1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_ç L`«Î~°O
W^Õq∞˜?
HõÅ`« x„^ŒÖ’
Zxfl ѨÙ~å㨇$`« *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞!
XHõ '=∞h+≤— ÖËQÆ^Œ∂_»Å`À ã¨OÉèÏ+≤ã¨∞Î<åfl_»∞
~°HõÎO „ã¨qã¨∞Î#fl ÉÏźO K≥qÖ’
=∞$^Œ∞=ÙQÍ =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl_»∞
á⁄^Œ∞Ì<Õfl
=∞OK«∞Ö’ HÍi# <≥`«∞Î~°∞`À
J_»q "≥ÚQÆæÅ "≥ÚǨÏO g∞^Œ
=∞ǨHÍ=ºO ~åã¨∞Î<åfl_»∞
L#fl@∞ìO_ç
'Éèí∂q∞— 'P‰õΩÖÏ— XiyáÈ~ÚOk
XHõ ѨÙ=Ùfi Ѩi=∞oOK«Hõ=ÚO^Õ
~åeáÈ`Õ
`À@xO_® ^Œ∞óYO ѨÓã≤Ok
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞, ™êÇ≤Ï`«º =∂㨠Ѩ„uHõ
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com
Ѷ≤„|=i 2014
ã¨OѨ٘: 4
ã¨OzHõ: 2
ã¨ÅǨ =∞O_»e
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ^•~°∞
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
„HÍOu
"Õ∞<Õ[~ü
ZO. ÉÏÅ∞<åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Oáê^Œ‰õΩ~åÅ∞
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} JH“Oò <≥O|~ü: 62254225854
ZãπaÃÇÏKü, ~åOHÀiî„ÉÏOKü(20350), ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ Ѷ≤„|=i 3, 2014

2. 2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
P '=∞h+≤— QÆ∞iOz ZO`«x K≥¿ÑÊk 3
2. `≥ÅOQÍ#O
^Œ∞ãπ, `«∞ãπ âßã¨#ã¨ÉèÏ? J^茺H∆Í! - =~°=~°~å=Ù 4-6
3. =~°Î=∂#O
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}Ë Éèí∂=∞Ü«∞º Pâ◊Ü«∞O -Z.#iûOǨÔ~_ç¤ 7-10
4. `≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
JO^Œix HõÅz"Õã≤# =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_ç =∞~°}O -_®IIU~°∞H˘O_»#~°ã≤OǨï_»∞11-14
5. ѨÙ~ÀQÆ=∞#O
L^Œº=∂Å Láê^蕺ܫÚ_»∞ - J~°}º 15-16
6. J^ŒÌOÖ’ JHõ∆~åÅ∞
P`«‡Q“~°= ÉèÏ+¨‰õΩ =ÚO^Œ∞=∂@ -_®II<åàıâ◊fi~°Oâ◊OHõ~°O 17-18
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º *Ï˝Ñ¨HÍÅ`À....
1. Éèí∂q∞ Ѩل`«∞_»∞ =∂ J#fl -P‰õΩÅK«O„^ŒÜ«∞º 19-20
2. <å#fl K«∂Ñ≤# ^•i - Hõq`« 21
3. _èô H˘O>ËQÍh J^À =∞ǨѨ~°fi`«=∞x `≥eÜ«∞ÖË^Œ∞ -ÅK«ÛÜ«∞º 22-24
4. L^Œº=∂Å =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_»∞ -g~°QÀxÃÑO@Ü«∞º 25-27
5. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ Éèí∂=∞Ü«∞º -QÆOQÍ^èŒ~ü 28-30
6. L^Œº=∞OÖ’ ~åe# g~°∞_»∞ Éèí∂=∞#fl -„á⁄.QÆ_»¤OÅHõ∆‡}ü 31-32
7. P^Œ~°≈ L^Œº=∞HÍ~°∞_»∞ P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º -~°=∞}ÏKåi 33-34
8. POHõ∆Å∞ ÖËx `≥ÅOQÍ}Ë P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º‰õΩ x"åo -l.^Õq„Ѩ™ê^£~å=Ù 35
9. PH˜û_≥O@ÖòQÍ |uH˜# P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º -#„~åѨÙ~°∞ëÈ`«ÎO 36-38
10. =∂-Öˇ-=∂#∞ J=áÈã¨# Ѩ˜ì# "Õ∞^è•q -z‰õΩ¯_»∞„ѨÉèÏHõ~ü 39-40
11. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}‰õΩ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^ŒO -^Õ"ÕO„^Œ 41
12. ã¨=∂*ÏxˆH P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º Láê^蕺ܫÚ_»∞ -"Õ^Œ‰õΩ=∂~üZO. 42-44
13. Éèí∂=∞Ü«∞º JO^Œi =∞x+≤ -L^ŒÜü∞ÉèÏ#∞ 45-46
14. =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_»∞ Éèí∂=∞Ü«∞º™ê~ü -Zãπ.~å*ËO^Œ~ü 47
15. Ñ‘_ç`« „Ѩ*Å <åÜ«∞‰õΩ_»∞ - ѨÙe=∂q∞_ç 48
16. ZO`« K≥Ñ≤Ê<å X_»=x =ÚK«Û@ -HÀÅ~å[=∞Å∞¡ 49-51
17. „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ x~å‡`« -#Å=∂ã¨Hõ$+¨‚ 52-57
18. Láê^蕺ܫÚňH QÆ∞~°∞=Ù -~åOÔ~_ç¤ 58-59
19. `≥ÅOQÍ} ™ê=∂lHõ L^Œº=∞ ÔH~°@O -=_դѨe¡=∞ÖË¡â◊O 60
20. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞<Õ`« P‰õΩÅ Éèí∂=∞#fl -W.[Ü«∞ 61-62
21. JÅ∞ÃÑ~°QÆx =∞x+≤ -^•=∞~°Ñ¨e¡#iûOǨÔ~_ç¤ 63
22. Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞ x~å‡`« -Zãπ.ã¨∞^è•Hõ~ü 64

3. P '=∞h+≤— QÆ∞iOz ZO`«x K≥¿ÑÊk
=∂Ï¡_»∞`«∞<åfl#∞. <Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Àxfl =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. <Õ#∞ 'á⁄Å=∂i# áêÅ=¸~°∞#∞— =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. <Õ#∞ 'QÆ∞uÎH˘O_»—#∞
=∂Ï¡_»∞`«∞#fl. <Õ#∞ '=∂<åÅ—#∞ =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. <Õ#∞ Éèí∂=∞Ü«∞º ™ê~ü #∞Oz <Õ~°∞Û‰õΩ#fl q+¨Ü«∂Å#∞ =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. <Õ#∞ #_çz
=zÛ# ^•iÖ’ Ѩ~°∞K«∞‰õΩ#fl *Ï˝Ñ¨HÍÅ QÆ∞iOz =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. WѨÙ_»∞ Éèí∂=∞Ü«∞º ™ê~ü QÆ∞iOz =∂Ï¡_»∞`«∞#fl. Hõeã≤ #_çz# `˘=fiÅ∞.
Je¡# =ӺǨÅ∞. "Õã≤# Z`«∞ÎQÆ_»Å∞. ~å*Ϻxfl kèHõ¯iOz# Hõ∆}ÏÅ∞. Ãã·^•úOuHõ K«~°ÛÅ∞. =∂ÃÑ· [iy# ^•_»∞Å∞. zOk# <≥`«∞Î~°∞. HÍi#
Hõhflà◊√¡. P '=∞h+≤— QÆ∞iOz ZO`«x K≥¿ÑÊk. =∞Oz~åºÅÖ’ _ç˜ZѶπ "åà◊√¡ [iÑ≤# ã¨O㨇~°} ã¨ÉèíÖ’ JÅ¡O ~å[Ü«∞º =∂Ï¡_»∞`«∂
''Éèí∂=∞Ü«∞º QÆ∞iOz =∂Ï¡_»@=∞O>Ë <å ã¨O㨇~°} QÆ∞iOz <Õ#∞ =∂Ï¡_»∞HÀ=@"Õ∞—— Jx ÉèÏ"À^ÕfiQÆOQÍ J<åfl_»∞. ã¨iQÍæ <å‰õΩ J^Õ
ÉèÏ=# LOk. =ºHÍÎ =ºHÍÎÖÏѨ#Ö’ =Úã¨∞~°∞‰õΩO@∞#fl *Ï˝Ñ¨HÍÅ #∞Oz...
1998Ö’ ˜ZãπZѶπ(`≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oòû „Ѷ¨Oò) U~°Ê_çOk. Pq~åƒù= ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ™ê~ü q^•º~°∞÷Å#∞ L^ÕútOz =∂Ï¡_®_»∞.
JHÀì|~ü 13, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ HÍzQÆ∂_»Ö’x #@~å*ò Ǩϟ@ÖòÖ’ 40 =∞Ok`À ã¨=∂"Õâ◊O. ã¨∞n~°… LѨ<åºã¨O WKåÛ_»∞. JOÔHÅ`À ‰õÄ_ç#
`≥ÅOQÍ} Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ qâı¡+¨}#∞ KÕ™ê_»∞. ~À˜<£QÍ ™êˆQ LѨ<åºã¨ ^èÀ~°}˜ =Å# HÍã¨Î qã¨∞QÆ∞`À qâı+¨ *Ï˝<åxfl
á⁄O^•O. XHõ ™ê÷~Ú ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ ã¨iáÈÜÕ∞ J^Œ∞ƒù`« ã¨=∂Kå~°O J`«x =∂@Ö’¡ LO@∞Ok. JO`«‰õΩ H˘xfl <≥ÅÅ =ÚO^Õ
<å‰õΩ ™ê~ü`À ѨiK«Ü«∞O. [#ã¨Éèí PѶ‘ãπÖ’ HõÅ∞ã¨∞‰õΩ<åflO. ˜ZãπZѶπ x~å‡} ÉÏ^茺`«Å∞ Jx"å~°ºOQÍ <Õ<Õ fã¨∞HÀ"åeû =zÛOk. 90=
^Œâ◊HõOÖ’ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O ѨxKÕÜ«∞ÏxH˜ U~°Ê_ç# UÔH·Hõ "≥Ú^Œ˜ q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞O W^Õ. 1998Ö’<Õ x*Ï=∂ÉÏ^£ áÈK«Oáê_»∞Ö’
"≥Ú^Œ˜ ~å[H©Ü«∞ `«~°QÆ`«∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåO. „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz ™ê~ü áê~î°O K≥áêÊ_»∞. ã¨OѶ¨∞O U~åÊ@∞ "≥Ú^ŒÅ∞ J<ÕHõ
X_ç^Œ∞_»∞‰õΩÅÖ’ JO_»QÍ xÅ|_®¤_»∞. H˘xfl™ê~°∞¡ HÀѨO =KÕÛ@@∞¡, =∞iH˘xfl™ê~°∞¡ QÆ∞O_≥‰õΩ ǨÏ`«∞ΉõΩ<Õ@@∞¡ =∞=∞‡efl Ѩ˜ìOK«∞H˘x ÔQ·_£
KÕ™ê_»∞. x~°ƒO^èŒO, JÔ~ãπìÅ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ~å*Ϻxfl „ѨtflOK«ÏxH˜ =∂`À Hõeã≤ #_çKå_»∞. ɡe¡Åe`«, SÅ#fl ~å[ºO KÕuÖ’ ǨÏ`«º‰õΩQÆ∞Ô~·`Õ
QÆ∞O_≥ x|ƒ~åxfl „Ѩ^Œi≈Oz =∞=∞‡efl xÅɡÏì_»∞.
2000 ã¨O=`«û~°OÖ’ [#ã¨Éèí, ˜ZãπZѶπ, ˜ÔHZãπ Hõeã≤ `≥ÅOQÍ} lÖÏ¡Ö’ „Ѩ*Ï K≥·`«#º Ü«∂„`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~Ú. H˘xfl =O^ŒÅ
„QÍ=∂Å#∞ 40 ~ÀAÖ’¡ uiQÍ=Ú. _çã≤ZO "åǨÏ<åÅÖ’ „Ѩܫ∂}O. =ã¨`«∞Å∞ ÖËx ~ÀAÅ∞. KåÖÏ ~ÀAÅ∞ HÍ~°O, zO`« ѨÙÅ∞ã¨∞
"≥∞`«∞‰õΩÅ`À QÆ_çáêO. ™ê~ü =∂`À áê>Ë ^˘iH˜Ok u<åfl_»∞. +¨µQÆ~ü ¿ÑÃ+OòQÍ LO_ç ã¨=∞Ü«∂xH˜ J#flO ^˘~°Hõ¯áÈ`Õ aÃã¯òû`À
#_çÑ≤OKÕ"å_»∞. ^˘iH˜# KÀ@ ѨÙ+≤ìQÍ u<Õ"å_»∞. 'A sound mind in a sound body' J<Õk PÜ«∞# `«`«ÎfiO. Wk qѨ¡= =∂~åæxH˜ ZO`À
J=ã¨~°=∞x ÉèÏqOKÕ"å_»∞.
™ê~ü ‰õΩ@∞O|O HÀã¨O ˆHÏ~ÚOKÕ >ˇÿOÖ’ ã¨OѶ¨∞O HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ HÍ¡+π J~Ú# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ L<åfl~Ú. ™ê~üÃÑ· =∂ Ѷ≤~åº^Œ∞ LO_Õk.
HÍh ™ê~ü J=∞~°∞_»∞ JÜ«∂ºHõ J~°÷"≥∞ÿOk J`«#∞ ‰õΩ@∞O|O Ѩ@¡ ZO`« ÉÏ^茺`«QÍ =º=ǨÏiOKå_»<Õk. JѨC_»∞ =∂ Ѷ≤~åº^Œ∞Ö’ <åºÜ«∞O
ÖË^ŒxÑ≤OzOk. ™ê~ü‰õΩ P~°∞QÆ∞~°∞ `«=Ú‡à◊√¡. =ÚQÆ∞æ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊√¡. =ÚQÆ∞æ~°∞ JÅ∞¡à◊√¡. HÍKåѨÓ~üÖ’ [iy# ã¨O㨇~°} ã¨ÉèíÖ’ JO^Œ~°∂
=∂Ï¡_®~°∞. XHõ¯~°∞ ‰õÄ_® ™ê~ü #q∞‡# ~å[H©Ü«∞ qâßfi™êÅ#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∂Î =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ JO^Œ~°∂ qѨ¡=O =iúÖÏ¡Åx J<åfl~°∞.
KåÖÏ ÉÏ^茺`«QÍ =∂Ï¡_®~°∞. `«# HÍÅOÖ’ Láê^蕺ܫÚÅO^Œ~°∞ `«=∞ Ñ≤Å¡Å#∞ ¢ÃÑ·"Õò áê~î°âßÅÖ’ K«kq¿ãÎ ™ê~ü =∂„`«O „ѨÉèí∞`«fi
áê~î°âßÅÖ’<Õ K«kqOKå_»∞. Ñ≤šʼnõΩ W+¨ì"≥∞ÿ# HÀ~°∞ûÅ<Õ K«kqOKå_»∞. ÃÑ·QÍ ™ê=∂lHõ âß„™êÎÅ J^茺ܫ∞#O "≥·Ñ¨Ù „áÈ`«ûÇ≤ÏOKå_»∞.
W^ŒÌ~°∞ J=∂‡~ÚʼnõΩ ã¨O„Ѩ^•ÜÕ∞`«~° ÃÑo¡à◊√¡ KÕ™ê_»∞. =∞x+≤ P^Œ~å≈Å∞ K≥ѨÊ_»"Õ∞ H͉õΩO_® áê˜OKå_»∞.
™ê~ü ã‘iÜ«∞ãπ s_»~ü. „Ѩf q+¨Ü«∂xfl ã¨∂Hõ∆ ‡™ê÷~ÚÖ’ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞@=∞<Õ ÅHõ∆}Ïxfl PÜ«∞# #∞Oz <Õ~°∞ÛHÀ"åe. Ç≤ÏO^Œ∂
k#Ѩ„uHõ#∞ J=¸ÖÏ„QÆOQÍ K«^Œ=@O PÜ«∞# ~ÀA"åi Ѩ#∞ÅÖ’ ÉèÏQÆO. U^≥·<å q+¨Ü«∂xfl H˘`«Î HÀ}OÖ’ K≥ѨÊÏxH˜ D J^茺ܫ∞#"Õ∞
PÜ«∞#‰õΩ ÉÏQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_çOk. |ÅÇ‘Ï#OQÍ =∂Ï¡_»@O, Å∂*òQÍ =∂Ï¡_»@O PÜ«∞# Z#fl_»∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Jk J`«x ã¨O™ê¯~åxH˜
x^Œ~°≈#O. =∂i¯ûã¨∞ì HÍ¡ã≤H±ûÃÑ· ™ê~ü‰õΩ =∞Oz Ѩ@∞ì LOk. "åHͺÅ`À ã¨Ç¨ L^•Ç¨ÏiOz K≥ѨÊQÆÅ_»∞. HÍx ™ê^è•~°} ã¨OÉèÏ+¨}Ö’
Ѩ_çHõ@∞ì Ѩ^•Å#∞ Z˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ LѨÜ≥∂yOKÕ"å_»∞ HÍ^Œ∞. JÏ¡O˜ XHõi^ŒÌ~°∞ q∞„`«∞Å#∞ KåÖÏ f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞. qѨ¡=
ta~°OÖ’ J^茺ܫ∞#O H˘~°=_»∞`«∞#fl D ~ÀAÖ’¡ D `«~åxH˜ ™ê~ü XHõ P^Œ~°≈O. '=∞h+≤— JO>Ë q^è•fiOã¨∞_»∞ Jx <≥·Ñ¶¨∞O˜HÍ~°÷O.
Éèí∂=∞Ü«∞º™ê~ü =∂i¯ûã¨∞ì q^è•fiOã¨∞_»∞.
™ê~ü‰õΩ Jxfl âß„™êÎÅ`À ѨiK«Ü«∞O LOk. `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅÖ’ QÆ}˜OK«^Œy# =∞i¯ûã¨∞ì "Õ∞^è•q. D "Õ∞^èŒã¨∞û#∞ PÜ«∞# ã¨iQÍæ LѨÜ≥∂yOK«ÖË^Œx
PÜ«∞#ÃÑ· <å Ѷ≤~åº^Œ∞ LO_Õk. =∞s =ÚYºOQÍ PÜ«∞# L^Œº=∞ J=ã¨~åÅ HÀã¨O q∞#Ǩ~Ú¿ãÎ XHõ JÅ"å@∞QÍ ~åÜ«∞ÖË^Œ∞. nx =Å#
qѨ¡= ta~°O KåÖÏ #+¨ìáÈ~ÚOk. `«# ~°K«#Ö’¡ LO_Õ "≥Ú^Œ˜`«~°O â‹·e =Å# H˘O`« ã¨=∞㨺 L#flѨʘH© =∂ÖÏO˜ "åiÔH·<å J`«x
*Ï˝#O LѨÜ≥∂QÆѨ_Õk. WѨʘ =~°‰õΩ Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞OÃÑ·, `≥ÅOQÍ}ÃÑ·, Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∂ÅÃÑ· ~åã≤# "庙êÅ<≥·<å XHõ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
fã¨∞Hõ~å"åÅ<Õ Pã¨H˜Î LO_Õk HÍ^Œ∞. J*Ï˝`« qѨ¡=HÍ~°∞ʼnõΩ LO_Õ D =∞Oz ÅHõ∆}O ™ê~üÖ’ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. *Ï˝#O „Ѩ[ŠѨ~°O HÍ"åÅ<Õ
J~°÷OÖ’ =º=ǨÏiOKÕ"å_»∞. |Ǩïâ◊, PÜ«∞# Z#fl_»∂ "Õ∞^è•qÖÏ „Ѩ=iÎOK«ÖË^Œ∞. q^•ºi÷`À<≥·<å, HÍ~°∞ ¢_≥·=~ü`À<≥·<å, `«# `À˜ =Ü«∞ã¨∞
"åi`À<≥·<å XˆHÖÏ =º=ǨÏiOK«@O J`«xˆH ™ê^茺"≥∞ÿOk.
