÖ’
12 âß`«O "Õ∞~° ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl =∞O_»ÖÏÅ`À áê@∞ =~°OQÆÖò lÖÏ¡ QÆ∂_»∂~°∞Ö’ Åaèã¨∞ÎO^Œx ‰õÄ_® 㨈~fi PѶπ WO_çÜ«∂
K≥Ñ≤ÊOk. nxH˜ `À_»∞ HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’x cè=∞^Õ=~° Ѩe¡Ö’ L#fl Yx[O ‰õÄ_® LOk. |Ü«∂º~°O(Y=∞‡O)Ö’ 2500
ÃÇÏHÍì~°∞¡, QÆ∂_»∂~°∞(=~°OQÆÖò)Ö’ 2500 ÃÇÏHÍì~°∞¡, cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡(HõsO#QÆ~ü)Ö’ 342 ÃÇÏHÍì~°∞¡ "≥Ú`«ÎO HõeÑ≤ 5342 ÃÇÏHÍì~°¡
W#∞Ѩ Yx[O LOk.
D `≥ÅOQÍ} ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀK«∞ÔHà◊¡ÏxH˜ HÀ™êÎO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞, áêʼnõΩÅ∞ QÆ`« #ÅÉèˇ· Uà◊√¡QÍ ‰õΩ„@Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
1974Ö’ Y=∞‡O lÖÏ¡ áêÅfiOK«Ö’ <å˜ =ÚYº=∞O„u [ÅQÆO "≥OQÆà◊~å=Ù UÑ‘ ã‘ìÖò eq∞>ˇ_£‰õΩ â◊O‰õΩ™ê÷Ѩ# KÕ™ê_»∞.
Ô~O_Õà◊§Ö’ L`«ÊuÎx „áê~°OaèOKå~°∞. Ô~O_»∞ ™ê~°∞¡ L`«Î=∞ J"å~°∞¤ ‰õÄ_® =zÛOk. ÉÁQÆ∞æ, h~°∞, =Ú_çYx[O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
LO_ç Ô~·Å∞ =∂~°æO ‰õÄ_® ^ŒQÆæ~°QÍ LO_»@O =Å# P ã‘ìÖò‰õΩ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷u LO_çOk. |Ü«∂º~°O W#∞Ѩ Yx[O
P^è•~°OQÍ<Õ D á¶êºHõìsx „áê~°OaèOKå~°∞. HÍx PO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞, áêʼnõΩÅ∞ ‰õΩ=∞‡ÔH¯ UÑ‘ ã‘ìÖò#∞ Hõ$„u=∞ #ëêìÖ’¡H˜
<≥>Ëì™ê~°∞. 1994Ö’ ÖÏH“ò „ѨHõ˜OKå~°∞. HÍi‡‰õΩÅ áÈ~åÏÅ∞ J~°}º ~À^Œ#QÍ =∂~å~Ú. áêʼnõΩÅ∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞.
2010Ö’ Z<£ZO_ôã≤ K≥·~°‡<£ ™È#∞~å}Ï UÑ‘ ã‘ìÖò áê¡Oò‰õΩ 12 =O^ŒÅ HÀ@∞¡ ˆHÏ~ÚOz Jaè=$kú KÕ™êÎ=∞x Ǩ g∞ WKåÛ~°∞.
HÍx PO„^èŒ áêʼnõΩÅ∞ J_»∞¤Ñ¨ÙÅ¡ "Õ™ê~°∞.
Jáê~°"≥∞ÿ# Yx[ ã¨OѨ^Œ L#fl |Ü«∂º~°O QÆ#∞Å#∞ 2001Ö’ `«=fiHÍÅ HÀã¨O J#∞=∞uOKå~°∞. `«~åfi`« ~å[âıY~°Ô~_ç¤
=ÚYº=∞O„u JÜ«∂ºHõ QÍ~°¡, <ÕÅH˘O_»Ñ¨e¡ =∞O_»ÖÏÖ’¡x 56,690 ÃÇÏHÍì~°¡Ö’ W#∞Ѩ Yx*Ïxfl `«"ÕfiO^Œ∞‰õΩ 2009 Ѷ≤„|=i
24# J#∞=∞u WKåÛ~°∞. D ÉÏ^茺`«#∞ UÑ‘ZO_ôã≤(PO„^茄Ѩ^Õâò q∞#~°Öò _≥=ÅÑπ"≥∞Oò HÍ~Àʈ~+¨<£)H˜ JѨÊyOKå~°∞. D
ã¨Oã¨÷ `«qfifã≤# W#∞Ѩ Yx*Ïxfl ~å[âıY~°Ô~_ç¤ JÅ∞¡_»∞ „|^Œ~ü JhÖò‰õΩ K≥Ok# ~°Hõ∆} ã‘ìÖòû‰õΩ `«~°eOKåÅx ‰õΩ„@ [iyOk.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ „âı}∞Å #∞Oz f„= =ºuˆ~Hõ`« ~å=@O`À HÍã¨Î "≥#H˜¯ `«yæ W™êÊ`ü WO_»¢ã‘ì`À Hõeã≤ ~°∂II50 HÀ@¡`À
|Ü«∂º~°OÖ’ ã‘ìÖòáê¡Oò <≥ÅH˘Å∞Ê`å=∞x, Láêkè J=HÍâßÅ∞ HõeÊ™êÎ=∞x ‰õΩ„@KÕ™ê~°∞. `«~åfi`« =ÚYº=∞O„u J~Ú#
~Àâ◊Ü«∞º 2010 EÖˇ· 24# D J#∞=∞`«∞ÅxflO˜x ~°^Œ∞ÌKÕ™ê_»∞. HÍx H˜~°}ü‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ U„Ñ≤Öò 18, 2013# D QÆ#∞Å#∞
qâßY L‰õΩ¯ Hõ~å‡QÍ~åxH˜ `«~°eOKÕO^Œ∞‰õΩ x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. 1974 #∞Oz WѨʘ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} Yx[ ã¨OѨ^Œ#∞
HÀ™êÎO„^茉õΩ `«~°eOKÕO^Œ∞‰õΩ Jxfl ~°HÍÅ ‰õΩ„@Å∞ [iQÍ~Ú. [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ÃÑ·QÍ 1/70 K«Ïìxfl `«∞OQÆÖ’ `˘H˜¯ yi[#∞Å
<Àà◊¡Ö’ =∞˜ì H˘@ì_®xH˜ D „ѨÉèí∞`«fiO ѨÓ#∞‰õΩ#flk.
~å¢+¨ìOÖ’ 23 W#∞Ѩ Yx[ QÆ#∞Å∞<åfl~Ú. U XHõ¯ QÆxx ‰õÄ_® qâßY L‰õΩ¯‰õΩ J#∞|O^èŒOQÍ ˆHÏ~ÚOK«ÖË^Œ∞. HÍx
|Ü«∂º~°O QÆ#∞Å#∞ =∂„`«O `«~°eOKåÅ<Õ ‰õΩ„@‰õΩ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~°∞. ÃÑ·QÍ qâßY L‰õΩ¯ á¶êºHõìsx ¢ÃÑ·"Õ@∞Ѩ~°O KÕÜ«∞_®xH˜
„ѨÉèí∞`«fiO XHõ"≥·Ñ¨Ù „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã¨∂Î ˆH=ÅO ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å#∞ PHõi¬OK«_®xH˜ ÅHõ∆ HÀ@¡ Pã¨∞ÎÅ∞#fl á¶êºHõìsx 25 HÀ@¡ˆH
^è•~å^Œ`«ÎO KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. D „Ѩܫ∞`«flO `≥ÅOQÍ}ˆH HÍHõ "≥Ú`«ÎO `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ[ÅO^ŒiH˜ #+¨ì^•Ü«∞HõO.
Yx[ =#~°∞ÖË¡x qâßYÖ’ ã‘ìÖòáê¡Oò ÃÑÏì~°∞. Xi™êû, K«fÎãπQÆ_è£, Hõ~åfl@Hõ #∞Oz Yx*Ïxfl H˘#∞QÀÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
K«fÎãπQÆ_è£Ö’x ɡ·Å_çÖÏ¡ #∞Oz ~ÀA‰õΩ Ѩ^Œ∞Å ã¨OYºÖ’ QÆ∂_£û _»ÉσÅÖ’ W#∞Ѩ Yx[O qâßY‰õΩ =ã¨∞Î#flk. Wk ‰õÄ_®
JHõ¯_ç Pk"åã¨∞Å ã¨OѨ^Œ#∞ ^˘OyeOK«_»"Õ∞. WHõ¯_» |Ü«∂º~°O W#∞Ѩ Mx*Ïxfl ‰õÄ_® ^˘OyeOK«_®xH˜ HÀ™êÎO„^èŒ
„ѨÉèí∞`«fiO ‰õΩ„@ KÕã¨∞Î#flk. ÃÑ·QÍ „ѨÉèí∞`«fiO UO K≥|∞`«∞O^ŒO>Ë L‰õΩ¯ á¶êºHõìs H͉õΩO_® |Ü«∂º~°OÖ’ ɡxѶ≤ˆH+¨<£ áê¡Oò#∞
xi‡™êÎ=∞x K≥|∞`ÀOk. nx =Å# W#∞Ѩ Yx[O â◊√kú =∂„`«"Õ∞ WHõ¯_» [~°∞QÆ∞`«∞Ok. â◊√kú J~Ú# W#∞Ѩ Yx*Ïxfl
qâßY‰õΩ `«~°e™êÎ~°∞. Hõ#∞Hõ WHõ¯_ç „Ñ¨[ʼnõΩ ^ŒˆH¯k ˆH=ÅO ^Œ∞=Ú‡, ^èŒ∂o, HÍÅ∞+¨ºO.
™ê÷xHõ =#~°∞ÅÃÑ· ™ê÷x‰õΩňH "≥Ú^Œ˜Ç¨Ï‰õΩ¯ J<Õk „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯. D ǨωõΩ¯#∞ |Ü«∂º~°O yi[#∞Å∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞
„Ѩ=∂^ŒO LOk. Hõ#∞Hõ |Ü«∂º~°O L‰õΩ¯ Pk"åã¨∞ŠǨωõΩ¯, PÃÑ· `≥ÅOQÍ} ǨωõΩ¯ J<Õ x<å^•xfl „Ѩ*Ï L^Œº=∞OQÍ
=∞ez`Õ `«Ñ¨Ê HÀ™êÎO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ŠѨ<åflQÍÅ#∞ J_»∞¤HÀÖËO. P kâ◊QÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ Hõ^ŒÖÏe. ã¨Éò HÍO„ωõΩìÅ
HÀã¨O L^Œºq∞OKÕ <åÜ«∞‰õΩÅ ~°OQÆ∞#∞ |Ü«∞@ÃÑÏìe. T
3 E<£, 2013

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞-x~°ƒO^èŒO-`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞O
-P‰õΩÅÉèí∂=∞Ü«∞º
=∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O „áê~°OÉèí=∞~Ú 17
ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çzOk. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÃÑ· x~°ƒO^èŒHÍO_»
ѨÅ∞q^è•Å∞QÍ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. âßOuÜ«Ú`«OQÍ,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º |^ŒúOQÍ #_»∞ã¨∞Î#fl L^Œº=∂xfl ã‘=∂O„^èŒ
áêʼnõΩÅ∞ Ô~K«ÛQ˘˜ì Ç≤ÏO™ê`«‡HõO QÍqOz J}˜z"ÕÜ«∂Å#∞
‰õΩO@∞<åfl~°∞. W©=e ZSã≤ã≤ ѨijʼnõΩÅ∞ `≥ÅOQÍ} JOâ◊O
Ü«ÚÑ≤Z Z*ˇO_®Ö’<Õ ÖË^Œx Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O K«Å¡QÍ |Ü«∞@
ÃÑÏì~°∞. |_≥˚ò QÆ>ˇìH˜¯OK«∞HÀ=_®xH˜ ZOÑ‘Å#∞ |∞[˚yOz
<≥Å~ÀAÖ’¡Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ}ÃÑ· `ÕÅ∞™êÎ=∞#fl '+≤O_Õ— =∂@
=∂~°Û_»O`À HÍO„ÔQãπ `≥ÅOQÍ}#∞ W=fi^Œx `ÕeáÈ~ÚOk.
WHõ `≥~å㨠ÖÏO˜ áêsìʼnõΩ WѨÙ_Õ `≥ÅOQÍ} ZO^Œ∞‰õΩ?
=KÕÛ ZxflHõÖ’¡ Åaú á⁄Ok# `«~åfi`Õ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· =∂Ï¡_»@O
„ѨÜ≥∂[#Hõ~°O J#∞‰õΩO@∂ `«=∞ áêsì ÉÖ’¿Ñ`åxH˜
=Åã¨Å‰õΩ, PѨˆ~+¨<£ PHõ~ü¬‰õΩ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~°∞. Jk ÉÏQÍ<Õ
=~°¯=Ùò J=Ù`«∞#flk. J~Ú`Õ H˜~°}ü ‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ ‰õÄ_®
~°Ñ¶¨Ú#O^Œ<£~å=Ù ÖÏO˜ "åà◊¡`À `≥~åã¨ÃÑ· P~ÀѨ}Å∞
KÕ~Úã¨∞Î<åfl_»∞. JO>Ë „Ѩã¨∞Î`« `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ~å[H©Ü«∞
K«^Œ~°OQÆOÖ’ áê=ÙQÍ =∂iOk. <åQÆO [<å~°Ì<£Ô~_ç¤ a*ˇÑ≤Ö’
KÕ~°_®xH˜ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. ã≤Ñ≤S, `≥~å㨠á⁄`«∞Î HÀã¨O
K«∂ã¨∞Î#flk. ÉË~°™ê~åÅ∞ ã¨iQÍæ ‰õΩ^Œ~°‰õΩO_® `≥~å㨠W`«~°∞Å`À
á⁄`«∞Î ÃÑ@∞ìHÀ=_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞
„Ѩu+¨ª#∞ "≥~ÚºH˜ÃÑ·QÍ J=∞~°∞Å |e^•<åefl, QÆ`« 50
ã¨O=`«û~åÅ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å `åºQÍefl QÆ∞O_»∞ QÆ∞`«ÎQÍ ™⁄=Ú‡
KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<Õ `≥~å㨉õΩ JO`« ã¨∞ÅÉèíOQÍ W`«~°∞Å`À
~å#∞#fl Ѷ¨e`åefl ѨOK«∞HÀ"åÅx ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
L^Œº=∂Å∞ „ѨHõ˜ã¨∞Î#fl *ˇZã≤H˜ ˜P~üZãπ‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞ ѨÅHõ_»O
Hõ<åfl QÆ`«ºO`«~°O ÖËx Ѩiã≤÷u. f~å 2014 ZxflHõÅ∞
=KÕÛ<å˜H˜ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü, Ѩ~°HÍÅ ZxflHõÅ <å˜ÖÏQÍ
˜*ˇZã≤Ö’x ã¨OѶ¨∂Å∞ `«=∞Hõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# JÉèíº~°∞÷ʼnõΩ
„ѨKå~°O KÕ™êÎ~Ú. `≥~å㨠WѨʘˆH KåÖÏ =∞Ok JÉèíº~°∞÷Å#∞
„ѨHõ˜Oz#@∞¡QÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. „ѨHõ˜`« JÉèíº~°∞÷Å∞ ZxflHõÖ’¡
ÔQÅ=_»O HÀã¨O, q∞QÆ`å "åà◊√¡ ˜ÔH¯@¡ HÀã¨O H˘Ï¡_»_»OÖ’<Õ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O `≥ÅOQÍ} Éèí=<£ K«∞@∂ì, á¶êOǨÏ∫ãπ K«∞@∂ì
Ѩi„Éèíq∞ã¨∞ÎO@∞O^Œ#fl =∂@. JO>Ë 2014 ZxflHõÅÜÕ∞º ^•HÍ
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O "≥Ú‰õΩ¯|_ç Ñ≤Å∞ѨÙÅ∞ Wã¨∂Î HÍÅÜ«∂Ѩ#
Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ ˜*ˇZã≤ KÕã¨∞ÎO@∞Ok. D Ѩiã≤÷ux QÆ=∞xã¨∞Î#fl
Ü«Ú=`« P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ áêÅÊ_»_»O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂Ok.
˜P~üZãπ, a*ˇÑ≤, ˜_çÑ≤, ã≤Ñ≤S, #∂º _≥"≥∂„Hõã‘Å∞ WÖÏ
ZxflHõÅ =ÅÜ«∞OÖ’H˜ <≥˜ì# HÍO„ÔQãπ `≥ÅOQÍ}#∞ J}˜z"Õ¿ã
`å*Ï „Ѩܫ∞`«flOÖ’ LOk.
ZxflHõÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ™ê^茺O HÍ^Œ∞. L^Œº=∂Å ^•fi~å
™êkèOK«∞‰õΩO^•=∞x, `≥ÅOQÍ} =#~°∞Å∞ ~°H˜∆OK«∞‰õΩO^•=∞<Õ
x<å^•Å`À L^Œºq∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò#∞
x~°ƒO^è•xH˜, J}˜z"Õ`«‰õΩ QÆ∞iKÕã≤ Z^Œ∞~°∞ ÖˉõΩO_®
KÕã¨∞‰õΩO^•=∞<Õ PÖ’K«#`À<Õ H˜~°}ü‰õΩ=∂~ü Ô~_ç¤ „ѨÉèí∞`«fiO
^ŒÑ¶¨^Œá¶êÅ∞QÍ J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~Úã¨∂Î HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞
*ˇ·Å∞áêÅ∞ KÕã¨∞Î#flk.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò U~°Ê_ç# <å˜ #∞O_Õ ^•x =ÚYº
<åÜ«∞‰õΩÅÃÑ· x~°ƒO^èŒO „ѨÜ≥∂yOKåÅx K«∂ã¨∞Î#flk. NHõ$+¨‚
Hõq∞˜ 8= KåѨì~üÖ’ ã¨∂zOz# q^èŒOQÍ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞
"Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞_»O, "åix ZxflHõÖ’¡ ZOˆQ*ò KÕÜ«∞_»OÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO
ã¨Ñ¶¨Å"≥∞ÿOk. ZxflHõÖ’¡ ˜P~üZãπ ÖÏO˜ áêsìÅ∞ ÔQe¿ãÎ "åi`À
QÆ`«OÖ’ÖÏQÍ ÉË~°™ê~åÅ∞ ‰õΩ^Œ∞~°∞ÛHÀ=_»O Hõ+¨ì"Õ∞g∞ HÍ^Œx
"åiH˜ `≥Å∞ã¨∞. WHõ L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷QÍ#∞#fl „Ѩ*τѶ¨Oò#∞ Hõ@ì_ç
KÕÜ«∞_»O „ѨÉèí∞`åfixH˜ ‰õÄ_® J=ã¨~°O. ^•x HÀã¨O `å*ÏQÍ
=~°OQÆÖòÖ’ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò
HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ· =∂"À~Úã¨∞ìÅ`À ã¨O|O^è•Å∞ JO@Hõ>Ëì `å*Ï
„Ѩܫ∞`«flO „áê~°OÉèí=∞~ÚOk., D P~ÀѨ}ŠѨ~°OѨ~° 2010
JHÀì|~üÖ’<Õ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ x~åѶ¨∂@OQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#flk.
2010 JHÀì|~°∞ 9# „Ѩ*τѶ¨Oò U~°Ê_ç# `«~åfi`« JHÀì|~ü
16# P ã¨Oã¨÷ <å˜ Láê^茺‰õ∆Ω_»~Ú# P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞ºÃÑ·
=∂"À~Úã¨∞ì ÉèÏ=*ÏÅO`À QÆ^ŒÌ~ü#∞ "≥#∞Hõ #∞O_ç #_çÑ≤ã¨∞Î#fl
â◊H˜Î JO@∂ Z<£˜qÖ’ „ѨKå~°O KÕ~ÚOK«_»O`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ
Y=∞‡O, =~°OQÆÖò lÖÏ¡Ö’¡ U HÍ~°ºHõ~°Î JÔ~ã¨∞ì J~Ú<å P
ˆHã¨∞ÅÖ’ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º#∞ WiH˜OK«_»O JÅ"å@~ÚOk.