HÀѨ"≥Ú¿ãÎ Ô~O_»∞ ã≤QÆÔ~òû `åQÆ@O J`«x JÅ"å@∞. "≥O@<Õ Ü«∞^è•ã≤÷uH˜ =zÛ K«~°Û#∞ H˘#™êy™êÎ_»∞. ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ ÖËx =∞x+≤ÖÏ
|Ü«∞˜H˜ HõxÊ™êÎ_»∞. HÍx z#flÑ≤Å¡"å_ç =∞#ã¨∞ Hõeæ# qѨ¡=HÍ~°∞_»∞. <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Hõ~°∞} ~°ã¨O "≥·Ü«ÚH˜ÎHõO KÕã¨∞H˘x nè~°`åfixfl „Ѩ^Œi≈OKåÅ<Õ
QÆ∞}O PÜ«∞#Ö’ =ºHõÎ=∞ÜÕ∞ºk. ZO^Œ∞HÀ HÍx QÆ`« <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ∞QÍ =∞x+≤ kQÍÅ∞QÍ L<åfl_»∞. =∞^äŒ#Ѩ_»∞`«∞#fl@∞¡ LO_Õ"å_»∞.
|Ü«∞˜H˜ QÆOcè~°OQÍ HõxÊOK«ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOKÕ"å_»∞. WѨÙ_»∞ ™ê~ü ÖË_»∞. J~å÷O`«~°OQÍ =ke# J`«x ^•i LOk. WHõ #_»=Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
Ѷ≤„|=i 3, 2014
T
3 Ѷ≤„|=i,2014
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
HÍjO

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
^Œ∞ãπ, `«∞ãπ âßã¨#ã¨ÉèÏ? J^茺H∆Í!
`≥ÅOQÍ#O
=~°=~°~å=Ù
KåH˜ˆ~=Ù-âßã¨#ã¨Éèí
áȩѨ_ç HÍ@∞ÖÏ@
ZK«>ˇÿ`ÕO.(HÍà’r-<å Q˘_»=-9.1.1952)
KåH˜ˆ~=ÙÅ∞ ã¨#flye¡áÈ`«∞<åfl~Ú. KåH˜ˆ~ q∞QÆ∞Å∞`«∞#flk.
ˆ~=ÙÅ∞ áÈ`«∞<åfl~Ú. L#flKÀ@ KåH˜s‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O KåÅ^•Ü≥∞
WOHõ áÈ© Ѩ_ç HÍ@∞ÖÏ_»_®xH˜ fiˆHk? FÑ≤ˆHk. „â◊=∞Ö’
áȩѨ_ç HÍ@∞ÖÏ_»_®xH˜ Hõ+¨ìrqH˜ =º=kè ZHõ¯_»? QÆ∞~°*Ï_»
"å}˜[ºOÖ’ áÈ©Å∞O_®Å<åfl_»∞. q^ŒºÖ’¡ ã¨Ê~°÷Å∞O_®Å<åfl_»∞.
HÍx áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO ѨÙ}º=∂ Jx áȩѨ_ç
HÍ@∞ÖÏ_»_®xˆH âßã¨#ã¨Éèí ÖË~°Ê_ç<å~Ú. Jq Pã≤Ü«∂
MO_®xˆH HÍ^Œ∞. ã¨QÆO Ü«¸~°Ñ¨Ù, ã¨QÆO Pã≤Ü«∂-Ü«Úˆ~+≤Ü«∂
J#^Œy# ~°ë꺉õΩ =KÕÛ<嘈H, Öˇx<£ HÍÖÏxˆH 'ÉÏ`åMÏh
Hõ¡|∞ƒÅ—~Ú áÈÜ«∂~Ú. âßã¨#ã¨ÉèíÖ’¡ JO`« â◊√„Éèí"≥∞ÿ# `≥Å¡x,
Ѩã¨∞ѨÙѨK«Ûx, Hõ_»H± |@ìÖ’¡, ÃÑ·QÍ 'Öˇ·"£— „Ѩ™ê~åÖ’¡ ^Œ$âߺÅ#∞
K«∂ã¨∞Î#fl HõO˜`À =∂„`«O 'ѨO^Œ∞Å ^˘_礗 J#ÖËO. HÍHõáÈ`Õ
ѨO^Œ∞Å∞ â◊√„ÉèíO KÕ¿ã ^˘_ç¤, ã¨Éèí =Úy¿ã áê˜H˜ ZO`« HõOѨÙ`À
#∂Ï #ÅÉèˇ· <åÅ∞QÀ ÃãHõ∆<£ qkèOz<å, QÍeÖ’ ^Œ∞~°æO^èŒO
ˆ~ѨÙ`«∂ "åºÑ≤Oz LO@∞O^À WѨʘ `≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ K«~°Û
ã¨O^Œ~°ƒùO Hõ<åfl q∞Oz# L^•Ç¨Ï~°} LO_»^Œ∞.
â◊OHõ~å^≥Âfi`åxfl q∞Oz# K«~°Û [~°∞QÆ∞`«∞#fl^ŒHõ¯_». 'QÆ[O
q∞^䌺 ѨÖÏÜ«∞#O q∞^䌺.— aÅ∞¡#∞ „Ѩ"Õâ◊Ãјì# âßã¨#ã¨Éèí
<åÜ«∞‰õΩ_»∞(PÜ«∞<Õ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ìHõáÈ=K«∞Û-âßã¨#ã¨ÉèÏ
=º=Ǩ~åÅ =∞O„`Õ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì=K«∞Û. HÍx JkèHÍ~° ѨH∆ÍxH˜,
JO^Œ∞=Å¡ „ѨÉèí∞`åfixH˜, JO^Œ∞=Å¡ âßã¨#ã¨Éèí‰õΩ, JO^Œ∞=Å¡
~å¢+¨ì „Ѩ[ʼnõΩ PÜ«∞# ["å|∞^•s-áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO
QÆ∞iOz áœ~°âߢã¨ÎO q^•º~°∞÷Å∞ WOHÍ F@∞ǨωõΩ¯ ‰õÄ_®
~åHõ=ÚO^Õ K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Õ áê~î°O Wk), W~°"≥· ~ÀAÅ∞ áÈÜ«∂Hõ
'D aÅ∞¡#∞ "≥#H˜¯Ñ¨OѨO_ç— JOÏ_»∞. 'Jã¨Å∞ Wk aÖË¡<å?—
JOÏ_»∞. |Ü«∞ÖËÌi# ^ŒQÆæiH˜-™êÖˇQÆ∂_»∞ JÅ∞¡`«∂ JÅ∞¡`«∂
™êÖˇÑ¨Ù~°∞QÆ∞ KÕ^Œ=Ù`«∞Ok. QÆ#∞Hõ ZO`« JO^Œ"≥∞ÿ# Je¡Hõ
J~Ú<å, JO^Œ∞Ö’ ã¨$[#, ѨÙ~ÀQÆ=∞#O LO_»=Ù QÆ#∞Hõ
âßã¨#ã¨Éèí#∞ „áê}∞Å∞ H©@HÍÅ∞QÍ z‰õΩ¯|_Õ ™êÖˇQÆ∂_»∞`À
áÈÖÏÛ_»∞ `«i"≥∞Å <åyÔ~_ç¤. "åà◊√¡ z‰õΩ¯Ñ¨_ç`Õ Ñ¨_®¤~°∞.
™êÖˇQÆ∂_»∞Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl H©@HÍÅ∞ TÑ≤~å_»Hõ K«xáÈ`å~Ú.
x["Õ∞. =∞# ã¨=∞㨺 Jk HÍ^Œ∞. ã¨Éèí "å~Ú^• Ѩ_»QÍ<Õ
JÖÏ~Ú ÉÖÏ~ÚQÍ "åà◊¡O^Œ~°∂ K≥ÏìѨÏìÖËã¨∞H˘x |Ü«∞˜H˜
=ã¨∞ÎOÏ~°∞. =∞#"Õ∞ „Ѩ[Å"Õ∞, F@~°¡"Õ∞, „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞QÍ,
„â’`«Å∞QÍ, 'ÖÏ"˘Hõ¯O`«Ü«Ú ÖË^Œ∞— Jx ^è≥·~°ºO|∞ qÖ’ÅO|~Úº,
„áê}=ÚÖò ~îå=ÙÖò `«Ñ≤Ê—, WO`«‰õÄ D ™êi áê~°¡"≥∞O@∞Ö’
`≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»`å~å? D j`åHÍÅO Ãã+¨<£Ö’
`≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ áêã¨=Ù`«∞O^•? ZxflHõÅ Hõ<åfl =ÚO^Œ∞
`≥ÅOQÍ} U~°Ê_»∞`«∞O^•? Jx ã¨"åÅHõ∆ ã¨O^ÕǨÅ`À
Lã¨∂~°∞=∞OÏO.
"åã¨Î"åxH˜ D aÅ∞¡Ö’x JOâßÅ∞-`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º "å^Œ∞Å#∞ "Õkèã¨∞Î#fl JOâßÅ∞, D W~°"≥· ~ÀAÖ’¡
Ö’`«∞QÍ K«iÛOz LO_»=Åã≤#q, W`«~° JOâßÅ`À áê@∞
KåÖÏ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#q. 1. QÀ^•=i#k g∞^Œ áÈÅ=~°O ^ŒQÆæ~°
x~å‡}ÏxH˜ `«ÅÃјì# WOk~å ™êQÆ~ü „áê*ˇH±ì. "≥·ZãπP~ü
JkèHÍ~°OÖ’H˜ ~åQÍ<Õ Ü«Ú^Œú „áêuѨkHõ g∞^Œ KÕѨ˜ì
Ѩ~åº=~°}, J@gâßY, W~°∞QÆ∞ á⁄~°∞QÆ∞ ~å„ëêìÅ∞, HÀ~°∞ìÅ
#∞Oz Zxfl JÉèíºO`«~åÅ∞ =zÛ<å HÍ^Œx =ÚO^Œ∞‰õΩáÈ`«∞#fl
HÍO„ωõΩì Ѩ#∞Å∞, HÍÅ∞=Å `«=fiHÍÅ∞-WO^Œ∞HÀã¨O "ÕÖÏk
ZHõ~åÅ∞QÍ |Å=O`«OQÍ ¿ãHõiã¨∞Î#fl Pk"åã≤ Éèí∂=ÚÅ∞-
Pk"åã¨∞Å `˘ÅyOѨÙ-q^èŒfiOã¨O. =¸_»∞ =O^ŒÅ <åÅ∞QÆ∞
„QÍ=∂Å∞ =ÚOѨÙ#‰õΩ QÆ∞~°~Ú, =¸_»∞ ÅHõ∆Å =∞Ok
Pk"åã¨∞Å∞ x~åfiã≤`«∞ÅÜÕ∞º ÉèÏs x~å‡}O-D „áê*ˇ‰õΩì HõÜÕ∞º
Y~°ÛO`å ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ ÉèíiOz *ÏfÜ«∞ x~å‡}OQÍ ˆHO„^ŒO
KÕѨ_»∞`«∞O^Œx. D `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì x~å‡} aÅ∞¡`À áê@∞
¿Ñ~˘¯#_»"Õ∞ H͉õΩO_®, D™êi `≥ÅOQÏ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ
P"≥∂^ŒO `≥eÑ≤# `˘e Hõ∆}O #∞Op HÍO„ÔQãπ ÃÇ·Ï Hõ=∂O_£
QÍh, Ü«ÚÑ≤Z QÍh, ˆHO„^Œ =∞O„u =~°æO QÍh, ~å*ϺOQÆO
„ѨHÍ~°O `≥ÅOQÏ} ~å¢+¨ìO W=fiQÆÅ JkèHÍ~°O W"åfi˜
Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ Z=i‰õΩ#fl^À "å~°O`å-ѨÙ#~°∞ÖË¡dã¨∞Î#fl,
ѨÙ#~°∞^•…˜ã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞O Wk. JO>Ë `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
U~åÊ@∞#∞-*ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}Ïxfl
XHõ „áê^è•=∞ºOÖ’, XˆH ™ê÷~ÚÖ’ QÆ∞iÎOz-Ô~O_»∞ ¿ÑrÅ <Àò
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x, áê~°¡"≥∞OòÖ’ aÅ∞¡=~°‰õΩ J^Õ „áêuѨkHõ#
„Ѩuáêkã¨∞Î#flq áêÅHõ=~åæÅ∞. „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ J#‰õΩO_®
áêÅHõ=~åæÅ∞-Jx ZO^Œ∞HõO@∞<åfl#O>Ë, Wk aÖË¡ HÍ^Œx,
Wk "≥#H˜¯ ѨOáêÅx JO@∞#fl H˜~°}ü‰õΩ=∂~ü Ô~_ç¤ "≥Ú^ŒÅ∞,
nx g∞^Œ F˜OQÆ∞ ÃÑÏìÅx, u~°ã¨¯iOKåÅx J<Õ"åà◊√¡,
âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ ã¨"≥∞ÿHõº ~å¢+¨ì f~å‡#O J<Õ"åà◊¡ ^•HÍ JO^Œ~°∂
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}ÏxH˜ J#∞‰õÄÅ"Õ∞. J#∞‰õÄÅO

5. 5 Ѷ≤„|=i,2014
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞-`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì x~å‡}O PyáÈ"åe-Jxfl
J_»¤O‰õΩÅ∞ `˘ÅyáÈ~Ú áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O [~°QÍe-
Jx HÀ~°∞‰õΩ<Õq âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ L#fl Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞
"≥·ZãπP~ü JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}Ïxfl
KÕѨ˜ì# `«~åfi`« =ºuˆ~H˜Oz Éèí„^•K«ÅOÖ’ [iÑ≤# "ÕÖÏk
=∞Ok ã¨ÉèíÖ’ áêÖÁæ#fl `≥~å㨠‰õÄ_® WѨC_»∞ D JOâ◊OÃÑ·
'=ӺǨ`«‡Hõ =∞ø#O— áê˜ã¨∞Î#flk. `≥ÅOQÍ} '"Õ∞^è•q =~°æO—
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O áÈÅ=~°O ‰õÄ_® =^Œ∞Å∞‰õΩ<åflO Hõ^• Jx
B^•~°ºO „ѨHõ˜ã¨∞Î#flk. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_ç<åHõ
K«∂ã¨∞‰õΩO^•O JO@∞<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO JO@∂
U~°Ê_ç`Õ-^•x`À áê>Ë áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O ˆHO„^ŒO
`«ÅÃјì `«# Y~°∞Û`À x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎO^Œ<Õk aÅ∞¡Ö’x ™ê~åOâ◊O.
JO>Ë `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO HÀã¨O-"≥∞ÿ^•# „áêO`« Pk"å¿ã`«~°
„Ѩ[ÅO^Œ~°∂ Pk"åã¨∞Å „áê}ÏÅ#∞, =#~°∞Å#∞ Ѩ}OQÍ
ÃÑ@ì_®xH˜ ã≤^ŒúѨ_®Åx aÅ∞¡ Ptã¨∞Î#flk. D JOâßxfl WO`«
x+¨Øª~°OQÍ K«iÛOK«_®xH˜, `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ã≤^ŒúOQÍ
ÖË~°#_®xH˜ J âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ ZO`À ‰õΩ„@ѨÓi`«OQÍ,
^Œ∞~å‡~°æOQÍ H˜~°}ü‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ KÕã≤# "å^Œ#ÖË „Ѩ|Å"≥∞ÿ#
x^Œ~°≈#O. PÜ«∞# z`«∂Î~°∞ lÖÏ¡ #∞Oz ZxflHõ~Ú# XHõ
âßã¨#ã¨Éèí∞ºxQÍ =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞.(ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’<Õ Ñ¨Ù˜ì ÃÑiy#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏn#OÏ_»∞ HÍh, PÜ«∞# „áêux^茺O =Ç≤ÏOKÕk
z`«∂Î~°∞ lÖÏ¡Ö’x XHõ ã¨OѨ#fl ‰õΩÅ=~°æ á¶êºHõ∆xã¨∞ì
~å[H©Ü«∂ňH#<Õk PÜ«∞# „Ѩã¨OQÆO ZHõ¯_® ^•z ÃÑ@ì_®xH˜
‰õÄ_® „Ѩܫ∞uflOK«ÖË^Œ∞.) JÏ¡ =∂Ï¡_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ PÜ«∞#‰õΩOk
(ZxflHõ~Ú# áêáêxH˜!) HÍx PÜ«∞# âßã¨#ã¨ÉèÏѨHõ∆
<åÜ«∞‰õΩxQÍ, =ÚYº=∞O„uQÍ =∂Ï¡_®_»∞. (ã¨ÉèÏѨu <å^≥à◊¡
=∞<ÀǨÏ~ü PÜ«∞##∞ KåÖÏ™ê~°∞¡ =ÚYº=∞O„u Jx,
âßã¨#ã¨ÉèíѨHõ∆ <åÜ«∞‰õΩ_»x WOw¡+¨µÖ’ ã¨OÉ’kèOKå_»∞.
J_»∞¤Ñ¨_ç# âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ JÏ¡ QÆ∞~°∞ÎKÕ™ê_»∞. Jk ã¨Ê+¨ìOQÍ
âßã¨#ã¨Éèí xÜ«∞=∂Å LÅ¡OѶ¨∞<Õ. ~å*ϺOQÆ LÅ¡OѶ¨∞<Õ) ~å¢+¨ìO
q_çáÈ`Õ QÀ^•=i, Hõ$ëê‚ #n [ÖÏŠѨOÑ≤}© ã¨=∞㨺
J=Ù`«∞O^Œx, KÕѨ˜ì# „áê*ˇ‰õΩìÅ x~å‡}O PyáÈ`«∞O^Œx,
ÖËHõ q"å^•ã¨Ê^ŒO J=Ù`«∞O^Œx, Jk `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ňH
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ KåÖÏ Hõ+¨ì=∞x PÜ«∞# ɡkiOK«_®xH˜, ÉÏ¡H±
"≥∞~ÚÖò KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå_»∞. QÀ^•=i, Hõ$+¨‚Å∞ WѨÙ_»∞
XHõ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’<Õ „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î#fl@∞¡. Jq *ÏfÜ«∞ ã¨OѨ^Œ
HÍ#@∞¡, „Ѩ[Å =#~°∞¡ HÍ#@∞¡. W"åfià◊ "å˜x J#∞Éèíqã¨∞Î#fl
ã¨OѨ#fl=~åæÅ, HõOÃÑhÅ ¢ÃÑ·"Õ@∞ Pã¨∞ÎÅ#fl@∞¡QÍ =∂Ï¡_®_»∞.
Kè«fÎãπѶ¨∞_£Ö’ <åÅ∞QÆ∞ „QÍ=∂ÖË =ÚxyáÈ`å~Ú. Xi™êûÖ’
Ѩk „QÍ=∂ÖË =ÚxyáÈ`å~Ú. Y=∞‡O lÖÏ¡Ö’<Õ Z‰õΩ¯=
„QÍ=∂Å∞ =ÚxyáÈ`å~Ú. Hõ#∞Hõ ˆ~Ѩ٠~å¢+¨ìO Ô~O_»~Ú`Õ
Y=∞‡O lÖÏ¡Ö’x D =ÚOѨ٠Ô~O_»∞ ~å„ëêìʼnõΩ q"å^ŒO
J=Ù`«∞Ok Hõ#∞Hõ, XHõ ~å¢+¨ìOQÍ LO_ç P =ÚOѨÙ#∞
ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ P"≥∂kOKåÅ#flk H˜~°}ü ‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ =∞#ã¨∞Ö’
L#fl ^Œ∞~°∞ƒkú. JÏ¡ H͉õΩO_® Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅ∞ U~°Ê_ç,
áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O [iy`Õ([~°∞QÆ∞`«∞O^Œx ˆHO„^ŒO
K«@ìO KÕã¨∞ÎOk Hõ#∞Hõ) =ÚxyáÈÜÕ∞ „QÍ=∂Å∞ `≥ÅOQÍ}Ö’
LOÏ~Ú, QÆ#∞Hõ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å `«~°Ñ¨Ù# WHõ¯_ç „Ñ¨Éèí∞`«fiO
=ºuˆ~H˜OK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞ QÆ#∞Hõ-áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O
ã¨*Ï=ÙQÍ ™êQÆ_®xH˜ ~å¢+¨ì qÉèí[# [~°∞QƉõÄ_»^Œx H˜~°}ü
‰õΩ=∂~ü Ô~_ç¤ |Å"≥∞ÿ# "å^Œ#. WO^Œ∞HÍÜ«∞# WѨʘˆH XˆH
~å¢+¨ìOÖ’ x~å‡}O KÕã¨∞‰õΩ#fl <åQÍ~°∞˚#™êQÆ~ü "≥Ú^ŒÅ∞,
Nâ‹·ÅO, ѨÙezO`«Å ^•HÍ Ô~O_»∞ #^Œ∞Å g∞^Œ Jxfl „áê*ˇ‰õΩìÅ
„Ѩ™êÎ=# `≥KåÛ_»∞. D JxflO˜Ö’#∂ ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ L#flO^Œ∞
=Å#<Õ =ÚOѨÙ#‰õΩ „QÍ=∂Å∞ QÆ∞~°=Ù`«∂, „Ѩ[Å∞
x~åfiã≤`«∞Å=Ù`«∞O>Ë =∞#O ã¨Ç≤ÏOKåO. P"≥∂kOKåO.