JÖÏ<Õ ã¨Oã¨÷‰õΩ ã¨O|OkèOz# =ÚYº HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ HÍjO,
#Å=∂㨠Hõ$+¨‚, ^Õ"ÕO„^Œ, =∞kÌÖ˘, z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~üÅ`À

5. 5 E<£, 2013
áê@∞ z=~°‰õΩ "Õ^Œ‰õΩ=∂~ü#∞ ‰õÄ_® ˆHã¨∞Ö’¡ WiH˜OK«_»O
„áê~°OÉèí~ÚOk.
`≥ÅOQÍ}Ö’x ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ∞, `≥ÅOQÍ} J„QƉõΩÅ
áêÅHõ=~åæÅ∞ `«=∞ áêsìÖ’ L#fl "åÔ~·<å 㨈~ ã‘iÜ«∞ãπQÍ,
q∞e>ˇOòQÍ áÈ~å_Õ HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ· x~°ƒO^èŒO „ѨÜ≥∂yã¨∞Î<åfl
~°#_®xH˜ x^Œ~°≈#O K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~üÃÑ· <å™ê ˆHã¨∞ |<å~ÚOz
*ˇ·Å∞‰õΩ ѨOѨ_»O, ™êO|t=Ù_»∞ ÖÏO˜ L^Œº=∞ HÍ~°∞Å#∞
QÆ∂O_®ÅKÕ K«OÑ≤OK«_»O, Wk 8= KåѨì~ü J=∞Å∞Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞.
nxfl áêʼnõΩÅO`å Hõeã≤ J=∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ „Ѩ*τѶ¨Oò‰õΩ
ã¨O|OkèOz# =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡ HÍ~°ºHõ~°Î =xÃÑO@
"≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡#∞ ~å[ºO qz„`« P~ÀѨ}Å∞ KÕã¨∂Î H˜_®flÑπ
KÕ~ÚOz K«OÑ≤OzOk. ^•xH˜ ã¨O|OkèOz# ^Œ~åºÑ¨ÙÎ
Z#fl˜H© `ÕÅ^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò ZxflHõÅ∞ „Ѩ[efl q_»n™êÎÜ«∞x,
L^Œº=∂Å∞ „Ѩ[efl SHõºO KÕ™êÎÜ«∞x `≥ÅOQÍ} =KÕÛ^•Hõ
ZxflHõÅ∞ ѨHõ¯‰õΩÃјì L^Œº=∞O ™êy^•Ì=∞x K≥ѨÙ`«∞O>Ë
ÉÏQÆ∞O^Œ#∞‰õΩO@∂ ‰õÄ_® ZxflHõÅ "≥·¿Ñ "≥∞_»™êiOKÕ ™ÈHÍÅ∞¤
L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ =∞~À™êi PÖ’zOKåeû LOk. ˜*ˇZã≤Ö’x
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ˜ÔH¯@¡ HÀã¨O Ptã¨∞Î<åfl~°∞. HÍ|˜ì ˜*ˇZã≤
Ö’x x["≥∞ÿ# L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ,
<åºÜ«∞"å^Œ ã¨Oã¨÷Ö’¡x Ô~O_»= `«~°O <åÜ«∞‰õΩÅ∞ PÖ’zOKåe.
g∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} =ÚYº=∂? g∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ~å[H©Ü«∞
Ѩ^Œ=ÙÅ∞ á⁄O^Œ_»O =ÚYº=∂? `ÕÅ∞ÛHÀ=eû# ã¨=∞Ü«∞O
Pã¨#fl=∞~ÚOk.
ZÖÏO˜ „Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ QÆ∞iH͉õΩO_®, F@∞, <À@∞, ã‘@∞
PtOK«‰õΩO_® J=∞~°∞Å `åºQÍÅ ã¨∂ÊùiÎ`À L^Œº=∂xfl
#_çÑ≤#ѨÙ_Õ `≥ÅOQÍ} ã≤kúã¨∞ÎOk. ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞,
^ŒàÏsÅ#∞, L^Œº=∞O ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê Ñ¨^Œ=ÙÅ HÀã¨O `«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_Õ
ÉËǨ ~°∞Å#∞ „ѨHõ¯‰õΩ ɡ˜ì L^Œº=∂xfl SHõºOQÍ xi‡Oz
áÈ~åÏÅ#∞ x~°O`«~°OQÍ #_çÑ≤Oz `≥ÅOQÍ} ™êkè^•ÌO.
J„Hõ=∞ˆHã¨∞Å∞, x~°ƒO^è•Å∞, J}z"Õ`«Å∞ Zxfl Z^Œ∞~°~Ú<å
1500 =∞Ok `≥ÅOQÍ} J=∞~°∞Å `åºQÍÅ ™êH˜∆QÍ
x*Ï~ÚfQÍ L^Œº=∞OÖ’ áêÖÁæ<åÅ#∞‰õΩ<Õ "å~°O^ŒiH˜
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò PǨ fi#O ѨÅ∞‰õΩ`«∞#flk.
(~°K«~Ú`« - `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò J^茺‰õ∆ΩÅ∞)
>ˇÿQÆ~ü *’<£HÍ^Œ∞ ¿ãѶπ*’<£ HÍ"åÖË
–#∂`«<£
J<åkQÍ J_»q<Õ #=Ú‡HÀx
J_»qÖ’<Õ |`«∞‰ˆH ''Pk"åã¨∞ÅO——
K≥@∂ì ѨÙÏì uiy `«Ïì |∞ÏìÅq∞‡
á⁄@ìá⁄ã¨∞‰õΩO@∞<åfl =∞˜ì=∞#∞+¨µÅO
''h˜Ö’ =Ù#fl KÕѨÅ#∞
X_»∞¤g∞^Œ Uã≤#@∞ì——
J_»qÖ’ =Ù#fl =∞=Ú‡efl
J_ç= =Ù`«eH˜ ZÅ¡ Q˘_ç`Õ
"Õ∞"≥∞Ï¡ |`«∞ˆHk?
>ˇÿQÆ~ü *’<£, FÃÑ<£ HÍã¨∞ì
áÈÅ=~°O „áê*ˇH±ì
¿Ñ~°∞¡ U^≥·`Õ<Õq∞!
yi ã¨OѨ^Œ#∞
|i `≥yOz
|Ǩïà◊*Ïu HõOÑ≤hʼnõΩ
^è•~°^Œ`«ÎO KÕÜ«∞_®xˆH
=∂ PKå~° =º=Ǩ ~åÅ∞
JO`«O KÕã≤
g∞ ѨO`«O <≥yæOK«∞ HÀ=_®xˆH
=∂ã¨Oã¨$¯u ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞
ã¨~°fi<åâ◊#O KÕã≤
g∞ ã¨OK«∞Å∞ xOѨ٠HÀ=_®xˆH `«áêÊ!
=∂‰õΩ FiyO^Õq∞ ÖË^Œ∞.
ѨÙÅ∞Å g∞^Œ =Ù#fl „¿Ñ=∞
yi[#∞Å g∞^Œ ÖËHõ áÈ=_»O q_»∂¤~°O
[# r=<åhfl qzÛù#flO KÕ¿ã
>ˇÿQÆ~ü *’<£ HÍ^Œ∞ =∂Hͯ"åeûOk
rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ HõeÊOKÕ
¿ãѶπ *’<£ HÍ"åÖË
T

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
D =∂@ JO>Ë H˘O^ŒiH˜ HÀѨO =ã¨∞ÎOk QÍh `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å#∞ F@¡K«∞@∂ì uÑ≤Ê ÔH.ã≤.P~ü. KåÖÏ `«Ñ¨C KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
F@¡`À `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^•? ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? F@∞¡ L^Œº=∞O
HÍ^Œ∞. F@∞ „Ѩ[Å ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åxH˜ ã¨~°fiã¨fiO HÍ^Œ∞.
™êfi`«O„`«ºO `«~åfi`« „Ѩ[Å∞ Z<Àfl ZxflHõÅ∞ K«∂âß~°∞. Z<Àfl
~°HÍÅ ZxflHõÅÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. Z<Àfl áêsìŠѨiáêÅ#
K«∂âß~°∞. <≥„Ǩ˙ #∞O_ç ™ÈxÜ«∂ =~°‰õΩ q.Ñ≤.ã≤OQ∑ #∞O_ç
"å*òáêÜü∞ =~°‰õΩ ZO^Œ~Àfl K«∂âß~°∞. [#O |`«∞‰õΩÅ∞
=∂iO^Õq∞ ÖË^Œ∞. "åi Hõhflà◊√¡ PyOk ÖË^Œ∞. F@¡ ^•fi~å U
ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°O HÍ#ѨÙ_»∞ `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx ÔHã≤P~ü
„Ѩ[Å#∞ #q∞‡OK«@O ÃÑ^ŒÌ ~å[H©Ü«∞ ™êfi~°úO `«Ñ¨Ê"Õ~°∞ HÍ^Œ∞.
Wk ѨÓiÎQÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ =OzOK«@"Õ∞.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ g~°∞Å∞. `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxfl
x~°fiÇ≤ÏOz# nè~°∞Å∞. J@∞=O˜ g~°∞Å#∞, nè~°∞Å#∞ ZxflHõÅ
TaÖ’H˜ kOz |ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ =∂~°Û@OÖ’ ÔHã≤P~ü ã¨Ñ¶¨bHõ$`«
=∞Ü«∂º~°∞. ZxflHõÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx #q∞‡OK«
QÆeQÍ~°∞. Dqâßfiã¨O HõeæOK«O "≥#∞Hõ PÜ«∞#‰õΩ ~å[H©Ü«∞
™êfi~°÷=ÚOk. L^Œº=∂xfl h~°∞Q͈~Û ^Œ∞~å‡~°æO ‰õÄ_® =ÙOk.
ÔHã≤P~ü |∂~°∞˚"å ~å[H©Ü«∞ÅÖ’ ÉÏQÍ Pi`Õi#"å~°∞. D
|∂~°∞˚"å ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ 'K«O„^Œ||∞— ÉÏQÍ Pi`Õi# "å~°∞QÍ
HõxÑ≤™êÎ~°∞ QÍh ÔHã≤P~ü Ô~O_®‰õΩÅ∞ Z‰õΩ¯= K«kq#"åˆ~.
`≥ÅOQÍ} H˘~°‰õΩ ÔHã≤P~ü KÕã¨∞Î#fl Ѩx 'L^Œº=∞O— HÍ^Œ∞.
~å[H©Ü«∞ ÖÏc~ÚOQ∑ =∂„`«"Õ∞. D ÖÏc~ÚOQ∑ "≥#∞Hõ PÜ«∞#
™êfi~°ú=ÚOk. ™êfi~°úO "≥Ú^Œ˜ ™ê÷#OÖ’ =ÙO@∞Ok. `≥ÅOQÍ}
Ô~O_»= ™ê÷#OÖ’ =ÙO@∞Ok. JÜ«∞# ~å[H©Ü«∞ ™êfi~åúxfl J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=@OÖ’ KåÖÏ=∞Ok qѶ¨Å=∞Ü«∂º~°∞. ÔHã≤P~ü `«#
K«∂@∂ì `≥ÅOQÍ}#∞ uѨCHÀ=@OÖ’ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«∞ÅÜ«∂º~°∞.
''`«#`À<Õ `≥ÅOQÍ}. `å#∞ KÕã¨∞Î#fl^Õ L^Œº=∞O. `«##∞
q=∞i≈Oz# "å~°O`« `≥ÅOQÍ} „^ÀǨïÅ∞. `«#`À ~åx
"å~°O`å `≥ÅOQÍ} â◊„`«∞=ÙÅ∞——QÍ z„fHõiOK«@OÖ’ ÔHã≤P~ü
JÜ«∞# J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞ ã¨Ñ¶¨bHõ$`«=∞Ü«∂º~°∞. WѨC_»∞
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ 2014 ZxflHõÅ Pâ◊ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
2014 ZxflHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ}Ö’ `«#‰õΩ ѨÓiÎ "≥∞*Ïi© =¿ãÎ
`≥ÅOQÍ} MÏÜ«∞=∞x #q∞‡ã¨∞Î<åfl_»∞. 2014 ZxflHõÅ ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} ZÖÏ ~åQÆÅ^Œ∞? ˜P~üZãπ‰õΩ "≥∞*Ïi© ™ê÷<åÅ∞
=zÛ<å `≥ÅOQÍ} W™êÎ~å? XHõ"Õà◊ =¿ãÎ 70, 80 ™ê÷<åÅ∞
=¿ãÎ `≥ÅOQÍ} ~Ú=fiQÆÅ~å? ZxflHõÅÖ’ Ѷ¨e`åÅ#∞ |˜ì
`≥ÅOQÍ} ~ÚKÕÛ ã≤÷uÖ’ ˆHO„^ŒO =ÙO^•? ã‘@¡#∞ K«∂ã≤
`≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ `«Å=OK«∞`åÜ«∂? JO`å =˜ì^Õ.
`≥ÅOQÍ}Ö’ |Å"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ áêsìQÍ ˜P~üZãπ Z^ŒQÍÅx,
`å#∞ â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ =ºH˜Î`åfixfl „Ѩ^Œi≈OKåÅx
ÔHã≤P~ü HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl~°∞. =¸_»∞#fl~° HÀ@¡ „Ѩ[Å∞
`≥ÅOQÍ} HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°x WO^Œ∞Ö’ ¿ÑzÖË^Œx `≥ÅOQÍ}
=ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎʼnõΩ ÉÏQÍ `≥Å∞û. D q+¨Ü«∞O ˆHO„^•xH˜ ‰õÄ_®
`≥Å∞û. Jxfl *ÏfÜ«∞ ~å[H©Ü«∞ áêsìʼnõΩ ‰õÄ_®`≥Å∞û. `≥eû‰õÄ_»
`≥ÅOQÍ} W=fi@O ÖË^Œ∞. "≥∞*Ïi© ™ê÷<åÅ ÔQÅ∞Ѩ٠K«∂ã≤
`≥ÅOQÍ} W™êÎ~°x. `≥ÅOQÍ}‰õΩ `«Å∂ѨÙ`å~°x ÉèÏqOK«@O
ÃÑ^ŒÌ `«Ñ¨C. D q+¨Ü«∞O ÔHã≤P~ü‰õΩ ÉÏQÍ`≥Å∞û. 2014Ö’
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å F@∞¡ ~å|Ïìe. "≥∞*Ïi© ™ê÷<åÅ∞
á⁄O^•ÅO>Ë ÔHã≤P~ü‰õΩ "Õˆ~ =∂~°æOÖË^Œ∞. g∞~°∞ ÔQeÑ≤OK«O_ç
`≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx „Ѩ[Å#∞ #q∞‡OK«@OÖ’ ÔHã≤P~ü
ã¨Ñ¶¨Å=∞Ü«∂º~°∞.
`≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ ÔHã≤P~ü P_çOk J@ áê_çOk
áê@QÍ =∂iOk. ZxflHõÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} =¿ãÎ =∞Oz^Õ!
L^Œº=∂Å∞, áÈ~åÏÖËO^Œ∞‰õÄ? JÔ~ã¨∞ìÅ∞, ÖÏsîKås˚Å∞, *ˇ·à◊√§
ˆHã¨∞Å∞ ZO^Œ∞‰õÄ? J#=ã¨~° `åºQÍÖˇO^Œ∞‰õΩ? =KÕÛ
J=HÍâ◊"Õ∞ÖË^Œ∞. Ü«∂Éèˇ· ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `≥ÅOQÍ}#∞ ^ÀÑ≤_ç
KÕã¨∞Î#fl â◊‰õΩÎÅ∞ ZxflHõÅÖ’ "≥∞*Ïi˜ K«∂ã≤ KÕ`«∞Å∞ ^Œ∞Å∞ѨÙ
H˘x "≥o§á⁄`åÜ«∂? JÖÏ"≥o§áÈÜÕ∞ "åÔ~·`Õ WO`å^•HÍ
[iy# ZxflHõÅ∞ LѨZxflHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ} ÔQÅ∞ѨÙK«∂ã≤
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì x~å‡}ÏxH˜ *ˇ·H˘>Ëì"å~°∞ HÍà◊√¡-HÍã¨∞Å∞ J_»¤O
ÃÑ>Ëì"å~°∞ HÍ^Œ∞. J@∂ W@∂ ^ÀÑ≤_ç â◊‰õΩÎÅhfl XHõ>Ë ‰õÄ_»
|Å∞‰õΩ¯x <å@HÍÅ_»∞`«∞O„_»∞ `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ}ÃÑ· „Ѩ*Ï
L^Œº=∞O ÖË^Œ∞ áÈ~å@O ÖË^Œ∞. D ^ÀÑ≤_ç â◊‰õΩÎÅÖ’ ÔHã≤P~ü
XHõ~°∞. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· x["≥∞ÿ# L^Œº=∞O áÈ~å@O =¿ãÎ `«#
<åÜ«∞Hõ`«fiO QÀqO^• Jx PÜ«∞#‰õΩ `≥Å∞û. JO^Œ∞ˆH ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡. P =∂~üÛ D =∂~üÛ Jhfl˜x h~°∞QÍ~åÛ~°∞.
HÀ^ŒO_»~åq∞Ô~_ç¤H˜ Jhfl `≥Å∞û `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ^Œ∞~°^Œ$+¨ì
"Õ∞q∞@O>Ë PÜ«∞xѨÙ_»∞ L^Œº=∞HÍ~°∞_»∞ HÍ^Œ∞. |∂~°∞˚=
~å[H©Ü«∂ŠѨsHõ∆ÅÖ’ <≥yæ ã¨Ô~ìѶ≤ÔHò á⁄O^•~°∞. QÆ^ŒÌ~ü JO`Õ!
„Ѩ`åº=∂flÜ«∂xfl xi‡OKÕ â◊H˜Î =ÙO_ç ‰õÄ_® h~°∞QÍiáÈÜ«∂~°∞.
W"åfieì ÔHã≤P~ü qâ◊fi~°∂ѨO "≥#∞Hõ "åi áê„`«=ÙOk.
F@¡`À`≥ÅOQÍ}=ã¨∞ÎO^•?
-ã≤.ÃÇÏKü.=∞^èŒ∞
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

7. 7 E<£, 2013
qz„`«"Õ∞q∞@O>Ë L^Œº=∂Å #∞O_ç =zÛ# gi^ŒÌ~°∞ `≥ÅOQÍ}
q+¨Ü«∞OÖ’ ÔHã≤P~ü =ºH˜ÎQÆ`« ~å[H©Ü«∞ q<庙êÅ#∞ L^Œº=∞O
Jx „Éèíq∞OKå~°∞. „Ѩ[Å#∞ „Éèí=∞ÃÑÏì~°∞. gi^ŒÌ~°∞ 2014
ZxflHõÅÖ’ „Ѩ^è•#áê„`« =Ç≤ÏOz<å Jâ◊Û~°ºáÈ"åeû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞.
2014 ZxflHõÅÖ’ Uq∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok? `≥ÅOQÍ}Ö’
"≥∞*Ïi˜ ™ê÷<åÅ∞ ˜P~üZãπ‰õΩ =¿ãÎ `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^•?
qâı¡+≤OK«∞HÀ=eû# J=ã¨~°=ÚOk.
2014 ZxflHõÅÖ’ ˜P~üZãπ‰õΩ "≥∞*Ïi© ™ê÷<åÅ∞
=™êÎÜ«∞x ÉèÏq^•úO. XHõ"Õà◊ =¿ãÎ áê~°¡"≥∞O@∞ f~å‡#O
KÕã¨∞ÎO^•? ˆHO„^ŒOÖ’ Z=iH˜ "≥∞*Ïi˜ =ã¨∞ÎO^À `≥eÜ«∞^Œ∞.