ã¨=∞㨺Å∞ ~åÖË^Œ∞. q"å^•Å∞ ~åÖË^Œ∞ Jx ‰õÄ_® K≥ѨÙÎ<åfl_»∞.
Wk ã¨Ê+¨ìOQÍ ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ ™êfi~°÷ „ѨÜ≥∂[# ^Œ$+≤ì. =ÚOѨÙ,
x~åfiã≤`«`åfiŠѨ@¡, Ѩ~åº=~°}O Ѩ@¡, Éèíq+¨º`«∞ΠѨ@¡, „Ѩ[Å
Ѩ@¡ ÉÏ^茺`«ÖËx ^ŒàÏsÅ ^Œ$+≤ì, aÅ∞¡ K«iÛOKÕ JkèHÍ~°O
âßã¨#ã¨Éèí ‰õΩO_Õ F@∞ ǨωõΩ¯, 370_ç =O˜ Z<Àfl ~å*ϺOQÆ
JOâßÅ∞ K«iÛOK«_®xH˜ D W~°"≥· ~ÀAÅ∂ Hõã¨~°`«∞Î KÕã≤#
âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ∞ XHõ¯~°∞ ‰õÄ_® D JOâ◊OÃÑ· =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} #∞Oz U áêsìH˜ K≥Ok# âßã¨#ã¨Éèí∞º_»∞ ‰õÄ_®
Jk"åã‘Å r=#‡~°} áÈ~å@"≥∞ÿ# D JOâ◊OÃÑ· =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞.
#n[ÖÏÅ∞, =#~°∞¡, áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}O =O˜q.
=∞øeHõ =~åæÅ „Ѩ[Å rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯‰õΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨=∞㨺Å~Ú`Õ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ÃÑ· QÆ=~°fl~ü‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ JkèHÍ~åÅ∞-
Éèí∂q∞ =O˜ =∞øeHõ =#~°∞Å`À áê@∞, ÉèÏ=„ѨHõ@# =O˜
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å ã¨=∞㨺 ‰õÄ_». ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ÃÑ· qK«Hõ∆}
QÆ=~°fl~°∞‰õΩ W=fi_»=∞O>Ë ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· ˆHO„^•xH˜, ˆHO„^•xfl
^ŒàÏsQÍ "å_»∞‰õΩO@∞#fl |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhʼnõΩ, |_®
HõOÃÑhʼnõΩ JkèHÍ~°O W=fi_»"Õ∞. =ÚYºOQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞,
~°OQÍÔ~_ç¤ Ñ¨iã¨~° lÖÏ¡Ö’¡x ã¨Ô~ÊùMÏãπ, *Ïw~ü, =H±Êù, Éèí∂^•<£,
JÃã·<£¤ Éèí∂=ÚÅÃÑ· QÆ=~°fl~ü ^•fi~å ˆHO„^ŒO `«# JkèHÍ~åxfl
J>Ëì ÃÑ@∞ìH˘x |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅ HÀã¨O |_® HõOÃÑhÅ
HÀã¨O WOHÍ J@∞=O˜ ™êfi~°÷ Ѩ~° „ѨÜ≥∂[<åÅ â◊‰õΩÎÅ HÀã¨O
XHõ ^ŒàÏs iÜ«∞Öò Z¿ãìò U*ˇOòQÍ =º=ǨÏiOK«_®xˆH D
JkèHÍ~åÅ∞ Hõ@ìɡ_»∞`«∞<åfl~°∞. QÆ=~°fl~ü‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ JkèHÍ~åÅ∞
Hõ@ìɡ@ì_»O =Å¡ Éèí∂q∞, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ #QÆ~°OÖ’x W`«~° =#ˆ~¡
H͉õΩO_® „Ѩ[Å, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞ ‰õÄ_» ǨÏiOK«
|_»`åÜ«∞x <åºÜ«∞OQÍ #_»∞K«∞‰õΩ<Õ „Ѩ[ÅO^Œ~°∂ PO^Àà◊#

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. =ÚYºOQÍ áê`«|ã‘ÎÖ’ Ô~Hõ¯Å Hõ+¨ìO g∞^Œ
|`«∞‰õΩ`«∞#fl =Úã≤¡O "≥∞ÿ<åi©Å∞ JÉèí„^Œ`å ÉèÏ"åxH˜
QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. #ÅÉèˇ· Uà◊√¡ „Ѩ*Ï rq`«OÖ’ QÆ_çÑ≤, QÆ`«
Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí "≥Ú^ŒÅ∞
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò =~°‰õΩ „Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
~å„ëÈì^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ LO_ç# HÍ„"Õ∞_£ Éèí∂=∞Ü«∞º#∞
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ #_çÉÁ_»∞¤# q^•º#QÆ~üÖ’ XHõ =Úxã≤ѨÖò ˜Ñ¨Ê~ü
K«OÑ≤`Õ <À~°∞ "≥∞^ŒÑ¨x „ѨÉèí∞`«fiO, ^Œ~åºÑ¨ÙÎ KÕÜ«∞x „ѨÉèí∞`«fiO,
p=∞‰õΩ˜ì#@ì~Ú<å ÖËx „ѨÉèí∞`«fiO ˆ~Ѩ٠ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°O
g∞^Œ JѨiq∞`« JkèHÍ~åÅ∞ =¿ãÎ, ZO`« ǨÏO`«Hõ =∂Ѷ≤Ü«∂
=Öˇ =º=ǨÏiã¨∞ÎO^À TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO>Ë<Õ PO^Àà◊#Hõ~°OQÍ
LOk. HÍx =∂Ѷ≤Ü«∂ |ÅO`À<Õ ÔQeKÕ âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅÔH=iH©
Wk K«iÛOK«^Œy# JOâ◊"Õ∞ JxÑ≤OK«_»O ÖË^Œ∞. `«# F@∞
ÉϺO‰õΩ J~Ú# =Úã≤¡O „Ѩ[Å =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x JHõƒ~°∞nÌ<£ F"≥·ã‘ XHõ¯_»∞ D „Ѩ™êÎ=# `≥zÛ
QÆ=~°fl~ü‰õΩ JkèHÍ~åÅ∞ W=fi_®xfl =ºuˆ~H˜OKå_»∞ QÍh,
`≥ÅOQÍ} âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅHõ∞ =ÚYºOQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ [O@
#QÆ~åÅ âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅÔH=iH© D T¿ã Ѩ@ìÖË^Œ∞.
D aÅ∞¡ "≥#H˜¯ ѨOÑ≤OKåÅ<Õ H˘`«Î ~åQÆO`À H˜~°}ü
‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤, `«#‰õΩ âßã¨#ã¨ÉèÏ Ñ¨Hõ∆ <åÜ«∞‰õΩxQÍ, =ÚYº
=∞O„uQÍ L#fl JѨiq∞`« JkèHÍ~åÅ#∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO KÕã≤
XHõ J~åK«Hõ ã≤÷ux ã¨$+≤ìã¨∞ÎO>Ë, x#fl˜ ã¨ÉèÏѨu ^•^•ysH˜
W"åfi˜ ã¨ÉèÏѨu „¿ÑHõ∆Hõ, „â’`« P"≥∂^•xfl `≥ÅѨ_»"Õ∞ D
áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º ^Œ∞~å‡~°æ qëê^Œ „ѨǨÏã¨#O! D
ÔHÜ«∂ãπ-WѨʘˆH XHõ „ѨÉèí∞`«fiO ÖËx ã≤÷u-QÆ=~°fl~ü áêÅ#ˆH
^•ifã¨∞ÎO^•- âßã¨#ã¨Éèí- [iy`Õ-„Ѷ‘Ѷ¨~ü PÖò-Z=i+¨ìO
=zÛ# P@ "åà◊√¡ P_»∞‰õΩ<Õ ^ŒOQÆÖò J=Ù`ÀO^•-Wk QÆ∞„~°O.
Wk "≥∞ÿ^•#O J#fl@∞¡ ã¨"ås KÕã≤#"åx^Õ âßã¨# =∞=Ù`«∞O^•?
WO^Œ∞H˘~°ˆH<å gà◊¡#∞ Z#∞flH˘x, Ѩ#∞flÅ∞ Hõ˜ì-D ZxflHõÅ
Y~°∞Û#∞, âßã¨#ã¨ÉèÏ x~°fiǨÏ} Y~°∞Û#∞, „ѨÉèí∞`«fi x~°fiǨÏ}
Y~°∞Û#∞ Éèíiã¨∞Î#flk-Jx „Ѩ[Å∞ XHõ™êi ˜q Kèå#à◊¡ =∞`«∞Î
#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç PÖ’zOKåe.
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ: `«=∞ ™êfi~°÷ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O 'áêsì„=`«ºO—
#∞Oz |Ü«∞@Ѩ_ç# HÍO„ÔQãπ, ˜_çÑ≤, a*ˇÑ≤ Q˘~Úº(âßã¨#ã¨Éèí
"≥Öò)^ŒQÆæ~° (QÆ∞O@#Hõ¯ÖÏ HÍK«∞‰õΩ#fl "≥OHõÜ«∞º<åÜ«Ú_»∞
<åÜ«∞Hõ`«fiO)Å ã¨~°o K«∂ã≤, WOHÍ ÔHZOã≤Ö’ Éèí„^ŒOQÍ LO_ç
LO>Ë HÍà’r áêsú= ^ÕǨÏO XHõ™êi LeH˜Ñ¨_ç ÖËz #=ÙfiH˘x
=∞m¡ âßâ◊fi`« x„^ŒÖ’H˜ áÈ`«∞Ok!
Hõq`«
ZO. u~°∞Ѩ`«Ü«∞º
P z„`«O
WOHÍ <å HõO_»¡ =ÚO^Œ∞ Hõ^ŒÖÏ_»∞`«∂<Õ LOk
ZO`« K≥Ñ≤Ê<å
=∞#ÃãO^Œ∞HÀ ã¨=∂^è•# Ѩ~°∞K«∞HÀÖËHõáÈ`ÀOk
<å HõO_»∞¡ ##∞fl
"≥∂ã¨O KÕã¨∞Î<åflÜÕ∞"≥∂ JxÑ≤ã¨∞ÎOk
Z„~° *ˇO_® Ô~ѨÔ~ѨŠH˜O^Œ
q*Ï˝<åxfl qã¨Î$`«O KÕã¨∞H˘x
âß„ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^ä•xfl U~°Ê~°∞K«∞‰õΩ#fl "å_»∞
Z<Àfl ã¨OѶ¨∂Å∞ ѨÙ~°∞_»∞ áÈã¨∞HÀ=_®xH˜
ѨÙi˜ <˘Ñ¨ÙÊÅ∞ Ѩ_»¤
L^Œº=∂Å Láê^蕺ܫÚ_»∞
#q∞‡# ã≤^•úO`«O HÀã¨O x|^ŒÌ`«`À Ѩx KÕ¿ã =∞h+≤
P~ü Zãπ Ü«Ú `À J~°OˆQ„@O KÕã≤
1969 L^Œº=∞O #∞O_ç `≥ÅOQÍ}Ï [#ã¨Éèí g∞^Œ∞QÍ
„Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò =~°‰õΩ Ѩܫ∞}˜Oz# "å_»∞
~å[H©Ü«∂~°÷ âß„™êÎÅ QÆ∞@∞ì qÑ≤Ê
Z^Œ∞~°∞QÍxÖ’Ûɡ˜ì# "å_»∞
ã¨=∞ã¨=∂[ x~å‡}ÏxH˜,
„áê*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}ÔH· HõÅQÆ#fl "å_»∞
WHõ
U ã¨Éèí‰õÄ, ã¨=∂"ÕâßʼnõÄ ~å_»x `≥eã≤<å
WOHÍ
UHõ¯_À zxfl Pâ◊
#Å¡x ^ÕǨÏO`À âıfi`åO|~°∞_≥·
=∞#ã¨∞Ö’ Z„~°x =∞Öˇ¡Å∞ Ѩ~°∞K«∞H˘x
K≥`«H± ã¨∂¯@~ü ÃÑ· =™êÎ_»x
L^Œº=∞ áê~îåÅ∞ É’kè™êÎ_»x....
L^Œº=∂Å Láê^蕺ܫÚ_»∞
T T

7. 7 Ѷ≤„|=i,2014
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}Ë Éèí∂=∞Ü«∞º Pâ◊Ü«∞O
=~°Î=∂#O
Z.#iûOǨÔ~_ç¤
|+‘~üÉÏQ∑ „ÃÑãπ Hõ¡ÉòÖ’ _çÃãO|~ü 24 ™êÜ«∞OHÍÅO #_»∞ã¨∞Î#fl
`≥ÅOQÍ} Ѩ„uHõ „ѨK«∞iOz# '„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} –
Kåi„`«Hõ Ѩ„`åÅ∞— ѨÙã¨ÎHÍq+¨¯~°} ã¨ÉèíÖ’ áêÖÁæx ѨÙã¨ÎHÍxfl
Pq+¨¯iOz „Ѩã¨OyOz# „Ѩ*τѶ¨Oò J^茺‰õ∆ΩÅ∞ P‰õΩÅ
Éèí∂=∞Ü«∞º J_çH±"≥∞òÖ’x `«# WO˜H˜ "≥à◊¥Î q^•º#QÆ~üÖ’
J#∞=∂<åã¨Ê^Œ „Ѩ=∂^ŒOÖ’ ~å„u Ѩk QÆO@ʼnõΩ
=∞~°}˜OKå_»#fl "å~°Î L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞, q∞„`«∞Å#∞ k„Q̓ùOuH˜
QÆ∞iKÕã≤Ok. PÜ«∞# HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡ ÃÑ^ŒÌѨe¡ `åÅ∞HÍÖ’x
HÍKåѨÓ~ü „QÍ=∞OÖ’ 1948Ö’ [x‡OKå~°∞. 1969 `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞OÖ’ q^•ºi÷QÍ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæ#_»"Õ∞ H͉õΩO_®
PkÖÏÉÏ^£, HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’¡ q^•ºi÷ L^Œº=∂xfl xi‡OKå_»∞.
P L^Œº=∞OÖ’ 370 =∞Ok q^•º~°∞÷Å∞ áÈbã¨∞ HÍÅ∞ÊÖ’¡
=∞~°}˜OKå~°∞. 1972Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ _®II=∞„i
K≥<åflÔ~_ç¤ „^ÀǨÏO KÕâß_»∞. J^Õ HÍÅOÖ’ #HõûÖò|i =ã¨O`«
"Õ∞Ѷ¨∞QÆ~°˚#, „jH͉õΩà◊ L^Œº=∞ „ѨÉèÏ=O`À ÃÑ^ŒÌѨe¡ `åÅ∞HÍÖ’
ÃÑÅ∞¡aH˜# Ô~·`åOQÆ L^Œº=∞OÖ’ Éèí∂=∞Ü«∞º áêÖÁæ<åfl_»∞.
1973Ö’ Láê^蕺ܫ∞ =$uÎÖ’H˜ =KåÛ~°∞.
Éèí∂=∞Ü«∞º Láê^蕺ܫ∞ =$uÎÖ’ „Ѩ"ÕtOz<å L^Œº=∞
„Ѩ=$uÎx q_»<å_»ÖË^Œ∞. PÜ«∞# PÖ’K«#Å∞ =∞iO`«
Ѩ^Œ∞<≥Hͯ~Ú. Ãã·^•úOuHõ J=QÍǨÏ# =∞iO`« ÃÑiyOk.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ [iy# „^ÀǨÏO, HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’x
Ô~·`åOQÆ L^Œº=∞O PÜ«∞##∞ ZO`«QÍ<À „ѨÉèÏq`«O KÕâß~Ú.
PÜ«∞# „Ѩ™ê÷#O g∞^Œ P „áêO`« „ѨÉèÏ=O, JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞
K«∂Ñ≤# `≥QÆ∞= „ѨÉèÏ=O ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú. P „Hõ=∞OÖ’<Õ
PÜ«∞# =∂i¯ûã¨∞ìQÍ =∂~å_»∞. =∞~À"≥·Ñ¨Ù PÜ«∞# ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞
ѨÅ∞=Ù~°∞ #HõûÖˇ·ò L^Œº=∞OÖ’ (ÉèÏ~°`« qѨ¡"À^Œº=∞O) „Ѩ^è•#
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«_»O PÜ«∞#‰õΩ „¿Ñ~°}QÍ xezOk.
JO^Œ∞=Å¡<Õ PÜ«∞# rq`«HÍÅ=∞O`å L^Œº=∂ʼnõΩ
„¿Ñ~°}xKåÛ_»∞. J<åºÜ«∂Å#∞ PˆH∆Ñ≤OKå_»∞. „Ѩ*ÏHõO@‰õΩÅ#∞
„ѨtflOKå_»∞. ã¨=∂#`«fiO HÀã¨O ã¨OѶ¨∞i¬OKå_»∞. ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#
ÖËx #∂`«# ã¨=∂*Ïxfl PHÍOH˜∆OKå_»∞. PÜ«∞# Ѩiq∞`«∞Å∞,
ѨikèÅ∞ U"≥∞ÿ<å HÍ=K«∞Û. PÜ«∞# „Ѩ`ÕºHõ`« „Ѩ[Å#∞ K≥·`«#º
Ѩ~°K«_»OÖ’, L^Œº=∂ʼnõΩ „Ѩ[Å#∞ HõkeOK«_»OÖ’
„Ѩã¨∞Êù@"≥∞ÿOk. Jk Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞"≥∞ÿ<å, q^•ºi÷
L^Œº=∞"≥∞ÿ<å, „Ѩ*Ï L^Œº=∞"≥∞ÿ<å PÜ«∞#‰õΩ `Õ_®ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
Jxfl „Ѩ*Ï L^Œº=∂ÅÖ’ PÜ«∞# JO`«~åƒùQÆ=∞Ü«∂º_»∞. Jk
PÜ«∞# Ѩ٘ì ÃÑiy# L^Œº=∞ "å`å=~°}OÖ’Oz =zÛOk.
JO^Œ∞ˆH PÜ«∞# rq`«=∞O`å „Ñ¨*Ï q=ÚH˜ÎˆH JOH˜`«"≥∞ÿOk.
PÜ«∞##∞ ~å[ºO "≥OÏ_ç<å, P<å~ÀQƺO`À ÃÑ#∞QÆ∞ÖÏ_ç<å
PYi Ѷ¨∞_çÜ«∞Å =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ PѨÎq∞„`«∞_»∞QÍ,
P`«‡|O^èŒ∞=ÙQÍ Pâ◊Ü«∞ ™ê^èŒ#‰õΩ JOH˜`«"≥∞ÿ<å_»∞. `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xH˜ „¿Ñ~°}xKåÛ_»∞. ™ê=∂lHõ ã¨=∂#`«fi ™ê^èŒ<Õ
PÜ«∞#‰õΩ ã¨=∞~°"≥∞ÿOk. `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ q=Hõ∆‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ
Hõ^Œ# HÍǨÏo "≥∂yOKå_»∞. J^Õ PÜ«∞#‰õΩ K≥·`«#º Hõ~°"åÅ"≥∞ÿOk.
Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞OÖ’...
1980 ^Œâ◊HõO P~°OÉèíO <å˜H˜ `≥ÅOQÍ} „áêO`«
Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂ÅÖ’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨Î|ú`«, JO`«~°æ`«
‰õΩ=Ú‡ÖÏ@Å =Å# q^•º~°OQÆO, Láê^蕺ܫÚÅ∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl
ã¨=∞㨺ŠѨ@¡ xi¡Ñ¨Î`« <≥ÅH˘Ok. ™ê~°OÖ’ SHõºOQÍ ÖˉõΩ<åfl
~°∂ѨOÖ’##fl SHõºOQÍ LO_®Å#fl ÉèÏ=# =Å¡ PO„^茄Ѩ^Õâò
©K«~üû ÃѶ_»ˆ~+¨<£ K˘~°=`À ~å„+¨ìOÖ’x Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞
1977Ö’ L=∞‡_ç "ÕkHõQÍ (á¶êºáÈì)QÍ U~°Ê_®¤~Ú. J^Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PO„^èŒ „áêO`åxˆH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ ѨxKÕã¨∞Î#fl
PO„^茄Ѩ^Õâò ©K«~üû ÃÑ_»ˆ~+¨<£ 1983Ö’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
qã¨ÎiOKåÅx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩOk. P ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ÃѶ_»ˆ~+¨<£#∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ PǨfixOz Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞ qã¨Î~°}‰õΩ Hõ$+≤
KÕã≤# "åiÖ’ Éèí∂=∞Ü«∞º XHõ~°∞. „Ѩ^è•#OQÍ HõsO#QÆ~ü,
PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡Å qã¨Î~°} ÉÏ^茺`« PÜ«∞# KÕѨÏì_»∞. ÃѶ_»ˆ~+¨<£
`≥ÅOQÍ}‰õΩ qã¨ÎiOz# „Hõ=∞OÖ’ Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞OÖ’
XHõ H˘`«Î =~°=_ç =zÛOk. „Ѩu ã¨=∞㨺#∞ =~°æ ^Œ$+≤ì`À qâı¡+≤OKÕ
Éèí∂=∞Ü«∞º q^Œº ѨÅ∞ Ü«∂[=∂<åºÅÖ’¡ LO_»_®xfl, Z~Ú_≥_£
Láê^蕺ܫÚŠѨ@¡ q=Hõ∆, „Ѩ`ÕºH˜Oz „ÃÑ·"Õò J<£ Z~Ú_≥_£
Láê^蕺ܫÚÅ "≥˜ìH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨Å∞KÀ@¡ L^Œº=∂Å∞
L^èŒ$`«OQÍ ™êQÆ_»OÖ’ Éèí∂=∞Ü«∞º PÖ’K«#Å∞, Hõ$+≤ `À_»Ê_®¤~Ú.
q^Œº „Ѩ*Ï™êfiq∞H©HõiOK«|_®Åx, XˆH Ü«∂[=∂#ºOÖ’
q^•º áêÅ<å (lÖÏ¡ É’~°∞¤Å ^•fi~å) H˘#™êQÍÅx, H˘~îåi
¿Ñ~˘¯#fl@∞¡ L=∞‡_ç áê~î°âßÅ ^•fi~å ã¨=∂# q^Œº#∞
JOkOKåÅx, x`åº=ã¨~° =ã¨∞Î=ÙÅ ^èŒ~°Å∞ `«yæOKåÅx, Ô~·`«∞Å∞
ѨO_çOz# ѨO@ʼnõΩ y@∞ìÉÏ@∞ ^èŒ~° HõeÊOKåÅx L^Œº=∂Å∞
KÕѨ@ì_»O [iyOk. Láê^蕺ܫÚ_»∞ ã¨=∂[OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞#x,
™ê=∂lHõ Ѩi=~°Î# L^Œº=∞OÖ’ Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞O
ÉèÏQÆ"Õ∞#x, Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞O W`«~° L^Œº=∂Å`À
ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã¨∞HÀ"åeû# J=ã¨~åxfl QÆ∞iÎOѨKÕâß_»∞.
Láê^蕺ܫÚʼnõΩ Ãã·^•ÌOuHõ J=QÍǨÏ# HõeÊ¿ãÎ L^Œº=∂xH˜
Láê^蕺ܫÚÅ∞ Éè∫uHõâ◊H˜ÎQÍ =∂~°∞`å~°#fl #=∞‡HõO`À ѨÅ∞
ã¨=∞HÍb# JOâßÅÃÑ· QÀ+¨µìÅ∞, K«~åÛ"ÕkHõÅ∞, ã¨^Œã¨∞ûÅ∞,
J^茺ܫ∞# `«~°QÆ`«∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ã¨O„Ѩ^•Ü«∂xH˜ Éèí∂=∞Ü«∞º
NHÍ~°O K«∞Ïì_»∞. `å#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `«`«fiâß„ã¨ÎO, ~å[H©Ü«∞
J~°úâß„ã¨ÎO É’kèOKÕ"å_»∞. ^ÕjÜ«∞ J=ã¨~åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ
=∞# q^Œº q^è•#O =∂~åÅx, q^•º~°∞÷ÅÖ’ =∂#= qÅ∞=Å∞,
âß„ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊù^ä•xfl ÃÑOKÕ q^èŒOQÍ É’^èŒ# [~°∞QÍÅx _ç=∂O_£
KÕ¿ã"å_»∞. JO^Œ∞‰õΩ ÃѶ_»ˆ~+¨<£ ѨH∆Í# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ q^•º

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
„Ѩ}ÏoHõ, áê~î°º ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂Åx „áÈ`«ûÇ≤ÏOKå_»∞.
`å#∞ 'âß„ã‘ÎÜ«∞ q^Œº— J<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl =∂iÛ 2013Ö’
„ѨK«∞iOKå_»∞.
áêʼnõΩÅ q^è•<åÅ∞– `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
1947 PQÆ+¨µì 15# „a˜+π „Ѩ`«ºHõ∆ =Å㨠áêÅ# =Úyã≤#
`«~åfi`« JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# ^ÕjÜ«∞ áêʼnõΩÅ∞ J^Õ =Åã¨
HÍÅO <å˜ K«ÏìÅ#∞, ^ÀÑ≤_ô 'Jaè=$kú— q^è•<åÅ#∞ J#∞ã¨iã¨∂Î
Jaè=$kú, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, ã¨=∞ ã¨=∂[O
=O˜ J<ÕHÍ<ÕHõ JO^Œ"≥∞ÿ# Ѩ^•Å∞ Jiy áÈ~Ú# iHÍ~°∞¤ÖÏ
<å˜ #∞O_ç <Õ˜ =~°‰õΩ =e¡ã¨∞Î<åfl~°∞. ™ê„=∂[º"å^ŒO`À
q∞ÖÏY`≥·# Éèí∂™êfi=∞º, ^ŒàÏs |∂~°∞˚"å =~°æáêÅ# "åã¨Î"åxH˜
KåÅ Hõ$Ï~°"≥∞ÿOk. Jk „Ѩ[Å U XHõ¯ =∞øeHõ ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯iOK«^Œ∞. ÃÑ@∞ì|_ç^•s q^è•#O JO>Ë<Õ Jã¨=∂#
Jaè=$kú. Ѷ¨e`«OQÍ ^Õâ◊OÖ’x ѨÅ∞ „áêO`åÅ∞, „Ѩ[Å =∞^茺
ÃÑiy# Jã¨=∂# Jaè=$kú WO^Œ∞‰õΩ „Ѩ|Å x^Œ~°≈#O. JÖψQ
'qâßÅO„^èŒÖ’ „Ѩ*Ï~å[ºO— J#flk <Õu c~°Ö’ <≥~Úº K«O^ŒOQÍ
ã¨"≥∞ÿYº PO„^èŒ ~å„+¨ìOÖ’ `≥ÅOQÍ} J#∞Éèí="Õ∞ WO^Œ∞‰õΩ
x^Œ~°≈#O. PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ ã¨OѨ#fl =~åæÅ∞ UH͉õΩÅ∞HÍ~°∞.
"å~°∞ =∞# ^Õâ◊ ™ê÷~Ú Ñ‘_»‰õΩÅ∞, JkèHÍ~°™êfi=∞ºO,
™ê„=∂[º"å^Œ∞Å`À Jxfl q^è•Å ÃÑ#"Õã¨∞H˘x =Ù<åfl~°∞.
™ê„=∂[º"å^Œ∞Å „ѨÜ≥∂[<å~°÷O ã¨$+≤ìOz#^Õ JO`«~°OyHõ =Åã¨.
„áêOfÜ«∞ =Å㨠áêʼnõΩÅ ã¨$+≤ì ‰õÄ_® "åi Ѷ¨e`«"Õ∞. HÍ=Ù#
JO`«~°OyHõ =Å㨠áêʼnõΩʼnõΩ JO_»QÍ L#fl ^ÕjÜ«∞ ^ŒàÏs
|∂~°∞˚"å =~åæxfl, "åiH˜ JO_»QÍ L#fl ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å#∞
=ºuˆ~H˜OK«=Åã≤O^Õ. `≥ÅOQÍ}©Ü«ÚÖ’¡<Õ QÆÅ PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ =Å㨠áêʼnõΩʼnõΩ ^ŒàÏsÅ∞QÍ =º=ǨÏiOKÕ
‰õΩHõ¯=¸u Ñ≤O^≥Å#∞ =ºuˆ~H˜Oz F_çOK«_»O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ
Jx"å~°ºO. ZO^Œ∞HõO>Ë 1980= ^Œâ◊HõO #∞O_ç ™ê„=∂[º"å^Œ
„ѨѨOpHõ~°} ¿Ñ~°∞`À #Ü«∂=Å㨠^ÀÑ≤_ô Ѩ^Œúux ˆHO„^ŒO,
~å„+¨ìO J#∞ã¨iã¨∞Î<åfl~Ú. JO^Œ∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =∞# ^Õâ◊
áêʼnõΩÅ∞ 1991#∞O_ç Pi÷Hõ ã¨O㨯~°}Å ¿Ñ~°∞`À
™ê„=∂[º"å^•xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∂Î ^Õâ◊ =#~°∞Å#∞, „â◊=∞#∞,
=∂Ô~¯ò#∞ |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ʼnõΩ Hõ@ìɡ_»∞`«∞<åfl~°∞. XHõ¯_»∞QÆ∞
=ÚO^Œ∞ˆHã≤ K«O„^ŒÉÏ|∞ 1990= ^Œâ◊HõOÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò#∞
„ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ „ѨÜ≥∂QÆâßÅQÍ =∂~åÛ_»∞. L`«ÊuÎ ˆHO„nHõ~°},
ÃÑ@∞ì|_»∞Å ˆHO„nHõ~°}, =∂Ô~¯@¡ ˆHO„nHõ~°}, =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô
nx q^è•#O. Ѷ¨e`«OQÍ ~å[ºO |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å KÕ`«∞Ö’¡
J}z"Õ`« ™ê^èŒ#OQÍ =∂iOk. áêÅ#Ö’ á¶êã≤ã¨∞ì,
q∞e@Ô~·[O@∂ ã¨fiÉèÏ=O ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk.
`≥ÅOQÍ} =O^ŒÖÏk ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ Jxfl ~°OQÍÅÖ’
^ÀÑ≤_ôH˜, J}z"Õ`«Å‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞#flk. qâßÖÏO„^èŒÖ’ Wk
=∞iO`« ÃÑiyOk. D „Ѩ`ÕºHõ Ñ‘_»# KÕ`« Jxfl ~°OQÍÖ’¡ q=Hõ∆‰õΩ
QÆ∞iHÍ=_»OKÕ`« `≥ÅOQÍ}©Ü«ÚÖ’¡ `å=∞O`å XHõ@<Õ „Ѩ`ÕºHõ
Jã≤÷`«fi ÉèÏ=# „Hõ=∞OQÍ Jaè=$kú K≥OkOk. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Ö’¡
ǨωõΩ¯Å`À áê@∞ `«=∞#∞ `å"Õ∞ áêeOK«∞HÀ"åÅ<Õ K≥·`«#ºO
ÃÑiyOk. P "Õ∞~°‰õΩ J<ÕHõ ^Œá¶êÅ∞QÍ áÈ~åÏÅ∞, u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞¡
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} "≥#∞HõÉÏ@∞`«#O ã¨=∞㨺 ˆH=ÅO Pi÷Hõ
ã¨=∞㨺 HÍ^Œx, Wk ™êOѶ≤∞Hõ, ™êO㨯 $uHõ, ~å[H©Ü«∞ ã¨=∞㨺
‰õÄ_® J#flk ã¨∞ã¨Ê+¨ìO. JO^Œ∞=Å# `«=∞ =#~°∞Å∞ `«=∞ˆH
K≥O^•Åx, `«=∞#∞ `å"Õ∞ áêeOK«∞HÀ"åÅ<Õ K≥·`«#ºO
~å[H©Ü«∞"≥∞ÿOk. ~å*ϺOQÆ|^ŒÌ"≥∞ÿOk. D _ç=∂O_»∞ `å=Ú
Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl q=Hõ∆, Jã¨=∂#`«Å∞, ^ÀÑ≤_ô, Ñ‘_»#Å
=ºuˆ~Hõ`«Å #∞Oz L^ŒƒùqOz#O^Œ∞# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿOk.
<åºÜ«∞"≥∞ÿOk ‰õÄ_®.
1984Ö’ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =KåÛHõ
`≥ÅOQÍ} =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô =∞iO`«QÍ ÃÑiyOk. q=Hõ∆
ÃÑiyOk. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ K«∞@∞ì ѨHõ¯Å Éèí∂=ÚÅ∞ PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ ã¨OѨ#fl =~åæʼnõΩ „ѨÉèí∞`«fiO JѨÊ#OQÍ Hõ@ìɡ˜ìOk.
=ÚYºOQÍ K«O„^ŒÉÏ|∞ ™ê„=∂["å^Œ∞Å „ѨÜ≥∂[<å~°÷O
„ѨѨOpHõ~°}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ~°∂á⁄OkOz# q[<£ 2020 Ѩ^äŒHõO
„ÃÑ·"Õ©Hõ~°}, HÍ~Àʈ~ò =º=™êÜ«∞O, HÍ~˘Êˆ~ò q^Œº–"≥·^ŒºO,
ã¨aû_ôÅ HÀ`«, HÍ~˘Êˆ~ò "≥∞<≥*ò"≥∞OòÖ’ ÉèÏQÆOQÍ HÍO„ωõΩì
L^ÀºQÍŠѨ^Œúu ~°OQÆ"≥∞Hͯ~Ú. 1986Ö’ `≥ÅOQÍ} ã¨ì_ô
ÃãO@~ü U~°Ê_çOk. 1990= ^Œâ◊HõOÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜
L™ê‡xÜ«∂ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ c*ÏÅ∞ Ѩ_®¤~Ú. H˜ëÈ~üÔ~_ç¤,
=∞<ÀǨÏ~ü Ô~_ç¤Å∞ `≥ÅOQÍ} q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∂Å∞ Ãјì
J_»áê^Œ_»áê JÅ[_»∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl P ^Œâ◊Ö’<Õ `≥ÅOQÍ}
W<£Ñ¶¨ˆ~‡+¨<£ „@ã¨∞ì U~åÊ_®¤~Ú. PKå~°º ˆHâ◊=~å=Ù *Ï^Œ"£,
<å@ºHõàÏ „ѨÉèÏHõ~ü, [~°fleã¨∞ì áêâ◊O Ü«∂^Œyi WÏ¡ Z=iH˜
`Àz# Ѩ^Œú`«∞Ö’¡ "åà◊√¡ `≥ÅOQÍ}"å^•xfl ã¨r=OQÍ LOK«∞`«∂
=KåÛ~°∞. „á⁄ÃѶã¨~ü [Ü«∞â◊OHõ~ü „áÈ`åûǨÏO`À L™ê‡xÜ«∂
qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O „á⁄ÃѶã¨~°∞¡ ÅHõ∆ ‡}ü, ǨÏi<å^ä£, ã≤OǨ„k, Ñ‘.ZÖò.
qâıfiâ◊fi~ü ~å=Ù ÖÏO˜ J<ÕHõ =∞Ok "Õ∞^è•=ÙÅ∞ Hõeã≤ 'ÃãO@~ü
Ѷ¨~ü `≥ÅOQÍ} ã¨ì_ôãπ— U~åÊ@∞ KÕã≤ `≥ÅOQÍ} "≥#∞HõÉÏ@∞
`«<åxH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ J^茺ܫ∞#O KÕã≤ „ѨK«∞iOKå~°∞. JѨʘˆH
QÍ^≥ W#flÜ«∞º '^ŒQÍѨ_»¤ `≥ÅOQÍ}— ¿Ñ~°∞`À qq^èŒ ~°∂áêÖ’¡
L#fl PO„^èŒ =Å㨠^ÀÑ≤_ô g∞^Œ „ѨK«∞~°}Å∞, ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î
H˘`«Î PÖ’K«#ʼnõΩ c[O "Õâß_»∞. WÏ¡ 1995–96 <å˜H˜
`≥ÖOQÍ} PHÍOHõ∆ =∞m§ zQÆ∞iOzOk.
D ѨÓ~°fi ~°OQÆOÖ’<Õ 1996 Éèí∞=#yi ã¨Éèí, P `«~°∞"å`«
1997Ö’ =~°OQÆÖò _çHõ¡ˆ~+¨<£, 1998Ö’ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí
U~°Ê_çOk. Éè∫QÀoHõ qÉèí[# =∂„`«"Õ∞ H͉õΩO_® `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ʼnõΩ WHõ¯_ç =#~°∞Å g∞^Œ, Éèí∂q∞, hà◊¡g∞^Œ JkèHÍ~°O
HÍ"åÅ#fl „Ѩ}ÏoHõ`À „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ѨÙ<å^Œ∞Å g∞^Œ `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ìO HÍ"åÅ#fl _ç=∂O_»∞#∞ '[#ã¨Éèí— =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥zÛOk.
K«O„^ŒÉÏ|∞ [#ã¨Éèí g∞^Œ f„= x~°ƒùO^•xfl „ѨÜ≥∂yOz,
HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞, HõàÏHÍ~°∞Å#∞ pHõ˜ ^ŒO_»∞ KÕ`« ǨÏ`«º
KÕ~ÚOKå_»∞. D HÍÅOÖ’ [#ã¨Éèí Hõhfi#~üQÍ Éèí∂=∞Ü«∞º
HÍ~°ºHõ~°ÎÅÖ’ =∞<À^è≥·~°ºO xOáê_»∞. WO`«‰õΩ =ÚO^Õ „Ѩ*Ï
QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ QÆ^ŒÌ~üÃÑ·# ~å[ºO JQÆO`«‰õΩÅ KÕ`« HÍÅ∞ÊÅ∞

9. 9 Ѷ≤„|=i,2014
[iÑ≤OzOk. L^Œº=∞O ã¨Î|ú`«Ö’H˜ "≥o§Ok. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
2001Ö’ ©.P~ü.Zãπ. Pq~°ƒùqOzOk. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ},
™ê=∂lHõ `≥ÅOQÍ} PHÍOH˜∆OKÕ â◊‰õΩÎÅ∞ 2006Ö’
SHõºHÍ~°ºK«~°}QÍ, P `«~åfi`« ã¨=∞#fiÜ«∞ Hõq∞©QÍ L^Œº=∂Å∞
KÕâß~Ú. ZxflHõÅ∞, LѨ ZxflHõÅ K«∞@∞ì Ѩi„Éèíq∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xfl „Ѩ*Ï L^Œº=∞OQÍ =∞ÅK«_®xH˜, ZxflHõÅ ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} ~å^Œ∞. L^Œº=∂Å ^•fi~å `≥ÅOQÍ}
™êkèOK«∞HÀ"åÅ#fl x<å^ŒO`À QÆ^ŒÌ~ü <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ 2010
JHÀì|~üÖ’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò Pq~°ƒùqOzOk. ^•xH˜
2012Ö’ Éèí∂=∞Ü«∞º J^茺‰õ∆Ω_»∞ JÜ«∂º_»∞. `«# q^•ºi÷ ^Œâ◊Ö’
ZuÎ# `≥ÅOQÍ} *ˇO_®#∞ =∞m¡ Éèí∂*ÏxH˜ Z`«∞ΉõΩ<åfl_»∞.
áÈÅ=~°O, ã≤OQƈ~}˜ „ÃÑ·"Õ©Hõ~°}, =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô q+¨Ü«∂Ö’¡
Éèí∂=∞Ü«∞º `«∞k âßfi㨠=kÖË =~°‰õΩ ™êyOz# áÈ~å@O
=∞~°∞=ÖËxk.
„Ѩ[Å`À =∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿ „Ѩ*ÏK≥·`«#ºO ^•fi~å ã¨=∂*Ïxfl =∂ˆ~Û
L^Œº=∞ =∂~åæxfl Éèí∂=∞Ü«∞º ZOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. ÉèÏ~°`« ^Õâ◊
™ê=∂lHÍi÷Hõ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞, ^Õâ◊OÖ’x qq^èŒ *Ï`«∞Å∞ ™êyã¨∞Î#fl
áÈ~åÏÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕâß~°∞. ZSÑ≤P~üZѶπ _èçb¡Ö’
1995Ö’ '*Ï`«∞Å ã¨=∞㨺—ÃÑ· x~°fiÇ≤ÏOz# Ããq∞<å~°∞Ö’
áêÖÁæ<åfl~°∞. =∞#ÖÏO˜ J~°ú=Åã¨, J~°ú Éèí∂™êfi=∞º ^Õâ◊OÖ’
*Ï`«∞Å ã¨=∞㨺 #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=OÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞#x,
Jã¨Å∞ U =~åæÅ∞ ^Õâ◊OÖ’x *Ï`«∞Å#∞ Ñ‘_çã¨∞Î<åflÜ«∞x J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩO>Ë Jq Éèí∂™êfi=∞º, ^ŒàÏs |∂~°∞˚"å =~åæÅx
ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`ÀOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „Ѩu *ÏuÖ’ =~åæÅ∞OÏ~Ú.
J~Ú`Õ *Ï`«∞Å q=ÚH˜Î áÈ~åÏÖ’¡ Z=i „ѨÜ≥∂[<åÅ H˘~°‰õΩ
=∞#O áÈ~å_®e? Z=i q=ÚH˜Î H˘~°‰õΩ áÈ~å_®e? ¿ãfiK«Ûù,
ã¨=∂#`«fiO, ѨÙ~Àaè=$kú Z=iH˜ ^Œ‰õΩ¯`å~Ú? ÖÏO˜ „Ѩâ◊flÅ∞
"Õã¨∞‰õΩO>Ë ["å|∞Å∞ =~°æ ^Œ$HõÊù^äŒOÃÑ·# P^è•~°Ñ¨_ç LOÏ~Ú.
JO^Œ∞ˆH *Ï`«∞Å q=ÚH˜Î ã¨=∞㨺 g∞^Œ „âßq∞Hõ =~°æ ^Œ$HõÊù^äŒO
"Õ~°∞, |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º Ñ‘_»Hõ áêÅHõ =~åæÅ ^Œ$HõÊù^äŒO "Õ~°∞.
JO^Œ∞=Å¡<Õ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} „âßq∞Hõ =~°æ ^Œ$HõÊù^äŒO.
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O Éèí∂™êfi=∞º, |∂~°∞˚"å,
™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÖˇ·# HÍi‡Hõ Hõ~°¬Hõ =~åæÅ`À ‰õÄ_ç#
SHõº ã¨OѶ¨∞@# ^•fi~å ™êQÍÅx Éèí∂=∞Ü«∞º Hõ$+≤ KÕâß_»∞.
JOu=∞OQÍ *Ïu q=ÚH˜Î L^Œº=∞O =~°æ áÈ~å@"Õ∞. JO>Ë
Éèí∂™êfi=∞ºO, ^ŒàÏs |∂~°∞˚"å, ™ê„=∂[º"å^•Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ
áÈ~å_»‰õΩO_® „Ѩ[ʼnõΩ =#~°∞ÅÃÑ· JkèHÍ~°O, ¿ãfiK«Ûù, „Ѩ*Ï`«O„`«
ǨωõΩ¯Å∞ Éèí∞HõÎOÖ’H˜ ~å=Ù.
ˆ~Ѩ٠U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ Pi÷Hõ ~å[H©Ü«∞ HÍ~åºK«~°}
U q^èŒOQÍ LO_»É’`«∞#flk? WѨʘ ã¨=∞㨺Å#∞ U q^èŒOQÍ
Ѩi+¨¯iOK«É’`«∞<åfl~°∞? ^Œo`«∞Å∞, Pn"åã‘Å∞, "≥∞ÿ<åsìÅ∞,
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ J^Œ#OQÍ á⁄O^Õ ~å~ÚfÅ∞ ZÖÏ LOÏ~Ú J#fl
q+¨Ü«∞OÖ’ Éè∫QÀoHõ `≥ÅOQÍ} HÀˆ~ "åiÖ’ ã¨Ê+¨ì`« ÖË^Œ∞.
„Ѩ*Ï rq`åÅ#∞ z„^èŒO KÕã¨∞Î#fl Ãã*òÅ∞, FÃÑ<£ HÍã¨∞ìÅ∞,
áÈÅ=~°O x~å‡}O, J„Hõ=∞ Éèí∂ P„Hõ=∞}Å∞, „Ѩ[Å
r=<å^è•~åÅ#∞ H˘Å¡Q˘_»∞`«∞#fl q^èŒfiOã¨Hõ~° „ѨѨOpHõ~°}
Jaè=$kú #=¸<å, ¿Ñ^ŒiHõO, x~°∞^ÀºQÆO, Jq^Œº, Éèí∂ã¨=∞㨺Å
Ѩ@¡ ~åÉ’ÜÕ∞ áêÅHõ=~åæÅ∞ ZÖÏ ã¨ÊOk™êÎ~Ú? J<Õ ã¨Oâ◊Ü«∂Å∞
ã¨~°fi„`å q#=ã¨∞Î<åfl~Ú. Éèí∂=∞Ü«∞º =∂„`«O |∂~°∞˚"å áêÅHõ
=~åæÅ∞ D ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ѩiëê¯~°O K«∂ѨÖË=x, g˜ ™ê^èŒ#‰õΩ
HÍi‡Hõ =~°æ <åÜ«∞Hõ`åfi#, =~°æ ^Œ$+≤ì`À „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}
U~°Ê_Õ =~°‰õΩ L^Œºq∞OKåÅx ^Œ$_è»"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O Hõey
L<åfl~°∞. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}Ö’ =∂„`«"Õ∞ „Ѩ*Ï`«O„`«
ǨωõΩ¯Å‰õΩ, „Ѩ[Å r=# Éèí„^Œ`«‰õΩ Ǩq∞ LO@∞O^Œx JO^Œ∞‰õΩ
qâßÅ „Ѩ*Ï L^Œº=∞ x~å‡}"Õ∞ (HÍi‡Hõ, Hõ~°¬Hõ, q^•ºi÷, "Õ∞^è•=ÙÅ
SHõº`«`Àáê@∞ Zã‘û, Zã‘ì, aã‘, =∞Ç≤Ïà◊, "≥∞ÿ<åsìÅ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO)
„Ѩ*τѶ¨Oò ÅHõ∆ ºO Jx 24# |+‘~üÉÏQ∑ „ÃÑãπ Hõ¡ÉòÖ’ [iy#
'„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}-Kåi„`«Hõ Ѩ„`åÅ∞— ѨÙã¨ÎHÍq+¨¯~°}
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨHõ˜OK«_»O QÆ=∞<å~°›O.
`≥ÅOQÍ}Ö’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, ã¨O㨯 $u, ~å[H©Ü«∞ ã¨fiÜ«∞O
áêÅ# ^Õx Éèí∂q∞HõQÍ xÅ|_»QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok? "å˜H˜ ѨÙ<åk
Uq∞˜? D „Ѩâ◊flÅ∞ =ÚYº"≥∞ÿ#q, x~°‚Ü«∂`«‡Hõ"≥∞ÿ#q.
„áêOfÜ«∞ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, ™êfi=ÅO|#, ã¨fiÜ«∞O áÈ+¨HõO
ÖÏO˜q ™ê~åOâ◊OÖ’ „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç Jaè=$kúÃÑ·<Õ
P^è•~°Ñ¨_ç LOÏ~Ú. ™ê„=∂[º"å^ŒO ÖË^• |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞
U ^Õâ◊OÖ’<≥·<å, U „áêO`«OÖ’<≥·<å ã¨fi`«O„`« ÃÑ@∞ì|_ç Jaè=$kú
H͉õΩO_® x~Àkè™êÎ~Ú. „Ѩã¨∞Î`« ™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOpHõ~°}
„^Œ=º ÃÑ@∞ì|_ç PkèѨ`«º HÍÅOÖ’ ™êQÆ∞`«∞#fl^ŒO`å W^Õ. HÍ=Ù#
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} JO>Ë ™ê~åOâ◊OÖ’ ™ê„=∂[º "å^•xfl
=ºuˆ~H˜OK«_»"Õ∞. WO`«HÍÅO PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ =Åã¨"å^Œ∞Å∞
`«=∞ ÃÑ@∞ì|_»∞Å P^è•~°OQÍ<Õ ~å[H©Ü«∞OQÍ `≥ÅOQÍ}#∞
=Åã¨QÍ =∂~°∞ÛH˘x Jxfl~°OQÍÅ#∞ âßã≤OKå~°∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’
ã¨fiÜ«∞O áêÅ#`À ‰õÄ_ç# `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
`≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOK«_»O, xi‡OK«_»O „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç
Jaè=$kú ^•fi~å<Õ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞=Å# „áêOfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç Jaè=$kú Jx"å~°ºOQÍ PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞Å
ÃÑ@∞ì|_çx, ^•xH˜ =∞^ŒÌ`«∞xã¨∞Î#fl W`«~° PkèѨ`«º–^ÀÑ≤_ô
ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ =ºuˆ~H˜OKÕ „áêuѨkHõÃÑ·#<Õ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
`≥ÅOQÍ} x~å‡}O ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. WO^Œ∞‰õΩ J#º ÖË^•
=∞~À=∂~°æO ÖË^Œ∞. WO^Œ∞‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ# ÖË^• Tyã¨ÖÏ_Õ U"≥·YÔ~·#
`≥ÅOQÍ} 㨺ܫ∞OáêÅ##∞, ™êfi=ÅO|##∞ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO#∞
JÉÏã¨∞áêÅ∞ KÕ™êÎ~Ú. ÖË^• <Õ~°∞QÍ „ѨѨOpHõ~°}#∞ `«ÅÔH`«∞ÎH˘<Õ
„Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ ^ŒàÏs áêÅ#QÍ kQÆ*Ï~°∞`«∞O^Œx K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOpHõ~°} q^èŒfiOã¨Hõ~° Jaè=$kú #=¸<å
=ºuˆ~HõOQÍ ^èŒ$_è»"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊO`À L^Œºq∞OK«=eû LO@∞Ok.
JO^Œ∞‰õΩ qâßÅ „Ѩ*Ï SHõº ã¨OѶ¨∞@# U~åÊ@∞ `«Hõ∆} J=ã¨~°O.
P „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ™êQÆ∞`«∞#fl „Hõ=∞OÖ’<Õ Éèí∂=∞Ü«∞º =∞~°}˜OK«_»O
qëê^ŒHõ~°O.

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=ÚyOѨÙ:
q=Hõ∆, =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô, J}z"Õ`«Å‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ XHõ „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìO HÍ"åÅx W"åfià◊
`≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl áêÅHõ =~åæÅ∞ JO@∞<åfl~Ú. HÍx PkèѨ`«º
PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ =Å㨠áêʼnõΩʼnõΩ aè#fl"≥∞ÿ# ZÖÏO˜
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∞O `«=∞
ÅHõ∆ ºOQÍ LO^À, LO@∞O^À WѨʘ =~°‰õΩ „Ѩ[Å
=ÚO^Œ∞OK«_»OÖË^Œ∞. q^èŒfiOã¨Hõ~°"≥∞ÿ# „ѨѨOpHõ~°} Jaè=$kú
#=¸<å, ~å[ºÇ≤ÏOã¨ÖÏO˜ „Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# „Ѩã¨∞Î`« áêʼnõΩÅ
q^è•<åʼnõΩ ZÖÏ aè#fl"≥∞ÿ# q^è•<åÅ∞, áêÅ# JOk™êÎ~À
„ѨHõ˜OK«_»OÖË^Œ∞. áêÅHõ=~åæÅ∞ Uk =∂Ï¡_ç<å, Uk KÕã≤<å
„Ѩ[Å HÀ}O #∞O_ç H͉õΩO_® `«=∞ JkèHÍ~° HÀ}O #∞O_Õ#x
"åi "≥·Y~°∞Å∞ ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. g˜x „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"å^Œ∞Å∞,
L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞, |∞kÌr=ÙÅ∞ J~°÷O KÕã¨∞H˘x „Ѩ[Å rq`åÅ#∞
"≥∞~°∞QÆ∞ѨiKÕ, ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#ÖËx =º=ã¨÷ H˘~°‰õΩ, „Ѩ*ÏǨωõΩ¯Å∞
Ѩi_è»qÖË¡ `≥ÅOQÍ}#∞ ѨÙ#ifli‡OK«∞HÀ"åeû LOk.
Ãã·^•úOuHõ, ~å[H©Ü«∞ J=QÍǨÏ#Ö’, PK«~°}Ö’ ^Œ$_è»OQÍ
xÅ|_Õ Éèí∂=∞Ü«∞º 1969 #∞Oz `«∞kâßfi㨠=kÖË=~°‰õΩ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ KÕÜ«¸`«xã¨∂Î, <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∂Î
L^Œº=∂xfl L^èŒ$`«Ñ¨~°KÕO^Œ∞‰õΩ `«#=O`«∞ Hõ~°Î"åºxfl x|ƒ~°OQÍ,
x|^Œú`«`À x~°fiiÎOKå_»∞. ~å„+¨ìѨu #∞O_ç JÃãOc¡H˜ =zÛ#
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ aÅ∞¡Ö’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ "Õ∞Å∞ KÕ¿ã
JOâßÅHõO>Ë H©_»∞ KÕ¿ã JOâßÅ∞ Z‰õΩ¯=x "≥Ú^Œ@QÍ
ã¨ÊOkOzOk Éèí∂=∞Ü«∞º<Õ. POHõ∆Å∞ ÖËx `≥ÅOQÍ} HÍ"åÅx.
„áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ KÕã≤# Y~°∞ÛÅ P^è•~°OQÍ JѨCÅ∞ ѨOKåÅx,
L=∞‡_ç ~å[^è•x Ô~O_»∞ ã¨O=`«û~åÅHõO>Ë Z‰õΩ¯= =^ŒÌx,
QÆ=~°fl~°‰õΩ âßOuÉèí„^Œ`«Å∞ JѨÊyOK«_»O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å <À~°∞
<˘Hõ¯_®xˆH#x, áÈÅ=~°O x~å‡}ÏxH˜ *ÏfÜ«∞ Ǩϟ^• W=fi_»O
HÍ~˘Êˆ~ò „ѨÜ≥∂[<åňH#x aÅ∞¡Ö’x =ºuˆ~Hõ JOâßÅ#∞
ZuÎK«∂áê_»∞ JÖψQ L#fl`« ™êOˆHuHõ q^Œº, "≥·^Œº q^Œº ã¨Oã¨÷Ö’¡
„Ѩã¨∞Î`«O J=∞Å=Ù`«∞#fl HÀÏÜÕ∞ QÆi+¨ìOQÍ =∞~À Ѩ^Õà◊¡áê@∞
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞Ö’ H˘#™êQÆ∞ `«∞O^Œ#_»O `≥ÅOQÍ} q^•º~°∞÷ʼnõΩ
#+¨ì^•Ü«∞HõO. „ѨÉèí∞`«fi q^•ºã¨Oã¨÷Å`Àáê@∞ „ÃÑ·"Õò Z~Ú_≥_£,
„ÃÑ·"Õò J<£Z~Ú_≥_£ q^•º ã¨Oã¨÷Ö’¡#∂ W^Õ HÀÏ
J=∞Å=Ù`«∞O^Œ#_»O ^•~°∞}O. HÍ|˜ì ˆHO„^Œ–*ÏfÜ«∞ L#fl`«
q^•º ã¨Oã¨÷Ö’¡H˜ =∂„`«"Õ∞ L=∞‡_ç „Ñ¨"ÕâßÅ∞O_Õ q^èŒOQÍ aÅ∞¡Ö’
ã¨=~°}Å∞ `Õ"åÅx, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ aÅ∞¡Ö’ "≥O@<Õ ã¨=~°}Å∞
KÕÜ«∂Åx `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò J^茺‰õ∆ΩxQÍ Éèí∂=∞Ü«∞º
"≥Ú^Œ@QÍ JdÅѨHõ∆ ã¨=∂"Õâ◊O x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. Láê^蕺ܫ∞
L^Œº=∞OÖ’, „Ѩ*Ï L^Œº=∞OÖ’ PÜ«∞# K«∂Ñ≤# K˘~°=, PÜ«∞#
„Ѩ^Œi≈Oz# L^Œº=∞ jÅ`« Láê^蕺ܫÚʼnõΩ, L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ
ã¨∂ÊùiÎ^•Ü«∞HõO. `≥ÅOQÍ} ã¨=∂*Ïxfl „Ѩ*Ï™êfiq∞H© HõiOK«_»O
^•fi~å<Õ „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺ʼnõΩ Ѩiëê¯~°O Åaèã¨∞ÎO^Œx
^Œ$_è»OQÍ qâ◊fiã≤OKå~°∞. PÜ«∞# L^Œº=∞ã¨∂ÊùiÎx ã‘fiHõiã¨∂Î,
PÜ«∞# P^Œ~å≈Å#∞ PÅO|#O KÕã¨∞H˘x, PÜ«∞# PtOz#
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#‰õΩ JOH˜`«O HÍ=_»O =∂„`«"Õ∞
PÜ«∞#‰õΩ =∞#q∞=fiQÆeˆQ x["≥∞ÿ#, ã¨Ô~·# x"åo.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl J#fl F Éèí∂=∞#fl
#_çÑ≤Oz# <Õ`«"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
1. HõsO#QÆ~ü Hõ#fl^Õ HÍKåѨÓ~ü H˘_»∞‰õΩ"Õ
QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ QÆ∞~°∞=Ù"Õ ~å[H©Ü«∞ QÆ∞~°∞=Ù"Õ II~åII
~å[H©Ü«∞ =HõÎ"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
âߢã‘ÎÜ«∞ q^Œº"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
2. J~°"≥·`˘q∞‡k =O@<Õ PO^Àà◊# =O@<Õ
`˘OÉˇÂƒù P~°∞ =O><Õ =∞e^Œâ◊ =∞Å∞ѨÙ"Õ II=∞II
„Ѩ*Ï™êfi=∞º"åk"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
[#ã¨Éèí x~å‡`«"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
3. ǨωõΩ¯Å x<å^Œ"Õ∞ `≥ÅOQÍ} k‰õΩ¯"Õ
~årѨ_»x ^èÀ~°}Ë ~årÖËx áÈ~°∞"Õ
HÍ~åºK«~°} Hõq∞©"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
áÈ~°∞áê@ =∂@"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
4. [y`åºÅ Ü«∂„`«"Õ QÀ^•=i L~°∞‰õΩ"Õ
„áê}Ç≤Ï`« áê~°∞_Õ ã≤OQƈ~}˜ zǨÏfl"Õ∞
„Ѩ*Ï L^Œº=∂xH˜ J#fl F Éèí∂=∞#fl
L^Œº=∞ ^Œ$=`å~°"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
5. Ñ≤P~ü˜Ü«Ú =O@<Õ ZÑ≤˜ZѶπ =O@<Õ
_ç˜ZѶπ =O@<Õ n~°…HÍÅ áÈ~°∞"Õ
Láê^蕺ܫ∞ ã¨"≥∞‡"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
6. L^Œº=∂Å ÉÏ@"Õ áÈ~å@O Ñ≤Å∞ѨÙ"Õ
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#"Õ „Ѩ*τѶ¨Oò <Õ`«"Õ
Z„~°*ˇO_® "≥Å∞QÆ∞"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
Z„~°„~°x [O_®"Õ J#fl F Éèí∂=∞#fl
áê@
~å[#iûOǨÏ
L^Œº=∂Å Éèí∂=∞#fl
T T

11. 11 Ѷ≤„|=i,2014
`≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ _çÃãO|~ü 24 J`«ºO`« ^Œ∞iú#O.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[ŠѨHõ∆áêu P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º™ê~ü
J#∞=∂<åã¨Ê^ŒOQÍ ~À_»∞¤ „Ѩ=∂^ŒOÖ’ =∞~°}˜OK«_»O
`≥ÅOQÍ}Ö’x „Ѩ*Ï™êfi=∞º "å^Œ∞ÅOkix â’Hõã¨O„^ŒOÖ’
=ÚOK≥uÎOk. `≥ÅOQÍ} HõÅ ™êHÍ~°=∞=Ù`«∞#fl `«~°∞}OÖ’ ^•xx
„Ѩ*Ï™êfig∞Hõ~°} KÕÜ«∞_®xH˜ HÍ=Åã≤# L^Œº=∂Å#∞
xi‡OK«_®xH˜ PÜ«∞# J=ã¨~°O KåÖÏ =ÙOk. Wk =Ú=∂‡˜H˜
#~°Ç¨ÏO`«Hõ ~å[º"Õ∞. WO^Œ∞Ö’ Z@∞=O˜ J#∞=∂#OÖË^Œ∞.
QÆ`«OÖ’ Jk KÕã≤# ǨÏ`«ºÅ#∞ ѨijeOz#ѨÙ_»∞ D q+¨Ü«∞O
=∞#‰õΩ `Õ@`≥Å¡=∞=Ù`«∞Ok. Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü‰õΩ ~å[ºOKÕ
áÈ+≤OK«|_»∞`«∞#fl #~°Ç¨ÏO`«Hõ =Ú~îåÅ #∞Oz =zÛ# ɡkiOѨÙ
á¶È<£ HÍÖòû HÍ=K«∞Û, PÜ«∞##∞ K«OѨÙ`å=∞x ÃÇÏzÛiOz#
Ѩ„uHÍ „ѨHõ@#Å∞ HÍ=K«∞Û, g@xflO˜ÃÑ· PÜ«∞# KÕã≤#
Ѷ≤~åº^Œ∞Å∞ HÍ=K«∞Û =∞#‰õΩ PÜ«∞#k Ü«∂H˜û_≥Oò ~°∂ѨOÖ’
[iy# ~å[ºO KÕã≤# ǨÏ`Õº#x |ÅOQÍ #=∞‡_®xH˜ J=HÍâ◊O
HõeÊã¨∞Î#flk.