U áêsìH˜ "≥∞*Ïiì ~åHõáÈ=K«∞Û. HÍO„ÔQãπ KåÖÏ |ÅÇ‘Ï# Ѩ_Õ
=∂@ x[O. HÍO„ÔQãπ JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åHõá⁄=K«∞Û. HÍO„ÔQãπ
™ÈxÜ«∂QÍO^èÕ JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~å‰õΩO_® =ÙO_®Åx „Ѩu
~å[H©Ü«∞ áêsì „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë „Ѩu~å[H©Ü«∞áêsì
ã≤aS "Õ@Ö’ TÑ≤i Ñ‘Å∞ÛHÀ‰õΩO_® „|`«∞‰õΩ`«∞#fl"Õ! WO^Œ∞‰õΩ
™ÈxÜ«∂ HÍ~°}=∞x "åiH˜ `≥Å∞û. ã≤aS =Å #∞O_ç |Ü«∞@
Ѩ_»ÏxH˜ ™ÈxÜ«∂#∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO #∞O_ç kOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
HÍO„ÔQãπ JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~å=@O HõÅ¡. =zÛ<å `≥ÅOQÍ}
q+¨Ü«∞OÖ’ WѨÙ_»∞#fl Ѩiã≤÷u =∂~°^Œ∞. `≥ÅOQÍ}ÃÑ·
áê~°¡"≥∞OòÖ’ f~å‡#O ™ê^茺O HÍ^Œ∞. WHõ a*ˇÑ≤ J^•fix
J~Ú`Õ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· f~å‡#O=KÕÛ J=HÍâ◊=ÚOk. '"≥∂_ç—
J~Ú`Õ JO`Õ ã¨OQÆ`«∞Å∞. JÜ«∞# "≥ÚO_ç. ÔHã≤P~ü "≥∞*Ïi©
ÖÏc~ÚOQ∑‰õΩ PÜ«∞# ÖÁOˆQ~°HõOHÍ^Œ∞. "≥∂_ç =zÛ<å `«$fÜ«∞
ѨHõ∆O =zÛ<å `≥ÅOQÍ} W™êÎ~°x ÔHã≤P~ü ZÖÏ J#∞‰õΩO@∞
<åfl~°∞? `«$fÜ«∞ ѨH∆ÍxH˜ ã≤Ñ≤ZO ã‘@∞¡ „Ѩ^è•#O. "å~°∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~‰õO. PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ÔHã≤P~ü HõO>Ë [QÆ<£‰õΩ
K«O„^ŒÉÏ|∞‰õΩ Z‰õΩ¯=ã‘@∞¡ ~å=K«∞Û. g~°∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=ºuˆ~HõO. gi=∂@‰õΩ qÅ∞= ~Ú™êÎ~å? ÔHã≤P~ü =∂@ʼnõΩ
qÅ∞=x™êÎ~å? ZxflHõÅ ~å[H©Ü«∞ E^ŒO `≥ÅOQÍ}‰õΩ
ѨxH˘KÕÛk HÍ^Œ∞. Hõhã¨O JÃãOc¡Ö’ 30 âß`«O ã‘@∞¡
˜P~üZãπ ÔQÅ∞Û‰õΩ<åfl q∞y`å 70 ã‘@∞¡ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=ºuˆ~Hõ"Õ∞! [QÆ<£ K«O„^ŒÉÏ|∞ Z=Ô~·<åQÍ=K«∞Û. JÃãOc¡
f~å‡#O ‰õÄ_® ™ê^茺OHÍ^Œ∞. D q+¨Ü«∂Åhfl ÔHã≤P~ü‰õΩ
`≥eÜ«∞=#∞ HÀÖËO. `≥Å∞û. J~Ú`Õ "≥∞*Ïi© ™ê÷<åÅ∞ ™êkèOz
XHõ ~å[H©Ü«∞ áêsìQÍ |Å=`«Î~°OQÍ HõxÑ≤¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
ã¨OQÆ`Õ"≥∂ HÍx `å#∞, `«#H˘_»∞‰õΩ, ‰õÄ`«∞~°∞ ~å[H©Ü«∞OQÍ
Åaú Ѩ_»=K«Ûx JÜ«∞# Pâ◊. WѨʘˆH PÜ«∞# g∞^Œ „ѨKå~åÅ∞
=Ù<åfl~Ú. HÍO„ÔQãπ`À XѨÊO^ŒO ™ê^茺O HÍ#O^Œ∞<Õ ÔHã≤P~ü
`≥ÅOQÍ}Ö’ HÍO„ÔQãπ ^èŒfiO™êxH˜ ѨK«Û*ˇO_» =Óáê~°x.
D JOK«<å `«~°fi`« XHõ q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ`«∞Ok. 'ZxflHõÅ
^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^Œ∞— D q+¨Ü«∞O KåÖÏ =∞OkH˜ `≥Å∞û.
˜P~üãπÖ’ =Ù#fl "åiH˜ ‰õÄ_® `≥Å∞û. á⁄e˜HõÖò *ÏH±Ö’
=Ù#fl "åiH˜ `≥Å∞û. q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ, Láê^蕺ܫ∞,
Z<£l"ÀÅ <åÜ«∞‰õΩÅO^ŒiH˜ `≥Å∞û. `≥ÅOQÍ} ã¨OQÆ`Õq∞’
HÍx g~°O^ŒiH˜ Ѩ^Œ=ÙÅ∞ HÍ"åe. ˜ÔH¯@∞¡ ^˘~°∞‰õΩ`åÜ«∞ U"≥·<å
Ѩ^Œ=ÙÅ Åaè™êÎÜ«∞x Pâ◊. JO^Œ∞ˆH JO^Œ~°∂ ZxflHõÅ#∞
ã¨=∞i÷ã¨∞Î<åfl~°∞.
ZxflHõÅ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^Œx ÔHã≤P~ü ZxflHõÅ K«∞@∂ì
`≥ÅOQÍ} "å^•xfl uÑ≤Ê L^Œº=∂xfl h~°∞QÍ~°∞ã¨∞Î<åfl~°x
x*Ï=∞ÉÏ^£ ˆHO„^ŒOQÍ 2004 ZxflHõÅ `«~åfi`« XHõ PÖ’K«#
Ѩ~°∞QÆ∞ fã≤Ok. Jk |ÅOQÍ ~åÖË^Œ∞. PÖ’K«##∞
JO^Œ∞‰õΩ<åfl~°∞ QÍh 'x~å‡}O— ™ê^茺O HÍÖË^Œ∞. D PÖ’K«##∞
Jq+¨¯iOz#"å~°∞ ˜P~üZãπ‰õΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ ÔHã≤P~ü‰õΩ
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ 'ã¨=∂O`«~° =fi=ã¨÷— J=ã¨~°=∞x H˘xfl
J_»∞QÆ∞Å∞ "Õâß~°∞. gi J_»∞QÆ∞Å∞ |ÅOQÍ ÖË=Ù. gix
JO^Œ∞‰õΩ#fl "å~°∞ÖË~°∞. g~°∞ x~å‡} Ѩ~°OQÍ ÃѶ~ÚÅÜ«∂º~°∞.
qz„`«"≥∞ÿ#, Jâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞q∞@O>Ë ÔHã≤P~ü
^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^Œ<Õ"å~°∞ Z‰õΩ¯=QÍ<Õ HõxÑ≤™êÎ~°∞. WO^Œ∞Ö’
QÆ^ŒÌ~ü ÖÏO˜ „Ѩ=ÚY∞Å∞ ‰õÄ_® HõxÑ≤™êÎ~°∞. WO^Œ∞Ö’
|Ǩï[# <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Zã‘û, Zã‘ì <åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∞O^ŒHõ$+¨‚,
z~°Orq, q=∞Å, ˆHâ◊=~å=Ù *Ï^Œ"£ ÖÏO˜ "å~°∞<åfl~°∞.
ZO^Œ~À „á⁄ÃѶã¨~°∞¡ q^•º=O`«∞Å∞ Z<Àfl ã¨Oã¨÷Å x~åfiǨωõΩÅ∞
HõxÑ≤™êÎ~°∞. g~°O^ŒiH˜ 'WQÀ~Ú[O— ZHõ¯= Z=i ã≤^•úO`«O
"åik. Z=i ^Œ∞HÍ}O "åik. gi#O^Œix XˆH "ÕkHõÃÑ·
ã¨g∞Hõ$`«O KÕ¿ã"å~°∞, ã¨=∂O`«~° =º=ã¨÷ xi‡OKÕ"å~°∞ ÖË~°∞.
=∂"À~Úã¨∞ìáêsì "≥Ú^Œ˜#∞O_ç ã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ =ÙOk ˜P~üZãπ
=Å# `≥ÅOQÍ} ~å^Œx, ÔHã≤P~ü ~å[H©Ü«∞ ^Œàψ~ Jx HÍx
=∂@Å`À ÖÏÉèí"Õ∞q∞˜? "å~°∞ x~å‡}O KÕÜ«∞ÖË~°∞.
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ "åiHÍà◊√¡ KÕ`«∞Å∞ J_»=Ù. ~å[ºO x~°ƒO^èŒO
„ѨÜ≥∂yã¨∞ÎOk.
XHõ qëê^ŒHõ~°"≥∞ÿ# Kåi„`«Hõ ^Œâ◊Ö’ `≥ÅOQÍ} =ÙOk.
ZxflHõÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^Œ∞. =∞Ǩϟ#fl`« „Ѩ*Ï L^Œº=∞O
^•fi~å `≥ÅOQÍ} ™ê^茺O. `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞`À ZxflHõÅÖ’
ÖÏÉèíѨ_®Åx K«∂ã¨∞Î#fl ÔHã≤P~ü WѨC_»∞ |Å=O`«∞_»∞. JÜ«∞#
^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å^ŒO@∞#fl â◊‰õΩÎÅ∞ =ºH˜ÎQÆ`«OQÍ |Å=O`«∞Å∞
ã¨=∞+≤ìQÍ |ÅÇ‘Ï#∞Å∞. ã¨=∂O`«~° =º=ã¨÷#∞ xi‡OK«@OÖ’
â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞Å∞.
(~°K«~Ú`« - [~°fleã¨∞ì)

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ZxflHõÅ^•fi~å`≥ÅOQÍ}~å^Œ∞.
-^•=∞~°Ñ¨e¡#iûOǨ ‡Ô~_ç¤
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O Z_»`≥iÑ≤ ÖˉõΩO_® QÆ`«
Ü«∂Éèˇ· ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ áÈ~å@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. D áÈ~å@OÖ’
"ÕÖÏk =∞Ok Ô~·`åOQÆ g~°∞Å∞ `«=∞ „áê}Ïefl ^è•~°áÈâß~°∞.
WO`«=~°‰õΩ H˘eH˜¯ =zÛ#@∞¡ HõxÑ≤OK«_»O ÖË^Œ∞. „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} J~Ú`Õ<Õ `«=∞ |`«∞‰õΩÅ∞ ÉÏQÆ∞Ѩ_»∞`åÜ«∞x <åÅ∞QÆ∞
HÀ@¡ =∞Ok „Ѩ[Å∞ QÆOÃÑ_»∞ Pâ◊Å`À =Ù<åfl~°∞. ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒÖ’
`«=∞ |`«∞‰õΩÅ∞ "≥˜ìKåH˜iQÍ<Õ q∞yÖÏÜ«∞x, `≥ÅOQÍ}
„áêO`«OÖ’ L#fl ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å#∞ ã‘=∂O„^èŒ ^ÀÑ≤_ç^•~°∞Å∞
QÆ^ŒÌÖÏ¡ `«#∞fl‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞. qq^èŒ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ ‰õÄ_®.
J=HÍâ◊"å^ŒOQÍ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl K≥Hõ¯Éèí[# KÕã¨∞Î<åfl~°∞ `«Ñ¨Ê
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· z`«Îâ◊√kú H˘~°=_çOk. F@∞¡, ã‘@∞¡ JkèHÍ~°O HÀã¨O
áê‰õΩÖÏ_»∞`«∞<åfl~°∞.
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÖ’ „Ѩ[Å^Õ JOu=∞ x~°‚Ü«∞O. HÍx, WHõ¯_»
„Ѩ*Ï™êfi=∞º ǨωõΩ¯Å∞ ѨÓiÎQÍ HÍÅ~åÜ«∞|_ç<å~Ú. `≥ÅOQÍ}
=ÚHÀ¯˜ Q˘O`«∞HõÅ∞ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO HÍ"åÅx `«# "å~Úãπ#∞
qxÑ≤OK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞. „Ѩ*Ï áÈ~åÏÖ’¡ `«=∞ áê„`«
„H˜Ü«∂jÅHõ=∞~Ú#k. q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=[#∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞,
‰õΩÅã¨OѶ¨∂Å∞, ã¨HõÅ [#∞Å PHÍOHõ∆Å#∞ áÈbã¨∞ |ńѨÜ≥∂QÆO
^•fi~å J}z"Õã¨∞Î<åfl~°∞. ZO`« ¿ãѨ˜H˜ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
x~°∂‡eOKåÅ<Õ áêÅHõ=~åæÅ ‰õΩ„@Å∞ |Ç≤Ï~°æ`«=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O *’~°O^Œ∞‰õΩ<Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PO^Àà◊#
HÍ~°∞Å∞, L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ· `«Ñ¨C_»∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz <≥ÅÅ
`«~°|_ç *ˇ·Å∞ <åÅ∞QÆ∞ QÀ_»Å =∞^茺 x~°ƒOkèã¨∂Î "Õkèã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OÖ’ Éèí∂q∞ HÀã¨O, Éèí∂ q=ÚH˜Î
HÀã¨O <åÅ∞QÆ∞ "ÕÅ =∞Ok Ô~·`åOQÆ g~°∞Å∞ `«=∞ ~°HÍÎÅ#∞
^è•~°áÈâß~°∞. 3,500 „QÍ=∂Å#∞ q=ÚH˜Î Ѩ^äŒOÖ’
#_çÑ≤OKå~°∞. <≥·*ÏO‰õΩ Ѷ¨∞’s Hõ˜ìOz# L^Œº=∞ K«i„`«
`≥ÅOQÍ}‰õΩ LOk. `åºQÍÅ z~°∞<å=∂ `≥ÅOQÍ}. U Ñ¨Öˇ¡Ö’
K«∂ã≤# J=∞~°g~°∞Å K«i„`«Å∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎOÏ~Ú. 1969Ö’ 369
=∞Okx Ju „‰õÄ~°OQÍ HÍeÛK«Oáê~°∞. QÆ`«OÖ’ =∞„iK≥<åflÔ~_ç¤
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl Éèí∞*Ï# "Õã¨∞‰õΩ#flѨʘH© =∞O„u Ѩ^Œ=ÙÅ∞
QÆ=~°fl~ü Ѩ^ŒqH˜ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å P`«‡Q“~°"åxfl `åHõ@∞ì
Ãјì<å_»∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï ã¨q∞uH˜ 11 ZOÑ≤ ã‘@∞¡ ÔQeÑ≤¿ãÎ
z=~°‰õΩ =∞„i K≥<åflÔ~_ç¤ HÍO„ÔQãπÖ’ Hõe¿Ñâß~°∞. „Ѩ[ʼnõΩ
K«i„`«Ö’ =∞izáÈÖËx „^ÀǨÏO KÕ™ê_»∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
|ÅOQÍ =ã¨∞Î#flѨC_»ÖÏ¡ áêʼnõΩÅ∞ U^À XHõ q^èŒOQÍ L^Œº=∂xfl
h~°∞Q͈~Ûq^èŒOQÍ „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. Jk ѨÓiÎQÍ xsfi~°º=∞=Ù`«∞Ok.
1994Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂ÅÃÑ·
JѨʘ ã‘=∂O„^èŒ =ÚYº=∞O„u <å~å K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞
f„==∞~Ú# ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ „ѨÜ≥∂yOKå_»∞. áê@Å `«∂Ï
J~Ú#O^Œ∞‰õΩ ɡe¡Åe`«#∞ =ÚHõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ #iH˜OKå_»∞.
Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞ |∞kÌr=ÙÅÃÑ· ^•_ç KÕ~ÚOKå_»∞. `≥ÅOQÍ}
áêe@ K«O„^ŒÉÏ|∞ =¸~°∞öxQÍ =º=ǨÏiOKå_»∞. JkèHÍ~°O
HÀÖ’ÊQÍ<Õ =∞m¡ ˜_çÑ≤ <Õ`«Å∞ `≥ÅOQÍ} [ѨO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
K«O„^ŒÉÏ|∞ =∂„`«O Ô~O_»∞ Hõà◊¡"å_ç#x WѨʘH© `≥ÅOQÍ}Ï
„áêO`åxH˜ J<åºÜ«∞"Õ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. Z@∂ `ÕÅ∞ÛHÀÖËx Ѩiã≤÷u
˜_çÑ≤k. ™ê=∂lHõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O #= `≥ÅOQÍ} áêsìx
U~åÊ@∞ KÕã≤# ^Õ"ÕO^Œ~üQ“_£ uiy ˜_çÑ≤ QÆ∂˜H˜ KÕ~°_»OÖ’
PO`«~°º"Õ∞q∞˜? HÍO„ÔQãπ áêsì ÃÑ^ŒÌÅ∞ =∂„`«O QÆO@HÀ z`«ÎO,
ѨÓ@HÀ =∂@ `≥ÅOQÍ} W™êÎ=∞OÏ~°∞. W=fi<Õ W=fi~°∞.
HÀ™êÎO„^èŒ <Õ`«Å ÖÏc~ÚOQ∑Å∞ ÉÏQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl~Ú. <å˜
#∞Oz <Õ˜ ^•HÍ `≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜ „^ÀǨÏO KÕã¨∞ÎO^ŒO>Ë
Jk HÍO„ÔQãπ áêsìÜÕ∞. WHõ a*ˇÑ≤ áêsì `≥ÅOQÍ}ÃÑ· zÅ∞Hõ
ѨÅ∞‰õΩÅ∞ ѨÅ∞‰õΩ`«∞Ok. Z<£_çZ ˆHO„^ŒOÖ’ JkèHÍ~°OÖ’H˜
=zÛ#@¡~Ú`Õ <≥Å ~ÀAÅ =º=kèÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl
U~åÊ@∞ KÕ™êÎ=∞x #=∞‡|Å∞‰õΩ`«∞<åfl~°∞. Z<£_çZ JkèHÍ~°OÖ’
L#flѨC_»∞ ˜_çÑ≤`À á⁄`«∞Î ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ~å[H©Ü«∞ =ºaèKå~°O
HÍ^•. QÆ`«OÖ’ a*ˇÑ≤ KÕã≤# HÍH˜<å_» f~å‡<åxfl H͉õΩÅ∞
Z`«∞ÎHõáÈ~Ú#@∞¡Ok. K«fÎãπѶ¨∞_£, *Ï~°öO_£, L`«Î~åOK«Öò =¸_»∞
~å„ëêìÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤#ѨÙ_»∞ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl U~åÊ@∞
KÕÜ«∞‰õΩO_® WѨÙ_»∞ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· a*ˇÑ≤ ã¨=u `«e¡ „¿Ñ=∞ ZÖÏ?
#"åfiÖ’ U_»∞"åÖ’ J~°÷OHÍx Ѩiã≤÷u ^•Ñ¨ÙiOzOk.
L=∞‡_ç ~å„ëêìÅ Jaè=$kú `«=∞ ^èպܫ∞=∞x ã≤Ñ≤ZO áêsì
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ LOk. ˆHO„^ŒOÖ’ `≥ÅOQÍ}
W™êÎ=∞O>Ë `å=Ú J_»∞¤‰õΩOÏ=∂, ÖËHõ WKÕÛ"åà◊¡=∂ `≥KÕÛ
"åà◊¡=∂ JO@∂ ~åѶ¨∞=ÙÅ∞ JOÏ_»∞. ã≤Ñ≤S W`«~° "å=∞ѨHõ∆
áêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ „H˜Ü«∂jÅHõ áê„`« áÈ+≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
ZO`«¿ãѨ˜H˜ `≥ÅOQÍ}#∞ ~å[H©Ü«∞ áê=ÙÖÏQÍ "å_»∞

9. 9 E<£, 2013
‰õΩO@∞<åfl~°∞ `«Ñ¨Ê „¿Ñ=∞`À HÍ^Œ∞. ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· KÕã≤# „ѨHõ@#‰õΩ qÅ∞= ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.
JkèHÍiHõOQÍ KÕã≤# „ѨHõ@# ѨÓiÎQÍ h~°∞QÍiOk. nO`À
ã‘=∂O„^èŒÖ’ Hõ$„u=∞ L^Œº=∂xfl ã¨$+≤ìOKå~°∞. ã‘=∂O„^èŒ
„Ѩ[ÅÖ’ |ÅOQÍ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO HÍ"åÅ<Õ PHÍOHõ∆ LOk.