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü`À <å‰õΩ "≥Ú^Œ˜ ѨiK«Ü«∞O
=∞Oz~åºÅÖ’ [iyOk. <Õ#∞ =∞Oz~åºÅ _ç„w HõàÏâßÅÖ’
q^•ºi÷QÍ LO_ç, q^•ºi÷ L^Œº=∂ÅÖ’ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæO@∞#fl
HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ L#flѨÙÊ_»∞ XHõ HÍ„"Õ∞_£ L`«Î~åxfl W=fi_®xH˜ áê`«
=∞Oz~åºÅ‰õΩ "≥o§ WzÛ =KåÛ#∞. JѨÙÊ_»∞ J`«<≥=~À <Õ#∞
J_»∞QÆÖË^Œ∞. <å ¿Ñ~°∞ =∂„`«O J`«#∞ J_çy `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
=∂~°∞ ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê =KÕÛ™ê#∞. J`«<≥=~À Ü«¸.l HÍ„"Õ∞_£
J#∞‰õΩ<åfl#∞. `«^Œ#O`«~°O <å‰õΩ 1996Ö’ Láê^蕺ܫ∞ L^ÀºQÆO
HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’ =KåÛHõ 1997Ö’ <Õ#∞ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å ã¨OѶ¨∞O
ã¨Éèí∞ºxQÍ KÕ~å#∞. JO^Œ∞Ö’ ѨxKÕ¿ã „Hõ=∞OÖ’ <å‰õΩ HõsO#QÆ~ü
K≥Ok# XHõ J_»fiˆHò q∞„`«∞_ç`À J`«ºO`« ™êxflÇ≤Ï`«ºO
U~°Ê_ç~k. PÜ«∞# ^ŒQÆæiH˜ XHõ™êi <Õ#∞ "≥o§#ѨÙÊ_»∞ Éèí∂=∞Ü«∞º
ã¨~ü#∞ Hõeã≤=^•ÌO Ѩ^• Jx ##∞fl HõsO#QÆ~ü‰õΩ ^ŒQÆæ~À¡ QÆÅ
lÖÏ¡ Ѩi+¨`ü L#fl`« áê~î°âßÅ H˘`«ÎѨe¡H˜ fã¨∞‰õΩ"≥àϧ_»∞. JHõ¯_çH˜
"≥o§ K«∂_»QÍ<Õ Pâ◊Û~°ºáÈ=_»O <å =O`«~ÚºOk. <Õ#∞ áê`«
=∞Oz~åºÅÖ’ K«∂ã≤# =ºˆHÎ Jx QÆ∞iÎOKå#∞. `«#∞ ‰õÄ_® ##∞fl
QÆ∞iÎOz#ѨʘH˜ KåÖÏ ¿ãѨ˜=~°‰õΩ QÆ∞~°∞ÎѨ@ì#@∞ìQÍ LO_»@"Õ∞
HÍ^Œ∞ U =∂„`«O ‰õÄ_» =ÚYHõ=eHõÅÖ’ =∂~°∞Ê ~åhÜ«∞ÖË^Œ∞.
HÍx <å =ÚMÏxfl fHõ∆}OQÍ Ñ¨ijeã¨∞Î<åfl_»∞. "≥O@<Õ <å "≥O@
=zÛ# q∞„`«∞_»∞ ##∞fl ѨiK«Ü«∞O KÕ™ê_»∞. <å ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê#
`«~åfi`« H˘kÌ¿ãѨ˜H˜ g∞ „áêѨ~ü ZHõ¯_» Jx J_çy, =∞i #∞=Ùfi
=∞Oz~åºÅÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ<åfl=Ù? Jx J_çQÍ_»∞. <åÅ∞ÔQ·^Õà◊§
`«~åfi`« ‰õÄ_» ##∞fl QÆ∞~°∞ÎѨ@ì_»O <å‰õΩ Pâ◊Û~°ºO HõeyOzOk.
h ¿Ñ~°∞Ö’ U^À `Õ_® LOk ‰õÄ_® J<åfl_»∞. PÜ«∞# *Ï˝Ñ¨Hõâ◊H˜ÎH˜
W^˘Hõ =∞K«∞Û`«∞#Hõ =∂„`«"Õ∞. "åã¨Î"åxH˜ +¨µQÆ~ü ¿Ñ+¨O@¡‰õΩ
*Ï˝Ñ¨Hõ â◊H˜Î `«‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok HÍx Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü‰õΩ KåÖÏ
Z‰õΩ¯=. PÜ«∞# WzÛ# LѨ<庙êÅ#∞, ~åã≤# "庙êÅ#∞,
qâı¡+¨}Å#∞ Ѩije¿ãÎ ‰õÄ_» Wk J~°÷=∞=Ù`«∞Ok.
<Õ#∞ ѨxKÕ¿ã =∞O_»ÅO q=~åÅ∞, U Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ KÕ~å#<Õ
q=~åÅ∞ Jxfl `≥Å∞ã¨∞H˘x JHõ¯_ç Z.Ñ≤.˜.ZѶπ =∞O_»Å âßY
J^茺‰õ∆Ω_≥ÿ# l.™ê~åÔ~_ç¤H˜ XHõ L`«Î~°O ~åã≤ áê¡ã¨ì~ü`À ã‘Öò KÕã≤
<å KÕuÖ’ ÃÑÏì_»∞. JO^Œ∞Ö’ UO ~å™ê_À <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞.
P L`«Î~°O <Õ#∞ ™ê~åÔ~_ç¤ã¨~ü‰õΩ WKåÛ#∞. ™ê~åÔ~_ç¤ QÍ~°∞ <å‰õΩ
Z#ÖËx Q“~°=O WKåÛ_»∞. <Õ#∞ JѨʘˆH Z.Ñ≤.˜.ZѶπ ã¨Éèí∞º_çx
‰õÄ_». <å q=~åÅ∞ Jxfl `≥Å∞ã¨∞H˘x WHõ #∞O_ç =∞#O
Ô~QÆ∞ºÅ~üQÍ HõÅ∞ã¨∞‰õΩO^•O J<åfl_»∞. 1998Ö’ Z.Ñ≤.˜.ZѶπ.
#∂`«# =∞O_»Å Hõq∞˜ ZxflHõʼnõΩ <Õ#∞ Ǩ[~°∞HÍQÍ <å`À
„Ѩ`ÕºHõOQÍ ™ê~åÔ~_ç¤ ™ê~ü =∂Ï¡_ç~Kå_»∞. P `«~åfi`« ™ê~åÔ~_ç¤
QÍ~°∞ ##∞fl HÍ~°º=~°æOÖ’H˜ fã¨∞H˘x U^≥ÿ# „Ѩ^è•# ÉÏ^茺`«Å∞
JѨÊyOKÕ K«~°Û ÃÑÏì_»∞. P =∞O_»ÅâßYÖ’x ã‘xÜ«∞~°¡‰õΩ Wk
JO`«∞ zHõ¯ÖË^Œ∞. <å‰õį_» J~°÷O HÍÖË^Œ∞. <å J#∞=∞u ÖˉõΩO_®<Õ
JO^Œ∞Ö’ <å J„ÃÑO©ãπ Ñ‘iÜ«∞_£ ѨÓiÎH͉õΩO_®<Õ <Õ#∞ „Ѩ^è•#
ÉÏ^茺`«Ö’¡H˜ ~å=_»O Uq∞˜ ã¨~ü, <å‰õΩ Hõhã¨O Láê^蕺ܫÚʼnõΩ
K≥Ok# U JOâ◊OÃÑ·# Ѩ@∞ìÖË^Œ∞ J<åfl#∞. JѨÙÊ_»∞ P
ã‘xÜ«∞~°¡O^ŒiH˜ #K«Û K≥¿ÑÊ „Hõ=∞OÖ’ DÜ«∞# Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü
=∞x+≤. ã¨~ü ã¨fiÜ«∞OQÍ XHõ Öˇ@~ü ~å™ê_»∞. ã¨~ü‰õΩ U^≥ÿ#
„Ѩ^è•# ÉÏ^茺`«Å∞ JѨÊyOKåÅx JO^Œ∞Ö’ LOk. D
q+¨Ü«∂xfl WѨʘ =~°‰õΩ XHõi^ŒÌiH˜ K≥áêÊ#∞. HÍ|˜ì JO^Œ~°∞
JOwHõiOK«O_ç— Jx J#QÍ<Õ "≥O@<Õ ã‘xÜ«∞~°¡O^Œ~°∞ ‰õÄ_»
XHõ¯™êi <å‰õΩ HõO„QÍòû K≥ѨÊ_»O „áê~°OaèOKå~°∞. <å‰õΩ KåÖÏ
Pâ◊Û~°ºO "Õã≤Ok. JѨÙÊ_»∞ <Õ#∞ Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü Z=fi~°∞, Jã¨Å∞
ã¨~ü Hõ^äŒ UO˜ Jx `≥ã¨∞HÀ=_»O „áê~°OaèOKå#∞. Z.Ñ≤.˜.ZѶπ.
qã¨Î~°} HÀã¨O JÜ«∞# KÕã≤# Hõ$+≤, HÍe#_»#, Ãã·H˜ÖòÃÑ· ~ÀAÅ∞,
ã¨O=`«û~åÅ `«~°|_ç PÜ«∞# KÕã≤# „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ <åÖÏO˜ "ÕÅ
=∞Okx HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞QÍ, Ãã·#ºOQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# q^è•#O,
PÜ«∞# Hõ"å`«∞Å QÆ∞iOz Hõ^äŒÅ∞ Hõ^äŒÅ∞QÍ K≥áêÊ~°∞. JÏ¡ ã¨~ü`À
J#∞|O^èŒO ÃÑiyOk. P WO„ÃÑ+¨<Õ P `«~åfi`« ##∞fl
Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∞OÖ’ =ÚYºOQÍ Z.Ñ≤.˜.ZѶπ pe
_ç.˜.ZѶπQÍ U~°Ê_»¤ J#O`«~°O ~å„+¨ìH“xûÅ~ü ™ê÷~Ú^•HÍ
ã¨fiÅÊHÍÅOÖ’<Õ fã¨∞ÔHà◊§_»"Õ∞HÍ^Œ∞ Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü t+¨µº_çQÍ
=Ú„^Œ "Õã≤Ok.
1997 _çÃãO|~üÖ’ U.S.Ñ≤.P~ü.ZѶπ. P^èŒfi~°ºOÖ’
=~°OQÆÖòÖ’ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· [iÑ≤# ã¨^Œã¨∞û, |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨Éèí,
JO^Œ∞Ö’ "≥Å∞=iOz# Kåi„`å`«‡Hõ =~°OQÆÖò _çHõ¡ˆ~+¨<£, ^•x
~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü áê„`« J`«x Ãã·^•úOuHõ`«‰õΩ
x^Œ~°≈#O. P _çHõ¡ˆ~+¨<£ #∞O_ç `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí Pq~åƒù=O
JO^Œix HõÅz"Õã≤# =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_ç =∞~°}O
`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
_®.U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[iy# `«~åfi`« JѨʘˆH <Õ#∞ L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=iû©Ö’
`≥ÅOQÍ} K«i„`«#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»"Õ∞HÍHõ, `≥ÅOQÍ}ωõΩ
[~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂Å#∞ ‰õÄ_» [Ü«∞â◊OHõ~ü QÍi ^•fi~å
=∞iÜ«Ú *Ïi˚ ÃѶ~åflO_Õ*ò QÍi ã¨Éèí ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞H˘x `≥ÅOQÍ}
HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ =∂i L<åfl#∞ HÍ|˜ì "≥O@<Õ `≥ÅOQÍ} „Ѩ`ÕºHõ
~å„ëêìxfl _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ
=∂~å#∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x 6=(KÕ) #O|~ü |ãπ ™êìÑπ =^ŒÌQÆÅ
~å}τѨ`åÑπ Ѷ¨OHõ∆<£Ç¨ÖòÖ’[iy# [#ã¨Éèí Pq~åƒù=
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ‰õÄ_® <Õ#∞ áêÖÁæ<åfl#∞. Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü „áê~°OÉèí
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ ^•^•Ñ¨Ù QÆO@#fl~° ¿ãѨ٠`≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺Å
QÆ∞iOz, PO„^èŒ q=Hõ∆ QÆ∞iOz ^•xH˜ QÆu`åi¯Hõ Éè∫uHõ
^Œ$HõÊ^ä•xfl `À_»∞ KÕã≤# LѨ<åºã¨O W=fi_»O ##∞fl
PHõ@∞ìHÀ=_»"Õ∞HÍ^Œ∞ ÉÏQÍ „ѨÉèÏq`«O KÕ™ê~Ú. J`«_»∞
=∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_»#ÏxH˜ P XHõ¯ LѨ<åºã¨O KåÅ∞. D
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ HÍj‡~ü‰õΩ ã¨O|OkèOz# áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å L^Œº=∞
<åÜ«∞‰õΩ_»∞ Ü«∂ã≤<£ =∂eH± áêÖÁæ<åfl_»∞. PÜ«∞# WzÛ#
LѨ<åºã¨O ‰õÄ_» KåÖÏ =∞Okx PHõ@∞ìHÀ=_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, ÉèÏ~°`«^Õâ◊
K«i„`«Ö’ `≥ÅOQÍ}ωõΩ, HÍj‡~ü‰õΩ Kåi„`«HõOQÍ QÆÅ áÈeHõÅ∞,
KÕã≤# ^•_»∞Å∞, ^Ò~°˚<åºÅ∞, Jk Ô~O_»∞„áêO`åÅÖ’x áœ~°∞Å#∞
Ô~O_»= `«~°QÆu "åiQÍ KÕã≤ ã¨$+≤ìOz# ~°HõÎáê`«O ã¨aè‰õΩÅO^Œix
PÖ’zOѨ*Ëã≤Ok. JÏ¡ ã¨~ü`À Hõeã≤ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ [#ã¨Éèí
x~°fiÇ≤ÏOz# L^Œº=∂ÅÖ’ áêÖÁæ<Õ J=HÍâ◊O =zÛOk.
XHõ™êi [#ã¨Éèí HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok# =ÚYº HÍ~°ºHõ~°ÎÅ
ã¨=∂"Õâ◊O HõsO#QÆ~üÖ’x Zãπ.P~ü.P~ü.„Q“O_£ûÖ’ [iyOk.
P ã¨=∂"ÕâßxH˜ lÖÏ¡ "åºÑ¨ÎOQÍ 20 =∞OkH˜ Ö’|_ç Ǩ[Ô~·#
HÍ~°ºHõ~°ÎÅ`À áê@∞ =ÚÔH¯~°~åA, ã¨∂~° u~°∞ѨuÔ~_ç¤Å`Àáê@∞
<Õ#∞ ‰õÄ_» Ǩ[~°Ü«∂º#∞. ã¨~ü P ã¨=∂"ÕâßxH˜ Ãã·H˜ÖòÃÑ· =KåÛ_»∞.
ã¨~ü‰õΩ JѨʘH˜ |O_çÖË^Œ∞. P `«~åfi`« H˘O`« HÍÖÏxH˜ KÕ`«H±
|O_ç H˘#∞‰õΩ¯<åfl_»∞. J^Õ |O_ç J#∞‰õΩOÏ PH˜û_≥Oò
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«x "≥O@ L#flk. ǨïA~åÉÏ^£Ö’ `≥ÅOQÍ}
[#ã¨Éèí‰õΩ K≥Ok# XHõ ã¨^Œã¨∞û#∞ P~°æ<≥ÿ*ò KÕÜ«∂Åx XHõ
„Ѩ}ÏoHõ#∞ P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ ã≤^ŒúO KÕ™êO. ^•xH˜ ã¨O|OkèOz#
„Ñ≤Ѩˆ~@s ã¨=∂"Õâ◊O =ÚÔH¯~° ~åA WO’¡ [iyOk. u~°∞Ѩu
Ô~_ç¤, ã¨=∞‡Ü«∞º ã¨~ü, Q˘_çâßÅ ã¨=∞‡Ü«∞º ã¨~üÅ`À áê@∞,
Dâ◊fi~üÔ~_ç¤, |O_» K«O„^ŒÜ«∞º, ~°`«flO ÖÏO˜ KåÖÏ =∞Ok
Z.Ñ≤.˜.ZѶπ (WѨÙÊ_»∞ _ç.˜.ZѶπ) HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, QÆ}Ѩu,
*ˇ.~°gO^Œ~ü ÖÏO˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ‰õÄ_»
áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨^Œã¨∞û‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩu q+¨Ü«∂xfl U
q^èŒOQÍ KÕÜ«∂e, ã‘ÊHõ~°∞¡QÍ Z=Ô~=fiix Ñ≤Å∞"åe J<Õ
q+¨Ü«∂Å∞ Jxfl K«iÛOK«_»O [iyOk. ã¨^Œã¨∞û
ǨïA~åÉÏ^£Ö’x ™êO|t= käÜÕ∞@~üÖ’ [iyOk. D
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ "≥Ú^Œ˜™êi <å Hõq`«Å „Ѩ^Œ~°≈# ÃÑÏì#∞.
ã¨^Œã¨∞û [iˆQ ~ÀA#<Õ XHõ ǨïA~åÉÏ^£ qÖËYi ã¨^Œã¨∞ûÃÑ·
áÈbã¨∞Å xѶ¨∂ LO^Œx ÃÑ^ŒÌ "å~°Î ~å™ê_»∞. nx =Å¡ ã¨Éèí‰õΩ
=KÕÛ "åà◊§ ã¨OYº H˘kÌQÍ TÇ≤ÏOz#^•xHõO>Ë `«yæOk. HÍx
ǨÖò "≥Ú`«ÎO xO_ç~k. ã¨~ü ã¨^Œã¨∞û‰õΩ =zÛ ~åQÍ<Õ ã¨^Œ~°∞
qÖËYix Ñ≤eÑ≤Oz QƘìQÍ =∞O^ŒeOK«_»"Õ∞ H͉õΩO_®
ÃÇÏK«ÛiOz#ѨC_»∞ <Õ#∞ ‰õÄ_» ѨHõ¯<Õ L<åfl#∞. ã¨~ü „ÃÑãπ "åà◊§`À
_ôÖò KÕ¿ã q^è•#O J`«#∞ KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊ#∞ J`«xH˜ `≥eÜ«∞*Ëã≤#
q^è•#O ÉÏQÍ JxÑ≤OzOk. PÜ«∞#‰õΩ "Õã≤# „Ѩâ◊flÅ∞ x[OQÍ
[~°fleã¨∞ìÅO^ŒiH˜ Hõà◊√§ `≥iÑ≤OKÕ „Ѩâ◊flÅ∞. D ã¨ÉèíÖ’<Õ
[Ü«∞â◊OHõ~ü, [<å~°÷<£~å=Ù, Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~üÅ∞ „Ѩã¨OyOKå~°∞.
ɡe¡ Åe`« ‰õÄ_» áêÖÁæOk. ã¨~ü`À áê@∞ Ǩï™êflÉÏ^£Ö’ [iy#
[#ã¨Éèí ã¨^Œã¨∞ûÖ’ ‰õÄ_» áêÖÁæ<åfl#∞. Ǩï™êflÉÏ^£ ã¨Éèí <å˜H˜
[#ã¨ÉèíÃÑ· x~°ƒO^èŒO „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. P<å˜H˜ HõàÏ|$O^•Å∞
U~°Ê_»HõáÈ=_»O`À ã¨~ü J^Õâ◊O "Õ∞~°‰õΩ =ÚÔH¯~°~åA, <Õ#∞,
u~°∞ѨuÔ~_ç¤ "Õ∞=Ú =ÚQÆ∞æ~°"Õ∞ `«Ñ¨Êxã¨i Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’
*’Ǩ~°∞Å∞, *’Ǩ~°∞Å∞... J=∞~°∞ʼnõΩ *’Ǩ~ü áê@`À áê@∞
=∞~À Ô~O_»∞ =¸_»∞ áê@Å∞ áê_®O. x~°ƒO^èŒOÖ’ ‰õÄ_» ã¨Éèí
q[Ü«∞=O`«=∞~ÚºOk. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ <Õ#∞ =ÚÔH¯~° ~åA
Hõeã≤ ~°K«# KÕã≤# '=~°^ŒHÍÅfiÖ’ |∞~°^Œ ~å[H©Ü«∞O—J<Õ XHõ
Hõ~°Ñ¨„`åxfl q_»∞^ŒÅ KÕ™êO. =~°^ŒHÍÅfiÃÑ· qq^Œ ~å[H©Ü«∞áêsìÅ∞
KÕã¨∞Î#fl <å@HÍxfl JO^Œ∞Ö’ f„=OQÍ ZO_»QÆÏìO.
g}=OHõ =∞O_»ÅOÖ’x HõÅfiÅ „áê*ˇH±ì‰õΩ QÆO_çѨ_ç~k. P
„áê*ˇH±ì tYO H˜Ok Ô~·`«∞ʼnõΩ ÉÏQÍ #+¨ìO [iyOk. P „áê*ˇH±ì
L#fl xÜ≥∂[Hõ=~°æO #∞O_ç „áêux^茺O =Ç≤Ïã¨∞Î#fl P<å˜
Z"≥∞‡Ö˺, =∞O„u =Ú^ŒÌ™êx ^•"≥∂^Œ~üÔ~_ç¤ ^•x QÆ∞iOz
Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. D ã¨=∞㨺#∞ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí‰õΩ K≥Ok#
P „áêO`« HÍ~°ºHõ~°Î ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤ Ñ¨˜ìOK«∞H˘x QÆO_çx ѨÓ_çÛ
=∞~°=∞‡`«∞Î KÕÜ«∂Å<Õ _ç=∂O_£`À ÃÑ^ŒÌ áÈ~å@O „áê~°OaèOKå_»∞.