ÅQÆ_»áê˜ ~å[QÀáêÖò, HÍ=Ói ™êO|t=~å=Ù, ~åÜ«∞áê˜
™êO|t=~å=Ù, ˜l "≥OHõ>Ë+πÅ "åºáê~åÅ∞ `≥ÅOQÍ}Ö’
L<åfl~Ú. `≥ÅOQÍ} ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å#∞ [ÅQÆÅ∞QÍ
^ÀK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. JO^Œ∞ˆH gà◊√¡ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ [ѨO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
"Õ~åÊ@∞ "å^Œ∞Åx qO`«QÍ =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. J#fl^Œ=Ú‡ÖÏ¡
Hõeã¨∞O^•=∞x K≥|∞`«∞<åfl~°∞ HÍx ZO^Œ∞‰õΩ Hõeã¨∞O_®Ö’
ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊ_»O ÖË^Œ∞. q_çáÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
ÅHõ∆ ["å|∞Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. HÀ™êÎO„^èŒ <Õ`«Å∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
<À˜ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ# J<åflxfl QÆ∞OA‰õΩ#fl@∞¡ =ÙOk. "åà◊√¡
áêáêÅ Éèˇ·~°=ÙÅ∞QÍ<Õ q∞yeáÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜ Ü«ÚQÆÜ«ÚQÍÅ∞QÍ áÈ~å@ K«i„`«
=ÙOk. ^ÀÑ≤_ç, J}z"Õ`«Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ Z<Àfl áÈ~åÏÅ∞
=ÚO^Œ∞O_ç #_çÑ≤OKå~°∞. `åºQÍÅ∞ "åiH˜ ™⁄O`«O. ÉÏOK≥<£
^˘~° HÍÖÁ‡HõÎ J<Õ Ñ¨^•xH˜ K«~°=∞w`«O áê_®~°∞. "ÕÖÏk =∞Ok
|∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°¡Ö’ K«xáÈÜ«∂~°∞. J}z"Õ`«Å‰õΩ, ^ÀÑ≤_çH˜
QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`«~°O WѨʘ =~°‰õΩ ã¨∞=∂~°∞
1350 =∞Ok P`«‡ |e^•<åÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok
*ˇ·à◊¡ áêÅÜ«∂º~°∞. ÖÏsîÅ∞, `«∂ÏʼnõΩ J<å~ÀQͺŠÉÏi#Ѩ_ç
Kå=Ù |`«∞‰õΩÅ =∞^茺 rqã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú<å ˆHO„^ŒOÖ’
™ÈxÜ«∞=∞‡‰õΩ =∞#ã¨∞û Hõ~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. NHõ$+¨‚ Hõq∞©
`≥ÅOQÍ}‰õΩ „^ÀǨÏO KÕã≤# Hõq∞©. `≥ÅOQÍ} "å^•xfl
J_»∞¤ÃÑ@∞ì‰õΩx nxx ZxflHõÅ ã¨ìO@∞QÍ =∂~°∞Û‰õΩO@∂ ~å[H©Ü«∞
Ѩ|ƒO QÆ_»∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. „Ѩ[ÅO>Ë Q“~°=O ÖËx HÍO„ÔQãπ _èçb¡
ÃÑ^ŒÌÅ∞ <≥„Ǩ˙, WOk~åQÍOkè, ~år"£QÍOkè <Õ˜ ™ÈxÜ«∞=∞‡
^•HÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ =Ozã¨∞Î<åfl~°∞. Wk [QÆ"≥∞iy#
JHõ∆~° ã¨`«ºO. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O L"≥fi`«∞Î# [~°∞QÆ∞`«∞#fl
„Hõ=∞OÖ’<Õ ^ÀÑ≤_ç ‰õÄ_® J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. B@~ü
iOQ∑ ~À_»∞¤ ^•fi~å „Ñ¨`ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»à◊¡ ^•fi~å Ô~·`«∞Å∞
Éèí∂x~åfiã≤`«∞Å∞QÍ ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok =∂~å~°∞. `≥ÅOQÍ} W"åà◊
`å_»∞ ÉÁOQÆ~°O ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. LxH˜ „Ѩâßfl~°÷HõOQÍ
=∂iOk.
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì =¸ÅOQÍ ã‘`å~å=ÚxH˜ |O^èŒO HõeÑ≤#
ã‘`å~å=Úx QÆ∞_ç Kåi„`«Hõ=∞~ÚOk. WѨÙ_»∞ h@ =Úxy
áÈ`«∞Ok. Éèí„^•K«ÅO _çq[<£ ѨÓiÎQÍ h@ =Ú#∞QÆ∞`«∞Ok.
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì ˆH=ÅO |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å "≥∞ѨCHÀã¨"Õ∞
nxx „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å^Œ∞Å∞ =ÚHõÎ HõO~î°O`À f„=OQÍ
„ѨuѶ¨∞˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
FÃÑ<£HÍãπìÅ`À ã≤OQƈ~}˜ ѨÓiÎQÍ ÉÁO^ŒÅQÆ_»¤QÍ
=∂~°∞`«∞#flk. W©=Å JÃãOc¡ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
XHõ #Ü«∂ ÃÑ·™ê ‰õÄ_® W=fi#x Ug∞ KÕã¨∞‰õΩOÏ~À
KÕã¨∞HÀO_»x =ÚYº=∞O„u H˜~°}ü‰õΩ=∂~ü Ô~_ç¤ JǨÏOHÍ~°O`À
=∂Ï¡_®_»∞. `≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜ K≥Ok# Ѩi„â◊=∞Å∞
ÃÇÏKüã≤ZÖò, P*O*ÏÇ≤Ïq∞Å∞¡, x*ÏO +¨µQÆ~ü á¶êºHõìs, S_çÑ≤ZÖò,
„áêQÍ@∂Öòû =¸ã≤"Õã≤#ѨʘH© „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ `≥ÅOQÍ} „áêO`«
„Ѩ[Å =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ‰õΩO_® ~ÀAH˘Hõ H˘`«Î
r"ÀÅ∞ `≥zÛ Ç≤ÏOã≤Oz<å ˜P~üZãπ áêsì =∞ø#O ^•Å∞Û`«∞Ok.
˜_çÑ≤ JO>Ë<Õ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ áêsì. D áêsì`Àx 2009Ö’ á⁄`«∞Î
ÃÑ@∞ìH˘x ZxflHõÅ |iÖ’ ky`Õ „Ѩ[Å∞ ÉÁO^ŒÃÑÏì~°∞. ˜_çÑ≤`À
á⁄`«∞Î J=HÍâ◊"å^ŒO HÍ^•? JO^Œ∞ˆH ˜P~üZãπ áêsìÃÑ·
k#k#O =ºuˆ~Hõ`« ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk. D á⁄`«∞ÎÅÃÑ· J<ÕHõ
q=∞~°≈Å∞ =KåÛ~Ú. ~å[H©Ü«∞ <Õ`«Å∞ WѨÙ_»∞ =Å㨠Ѩ‰õ∆ΩÅ∞QÍ
=∂~å~°∞. ˜P~üZãπ WѨÙ_»∞ "åºáê~° áêsìQÍ =∂iOk.
XHõѨC_»∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ |^Œú â◊„`«∞=ÙÅ~Ú# Hõ_çÜ«∞O NǨÏi,
QÆOQÆ∞Å Hõ=∞ÖÏHõ~ü =∂r _çlÑ≤ ¿Ñ~åfi~°O ~å=ÚÅ∞ =∞iH˘O`«
=∞Ok ã‘=∂O„^èŒ `˘`«∞ÎÅ∞QÍ =Ú„^ŒÑ¨_ç# "åix WѨÙ_»∞
˜P~üZãπ áêsìÖ’H˜ PǨ fixOK«_»OÖ’ =∞~°‡"Õ∞q∞˜. ã‘=∂O„^èŒ
áêsìÅÖ’ LO>Ë `åO ÔQÅ==∞x qkèÖˈH ˜P~üZãπÖ’
KÕiáÈ`«∞<åfl~°∞. g~°∞ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O L^Œºq∞™êÎ~å? ˜P~üZãπ
áêsìÖ’ LOÏ~°<Õ #=∞‡HõO ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. W^Õ ˜P~üZãπ áêsì
Ãјì# =º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ Z=fi~°∞ ÖË~°∞. ˜P~üZãπ áêsì #∞Oz
~å=_»O, "≥o¡áÈ=_»O Wk á¶êº+¨<£QÍ =∂iOk. W=hfl
`≥ÅOQÍ} <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ =∞Ok „Ѩ[Å∞ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl~°∞.
˜P~üZãπ áêsì <Õ`«Å~Ú# ˆHã‘P~ü, ǨÏs+π~å=Ù, ˆH˜P~üʼnõΩ
ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å`À Hõeã≤ "åºáê~åÅ∞ ‰õÄ_® ^Œ~å˚QÍ
H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. ã‘=∂O„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ~Ú# ÅQÆ_»áê˜,
~åÜ«∞áê˜, HÍ=Ói, ©l "≥OHõ>Ë+πÅ`À Hõeã≤ "åºáê~°O
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ˜P~üZãπ W"åà◊ ˆHã‘P~ü ‰õΩ@∞O| áêsìQÍ =∂iOk.
Jã¨Å∞ `≥ÅOQÍ} `≥™êÎ~À ÖË^À J<Õ #=∞‡HõO ‰õÄ_®
ã¨#flyÅ∞¡`«∞Ok. g∞_çÜ«∂ =ÚO^Œ∞ =∂„`«O XHõix XHõ~°∞
^Œ∂+≤OK«∞‰õΩOÏ~°∞. á¶È<£ÅÖ’ „¿Ñ=∞Å∞ H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
W©=Å<Õ HõsO#QÆ~ü Hõ^Œ#ÉèËi =∞Ǩ ã¨Éèí, ˜P~üZãπ áêsì

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Pq~åƒù= ã¨ÉèíÅÖ’ ˆHã‘P~ü Jã¨Å∞ ~°OQÆ∞ |Ü«∞@Ѩ_çOk.
2014 JÃãOc¡ ZxflHõÖ’¡ 100 âßã¨#ã¨Éèí, 16 áê~°¡"≥∞Oò
™ê÷<åÅ∞ ÔQe¿ãÎ _èçb¡ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ =ã¨Îk. `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl
Wã¨Îk Jx =∂Ï¡_®_»∞. Wxfl ã‘@∞¡ ÔQez#ѨʘH© `≥ÅOQÍ}
~å^Œx ˆHã‘P~ü JO`«~å`«‡‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. ˜P~üZãπ áêsì Ѩ٘ì#Ѩʘ
#∞Oz ˆHã‘P~ü ZxflHõÅ∞ XHõ J¢ã¨ÎOQÍ "å_»∞‰õΩO@∞O_»∞ `«Ñ¨Ê
`≥ÅOQÍ} áêsì U~°Ê_ç 13 ã¨O=`«û~åÅ∞ J~Ú#ѨʘH©
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_»@OÖ’ WOHÍ P=∞_» ^Œ∂~°OÖ’ =ÙOk.
˜P~üZãπ áêsì „Ñ¨*Ï qâßfiã¨O HÀÖ’Ê`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ѨxKÕ¿ã
<Õ`«ÅO`å Ѩ^Œ=ÙÅ "åº"≥∂ǨÏO `«Ñ¨Ê „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
ѨxKÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. ˜P~üZãπ áêsì ^•fi~å `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
=ã¨∞ÎO^Œx =∞K«∞Û‰õΩ ÖË^Œ∞. 33 ~ÀAÅ∞ ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡
ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ HÀÖ’Ê~ÚOk. ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡Ö’
áêÖÁæ#‰õΩO_® ˆHã‘P~ü W`«~° <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ÖÏc~ÚOQ∑ ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx `«Å P_çOz _èçb¡ ÃÑ^ŒÌÅ K«∞@∂ì „Ñ¨^ŒH˜∆}Å∞
KÕâß_»∞. L^Œº=∞O L"≥fi`«∞Î# [~°∞QÆ∞`«∞#flѨC_»ÖÏ¡ „Ѩ*Ï ˆH∆„`«OÖ’
áêÖÁæ#‰õΩO_® _èçb¡Ö’ HõxÑ≤™êÎ_»∞ ˆHã‘P~ü.
J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º"å^ŒO QÆ∞`åÎkèѨ`«ºO K≥ÖÏ~ÚOz#@∞¡QÍ
˜P~üZãπ K≥ÖÏ~Úã¨∞ÎOk. L^Œº=∞"Õ∞ `å=∞x `å"Õ∞ L^Œº=∞O
J#fl@∞¡QÍ XO>ˇ`«∞Î áÈHõ_»Å`À =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞. ˜P~üZãπ
áêsìÖ’ KÕ~°∞`«∞#fl "å~°O^Œ~°∞ ˜ÔHò PtOz D ˜ÔH@¡#∞ ‰õÄ_®
HÀÏ¡k ~°∂áêÜ«∞Å∞ "≥zÛOk Ys^Œ∞QÍ H˘#∞HÀ¯=eûO^Õ ˜_çÑ≤,
HÍO„ÔQãπ =∂r SÑ≤Zãπ, SZZãπ, _®Hõì~°∞¡, WO[h~°∞¡, |_®
HÍO„ÏHõì~°∞¡ qq^èŒ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ ZOÑ‘Å∞, Z"≥∞‡Ö˺Å#∞
KÕ~°∞ÛHÀ=_»OÃÑ· ѨÅ∞ q=∞~°≈Å∞ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. ˜P~üZãπ
áêsì L^Œº=∞ áêsì #∞Oz |∂~°∞˚"å áêsìQÍ =∂iOk. nO’¡
ZÖÏO˜ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. ˆHã‘P~ü‰õΩ `≥ÅOQÍ}ÃÑ·, L^Œº=∞
HÍ~°∞ÅÃÑ· #=∞‡HõO ÖË^ŒxÑ≤ã¨∞ÎOk. PÜ«∞#‰õΩ XHõ "Õà◊ z`«Îâ◊√kú
L#fl@¡~Ú`Õ Ñ¨^Œ=¸_»∞ ã¨O=`«û~åÅÖ’ áêsì HÀã¨O `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O „â◊q∞Oz# HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ ˜ÔH˜¡zÛ ÔQeÑ≤OK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞.
2014 ZxflHõÖ’¡ ˜P~üZãπ áêsì XO@iQÍ áÈ©
KÕÜ«∞_»=∞O>Ë „Ѩ[Å Q“~°"åxfl H˜OK«Ñ¨~°∞ã¨∞ÎOk. |Å"≥∞ÿ#
~å[H©Ü«∞ â◊H˜ÎQÍ Z^ŒQÆ_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞ÎOk. WO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO
ÖË^Œ∞. „Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìxfl HÀ~°∞‰õΩ<Õ "å~°O^Œix q_»nÜ«∞_®xH˜
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. ˆHO„^ŒOÖ’ `å"Õ∞ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ
LOÏ=∞x HõÅÅ∞ HõO@∞<åfl~°∞. JÃãOc¡ 117 ÔQez<å
áê~°¡"≥∞O@∞ ™ê÷<åÅ∞ 17 ÔQez<å `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO =KÕÛ@@∞¡
HõxÑ≤OK«_»O ÖË^Œ∞. ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷Å∞ ZxflHõÅ∞, =ÚxûѨÖò
ZxflHõÅ∞, lÃÇÏKüZOã≤ ZxflHõÅÖ’ ˜P~üZãπ `«# LxH˜x
Kå@∞HÀÖË^Œ∞. Láê^蕺ܫ∞ xÜ≥∂[Hõ=~°æ ZxflHõÅ∞, Ѷ¨e`åÅ∞
JO`«O`« =∂„`«OQÍ<Õ =KåÛ~Ú. Ѩ~°HÍÅ LѨ ZxflHõÖ’
˜P~üZãπ Hõ#∞fl ÖÁ@ìÉ’~ÚOk. ˜P~üZãπ áêsìH˜ `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ìO ~å=_»O W+¨ìO ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë `≥ÅOQÍ} HÀ~°∞‰õΩ<Õ
"å~°O^Œix „Ѩ[Å∞, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"å^Œ∞Å∞, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å#∞
qq^èŒ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ HõÅ∞ѨÙHõáÈ=_»OÖ’ xÜ«∞O`«$`«fi
áÈHõ_»Å∞ J=ÅOaã¨∞ÎOk. XO@iQÍ U áêsì`À `≥ÅOQÍ}
~å^Œ∞. ã¨=∞+≤ìQÍ L^Œºq∞Oz#ѨÙ_Õ `≥ÅOQÍ} ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok.
ˆHO„^ŒOÖ’ a*ˇÑ≤, HÍO„ÔQãπÅ∞ XO@iQÍ „ѨÉèí∞`åfixfl
<≥ÅH˘ÖËÊ ã¨`åÎÖË^Œ∞. a*ˇÑ≤ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ<å `≥ÅOQÍ}
W™êÎ~°<Õ #=∞‡HõO ÖË^Œ∞. ZxflHõÅ∞ XHõ „_®=∞. JkèHÍ~åxfl
_»|∞ƒÅ∞ Ãјì H˘O@∞<åfl~°∞. QÆ`«OÖ’ÖÏQÍ a*ˇÑ≤ =∞m¡ "≥∂ã¨O
KÕã¨∞ÎO^Œx ã¨O^ÕǨ Å∞ J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `åqã¨∞ÎOk.
Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ KÕi#ѨʘH© z=~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
ÉèíOQÆáê@∞ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. ˆHã‘P~ü á¶êOǨÏ∫ãπÖ’ HÍ~˘Êˆ~ò
=º=™êÜ«∂xfl #_çÑ≤ã¨∞Î<åfl_»∞. HÍ~˘Êˆ~ò =º=™êÜ«∞O =∂„`«O
ÉÏQÍ #zÛO^ŒO@ ˆHã‘P~ü‰õΩ. PÅ∞ÖË^Œ∞, K«∂Å∞ÖË^Œ∞. H˘_»∞‰õΩ
¿Ñ~°∞ ™È=∞eOQÆO J#fl@∞¡QÍ `≥ÅOQÍ} ~åHõ=ÚO^Õ `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ìO =¿ãÎ „Ѩ[Å∞ ã¨∞aèHõ∆OQÍ |`«∞‰õΩ`å~°x, „Ѩu ^Œo`«
‰õΩ@∞OÉÏxH˜ 3 ZHõ~åÅ Éèí∂q∞, Láêkè HõeÊ™êÎ=∞x T^Œ~°
Q˘_»∞`«∞<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} Éèí∂=ÚÅ∞, Láêkè JO`å `åHõ@∞ì
ÃÑ@ì|_ç#k. „Ѩ[Å∞ PHõeKå=ÙÅ∞, P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ
áêÅÊ_»∞`«∞<åfl~°∞. ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ}Ö’ |`«∞‰õΩÖË =∂ˆ~Û™êÎ~°@.
Jã¨Å∞ WO`«H© `≥ÅOQÍ} =ã¨Î^• W=xfl F@¡ HÀã¨"Õ∞<å?
=∞~À™êi „Ѩ[Å#∞ =OzOK«_»"Õ∞<å `≥ÅOQÍ} =ã¨Î^À ~å^À#x
[<åÅÖ’ JÜ≥∂=∞Ü«∞O <≥ÅH˘Ok. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’
Zxfl |ÅÇ‘Ï#`«Å∞ qÉèË^•Å∞ L#flѨʘH© `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
=KÕÛO`« =~°‰õΩ Jxfl áêsìÅ#∞ HõÅ∞ѨÙHõ áÈ=_»OÖ’ ˜P~üZãπ
Jkè<Õ`« ˆHã‘P~ü ÃÑ^ŒÌ#fl áê„`« áÈ+≤OKåe. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì
U~åÊ@∞‰õΩ ZxflHõÅ#∞ =Ú_çÃÑ@ì‰õΩO_® „Ѩ*Ï L^Œº=∂Å
^•fi~å<Õ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} J<Õ x<å^ŒO`À L^Œº=∂xfl
=∞iO`« ÖË=nã≤ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO =KÕÛO`« =~°‰õΩ ZxflHõÅ#∞
|Ç≤Ï+¨¯iOz „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂Å#∞ |Ö’¿Ñ`«O KÕã≤#ѨÙ_Õ
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~åÊ@=Ù`«∞O^Œx
ˆHã‘P~ü QÆ∞~°∞Î Z~°QÍe. JѨC_Õ `≥ÅOQÍ} ™ê^茺O.