ã¨=∞㨺#∞ „Ѩ[Å ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜ g}=OHõ |™êìO_£
=^ŒÌ PÜ«∞# iÖË x~åǨ~° nHõ∆ ta~åxfl „áê~°OaèOKå_»∞.
^•"≥∂^Œ~ü Ô~_ç¤ P~åK«Hõ"åk. `«# xÜ≥∂[Hõ=~°æOÖ’ XHõ >ˇOò
„áê~°OÉèíO HÍ=_»O`À Jk q∞OQÆ∞_»∞ Ѩ_»Hõ [#ã¨Éèí „áê~°OaèOz#
>ˇOò#∞ `«# QÆ∂O_®ÅKÕ`« ‰õÄeÛ"Õ~ÚOKå_»∞. HÍx ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤
P ‰õÄe# >ˇOò ™ê÷#OÖ’<Õ iÖË ta~°O „áê~°OaèOKå_»∞. P
ta~åxfl „áê~°OaèOK«_®xH˜ Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü =ã¨∞Î#fl@∞ì ã¨=∂Kå~°O
JOkOk. Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü#∞ iã‘"£ KÕã¨∞‰õΩ<Õ ÉÏ^茺`«#∞ =ÚÔH¯~°
~åA <å‰õΩ JѨÊyOKå_»∞. ǨïA~åÉÏ^£ |™êìO_£Ö’
Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü#∞ iã‘"£ KÕã¨∞H˘x g}=OHõ‰õΩ KÕ`«H±|O_çÃÑ·
fã¨∞‰õΩ"≥àϧ#∞. "≥àı§ „Hõ=∞OÖ’ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ K«iÛOK«∞
‰õΩO@∂ =∂ „Ѩܫ∂}O ™êyOk. g}=OHõ‰õΩ "≥o§# `«~åfi`«
„áê*ˇH±ì#∞ K«∂_»‰õΩO_» ta~°O ZÖÏ „áê~°OaèOKåe Jx JHõ¯_»
L#fl"åix „ѨtflOKå_»∞. "≥O@<Õ <Õ#∞ Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü#∞ fã¨∞H˘x
HõÅfiÅ „áê*ˇH±ì =^ŒÌ‰õΩ "≥à◊§_»O [iyOk. =∂ "≥O@ =∞~À
|O_çx ‰õÄ_» WzÛ Ñ¨Oáê~°∞. XHõ H˜Ö’g∞@~ü =~°‰õΩ Hõ@ìÃÑ·#∞O_ç
=∂ „Ѩܫ∂}O H˘#™êyOk. QÆO_çx JHõ¯_» [iy# #ëêìxfl
ѨijeOKåO. uiy =zÛ ã¨~ü ta~åxfl „áê~°OaOz
Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü „Ѩã¨OyOKÕ@ѨÙÊ_»∞ P „áê*ˇH±ì‰õΩ ã¨O|OkèOz#
KåÖÏ q=~åÅ#∞ KåÖÏ âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ „Ѩ[Å =ÚO^Œ∞OKå_»∞.

13. 13 Ѷ≤„|=i,2014
^•xx K«∂_»ÏxHõO>Ë =ÚO^Õ „áê*ˇH±ì‰õΩ ã¨O|OkèOz# KåÖÏ
q=~åÅ#∞ ã¨~ü ¿ãHõiOKå_»∞. <åHõѨÙÊ_»xÑ≤OzOk <åÜ«∞‰õΩ_çH˜
ZO`« J^茺ܫ∞#O, J=QÍǨ# J=ã¨~°"≥∂! Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü
J^茺ܫ∞#O, J=QÍǨÏ# ÖˉõΩO_» U Ѩx KÕ¿ã"å_»∞ HÍ^Œ∞. ã¨~ü
LѨ<åºã¨O`À JHõ¯_ç „Ñ¨[ÅÖ’ KåÖÏ K≥ÿ`«#ºO =zÛOk.
^•"≥∂^Œ~üÔ~_ç¤ÃÑ· ÉÏQÍ XuÎ_ç ÃÑiyOk. <≥Å ~ÀAÅ Ö’¿Ñ
^•xH˜ HÍ=Åã≤# |_≥˚ò#∞ ™êOHõ∆<£ KÕ~ÚOKå_»∞. Ô~O_»∞ =¸_»∞
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ÃÑO_ç~Q∑Ö’ LO@∞#fl P „áê*ˇH±ì ѨÓiÎHÍ=_»O`À
Ô~·`«∞ÅÖ’ P#O^ŒO "≥o§qiã≤Ok. HÍx D áÈ~å@O
„áê~°OÉèÏxH˜ HÍ~°‰õΩ_≥ÿ# ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤x XHõ ~ÀA ~å„u `«#
WO˜H˜ "≥à◊√`«∞O_»QÍ ^Œ∞~å‡~°∞æ_≥ÿ# =∞O„u ^•"≥∂^Œ~ü Ô~_ç¤ `«#
QÆ∂O_®Å KÕ`« H˜_®flÑπ KÕ~ÚOz ã≤kÌ¿Ñ@ =^ŒÌ ǨÏ`«ºKÕ~ÚOz
QÆ∞~°∞Î`≥eÜ«∞x ǨÏ`«ºH˜O^Œ #"≥∂^Œ∞ KÕ~ÚOKå_»∞. Éèí∂=∞Ü«∞º
ã¨~ü#∞ `«# J#∞K«~°∞_≥ÿ# ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤ Ç¨Ï`«º ÉÏQÍ Hõez "Õã≤Ok.
ã¨O^Œ~°ƒùO =zÛ# „Ѩu™ês ~°gO^Œ~üÔ~_ç¤x QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞.
`≥ÅOQÍ} _≥"≥∂„Hõ˜H± ©K«~üû ÃѶ_»ˆ~+¨<£ 2013 ÃãÃÑìO|~ü 8#
„j~å=ÚÅÑ¨Öˇ¡ „áê^äŒq∞Hõ áê~î°âßÅ „Ѩ^è•<Àáê^蕺ܫÚ_»∞
W=∞‡_ç⋘ì =∞^èŒ∞ã¨∂^Œ<£ã¨~ü i>ˇÿ~ü"≥∞Oò Jaè#O^Œ# ã¨ÉèíÖ’ ‰õÄ_»
~°gO^Œ~üÔ~_ç¤x QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. JÖψQ ã¨~ü z=i LѨ<åºã¨O
'<Õ#∞ `≥ÅOQÍ}Àxfl =∂Ï¡_»∞`«∞#fl—(HÍjO), '„Ѩ*Ï™êfi=∞º
`≥ÅOQÍ} Kåi„`«Hõ Ѩ„`åÅ∞— ѨÙã¨ÎHÍq+¨¯~°} ã¨ÉèíÖ’ ‰õÄ_» z=i
xq∞+¨OÖ’ ɡe¡ Åe`«#∞, #Å¡=ã¨O`ü, ã¨∞^Œ~°≈<£ ÖÏO˜
"å~°O^Œi`À áê@∞ ~°gO^Œ~ü Ô~_ç¤ J=∞~üÃÇ·Ï Jx x<å^•O
WKåÛ_»x #_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} Ѩ„uHõ „ѨK«∞iOz# 'z=i
Láê<åºã¨O—Ö’ LO_»@O J`«xH˜ HÍ~°ºHõ~°ÎŠѨ@¡ L#fl JOH˜`«
ÉèÏ"åxH˜ x^Œ~°≈#O.
<Õ#∞ ǨÏ#‡H˘O_»‰õΩ +≤Ѷπì J~Ú# `«~åfi`« ǨÏ#‡H˘O_»Ö’x
=∂ q∞„`«∞_»∞ [~°fleãπì H˘O_»Öò~å=Ù PѶ‘ãπ‰õΩ „Ѩu ~ÀA
™êÜ«∞O„`«O "≥à‹§"åxfl. XHõ ~ÀA Pk"å~°O "Õ∞=Ú JHõ¯_»
LO_»QÍ<Õ [QÆ##fl Z_ç@~üQÍ Ñ¨xKÕ¿ã [#ã¨Éèí J#∞|O^èŒ Ñ¨„uHõ‰õΩ
ã¨O|OkOz# =Ú„^Œ} "庙êŠѨx #_»∞™ÈÎOk. "≥O@<Õ
H˘O_»Å#fl Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü‰õΩ >ˇeá¶È<£ KÕã≤ HÍi‡HÀ^Œº=∂Å g∞^Œ
U^≥ÿ# "åºã¨O g∞~°∞ ~å¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^Œx J_çQÍ_»∞. ã¨~ü "≥O@<Õ
ã¨ÊOkOK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ h‰õΩ ^ŒQÆæ~°Ö’ QÆÅ á¶êºH±û <≥O|~ü U^≥ÿ#
W=Ùfi Ô~O_»∞QÆO@ÅÖ’ ~åã≤ ѨOÑ≤™êÎ#∞ J<åfl_»∞. ã¨iQÍæ K≥Ñ≤Ê#
ã¨=∞Ü«∂xH˜ ã¨~ü "庙êxfl ѨOáê_»∞. ^•xfl fã¨∞H˘x K«∂ã≤
JHõ¯_» ‰õÄ~°∞Û#fl "åà◊§O^Œ~°O Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂=Ú. KåÖÏ
ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ „ѨѨOK« HÍi‡HÀ^Œº=∞O <ÕѨ^䌺O #∞O_ç "≥Ú^ŒÅ∞H˘x
ÉèÏ~°`«^Õâ◊ HÍi‡HÀ^Œº=∞OÖ’x KåÖÏ JOâßÅ#∞ ZHõ¯_≥Hõ¯_ç
JOâßÅ<À PÜ«∞# „Ѩ™êÎqOK«_»O JO^Œ∞# Ô~O_»∞QÆO@ÅÖ’
"å˜x ~åã≤ ѨOѨ_»O =∂=¸Å∞ q+¨Ü«∞O HÍHõáÈ=K«∞Û. ã¨~ü
Q˘Ñ¨Ê J^茺ܫ∞#je, Q˘Ñ¨Ê "åºã¨Hõ~°Î J#_®xH˜ D L^ŒÇ¨~°}
KåÅ∞ J#∞‰õΩOÏ. H˘O_»Å#fl "≥O@<Õ =∂Ï¡_»∞`«∂ 'ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ
"åºã¨Hõ~°ÎÅ∞ ‰õÄ_» nx g∞^Œ ~åÜ«∞_®xH˜ Ѩ„uHÍ ~°OQÆOÖ’
L#fl"åˆ~ [O‰õΩ`å~°∞. ã¨=∞Ü«∞O HÍ"åÅx J_»∞QÆ∞`å~°∞. HÍx
Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü ѨOÑ≤OK«_»O =∂=¸Å∞ q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞— J<åfl_»∞.
JO`« ã¨∞Ê~°„^Œ∂Ñ≤ Éèí∂=∞Ü«∞º™ê~ü. J`«_≥@¡ [#ã¨Éèí Hõhfi#~ü
JÜ«∂º_À, <åÜ«∞‰õΩ_»O>Ë ZO`« J^茺ܫ∞#O LO_®Ö’
J~°÷=∞~ÚºOk. P q+¨Ü«∞"Õ∞ <Õ#∞, H˘O_»Å#fl Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü
JOu=∞ Ü«∂„`« ~ÀA HÍKåѨÓ~üÖ’ Ü«∂k*Ëã¨∞‰õΩ#flO.
Z.Ñ≤.˜.ZѶπ #∞O_ç q_çáÈÜÕ∞@ѨÙÊ_»∞‰õÄ_» Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü^Õ
„Ѩ^è•#áê„`«. J^Õ ~å}Ï „Ѩ`åÑπѶ¨OHõ∆<£Ç¨ÏÖòÖ’ PÜ«∞# Ãјì#
K«~°Û`À „Ѩu HÍ~°ºHõ~°Î ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^•_»∞. `≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl
lÖϡʼnõΩ K≥Ok# HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ PÜ«∞##∞ J#∞ã¨iOK«_»O PÜ«∞#
<åÜ«∞Hõ`«fiOÃÑ· „âı}∞ʼnõΩ L#fl #=∞‡HõO. ^•xx |Ö’¿Ñ`«O
KÕÜ«∞_»O HÀã¨O JO^Œ~°O ~å„uO|=à◊√¡ Hõ+¨ìѨ_®¤O. #∂`«#OQÍ
U~°Ê_ç# _ç.˜.ZѶπ P^èŒfi~°ºOÖ’ "≥Ú^Œ˜ '`≥ÅOQÍ} q^•º K≥ÿ`«#º
ã¨^Œã¨∞û— cè=∞^Õ=~°Ñ¨e¡ =∞O_»ÅOÖ’<Õ <Õ#∞ „Ѩ^è•#HÍ~°º^Œi≈QÍ
ѨxKÕã¨∂Î#fl HÍÅOÖ’<Õ [iyOk. U ã¨Oã¨÷ U~°Ê_»_®xH˜
Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü HÍ~°‰õΩ_À J^Õ ã¨Oã¨÷ 2004Ö’ HõsO#QÆ~üÖ’
[iÑ≤# ~å„+¨ì =∞ǨÏã¨ÉèíÅÖ’ Hõhã¨O áêÖÁæ#x, =∂Ï¡_»x Ѩiã≤÷u
`«Öˇ`«Î_»O ##∞fl ÉÏkèOzOk.
`≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ =~°OQÆÖòÖ’ qã¨ÎiOKÕ
„Hõ=∞OÖ’ H˘xfl „Ѩu|O^èŒHÍÅ∞ U~°Ê_ç#ѨÙÊ_»∞ =ÚYºOQÍ H˘O`«
=∞Ok =º‰õΩÎÅ PkèѨ`«ºO #∞O_ç [#ã¨Éèí#∞ |Ü«∞@ Ѩ_ÕÜ«∞_»O
HÀã¨O _®II"≥·."≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡(„Ѩã¨∞Î`«O JOÉË^Œ¯~ü FÃÑ<£ =iû˜
=~°OQÆÖò „ÉÏOKü „_≥·Ô~Hõì~üQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl)#∞ fã¨∞H˘x
ǨÏ#‡H˘O_»Ö’x =∂ WO˜H˜ =zÛ HÍHõfÜ«∞ Ü«¸x=iû©H˜
K≥Ok# „|ǨχO#∞ Ñ≤Å∞Ñ≤OK«∞H˘x =∂`À =~°OQÆÖòÖ’x
Ѩiã≤÷`«∞ÅxflO˜ÃÑ· ^•^•Ñ¨Ù <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Åáê@∞ K«iÛOz
q+¨Ü«∂Åxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂ <Àò KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
<å‰õΩ [Ü«∞â◊OHõ~ü ã¨~ü`À 1991 #∞O_ç L#fl
ã¨O|O^è•Å`À#∞, 2004Ö’ ã¨Oã¨÷Ö’x H˘O`« =∞Ok
J#∞ã¨iã¨∞Î#fl "≥·Y~°∞Å ÃÑ·# K≥¿ÑÊ P^Œ~å≈ʼnõΩ, PK«~°}‰õΩ á⁄O`«#
ÖËHõáÈ=_»O`À qã≤yáÈ~Ú ã¨Éèíº`«fiO W=fi_»O PÑ≤"Õã≤ `≥ÅOQÍ}
sl#Öò ©K«~üû Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ KÕ~å#∞. D q+¨Ü«∞O Éèí∂=∞Ü«∞º
ã¨~ü‰õΩ `≥eã≤ q=~åÅxfl á¶È<£ ^•fi~å `≥Å∞ã¨∞H˘x ##∞fl QƘìQÍ
=∞O^ŒeOKå_»∞. =∞O^ŒeOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ PÜ«∞#‰õΩ LOk. ~å_çHõÖò
q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞OÖ’ K«∞~°∞‰õΩQÍ Ñ¨xKÕã≤# <Õ#∞ P q^èŒOQÍ
=∂~°∞`å#x PÜ«∞# J#∞H˘x LO_»Hõ áÈ=K«∞Û. P `«~åfi`«
ã¨~ü`À „Hõ"Õ∞}Ï ã¨O|O^è•Å∞ `«QÆæ_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. KåÖÏ
HÍÅO `«~åfi`« 2010Ö’ J#∞‰õΩOÏ XHõ ~ÀA á¶È<£ KÕã≤
„Ѩã¨∞Î`«O Y=∞‡O Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨<£Ö’ `å#∞<åflx, D ~ÀA ~å„u g∞
WO’¡ LOÏ#x, h`À =∂Ï¡_Õ Ñ¨x LO^Œx K≥áêÊ_»∞. HÍx
=~°OQÆÖò Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨<£ KÕi# J#O`«~°O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞O_ç
J~°˚Oò HÍÖò ~å=_»O =Å¡ "≥Å¡=Åã≤ =ã¨∞Î#fl^Œx, =∞~À™êi
`«Ñ¨Ê‰õΩO_» Hõeã≤ =∂Ï¡_»∞‰õΩO^•=∞x á¶È<£Ö’<Õ K≥áêÊ_»∞.