~°K«~Ú`« - [~°fleãπì

11. 11 E<£, 2013
WHõ<≥·<å_èçb¡Hõà◊√¡`≥~°"åe
-ÔH.„ѨÉèÏHõ~ü
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
''Kè«ÖË~À Kè«ÖË... ™êˆ~ ^Œ∞xÜ«∂HÀ ™ê`ü ÖˈH Kè«Ö’—— =∞QÆ∂úO
"≥ÚÇ≤ÏÜ«ÚnÌ<£ Hõq`« XHõ"≥·Ñ¨Ù 'XHõ¯~å W^ŒÌ~å `≥ÅOQÍ}
áÈ~°∞Ö’ Xiy<å g~°∞Å∞— áê@ =∞~À"≥·Ñ¨Ù qxÊã¨∞Î<åfl~Ú.
™ÈxÜ«∞=∂‡! #∞qfizÛ# =∂@ „ѨHÍ~°O xO_»∞ áê~°¡"≥∞O@∞Ö’
„ѨHõ˜Oz# `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ „áê~°OaèOK«∞ JO@∂ <å
=∞~°}"Õ∞ z=ik HÍ"åÅx ~°HõÎO`À ~åã≤# P`«‡'ǨÏ`«º—Å
ã¨∂Ãã·_£ <ÀòÅ∞. HÍeáÈ~Ú# ^ÕǨ Å |∂_ç^Œ#∞, U_çÛ U_çÛ
Hõhflà◊√¡ Hõ~°∞"≥·# `«Å∞¡Å ^Œ∞óY Ѷ¨∞’+¨Ö’Î Ñ≤_çH˜à◊√¡ ayOz#
`≥ÅOQÍ} K≥·`«#ºO HÀÏ¡k =∞Ok „Ѩ[Å PHÍOHõ∆#∞
<≥~°"Õ~°Û_®xH˜ _èçb¡ ^•i Ѩ˜ìOk. 'Kè«Ö’ ã¨Oã¨^£— ¿Ñi@
áê~°¡"≥∞O@∞ =ÚO^Œ∞ [O`«~ü =∞O`«~üÖ’ HÀÏ¡k =∞Ok „Ѩ[Å
P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ P„HõO^Œ##∞, J#∞x`«ºÑ¨Ù J==∂<åefl
qâ◊$OYÅOQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ^ÀÑ≤_ç Ñ‘_»#efl, ‰õĘH˜, h˜H˜,
h_»‰õΩ Hõ~°∞"≥·# =∞˜ì |`«∞‰õΩÅ "≥˜ì áÈ~åÏxfl ^ÕâßxHõO`«˜H˜
qxÑ≤OKÕÖÏ _èçb¡ `«e¡ QÆ∞O_≥Åkˆ~ÖÏ x#kOK«ÏxH˜ F „Ѩ`ÕºHõ
Ô~·Å∞ LkfiQÆfl`« =∞^茺 _èçb¡H˜ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞, ©K«~°∞¡, q^•º~°∞÷Å∞, L^Œº=∞ „âı}∞Å∞,
a_»¤efl HÀÖ’Ê~Ú# `«Å∞¡Å∞, Éèí~°Îefl HÀÖ’Ê~Ú# ÉèÏ~°ºÅ∞,
^ŒQÍ|_»¤ `≥ÅOQÍ} ã¨HõÅ [#∞Å∞ ™ê‰õ∆ΩÅ∞QÍ, =¸_»∞#fl~°
HÀ@¡ Q˘O`«∞Å „ѨfHõQÍ |Ü«∞Öˇe¡# =¸_»∞"ÕÅ áÈ~°∞a_»¤Å
ã¨=∞~°<å^•xfl qx _èçb¡ Hõà◊√¡ `≥~°"åe.
"åà◊√¡ Ñ≤_çH˜à‹¡uÎ J~°∞ã¨∂Î |Ü«∞Å∞^Õi# ã¨Oã¨^£ Ü«∂„`«
=∂ `≥ÅOQÍ} =∂QÍæ"åÖˇ, =∂ hà◊√¡, =∂ Tà◊√¡, =∂ cà◊√¡,
=∂ QÆ#∞Å∞, =∂ x^èŒ∞Å∞, #^Œ∞Å∞, H˘Å∞=ÙÅ∞, K«^Œ∞=ÙÅ∞,
ã¨O㨯 $u ã¨HõÅ ã¨OѨ^ŒÅ ~°Hõ∆} HÀã¨O QÆ`« P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ
x~°O`«~åÜ«∞OQÍ `å#∞ xÅ∞K«∞#fl <ÕÅ g∞^Œ HÍã≤O`« <ÕÅ
HÀã¨O |`«∞‰õΩ ^≥~°∞=Ù HÀã¨O <≥`«∞Î~À_»∞`«∞#fl áÈ~åÏxH˜
~°∂ѨOQÍ ã¨Oã¨^£‰õΩ |Ü«∞Å∞^Õi# ^ŒO_»∞ „Ѩu~°∂ѨO.
=∞QÆ∂ÌO "≥ÚÇ≤ÏÜ«ÚnÌ<£ J#fl@∞¡ Wk ˆH=ÅO `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å áÈ~å@"Õ∞ HÍ^Œ∞ ™êfi=ÅOÉ##∞, ^ÀÑ≤_ç Ñ‘_»#Å∞ ÖËx
F #= ÉèÏ~°`« x~å‡}ÏxH˜ ÉÏ@Å∞ "Õ¿ã áÈ~å@O `≥ÅOQÍ}k.
JO^Œ∞HÀã¨O ''„áê}q∞=fi_»O JO>Ë á⁄^Œ∞Ì á⁄_»=_»O—— Jx
`å#∞ Ѩ٘ì# <ÕÅ g∞^Œ, `«=∞ =∞˜ì =∞#∞+¨µÅ HÀã¨O `«=∞
HõàÏÅ#∞, QÆàÏÅ#∞, ã¨=∞ã¨Î â◊‰õΩÎÅ ã¨=∞~°jÅ áÈ~å@OQÍ
x=Ù~°∞QÆÑ≤Ê# xѨCÖÏ, <åÜ«∞‰õΩÅ q„^ÀǨ ʼnõΩ áêsìÅ J=HÍâ◊
q^è•<åʼnõΩ J<ÕHõ™ê~°∞¡ "≥∂ã¨yOK«|_»¤ a_»¤Å P~°Î<å^ŒOQÍ
_èçb¡H˜ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
PO^Àà◊<Õ rq`«OQÍ áÈ~å@"Õ∞ TÑ≤iQÍ QÆ`« ^Œâß|ú
HÍÅOQÍ JÅ∞ÃÑ~°QÆx áÈ~å@O KÕã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[O
Ѩ_»∞`«∞#fl J=ã¨÷, ã‘=∂O„^èŒ ã¨~å¯~ü ˆHO„^ŒO HõÅQÆeã≤
J=ÅOaèã¨∞Î#fl ^ÀÑ≤_ç Ñ‘_»#ʼnõΩ qã≤y "Õ™êi# |`«∞‰õΩÅ
„Ѩu~°∂áêÅ∞QÍ WѨC_»∞ _èçb¡ Ü«∂„`«‰õΩ |Ü«∞Öˇe¡O„_»∞.
J<ÕHõ ™ê~°∞¡ =∂@WzÛ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å F@¡`À <Õ˜H˜
<À@¡`À ~å„+¨ìOÖ’, ˆHO„^ŒOÖ’ JkèHÍ~°OÖ’ H˘zÛ# áêsì
W<Õflà◊√¡QÍ D <ÕÅg∞^Œ ™êQÆ∞`«∞#fl <≥`«∞Θ áÈ~åÏxfl
QÆ∞iÎOK«‰õΩO_® =∂@ WzÛ`«Ñ≤Ê# #=∞‡Hõ„^ÀǨ xfl ZÅ∞ÔQuÎ
Kå@_»O HÀã¨O _èçb¡x =Ú@ì_çOK«_®xH˜ ã≤^Œú"≥∞ÿOk.
U=∞_çy#=∞x? ã¨fiÜ«∞OQÍ <≥„Ǩ˙ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ W+¨ìO
ÖËHõáÈ`Õ ZѨC_≥·<å q_çáÈÜÕ∞ ǨωõΩ¯ LO@∞O^Œx WzÛ# Ǩ g∞
"Õ∞~°‰õΩ, ~å*ϺOQÆ x~å‡`« ÉÏÉÏ™êÃÇÏÉò PiìHõÖò =¸_»∞ JHõ∆~°
™êH˜∆QÍ =∂~å¢+¨ìO =∂Hͯ"åÅ#_»O J^˘Hõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å [#‡Ç¨Ï‰õΩ¯ Jx Kå˜ K≥ѨÊ_®xH˜ ã≤^Œú"≥∞ÿ
=ã¨∞Î<åfl~°∞. J+¨ì, ѨOK«, P~°∞ã¨∂„`åŠѨ^äŒHÍÅ∞, ~å„+¨ìѨu
L`«Î~°∞fiÅ∞ =Úb¯ ~°∂Öòû J=∞Å∞HÍHõ PQÆ"≥∞ÿ# |`«∞‰õΩÅ∞.
áÈÅ=~°O, áÈuÔ~_ç¤ áê_»∞Å J„Hõ=∞ x~å‡}ÏÖ’¡ =Úxy áÈ`«∞#fl
rq`åÅ∞,Ãã*òÅ∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ „ˆQ@~ü "≥∞„’ ‰õΩ„@Ö’¡
‰õÄeáÈ~Ú# ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞, Ô~O_»∞ r=#^Œ∞Å∞<åfl `åQÆ∞, ™êQÆ∞
h~°∞ ÖËHõ qÅqÖÏ¡_»∞`«∂ =Åã¨áÈ`«∞#fl áêÅ=Ú~°∞, á¶È¡Ô~·_£
q+¨O`À =Oy ‰õΩOyáÈ~Ú# #Å¡Q˘O_», L`«Î~° `≥ÅOQÍ}#∞
ÉÁO^ŒÅQÆ_»¤QÍ =∂iÛ FÃÑ<£ HÍãπìÖ’¡ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
rq`åefl áê`«ˆ~ã¨∞Î#fl „ÃÑ·"Õ˜Hõ~°}‰õΩ, `å*ÏQÍ ã≤OQƈ~}˜x
`«~°eOK«∞‰õΩáÈ`«∞ q^Œ∞º`ü "≥Å∞QÆ∞Ö’Î q~ålÅ∞¡`«∞#fl HÀ™êÎO„^èŒ
lÅ∞QÆ∞Å H˜Ok pHõ˜x K«qK«∂ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} ÉÁQÆ∞æ
|`«∞‰õΩÅ∞, `å*ÏQÍ ''|Ü«∂º~°O L‰õΩ¯ `≥ÅOQÍ} ǨωõΩ¯ ——JO>Ë
Jk qâßY‰õΩ ^Œ‰õΩ¯ J#fl@∞¡ `«~°eOK«∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~°∞.
q^Œ∞º`ü, q^Œº, "≥·^ŒºO `«k`«~° ~°OQÍÅxfl˜H˜ JÃãOc¡
™êH˜∆QÍ f~°x J<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx "≥Ú`«∞ΉõΩ<åfl ÃÑ_»K≥q#
ÃÑ@ì_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ ~åã¨∞HÀ XHõ¯ÃÑ·™ê‰õΩ_® `≥ÅOQÍ}‰õΩ
Y~°∞Û¿Ñ>Ëìk ÖË^Œx ã¨fiÜ«∞OQÍ xO_»∞ ã¨ÉèíÖ’ =ÚYº=∞O„uQ͈~
„ѨHõ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. WÏ¡ J<åfl =∂Ï¡_»ÖËx =∞# „áêO`«
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ~åÉ’ÜÕ∞ Ѩ^Œ=ÙÅ HÀã¨O ÃÑ^Œq =¸ã¨∞H˘x,
HÍO„ωõΩìÅ HÀã¨O Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°x P"Õ^Œ#`À
~°yeáÈ`«∞#fl [#O Ô~·ÖòÖ’ _èçb¡ H˘ã¨∞Î<åfl~°∞.
Uà◊§`«~°|_çQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl "≥∂™êʼnõΩ Ѩ~åHÍ+¨ªQÍ ã¨fiÜ«∞OQÍ

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
_èçb¡ „ѨÉèí∞`«fiO _çÃãO|~ü 9,2009# ã¨Oã¨^£(áê~°¡"≥∞Oò)Ö’
„ѨHõ˜Oz# `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞ "≥Ú^ŒÅ∞ HÍÖË^Œx, „ѨHõ˜Oz#
`≥ÅOQÍ} HõÅ#∞ ™êHÍ~°O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ "ÕÖÏk =∞Ok
a_»¤Å∞ |Öˇ·áÈÜ«∂~°∞.
"åà◊§ |e^•<åÅ#∞ J=¿ÇÏà◊# KÕã¨∂Î áê~°¡"≥∞O@∞
ã¨Éèí∞º~åÅ∞ ˆ~}∞HÍ KÒ^Œi Jq |e^•<åÅ∞ HÍ=Ù J<å~ÀQƺ
=∞~°}ÏÅ∞, Z<£H“O@~°∞¡ U"Õ"À HÍx `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
K«xáÈÖË^Œx <À˜H˘zÛ#@∞ì =∂Ï¡_ç`Õ J=xfl ˆ~}∞HÍ KÒ^Œi
ÖÏO˜ q[˝`«ÖËx <åÜ«∞‰õΩÅ "≥∂ã¨HÍi`«#O =Å¡ [iy#
~å[H©Ü«∞ ǨÏ`«ºÅx ~°∞A=Ù KÕÜ«∞_®xH˜, D <ÕÅ g∞^Œ
~åeáÈ~Ú# P a_»¤Å |∂_ç^Œ#∞ q|∂kÖÏ ~åã¨∞H˘x
=ã¨∞Î<åfl~°∞ _èçb¡H˜.
J=∞‡ ™ÈxÜ«∞=∂‡! `≥ÅOQÍ} W=Ùfi JO@∂ <å^Õ z=i
=∞~°}O HÍ"åÅx J^Õ ã¨Oã¨^£ =ÚO^Œ∞ =∂ Ü«∂kÔ~_ç¤
Li`åà◊§‰õΩ "ÕÖÏ_»@O =∞izáÈx a_»¤Å =∞<åkQÍ ã¨Oã¨^£
Ü«∂„`« ™êQÆ∞`«∞#flk.
~åǨïÖòQÍOnè QÆOl `åy`Õ *ÏfÜ«∞ "å~°Î. Kèå#à◊§hfl
„ѨѨOK«=∞O`« K«∂Ñ≤OKÕ g∞_çÜ«∂ _èçb¡Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆ HÀã¨O J~°"≥· Uà◊√§QÍ "ÕÖÏk =∞Ok Ô~·`«∞Å∞, ã≤iã≤Å¡
HÍi‡‰õΩÅ∞, ã≤OQƈ~}˜ a_»¤Å∞, áÈÖËѨe¡ `«Å∞¡Å∞, Pk"åã‘
PkÖÏÉÏ^£ J<å~ÀQƺѨ٠Kå=ÙʼnõΩ KÀ@∞^˘~°Hõ#O^Œ∞‰õΩ,
=∂~°¯O_ÕÜ«∞ Hõ@∂˚ ÖÏO˜ „ÃÑãπ JHÍ_»g∞ K≥·~°‡<£Å‰õΩ
`≥ÅOQÍ} F PHõe áÈ~å@O Px `≥eÜ«∞x J*Ï˝<åxfl _èçb¡
ã¨Oã¨^£Ö’ `≥eÜ«∞K≥ѨÊÏxH˜ `≥ÅOQÍ} a_»¤Å∞ =ã¨∞Î<åfl~°∞.
J~°"≥·Uà◊§ P„HõO^Œ##∞,Ѩ^Õà◊§ JO^Àà◊##∞ =¸_»∞#flˆ~à◊§
ã¨Oã¨^£ (_çÃãO|~ü 9) „ѨHõ@##∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∞_»O`À áê@∞
áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ `«Hõ∆}O aÅ∞¡ ÃÑÏìÅx _ç=∂O_£ KÕã¨∂Î [O`«~ü
=∞O`«~ü =^ŒÌ 29, 30 `ÕnÖ’¡ KÕѨ_»∞`«∞#fl x~åǨ ~°nHõ∆‰õΩ
áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ ‰õÄ~°∞ÛO@∞#fl <åÜ«∞‰õΩÅ∞, áêsìÅ∞ ˆHO„^ŒO
"≥O@<Õ ã¨ÊOkOKåeû =ÙOk.
J=Ù#∞ áê~°¡"≥∞O@∞ ™êH˜∆QÍ W™êÎ##fl `≥ÅOQÍ} W=fiHõ
áÈ=_»O =Å¡ WO`«=∞Ok `≥ÅOQÍ} a_»¤Å∞ ã¨Oã¨^£ g∞^Œ
qâßfiã¨O`À *Ë|∞Å _»|∞ƒÅ∞ Y~°∞Û ÃÑ@∞ìH˘x =∞O_»∞>ˇO_»Ö’¡
`≥ÅOQÍ} PHÍOHõ∆`À ~°QÆ∞Å∞`«∂ =ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å∞
=¸_»∞"ÕÅ =∞O^Õ J~Ú<å "åo§Hõ¯_ç <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ „Ѩ*ÏhHÍxfl
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ PHÍOHõ∆‰õΩ xÅ∞"≥`«∞Î x^Œ~°≈#OQÍ QÆ∞iÎOKåeû
=ÙOk. WzÛ# =∂@‰õΩ Hõ@∞ì|_®eû =ÙOk. WO`«HÍÅO WHõ¯_»
zOk# ~°HÍÎxH˜ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåeû =ÙOk. XHõ „áêO`«OÃÑ·
=∞~˘Hõ „áêO`«O PkèѨ`«ºO WOHÍ<å? Hõ#∞Hõ „Ѩ[Å PHÍOHõ∆x
QÆ∞iÎOz `≥ÅOQÍ} „ѨHõ˜OKåe.
ˆH=ÅO F@¡‰õΩ ã‘@¡‰õΩ ã¨O|OkèOz#, ˆ~Ѩ˜ ~åǨïÖò
Éèíq`«"åºxH˜ ã¨O|OkèOz#, _èçb¡ Ñ‘~îåxH˜ ã¨O|OkèOz#
JOâ◊OQÍ QÆ∞iÎOz x~°¡Hõ∆ ºO =Ç≤Ï¿ãÎ `å#∞#fl HÍÅOÖ’ HÍ#∞#fl
ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ ã¨fiÜ«∞OQÍ ˆHO„^Œ"Õ∞ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOK«=Åã≤
=ÙO@∞Ok.
=O^ŒÖÏk =∞Ok a_»¤Å∞ *ˇ· `≥ÅOQÍ} PO@∂ `«$}
„áêÜ«∞OQÍ `«=∞ rq`åefl ^è•~°áÈâß~À, |O^£‰õΩ `≥ÅOQÍ}
„ѨuÑ¨Öˇ¡ D ^Œâß|Ì HÍÅOQÍ ^èŒ∂O^è•OÅ`À ^Œ^ŒÌie¡O^À, ZO`«
=∞Ok Hõ#∞fl`«Å∞¡Å QÆ~°ƒùâ’HõO U~°∞Öˇ·áêiO^À, ZO`« =∞Ok
q^•º~°∞÷Å Éèíq`«=ºO „Ѩ"≥∂+¨#¡#∞ Ѩ^Œgq~°=∞} J#O`«~°
„ѨÜ≥∂[<åefl `«=∞ „áêO`« q=ÚH˜Î HÀã¨O `åHõ@∞ì ÃÑÏì~À
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡Ö’¡ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛÖ’¡, ™êQÆ~°Ç¨ ~åÅ∞,
™ê=¸Ç≤ÏHõ x~åǨ ~° nHõ∆Ö’¡, ã¨_»Mò |O^Œ∞Ö’¡ `«=∞#∞ `å=Ú
ZO`« zè„^ŒO KÕã¨∞‰õΩ<åfl~À, QÆ∞iÎOKåeû =ÙOk.