ã¨~ü`À z=i Hõ~°KåÅ#O Hõ=∞ÖÏѨÓ~üÖ’ ˜._ç.˜.ZѶπ
P^èŒfi~°ºOÖ’ [iy# =∞^èŒ∞ã¨∂^èŒ<£ ã¨~ü i>ˇÿ~ü"≥∞Oò ~ÀA. ã¨~ü
<å`À =∂Ï¡_»∞`«∂ '#∞=Ùfi ~åã¨∞Î#fl "庙êÅ∞, Hõq`«Å∞

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
K«∂ã¨∞Î<åfl#∞. H˘xfl Ö’áêÅ∞#flѨʘH˜x ~åÜ«∞_»O =∂„`«O PѨ‰õΩ—
J<åfl_»∞. H˘kÌ HÍÖÏxˆH #_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} Ѩ„uHõ Z_ç@~ü
_®.HÍjO ã¨~ü á¶È<£ KÕã≤ [#=i #∞O_ç =∞# Ѩ„uHõÖ’ HÍÅ"£∞û
„áê~°Oaèã¨∞Î<åfl=Ú, g∞~°∞ ‰õÄ_» HÍÅ"£∞ ~å¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞^Œx,
g∞ HÍÅ"£∞ ¿Ñ~°∞ g∞ˆ~ ã¨∂zOK«_»x ##∞fl J_çQÍ~°∞. WOHÍ
Z=Ô~=~°∞ HÍÅ"£∞û ~åã¨∞Î<åfl~°∞, "åi HÍÅ"£∞û ¿Ñ~°∞ UO
ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°x <Õ#∞ J_çy#ѨÙÊ_»∞, =~°=~°~å=Ù QÍi HÍÅ"£∞
¿Ñ~°∞ '`≥ÅOQÍ#O— Jx, Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü HÍÅ"£∞ ¿Ñ~°∞
'„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO— Jx K≥áêÊ_»∞. ã¨~ü ¿Ñ~°∞ q#QÍ<Õ <å‰õΩ „Ѩu<≥Å
HÍÅ"£∞~å¿ã â◊H˜ÎÖË^Œx JѨʘ=~°‰õΩ J#∞‰õΩ#flѨʘH˜, ã¨~ü QÆ`«OÖ’
<å`À J#fl =∂@Å∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ=zÛ `«Ñ¨Ê‰õΩO_» <Õ#∞ ‰õÄ_» HÍÅ"£∞
~å™êÎ Jx K≥Ñ≤Ê, <åÅ∞ÔQ·^Œ∞ ~ÀAʼnõΩ HÍjO ã¨~ü‰õΩ á¶È<£ KÕ¿ãÎ
¿ãflÇ¨Ï "Õ∞_»"£∞ =∂Ï¡_»QÍ <å HÍÅ"£∞ ¿Ñ~°∞ '`≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
Jx K≥áêÊ#∞. Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü JK«ÛOQÍ `≥ÅOQÍ}©Hõ'~°}O—
K≥Ok# =∞x+≤. ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz PÜ«∞# J<ÕHõ HõÅÅ∞
Hõ<åfl_»∞. U~°Ê_»∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì ѨÙ#ifl~å‡}OÖ’
ÉèÏQÆOQÍ ^•xx „Ѩ*Ï™êfig∞Hõ~°}O KÕÜ«∞_»O HÀã¨O K«~°ÛÅ∞,
áÈ~åÏÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåeû# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PÜ«∞##∞ ~å[ºO
ǨÏ`«ºKÕÜ«∞_»O Ñ≤iH˜Ñ¨O^Œ K«~°º. nxx XHõ ~å[ºO KÕã≤# ǨÏ`«ºQÍ
K«∂_»ÖË=Ú. PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO ^•x"≥#∞Hõ L#fl J"≥∞iHÍ
™ê„=∂[º"å^ŒO, ^•x ÃÑOz áÈ+≤ã¨∂Î#fl „ѨѨOK«ÉϺOH±,
|Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ŠǨÏ`«ºQÍ K«∂_®e. `≥ÅOQÍ} WKÕÛ „Hõ=∞OÖ’
`≥ÅOQÍ}Ö’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO HÍ"åÅx _ç=∂O_£ KÕã¨∂Î =ã¨∂Î#fl
KåÖÏ =∞Okx ~°Hõ~°HÍŠѨ^Œú`«∞Ö’¡ K«Oáê~°∞, K«OѨÙ`«∂<Õ
L<åfl~°∞. Éèí∂=∞Ü«∞ºã¨~ü ǨÏ`«º `«~åfi`« „Ѩ[Å∞, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
"å^Œ∞Å∞ U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ}`À Jxfl X#QÆ∂~°∞`åÜ«∞<Õ „Éèí=∞
#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ~å"åe! PÜ«∞#ÖÏQÍ x~°O`«~° J^茺ܫ∞#O
^•fi~å „Ñ¨u JOâßxfl, ã¨"åà◊§#∞ =∂i¯û*ÏxH˜ J#∞|OkèOz#
W"åeì `«~°O „ѨQÆujÅ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=ÅHÀã¨O
áÈ~å_Õ L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ PÜ«∞# #∞O_ç ã‘fiHõiOKåeû# XHõ Q˘Ñ¨Ê
JOâ◊O. =∞Oz J^茺ܫ∞# "Õ`«ÎQÍ, PÖ’K«#Ѩ~°∞_çQÍ,
q^•º"Õ`«ÎQÍ, Láê^蕺ܫÚ_çQÍ, É’^茉õΩ_çQÍ, „ѨQÆu jÅ L^Œº=∞
HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ, <åÜ«∞‰õΩ_çQÍ Jxfl ~°OQÍÖ’¡ ~å}˜Oz# PÜ«∞#
=Ú=∂‡˜H˜ =∞Ǩ<åÜ«∞‰õΩ_»∞, =∞Ǩϟáê^蕺ܫÚ_Õ. U~°Ê_»É’ÜÕ∞
`≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl ѨÙ#ifl~å‡}OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ „Ѩ*Ï™êfig∞Hõ~°}
KÕÜ«∞_»"Õ∞ PÜ«∞#‰õΩ =∞#O JiÊOKÕ Jã¨Öˇÿ# x"åo. J=∞~ü
~°¿ÇÏ Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨~ü J=∞~ü ~°¿ÇÏ.
áê@
ã≤.ÃÇÏKü.~°=∞}ÏKåiZ„~°=∞O^•~åÅ Éèí∂=∞#fl
Z„~°=∞O^•~åÅ Éèí∂=∞<åfl #∞"Õ_çÔHou"Õ Éèí∂=∞<åfl
Z„~°=∞O^•~åÅ `À@Ö’# #∞"Õfi_çÔHou"Õ Éèí∂=∞<åfl
`À@Ö’# =∞=Ú HÍ=e LOp =∞m¡ =ã¨Î#x U_çÔHou"Õ
IIZ„~°II
hqHõ ÖË=x H˘O^Œ~°∞ „^ÀǨïÅ∞
QÆ∞O_≥ |~°∞=ÙÅ#∞ kOK«∞‰õΩ#flˆ~
^•iÖ’# h `«=Ú‡Å∞#fl~°x
P |_»Ñ¨ÅˆH"≥∞~°∞Hõ<åfl
IIZ„~°II
áê~îåÅ∞ K≥¿ÑÊ |_çѨO`«∞Å∞"≥·
ÉÏ^茺`«Å‰õΩ #∞"£ Hõ@∞ì|_çu"Õ
ÉÏx㨠ã¨^Œ∞=ÙÅ QÆ∞@∞ì#∞ qÑ≤Ê
âߢã‘ÎÜ«∞ q^Œº‰õΩ Ѩ@∞ì|_çu"Õ
q^•º~°∞÷Å#∞ XHõ¯˜*Ëã≤
L^Œº=∂ʼnõΩ KåÅ∞É’ã≤Î"Õ
IIZ„~°II
Láê^蕺ܫ∞ L^Œº=∂Å <Õ`«"≥·
ã¨"≥∞ÿHõº L^Œº=∞ ÉÏ@ÖËã≤Î"å
Láê^蕺ܫÚ_Õ ã¨=∂[ =∂~°∞ʉõΩ
=∂~°æ^Œi≈Ü«∞x Kå˜K≥Ñ≤Ê#"£
ǨωõΩ¯Å H˘~°‰õΩ HõÅ|_»=∞#fl=Ù
ÉÏ^茺`«‰õΩ =∞i xÅ|_»=∞#fl=Ù IIZ„~°II
„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}=∞x
Ѩ@∞ì|˜ì #∞"£ áÈ~°∞ #_ç¿ãÎ
^ÀÑ≤_ç ã¨~å¯~ü LeH˜Ñ¨_»¤^•
HõO˜H˜ x^Œ∞~å X^Œ∞Å∞‰õΩ#fl^•
‰õΩ„@‰õΩ |eÜ≥ÿ∞ ‰õÄeáÈu"å
xOyÔHyã≤# `å~°"≥·u"å
IIZ„~°II
^ŒO_»HÍ~°}º ^•~°∞Ö’¡<å
Pk"åã¨∞ʼnõÄ J#fl"≥·u"å
¿Ñ^Œ „Ѩ[ʼnõΩ „áê}"≥∞ÿu"å
^ÀÑ≤_ç QÆ∞O_≥Ö’ QÍÜ«∞"≥∞ÿu"å
Ô~·`«∞ ‰õÄeH˜ JO_»QÆ∞O˜"å
~°QÆÖò [O_®Ö’ Z~°∞ѨÙ"≥·u"å
IIZ„~°II
#∞"£ ÖˉõΩ<åfl F Éèí∂=∞<åfl
h J_»∞QÆ∞ *Ï_»Å#∞ W_çzÃÑ@ì"Õ∞
h Pâ◊Ü«∂Å#∞ QÆ∞O_≥Hõ^Œ∞ÌH˘x
`«∂~°∞Ѩ٠k‰õΩ¯#∞ =Ú^•Ì_»∞`å"Õ∞
T
T

15. 15 Ѷ≤„|=i,2014
L^Œº=∂Å Láê^蕺ܫÚ_»∞
ѨÙ~ÀQÆ=∞#O
J~°}º
PÜ«∞<˘Hõ `åufi‰õΩ_»∞, PÜ«∞<˘Hõ =∂~°æ^Œi≈, XHõ JK«OK«Å
^èŒ$_è»je, PÜ«∞<˘Hõ `≥ÅOQÍ} „¿Ñq∞‰õΩ_»∞, qѨ¡= Ѩkä‰õΩ_»∞,
PÜ«∞<˘Hõ =∂#=`å"åk, PÜ«∞<˘Hõ xMÏÔ~Âû# =∂i¯ûã¨∞ì. P‰õΩÅ
Éèí∂=∞Ü«∞º... rq`åxfl XHõ „ѨÜ≥∂QÆâßÅQÍ KÕã≤ „Ѩu
„ѨÜ≥∂QÆOÖ’#∂ `«# Pâ◊Ü«∂Å#∞ ™êkèOK«∞HÀ=_®xH˜
JǨÏiflâ◊Å∂ „â◊q∞Oz# =ºH˜Î. ZO^ŒiÖ’<À XHõiH˜ KåÖÏ
J~°∞^Œ∞QÍ JÅ=_Õ qÅHõ∆} =ºH˜Î`«fiO PÜ«∞#k.
"≥`«Å∞, HõëêìÅ∞ XHÀ¯ Hõhfl˜ K«∞Hõ¯QÍ x~°O`«~° „Ѩ"åǨÖˇ·
áêi# <ÕÅ# ѨÙÏì_»∞ Éèí∂=∞#fl. [g∞O^•s, Ѩ>ËÖò ysÅ HÍà◊¡
H˜O^Œ `˘‰õΩ¯_»∞ |O_»ÖÏQÍ #ey# rq`åÖ’¡Oz ѨÙÏì_»∞. D
<ÕÅ g∞^Œ ѨÙ@ì_»=∞O>Ë<Õ `≥yOѨىõΩ, u~°QÆ|_»ÏxH˜ "≥~°=x
"≥ÚO_ç =∞#ã¨∞¯_≥· LO_»@=∞<Õ `≥ÅOQÍ} =∞˜ìQÆ_»¤ x~°fiK«<åxfl
x[O KÕã¨∂ΠѨÙÏì_»∞. Kå=Ù ^•HÍ J^Õ `≥yOѨÙ. J^Õ "≥ÚO_ç`«#O.
XHõ¯~ÀE ÉèíÜ«∞Ѩ_ç Z~°QÆ_»∞. Jk ~å*ϺxÔH·<å ~å[H©Ü«∂ÅÔH·<å
~å[H©Ü«∞ „Ѩ`«º~°∞÷ÅÔH·<å. `å#∞ `«Ñ¨C KÕÜ«∞#O`«=~°‰õÄ
"≥#Hõ_»∞QÆ∞ "Õ¿ã JÅ"å@∞ ÖË^Œ∞. ^•ix K«∂ã≤ U<å_»∂
ÉèíÜ«∞Ѩ_»ÖË^Œ∞. ^•iÖ’H˜ "≥o¡ ^•iÖ’`«∞Ö’¡x =Úà◊¡#∞, p_»Å#∞
Uiáêˆ~ã≤ P ^•ix =ÚO^Œ∞`«~åÅ∞ ™êѶ‘QÍ „Ѩܫ∂}˜OKÕÖÏ
=∂~åÛ_»∞. "åiH˜ H˘`«Î^•~°∞Å∞ xi‡Oz WKåÛ_»∞. rq`«=∞O>Ë
Uq∞’ Éèí∂=∞Ü«∞º‰õΩ J~°÷"≥∞ÿ# HÀ}OÖ’ |Ǩïâ◊ =∞#Ö’
KåÖÏ=∞OkH˜ J~°÷O HÍHõáÈ~Ú LO_»=K«∞Û. J~°÷"≥∞ÿ<å Éèí„^Œ"≥∞ÿ#
rq`«O QÆ_»Ñ¨_»O HÀã¨O J~°÷O HÍ#@∞¡ #˜ã¨∂Î LO@∞O_»=K«∞Û.
HÍh Zxfl J~°÷O HÍx âß„™êÎÅ#∞ Éèí∂=∞Ü«∞º J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞?
Éèí„^Œ`« QÆ∞iOz XHõ¯<å_»∂ PÖ’zOK«x =ºH˜Î. „ѨѨOK« =∂#=ÙÅ
ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åÅ#∞ áÈ~åÏÅÖ’ K«∂ã≤#"å_»∞. ÉÏxã¨
ã¨OÔHà◊¡#∞ `≥OK«_®xH˜ áÈ~åÏÅ#∞ =∂~ü¯û #∞Oz P"åǨÏ#
KÕã¨∞‰õΩ#fl"å_»∞. JO^Œ∞ˆH ÉèíÜ«∂xH˜ Éèí∂=∞Ü«∞º JO>Ë K«KÕÛO`«
ÉèíÜ«∞O. U ~ÀE Jk PÜ«∞# ^Œi^•Ñ¨ÙÖ’¡H˜ ~åÖË^Œ∞.
W"åfià◊ "Õ∞^èŒã¨∞û =∂Ô~¯ò =∞Ü«∞"≥∞ÿáÈ~ÚOk. J=∞‡HÍxH˜,
H˘#∞QÀÅ∞‰õΩ QÆ∞Ô~·áÈ~Ú# "Õ∞^èÀ ÉÏx㨠=~°æ"≥ÚHõ˜ Éèí∂™êfi=ÚÅ
"≥Ú^ŒÅ∞ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å ^•HÍ JO^Œi HÍà◊¡ =ÚO^Œ∂
™êyÅ|_»∞`«∞#flk. x*ÏxH˜ `å#∞ HÍ¡ãπ Ѷ¨ÃãÂì<å, HÍ¡ãπ b_»Ô~·<å
Éèí∂=∞Ü«∞º ã¨iQÍæ HÍKåѨÓ~ü, ÃÑ^ŒÌѨe¡, HõsO#QÆ~üÅ∞ <ÕiÊ# U
K«^Œ∞=Ù#∂ JOwHõiOK«ÖË^Œ∞. 'âߢã‘ÎÜ«∞ q^•ºq^è•<å—xfl K«∂Ñ≤Oz
P K«^Œ∞=ÙÅ "≥ÚYO g∞^Œ K≥OѨ^≥|ƒ K«iKå_»∞. P K«^Œ∞=ÙÅ∞
`«Ü«∂~°∞KÕã¨∞Î#fl "Õ∞^èÀ ÉÏxã¨Å =∞Ǩ~å[ áÈ+¨Hõ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ
`«#∞ #q∞‡# q^•º q^è•<åxfl `å<Õ `«# rq`«OÖ’ PK«iOz
K«∂Ñ≤ K«^Œ∞=ÙŠѨ~°=∂~åúxfl q=iOz K«∂áê_»∞. JO^Œ∞ˆH
L^Œº=∂Å∞, áÈ~åÏÅ#∞ ™êQÆx=fi‰õΩO_® KÕã≤ K«KÕÛ^•HÍ
ÉÏxã¨Å∞QÍ<Õ Ñ¨_ç LO_»=∞x K≥¿ÑÊ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ Éèí∂=∞Ü«∞º
JO>Ë, PÜ«∞# q^•º q^è•<åÅO>Ë PÜ«∞# ^•i JO>Ë ÉèíÜ«∞=Ú,
HÀѨ=Ú.
69 `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍÖËrʼnõΩ
ÃãÅ=ÙezÛ#ѨC_»∞, JO^Œ~°∂ WO˜H˜ áÈ`Õ Éèí∂=∞Ü«∞º
HõsO#QÆ~üÖ’ LO_ç QÆe¡ QÆe¡ áÈ~°QÍÅ¡#∞ [=∞KÕã≤ „Ѩ^Œ~°≈#Å∞
f™ê_»∞. ÉèíQÆ`üã≤OQ∑ "≥Ú^ŒÅ∞ ˜.Z<£., _ç.qÅ ^•HÍ JO^Œih
K«kq `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ Jã¨Öˇ·# â◊„`«∞=Ù#∞ ã¨iQÍæ
QÆ∞iÎOKå_»∞. [q∞‡‰õΩO@Ö’ HÀ>Ëâ◊fi~ü~å=Ù, PkÔ~_ç¤, HõOk
ÅzÛÔ~_ç¤, =∞ÖÏ¡ ~ålÔ~_ç¤, ™êǨïÅ ™êOQÆ`«ºO`À =~°æ áÈ~å@
J=QÍǨÏ##∞ á⁄Ok Kå~°∞ =∞AO^•~ü Öˇ·<£#∞ `«# a_»¤‰õΩ
Kå~°∞=∞u Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ<ÕO`« W+¨ìOQÍ „¿Ñq∞OKå_»∞,
#=∂‡_»∞. JO^Œ∞Ö’ #_çKå_»∞. 1974Ö’ ©K«~ü J~Ú<å JO^Œ~°∞
©K«~°¡ÖÏQÍ 'Éèí„^Œ"≥∞ÿ#— rq`«O QÆ_»Ñ¨‰õΩO_® =Úà◊¡^•iÖ’<Õ
™êQÍ_»∞. Z=∞Ô~˚hûÖ’ ѨÓiΙê÷~Ú *ˇ·Å∞ rq`«O QÆ_çÑ≤# ©K«~ü
PÜ«∞#. Ñ≤P~ü˜Ü«ÚÖ’ KÕi<å P ã¨OѶ¨∞Ѩ٠|∂~°∞˚"å q^è•<åÅ`À,
qÅ∞=Å∞ ÖËx PK«~°}Å`À ~årѨ_»‰õΩO_® ZÑ≤˜ZѶπ#∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ `≥zÛÃÑÏì_»∞. =O^ŒÖÏk ã¨ÉèíÅ∞ ÃÑÏì_»∞. P "ÕkHõ
g∞^Œ, q^•ºã¨^Œã¨∞ûÅ∞ J<Õ K≥·`«#º ѨÓi`«"≥∞ÿ# ã¨ÉèíʼnõΩ,
J=QÍǨÏ<å ã¨=∂"ÕâßʼnõΩ NHÍ~°O K«∞˜ì W"åfià◊ „Ѩuã¨OѶ¨∞=¸
JÖÏO˜ ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ ÃÑ@ìHõ `«Ñ¨Êx ã≤÷uH˜ =¸ÅHÍ~°}=∞Ü«∂º_»∞.
J~Ú`Õ q^•ºã¨^Œã¨∞ûÅ#∞ U<å_»∂ q^Œº‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Ѩiq∞`«O
KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. ã¨=∞HÍb# ~å[H©Ü«∂i÷Hõ, ™ê=∂lHõ JOâßʼnõΩ,
Ãã·^•úOuHõ K≥·`«<åºxH˜, K«~°ÛʼnõΩ, „Ѩ*Ï L^Œº=∂ʼnõΩ P
ã¨^Œã¨∞ûÅ#∞ "ÕkHõÅ∞QÍ =∂~åÛ_»∞. D ~ÀA J~°H˘~°QÍ<≥·<å
™êkèOK«∞‰õΩ#fl q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯#∞ P q^•º ã¨^Œã¨∞ûÖ’¡<Õ _ç=∂O_£
KÕã≤, 86Ö’<Õ `å<Õ =Ú™ê~Ú^• _®‰õΩº"≥∞Oò ~åã≤ =∞s
ZÑ≤˜ZѶπ`À f~å‡#O KÕ~ÚOKå_»∞. „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ ZÑ≤˜ZѶπ#∞
qѨ¡gHõiOKå_»∞. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· „ѨÉèí∞`åfiÅ q=Hõ∆ŠѨ@¡
Láê^蕺ܫ∞ Ö’HÍxH˜ K≥·`«#ºO HõeyOKå_»∞. W"åfià◊
Láê^蕺ܫÚÅ∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ JOkã¨∞Î#fl `À_®Ê@∞‰õΩ
ѨÙ<åk P<å_»∞ Éèí∂=∞Ü«∞º "Õã≤O^Õ. ZÑ≤˜ZѶπ Éèí∂=∞Ü«∞º JO>Ë
©K«~°¡‰õΩ ©K«~ü, =∂ã¨ì~°¡‰õΩ =∂ã¨ì~ü. PÜ«∞# XHõ L^Œº=∂Å
Láê^蕺ܫÚ_»∞. ©K«~°∞¡ q^•º~°OQÍxˆH Ѩiq∞`«O HÍ"åÅ<Õ
ã¨QÆ@∞ Láê^蕺ܫÚÅ q∞`«"å^Œ PÖ’K«#Å#∞, „ѨÉèí∞`åfiÅ
ɡkiOѨÙÅ#∞ ^•˜ Láê^蕺ܫÚÅ ÉÏ^茺`«#∞ L^ÀºQÆѨ٠yix
^•˜Oz ã¨=∂[Ѩ٠ã¨=∞㨺Š"≥·Ñ¨Ù‰õΩ qã¨ÎiOѨKÕ™ê_»∞.
QÀ^•=iYx ¢ÃÑ·"Õ@∞ L^ÀºQÆ∞Å ã¨"≥∞‡, ^èŒ~°Å∞ `«yæOK«_»O,
Ô~·`«∞Å∞, Ô~·`«∞‰õÄbÅ ã¨=∞㨺Å`À áê@∞ „ѨÉèí∞`«fi ^Œ=∞#huH˜,
J}˜z"Õ`«Å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ Ç¨Ï‰õΩ¯Å L^Œº=∂ÅÖ’ áêÖÁæ#_»O
=~°‰õÄ L^ÀºQÆ=∞<Õ Ñ¨O[~°O Ö’Oz ©K«~°¡#∞ ÖÏy áÈ~åÏÖ’¡H˜