`åq∞zÛ# „ѨHõ@#‰õΩ `å"Õ∞ Hõ@∞ì|_»‰õΩO_® J=HÍâ◊"å^Œ
q^è•<åÅ áêsìÅ <åÜ«∞‰õΩÅ q„^ÀǨ xH˜, „jHõ$+¨ì Hõq∞˜ ~°Ç¨Ï㨺
x"ÕkHõʼnõΩ "ÕÖÏk ‰õΩ„@ˆHã¨∞ʼnõΩ WHõ¯_ç =#~°∞Å `«~°eOѨىõΩ
Hõ@ìÅ∞ `≥OK«∞‰õΩO@∞#fl ^Œ∞óMÏxfl, ^ŒâßÉÏÌÅ "≥∂™êxfl HÀÏ¡k
Q˘O`«∞Å P„HÀâßxfl =¸@QÆ@∞ìH˘x =ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} áÈ~å@
~°∂ѨO ã¨Oã¨^£ Ü«∂„`«.
„Ѩ*Ï™êºq∞Hõ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „Ѩ[Åg∞^Œ, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO g∞^Œ
~å*ϺOQÆO g∞^Œ qâßfi™êxfl PK«~°}Ö’ „ѨHõ˜OK«_®xH˜
WO`«Hõ<åfl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ#, <åºÜ«∞"≥∞ÿ# J=HÍâ◊O =∞~˘Hõ˜
~å^Œ∞. JO^Œ∞ˆH ã¨Oã¨^£ Ü«∂„`«Ö’ áÈ>ˇuÎ# Ñ≤_çH˜à◊§ K≥·`«<åºxfl
h~°∞QÍ~°Û‰õΩO_® áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡ÃÑ@ì_»O `«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ
=∂~°æO ÖË^Œ∞.
JkèHÍ~°"Õ∞ Ѩ~°=∂=kèQÍ 2014 ZxflHõÖË ÅHõ∆ ºOQÍ =∞m§
"≥∂ã¨yOK« `«e¿ãÎ F@¡`À’, ã‘@¡`À<À, =∞m§ =∞m§
=∂Ü≥∂áêÜ«∂Å`À’ WHõ `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞ U=∂~°ÛÖË~°x
q[˝`« Hõeæ# áêʼnõΩÅ∞, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ QÆ∞iÎOKåe. WOHÍ
`å`åû~°O KÕã≤<å x~°¡Hõ∆ ºO =Ç≤ÏOz<å 'HÍà’l— J#fl@∞¡
''`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å "≥#HõÉÏ@∞`«#O áÈÜÕ∞ =~°‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ
~å¢+¨ì"å^ŒO H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙO@∞Ok. D PO^Àà◊##∞
PѨQÆňQâ◊H˜Î Z=iH© ÖË^Œ∞. ã¨Oã¨^£ #∞O_ç JÃãOc¡H˜ =∞àı§
áÈ~å@O =∞ˆ~^≥·<å ~°∂ѨOÖ’H˜ =∞o¡`Õ JO^Œ∞‰õΩ ÉÏ^茺`«
=Ç≤ÏOKåeûOk JÃãOc¡, áê~°¡"≥∞O@∞Å`À áê@∞ J_»∞¤Ñ¨_»∞`«∞#fl
â◊‰õΩÎÅ∞, =º‰õΩÎÅ∞ "Õ~ÚH˜ ÃÑ·QÍ â◊"åÅ |e^•<åÅÃÑ·
J_»∞ˆQÜ«∞@"Õ∞. JѨC_»∞ [#O â◊"åÅ |∂_ç^Œ#∞ ÉèíQÆ`üã≤OQ∑ÖÏ
`«=∞ "≥∞^Œà◊§Ö’, Ñ≤_çH˜à◊¡Ö’¡ Ѩ@∞ì‰õΩOÏ~°∞.
~°K«~Ú`« - `≥ÅOQÍ} ©K«~üû á¶È~°O Hõhfi#~ü

13. 13 E<£, 2013
ã¨"≥∞‡Å#∞xsfi~°ºOKÕã¨∞Î#flnHÍi‡Hõã¨OѶ¨∂ÖË
-~°ã¨∂Öò
U ã¨Oã¨÷Ö’<≥·<å U z#fl z`«Hõ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞"≥∞ÿ<å Jk
HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯Å HÀã¨O U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_»¤^Œ<Õk "åã¨Î=O.
U z#fl ã¨OѶ¨∞"≥∞ÿ<å `å#∞ Ü«∂[=∂<åºxH˜ WKÕÛ ã¨=∞㨺Å
Ѩiëê¯~°O HÀã¨O WKÕÛ q*Ï˝Ñ¨# Ѩ„`«O HÍx, ã¨"≥∞‡ <À©ã¨∞
HÍx n~°…HÍeHõOQÍ Ñ¨iëê¯~°O HÍxq =ÙOÏ~Ú. HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∞O Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ìH˘#flѨC_»∞ HõzÛ`«OQÍ =~°æ ^Œ$HõÊ^äŒO
=ÙO_®eûO^Õ. ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞_»∞(Ü«∞[=∂#ºO) ã≤OǨÏO, ѨÙe
Jx „‰õÄ~°[O`«∞=x, =∂O™êǨ i Jx "ÕÏ_»@"Õ∞ ^•x
<≥·[=∞x, HÍi‡‰õΩ_»O>Ë ‰õΩO^ÕÅ∞, "Õ∞HõÖÏO˜ J=∂Ü«∞Hõ
„áê}∞Åx QÆ∞iÎOKåe. ã¨=∞Ü«∞O =zÛ#ѨC_»∞ u~°QÆ|_ç`Õ
ѨÙÅ∞efl =ÚK≥Û=∞@Å∞ Ѩ˜ì™êÎÜ«∞x, |Å=O`«"≥∞ÿ# ã¨~°Ê=Ú
K«ep=∞Å KÕ`«zH˜¯ Kå=^Õ ã¨∞=∞u J#fl K«O^ŒOQÍ HÍi‡Hõ=~°æO
áÈ~å_»∞`«∞O^Œx HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂xH˜, ^•xH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO
=Ç≤ÏOKÕ <åÜ«∞‰õΩ_çH˜ HÍi‡‰õΩʼnõΩ D q+¨Ü«∂Å∞ É’^èŒÑ¨_®e.
HÍi‡‰õΩ_ç ǨωõΩ¯Å∞ ǨÏiOK«_®xH˜ Ü«∂[=∂#ºO ZѨC_»∂
„Ѩܫ∞uflã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ ѨÙe-|OQÍ~°∞
Hõ_çÜ«∞OÖÏQÆ HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ Z~°"Õã¨∂Î<Õ LO@k.
Ü«∂[=∂<åºÅ∞ WKÕÛ ZOye "≥∞`«∞‰õΩÅ∞,(„Ñ‘ =∞ã¨ì~ü,
Öˇ·ò_»∂º©)ʼnõΩ Pâ◊Ѩ_ç`Õ HÍi‡‰õΩÅ rq`åÖ’¡ pHõ@¡#∞
xOѨ_»"Õ∞ J=Ù`«∞O^Œx „QÆÇ≤ÏOKåe. ''WzÛ Ñ¨ÙK«∞Û‰õΩ<Õ ^èÀ~°}˜——
=ÙO_®Åx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ =Hͯ}˜ã¨∞ÎOk. Ü«∂[=∂#ºO Jã¨Å∞
_»|∞ƒÅ∞ ã¨OáêkOKÕ ^≥=_»∞? ^•xfl fã¨∞H˘x ^Œ~å˚QÍ
J#∞ÉèíqOKÕ^≥=_»∞? „â◊=∞HÀiÛ `«Ü«∂~°∞KÕã≤# p=∞ŠѨÙ@ìÖ’H˜
áê=Ú „Ѩ"ÕtOz#@∞¡ HÍi‡‰õΩ_»∞ K≥=∞@ zOkOz _»|∞ƒÅ∞
`≥zÛ Wã¨∞ÎO>Ë „â◊=∞‰õΩ `«QÆæ "Õ`«#O HÍi‡‰õΩ_çH˜ W=fi‰õΩO_®
Ü«∂[=∂#ºO(JkèHÍ~°∞Å∞) "≥Ú‰õΩ¯`«∞O>Ë Z=_»∞ Z=iH˜
Ö’|_ç =ÙO_®e? xã≤ûQÆ∞æQÍ, x~°O`«~åÜ«∞OQÍ HÍi‡‰õΩÅ
^ÀÑ≤_çH˜ áêÅÊ_»∞`«∞O>Ë QÆ∞_»¡Ñ¨ÊyOz K«∂_»@"Õ∞<å WzÛ
ѨÙK«∞Û‰õΩ<Õ ^èÀ~°}˜H˜ J~°÷O.
ã¨=∞㨺Å∞ Ѩiëê¯~°O HÍ#ѨÙ_»∞ ™ê=∞, ^•#, ÉèË^Œ
^ŒO_ÀáêÜ«∂ÖÏ¡ z=~°QÍ HÍi‡‰õΩ_çH˜ q∞yeOk 'ã¨"≥∞‡— ǨψH¯.
P ǨωõΩ¯#∞ ‰õÄ_® ǨÏiOz"ÕÜ«∞_®xH˜ Ü«∂[=∂#ºO,
áêÅHõ=~åæÅ∞ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. ^•xH˜ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å∞
ÃÑ·H˜ áÈ~å@O áÈA Wã¨∂Π֒ѨŠܫ∂[=∂#º, „ѨÉèí∞`åfiÅÖ’
~år Ѩ_»∞`«∂<Õ L<åfl~Ú. =ÙOÏ~Ú. HÍi‡Hõ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O
áÈ~å_ÕO^Œ∞‰õΩ U~°Ê_»¤ Ü«¸xÜ«∞#∞¡, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ z`«Îâ◊√kú
Ö’Ñ≤Oz `«=∞ „áê|ÖϺŠHÀã¨O, ™êfi~°÷O HÀã¨O ã¨Oã¨÷Ö’
H˘`«Î Ü«¸xÜ«∞#¡#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ^•xH˜ `À_»∞ D
=∞^茺֒ |Ü«∞@ #_»∞ã¨∞Î#fl Jã≤Î`«fi L^Œº=∂Å „ѨÉèÏ=O
J~Ú`Õ<ÕO ÖË^• PÜ«∂ Ü«¸xÜ«∞#¡Ö’ J„QÆ=~°‚ ÃÑ`«Î#"Õ∞
~å[ºO UÅ_»O =¸ÅOQÍ z=iH˜ ‰õΩŠѨ~°OQÍ Zã‘û, Zã‘ì,
aã≤Å "≥ÖËÊù~ü J™Èã≤ÜÕ∞+¨#∞¡ U~°Ê_®¤~Ú. Zxfl Ü«¸xÜ«∞#∞¡
Z‰õΩ¯= J~Ú`Õ P~ü˜ã≤ Ü«∂[=∂<åºxH˜ HÍi‡‰õΩÅ#∞
J}˜z"ÕÜ«∞_»O Z‰õΩ¯"≥·áÈ~ÚOk. WOHÍ ‰õΩÅ ã¨OѶ¨∂Å∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O ^•O`À Ü«¸xÜ«∞#¡‰õΩ W@∞ ã¨OˆH∆=∞
ã¨OѶ¨∂ʼnõΩ W~°∞"≥·Ñ¨ÙÅ K«O^•Å∞ W=fi_®xH˜ HÍi‡‰õΩʼnõΩ ÉèÏ~°O
J~ÚáÈ~ÚOk. ‰õΩÅѨ~°OQÍ ã¨OˆH∆=∞ J™Èã≤ÜÕ∞+¨#∞¡ U~åÊ@∞
KÕã¨∞H˘x "åiH˜ ~å*ϺOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞ Ѩiz# ǨωõΩ¯Å∞
™êkèOK«∞HÀ=_»OÖ’ ZÖÏO˜ `«Ñ¨CÖË^Œ∞. J=ã¨~°O ‰õÄ_® HÍx
HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å∞ xsfi~°ºO KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^Œo`«,
aã≤Å∞ 80%QÍ =Ù#fl P~ü˜ã≤Ö’ ã¨OѶ¨∂Å "≥·~°O =¸ÅOQÍ
f„=OQÍ Ñ¨xÉèÏ~°O "≥∂ã¨∞Î#flk gˆ~. „ѨtflOKÕ"å~°∞ ^Œo`«,
cã≤ÖË "åˆ~ Ü«¸xÜ«∞#¡ #∞O_ç ^Œ∂~°OQÍ =ÙO_»@O =¸ÅOQÍ
HÍi‡Hõ |ÅO `«QÆ∞æ`«∞#flk. Ü«∂[=∂#º |ÅO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#flk.
P~ü˜ã≤Ö’ „Ѩ^è•#OQÍ Z<£Z"£∞Ü«Ú, WÜ«Ú, Zãπ_»|∞¡ºZѶπ,
Zãπ_»|∞¡ºÜ«Ú, „Ѩã¨∞Î`«O ˜ZOÜ«ÚÅ∞ „Ѩ^è•# ã¨OѶ¨∂Å∞QÍ
ѨxKÕã¨∞Î<åfl~Ú. ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°O HÀã¨O, r`«Éèí`åºÅ
ã¨=~°} HÀã¨O WѨʘ =~°‰õΩ [iy# L^Œº=∂Ö’¡ Z<£ZOÜ«Ú
U<å_»∞ XO@i áÈ~å@O `«Ñ¨Ê (XHõ¯ 2001 `«Ñ≤Ê¿ãÎ) SHõº
áÈ~åÏÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«ÖË^Œ∞. <Õ<Õ "≥∞*Ïi© HÍi‡‰õΩʼnõΩ
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl#<Õ JǨÏOÉèÏq. Ü«∂[=∂#ºO,
„ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =º=ǨÏiã¨∂ΠѨxKÕã¨∞Î#fl
=¸ÅOQÍ<Õ QÆ`« 10 ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ HÍi‡‰õΩÅ∞ J+¨ìHõëêìÅ∞
Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. ZOZ<£Ü«Ú XHõ¯ 1987Ö’ 14 ~ÀAÅ∞ ã¨"≥∞‡
KÕã≤ ZÖÏO˜ _ç=∂O_»∞¡ Ѩiëê¯~°O H͉õΩO_®<Õ `ÀHõ=Ú_çzOk.
U<å_»∂ ã¨"≥∞‡ KÕã≤# áêáê# áÈÖË^Œ∞. 'ã¨"≥∞‡— J<Õ Ñ¨^ŒO
"åi <À’¡ =∂˜=∂˜H˜ =ã¨∞ÎO@k HÍx ã¨"≥∞‡#∞ "å~°∞
ÉèÏ~°`« Éèíq+¨º`ü, =~°Î=∂# HÍÖÏÖ’¡ ‰õÄ_® KÕÜ«∞~°∞ Jx
„QÆÇ≤ÏOKåe. ã¨"≥∞‡ <À©ã¨∞Å∞ WzÛ L`«Î~° ‰õΩ=∂~° „ѨQÆÖσùÅ∞
ѨÅ∞‰õΩ`«∂ 'J~°÷~å„u—H˜ Ü«∂[=∂#ºO HÍà◊¡ =ÚO^Œ∞ "≥∂Hõie¡
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã¨"≥∞‡#∞ xsfi~°ºO KÕ™êÎ~°∞. HÍi‡‰õΩÅ#∞ ^Àz „^ÀǨÏO KÕ™êÎ~°∞.
^•x Ѷ¨e`«OQÍ Z<£ZOÜ«Ú =¸ÅOQÍ D ~ÀA JO^Œi
HõO>Ë JkèHõOQÍ K≥=∞’_çÛ<å, HõzÛ`«OQÍ 8 QÆO@Å _»∂º©
KÕã¨∞Î<åfl, L^ÀºQÆã¨∞÷Å HõO>Ë 19% Ç‘Ï#"≥∞ÿ# "Õ`«<åÖË. U
ã¨Oã¨÷Ö’ „ѨÉèí∞`«fi~°OQÆOÖ’ ÖËx q^èŒOQÍ Ü«∂[=∂#º x~°O‰õΩâ◊
q^è•<åÅ =¸ÅOQÍ z#fl, z#fl `«Ñ≤Ê^•Å‰õΩ WO„H˜"≥∞O@¡
HÀ`« âßâ◊fi`«OQÍ 'Ѩx+π"≥∞O@∞¡— Wã¨∂Î (XHõ¯ ã¨O=`«û~°O
WO„H˜"≥∞O@∞ ‰õΩ=ÚÖ˘"£ qÅ∞= ÅHõ∆ ~°∂áêÜ«∞Å∞ Jã¨Å∞
ÉËã≤H± =ÙO>Ë ã¨iáÈ`«k J<Õ ™ê÷~ÚH˜ HÍi‡‰õΩefl <≥>Ëìâß~°∞.)
„Ѩ^è•#OQÍ P~ü˜ã≤Ö’ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°O HÀã¨O ã¨"≥∞‡Å∞
Jx"å~°ºOQÍ U Ü«¸xÜ«∞<£ KÕã≤<å ^•xx ™êfiQÆuOKåeûOk
áÈ~Ú XHõ Ü«¸xÜ«∞<£ ã¨"≥∞‡#∞ WOHÀ Ü«¸xÜ«∞<£ xsfi~°ºO
KÕÜ«∞_®xH˜ HõOHõ}O Hõ@∞ìH˘x Ü«∂[=∂<åºxH˜ fã≤áÈx
q^èŒOQÍ J}˜z"ÕÜ«∞ „Ѩܫ∞uflã¨∂Î JO^Œ∞‰õΩ ѨÓiÎQÍ
`À_»Ê_»∞`«∞#flq. Hõhã¨O 'HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞O— Jx ÃÑ@∞ìH˘#flO^Œ∞‰õΩ
ã≤QÆ∞æ â◊~°O ÖˉõΩO_®, |i`≥yOz `«=∞ Ü«¸xÜ«∞#¡ HÍi‡‰õΩÅ#∞
|Å=O`«OQÍ P ~ÀA _»|∞Öò _»∂º©Å‰õΩ ѨOÑ≤ ã¨"≥∞‡ „ѨÉèÏ=O
Ug∞ ÖˉõΩO_® Ü«∂[=∂<åºxH˜ ‰õΩHõ¯ÖÏQÍ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞ÎOk.
ã¨"≥∞‡#∞ ™êfiQÆuOK«<À_»∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Z>ˇÂ¡`«_»∞? Jã¨Å∞"å_»∞
HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩ_Õ<å? 'Ü«¸xÜ«∞<£ "≥iѶ≤ˆH+¨<£— ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
HÍi‡‰õΩÅ "≥∞*Ïi© F@¡`À x~°∂Ñ≤OK«∞ HÀ"åeûOkáÈ~Ú
ã¨"≥∞‡ÅѨÙ_Õ h |Å"≥∞O`À <å‰õΩ `≥ÖÏfiÅx Ü«∂[=∂#ºO ^˘OQÆ
=∂@Å∞ =∂Ï¡_ç`Õ ã¨"≥∞‡#∞ xsfi~°ºO KÕ¿ãÎ<Õ h‰õΩÉèíq+¨º`üÖ’
ѨÓiÎ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOk™êÎ#x ã¨"≥∞‡ „ѨÉèÏ=O <å‰õΩ
HõxÊOK«=^Œ∞Ì, h"ÕO KÕã¨Î"À `≥Åfi^Œ∞. Jxfl |ã¨∞ûÅ∞
#_çÑ≤OKåÅx HÍ"åÅO>Ë g∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ã¨"≥∞‡ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
Ѩx KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞ Jx "åix Lã≤Q˘Å∞Ê`Õ D
^˘OQÆ |∂~°∞˚"å ˜.Ü«Ú. <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `ÀHÍ_çã¨∂Î Ü«∂[=∂#ºO
|∂@¡#∞ <å‰õΩ`«∂ ã¨"≥∞‡#∞ xsfi~°ºO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. P~ü˜ã≤Ö’
_çáÈ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°O HÀã¨O, HÍi‡Hõ "ÕkèOѨÙʼnõΩ x~°ã¨#QÍ
_çáÈ ™ê÷~ÚÖ’ ã¨"≥∞‡ <À©ãπÅ∞ WzÛ ã¨"≥∞‡Å∞ KÕ¿ã Ѩiã≤÷u
LO_Õk. J„Hõ=∞ ã¨ÃãÊO_£, i=¸=Öòû KÕ¿ãÎ '"≥∞~°∞Ѩ٠ã¨"≥∞‡—Å∞
[iˆQq. WѨÙ_»∞ "≥Ú`«ÎO P~ü˜ã≤Ö’ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å áê„`«<Õ
=∂iáÈ~ÚOk. ˆH=ÅO J_»Ñ¨^Œ_»Ñ¨ ™ê÷xHõ ã¨=∞㨺ŠѨ@¡
'^èŒ~åfl—Å∞ `«Ñ≤Ê`Õ iÖË x~°ã¨#nHõ∆Å∞ WO`«‰õΩ q∞Oz PO^Àà◊#
L^Œº=∂Å∞ ÖË=Ù. ~å¢+¨ì Hõq∞©Å∞ Ñ≤Å∞ѨÙx¿ãÎ<Õ ^èŒ~åflÅ∞,
PO^Àà◊# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, ã¨"≥∞‡Å∞. D =∞^茺 Ü«∂[=∂<åºÅ∞
Kå}Hõº ‰õΩ˜Å hux, „a©+π áêÅã‘x XO@ |˜ìOK«∞H˘x
_çáÈÖ’ <≥·>Ë _çáÈ HÍ~°º^Œ~°∞≈Å#∞ (Jxfl Ü«¸xÜ«∞#¡), s[#Öò,
*’#ÖòÖ’<≥·`Õ s[#Öò, *’#Öò Jxfl Ü«¸xÜ«∞#¡ HÍ~°º^Œ~°∞≈Å#∞
`«=∞ QÆ∞Ñ≤Ê’¡ ÃÑ@∞ìH˘x ѨÓiÎQÍ WzÛѨÙK«∞ÛH˘<Õ ^èÀ~°}˜
<åÜ«∞‰õΩŠѨ@¡ =Ç≤Ïã¨∂Î "åix K≥ѨCKÕ`«∞Ö’¡ ÃÑ@∞ìH˘x
HÍi‡‰õΩÅÃÑ· ѨxÉèÏ~°O ÃÑOK«@O, ã¨Ããfl#¬#∞¡, i=¸=Öòû
KÕÜ«∞_»O =∂=¸Öˇ·áÈ~ÚOk. PO^Àà◊#Å∞ ÖˉõΩO_® "åiH˜
HÍ=eû# H˘xfl |kbÅ∞, ¿ÑÅ∞ Wã¨∂Î, H˘O`« Lz`« Ǩ [~°∞
‰õÄ_® "Õ~Úã¨∂Î, =∞zÛHõ KÕã¨∞H˘x, HÍi‡‰õΩÅ#∞
Ñ‘eÛÑ≤Ñ≤ÊKÕã¨∞Î#flk. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ 22 _çâ◊O|~ü, 2012#
[iy# P~ü P~ü HÍi‡Hõ QÆ∞iÎOѨ٠ã¨OѶ¨∞O ZxflHõÖ’¡ HÍi‡Hõ
„^ÀÇ≤Ï Z<£ZOÜ«Ú#∞ F_çOz U"≥∞ÿ<å "Õ∞Å∞ KÕ™êΈ~"≥∂#x
`≥ÅOQÍ} =∞EÌ~ü Ü«¸xÜ«∞<£-ZOáê¡~Úãπ Ü«¸xÜ«∞<£ SHõº
‰õÄ@q∞x ÔQeÑ≤OKå~°∞. ~å¢+¨ì "åºÑ≤`«OQÍ QÆ∞iÎOѨ٠ZxflHõÖ’¡
ZOáê¡~Úãπ Ü«¸xÜ«∞<£‰õΩ 60,008 F@¡ ~åQÍ Z<£ZOÜ«Ú‰õΩ
47,715 F@∞¡ =KåÛ~Ú. Ѩ@∞ì#fl `≥ÅOQÍ}Ö’ `≥ÅOQÍ}
=∞EÌ~ü Ü«¸xÜ«∞<£ 10 slÜ«∞#¡Ö’ ˜ZOÜ«Ú 34,200
F@∞¡=KåÛ~Ú. `≥ÅOQÍ} "å^•xfl ÔQeÑ≤OKå~°∞. ã‘=∂O„^èŒ
„áêO`åÖ’¡x _çáÈÅÖ’¡ áÈÖˇ·# "≥Ú`«ÎO F@∞¡ 59,208 JO^Œ∞Ö’
`≥ÅOQÍ} =∞EÌ~ü Ü«¸xÜ«∞<£`À Hõeã≤ áÈ© KÕã≤#
ZOáê¡~Úãπ Ü«¸xÜ«∞<£‰õΩ 26,991 F@∞¡, Z<£ZOÜ«Ú‰õΩ
29,287 F@∞¡ =KåÛ~Ú. Z<£ZOÜ«Ú‰õΩ 2296 F@∞¡ Z‰õΩ¯=
=KåÛ~Ú. Z<£ZOÜ«Ú"å~°∞ K≥Ñ≤Ê# ã¨"≥∞ÿHõº"å^ŒO JHõ¯_»
ѨxKÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} „áêO`åÖ’¡ WÜ«Ú-˜ZOÜ«Ú SHõº‰õÄ@q∞H˜
Z<£ZOÜ«Ú HõO>Ë 14,589 F@∞¡ JkèHõOQÍ W=fi_»O
=¸ÅOQÍ ÉèÏs "≥∞*Ïi©`À SHõº‰õÄ@q∞ q[Ü«∞O
™êkèOzOk. HÍx =ÚO^Œ∞Ok =Úã¨à◊§ ѨO_»∞QÆ J#fl@∞¡ HÍi‡Hõ
ã¨=∞㨺Å#∞ Ѩiëê¯~°O KÕÜ«∞_»O SHõº L^Œº=∂Å∞ #_»∞Ѩ_»OÖ’
#ÖË¡~°∞ g∞^Œ #_»HõÖÏQÍ<Õ =ÙOk. ÔQÅ=_»"Õ∞ `«~°∞"å~Ú _çáÈÖ’¡
Ü«¸xÜ«∞<£ É’~°∞¤Å∞ ÃÑ>Ëì ^ŒQÆæ~° #∞Oz Jxfl q+¨Ü«∂Ö’¡
Wã≤, ˜ZOÜ«ÚÅ =∞^茺 PkèѨ`«º áÈ~°∞ +¨µ~°∞"≥·áÈ~ÚOk.
<Õ#∞ =ÚO^Œ∞ JO>Ë <Õ#∞ =ÚO^Œ∞ Jx, <Õ˜ ZO._ç
PѶ‘ã¨∞Ö’<Õ #_»∞ã¨Î^Œx, _çáÈÖ’ JO`å <å^Õ ~å[ºO Jx
˜ZOÜ«Ú JǨÏOHÍ~åxH˜ áÈ`«∞#flk. ã≤^•úO`«O, Ѩ^Œúu
ÖˉõΩO_® "å_ç <åÜ«∞Hõ`«fiO Wëêì ~å[ºOQÍ „Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞.
˜ZOÜ«Ú, Z<£ZOÜ«Ú `å#∞Ö’x =ÚHõ¯<Õ#x K≥ѨÊHõ<Õ `«=∞
q^è•<åxfl xã≤ûQÆ∞æQÍ |Ç≤Ï~°æ`« Ѩ~°∞K«∞H˘O@∞#flk. HÍi‡Hõ
ã¨=∞㨺Å∞ ѨHõ¯#Ãјì `å=Ú J#∞‰õΩ#flk HÍ"åÅx, JǨ xH˜
áÈ`«∞#flk. ''ÅOHõŠѨ٘ì#=hfl ~åHõ∆ã¨∞Å∞ HÍHõ
=∞ˆ~=∞=Ù`å~Ú—— J#fl@∞¡ Z<£ZOÜ«Ú #∞O_ç ѨÙ@∞ìH˘zÛOk

15. 15 E<£, 2013
WOˆHO ÅHõ∆}ÏÅ∞ =ÙOÏ~Ú? HÍi‡Hõ =ºuˆ~Hõ ÉèÏ"åÅ∞ `«Ñ≤Ê`Õ
Jx HÍi‡‰õΩÅ "å^Œ#.
D =∞^茺֒ Ѷ≤„|=i 20, 21# ™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡‰õΩ *ÏfÜ«∞
ã¨OѶ¨∂Öˇ·# ZS˜Ü«Úã≤, ã≤S˜Ü«Ú, aZOZãπ, SZ<£˜Ü«Úã≤
"≥Ú^ŒÅQÆ∞#q Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~Ú. WO^Œ∞Ö’ =ÚYºOQÍ ^Õâ◊ „Ѩ[Å
x`åº=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ ^èŒ~°Å∞ `«yæOKåÅx, HÀÏ¡k Jã¨OѶ¨∞˜`«
HÍi‡‰õΩʼnõΩ ÃÑ#¬<£, Hõh㨠"Õ`«<åÅ∞ ÃÑOKåÅx „Ѩ^è•#
_ç=∂O_»¡`À ’ÔH<£ ã¨"≥∞‡ KÕÜ«∞_»O [iyOk. P~ü˜ã≤Ö’ ‰õÄ_®
ZS˜Ü«Úã≤ J#∞|O^èŒ ã¨OѶ¨∞O WÜ«Ú ‰õÄ_® ã¨"≥∞‡Ö’
áêÖÁæ#flk. D ã¨"≥∞‡ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ #∂`«#OQÍ U~°Ê_ç#
˜ZOÜ«Ú HÍi‡‰õΩÅ#∞ _»|∞Öò _»∂º©Å‰õΩ ѨOÑ≤ ã¨"≥∞‡#∞
qzÛù#flO, xsfi~°ºO KÕã≤Ok. HÍi‡Hõ, „Ѩ*Ï „^ÀÇ≤Ï áê„`«
áÈ+≤OzOk. XHõ"≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO HÀã¨O, `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å r=# „Ѩ=∂}ÏÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ_»@O HÀã¨O, `≥ÅOQÍ}
HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯Å HÀã¨O áÈ~å_»∞`«∞<åfl=∞x, `å"Õ∞
xHÍ~°û~Ú# L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷ Jx q„~°gQÆ∞`«∞#fl ˜ZOÜ«Ú
PK«~°}Ö’ KÕã¨∞Î#fl^Õq∞˜? ZÖÏO˜ ã≤^•úO`åÅ∞, Ѩ^Œú`«∞Å∞
ÖˉõΩO_® ѨxKÕã¨∞Î#flq. ˜P~üZãπ‰õΩ J#∞|O^èŒ ã¨OѶ¨∞O Jx
K≥Ñ≤Ê#ѨC_»∞ "åi Jkè<Õ`« ÔHã≤P~ü, ˜ZOÜ«Ú Q“~°= J^茺‰õ∆Ω_»∞
ǨÏs+π~å=Ù '™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡—Ö’ `«=∞ ã¨OѶ¨∂Åhfl, „âı}∞Åhfl
áêÖÁæ<åÅx Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~°∞. ã≤OQƈ~}˜Ö’ '`≥ÅOQÍ} ÉÁQÆ∞æ
QÆx HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞O— ã¨"≥∞‡Ö’ áêÖÁæ#flk. HÍx P~ü˜ã≤Ö’
=ÚkiáÈ~Ú# ˜ZOÜ«Ú ~å¢+¨ì <åÜ«∞Hõ`«fiO Jkèëêª#O =∂@
ÃÑ_»K≥q# ÃјìOk. `«=∞‰õΩ P~ü˜ã≤Ö’ Hõeã≤ áÈ© KÕã≤,
WÜ«Ú#∞ ÔQeÑ≤¿ãÎ ''É’~°∞¤ _≥·Ô~Hõì~ü Ѩ^Œq á⁄O^•_»∞, =∂‰õΩ
WÑ≤ÊOK«ÖË^Œ∞— HÍ|˜ì WÜ«Ú KÕ¿ã ã¨"≥∞‡#∞ "≥#∞fláÈ@∞
á⁄_»=@O =∂ <≥·[=∞x JHõ¯ã¨∞#∞ "≥à◊¡QÆHͯ~°∞, `≥ÖÏÊ~°∞. WÜ«Ú
‰õÄ_® HÍi‡Hõ „Ѩuxkè É’~°∞¤ _≥·Ô~Hõì~ü Ѩ^Œq fã¨∞HÀ#x "≥Ú^Œ@
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩOk. D =∞^茺֒ =∞#ã¨∞ =∂~°∞ÛH˘x ZO^Œ∞HÀ
Ѩ^Œq KÕѨÏì~°∞? 㨈~ ™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡‰õΩ, ^•xH˜ ã¨O|O^èŒO
Uq∞˜? `«Å`ÀHõ ÖËx q^è•#O HÍHõáÈ`Õ Uq∞˜? HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∞O „H˜Ü«∂jÅHõ ã¨OѶ¨∞O Jx K≥ѨC‰õΩ#fl ˜ZOÜ«Ú
KÕã≤O^Õq∞˜ XHõ "≥·Ñ¨Ù ã¨OѶ‘∞ÉèÏ=OQÍ 'Z„~° ÉϺ_ô˚Å∞— ^èŒiOz
Ü«∂[=∂#ºO ѨOK«# KÕi `å<Õ P Ô~O_»∞ ~ÀAÅ∞
Ü«∂[=∂#º"≥∞ÿ =º=ǨÏiOz, WO˜ =^ŒÌ L#fl HÍi‡‰õΩÅ#∞
|Å=O`«OQÍ fã¨∞H˘zÛ _»|∞Öò _»∂º© KÕ~ÚOz`«=∞ ã≤QÆ∞æ
â◊~°O ÖËx q^è•<åxfl, HÍi‡Hõ =ºuˆ~Hõ q^è•<åxfl, Z<£ZOÜ«Ú
`ÀHõ q^è•<åxfl K≥ѨÊHõ<Õ |Ç≤Ï~°OQÆ Ñ¨~°∞K«∞H˘<åfl~°∞.
WÜ«Ú, ˜ZOÜ«Ú Hõeã≤ SHõº`«`À˜ áÈ©KÕã≤ HÍi‡‰õΩÅ∞
ÔQeÑ≤Oz 2<≥ÅÅ∞ ^•@ÖË^Œ∞. JѨC_Õ Ñ¶¨∞~°¬} "≥·Yi
J=ã¨~°=∂?
^Õâ◊ „Ѩ*ÏhHÍxfl, HÍi‡Hõ =~åæxfl "≥∂ã¨O KÕã¨∂Î áêeã¨∞Î#fl
HÍO„ÔQãπ áêsì. ^•x J#∞|O^èŒ ã¨OѶ¨∞O SZ<£˜Ü«Úã≤ ÖÏO˜
|∂~°∞˚"å ˜Ü«Ú HÍi‡Hõ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O Ô~O_»∞ ~ÀAÅ∞ ã¨"≥∞‡Ö’
xÅ|_çOk. ˜ZOÜ«Ú <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ U"≥∞ÿOk? ZO^Œ∞H˜O`«
^Œ∞~å‡~°æѨ٠HÍi‡Hõ =ºuˆ~Hõ q^è•<åxfl, JǨ xfl `«ÅÔHH˜¯OK«∞
H˘#flk. ˆ~Ѩ٠`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO =¿ãÎ P~ü©ã‘Ö’ <Õ<Õ #O|~ü-
1 Ü«¸xÜ«∞<£ Jx q„~°gQÆ∞`«∞#fl ˜ZOÜ«Ú <åÜ«∞‰õΩÖÏ¡~å!
ˆ~Ѩ٠HÍi‡‰õΩʼnõΩ g∞~°∞ KÕ¿ã^Õq∞˜? Z<£ZOÜ«Ú q^è•#"Õ∞,
XO>ˇ^Œ∞Ì áÈHõ_»ÖË <Õ#∞ J=ÅOa™êÎ#O>Ë `≥ÅOQÍ}
HÍi‡Hõ=~°æO x#∞fl pH˘@ì_»O MÏÜ«∞O.
WѨʘˆH g∞ q^è•#O K«∂ã≤ ˜ZOÜ«Ú JO>Ë '>ˇOѨ~°s
=∞EÌ~ü Ü«¸xÜ«∞<£— Jx =∂Ï¡_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. U ~å~Ú
J~Ú`Õ<Õq∞ ѨO_»∂¡_» Q˘@∞ìHÀ=_®xH˜ U Ü«¸xÜ«∞#¡‰õΩ
=∂i# U=Ú#flk QÆ~°fiHÍ~°}O Jx HÍi‡‰õΩÅ∞ H˘kÌ <≥ÅÖ’¡<Õ
g∞ [QÆ∞áêûHõ~°, HÍi‡Hõ =ºuˆ~Hõ q^è•<åŠѨ@¡ JOK«<å‰õΩ
=KåÛ~°∞.
~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å`À ã¨=∂#OQÍ r`«Éèí`åºÅ∞
™êkè™êÎ#x „ѨQÆÖσùÅ∞ ѨeH˜ HÍi‡Hõ F@¡#∞ ^ŒO_»∞H˘<åfl=Ù.
ˆ~Ѩ٠P HÍi‡‰õΩÅ PHÍOHõ∆, ã¨Oã¨÷ Ѩi~°Hõ∆} [~°∞QÍÅO>Ë qâßÅ
SHõº ã¨OѶ¨∞@# J=ã¨~°O.
P~ü˜ã≤Ö’x z<åfl z`«HÍ Ü«¸xÜ«∞#¡#∞ Z<£ZOÜ«Ú#∞
HõÅ∞ѨÙH˘x, |Ü«∞@ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ, „Ѩ[Å∞ JO_»#∞
fã¨∞H˘x ~årÖËx áÈ~å@O KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O =ÙOk.
2001Ö’ 24 ~ÀAÅ∞ P~ü˜ã≤Ö’ HÍi‡Hõ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O
ã¨"≥∞‡ [iyOk. K«O„^ŒÉÏ|∞ k=∞‡ kOKå~°∞. ~åÉ’=Ù HÍÅOÖ’
‰õÄ_® JÖÏO˜ =∞ǨÏ`«Î~° áÈ~å@O x~°fiÇ≤ÏOKåeû# P=â◊ºHõ`«
J=ã¨~°O ˜ZOÜ«Ú‰õΩ =ÙOk. WHõ<≥·<å ˜ZOÜ«Ú Z<£ZOÜ«Ú
r<£û #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç HÍi‡Hõ =~°æ ^Œ$HõÊ^ä•xfl JÅ=~°∞ÛH˘x,
ã¨"≥∞‡#∞ qzÛù#flO KÕ¿ã hK«, xHõ$+¨ì q^è•<åxH˜ ã¨fiã≤ÎѨeH˜
`«# ÉÏǨï=ÙÅ#∞ ÃÑ^ŒÌQÍ KÕã¨∞H˘x `≥ÅOQÍ} P~ü˜ã≤
HÍi‡‰õΩÅ, ZÑ≤ZãπP~ü˜ã≤ HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯Å HÀã¨O `À˜
ã¨OѶ¨∂ŠѨ@¡ qâßÅ q∞„`«"≥·Yi, Ü«∂[=∂#ºO Ѩ@¡ ~årÖËx
áÈ~å@ "≥·Yix JÅ=~°∞ÛH˘x „H˜Ü«∂jÅHõ ã¨OѶ¨∞OQÍ
xÅɡ@∞ìHÀ=eû# ÉÏ^茺`« L#flk. ÖËxKÀ Éèíq+¨º`üÖ’ HÍi‡‰õΩÖË
`ÕÅ∞Û‰õΩOÏ~°∞.
(~°K«~Ú`«-Psìã‘ HõO_»Hõì~ü)

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
J„=∂ÉÏ^£„Ѩ[ÅáÈ~åÏÅ∞,ã¨=∞㨺Å∞„Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂ʼnõΩѨ@ì"å?
-ÅH©∆‡Ñ¨u=∞OK≥Å
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
=∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ #Å¡=∞Å „áêO`«O JO>Ë
=ÚO^Œ∞QÍ QÆ∞~˘ÎKÕÛk J„=∂ÉÏ^£ =∞O_»Å"Õ∞. D „áêO`«
„Ѩ*ÏhHõO <≥·*ÏO „ѨÉèí∞=ÙʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ g~Àz`« áÈ~å@O
KÕã≤#"å~°∞. 1948Ö’ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å¢+¨ìO WO_çÜ«∂Ö’
JO`«~åƒùQÆO J~Ú# `«~°∞"å`« J<ÕHõ „H˜Ü«∂jÅHõ áÈ~åÏÅÖ’
ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ J~Ú<å~°∞. D =∞O_»ÅOÖ’ J`«ºkè‰õΩÅ∞ ^Œo`«
*Ï(=¸Å"åã¨∞ÖË)`Õ #∂˜H˜ 70% L<åfl~°∞. D „áêO`«OÖ’
U áÈ~å@O [iy# J„QÆÉèÏQÍ# J_»¤OQÍ, H˘O_»QÍ L<åfl~°<Õk
#QÆflã¨`«ºO. =ÚYºOQÍ Pk"åã¨∞Öˇ·# K≥OK«∞ŠѨH∆Í#, Hõ~°∞=Ù
=ºuˆ~Hõ áÈ~å@O, „Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}, áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å
ã¨OѶ¨∂Å∞ ‰õΩÅ x~°∂‡Å# ã¨OѶ¨∞O `«~°Ñ¶¨Ù# WÖÏ K≥ѨÙ`«∂áÈ`Õ
Jxfl áÈ~åÏÅÖ’ =ÚO^Œ∞=~°∞ã¨Ö’ xÅ|_ç, HõÅ|_ç#
ã¨OѶ¨∞@#Å∞ HÀH˘Å¡Å∞.
1969Ö’ [iy# `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO `˘e^Œâ◊ L^Œº=∞OÖ’
<Õ_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl =∞e^Œâ◊ L^Œº=∞OÖ’ ‰õÄ_® L<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_ç`Õ `≥ÅOQÍ} 10 lÖÏ¡Å∞ ã¨ã¨ºâߺ=∞ÅO
HÍ=<Õ K≥ѨÊ=K«∞Û. JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O D =∞O_»ÅO ã¨=Ú„^Œ
=∞ÏìxH˜ 620 g∞@~°¡ Z`«∞ÎÖ’ LO_»@"Õ∞ Jaè=$kúH˜
P@OHõ=Ú. =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~üÖ’ áêÅ=¸~°∞ ZuÎáÈ`«Å
Ѩ^äŒHõO`À áê@∞ J<ÕHõ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ =zÛ<å J„=∂ÉÏ^£
„áêO`åxH˜ K«∞Hõ¯ h~°∞ =KÕÛ „Ѩ㨈HÎ ÖË^Œ∞, Wk Z`≥ÂÎ# „áêO`«OÖ’
Ñ‘~î°Éèí∂q∞QÍ LO_»@"Õ∞. D =∞O_»ÅO JOK«∞# ^•^•Ñ¨Ù 150
H˜.g∞. á⁄_»=Ù# Hõ$+¨‚=∞‡ Ѩ~°=à◊√¡ `˘‰õΩ¯`«∞<åfl K«∞Hõ¯ ÉÁ@∞ì
=∞O_»ÖÏxH˜ JO^Œx "≥·#O. Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺 WHõ¯_Õ L`«Ê#fl=Ú
J=Ù`«∞Ok. D „áêO`« „Ѩ[Å∞ KÕã¨∞Î#fl áÈ~å@OÖ’
„Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ"åe.
#Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ „Ѩ[Å∞ á¶È¡Ô~·_£ ã¨=∞㨺`À ã¨`«=∞`«
=∞=Ù`«∞<åfl~°x "åiH˜ `åQÆ∞, ™êQÆ∞ h˜ HÀã¨O Nâ‹·ÅO Z_»=∞
QÆ@∞ì #∞O_ç J„=∂ÉÏ^£ =∞O_»ÅO J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆO ^•fi~å
^•^•Ñ¨Ù 120 H˜.g∞. á⁄_»=Ù# ™⁄~°OQÆ =∂~°æO QÆ∞O_® Hõ$ëê‚
[ÖÏÅ#∞ `«~°eOKÕO^Œ∞‰õΩ Ѩ#∞Å∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ
H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. #Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ á¶È¡Ô~·_£ ã¨=∞㨺 #∞O_ç
âßâ◊fi`«=ÚQÍ q=ÚH˜Î HÍ"åÅx <Õ#∞ ‰õÄ_® HÀ~°∞ ‰õΩO@∞<åfl#∞.
J„=∂ÉÏ^£ =∞O_»ÅOÖ’ âßâ◊fi`« h˜ =#~°∞Å∞ ÖËHõáÈ=@O
âßѨ„QÆã¨ÎOQÍ ÉèÏq™êÎ#∞. ˆH=ÅO ''^•~°"åQÆ∞, =∂#∞|_»¤ "åQÆ∞Å
x~å‡}O HÀã¨O J@g âßY JÉèíºO`«~åÅ∞ L<åfl~Ú HÍ|˜ì
"å˜x "å_»∞HõÖ’H˜ fã¨∞Hõ~å=@O ™ê^茺O HÍ^Œ∞ Jx áêʼnõΩÖË
K≥ѨÙ`«∞<åfl QÆ`« =¸_»∞ ^ŒâßÉÏúÅ∞QÍ <Õ`«Å∞, áêʼnõΩÅÃÑ·
„áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ HõzÛ`«OQÍ ™êkè^•ÌO =∂‰õΩ XHõ¯™êi JkèHÍ~åxfl
Hõ@ìɡ@ìO_»x F@~°∞ ^Õ=Ùà◊¡#∞ "≥∂ã¨O KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
D =∞O_»ÅOÖ’ ѨÓiÎQÍ =~å¬^è•~°OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç
=º=™êÜ«∞ ~°OQÆO H˘#™êQÆ∞`«∞Ok. QÆ`« Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ
=~å¬Å∞ `«‰õΩ¯= ‰õΩ~°=@O`À Éèí∂QÆ~°ƒù [ÖÏÅ∞ J_»∞QÆO˜
áÈ`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞‰õΩ L^•Ç¨Ï~°} QÆ`« U_≥xq∞k ã¨O=`«û~åÅ
„H˜`«O ^•^•Ñ¨Ù 80 g∞@~°¡ Ö’`«∞Ö’ É’~°∞Ѩ_Õk. <Õ_»∞ 250
#∞O_ç 3 =O^ŒÅ g∞@~°¡ Ö’`«∞Ö’ É’~°∞Ѩ_»x Ѩiã≤÷u LO^ŒO>Ë
ZÖÏO˜ „Ѩ=∂^ŒOÖ’H˜ <≥@ì|_»∞`«∞O^À W>Ëì J~°÷O J=Ù`«∞Ok.
HÍ|˜ì D =∞O_»ÅOÖ’ 50% á¶È¡Ô~·_£ „áêO`«OQÍ =∂iO^Œx
HõzÛ`«OQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û#∞.
=∞~À #Å¡Q˘O_» ÖÏO˜ á¶È¡Ô~·_£ lÖÏ¡QÍ =∂~°‰õΩO_®
LO_®ÅO>Ë UÔH·Hõ =∂~°æO ''J„=∂ÉÏ^£ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHÍxfl
<≥ÅH˘eÊ ^•^•Ñ¨Ù 50 "ÕʼnõΩ ÃÑ·QÍ L#fl „Ѩ*ÏhHÍxfl
HÍáê_®eû# ÉÏ^茺`« „ѨÉèí∞`«fiO, áêÅHõ=~åæÅÃÑ· =uÎ_ç
ÃÑOKåeû# J=ã¨~°O „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂ÅÃÑ· HõzÛ`«OQÍ LOk.
#Å¡Q˘O_» lÖÏ¡‰õΩ Nâ‹·ÅO „áê*ˇ‰õΩì #∞O_ç ™⁄~°OQÆ =∂~°æO
^•fi~å Hõ$ëê‚ [ÖÏÅ∞ =∞#º"åiѨe¡, =∞^ŒºkO_ç, q∞_»_çO_ç
„áê*ˇ‰õΩì ^•fi~å 32 ˜ZOã≤Å h˜x `«~°eOK«#∞<åfl~°∞. ™⁄~°OQÆ
=∂~°æO JO`å ‰õÄ_® J„=∂ÉÏ^£ =∞O_»ÅOÖ’ LO_»@O KÕ`«
'|Kå=`ü „˜|∞º#Öò— „ѨHÍ~°O =∞O_»ÖÏxH˜ h˜ "åÏ ^ŒHͯeû
LOk.
áêÅ=¸~°∞ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHõO ZO`« J=ã¨~°"≥∂
J„=∂ÉÏ^£ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHõO ‰õÄ_® JO`Õ J=ã¨~°O. D
q+¨Ü«∂xfl U XHõ¯ „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∞O =∞O_»Å „Ѩ[Å `«~°Ñ¨Ù#
„ѨÉèí∞`«fiOÃÑ· XuÎ_ç ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∞@O ÖË^À "åˆ~ K≥áêÊeû#
J=ã¨~°O LOk. |Kå=`ü „˜|∞º#Öò „ѨHÍ~°O #Å¡Q˘O_»
lÖÏ¡‰õΩ fã¨∞ÔHà◊√Î#fl 32 ˜ZOã≤ÅÖ’ ã¨QÆO "åÏ J„=∂ÉÏ^£,
JK«ÛO¿Ñ@ =∞O_»ÖÏʼnõΩ ~å=Åã≤ LOk. HÍx J„=∂ÉÏ^£
=∞O_»ÅOÖ’ Ô~"≥#∂º iHÍ~°∞¤Å „ѨHÍ~°O 22 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞
=∂„`«"Õ∞ LO_»QÍ, J#kèHÍiHõOQÍ ^•^•Ñ¨Ù 8 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞
LO_»=K«∞Û#∞. 32 ˜ZOã‘ÅÖ’ ˆH=ÅO 2 ˜ZOã‘Å h˜x

17. 17 E<£, 2013
J„=∂ÉÏ^£ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHÍxH˜ ˆHÏ~Ú¿ãÎ 20 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞
™êQÆ∞Ö’H˜ ~å=@O`À á¶È¡Ô~·_£ ã¨=∞㨺 #∞O_ç âßâ◊fi`«
Ѩiëê¯~°O`À D „áêO`« Ô~·`åOQÆO =Åã¨Å∞ áȉõΩO_® q=ÚH˜Î
^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. JÖψQ =∞~À =∞#ºã‘=∞QÍ J„=∂ÉÏ^£
=∞O_»ÖÏxfl K«∂_®ÅO>Ë ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHõO `«Ñ¨ÊHõ ~å=eã≤
LOk.
„Ѩ*Ïã¨=∞㨺ÅO>Ë áêʼnõΩÅ∞ ˆH=ÅO F@∞¡, ã‘@¡ HÀã¨"Õ∞
LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩOÏ~°∞. „Ѩ[Å#∞ "≥∂ã¨O KÕÜ«∞@O ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ <≥·[O. D =∞O_»ÅOÖ’ ™êQÆ∞h˜ ã¨=∞㨺`À
áê@∞ Ju ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺 ~å*ϺOQÍxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ
J<åÖ’z`«OQÍ `«Ñ¨C_»∞ 㨈~fiÅ`À U*ˇhû „áêO`«OQÍ
QÆ∞iÎOK«@O. nx`À D „áêO`« =¸Å"åã¨∞ʼnõΩ rqOKÕ
ǨωõΩ¯#∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒO á⁄Oz L#flk. D ã¨=∞㨺ÃÑ·
^•^•Ñ¨Ù 290 ~ÀAÅ∞QÍ =∞O_»Å „Ѩ[Å∞ ~À_»∞¤ g∞^Œ Ѩ_ç
áÈ~åÏÅ∞ H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. gi ѨH∆Í# „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞
xÅ|_»=eû# J=ã¨~°O LOk.
áêʼnõΩÅ∞ =∂Ü«∞=∂@Å`À "≥∂ã¨O KÕã¨∂Î LOÏ~°<Õk
ZO`« x["≥∂, „Ѩ*Ï ã¨=∞㨺ÅÃÑ· ~år ÖËx áÈ~å@O KÕã≤
"åi ѨH∆Í# xÅ|_»∞`«∞#fl „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å "åiH˜ J„=∂ÉÏ^£
=∞O_»Å „Ѩ[Å∞ =∞#∞+¨µÅ∞QÍ QÆ∞~°∞Î~å=@O ÖË^•! Jx
K«iÛOK«∞HÀ=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. WHõ<≥·<å „Ñ¨*Ïã¨OѶ¨∂Å ÃÑ^ŒÌÅ∞,
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ J„=∂ÉÏ^£ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHõO, U*ˇhû s 㨈~fi
HÀã¨O f„=OQÍ PÖ’zOz D „áêO`« „Ѩ[ŠѨH∆Í# áÈ~å@O
KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã¨~°O LOk. P kâ◊QÍ „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞
ã¨ÊOk™êÎÜ«∞x Ptã¨∂Î...
(~°K«~Ú`« [~°fleã¨∞ì)
(28= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)
30 ~ÀAÖ’¡ 120 ˜ZOã‘Å h~°∞#∞ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ ^•fi~å
fã¨∞‰õΩx áÈÜÕ∞O^Œ∞‰õΩ gÅ∞QÍ "≥_»Å∞Ê KÕâß~°∞. „jHõ$+¨‚ Hõq∞©
=zÛ#ѨÙ_»∞ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÃÑ· K≥ѨÊ_»O [iyOk.
`≥ÅOQÍ}Ï "åi JÉèíºO`«~åÅ∞ Uq∞@O>Ë <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@∞¡#fl
áÈuÔ~_ç¤áê_»∞#∞ Ѩk ˆQ@¡‰õΩ qã¨ÎiOKå~°∞. <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@¡#∞
ѨkH˜ ÃÑOK«_»=∞O>Ë P~°∞ ˆQ@∞¡ ÃÑOKåe. HÍh <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@¡`À
áê@∞ =∞~À ѨkˆQ@∞¡ xi‡Oz 14 ˆQ@¡‰õΩ ÃÑOKÕâß~°∞. D
q+¨Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}Ï "å~°∞ JÉèíºO`«~°O K≥a`Õ <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@∞¡
f¿ã™êÎ=∞<åfl~°∞. D q+¨Ü«∞OÃÑ· JÃãOc¡Ö’ K«~°Û [iy#ѨÙ_»∞
ÉèÏsh˜áê~°∞^ŒÅ âßMÏ=∞O„u, `≥ÅOQÍ}ωõΩ K≥Ok# á⁄<åflÅ
ʼnõ∆ ‡ÜÕ∞º q=~°} WKåÛ~°∞. HÍh WO`«=~°‰õΩ P <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@∞¡
fã≤"ÕÜ«∞ÖË^Œ∞. „jHõ$+¨‚Hõq∞© =zÛ#ѨÙ_»∞ áÈuÔ~_ç¤áê_»∞‰õΩ
"≥àÏ¡O. JHõ¯_» _çáê~°∞ì"≥∞O@∞ "å~°∞ WzÛ# „É’K«~ü WKåÛ~°∞.
JO^Œ∞Ö’ 5500 ‰õĺÃã‰õΩ¯Å h~°∞ q_»∞^ŒÅ J=Ù`«∞O^Œx
¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. HÍh JHõ¯_»∞#fl "å~°∞ XHÀ¯ ˆQ@∞ #∞Oz 3300Å
‰õĺÃã‰õΩ¯Å h~°∞ =∂„`«"Õ∞ q_»∞^ŒÅ=Ù`«∞O^Œx K≥áêÊ~°∞. D
ÖˇHõ¯# K«∂¿ãÎ ~ÀA‰õΩ 75"ÕÅ ‰õĺÃã‰õΩ¯Å h~°∞ áÈuÔ~_ç¤ áê_»∞
#∞Oz "≥àı§ J=HÍâ◊=ÚOk. WOHÀ ÉèíÜ«∞"Õ∞q∞@O>Ë,
áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ #∞Oz |#HõK«~°¡ i[~åfiÜ«∞~°¡ =~°‰õΩ L#fl 18
H˜Ö’g∞@~°¡ "Õ∞~° HÍO„H©ò ÖˇÿxOQ∑KÕ¿ãÎ, "≥ÖÏã≤˜ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
"≥ÖÏã≤˜ „ѨHÍ~°O h˜x q_»∞ÅKÕ¿ã ™ê=∞~°÷ºO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
nx=Å¡ ÅH∆Í 20 "ÕÅ ‰õĺÃã‰õΩ¯Å h~°∞ fã¨∞‰õΩxáÈÜÕ∞
J=HÍâ◊=ÚO^Œx `≥Å∞™ÈÎOk. J~Ú`Õ "≥Ú#fl˜ =~°^Œ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® „ѨÜ≥∂QÍ`«‡HõOQÍ Ñ¨ijeOK«_»O ‰õÄ_®
[iyOk. `≥ÅOQÍ}ÏÖ’ L#fl JáÈǨÏÅ#∞, ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å#∞
áÈQ˘Ïìe. Hõ$ëê‚ h˜x ~åÜ«∞Åã‘=∞-`≥ÅOQÍ}Ï „Ѩ[Å∞ Hõeã≤
ѨOK«∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ#flѨÙÊ_»∞ nxg∞^Œ XHõ FÃÑ<£ ¿ãìò"≥∞Oò
WzÛ# ã¨O^Œ~°ƒùO XHõ˜ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. <åÅ∞QÆ∞ ˆQ@∞¡
=¸ã≤"Õ™êÎO. Ѩk ˆQ@¡ ^•fi~å<Õ h˜x fã¨∞ÔHà◊`åO. =ÚO^Œ∞QÍ
K≥Ñ≤Ê# „ѨHÍ~°"Õ∞ h˜x ѨOK«∞‰õΩOÏO Jx Z=~°∂
„ѨHõ˜OK«ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}Ï "åiH˜ x"ÕkOK«ÖË^Œ∞. Hõhã¨O
„ѨÉèí∞`«fiѨ~°OQÍ ‰õÄ_® JÖÏO˜ Ǩ g∞ WO`«=~°‰õΩ ÖË^Œ∞.
áÈuÔ~_ç¤áê_»∞ J<Õk Hõ$ëê‚ #kÖ’ XHõ ÉèÏQÆ=Ú. Wk H͉õΩO_®
„jâ‹ÿÅOÖ’ ÉèÏ=<åã≤ Jx, ã≤^Õúâ◊fi~°O Jx H˘`«Î „áê[‰õΩìÅ∞
QÆ∞iOz =∂Ï¡_ç`Õ Ô~O_»∞ „áêO`åÅ =∞^茺 ^Œ∂~åÅ∞
ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. JáÈǨÏÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú. ÉèíÜ«∂Å∞ ÃÑiQÍ~Ú.
¿ãflǨÏѨÓ~°fiHõ "å`å=~°}O U~°Ê_»‰õΩO_® KÕ™êÎ~Ú. nx=Å¡
"åi J#∞=∂Å∞ ^Œ$_è»Ñ¨_»`å~Ú. Hõ$ëê‚ h˜ ѨÙ#óѨOÑ≤}©Ö’
¿ÇÏ`«∞ |^Œú`« áê˜^•ÌO. =¸_»∞ „áêO`åÅ "åi ^•=∂ëê
„ѨHÍ~°O, H˘xfl „áêuѨkHõÅ g∞^Œ, H˘Å|^ŒÌÅ P^è•~°OQÍ
ѨOK«∞‰õΩO^•O. U ~°HõOQÍ Ñ¨OK«∞HÀ"åÅ<Õ ^•xÃÑ·
ã¨=∂Ö’K«#Å∞ KÕ^•ÌO.
150 Uà◊√§QÍ =¸_»∞ ѨO@Å∞ "Õã¨∞‰õΩO@∞<åflO HÍ|˜ì
=∂‰õΩ JÖψQ W"åfiÅ#fl _ç=∂O_£ <Õ_»∞ ѨxH˜~å^Œ∞. HÍÅ=∂#
Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =∂~å~Ú. J=ã¨~åÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú. Jxfl „áêO`åÅ
"åiH˜ ã¨=∞OQÍ ™êQÆ∞, `åQÆ∞ h~°∞ JO^•eû# J=ã¨~°O LOk.
HÍ|˜ì `«Ñ¨Ê‰õΩO_® YsѶπ ѨO@‰õΩ Jxfl „áêO`åÅ "åiH˜
ã¨=∞OQÍ JHõ¯_ç Ѩiã≤÷`«∞Å "Õ∞~° JO^•eû# h˜ "åÏ#∞
JOkOKåe. P `«~°∞"å`Õ Ô~O_À ѨO@ QÆ∞iOz =∂Ï¡_®e.
Wk Uq^èŒOQÍ W"åfiÖ’ =∞#O K«iÛOKåe.
(~°K«~Ú`« - `≥ÅOQÍ} q„âßO`« WO[h~°¡ J™Èã≤ÜÕ∞+¨<£, „Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈)