1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
"Õ∞<Õ[~ü
ZO.ÉÏÅ∞ <åÜ«∞H±
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
„ѨѨOK« K«i„`«Ö’
W^ŒÌˆ~ =∂ãπb_»~°∞¡
XHõ~°∞ =∂"À, WOH˘Hõ~°∞ QÍOnè
QÍOnè ^ŒO_çÜ«∂„`«(LѨC ã¨`庄QÆǨÏO)„áê~°OaèOz
ÏÏ, a~å¡ ^ŒQÆæ~° Py`Õ...
=∂"À ÖÏOQ∑=∂~üÛ KÕã≤
K≥·<å#∞ q=ÚH˜Î KÕ™ê_»∞
=∂"À Éèí∂=∞^茺 ˆ~YÖ’ L^Œ~Úã¨∞Î<åfl_»∞
QÍOnè ã¨É~°‡u P„â◊=∞OÖ’ Jã¨Îq∞ã¨∞Î<åfl_»∞
WѨC_»∞`≥ÅOQÍ}=∂~üÛ...???
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
ÃãÃÑìO|~ü 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 9
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
LѨC ã¨`庄QÆǨÏO–`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ 3
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
ÃãÃÑìO|~ü 13, 17 q„^ÀǨ Å#∞ YO_çOK«O_ç P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º 4–6
3. #_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# Ü«Ú^•úxH˜ ã≤^ŒúO HÍ"åe Ñ≤@ìÅ ~°gO^Œ~ü 7–8
4. ÃãÃÑìO|~ü 17ÃÑ· á¶ÈHõãπ
ÃãÃÑìO|~ü 17 HõzÛ`«OQÍ q„^ÀǨÏk#"Õ∞! H˘`«ÎѨe¡ã¨`«ºO 9
''PѨˆ~+¨<£ áÈÖ’—— ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· ÉèÏ~°`«„ѨÉèí∞`«fi Ü«Ú^ŒúO ã≤i`å~° 10–11
ÃãÃÑìO|~ü 17 ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü =„H©Hõ~°}Å∞ ZÖò. J~°}º 12–13
ÃãÃÑìO|~ü 17 ™êfi`«O„`«ºO HÍ^Œ∞ qb#O ÖÏO˜ q„^ÀǨÏO ã≤.HÍjO 14–15
q"≥∂K«#, qb#O–x*Ïx*ÏÅ∞ Ö’ÔH ~å*òѨ=<£ 16–17
5. K«^Œ∞=Ù
K≥<≥Âfl q^•º ã¨^Œã¨∞û x"ÕkHõ Z.#iûOǨ Ô~_ç¤ 18–23
=º=Ǩ ~° ÉèÏ+¨–`≥Å∞QÆ∞ =ÚHõ¯Ñ¨e¡ Nx"åãπ 24
`≥ÅOQÍ} q^•º~°OQÍxfl HÍáê_»∞‰õΩO^•O `≥ÅOQÍ} ©K«~üû á¶È~°O 25
6. |O*Ï~å rq`«O
yi[#∞Å #=∞‡HÍÅ∞ âßOu „ѨH˜Ü«∞Å∞ ÃÇÏKü.H˜+¨<£ 26–27
7. „ѨѨOK«O
JO`«~å˚fÜ«∞ ã¨=∂[O J™êO*ˉõΩ JO_»QÍ xÅ"åe #∂HõÅ =∞¿ÇÏ+π 28
8. h~°∞–x[=Ú
JO`«iOzáÈ`«∞#fl ^Œ∞O^Œ∞aè #k JO^•Å∞ P=ÙÅ ™ê~ÚÉÏ| 29–30
9. x"ÕkHõ
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ Ѩiëê¯~°O HÍ^Œ∞ HÍ=e =∞<≥flO 30–31
10. Ü«∂k
Hõ#HÍKåix 㨇iOK«∞‰õΩO^•O Ü«∞O.#iû=ÚÅ∞ 32–33
11. Hõ~°Ñ¨„`«O
áêÅ=¸~°∞ [Å™ê^èŒ#nHõ∆ áêÅ=¸~°∞ J^茺ܫ∞# "ÕkHõ 34–36
12. ™êÇ≤Ï`«ºO
`≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxH˜ ^•iK«∂¿Ñ ѨÙã¨ÎHõO _®II<åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O 37
J=∞~°g~°∞Å ™êH˜∆QÍ–™êfi~å÷yflÖ’ ã¨q∞^èŒÅ∞ Ü«∞ãπ.|O^≥ Je 38–40
P^èŒ∞xHõ ™êÇ≤Ï`«º Ü«ÚQÆHõ~°Î–QÆ∞~°*Ï_» =ÚHõ¯Ñ¨e¡ Nx"åãπ 41–42
áê@ áê@ áêÅ=¸~°∞ ÖË|~À_»∞ 43
g~° `≥ÅOQÍ}–qѨ¡"åÅ `≥ÅOQÍ} Hõq`« #~°¡ ã¨∞^è•Hõ~ü â◊~°‡ 44
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
LѨCã¨`庄QÆǨÏO–`≥ÅOQÍ}=∂~üÛ
K«i„`« JO>Ë Ô~O_»∞ HÍÖÏÅ =∞^茺 ã¨OÉèÏ+¨}. HÍi# Hõhfl˜H˜, zOk# <≥`«∞Î~°∞‰õΩ, XeH˜# K≥=∞@‰õΩ Ô~O_»∞ HÍÖÏÅ =∞^茺 U^À XHõ
HÍ~åºHÍ~°} ã¨O|O^èŒO LO@∞Ok. P ã¨O|O^è•xfl qàı¡+≤OK«∞HÀ=@"Õ∞ K«i„`«. QÆ`«O Éèí∞*ÏÅ g∞^Œ xÅ|_ç =~°Î=∂<åxfl qâı¡+≤ã¨∂Î
Éèíq+¨º`ü‰õΩ ÉÏ@Å∞ "ÕÜ«∞@O qA˝Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤# Ѩx. WÏ¡ PÖ’zã¨∂ÎáÈ`Õ =~°Î=∂#OÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ѩf ã¨OѶ¨∞@#‰õΩ QÆ`«OÖ’
áÈeHõÅ∞OÏ~Ú. "å˜H˜ H˘xfl q∞#Ǩ ~ÚOѨÙÅ∞ ‰õÄ_® LOÏ~Ú.
LѨC ã¨`庄QÆǨÏO. ÉèÏ~°`«^Õâ◊ ™êfi`«O„`«º áÈ~å@OÖ’ [iy# J~°∞^≥·# áÈ~å@~°∂ѨO. q^Õj ã¨~°∞‰õΩÅ#∞ `«QÆ∞ÅÃјì# K≥·`«#ºO.
ã¨fi^Õj LѨC#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ™êfi=ÅO|#. <åÜ«∞‰õΩ_»∞ q∞`«"å^Œ QÍO^èÕ. áÈ~åÏxfl Ѩiq∞`«∞Ö’¡ LOKÕ"å_Õ. HÍh Hõke# „Ѩ[Å∞
=∂„`«O z`«Îâ◊√kú L#fl"å~°∞. ZѨC_≥·<å |∂~°∞˚"å <åÜ«∞Hõ`«fiO k"åàÏHÀ~°∞QÍ LO@∞Ok. HÍh „Ѩ[Å∞ K≥·`«#ºjÅOQÍ Hõ^Œ∞Å∞`å~°∞.
1929–30 Pi÷Hõ =∂O^ŒºO „ѨѨOKåxfl P=iOz#HÍÅO. ã¨OH∆ÀÉèíHõ∆}ÏÅ∞. ^èŒxHõ, ¿Ñ^Œ `Õ_® ÖˉõΩO_® Jxfl ^ÕâßÅ∞ D ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’
‰õÄ~°∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú. ™ÈqÜ«∞ò ™È+¨eã¨∞ì ~°ëêº nxH˜ q∞#Ǩ ~ÚOѨÙ. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ™êkèOz# q[Ü«∞q∞k. ~°ëêº q∞#Ǩ Jxfl
^ÕâßÅÖ’ Ѩi„â◊=∞Å∞ =¸`«Ñ¨_®¤~Ú. L^ÀºQÆ∞Å∞ gkè#Ѩ_®¤~°∞. _ç„wÅ∞ á⁄Ok# "å~°∞ x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞QÍ ~À_»∞¤g∞^ŒÑ¨_®¤~°∞. á⁄ÖÏÅ∞
ZO_ç# Ô~·`«∞Å∞ k‰õΩ¯`ÀK«Hõ rq`«O HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. KÕu=$`«∞ÎÅ∞ zuH˜áÈÜ«∂~Ú. W^ŒO`å ™ê„=∂[º"å^Œ ^ÕâßÅ Pi÷Hõ q^è•<åŠѶ¨e`«"Õ∞#x
"Õˆ~ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. D ã≤÷uÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x Ü«Ú=`« ™È+¨e[O "≥·Ñ¨Ù PHõi¬`«∞ÅÜ«∂º~°∞. HÍO„ÔQãπÖ’ ‰õÄ_® Ü«Ú=`« ~°ëêº q^è•<åÅ
„ѨÉèÏ"åxH˜ QÆ∞Ô~·#k. W=hfl ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÃÑ· gã¨∞Î#fl "å=∞ѨHõ∆ ÉèÏ"åÅ „ѨÉèÏ=O.
WÏ¡O˜ ~å[H©Ü«∞ Ѩiã≤÷ux, „ѨÉèÏ"åxfl `«#"≥·Ñ¨Ù uѨCHÀ=ÏxH˜ QÍOnè 1930 U„Ñ≤Öò 6# LѨC ã¨`庄QÆǨÏO „áê~°OaèOKå_»∞.
QÍOnè KåÖÏ Ñ¨iq∞`«∞Å`À D áÈ~åÏxfl „áê~°OaèOKå_»∞. HÍh „Ѩ[Å∞ D Ѩiq∞`«∞Å#∞ ^•˜ „a©+π „ѨÉèí∞`åfixH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
áÈ~å_®~°∞. LѨC K«Ïìxfl LÅ¡OѶ≤∞OK«@O qq^èŒ ~°∂áêÅÖ’ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑÏì~°∞. „Ѩ[ÅÃÑ· áÈbã¨∞Å x~°ƒO^èŒO J<ÕHõ ~°∂áêÅÖ’ |Ü«∞@Ѩ_çOk.
^Õâ◊ q^ÕâßÅÖ’ D L^Œº=∂xH˜ qâı+¨ „ѨKå~°O ÅaèOzOk. Ѩ„uHõÅÃÑ· „a©+π „ѨÉèí∞`åfixH˜ J^Œ∞Ѩ٠L#flѨʘH© x~°ƒO^è•xfl „ѨK«∞iOK«Hõ
`«Ñ¨Êxã≤÷u U~°Ê_çOk. „Ѩ[Å q∞e>ˇOò áÈ~åÏxfl K«∂ã≤ a`«Î~°áÈ~Ú# „a©+π „ѨÉèí∞`«fiO „Ѩ[Å#∞ JÔ~ã¨∞ìKÕã≤ x~°ƒOkèOzOk. Jx"å~°ºOQÍ
QÍOnèx ‰õÄ_® JÔ~ã¨∞ì KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúѨ_çOk. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ „Ѩ[Å#∞ L^ÕútOz QÍOnè WÖÏ K≥áêÊ_»∞. ''.... <å x~°ƒO^è•xfl QÆ∞iOz
<å ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞, „Ѩ[Å∞ PO^Àà◊# K≥O^Œ=^Œ∞Ì. ™ê~å~Ú ^Œ∞HÍ}Ïefl, #Å¡=∞O^Œ∞ J"Õ∞‡ ^Œ∞HÍ}Ïefl q^Õj =„™êÎÅ∞ J"Õ∞‡ ëêѨÙefl
™È^Œs=∞}∞Å∞ Ñ≤ÔH˜OQ∑ KÕÜ«∂e... q^Õj =¢™êÎÅ#∞ `«QÆ∞ÅÃÑÏìe. q^•º~°∞÷Å∞ q^•ºÅÜ«∂Å#∞ =keÃјì ~å"åe. „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å∞
`«=∞ L^ÀºQÍʼnõΩ ~år<å=∂ KÕã≤ „Ѩ*Ï¿ã=‰õΩ JOH˜`«O HÍ"åe. JѨC_»∞ ã¨OѨÓ~°‚ ã¨fi~å[ºO =∞# `«Å∞ѨÙefl `«@∞ì‰õΩO@∂ =∞#
=ÚOyà◊¡Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk——
D áÈ~åÏxfl QÍOnè JÇ≤ÏO™êÜ«Ú`«OQÍ #_»áêÅx ÉèÏqOz# ™ê^茺O HÍÖË^Œ∞. 'z@ìQÍOQ∑ PÜ«Ú^è•QÍ~°O—ÃÑ· ã¨∂~庿ã<£ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’
Ü«Ú=`« ^•_çKÕã≤ PÜ«Ú^è•Å#∞ `≥KåÛ~°∞. Ѩ@ì}ÏxH˜ L#fl ã¨=∂Kå~° ã¨O|O^è•Å#∞ `≥Oz"Õ™ê~°∞. áÈbã¨∞ HͺOѨÙ#∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
''=O^Õ=∂`«~°O——w`åÖÏѨ# KÕã¨∂ΠѨ@ì}OÖ’ Hõ"å`«∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. áÈbã¨∞¿ãì+¨#¡#xflO˜x `«=∞ J^Œ∞ѨÙÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ÉÏiˆH_»¡#∞
xi‡Oz q∞Å@s Hõ^ŒeHõÅ#∞ x~ÀkèOKå~°∞. Ô~·Å∞ѨÏìÅ#∞ `«Ñ≤ÊOKå~°∞.
^Œ$â◊ºO =∂i`Õ 2012 ÃãÃÑìO|~ü 30. `≥ÅOQÍ} =∂~üÛ‰õΩ ã≤^Œú=∞=Ù`«<åfl~°∞ „Ѩ[Å∞. <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ ZÖÏO˜ =ӺǨÏO, Z`«∞ÎQÆ_»Å∞
L<åflÜÕ∞ `≥eÜ«∞^Œ∞. ~å[ºO x~°ƒO^èŒO =∂„`«O ÃÑiyOk. q^•º~°∞÷Å, *ˇZã≤ <åÜ«∞‰õΩÅ, ÖÏÜ«∞~°¡, ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ JÔ~ã¨∞ìÅ
Ѩ~°OѨ~° „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. LѨCã¨`庄QÆǨÏO ÖÏO˜ âßOuÜ«Ú`« áÈ~å@"Õ∞ =∂ '`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ— Jx <åÜ«∞Hõ`«fiO „ѨHõ˜Oz LOk.
HÍx „Ѩ[Å∞ Uq∞ PÖ’zã¨∞Î<åfl~À `≥eÜ«∞^Œ∞. ™ê^è•~°}OQÍ q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« `≥ÅOQÍ}Ö’ ѨÙ@ì_»O =Å# 'z@ìQÍOQ∑—g~°∞ʼnõΩ
aè#flOQÍ PÖ’zOK«ÖË~°∞. Ѩiã≤÷u JÖÏO˜k. XHõ"Õà◊ <åÜ«∞Hõ`åfixfl JÔ~ã¨∞ìKÕã≤<å QÍOnè LѨCã¨`庄QÆǨÏOÖ’ WzÛ# Ñ≤Å∞Ѩ٠J=∞Å∞
KÕÜ«∞QÆey`Õ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO ky=ã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞‰õΩ =∂~°æO U~°Ê_»∞`«∞Ok. ~å[^è•xx kQƃO^èŒO KÕã≤ `«=∞ ǨωõΩ¯Å#∞
™êkèOK«∞‰õΩ#fl K«i„`« Hõ#∞K«∂Ѩ٠"Õ∞~°Ö’, `≥Å∞QÆ∞ <ÕÅ K«i„`«Ö’ Z=∂‡sÊZãπ iHÍ~°∞¤ KÕã≤Ok. 1997Ö’ =sæHõ~°}#∞ ™êkèOK«_®xH˜
ÅHõ∆ÖÏk =∂kQÆ „Ѩ[Å∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£‰õΩ `«~°e=KåÛ~°∞. x[O HÍÖËr „Q“O_£ |Ç≤Ï~°OQÆã¨Éèí =ÚyâßHõ =∞O^ŒHõ$+¨‚ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ ÅHõ∆=∞Ok
„Ѩ[Å∞ K«Å¡x K«eH˜ =}∞‰õΩ`«∂ |+‘~üÉÏQ∑ KÒ~°™êÎÖ’ ÉÏ|∂ [w˚=<£~åO q„QÆǨÏO =^ŒÌ J#fláêhÜ«∂Å∞ =∂x Ô~O_»∞~ÀAÅ∞ ‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞.
ѨHõ¯<Õ JÃãOc¡ [~°∞QÆ∞`ÀOk. XHõ~°HõOQÍ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ #QÆ~°O Z=∂‡sÊZãπ kQƃO^èŒOÖ’H˜ "≥o¡áÈ~ÚOk. XHõ QÆ∞OѨ٠JÃãOc¡Ö’H˜
„Ѩ"ÕtOz ™êǨϙȿÑ`«OQÍ ÖÏcÖ’ #∞Oz Z"≥∞‡Ö˺ÅÃÑ· Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞ K«ÖÏ¡~°∞. ~å¢+¨ì "åºÑ≤`«OQÍ x~°ã¨#Å∞ q∞#flOÏ~Ú.
WÏ¡O˜ Ѩiã≤÷`«∞ÖÖ’ Jx"å~°ºOQÍ JÃãOc¡ Z=∂‡sÊZãπ _ç=∂O_£ÃÑ· K«iÛOz Z=∂‡sÊZãπ „Ѩuxkè |$O^•xfl K«~°ÛʼnõΩ PǨ fixOzOk.
=sæHõ~°} KÕ™êÎ=∞x Ǩ g∞WzÛ HÍ~åºK«~°}#∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃјìOk. Wk Hõà◊¡ =ÚO^Œi K«i„`«. XHõ HÀ˜ [<åÉèÏ L#fl Z=∂‡sÊZãπ `«=∞
_ç=∂O_£#∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ kQƃO^èŒ#O`À ™êkèOK«∞‰õΩ#flk. =∞i <åÅ∞QÆ∞HÀ@¡ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å _ç=∂O_£#∞ ™êkèOK«∞HÀ=ÏxH˜ =∞#O
z@ìQÍOQ∑ g~°∞ÖÏ¡ ÖË^• Z=∂‡sÊZãπ(=∞O^ŒHõ$+¨‚) áÈ~å ~°∂áêxfl J#∞ã¨iOK«@O `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ WOHÀ =∂~°æO
HõxÑ≤OK«@O ÖË^Œ∞. Hõhã¨O QÍOnè Ñ≤Å∞ѨÙ<≥·<å J=∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅ"Õ∞"≥∂ <åÜ«∞Hõ`«fiO PÖ’zOKåe. T
3 ÃãÃÑìO|~ü, 2012

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ÃãÃÑìO|~°∞13^Œ∞~å„Hõ=∞},
ÃãÃÑìO|~°∞17`≥ÅOQÍ}q„^ÀǨ Å#∞YO_çOK«O_ç
– P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
J^茺‰õ∆Ω_»∞, `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨O@∞
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O K«i„`«Ö’ ã¨∞n~°…HÍÅO Ѩ~å~Ú
áêÅ#Ö’ „=∞yæOk. HÍHõfÜ«ÚÅ `«~åfi`« D „áêO`«O
`«# ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl HÀÖ’Ê~ÚOk. HÍHõfÜ«ÚÅ<À_çOz#
~å„+¨ì‰õÄ@∞Å∞, ^Õ=yi Ü«∂^Œ=ÙÅ∞ Z‰õΩ¯= HÍÅO D
~å*Ϻxfl xÅ∞ѨÙHÀÖËHõ ™ê=∞O`«Ô~_ç¤ "≥Å=∞ ~å*ϺÅ∞
<≥ÅH˘O@∞#fl `«~°∞}OÖ’ |ǨÏ=∂h ã¨∞ÖÏÎ#∞Å∞ áê`«
HÍHõfÜ«∞ ™ê„=∂[ºOÖ’ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# Éèí∂ÉèÏQÍxfl `«=∞
Pnè#OÖ’H˜ fã¨∞H˘<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ =ÚYº"≥∞ÿ#k
QÀÖÁ¯O_» HÀ@. |ǨÏ=∞hʼnõΩ ™ê=∞O`«∞Å∞QÍ
‰õΩ`«∞ÉòëêÇ‘ÏÅ∞ KåÖÏHÍÅO áêeOz 16= â◊`å|ÌO
„áê~°OÉèíOÖ’ ™êfi`«O„`«ºO „ѨHõ˜OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. QÀÖÁ¯O_»
HÀ@#∞ ѨÙ#ifli‡Oz Ѩ˜+¨ªO KÕã¨∞HÀ=_»O`À áê@∞
`≥ÅOQÍ}`À ã¨Ç¨ ѨÅ∞ „áêO`åÖ’¡ HÀ@Å∞ xi‡OKå~°∞.
@s¯`À ã¨=∂#OQÍ `«∞Å`«∂ˆQ ~å*Ϻxfl xi‡Oz#
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ "≥Å=∞Å Hõ#∞fl QÀÖÁ¯O_» g∞^Œ Ѩ_çOk.
B~°OQÆ*Ë|∞ HÍÅOÖ’ `åhëêÃÑ· ^ŒO_»Ü«∂„`«Å∞ [iQÍ~Ú.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù JO`«~°æ`«OQÍ ã¨~åfi~Ú áêѨ#flÖÏO˜
ã¨=∞~°Ü≥∂^èŒ∞Å∞ =~°OQÆÖò, Éèí∞=#yi HÀ@Å<å„Hõq∞Oz
QÀÖÁ¯O_» ™êfinè<åxH˜ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕâß~°∞. D Ѷ¨∞~°¬}Ö’¡
‰õΩ`«∞ÉòëêÇ‘ÏÅ∞ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_®¤~°∞. ™ê÷xHõ Ãã·xHÍkèHÍ~°∞Å
ã¨=∞#fiÜ«∞O, ã¨Ç¨ÏHÍ~°O ÖËHõáÈ=_»O`À "≥ÚѶ¨∞Å∞Å ^蕘H˜
xÅ|_»ÖËHõáÈ=_»O`À ã¨~åfi~Ú áêѨ#fl ‰õÄ_» QÀÖÁ¯O_»#∞
HÍáê_»ÖËHõáÈ=_»O XHõ qëê^ŒO. B~°OQÆÉÏ^£ ˆHO„^ŒOQÍ
^ŒHõ¯<£#∞ – QÀÖÁ¯O_»‰õΩ ã¨∞ÉË^•~üQÍ xÜ«∞q∞OѨ|_ç#
ã¨~åÌ~°∞ XHõ ^Œâß|ÌHÍÅOÖ’<Õ ™êfi`«O„`«ºO „ѨHõ˜OK«∞H˘x
Jã¨Ñ¶π*ÏÇ≤Ï áêÅ##∞ ™ê÷Ñ≤OKå_»∞. JѨʘˆH ѨtÛ=∞f~°O
"≥·Ñ¨Ù áÈ~°∞Ûwã¨∞ "å~°∞, `«∂~°∞Ê# _»zÛ"å~°∞, „ÃѶOz"å~°∞,
^ŒH˜∆}Ï# WOw¡+¨µ "å~°∞ ^Õâ◊OÖ’H˜ "åºáê~°O HÀã¨O JO@∂
=zÛ ~å[H©Ü«∞ *’HõºO KÕã¨∞HÀ=_»O „áê~°OÉèí=∞~ÚOk.
=∞~å~îåÅ`À, "≥∞ÿã¨∂~°∞`À [iy# Ü«Ú^•úÅÖ’ x*ÏOʼnõΩ
ã¨Ç¨ÏHõiOz# ¿Ñ~°∞`À QÀÖÁ¯O_»#∞ – ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å*Ϻhfl
`«=∞ QÆ∞Ñ≤Ê’¡H˜ fã¨∞‰õΩ#fl „ÃѶOz"åà◊√§– Ü«¸~°ÑπÖ’
„a˜+¨µ "åà◊§`À [iy# Ü«Ú^•úÖ’¡ ã¨Okè KÕã¨∞H˘x x*ÏO
ã¨O™ê÷<åxfl POˆQ¡Ü«ÚʼnõΩ =ke"ÕÜ«∞_»O [iyOk. JѨʘ
#∞O_ç „a˜+¨µ "åà◊§ Hõ#∞ã¨#flÖ’¡ Ѷ¨Óº_»Öò ~å*Ϻxfl
xi‡Oz# x*ÏO ~å[ºO `«# "åã¨Î= ™ê~°fiÉè∫=∞`åfixfl
HÀÖ’Ê=_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. 1857 „Ѩ^äŒ=∞ ÉèÏ~°`«
™êfi`«O„`«º ã¨O„QÍ=∞O <å˜H˜ ™êÖÏ~ü[OQ∑ KÕuH˜ „Ѩ^è•#
áêÅ# =zÛOk. ѨtÛ=∞ ~å*ϺŠã¨O㨯 $u–<åQÆiHõ`«,
áêÅ# „ѨuѶ¨eK«_»O P~°OÉèí"≥∞ÿOk. ~å[H©Ü«∞OQÍ _èçb¡H˜
=ºuˆ~HõOQÍ POˆQ¡Ü«ÚʼnõΩ ã¨Ç¨ÏHõiOz# x*ÏO
™êfi`«O„`«ºO JѨʘ#∞O_ç <å=∞=∂„`«"≥∞ÿOk. J~Ú`Õ
áêâßÛ`«º `«~°Ç¨ ã¨O㨯~°}Å∞ fã¨∞‰õ~å=_»O
„áê~°OÉèí=∞~ÚOk. J~Ú`Õ „Ѩ^è•#OQÍ Ñ¶¨Óº_»Öò áêÅ<Õ
PkèѨ`«ºO =Ç≤ÏOzOk. D Ѩi}Ï=∂Å „Hõ=∞OÖ’<Õ ^Õâ◊
™êfi`«O„`Àº^Œº=∞O ™êQÆ_»O „a˜+¨µ WO_çÜ«∂ „ѨѨOK«
ã¨O„QÍ=∞OÖ’ ÉèÏQÆOHÍ=_»O [iyOk. „a˜+¨µ, „á¶ê#∞ûÅ∞
"≥Ú^Œ˜ „ѨѨOK« Ü«Ú^Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ @s¯x ÖÁOQÆ
nÜ«∞_®xH˜ ÔH=∂Öòáêëê ã¨=∞iúOK«_»O [iyOk. JÖψQ
áêÖã‘Î<åÖ’ +¨sѶπ Ǩï¿ãû<£ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ ™êy# @s¯
=ºuˆ~Hõ ™êfi`«O„`Àº^Œº=∂xH˜ „a<£ ã¨Ç¨ÏHõiOzOk.
@s¯Ö’ ÔH=∂Öòáêëê <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=O
ã¨OÉèíqOzOk. ^•x`À Ybá¶ê‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =Úã≤¡O
~å*ϺÅhfl˜Ö’ `«ÖˇuÎ# dÖÏѶ¨`ü L^Œº=∂xH˜ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ˆHO„^ŒOQÍ =∂iOk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ a„<£‰õΩ– x*ÏOʼnõΩ
=∞^茺QÆÅ ã¨O|O^è•Å∞ H˘O`« ɡ_çã≤#ѨʘH© `«~°fiÖ’<Õ
ã¨~°∞ÌHÀ=_»O [iyOk.
QÍOnè <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ [iy# ™êfi`«O„`Àº^Œº=∞O
„Ѩ^è•#OQÍ a„˜+¨µ WO_çÜ«∂Ö’<Õ H˘#™êy ™ê÷xHõ
ã¨O™ê÷<åÅÖ’ *’HõºO KÕã¨∞HÀ=^ŒÌ<Õ q^è•#O`À x*ÏO
ã¨O™ê÷#OÖ’ ‰õÄ_» ™êfi`«O„`«º áÈ~å@O „áê~°OÉèíOÖ’
*ÏѨºO [iyOk. ~“O_£ >Ë|∞Öò ã¨=∂"ÕâßÅ∞, ÉèÏ~°`«
„ѨÉèí∞`«fi K«@ìO 1935 `«~åfi`«<Õ ¿ãìò HÍO„ÔQãπ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ<å~Ú. HÍO„ÔQãπ, Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ – `«k`«~°∞Å∞
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò

5. 5 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
Hõeã≤# PO„^èŒ=∞Ǩ ã¨Éèí HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ – ã¨OѶ¨∂Å∞ ÃÑ@ì_»O
„áê~°OÉèí=∞~Ú x*ÏO =ºuˆ~Hõ q=ÚH˜Î áÈ~åÏÅ∞
TѨO^Œ∞H˘<åfl~Ú.
D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ Ô~O_»= „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO „áê~°OÉèíO
HÍ=_»O–ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x ÉÏ^茺`åÜ«Ú`« ~å„+¨ì
„ѨÉèí∞`åfiÅ#∞ ã¨O„ѨkOK«‰õΩO_®<Õ „a<£ P Ü«Ú^ŒúOÖ’
ÉèÏQÆ™êfiq∞ HÍ=_»O`À HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ~år<å=∂
KÕâß~Ú. ™êfi`«O„`Àº^Œº=∞O L^èŒ$`«=∞~ÚOk. H˜fiò
WO_çÜ«∂ L^Œº=∞O`À ™ê=∂#º „Ѩ*ÏhHõO Jhfl =~åæÅ∞
L^Œº=∞OÖ’ KÕ~å~Ú. =∞~À"≥·Ñ¨Ù x*ÏO ã¨O™ê÷#OÖ’
Ѷ¨Óº_»Öò q^è•<åʼnõÄ, ~°*ÏHÍ~°¡ J„Hõ=∂ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
™êy# ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O ѨÙOAH˘Ok. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞
~å[ºOÖ’x =~°OQÆÖò, #ÖÁæO_», HõsO#QÆ~ü `«k`«~° lÖÏ¡Ö’¡
"ÕÖÏk „QÍ=∂Å∞ q=ÚHõÎ=∞Ü«∂º~Ú. 3"ÕÅ „QÍ=∂Ö’¡ „QÍ=∞
~å[ºáêÅ# "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. ã¨OѶ¨∂Å P^èŒfi~°ºOÖ’ 10
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ ѨOÑ≤}© [iyOk. Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,
*Ïw~åÌ~°¡#∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ `«i=∂~°∞. Éèí∂q∞, Éèí∞H˜Î, q=ÚH˜Î
HÀã¨O [iy# ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~°∞ q[Ü«∞=O`«=∞ÜÕ∞º
`«~°∞}OÖ’<Õ ^ÕâßxH˜ ™êfi`«O„`«ºO „ѨHõ˜OK«_»O ^ŒàÏs
|∂~°∞˚"å HÍO„ÔQãπ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ „a˜+¨µ WO_çÜ«∂ÃÑ·
JkèHÍ~åxfl |^ŒÖÏ~ÚOK«_»O`À Ѩiã≤÷`«∞Å∞
`å~°∞=∂~°~Ú<å~Ú. HÍj‡~ü, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∂, E<åQÆ_£
ã¨fi`«O„`«OQÍ LO_»_®xH˜ x~°‚~ÚOK«∞ H˘<åfl~Ú. HÍj‡~ü#∞
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O¿Ñ~° P„Hõq∞OK«∞H˘#fl HÍO„ÔQãπ – <≥„Ǩ˙ Ѩ>ËÖò
Ãã·<åºÅ∞, E<åQÆ_£#∞ P„Hõq∞Oz# `«~åfi`« ÃÑ¡aÃã·ò
x~°fiÇ≤ÏOz qb#O KÕã¨∞H˘<åfl~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨=∞㨺#∞
Ü«Ú.Z<£.F. ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ"≥o§# x*ÏO`À =ÚO^Œ∞QÍ
Ü«∞^•`«^äŒ XѨÊO^ŒO KÕã¨∞H˘x ѨÓiÎQÍ ™êfinè#O
KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ Ѩ<åflQÍÅ∞ Ѩ<åfl~°∞. x*ÏO#∞
ÖÁOQÆnã¨∞HÀ=_»O ÃÑ^ŒÌ ã¨=∞㨺HÍ^Œ∞QÍx ÉèÏ~°`«^Õâ◊
#_çÉÁ_»∞¤# „Ѩ*Ï~å[º™ê÷Ѩ# [~°∞QÆ∞`«∞#fl HÍ~°}OQÍ
ˆHO„^ŒO `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞ f„=OQÍ fã¨∞H˘#flk.
PHÍÅOÖ’<Õ Ô~O_»= „ѨѨOK«Ü«Ú^ŒúO =Úyã≤, [# K≥·<å
U~°Ê_»_®xH˜ `«∞káÈ~°∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. Ü«∂Owû ^•˜#
K≥·<å „Ñ¨*Ï q=ÚH˜Î Ãã·#ºO KåOQ∑ ÔH·¿+H±#∞ `«~°∞=Ú`«∞#flk.
`«∂~°∞Ê Ü«¸~°Ñ¨ÙÖ’– qÜ«∞`åflO– `«k`«~° ^ÕâßÖ’¡
Hõ=¸ºx[O „ѨÉÅ∞`«∞#flk. *Ï„QÆ`«Î Ѩ_»HõáÈ`Õ ÉèÏ~°`üÖ’
‰õÄ_» Hõ=¸ºx[O xÅ^˘‰õΩ¯H˘<Õ „Ѩ=∂^Œ=ÚO^Œx
ÉèÏqOz# <≥„Ǩ˙–Ѩ>ËÖòÅ∞ `«=∞ Ãã·<åºefl ѨOѨ_®xH˜
Jxfl „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ÃãÃÑìO|~°∞ 11#
áêH˜™êÎ<£Ö’ l<åfl =∞~°}˜OK«_»O – ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ JOâ◊O
Ü«Ú.Z<£.F. Éèí„^Œ`å ã¨q∞uÖ’ ÃãÃÑìO|~°∞ 18# K«~°Û‰õΩ
~å#∞O_»_»O`À PÖ’¿Ñ Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ Hõe¿Ñã¨∞HÀ"åÅx
<å˜ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO PÖ’zOz ÃãÃÑìO|~°∞ 13#
L^ŒÜ«∂<Õfl ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ÃÑ· ^Œ∞~å„Hõ=∞} „áê~°OaèOzOk.
ÃãÃÑìO|~ü 17 <å˜H˜ x*ÏO ÃÑ^ŒÌ „ѨuѶ¨∞@# ÖˉõΩO_®<Õ
ÖÁOyáÈÜ«∂_»∞. x*ÏO#∞ ÖÁOQÆnÜ«∞_»"Õ∞ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fi
L^ÕÌâ◊º=∞~Ú`Õ ÃãÃÑìO|~°∞ 17 `«~åfi`« Ãã·#ºO
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞#∞ q_çz _èçb¡ "≥·Ñ¨Ù Hõ^ŒÖÏeû Ü«ÚO_çOk.
HÍx Ѩ>ËÖò Ѩ<åflQÆO „ѨHÍ~°O <å˜H˜ x~å‡}O J~Ú#
„QÍ=∞ ~å*ϺÅ#∞ – ã¨OѶ¨∂Å#∞ qzÛù#flO KÕã≤ ѨÏflÅ∞
Ѩ˜ì# *Ïw~åÌ~°¡#∞, Éèí∂™êfi=ÚÅ#∞ – HÍO„ÔQã¨∞ ’Ñ‘Å∞
Ãјì, HõO_»∞"åÅ∞ "Õã≤ Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ ã≤÷sHõiOK«_»O JO^Œ∞Ö’
ÉèÏQÆOQÍ<Õ 1951 ^•HÍ =¸_Õà◊√¡ ~ÚHõ¯_Õ u+¨ª"Õã≤ ~ÚHõ¯_»
JѨʘ^•HÍ ~°*ÏHÍ~°¡`À, x*ÏO`À áÈ~å_»∞`«∞#fl
Ü«Ú=`«#∞ K«O¿ÑÜ«∞_»O [iyOk. 1948 ÃãÃÑìO|~°∞
13 #∞O_ç 17 ^•HÍ _èçb¡ ^Œ∞~å„Hõ=∞}–`≥ÅOQÍ}
q„^ÀǨÏOQÍ Ñ¨iQÆ}˜OKåeû LO@∞Ok. _èçb¡^•_çx „uÑ≤Ê
H˘@ìÖËHõ – n~°…HÍÅ Ü«Ú^•úxfl „áê~°OaèOK«‰õΩO_® <å˜
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O q~°q∞Oz âßâ◊fi`«
q„^ÀǨÏxH˜ X_çQƘìOk.
1948 ^Œ∞~å„Hõ=∞} – q„^ÀǨÏO ^Œiq∞ÖÏ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ÉèÏ~°`üÖ’ qb#=∞~ÚOk. 1948 #∞O_ç 1950 ^•HÍ
q∞e„© QÆ=~°fl~ü áêÅ# 1950 – 1952 ^•HÍ ã≤qÖò
QÆ=~°fl~ü– "≥ÖÁ¡_ç áêÅ# `«~åfi`« 1952Ö’ HÍO„ÔQãπ
„ѨÉèí∞`«fiO U~°Ê_çOk. ã¨fiÜ«∞OáêÅ# kâ◊QÍ
J_»∞QÆ∞ÖË™êΈ~"≥∂#<Õ Pâ◊`À „Ѩ[Å∞ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞ÎO>Ë
J#uHÍÅOÖ’<Õ PO„^èŒ∞Å ~°∂ѨOÖ’ =∞~À =Ú¿ÑÊ@^•_ç
„áê~°OÉèí=∞~ÚOk. Wk XѨÊO^•Å ^•_ç, XѨÊO^•efl
LÅ¡OѶ≤∞Oz Jhfl ~°OQÍÖ’¡ `≥ÅOQÍ}#∞ ^Àz, Ñ‘eÛ
Ñ≤Ñ≤ÊKÕÜ«∞_®xH˜ L^ÕÌtOz# JO`«~°æ`« ^•_ç 1956
qâßÖÏO„^èŒ x~å‡}O`À „áê~°OÉèí=∞~ÚOk. D ^•_çH˜
‰õÄ_» ˆHO„^ŒO HÍ~°}Éèí∂`«=∞~ÚOk. 13= â◊`å|ÌO #∞O_ç
Ѩ~å~Ú áêÅ#Ö’ U_»∞ â◊`åÉÏÌÅ∞ „=∞yæ# `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=¸_Õà◊√§ ‰õÄ_» ¿ãfiKåÛù "åÜ«Ú=ÙÅ∞ H͉õΩ<åfl
ã¨fiÜ«∞OáêÅ# J=HÍâ◊O ‰õÄ_» ^ŒHõ¯ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
Jã≤Î`åfixH˜ Q˘_»¤eÃÑ@∞ìQÍ PO„^茄Ѩ^Õâò ~åRO U~°Ê_çOk.
XHõ ^Œâß|ÌHÍÅOÖ’<Õ PO„^èŒ Ñ‘_»‰õΩÅ x[ã¨fi~°∂ѨO

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
|@ì|Ü«∞Å∞ HÍ=_»O „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~åR L^Œº=∂xH˜
^•i fã≤Ok. ÃÑ^ŒÌ =∞#∞+¨µÅ XѨÊO^•xfl "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç
LÅ¡OѶ≤∞ã¨∞Î#fl PO„^è• =Åã¨áêʼnõΩʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`«, =∞^茺`«~°QÆu "åºáê~°∞Å∞ `«k`«~°
"Õ∞^è•q=~åæÅ∞ L^Œº=∂xfl f„=`«~°O KÕÜ«∞_»O`À
PO„^èŒáêʼnõΩÅ∞ f„= J}z"Õ`« K«~°ºÅ∞ KÕѨÏì~°∞. 370
=∞Okx HÍeÛK«OÑ≤ L^Œº=∂xfl ~°HõÎã≤HõÎO KÕâß~°∞.
`≥ÅOQÍ}#∞ PO„^èŒ`À HõeÑ≤#ѨÙ_»∞ – Wk XHõ „ѨÜ≥∂QÆO
=∂„`«"Õ∞#x á⁄O`«# ‰õΩ^Œ~°‰õΩO>Ë ¿ãflÇ¨Ï Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ
q_çáÈ=K«Û<Õ =∂@Å∞ ~ÚѨÙ_≥=iH© QÆ∞~°∞ÎÖË#@∞¡
„Ѩ=iÎã¨∞Î<åfl~°∞. 6 ã¨∂„`åÅ ¿Ñ~° L^Œº=∂xfl „ѨHõ¯^•i
Ѩ˜ìOz# áêʼnõΩÅ∞ ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#Å#∞ J„Hõ=∞ =Åã¨Å∞
– Éèí∂=ÚÅ P„Hõ=∞} f„=`«~°O KÕÜ«∞_»O`À z=iH˜
™êO㨯 $uHõ J=¿ÇÏà◊#Å`À ~°ye# `≥ÅOQÍ} QÆ∞O_≥
=∞~À™êi 1996Ö’ `≥ÅOQÍ} x<å^•#flO^Œ∞‰õΩOk.
JѨʘ #∞O_ç `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O, HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ 8
=∞Okx Z<£H“O@~ü ¿Ñ~° á⁄@ì# ÃÑ@∞ìHÀQÍ 850 =∞Ok
Ü«Ú=‰õΩÅ∞ P`«‡|e^•<åʼnõΩ áêÅÊ_»_»O JO`«∞ÖËx
qëê^ŒOQÍ Ñ¨i}q∞OzOk. PO„^èŒáêʼnõΩÅ "≥∂™êÅ∞,
J}˜z"Õ`«Å∞, x~°ƒO^è•Å‰õΩ `À_»∞ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ
^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ=O`À L^Œº=∞O ^•s`≥#∞fl `≥eÜ«∞‰õΩO_®
™êQÆ∞`«∞O_»_»O <Õ˜ ^Œ∞ã≤÷u.
x*Ï~ÚfQÍ L^Œºq∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨O@∞
ÖÏO˜ ã¨Oã¨÷Å#∞ xsfi~°ºO KÕÜ«∞_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO, áÈbã¨∞
Ѩ_»~åx áê@∞¡ Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩ*τѶ¨O@∞ <åÜ«∞‰õΩÅÃÑ·
HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOѨ٠XHõ „ѨǨÏã¨#OQÍ
™êQÆ∞`«∞Ok. <å˜#∞O_ç `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ q„^ÀǨÏO
<Õ˜^•HÍ H˘#™êQÆ∞ `«∞#fl^Œ#_®xH˜ x^Œ~°≈#O „Ѩ*τѶ¨O@∞
J^茺‰õ∆ΩxÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞ |<å~ÚOKå~°∞ – „Ѩ^è•#
HÍ~°º^Œi≈x JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ *ˇ·Ö’¡ |OkèOK«_»O, W`«~°
HÍ~°ºHõ~°ÎÅÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ "≥∂Ñ≤ ɡkiOѨىõΩ QÆ∞iKÕÜ«∞_»O.
<å˜#∞O_ç <Õ˜^•HÍ `≥ÅOQÍ}#∞ ^ÀÑ≤_ôH˜ QÆ∞iKÕã¨∂Î,
J}˜z"Õã¨∂Î, x~°ƒO^è•Å∞ qkèã¨∂Î#fl HÍO„ÔQãπ áêsì, ~åRO
~Ú™êÎ#x =∂@ `«Ñ≤Ê# c*ËÑ‘x, Ô~O_»∞ Hõà◊§ ã≤^•úO`«O`À
=∞ÉèíºÃÑ_»∞`«∞#fl `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì, JkèHÍ~°áêsì`À
‰õΩ=∞‡‰õ¯~Ú L^Œº=∂xfl „ѨHõ¯^•i Ѩ˜ìã¨∞Î#fl ©P~üZãπ
ÖÏO˜ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ qâ◊fiã≤OK«‰õÄ_»^Œx P áêsìʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ á⁄~å_®Åx `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ q[˝Ñ≤Î
KÕã¨∞Î<åfl=Ú.
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O x*Ï~ÚfQÍ JǨÏ~°Ç¨ÏO Hõ$+≤ KÕã¨∞Î#fl
„Ѩ*τѶ¨O@∞ `«k`«~° L^Œº=∞ã¨Oã¨÷ʼnõΩ =∞^ŒÌ`«∞xã¨∂Î
„Ѩ*τѶ¨O@∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ [iˆQ áÈ~åÏÖ’¡, L^Œº=∂Ö’¡
áêÖÁæ<åeûOkQÍ <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ =∞Ok `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*ÏhHÍxH˜ q[˝Ñ≤Î KÕã¨∞Î<åfl=Ú.
(9= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)
"åºáê~°∞ÅÃÑ· ~å*ϺOQÆ Ñ¨ikèÖ’ <åºÜ«∞|^ŒúOQÍ
áÈ~åO KÕ¿ã =º‰õΩÎÅÃÑ· Ñ≤_ç ˆHã¨∞Åx, ~å[„^ÀǨïÅx,
K«@ì =ºuˆ~‰õΩÅx =Ú„^Œ"Õã≤ K≥~°™êÅÖ’ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞.
Hõhã¨O ¢ã‘Î, ѨÙ~°∞+¨ ÉË^èŒO ÖˉõΩO_® qK«Hõ∆}QÍ ^•_»∞Å∞
KÕã¨∂Î q^•ºˆHO„^•Åx K«∂_»‰õΩO_® q^•º~°∞÷Å g∞^Œ Ѩ_ç
Ü«¸x=iû©Å#∞ Ãã·`«O =Å¡HÍ_»∞QÍ =∂iÛ L^Œº=∂xfl
J}z"Õã¨∞ÎOk.
"≥Ú#fl˜H˜ "≥Ú#fl q[Ü«∞=∞‡ `≥ÅOQÍ}(ã≤iã≤Å¡)Ö’ nHõ∆
KÕ™êÎ#O>Ë "ÕÅ =∞Ok áÈbã¨∞ |ÅQÍÅ ~°Hõ∆}Ö’ Éèí„^ŒOQÍ
nHõ∆ #∞Oz WO˜ =~°‰õΩ Éèí„^ŒOQÍ HÍáê_»∞`«∂ fã¨∞Hõ"≥o¡Ok.
J^Õ `≥ÅOQÍ}Ö’ HõÔ~O@∞ HÍ"åÅx Ñ≤Å¡ K«^Œ∞=ÙŠѶ‘A
sÜ«∞O|~üû"≥∞O@∞ HÍ"åÅx K«@ì|^ŒÌOQÍ nHõ∆ KÕ™êÎ#O>Ë
~åºÑ≤_£ Ü«∂Hõ∆<£ |ÅQÍÅ`À x~°O‰õΩâ◊OQÍ nHõ∆#∞ q~°q∞OѨ
KÕã≤Ok. D ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO JO>Ë `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ· ZÖÏO˜ q=Hõ∆`« K«∂Ñ≤ã¨∞ÎO^À J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û#∞. <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆
ã¨fiѨflO `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_Õ ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl"≥∞ÿ#k.
=∞m¡ D HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO Ѩ^Œ=ÙÅ "åº"≥∂ǨÏO`À JkèHÍ~°
|ÅO`À ã¨fiO`« Pã¨∞ÎÅ#∞ HÍáê_»∞HÀ=_»O HÀã¨O =∞#
`≥ÅOQÍ}#∞ =∞m¡ ÃÑ^ŒÌ q„^ÀǨÏO Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO
KÕÜ«∞=K«∞Û.
<Õ~°"Õ∞ JkèHÍ~°"≥∞ÿ „Ѩ[Å#∞ <Õ~°ã¨∞÷Å#∞ KÕã≤
"≥OÏ_»∞`«∞O>Ë T~°Hõ ‰õÄ~°∞Û#fl <À~°∞#fl „Ѩu =∞x+≤
<Õ~°ã¨∞÷_Õ. F |∞kúr=ÙÖÏ~å! F „Ѩ*Ï™êfi=∞º"å^Œ∞ÖÏ~å g∞~°∞
„Ѩ[Å"≥·áê, ™ê„=∂[º"å^Œ∞ʼnõΩ `˘`«∞ÎÖˇ·# áêʼnõΩÅ"≥·áê
x~°‚~ÚOK«∞HÀ=Åã≤# ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl"≥∞ÿOk. =∞m¡
`≥ÅOQÍ}‰õΩ q„^ÀǨÏO [~°QƉõΩO_® „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
~å„ëêìxfl ™êkèOK«∞‰õΩO^•O.
T
T

7. 7 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
L^Œº=∞_®‰õΩº"≥∞Oò
''Ü«Ú^Œú „ѨHõ@#HõO>Ë, "åã¨Î=OQÍ Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞_»O
HõO>Ë.... Ü«Ú^ŒúOÖ’ áêÖÁæ<Õ Ãã·x‰õΩÅ#∞ `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞_»O,
Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜ Ãã·xHõ^ŒàÏÅ#∞ `«~°eOK«_»O, Jk ^èŒ~°‡
Ü«Ú^Œú=∞x ã¨=∞ã¨Î „Ѩ*ÏhHõO #∞O_ç <≥ÿuHõ =∞^ŒÌ`«∞#∞
‰õÄ_»QÆ@ì_»O J`«ºO`« =ÚYº"≥∞ÿ#q. Ü«Ú^•úxH˜ ã≤^ŒúѨ_»∞`«∞#fl
f~°∞`À<Õ â◊„`«∞=Ù <≥ÿuHõOQÍ F_çáÈ"åe. ÉèíÜ«∞HõOÑ≤`«∞_»∞
HÍ"åe. Ü«Ú^•úxfl Z^Œ∞~À¯=_»O ™ê^茺OHÍ^Œ<Õ Ñ¨iã≤÷uH˜
<≥˜ì"ÕÜ«∂e. Ü«Ú^•úxH˜ =ÚO^Œ∞ ™êkèO‰õΩ<Õ <≥ÿuHõ q[Ü«∞"Õ∞
..."åã¨Î=Ü«Ú^ŒúOÖ’q[Ü«∂xH˜ ÉÏ@"Õã¨∞ÎOk. ''`≥ÅOQÍ}
=∂~üÛ–Kè«Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£—— `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#
L^Œº=∞OÖ’ q[Ü«∂xfl ™êkèOKÕ z=i PÜ«Ú^èŒO HÍ"åe.
â◊„`«∞=Ù‰õΩ Ü«Ú^•úxfl `«ÅÑ≤OѨ*ËÜ«∂e.——
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ÃÑ· ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO _çÃãO|~ü
9, 2009~ÀA# `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ÅH˜zÛ# Ǩ g∞x J=∞Å∞
Ѩ~°∞ã¨∂Î, áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ aÅ∞¡#∞
„Ѩ"Õâ◊Ãјì P"≥∂kOѨ*Ëã¨∞HÀ"åÅ<Õ _ç=∂O_»∞ ˆHO„^ŒOQÍ ...
D q+¨Ü«∞OÖ’ J_»∞¤`«QÆ∞`«∞Å∞`«∞#fl „áêO`Õ`«~° â◊‰õΩÎÅ
‰õΩ„@Å#∞ ZkiOz, ã‘=∂O„^èŒ PkèѨ`«º ~å[H©Ü«∂Å =ÅÖ’
zH˜¯ ÉÏx㨠ÉèÏ=*ÏÅO`À `≥ÅOQÍ} P`«‡Q“~°"åxfl Ѩ^Œ=ÙÅ
HÀã¨O `åHõ@∞ìÃÑ_»∞`«∞#fl JO`«~°æ`« â◊„`«∞=ÙÅ#∞ "≥e"Õã¨∂Î ™êˆQ
''`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ——‰õΩ `≥ÅOQÍ} q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ ã¨OѨÓ~°‚
=∞^ŒÌ`«∞#∞, ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl „ѨHõ˜ã¨∞Î#flk. D kâ◊Ö’ [iˆQ
L^Œº=∂xH˜ D „H˜Ok L^Œº=∞ „Ѩuáê^Œ#Å#∞ ã¨∂zã¨∞Î#flk.
– `≥ÅOQÍ} *Ï~ÚOò Ü«∂Hõ∆<£ Hõq∞© (`≥ÅOQÍ}
*ËÜÕ∞ã‘)Ö’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ L#fl ã¨Oã¨÷Åxfl `«=∞ `«=∞
â◊‰õΩÎÅxflO˜h ‰õÄ_»QÆ@∞ì‰õΩx L^Œº=∞ HÍ~åºK«~°}‰õΩ ã≤^ŒúO
HÍ"åe. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ÉèÏQÆ™êfi=∞º ã¨Oã¨÷Å∞ lÖÏ¡
™ê÷~ÚÖ’¡ ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞‰õΩx, L^Œº=∞
ã¨=∂[OÖ’ Éèíq+¨º`«∞Î HÍ~°ºK«~°} Ѩ@¡ qâßfi™êxfl
ÃÑOá⁄OkOKåe.
– QÆ_»z# =¸_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# „Ѩ`«ºHõ∆ L^Œº=∞OÖ’ „H˜Ü«∂jÅHõ áê„`«#∞
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞, ~°K«~Ú`«Å∞,
‰õΩÅã¨OѶ¨∂Å∞, q^•ºi÷, "Õ∞^ä•q =~åæÅ`Àáê@∞ W`«~°
=~åæÅ#∞ ‰õÄ_® ''`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ——Ö’ ã¨g∞HõiOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [~°QÍe. =ÚYºOQÍ `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆO,
=Úã‘¡O "≥∞ÿ<åi©Å∞, Pk"åã‘Å∞, =∞Ç≤Ïà◊Å#∞ L^Œº=∞OÖ’H˜
ѨÓiΙê÷~ÚÖ’ ã¨g∞HõiOKÕO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# HÍ~åºK«~°}
~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩx J=∞Å∞ Ѩ~°Kåe.
- '`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ— L^Œº=∞ HÍ~åºK«~°}‰õΩ ã¨O|OkèOz#
HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ~°∂á⁄OkOK«_®xH˜, J=ã¨~°"≥∞ÿ# „ѨKå~åxfl
x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜, „Ѩ[Å#∞ ã¨g∞HõiOK«_®xH˜, `≥ÅOQÍ}Ö’x
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ#∞
KÕÜ«∞_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ã¨=∞#fiÜ«∞O ™êkèOK«_®xH˜ Hõhã¨O
=ÚQÆ∞æ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨Éò–Hõq∞©Å#∞ U~åÊ@∞
KÕã¨∞HÀ"åe.
– ~ÀA"ås HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# HͺÅO_»~ü
(WѨʘ #∞O_ç ÃãÃÑìO|~ü 30 =~°‰õΩ)#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩx,
^•x J=∞Å∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# HÍ~åºK«~°}#∞ „ѨHõ˜OKåe.
– *ËUã‘ ~å„+¨ì Hõq∞© #∞O_ç lÖÏ¡ Hõq∞©Å‰õΩ
ѨijʼnõΩÅ∞QÍ L#fl ÉÏ^èŒ∞ºÅ∞ lÖÏ¡Hõq∞©Å`À „Ѩu~ÀE
ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã¨∞HÀ"åe. PQÆã¨∞ì <≥ÖÏY~°∞Ö’QÍ =∞O_»Å,
„QÍ=∞ ™ê÷~ÚÖ’¡ *ËÜÕ∞ã‘ Hõq∞©Å#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩx PQÆã¨∞ì
PYi"å~°OÖ’ lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ =∞Ǩ ã¨ÉèíQÍh, „Ѩux^èŒ∞Å ã¨Éèí
QÍh x~°fiÇ≤ÏOK«∞HÀ"åe. J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ lÖÏ¡ ˆHO„^•ÅÖ’
`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞QÍ '`≥ÅOQÍ} Hõ"å`«∞—
x~°fiÇ≤ÏOKåe. D HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ
lÖÏ¡ Hõq∞© #∞O_ç ѨÓiÎHÍÅO ( Hõhã¨O ÃãÃÑìO|~ü 30=~°‰õΩ)
ѨxKÕ¿ã Ѩk=∞Ok ã¨=∞#fiÜ«∞Hõ~°ÎÅ#∞ ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞HÀ"åe.
W^Õ Ñ¨^ŒúuÖ’ „Ѩu =∞O_»ÖÏxH˜ Hõhã¨O W^ŒÌ~°∞ K˘Ñ¨ÙÊ#
ѨÓiÎHÍÅѨ٠L^Œº=∞ „Ѩux^èŒ∞Å#∞ ‰õÄ_® ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe.
– ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ lÖÏ¡ Hõq∞©x ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«∞‰õΩx,
#QÆ~°OÖ’ „ѨKå~°O x~°fiÇ≤ÏOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ HÍ~åºK«~°},
HÍ~°º„Hõ=∂xfl ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe. #QÆ~°OÖ’x „Ѩu
`≥ÅOQÍ} QÆ_»Ñ¨‰õΩ Hõ~°Ñ¨„`«O KÕ~°∞‰õΩ<ÕÖÏ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
WO^Œ∞HÀã¨O #∂ºãπ¿ÑѨ~ü Ǩ Hõ~°∞¡, ~åºQ∑Ñ≤Hõ¯~üû, HõÔ~O@∞ g∞@~ü
s_ç~°Q∑ f¿ã"åà◊¡ #∞O_ç ã¨Ç¨ÏHÍ~°O fã¨∞HÀ"åe. WOHÍ gÖˇÿ#
`≥ÅOQÍ}™ê^èŒ#Ü«Ú^•úxH˜ã≤^ŒúOHÍ"åe
-Ñ≤@ìÅ ~°gO^Œ~ü,
„Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈ `≥ÅOQÍ} q^•º=O`«∞Å "ÕkHõ
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W`«~° Ѩ^Œú`«∞Å#∞ J<Õfi+≤Oz J=∞Å∞ Ѩ~°Kåe.
– ~å[^è•x #QÆ~°OÖ’x L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å∞, HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∂Å∞, „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆ L^ÀºQÆ∞Å ã¨OѶ¨∂Å∞, =ÚxûѨÖò
L^ÀºQÆ∞Å ã¨OѶ¨∂Å∞, W`«~° ã¨Oã¨÷Å∞, ã¨fiK«ÛùO^Œ, áœ~° ã¨Oã¨÷Å
„Ѩux^èŒ∞Å`À „Ѩ`ÕºHõ |$O^•Å#∞ U~åÊ@∞ KÕã≤ „Ѩu~ÀE
™êÜ«∞O„`«O ÖË^• L^ŒÜ«∞O ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ |ã‘Î Ü«∂„`«Å∞
x~°fiÇ≤ÏOz [# ã¨g∞Hõ~°}‰õΩ „Ѩܫ∞uflOKåe. |ã‘Î ÃÑ^ŒÌÅ
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ Ü«Ú=‰õΩÅ∞, q^•º~°∞÷Å`À |ã‘Î Hõq∞©Å#∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e. |ã‘Î ã¨=∞㨺Å#∞ ‰õÄ_® L^Œº=∂xH˜
*’_ç~Kåe.
– `≥ÅOQÍ} =∂~üÛ HÍ~°º„Hõ=∞ x~°fiǨÏ}HÀã¨O
J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º =#~°∞Å#∞ ã¨g∞HõiOK«∞‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ lÖÏ¡
™ê÷~ÚÖ’ '=#~°∞Å ã¨g∞Hõ~°} Hõq∞©—x ~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩx,
L^Œº=∞OHÀã¨O ã¨fiK«ÛùO^ŒOQÍ q~åàÏÅ∞ W=fiQÆeˆQ "åi#∞O_ç
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O fã¨∞HÀ"åe. [=∂–Y~°∞ÛÅ ÖˇHõ¯Å∞ áê~°^Œ~°≈HõOQÍ
LO_Õq^èŒOQÍ *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
– '`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ—ÃÑ· _À~ü ã≤ìHõ¯~ü, Hõ~°Ñ¨„`«O, "åÖòáÈã¨ì~ü,
ÃѶ¡H©ûÅ#∞ _ç*ˇÿ<£KÕã≤ qiqQÍ Ñ¨OÑ≤}© KÕÜ«∂e. „ѨuWO˜H©
_À~ü ã≤ìHõ¯~ü KÕˆ~q^èŒOQÍ K«∂_®e. '`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ—
„ѨKå~°OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Hõhã¨O P~°∞ áê@Å`À XHõ 'ã≤_ç—x
`«Ü«∂~°∞ KÕã≤ „QÍ=∞™ê÷~Ú *ËÜÕ∞ã‘ʼnõΩ KÕˆ~q^èŒOQÍ „Ѩܫ∞`«flO
K͆Ƕe.
– Ö’HõÖò ˆH|∞Öò <≥ò=~ü¯ ^•fi~å `≥ÅOQÍ} =∂~üÛ L^Œº=∞
HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ qã¨Î $`« „ѨKå~åxfl x~°fiÇ≤ÏOKåe. WO^Œ∞‰õΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ, =∂#∞HÀ@ „ѨuѶ¨∞@#,
Ô~·ÖòÖ’HÀ, =OÏ"å~°∞Ê, q^•ºi÷ L^Œº=∂Å∞, ÔHã≤P~ü JÔ~ã¨∞ì
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ „Ѩ[Å#∞O_ç "≥Å∞¡"≥uÎ# x~°ã¨# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞,
DlѨÙì L^Œº=∞ f~°∞`≥#∞flÅ∞, ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}, ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡Å ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz# g~Àz`«"≥∞ÿ# áê„`«, ã≤OQƈ~}˜ QÆx
HÍi‡‰õΩÅ ã¨"≥∞‡, `«k`«~° JOâßÅ`À ‰õÄ_ç# _®‰õΩº"≥∞O@sx
`«Ü«∂~°∞ KÕã≤ Ѩ@ì} „áêO`åÅÖ’ qiqQÍ „ѨKå~°O
x~°fiÇ≤ÏOKåe. ã≤x=∂ Ǩ ÖòÅÖ’#∂ Ãã·¡_£û ^•fi~å ‰õÄ_®
„ѨKå~°O x~°fiÇ≤ÏOKåe.
– *ËÜÕ∞ã‘ K≥ÿÔ~‡<£ „á⁄ÃѶã¨~ü HÀ^ŒO_»~å"£∞ ã¨O`«HõO`À
‰õÄ_ç# 'q#flѨO— Ѩ„`åxfl „Ѩu WO˜H© KÕˆ~ÖÏK«∂_®e.
`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ L^ÕÌâߺÅ#∞, `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# L^Œº=∞
Hõ~°Î"åºÅ#∞ D L`«Î~°OÖ’ q=~°OQÍ ~åÜ«∂e. 'Kè«Ö’
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ WO˜H˘Hõ¯~°∞ áêÖÁæ<Õ q^èŒOQÍ
Ñ≤Å∞ѨÙx"åfie.
– =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ L^Œº=∞ „ѨKå~°O HÀã¨O
HõàÏ|$O^•Å#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩx „QÍ=∂ÅÖ’ „Ѩu~ÀE
„ѨKå~°O x~°fiÇ≤ÏOKåe.
– „QÍ=∞, =∞O_»Å, lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’¡ ‰õΩÅ ã¨OѶ¨∂Å∞,
=$uÎ ‰õΩÖÏʼnõΩ ã¨O|OkèOz# Hõq∞©Å#∞ L^Œº=∞OÖ’
ã¨g∞HõiOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩ`ÕºHõOQÍ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. L^ÀºQÆ,
Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å „Ѩux^èŒ∞Å`À Jxfl ™ê÷~ÚÖ’¡#∂
ã¨=∞#fiÜ«∞O ™êkèOKåe. =∞Ç≤ÏàÏ á⁄^Œ∞Ѩ٠ã¨OѶ¨∂Å∞, SÔHÑ≤
L^ÀºQÆ∞Å∞, Bò ™ÈiûOQ∑ HÍi‡‰õΩÅ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`«O
KÕã¨∞HÀ"åe. "å_»Ö’¡ L#fl =∞Ç≤ÏàÏ „QÆ∂ÑπÅ#∞ ã¨g∞HõiOK«∞
HÀ"åe. =∞O_»Å ™ê÷~ÚÖ’ L#fl Ô~·`«∞ Hõq∞©Å#∞, Ô~·`«∞
ã¨OѶ¨∂Å#∞ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã¨∞HÀ"åe. g~°O^Œih *ËÜÕ∞ã‘
=∞O_»Å Hõq∞©ÅÖ’ ÉèÏQÆO KÕã¨∞HÀ"åe.
– „QÍ=∞, =∞O_»Å, lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’¡ gÅ∞#fl Ѩ^Œú`«∞Ö’¡,
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ J=HÍâßÅ "Õ∞~°‰õΩ „Ѩu~ÀE U^À XHõ
~°∂ѨOÖ’ x~°ã¨# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞HÀ"åe.
„Ѩu~ÀE L^ŒÜ«∞O „¿ÑÜ«∞~ü ã¨=∞Ü«∞OÖ’QÍh, ™êÜ«∞O„`«O
q~å=∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’QÍh áê~î°âßÅ, HõàÏâßÅ q^•º~°∞÷Å`À
"å_»Ö’¡ áê^ŒÜ«∂„`«Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O ^•fi~å '`≥ÅOQÍ}
=∂~üÛ— HÍ~°º„Hõ=∂xfl „ѨuWO˜H© „ѨKå~°O KÕÜ«∂e.
– '`≥ÅOQÍ} =∂~üÛ—ÃÑ· JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ Pã¨H˜Îx ˆ~ÔHuÎOKÕ
suÖ’ „Ѩ`ÕºHõOQÍ XHõ áÈ~°ìÖò#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. JO`«~å˚fÜ«∞
áœ~°ã¨=∂[O #∞O_ç =∞^ŒÌ`«∞#∞ ‰õÄ_»QÆ>ËìO^Œ∞‰õΩ
„Ѩܫ∞uflOKåe. áœ~°ã¨Oã¨÷Å∞, ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∂Å∞,
JO`«~å˚fÜ«∞ g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å#∞ ã¨O„ѨkOz, <≥ÿuHõ
=∞^ŒÌ`«∞#∞ ‰õÄ_»QÆÏìe.
– *ÏfÜ«∞ g∞_çÜ«∂#∞ "å_»∞HÀ"åe. J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ `≥Å∞QÆ∞
g∞_çÜ«∂ Kèå#à◊¡ Z_ç@~°¡`À#∂, Ѩ„uHÍ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ`À#∂
XHõ ã¨=∂"Õâßxfl x~°fiÇ≤ÏOz =∞^ŒÌ`«∞#∞ ‰õÄ_»QÆÏìe. g∞_çÜ«∂
"Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõOQÍ XHõ Hõq∞©x U~åÊ@∞
KÕã¨∞HÀ"åe.
– ¿Ñ¶ãπ|∞H±, ˜fi@ì~üÖÏO˜ ™È+≤Ü«∞Öò g∞_çÜ«∂#∞ P<£Öˇÿ<£
„ѨKå~°O HÀã¨O qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. `≥ÅOQÍ} <≥˜[<£û
á¶È~°O, ˜_çZѶπ K«~°ÛÖÏO˜ „QÆ∂ÑπÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O fã¨∞HÀ"åe.
– ÃãÃÑìO|~ü 30<å_»∞ „ѨHõ˜OK«∞‰õΩ#fl 'Kè«Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£—
HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# ѨÓiÎ HÍ~åºK«~°} „Ѩ}ÏoHõÃÑ·
L^Œº=∞ ã¨=∂*ÏxH˜ ѨÓiΙê÷~ÚÖ’ ã¨Ê+¨ì`«#∞ W"åfie.WO^Œ∞Hõ
J=ã¨~°"≥∞ÿ# ÉèÏ=„ѨKå~åxfl qã¨Î $`«OQÍ x~°fiÇ≤ÏOKåe.
T

9. 9 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
ÃãÃÑìO|~ü17YzÛ`«OQÍq„^ÀǨÏk#"Õ∞
-H˘`«ÎѨe¡ ã¨`«ºO
1948 ÃãÃÑìO|~ü 13 #∞O_ç ÃãÃÑìO|~ü 17 ã¨~åú~ü
Ѩ>ËÖò, <≥„Ǩ˙QÍi P^èŒfi~°ºOÖ’ Ãã·xHõ K«~°º [iyOk.
=ÚYºOQÍ P Ãã·xHõ K«~°º [iyOk ˆH=ÅO x*ÏO
„ѨÉèí∞`åfixfl x~°∂‡eOK«_»O =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. JѨC_»∞ =∞#
`≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ P^èŒfi~°ºOÖ’ Éèí∂q∞
HÀã¨O, Éèí∞H˜Î HÀã¨O, P`«‡Q“~°=O HÀã¨O `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ
™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O [iyOk. JѨʘˆH #Å¡Q˘O_», =~°OQÆÖò,
Y=∞‡O, HõsO#QÆ~ü, x*Ï=∂ÉÏ^£, PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ÅÖ’
ÔQiÖÏ¡ áÈ~å@O f„=OQÍ ™êQÆ∞`«∞#flk. JѨʘH˜ Éèí∂™êfi=∞º
=º=ã¨÷ÃÑ· x*ÏO "≥˜ì KåH˜iÃÑ· u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕã≤ 4 "ÕÅ
„QÍ=∂Å#∞ q=ÚHõÎO KÕã≤ 10 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞x
„Ѩ[ʼnõΩ ѨOzÃјìOk. nxx K«∂ã≤# ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO
(HÍO„ÔQãπ) ÉèíÜ«∞Ѩ_çOk. `≥ÅOQÍ} „áêO`«O JO`å
Hõ=¸ºxã¨∞ì ~å[ºO |ÅѨ_ç`Õ ^Œ∞<Õfl"åiˆH Éèí∂q∞ Åaèã¨∞ÎOk.
Éèí∂™êfi=ÚÖˇ·# ^èŒ#=O`«∞Å ^ŒQÆæ~°∞#fl "ÕÖÏk ZHõ~åÅ Éèí∂q∞
„Ѩ[Å =â◊O J=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞ =∞# ^ÀÑ≤_ç, =∞# P@Å∞
™êQÆ=x `«Åz Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∂xfl ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxfl
x~°∂‡eOKåÅ<Õ ‰õΩ„@Ö’ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ѨOz# 10 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ
Éèí∂q∞x uiy ™êfinè# Ѩ~°∞ÛHÀ"åÅx PHÍâ◊~å=∞#fl ¿Ñ~°∞`À
L`«Î~åÅ L`«Î~°∞fiÅ∞ *ÏsKÕã≤Ok HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO. Jk
JO`å |∂@Hõ"Õ∞. Ãã·xHõ K«~°º`À Hõ=¸ºxã¨∞ì
L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞, „Ѩ[Å#∞ ^•^•Ñ¨Ù 5 "ÕʼnõΩ ÃÑ·QÍ
L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO Ѩ>ËÖò, <≥„Ǩ˙ P^ÕâßÅ`À
TK«HÀ`«HÀã≤Ok.
x*ÏO ~å*ˇ·# g∞~ü L™ê‡<£ JbMÏ<£, MÏjO ~°rfi
Ãã·x‰õΩÖˇ·# ~°*ÏHÍ~°∞ÅKÕ 1000 =∞Ok L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
ǨÏ`«"≥∞ÿ`Õ =∞# ÉèÏ~°`« Ãã·x‰õΩÅ KÕ`« 1948–51 =~°‰õΩ
^•^•Ñ¨ÙQÍ 4 "ÕÅ =∞Ok L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ x~åúH˜∆}ºOQÍ
TK«HÀ`« HÀã≤Ok. JO>Ë Z‰õΩ¯= „áê} #+¨ìO KÕã≤Ok =∞#
ÉèÏ~°`« Ãã·xHõ K«~°º =Å<Õ. JO>Ë HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO =Å¡<Õ.
JѨʘH˜ =∞# `≥ÅOQÍ} „áêO`«O Z<Àfl q^è•Å
ÉÏxã¨`åfixfl J#∞Éèíqã¨∂Î "å˜ÃÑ· u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕã¨∂Î
„Ѩ[Å#∞ K≥·`«#º=O`«O KÕã¨∂Î `≥ÅOQÍ} „áêO`«O JO`å
ã¨fi`«O„`«OQÍ LO_®Åx Ü≥∂zOzOk. D JOâ◊OÃÑ·
SHõº~å[º ã¨q∞uÖ’ K«~°Û ‰õÄ_® [iyOk. 28 ÃãÃÑìO|~ü
1948# ^•x Jaè„áêÜ«∞O „ѨHõ˜OK«=Åã≤ LOk. ^•xfl
MÏ`«~ü KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ =ÚO^Õ Ãã·xHõK«~°º
`≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxfl |Å=O`«OQÍ
J}z"Õã≤ 4 "ÕÅ =∞Ok L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ ^•~°∞}OQÍ
ǨÏ`«ºÅ∞KÕã≤ |ńѨÜ≥∂QÆO`À 1951Ö’ |Å=O`«OQÍ P
=∞ǨÏ`«Î~° áÈ~åÏxfl q~°q∞OѨKÕã≤Ok <å˜ HÍO„ÔQãπ
„ѨÉèí∞`«fi"Õ∞.
Wk `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å áÈ~åÏʼnõΩ "åi
P`«‡Q“~°"åʼnõΩ, "åi `åºQÍʼnõΩ YzÛ`«OQÍ q„^ÀǨÏ"Õ∞.
JO^Œ∞Hõ<Õ ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ q„^ÀǨÏk#OQÍ áê˜OKåe.
=∞m¡ 1969Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O =∞m¡ L"≥fi`«∞Î# ÖËã≤Ok.
P L^Œº=∞ â◊H˜Î _èçb¡H˜ ÃãQÆ Ñ¨Ù˜ìOzOk. Ô~·`åOQÆ áÈ~°∞Ö’
`˘e J=∞~°g~°∞_»∞ ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, KåHõe SÅ=∞‡,
H˘=∞~°O cèO, |O^Œy, `«∞ˆ~ÉÏ+πMÏ<£ ã¨∂ÊùiÎ`À L^Œº=∞O
=∞m¡ Zyã≤Ѩ_çOk. D L^Œº=∂xfl h~°∞HÍ~°Û_®xH˜ JѨʘ
ÉèÏ~°`« „Ѩ^è•x N=∞u WOk~åQÍOnè =∞„i K≥<åflÔ~_ç¤x Ñ≤ez
QÆ=~°fl~ü Ѩ^Œq W™êÎ#x Pâ◊ K«∂Ñ≤ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl,
=∞m¡ `≥ÅOQÍ} P`«‡Q“~°"åxH˜ „^ÀǨÏOKÕã≤Ok
JѨʘ #∞O_ç WѨʘ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} ǨωõΩ¯Å#∞
ǨωõΩ¯Å HÀã¨O áÈ~å_Õ =∞#∞+¨µÅ#∞ „Ѩ[Å#∞, „Ѩ[Å
P`«‡Q“~°"åÅ#∞ J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å HÍÅ~åã¨∂Î `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì
|Å"≥∞ÿ# PHÍOHõ∆#∞ J}z"Õã¨∂Î ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ ~°yeã¨∂Î<Õ
LOk HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO. =∞m¡ =∞# HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO
H˘`«Î<å@HõO P_»∞`«∞Ok. `≥KÕÛk "Õ∞"Õ∞, WKÕÛk "Õ∞"Õ∞ JO@∂
hà◊¡#∞, ÉÁQÆ∞æ#∞, HõÔ~O@∞#∞, K«^Œ∞=Ù#∞, H˘Å∞=ÙÅ#∞
Hõà◊¡=ÚO^Õ x~åúH˜∆}ºOQÍ ^ÀK«∞HõáÈ`«∞O>Ë Z„i ^Œ^ŒÌ=∞‡ÖÏ¡
K«∂ã¨∞Î#fl =∞# `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ =∞O„`«∞Å∞ Hõà◊¡Ñ¨ÊyOz
K«∂ã¨∞Î<åflˆ~ `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ}ÃÑ· z`«Îâ◊√kú ÖË^Œ∞. "åiH˜ Ѩ^Œq
"åº"≥∂ǨÏ"Õ∞ HÍh `≥ÅOQÍ}ÃÑ· „¿Ñ=∞ ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
F@∞¡ HÍ"åÖË HÍh `≥ÅOQÍ} =#~°∞Å∞ Z@∞É’~Ú<å "åiH˜
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
ÃÑ·QÍ „Ѩ*Ï ã¨=∞㨺ÅÃÑ· Pk"åã‘ÅÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞#fl
J<åºÜ«∂ÅÃÑ· J„Hõ=∞OQÍ Yx[ ã¨OѨ^Œ#∞ ^ÀK«∞‰õΩáÈ`«∞#fl
(`«~°∞"å~Ú 6= ¿ÑrÖ’...)
á¶ÈHõãπ

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
''PѨˆ~+¨<£áÈÖ’——
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ·ÉèÏ~°`«Ñ¨„Éèí∞`«fiÜ«Ú^ŒúO
- ã≤i`å~°
''PѨˆ~+¨<£ áÈÖ’——‰õΩ D ÃãÃÑìO|~ü 17`À 64 ã¨O=`«û~åÅ∞. K«i„`«Ö’ ''ÃãÃÑìO|~ü 17——‰õΩ L#fl „áê^è•#º`« <Õ˜`«~°O
`≥ÅOQÍ} Ü«Ú=`«‰õΩ `≥eÜ«∞HõáÈ=_»O qKå~°Hõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞OHÍQÆ =∞~À"≥·Ñ¨Ù ''ÃãÃÑìO|~ü 17——#∞ qq^èŒ áêsìÅ∞, ã¨OѶ¨∂Å∞
`«=∞ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ J#∞‰õÄÅOQÍ J#fi~ÚOK«∞‰õΩx `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ `«Ñ¨ÙÊ„^À= Ѩ˜ìOK«_»O =∞iO`« ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞O. H˘O^Œ~°∞ q"≥∂K«# k#O JO>Ë WOH˘O^Œ~°∞ q„^ÀǨÏk#OQÍ, =∞iH˘O^Œ~°∞ qb# k#OQÍ áê˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
''ÃãÃÑìO|~ü 17——# ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ P„Hõq∞OzO^Œx, ''^Œ∞~å„Hõ=∞} k#O——QÍ K≥¿ÑÊ"åà◊¥§ L<åfl~°∞. q+¨Ü«∞O
Ѩ@¡ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# ÖËHõ HÍ^Œ∞, K«i„`«#∞ K«i„`«ÖÏ HÍHõ `«=∞ ™êfi~°÷ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ J#fi~ÚOz K«∂_»_»O =ÖË¡ Wxfl
a<åflaè„áêÜ«∂Å∞ =ºHõÎ=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO ÃãÃÑìO|~ü 13 #∞O_ç 17 =~°‰õΩ [iÑ≤# Ãã·xHõ K«~°º`À ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨O™ê÷#O ÉèÏ~°`« Ü«¸xÜ«∞<£Ö’
ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O Kåi„`«Hõ ã¨`«ºO. HÍx 'ÃãÃÑìO|~ü 17— ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨O™ê÷# „Ѩ[ʼnõΩ q=ÚH˜Îx=fi_»OHÍHõ =∞ixfl
ã¨=∞㨺efl `≥zÛÃјìOk.
1947Ö’ ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ ™êfi`«O„`«O =zÛ#ѨÙÊ_»∞ ''ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ „áêq<£û——QÍ Ñ≤Å∞=|_ç# WѨʘ `≥ÅOQÍ} „áêO`«O P
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ ÖË^Œ∞. =∞Ǩ ~å„+¨µìÅ∞O_Õ H˘O`« „áêO`«O, Hõ#fl_çQÆ∞Å∞O_≥ H˘O`« „áêO`«O HõeÑ≤ „Ѩ`ÕºHõ ~å[ºOQÍ
LO_Õk. P ~å[ºO ¿Ñ~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£. „a˜+π "å_»∞ "≥o§áÈ`«∂ „a˜+π WO_çÜ«∂ „Ѩ`«ºHõ∆ áêÅ#Ö’ L#fl Éèí∂ÉèÏQÍxfl
HÍO„ÔQãπ áêsìH˜ JѨÊyã¨∂Î ã¨O™ê÷<åÅ q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∂ ã¨O™ê÷<åkèѨ`«∞Å ã¨fiÜ«∞Ox~°‚Ü«∂xH˜ =kÖËâß_»∞. JѨʘ =~°‰õΩ
ã¨fi`«O„`«OQÍ L#fl 554 ã¨O™ê÷<åÅÖ’ 552 ã¨O™ê÷<åÅ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ qb#O HÍQÍ Ô~O_»∞ JuÃÑ^ŒÌ ã¨O™ê÷<åÅ∞ (ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£,
HÍj‡~°∞) =∂„`«O ÉèÏ~°`« Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ qb#O HÍ=_®xH˜ W+¨ìѨ_»ÖË^Œ∞. qb<åxfl W+¨ìѨ_»x HÍj‡~°∞ ~åA ǨÏiã≤OQ∑
HÍQÍ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~åA g∞~ü L™ê‡<£ JbMÏ<£. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~åA g∞~ü L™ê‡<£ JbMÏ<£ `å#∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ LOÏ#x
„a˜+π "åi`À áê@∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊ „Ѩux^èŒ∞Å`À K«~°ÛÅ∞ [~°Ñ¨™êQÍ_»∞. D K«~°ÛÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ ÉèÏ~°`«
„ѨÉèí∞`«fiO x*ÏO „ѨÉèí∞=Ù`À 1947 #=O|~ü 29# ''Ü«∞^ä•`«^äŒ X_»O|_çHõ—— [~°∞ѨىõΩOk. JO>Ë ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨O™ê÷#
=º=Ǩ ~åÖ’¡ *’HõºO KÕã¨∞HÀ#x ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO x*ÏO‰õΩ Ǩ g∞ WzÛOk. HÍh Ѩk <≥ÅÅ∞ QÆ_»=‰õΩO_®<Õ ''Ü«∞^ä•`«^äŒã≤÷u——
QÆ_»∞=Ù f~°‰õΩO_®<Õ ÉèÏ~°`«Ãã·#ºO ÃãÃÑìO|~ü 13, 1948# ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°OÃÑ· ^ŒO_»Ü«∂„`« KÕã≤Ok. D Ãã·xHõ K«~°º‰õΩ
ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO Ãјì# ¿Ñ~°∞ ''PѨˆ~+¨<£ áÈÖ’——.
''PѨˆ~+¨<£ áÈÖ’—— HõO>Ë KåÖÏ HÍÅO =ÚO^Õ `≥ÅOQÍ}Ö’ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ Éèí∂q∞, Éèí∞H˜Î, "≥˜ìKåH˜i
q=ÚH˜Î HÀã¨O ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxH˜ c[O Ѩ_çOk. x*ÏO J~åK«HÍʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ áêÖˇQÍà◊√¡ ^Õâò=ÚMòÅ∞, *Ïw~åÌ~°¡,
=∞ÔHÎ^•~°¡ PQÆ_®Å∞, ~°*ÏHÍ~°¡ JѶ¨∂~Ú`åºÅ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ "ÕÖÏk =∞Ç≤Ïà◊Å∞, Hõ~°¬‰õΩÅ∞, Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ™êÜ«Ú^èŒ ^ŒàÏÖ’¡ KÕi
áÈ~å@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. P HÍÅO „Ѩ[Å∞ x*ÏO ~åK«iHõ ^Œ∞~å‡~°æ áêÅ# #∞O_ç, ~åK«iHõO #∞O_ç, Éèí∂™êfi=ÚÅ PQÆ_®Å#∞O_ç,
g˜x |ÅѨ~°∞ã¨∞Î#fl „a˜+π =Åã¨"å^ŒO #∞O_ç q=ÚH˜Î HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ x*ÏO- ~°*ÏHÍ~°¡-
Éèí∂™êfi=ÚÅ PQÆ_®Å#∞ J_»∞¤‰õΩx 10 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂™êfi=ÚÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ „Ѩ[Å∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. 4 "ÕÅ
„QÍ=∂Ö’¡ c[ ~°∂ѨOÖ’ „Ѩ*τѨÉèí∞`åfiÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú. „a˜+π WO_çÜ«∂Ö’ „a˜+π"å_»∞ "≥o§áÈ`Õ<Õ ã¨fi`«O„`«O J#∞‰õΩ#fl@∞ì,
WHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ x*ÏO kyáÈ`Õ<Õ ã¨fi`«O„`«O J#∞HÀÖË^Œ∞. P áÈ~åÏxfl JÖψQ H˘#™êyOz „Ѩ*Ï~å[ºO U~åÊ@∞ K≥Ü«∂ºÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÍh D =º=Ǩ ~°O ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`åfixH˜ q∞OQÆ∞_»∞ Ѩ_»ÖË^Œ∞. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x ™êÜ«Ú^èŒáÈ~å@O ÉèÏ~°`«
á¶ÈHõãπ

11. 11 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
Ü«¸xÜ«∞<£Ö’x q∞QÆ`å „áêO`åʼnõΩ ZHõ¯_» qã¨Îiã¨∞ÎO^À Jx HÍO„ÔQãπ áêsì ÉèíÜ«∞Ѩ_çOk. ''Ü«∞^ä•`«^äŒ X_»O|_çHõ—— QÆ_»∞=Ù
f~°‰õΩO_®<Õ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO ''~°*ÏHÍ~°¡#∞ J}˜KÕ—— ™ê‰õΩ`À ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[ºOÃÑ· Ãã·xHõ K«~°º‰õΩ kyOk. ÃãÃÑìO|~ü 13#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #Å∞"≥·Ñ¨ÙÅ#∞O_ç =zÛ# ÉèÏ~°`« Ãã·<åºÅ∞ ÃãÃÑìO|~ü 17 =~°HõÖÏ¡ Ãã·xHõ K«~°º#∞ =ÚyOz ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
ã¨O™ê÷<åxfl =â◊O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. `«# â◊H˜Î"Õ∞~°‰õΩ „ѨuѶ¨∞˜Oz# x*ÏO z=~°‰õΩ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`åfixH˜ ÖÁOyáÈÜ«∂_»∞.
Pã¨H˜ÎHõ~° q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë x*ÏO PQÆ_®Å#∞ ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· Ãã·xHõK«~°º KÕѨ_»∞`«∞#fl@∞ì K≥ѨÙÊH˘zÛ# ÉèÏ~°`«
Ü«¸xÜ«∞<£ J^Õ x*ÏO#∞ `«#∞ KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊʼnõΩ tH˜∆OK«‰õΩO_® PÜ«∞#‰õΩ QÆ=~°fl~ü Ѩ^ŒqH˜ ã¨=∂#"≥∞ÿ# ''~å*ò„Ѩ=ÚMò——
Ǩϟ^•`À áê@∞ qÖÏ™êÅHÀã¨O "åi¬HÍ^•Ü«∞O ‰õÄ_® HõeÊOzOk!
ÃãÃÑìO|~ü 17# x*ÏO ÖÁOyáÈ~Ú# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fi Ãã·x‰õΩÅ∞ „QÍ=∂Å g∞^Œ Ѩ_ç ~°*ÏHÍ~°¡ ¿Ñ~°∞`À
"ÕÖÏk =∞Ok =Úã≤¡O Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ TK«HÀ`« HÀ™ê~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 4 "ÕÅ =∞Ok Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Hõ~°ºHõ~°ÎÅ∞, <åÜ«∞‰õΩÅ#∞,
™ê#∞Éèí∂uѨ~°∞Å#∞ `≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’<Õ H͉õΩO_®, PO„^茄áêO`«OÖ’ ‰õÄ_® ÉèÏ~°`« Ãã·<åºÅ∞ ǨÏ`«º KÕâß~Ú. Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ#fl Ѩk ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ <≥„Ǩ˙ „ѨÉèí∞`«fiO uiy Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ JѨÊyOzOk.
4,000 "ÕÅ „QÍ=∂Ö’¡ JѨÙÊ_Õ U~°Ê_»∞`«∞#fl ''„Ѩ*Ï~å*Ϻxfl—— <≥„Ǩ˙ „ѨÉèí∞`«fiO ~°^Œ∞Ì KÕã≤Ok. JO>Ë ''ÃãÃÑìO|~ü 17——
„Ѩ[Å#∞ áê`« ã¨=∞㨺Å#∞Oz q=ÚH˜Î KÕÜ«∞_»O HÍHõ H˘`«Î ã¨=∞㨺Å#∞ `≥zÛÃјìOk. JѨʘ =~°‰õΩ áêÖˇQÍà◊√¡- ^Õâò=ÚMòÅ∞-
*Ïw~åÌ~°∞¡-=∞ˆHÎ^•~°¡‰õΩ JO_»QÍ xez# „a˜+π-x*ÏOÅ ™ê÷#OÖ’H˜ ÃãÃÑìO|~ü 17 `«~åfi`« ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO KÕiOk.
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ „ѨÉèÏ=O`À „QÍ=∂Å∞ q_çz Ѩ@ì}ÏÅ ÉÏ@ Ѩ˜ì# Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ ''ÃãÃÑìO|~ü 17——
`«~åfi`« HÍO„ÔQãπ ’Ñ‘Å`À „QÍ=∂ʼnõΩ uiy KÕi `«=∞ PQÆ_®Å#∞ H˘#™êyOKå~°∞.
ÃãÃÑìO|~ü 17 ''q"≥∂K«#—— Jx =∂Ï¡_»∞`«∞#fl áêsìÅ∞, ã¨OѶ¨∂Å∞ ZÖÏ q"≥∂K«<À „Ѩ[ʼnõΩ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ=Åã≤#
J=ã¨~°O LOk. ''ÃãÃÑìO|~ü 17—— ^ÀÑ≤_ô =~åæʼnõΩ q=ÚH˜ÎxzÛO^Õ `«Ñ¨Ê Ñ‘_ç`« „Ѩ[ʼnõΩ ZÖÏO˜ q=ÚH˜Îx=fiÖË^Œ<Õk K«i„`«
K≥|∞`«∞#fl ã¨`«ºO. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ JѨÙÊ_Õ U~°Ê_»∞`«∞#fl „Ѩ*τѨÉèí∞`åfiÅ∞ ã≤÷~°Ñ¨_ç LO>Ë <Õ_»∞ =∞#O
Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl Pi÷Hõ ^ÀÑ≤_ç, Jã¨=∂#`«Å∞, =Åã¨"å^ŒO, ™ê„=∂[º"å^ŒO WOHÍ =∞Ô~<Àfl ã¨=∞㨺Š#∞O_ç q=ÚH˜Î K≥Ok
LO_Õ"åà◊§O. D áÈ~å@O q∞QÆ`å „áêO`åʼnõΩ qã¨ÎiOK«‰õΩO_® LO_ÕO^Œ∞ˆH, Éèí∂™êfi=ÚÅ JkèHÍ~åxfl ã≤÷~°OQÍ LOKÕO^Œ∞ˆH
<å_»∞ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· Ãã·xHõ K«~°º‰õΩ kyOk.
ÃãÃÑìO|~ü 17 x*OQÍ q"≥∂K«<Õ J~Ú`Õ 1969Ö’ 369 =∞Ok Ü«Ú= H˜ëÈ~åÅ∞ áÈbã¨∞Å `«∂ÏʼnõΩ J=∞~°∞Å∞
HÍ"åeû# J=ã¨~°O Uq∞˜? =∞e^Œâ◊ L^Œº=∞OÖ’ NHÍO`åKåi "≥Ú^ŒÅ∞H˘x ^•^•Ñ¨Ù 800 =∞Ok P`«‡|e^•<åÅ∞
KÕã¨∞HÀ"åeû# ^Œ∞ã≤÷u ZO^Œ∞H˘zÛOk? „Ѩu ~ÀE `≥ÅOQÍ} Ñ¨Öˇ¡Ö’¡ q^•ºi÷- L^ÀºQÆ-HÍi‡Hõ-Hõ~°¬‰õΩÅ x~°ã¨#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl@∞ì? „Ѩ[Å∞ `å=Ú |OnÅ∞QÍ L#fl ^•ã¨ºâ◊$OYÖÏÅ#∞O_ç q=ÚH˜Î K≥Ok#ѨÙÊ_»∞ q"≥∂K«# JOÏ~°∞. HÍh
''ÃãÃÑìO|~ü 17——# ã¨=∞㨺Š#∞O_ç „Ñ¨[Å∞ q=ÚH˜Î HÍÖË^Œ∞HÍx `å=Ú ™êkèOK«∞‰õΩ#fl q[Ü«∂Å#∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. F
~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë ''#=O|~ü 1-PO„^茄Ѩ^Õâò J=`«~°}——‰õΩ ‰õÄ_® c[O ''ÃãÃÑìO|~ü 17—— <å_Õ Ñ¨_çOk. WHõáÈ`Õ qb#O
JO>Ë W~°∞ „áêO`åÅ∞ W+¨ìѨÓ~°fiHõOQÍ Hõe¿ãÎ Jk qb#O. HÍh x*ÏO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ ÉèÏ~°`« Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ HõÅáêÅ#∞HÀÖË^Œ∞.
ÉèÏ~°`« Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·xHõ K«~°º`À |Å=O`«OQÍ x*ÏO#∞ ÖÁOQÆnã¨∞‰õΩOk. HÍ|˜ì Wk |Å=O`«Ñ¨Ù qb#"≥∞ÿ`Õ HÍ=K«∞Û<Õ"≥∂HÍx,
q"≥∂K«<≥·`Õ HÍ<ÕHÍ^Œ∞. J~Ú`Õ qb#O |Å=O`«"≥∞ÿ`Õ Jk ^Œ∞~å„Hõ=∞} J=Ù`«∞Ok. HÍ|˜ì ''ÃãÃÑìO|~ü 17—— q„^ÀǨÏO`À
‰õÄ_»∞‰õΩ#fl ^Œ∞~å„Hõ=∞}.
''¿ãfiK«Ûù-ã¨=∂#`«fiO-ã¨fiѨiáêÅ#——`À `≥ÅOQÍ} ã¨=∂[O =i÷e¡<åfl_Õ `≥ÅOQÍ}‰õΩ q"≥∂K«#. JѨʘ =~°‰õΩ ''ÃãÃÑìO|~ü
17——#∞ q„^ÀǨÏk#OQÍ áê˜Oz, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O áê@∞Ѩ_»^•=∞x „Ѩu#É∂#_»"Õ∞ J=∞~°g~°∞ʼnõΩ =∞#q∞KÕÛ
x["≥∞ÿ# x"åo.
ÃãÃÑìO|~ü 17 #∞ ^Œ∞~åHõ„=∞} k#OQÍ áê˜^•ÌO... Ѩ„*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}ÔH· L^Œºq∞^•ÌO.
T

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ÃãÃÑìO|~ü17–ã¨OѶπ∞Ѩi"å~ü=„H©~°}Å∞
– ZÖò.J~°}º
ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ [#`å áêsì, ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~üÅ∞ '`≥ÅOQÍ} q"≥∂K«# k#O—QÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~Ú.
"å˜ J=QÍǨÏ#Ö’ =Úã≤¡O áêʼnõΩ_≥·# x*ÏO ~å[ºOÖ’
=Úã≤¡O áêÅ# LO_Õk Hõ#∞Hõ x*ÏO áêÅ#
`˘ÅyáÈ=_»=∞O>Ë =Úã≤¡O áêÅ# JO`«iOK«_»"Õ∞#<Õk
q"≥∂K«# k<åxH˜ "åi „Ѩ^è•# ã¨∂„fHõ~°}. J~Ú`Õ
K«i„`«Ö’ [iy# ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ qâı¡+≤ã¨∞Î#flѨÙ_»∞ Z=iH˜
"å~°∞ `«=∞‰õΩ `Àz#@∞¡QÍ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_»O =~°ÔH·`Õ Ug∞
JÉèíºO`«~°O ÖË^Œ∞ QÍh P ã¨OѶ¨∞@#Å#∞ ѨÓiÎQÍ =„H©HõiOz
Jã¨Öˇ·# K«i„`«#∞ `«Ñ¨C^•iÖ’H˜ ѨOÑ≤OKÕ ^èÀ~°}Ë Ju
„Ѩ=∂^ŒHõ~°O. ã¨iQÍæ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü KÕã¨∞Î#flk J^Õ.
x[OQÍ x*ÏO =Úã≤¡OʼnõΩ qâßfiã¨áê„`«∞_»∞QÍ<Õ
L<åfl_®? "åix ѨÙ=ÙfiÖ’¡ ÃÑ>Ëì KÕã¨∞‰õΩ<åfl_®? K«i„`«
K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl"åà◊¡ Hõ~Ú`Õ x*ÏO =Úã≤¡OÅ#∞ ‰õÄ_® Zxfl
ÉÏ^èŒÅ‰õΩ QÆ∞iKÕâß_À `≥Å∞ã¨∞ÎOk. |O^Œw =Úã≤¡"Õ∞ Hõ^•!
|O^Œw q+¨Ü«∞OÖ’ x*ÏO JO_» K«∂ã¨∞H˘x qã¨∞#∂~°∞
~å=∞K«O„^•Ô~_ç¤ Ô~zÛáÈ`«∞O>Ë x*ÏO ZO^Œ∞‰õΩ =Úã≤¡O
J~Ú# |O^ŒwH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞? x*ÏO
ã¨O™ê÷#OÖ’x J<ÕHõ=∞Ok =Úã≤¡OÅ∞ x~°∞¿Ñ^ŒÅ∞. XHõ¯Ñ¨Ó@
‰õĘH˜ ‰õÄ_® <ÀK«∞HÀx "åà◊√¡. *Ïw~åÌ~°∞¡, Ѩi„â◊=∞Å
Ü«∞[=∂#∞Å∞, L#fl`« L^ÀºQÆ∞Å∞, x*ÏO J_»∞QÆ∞ʼnõΩ
=∞_»∞QÆ∞ÖÁ`ÕÎ Ô~O_»∞ "ÕÅ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ `«Ñ¨Ê ã¨O™ê÷#OÖ’x
q∞ye# ‰õΩ@∞OÉÏÅhfl ^Œi„^•xfl J#∞ÉèíqOKå~Ú. x*ÏxH˜
„ѨÉèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Ö’¡<Õ ^•^•Ñ¨Ù Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å =∞Ok <≥Åã¨i
r`«O 12 #∞Oz 30 ~°∂áêÜ«∞Å∞. #"å|∞Å∞, ^Õâò=ÚMòÅ∞,
*Ïw~åÌ~°∞¡, y~åÌ=~°¡ ^ŒQÆæ~° J<ÕHõ=∞Ok =Úã≤¡OÅ∞ <ÒHõ~°∞¡QÍ
|uˆH"å~°∞. "åi <≥Åã¨i P^•Ü«∞O ˆH=ÅO 5 #∞Oz 10
~°∂áêÜ«∞Å∞ =∂„`«"Õ∞. ã¨O™ê÷#OÖ’x J<ÕHõ=∞Ok =Úã≤¡OÅ∞
K«~°‡HÍ~°∞Å∞QÍ, iH∆ÍÖψQ "åiQÍ, K«~°‡ HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ, [ϯ
|O_ç"å~°∞QÍ, <Õ`« Ѩx"åà◊√¡QÍ, Ѩ_»Hõ =∞OKåÅ∞ KÕ¿ã"åiQÍ,
HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ, kQÆ∞=™ê÷~Ú J<£ ã≤¯Öò¤ Ѩx"åà◊√¡QÍ |`«∞‰õΩ`«∂
Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ"å~°∞. "åÔ~=fiiH© Hõhã¨O ã¨O`«$Ñ≤ÎQÍ uO_ç
u<Õ Ñ¨iã≤÷`«∞Å∞ ‰õÄ_® P<å_»∞ ÖË=Ù. aK«ÛQÍà◊√¡QÍ, ѨH©~°∞¡QÍ
aK«Û"≥∞`«∞ΉõΩx |uH˜# =Úã≤¡OÅ∞ É’Öˇ_»∞ =∞Ok. PHõe,
x~°∞^ÀºQÆO HÍ~°}"≥∞ÿ "ÕÖÏk=∞Ok =Úã≤¡OÅ∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ã¨OѶ¨∞Ѩi"å~ü Ѩ^Õ Ñ¨^Õ =e¡ã¨∞Î#fl '=Úã≤¡O
áêÅ#—Ö’ =Úã≤¡OŠѨiã≤÷u Wk.
x*ÏO áêÅ#Ö’ ~°*ÏHÍ~°∞¡ KåÖÏ ^Œ∞~å‡~åæʼnõΩ
áêÅÊ_®¤~°<Õk |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨`«ºO. nxfl K«∂Ñ≤ã¨∂Î ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~ü KÕã¨∞Î#fl =„H©Hõ~°} Uq∞@O>Ë x*ÏO =Úã≤¡"Õ∞,
~°*ÏHÍ~°∞¡ =Úã≤¡"Õ∞ Hõ#∞Hõ #_»∞ã¨∞Î#fl^ŒO`å =Úã≤¡OÅ áêÅ<Õ.
JO^Œ∞ˆH =Úã≤¡OÅ áêÅ# áÈ~Ú Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ áêÅ#
~å=_»"Õ∞ x["≥∞ÿ# q"≥∂K«#. ÃãÃÑìO|~ü 17# [iy#
q"≥∂K«#‰õΩ x["≥∞ÿ# J~°÷O J^Õ#x K≥ѨÙÎ#flk. D "å^Œ#Ö’
ZO`« "åã¨Î==ÚO^À K«∂^•ÌO. ~°*ÏHÍ~°¡O>Ë =Úã≤¡OÅ∞
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO JO^Œ∞Ö’ =Úã≤¡OÅ∞
L#flѨʘH© "åi`À áê@∞QÍ âߺOã¨∞O^Œ~ü, a.Zãπ.
"≥OHõ@~å=Ù, Ñ‘ã¨i g~°#fl =O˜ ^Œo`« <åÜ«∞‰õΩÅ
„ѨÉèÏ=O`À J<ÕHõ=∞Ok ^Œo`«∞Å∞ =Úã≤¡OÅ∞QÍ =∂~°QÍ,
Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ^˘~°Å∞, *Ïw~åÌ~°∞Å∞, "åi J#∞K«~° QÆ}O
x*ÏxH˜ ~°*ÏHÍ~°¡Ö’x "åˆ~. Jã¨Å∞ ~°*ÏHÍ~°¡#∞ Ѩ٘ìOzOn,
ÃÑOzOk, áÈ+≤OzOk D ^˘~°Å∞, Éèí∂™êfi=ÚÖË. =∞`«O
¿Ñ~°∞`À =∂Ï¡_ç`Õ "å~°O`å Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÖË. ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü
nxfl XѨCHÀ^Œ∞. JÖψQ ÃÑ·# K≥ѨC‰õΩ#fl "å~°O`å
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÖË. ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü nxfl XѨCHÀ^Œ∞. JÖψQ ÃÑ·#
K≥ѨC‰õΩ#fl@∞¡QÍ x*ÏO =Úã≤¡O áêʼnõΩ_Õ J~Ú##∂
áêʼnõΩx ã¨fiÉèÏ=O =Úã≤¡O ã¨fiÉèÏ=O HÍ^Œx `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
=Úã≤¡"Õ∞ HÍ^Œ∞ U =∞`åxH˜ J#∞‰õÄÅ ã¨fiÉèÏ=O HÍ^Œ∞.
J`«xk ~å[iHõ x~°O‰õΩâ◊ ã¨fiÉèÏ=O. P x~°O‰õΩâ◊
ã¨fiÉèÏ=O`À<Õ =∞`åÅHõf`«OQÍ „Ѩu XHõ¯ih Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ
QÆ∞iKÕâß_»∞ x*ÏO. JÖψQ áêʼnõΩ_»∞ =Úã≤¡"Õ∞ HÍh ~å[ºO
=Úã≤¡O ~å[ºO HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë P ~å[ºOÖ’
=∞`åÅHõf`«OQÍ „Ѩ[Å∞ ¿Ñ^ŒÅ∞, x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞, aK«ÛQÍà◊√¡QÍ
L<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ. JÖÏO@ѨC_»∞ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü ã¨∂„fHõ~°}
ZÖÏ ã¨Ô~·O^Œ=Ù`«∞Ok? =Úã≤¡O áêÅ# `˘ÅyáÈ=_»"Õ∞
q"≥∂K«# ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? WHõ ~°*ÏHÍ~°¡ ã¨OQÆu K«∂¿ãÎ
~°*ÏHÍ~°∞¡ =Úã≤¡OÖË. HÍh =Úã≤¡OÅO`å ~°*ÏHÍ~°∞¡ HÍ^Œ<Õ
q+¨Ü«∂xfl QÆ=∞xOKåe. HÍh ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü nxfl KåÖÏ
=„HõOQÍ =∞ez"Õã≤Ok. ~°*ÏHÍ~°∞¡ =Úã≤¡OÖË Hõ#∞Hõ Jk
=Úã≤¡O ~å[º"Õ∞ Jx, =Úã≤¡OÅ ã¨fiÉèÏ=O ~°*ÏHÍ~°¡
ã¨fiÉèÏ="Õ∞#x =OHõ~° "å^Œ# KÕã¨∞Î#flk. KåÖÏ ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ#
"å^Œ# Wk. a<£ÖÏ_≥<£ =Úã≤¡O J~Ú#O`« =∂„`å#,
á¶ÈHõãπ

13. 13 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
`åe|#∞¡ =Úã≤¡OÅ~Ú#O`« =∂„`å# "åi J~åK«Hõ`åfixH˜
=Úã≤¡OÅO`å ÉÏ^èŒ∞ºÅx WѨʘH© ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü
T^Œ~°Q˘_»∞`«∂<Õ LOk. JÖÏO˜ "å^Œ<Õ Wk ‰õÄ_®.
~°*ÏHÍ~°∞¡ =Úã≤¡OÖË, ~°*ÏHÍ~°∞¡ „‰õÄ~°∞Å∞. HÍh =Úã≤¡OÅ∞
„‰õÄ~°∞Å∞ HÍ^Œ∞. D q+¨Ü«∂xfl QÆ=∞xOK«‰õΩO_®
=∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨∞xfl`«`åfixfl Ô~K«ÛQ˘˜ì Ѩ|ƒO QÆ_»∞ѨÙHÀ"åÅx
K«∂ã¨∂Î JO^Œ∞‰õΩ ^Œ#∞flQÍ K«i„`«<Õ =„H©HõiOKÕ
^Œ∞™êûǨϙêxH˜ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü kyOk.
WHõ =Úã≤¡OÅÃÑ· =∞~˘Hõ Jã¨`«º „ѨKå~°O Uq∞@O>Ë
=Úã≤¡OÅO`å ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO áêH˜™êÎ<£Ö’ HõÅ"åÅx
HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°<Õk. ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ ™êfi`«O„`åºxfl „ѨHõ˜ã¨∂Î
=∞øOò ÉÏ>ˇ<£ ^Õâ◊OÖ’x ã¨O™ê÷<åÅ =ÚO^Œ∞ =¸_»∞
J=HÍâßÅ#∞ LOKå_»∞. "≥Ú^Œ˜k ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ HõÅ=_»O,
Ô~O_Àk áêH˜™êÎ<£Ö’ HõÅ=_»O, =¸_Àk „Ѩ`ÕºHõ ^Õâ◊OQÍ
LO_»@O. x*ÏO "≥Ú^Œ˜ #∞Op ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ HõÅ=_»OÃÑ·
Pã¨H˜Î K«∂ѨÖË^Œ∞. WHõ áêH˜™êÎ<£Ö’ HõÅ=_»O, „Ѩ`ÕºHõ ^Õâ◊OQÍ
LO_»@O q+¨Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ™ê~°∞¡ Tyã¨ÖÏ@ ^èÀ~°}˜<Õ
Hõ#|iKå_»∞. H˘xfl™ê~°∞¡ áêH˜™êÎ<£Ö’ HõÅ"åÅx, H˘xfl™ê~°∞¡
„Ѩ`ÕºHõOQÍ LO_®Åx, Z@∂ `ÕÅ∞ÛHÀÖËx ã≤÷uÖ’ HÍÅO
QÆ_»∞ѨÙ`«∂ =KåÛ_»∞. nxfl K«∂Ñ≤ã¨∂Î ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü `«#
ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ# ^èÀ~°}˜Ö’ x*ÏO =Úã≤¡O, JÖψQ x*ÏO
áêH˜™êÎ<£Ö’ KÕ~åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞ Hõ#∞Hõ WHõ =Úã≤¡OÅO`å
áêH˜™êÎ<£Ö’ KÕ~åÅ<Õ ÉèÏqOKå~°x "≥·Ñ¨s`«º „ѨKå~åxfl
"≥Ú^ŒÅ∞Ãјì x*ÏO‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ x¿+^•*˝Å#∞ HÍ^Œx
J<ÕHõ=∞Ok =Úã≤¡OÅ∞ ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ Ѩ`åHÍÅ#∞
ZQÆ∞~°"Õã≤# q+¨Ü«∂xfl Jã¨OHõeÊ`«OQÍ<Õ =∞~°∞QÆ∞#
ѨizOk.
x*ÏO‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxH˜
=ÚO^Œ∞, `«~åfi`« áÈ~å_çOk Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ =∂„`«"Õ∞#x,
=Úã≤¡OÅ∞ `«@ã¨÷OQÍ L<åfl~°x, ÃÑ·QÍ x*ÏO
J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞QÍ L<åfl~°x, x*ÏO H˘Å∞=ÙÖ’
L^ÀºQÍÅ##∞Éèíqã¨∂Î [ÖÏû rq`åxfl QÆ_çáê~°<Õk ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~ü =∞~À Jã¨`«º „ѨKå~°O. x*ÏO PHõ$`åºÅ#∞ ^è≥·~°ºOQÍ
ZkiOz, ÉèÏ~°`«^Õâ◊O #∞Oz ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ q_çQÍ LO_®Åx
x*ÏO J#_®xfl =ºuˆ~H˜ã¨∂Î 'W„"≥∂*ò— Ѩ„uHõÖ’
~åã≤#O^Œ∞‰õΩ x*ÏO Ãã·#ºO KÕ`«∞Å∞ #iH˜, HÍeÛK«OÑ≤#
ëÈÜ«∞|∞ÖÏ¡MÏ<£ =Úã≤¡O áê„uˆHÜ«Ú_»<Õ x*Ïxfl ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~ü HÍ"åÅ<Õ =∞~°∞QÆ∞ ѨizOk. JÖψQ `«# Hõq`«fiOÖ’
x*ÏO ^Ò~°˚<åºxfl ZO_»QƘì# =∞QÆ∂ÌO "≥ÚÇ≤ÏÜ«ÚnÌ<£
=Úã≤¡"Õ∞. Jã¨Å∞ x*ÏO „ѨÉèí∞=ÙÅ áêÅ# "≥Ú^ŒÖˇ·# <å˜
#∞Oz K«i„`«#∞ QÆ=∞x¿ãÎ "åix "≥Ú^Œ˜ #∞Oz QƘìQÍ
ZkiOzOk =Úã≤¡O „Ѩ[ÖË. 1857 ã≤áê~ÚÅ
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞Ö’ Dã≤ìO_çÜ«∂ HõOÃÑhH˜ x*ÏO ã¨Ç¨ Ü«∞O
KÕã≤#ѨC_»∞ x*ÏO <≥kiOz xez "ÕÖÏk =∞Ok
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞, =Úã≤¡OÅ#∞ ‰õÄ_»QÆ˜ì „a©+π Ô~ã≤_≥OòÃÑ·
^•_çKÕã≤# `«∞„Ô~ÉÏ*òMÏ<£, =∞øbfi JÖÏ¡LnÌ<£Å#∞ ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~ü =∞iz áÈ~ÚO^Õ"≥∂ QÍh K«i„`« =∞izáÈÖË^Œ∞.
x*ÏO Ãã·<åºÅ∞ P u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞#∞ J}z"ÕÜ«∞_»OÖ’
`«∞„Ô~ÉÏ*òMÏ<£ g~°=∞~°}O á⁄Ok#ѨÙ_»∞ J`«x =∞$`«^ÕǨ xfl
„a©+π Ô~ã≤_≥Oò =ÚO^Œ∞ "ÕÖÏ_»nã≤On, =∞øbfi JÖÏ¡
LnÌ<£#∞ JO_»=∂<£ *ˇ·Å∞Ö’ rq`« Mˇ·^Œ∞ KÕã≤Ok x*ÏO
áêʼnõΩÖË. JÖÏO˜ ~åHõ∆㨠áêʼnõΩʼnõΩ =Úã≤¡OÅ g∞^Œ „¿Ñ=∞
Jx, =Úã≤¡OʼnõΩ x*ÏOÃÑ· „¿Ñ=∞ Jx HÍ~°∞‰õÄ`«Å∞ ‰õÄ¿ã
ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü D ™êH∆ͺŠ"≥·Ñ¨Ù Hõhã¨"≥∞ÿ<å Hõ<≥fluÎ K«∂_»^Œ∞.
Ѷ≤^• Jbx „a©+π „ѨÉèí∞`«fiO HÍeÛ K«OѨ_®xH˜, `«ã¨nÌ<£
Ǩï¿ãû<£#∞ LifÜ«∞_®xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOz# x*ÏO „ѨÉèí∞=ÙʼnõΩ
=Úã≤¡OÅ g∞^Œ ÖËx „¿Ñ=∞#∞ JO@QƘì, JÖψQ x*ÏO#∞
QƘìQÍ ZkiOz# =Úã≤¡O „Ѩ[ʼnõΩ x*ÏOÃÑ· ÖËx
Jaè=∂<åxfl JuH˜Oz =Úã≤¡OÅ∞ x*ÏOÃÑ· Jã¨Å∞
áÈ~å_»<ÕÖË^Œx ^Œ∞¢+¨ÊKå~°O KÕã¨∂Î ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü K«i„`«‰õΩ
K≥^ŒÅ∞ Ѩ˜ìã¨∞Î#flk.
Hõ#∞Hõ K«i„`« J^茺ܫ∞#OÖ’, K«i„`«#∞ qâı¡+≤OK«_»OÖ’
=∞`«HÀ}O, =∞`« ѨHõ∆áê`«O KåÖÏ „Ѩ=∂^ŒHõ~°=∞<Õ
q+¨Ü«∂xfl „Ѩ[ʼnõΩ K≥áêÊeû# ÉÏ^茺`« W"åfià◊ „ѨQÆu
jÅ∞~°ÃÑ· LOk. =∞s =ÚYºOQÍ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü =∞`À<å‡^Œ
„ѨKå~åxfl uÑ≤ÊH˘Ïìeû# ÉÏ^茺`« ‰õÄ_® "åiÃÑ·<Õ LOk.
P<å_»∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ „Ѩ[Å ™êfi`«O„`«º áÈ~åÏxfl XHõ
J=ã¨~°O HÀã¨O Ç≤ÏO^Œ∂–=Úã≤¡O `«QÍ^•QÍ MÏã‘O~°rfi
z„u¿ãÎ, D<å_»∞ =∞~À J=ã¨~°O HÀã¨"Õ∞ J~Ú<å ã¨OѶπ∞
Ѩi"å~ü J^Õ Ñ¨xKÕã¨∞Î#flk. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìOÖ’x
=Úã≤¡OÅO`å x*ÏO q^èÕÜ«ÚÖË Jx MÏã≤O ~°rfi P~ÀA
J#fl@∞¡QÍ<Õ, WѨC_»∞ ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü ‰õÄ_® J^Õ JO@∂
~°*ÏHÍ~°¡‰õΩ `å<˘Hõ Jã¨Å∞ ã≤ã¨Öˇ·# "å~°ã¨∞~åÅx
x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ#flk. Hõ#∞Hõ W"åfià◊ MÏã≤O ~°rfi "å~°ã¨`åfixfl
ã¨OѶπ∞ Ѩi"å~ü JOkѨÙK«∞Û‰õΩ#fl^Œx QÆ=∞xOKåe.
=∞`«KèåO^Œã¨ "å^ŒO`À Kåi„`«Hõ =„H©Hõ~°}ʼnõΩ kQÆ∞`«∞#fl^Œx
QÆ=∞xOKåe. P =∂Ü«∞Ö’ „Ѩ[Å∞ Ѩ_»‰õΩO_® „Ѩ[Å#∞,
K«i„`«#∞ ~°H˜∆OKåe. J^Õ WѨC_»∞ K«i„`«#∞ âߢã‘ÎÜ«∞OQÍ
J^茺ܫ∞#O KÕã¨∞Î#fl "åi =ÚO^Œ∞#fl Hõ~°Î=ºO.
T

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ÃãÃÑìO|~ü17™êfi`«O„`«ºOHÍ^Œ∞,qb#OÖÏO˜q„^ÀǨÏO
''P<å˜ ~ÀA PQÆã¨∞ì 15
|∂Ok HÀã¨=Ú QÍOnèx `«Åz
HÍ~° HÀã¨=Ú <≥„Ǩï#∞ á⁄QÆ_ç
HÍHÍ ÉÏHÍ =∞O@∂ Ñ≤Å¡Å∞
*ˇO_® K«∞@∂ì qO`«QÆ q#∞K«∞O_çi——
`˘OÉèíÜ≥∂ ^Œâ◊HõOÖ’ q#fláê@ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞‰õΩO>Ë
ÃãÃÑìO|~ü 17‰õΩ ã¨iQÍæ ã¨iáÈ`«∞O^ŒxÑ≤OzOk. PQÆã¨∞ì
15, J~°÷~å„u =zÛOk |∂@HõѨ٠™êfi`«O„`«ºO J<Õ "åà◊√¡
D ^Õâ◊OÖ’ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# ™ê÷~ÚÖ’ L<åfl~°∞. J>Ë¡ ÃãÃÑìO|~ü
17‰õΩ `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ qb#O ÖÏO˜ q„^ÀǨ xH˜
q∞Oz# „áê^è•#º`« Uq∞ LO_»^Œ#∞‰õΩ<Õ "åà◊√¡ KåÖÏ=∞O^Õ
L<åfl~°∞.
XHõ „áêO`åxH˜ ™êfi`«O„`«ºO =zÛO^Œx K≥áêÊÅO>Ë ÉèÏ=
„ѨHõ@#‰õΩ ™ê^èŒ#"≥∞ÿ# ÉèÏ+¨Ö’ =∂~°∞Ê ~å"åe. =∞x+≤
xÅ|_»ÏxH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# HÍà◊¡ H˜Ok Éèí∂q∞ JO^ŒiH˜
ã¨=∂#OQÍ LO_®e. J„yHõÅÛ~üÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# HõÅÛ~ü „â◊=∞
#∞Oz qHõã≤OKåe. âߢã¨Î, ™êOˆHuHõ ~°OQÍÅÖ’ H˘`«Î^Œ<åxfl
Pq+¨¯iOK«_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# q^Œº „Ѩ[ŠѨ~°O HÍ"åe.
r=# „Ѩ=∂} ™ê÷~Úx x~°‚~ÚOKÕ "≥·^ŒºO JO^ŒiH˜
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_®e. „Ѩ[Å∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ `«=∞ ÉèÏ"åÅ#∞
=ºHõÎO KÕ¿ã J=HÍâ◊O LO_®e. „Ѩ[Å HõàÏ~°∂áêÅ∞
„Ѩ*Ï™êfiq∞HõiOK«|_®e. xK≥Û#"≥∞@¡ ã¨=∂[O ‰õÄeáÈ~Ú
JO^ŒiH˜ ã¨=∂# J=HÍâßÅ∞ LO_®e. ã¨∂÷ÅOQÍ
K≥áêÊÅO>Ë ‰õÄ_»∞, QÆ∂_»∞, QÆ∞_»¤ JO^ŒiH˜ ã¨=∞‰õÄ~åe.
D Hõh㨠J=HÍâßÅ∞ ÖËx ã¨=∂[OÖ’ ™êfi`«O„`«ºO LO^Œx
K≥ѨÊ@=∞O>Ë „Ѩ[Å#∞ "≥∂ã¨O KÕÜ«∞@"Õ∞.
D J~°÷OÖ’ K«∂¿ãÎ ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok „Ѩ[Å∞ =~°æ, ‰õΩÅ,
=∞`åʼnõΩ Jf`«OQÍ `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~åÏxfl |ÅѨ~åÛ~°∞. H˘xfl "ÕÅ =∞Ok „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ á⁄ÖÁæx
J=∞~°∞Öˇ·<å~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ =¸_»∞"ÕÅ „QÍ=∂Å∞
Éèí∂™êfi=ÚÅ, *Ïw~ü^•~°∞Å #∞Oz q=ÚH˜Î K≥O^•~Ú. Ѩk
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ „Ѩ[ŠѨ~°"≥∞ÿ#k. „áê^äŒq∞Hõ
™ê÷~ÚÖ’<≥·<å „QÍ=∂ÅÖ’ „Ѩ[Å JkèHÍ~°O J=∞Å∞
KÕÜ«∞|_çOk. „Ѩ[Å∞ `«=∞#∞ `å"Õ∞ ~°H˜∆OK«∞‰õΩ<Õ „Ѩ*Ï
Ãã·<åºxfl U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. „QÍ=∞ ~å[º Hõq∞©Å∞
U~°Ê_ç<å~Ú. „Ѩ*Ï Hõà◊Å∞ qHõã≤OKå~Ú. Éèí∂™êfi=∞º
ã¨O|O^è•ÅÖ’ KåÖÏ =∂~°∞Ê KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩOk.
ã¨iQÍæ WÏ¡O˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å[ºOÃÑ·
1948 ÃãÃÑìO|~ü 13# ÉèÏ~°`« Ãã·#ºO ^•_ç KÕã≤Ok. D
^•_çx ÃãÃÑìO|~ü 17 =~°‰õΩ H˘#™êyOzOk. nxH˜
Ãã·xHõK«~°º Jx ¿Ñ~°∞ÃÑÏì~°∞. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å[ºO
ã¨fi`«O„`«OQÍ LO_»=K«∞Û#x1947 #=O|~üÖ’ ÉèÏ~°`«
„ѨÉèí∞`«fiO, g∞~ü L™ê‡<£ JbMÏ<£ XѨÊO^ŒO KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
XѨÊO^ŒOÃÑ· ã¨O`«HõO KÕã≤ Ü«∂_®k QÆ_»=Hõ=ÚO^Õ
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ g∞^Œ ã¨~åú~ü Ѩ>ËÖò Ãã·#ºO ^•_çKÕã≤Ok.
`≥ÅOQÍ}Ö’ ~°*ÏHÍ~°∞Å PQÆ_®Å#∞ J^Œ∞Ѩ٠KÕÜ«∂Å<Õ
™ê‰õΩ`À Ãã·#ºO „Ѩ"ÕtOzOk. HÍx Ãã·xHõK«~°º =∂„`«O
Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ g∞^Œ [iáê~°∞. 1946 EÖˇ·
4# ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º J=∞~°`«fiO `«~åfi`« PO„^èŒ =∞Ǩ ã¨Éèí
P`«‡~°Hõ∆}ÔH·# PÜ«Ú^èŒO Ѩ@ìHõ `«Ñ¨Ê^Œx „ѨHõ˜Oz ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~åÏxH˜ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk. Ѷ¨e`«OQÍ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,
^Õâò=ÚMòÅ∞ „QÍ=∂Å#∞ =keÃјì Ѩ@ì}ÏʼnõΩ
áêiáÈÜ«∂~°∞. "å~°∞ J„Hõ=∞OQÍ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ#fl
Éèí∂=ÚÅÖ’ Ô~·`«∞‰õÄbÅ∞ Z„~°*ˇO_®Å∞ áê`å~°∞. <å˜
Éèí∂™êfi=ÚÅO`å ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ¿ãìò HÍO„ÔQãπÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞.
Hõ#∞Hõ gà◊¡O^Œ~°∞ _èçb¡H˜ Ѩ~°∞ÔQuÎ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å[ºOÖ’
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ |ÅѨ_»∞`«∞<åfl~°∞, "åi<≥ÖÏÔQ·<å J^Œ∞ѨÙ
KÕÜ«∞HõáÈ`Õ _èçb¡ HÀ@ =~°‰õΩ „Ѩܫ∂}˜™êÎ~°<Õ ÉèíÜ«∂xfl <≥„Ǩï,
Ѩ>ËÖò‰õΩ K≥áêÊ~°∞. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ K≥·<åÖ’ Z<å<£ #∞Oz
Z„~°Ãã·#ºO |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
D Ѩi}Ï=∂Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x Éèí∂™êfi=ÚÅ#∞,
^Õâò=ÚMòÅ#∞ ~°H˜∆OK«_®xH˜ Ѩ>ËÖò Ãã·#ºO HõOHõ}O Hõ@∞ìH˘x
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOzOk. <åÅ∞QÆ∞"ÕÅ =∞Ok
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞ K«OÑ≤, „Ѩ[Å#∞
–ã≤.HÍjO
á¶ÈHõãπ

15. 15 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
ÉèíÜ«∂O^Àà◊#‰õΩ QÆ∞iKÕã≤ „Ѩ[Å∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl Ѩk
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞x uiy Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ WÑ≤ÊOK«@OÖ’
Ѩ>ËÖò q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ<å_»∞. Wk Ѩ>ËÖò ™êkèOz# q[Ü«∞O.
Ѩ>ËÖò‰õΩ XHõ áê~°≈fiO Hõ=¸ºxã¨∞ì =ºuˆ~Hõ`«, Ô~O_À áê~°≈fiO
=Úã‘¡O =ºuˆ~Hõ`«. Hõ#∞Hõ ѨxÖ’ ѨxQÍ `«# Ç≤ÏO^Œ∂
=∞`À<å‡^Œ ~°∂áêxfl |Ü«∞@Ãјì ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok
=Úã‘¡OÅ#∞ TK«HÀ`« HÀ~ÚOKå_»x ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨~À[h
<åÜ«Ú_»∞ H˘_»∞‰õΩ _®IIZO.Z<£.[Ü«∞ã¨∂~°º „ѨHõ˜Oz
L<åfl_»∞.
<≥·*ÏO #∞Oz q=ÚH˜Î á⁄O^Õ „Hõ=∞OÖ’ L#fl
„Ѩ*ÏÃã·<åºxfl K«O¿Ñã≤ „Ѩ[Å∞ ™êkèOz# q[Ü«∂Å#∞
`«$Oz"Õã≤ Éèí∂=ÚÅ#∞ Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ WÑ≤ÊOz# K«i„`«
`≥ÅOQÍ}‰õΩ ™êfi`«O„`«ºO =zÛ#@∞¡ HÍ^Œ∞. ÃãÃÑìO|~ü 17#
ÉèÏ~°`« Ãã·#ºO |Å=O`«OQÍ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å*Ϻxfl WO_çÜ«∞<£
Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ HõÅ∞ѨىõΩ#flk. „Ѩ*Ï áÈ~åÏʼnõΩ q„^ÀǨÏO
`«ÅÃјìOk. WOHÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å Éèí∂q∞, Éèí∞H˜Î, q=ÚH˜Î
PHÍOHõ∆Å∞ <≥~°"Õ~°<Õ ÖË^Œ∞. Jq <≥~°"Õi# ~ÀA# `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ʼnõΩ x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ ™êfi`«O„`«ºO/q=ÚH˜Î =zÛ#@∞¡.
ÖË^ŒO>Ë ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# áê@ÖψQ `≥ÅOQÍ} ™êfi`«O„`«º
ã¨O|~åÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
áÈ~°∞^ŒÑ¨Ê^•iÖË^Œ∞
–ã≤.ÃÇÏKü ~°=∞}ÏKåi
™êÇ≤Ï`«ºO
áê@
ÃãÃÑìO|~ü Ѩk¿ÇÏ_»∞
K«i„`«Ö’ XHõ =∞Å∞ѨÙ
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï=oH˜
L^Œº=∂Å =∞eÑ≤Å∞ѨÙ
IIÃãÃÑìO|~üII
<≥·*Ï=Ú#∞ "≥∞_»Å∞ =Oz ~°*ÏHÍ~°¡ `«iq∞H˘˜ì
[g∞O^•~°¡ x~°O‰õΩâ◊Ѩ٠HÀ@Å#∂ =∞˜ì QÆeÑ≤
`«~°`«~åÅ ÉÏxã¨`«fi ã¨OÔHà◊¡#∞ `≥QÆ#iH˜#
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï=oH˜ L^Œº=∂Å =∞~À Ñ≤Å∞ѨÙ
IIÃãÃÑìO|~üII
g~°<åi J~ÚÅ=∞‡, |O^ŒwÅ ã¨∂ÊùiÎ "≥Å∞QÆ∞
^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, H˘=Ú~°O cèOÅ áÈ~å@O
L^Œº=∂Å "å~°ã¨`«fi ã¨OѨ^ŒÖˇ· "≥o¡ qiÜ«∞
áÈ~°∞ÉÏ@Ö’¡<å á⁄_çz# `˘eá⁄^Œ∞Ì á⁄_»∞ѨÙ
IIÃãÃÑìO|~üII
ZO^ŒÔ~O^Œ~À g~°∞Å∞ <ÕÅH˘iy<å QÍx
HõëêìÅ∞, Hõhflà◊√¡ Hõ_»∞ѨÙHÀ`« q∞yeO^•
=∞#g~°∞Å `åºQÆѶ¨ÅO KÕ~Ú*ÏiáÈ~ÚO^•
`≥ÅOQÍ} ~°`«flQÆ~°ƒù QÆ∞O_≥ QÍÜ«∞=∞~ÚºO^•
IIÃãÃÑìO|~üII
™êfi`«O„`«ºO =K≥Û#h ã¨O|~°Ñ¨_çáÈÜ«∂"Õ∞
qb#"Õ∞ qëê^Œ"≥∞ÿ =∞#Å HÍ@∞"Õã≤O^•...
qâßÖÏO„^èŒ ‰õΩ„@ÅÖ’ "≥#∞fláÈ@∞ á⁄_çzO^•
PO„^èŒ =Å㨠^ÀÑ≤_çÖ’ `≥ÅOQÍ} #eyO^•
IIÃãÃÑìO|~üII
áÈ~°∞^ŒÑ¨Ê ^•iÖË^Œ∞–L^Œºq∞OK« ~å~°O_ÀÜü∞
áÈ~°∞^ŒÑ¨Ê ^•iÖË^Œ∞–|_ç`≥Å∞ =∞Ô~¡Ü«∞ºO_ÀÜü∞
IIáÈ~°∞II
T
T

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
q"≥∂K«#,qb#O–x*Ïx*ÏÅ∞
– Ö’ÔH ~å*òѨ=<£
ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅ<Õ q+¨Ü«∞O g∞^Œ
|∂~°∞˚"å ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ =∞^茺 ÉèË^•aè„áêÜ«∂Å∞ ^•^•Ñ¨Ù
`˘ÅyáÈ~Ú#>Ë¡ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. P áêsìÅhfl =¸‰õΩ=∞‡_çQÍ<Õ
P ~ÀA# '`≥ÅOQÍ} q"≥∂K«# k#O— ÖË^• '`≥ÅOQÍ}
qb#k#O—QÍ ÉèÏqOK«∞H˘x L`«û"åÅ∞ [~°∞ѨÙHÀ=_®xH˜
ÃÑ^ŒÌQÍ JÉèíºO`«~°O ÖË#@∞¡QÍ<Õ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl~Ú. F@∞¡
áÈ`åÜ«∞#fl ÉèíÜ«∞O`À x*ÏO#∞ <≥uÎÔH`«∞ÎHÀ=_®xH˜ ‰õÄ_®
"≥#∞HÍ_»x n#, Ç‘Ï# ~å[H©Ü«∞ ã≤÷uÖ’ Ѩ_ç L#fl `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ì ã¨q∞u ‰õÄ_® QÆ`«OÖ’ J^Õ ÉèíÜ«∞O`À ÃãÃÑìO|~ü 17#∞
L`«û=OQÍ [~°Ñ¨_®xH˜ [OH˜##∂ D ^Œá¶êÖ’ =∞#ã¨∞
=∂~°∞Û‰õΩ#fl>Ë¡ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. q"≥∂K«# k<åxfl
[~°∞ѨÙHÀ=_®xH˜, JkèHÍiHõOQÍ [~°Ñ¨=∞x „ѨÉèí∞`åfixfl
_ç=∂O_£ KÕÜ«∞_®xH© L`åûǨÏO „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#fl@∞¡
Hõ#|_»∞`«∞#flk. WHõ ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ ZÖÏ K«∂_®Å#fl ^•x
g∞^Œ ã≤÷~åaè„áêÜ«∂xfl „Ѩ^Œi≈ã¨∞Î#flq =∂„`«O ˆH=ÅO Z"£∞.ZÖò
áêsìÖË. "åi ^Œ$+≤ìÖ’ ÃãÃÑìO|~ü 17 XHõ q„^ÀǨÏk#O.
„Ѩ^è•#OQÍ ÃãÃÑìO|~ü 17 `≥ÅOQÍ} K«i„`«`À
q_»nÜ«∞~åx =Ú_ç"Õã¨∞‰õΩ#fl ~ÀA. `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~åÏxH˜ ã¨O|OkèOz#O`« =~°‰õΩ J^˘Hõ =ÚYº"≥∞ÿ# ~ÀA.
Jk q"≥∂K«<å? qb#=∂? q„^ÀǨÏ=∂? J<Õ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
K«~°Û‰õΩ ã¨O|OkèOz# XHÀ¯ =Ú_çx qѨC‰õΩO@∂ "≥àıÎ<Õ P
~ÀA‰õΩ#fl „áê=ÚYº`« L`«û"åÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<ÕO`« Q˘Ñ¨Ê^•?
L^Œº=∂Å∞ KÕÜ«∂eû#O`« ÉÏ^茺`åÜ«Ú`«"≥∞ÿ#^•? J<Õ
q+¨Ü«∞O |Ü«∞@Ѩ_»∞`«∞Ok.
g∞~ü L™ê‡<£ JbMÏ<£ ѨiáêÅ#Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO
Zxfl ÉÏ^èŒÅ#∞ J#∞ÉèíqOzO^À ^•^•Ñ¨Ù „Ѩu XHõ¯iH© `≥Å∞ã¨∞.
Hõh™ê=ã¨~åÅ∞ f~°x J<ÕHõ=∞Ok ¿Ñ^Œ„Ѩ[Å∞, =∞`åÅ`À
ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞Ô~·#, |Öˇ·# J=∂Ü«∞Hõ
„Ѩ[Å∞ ZO^Œ~À L<åfl~°∞. JÖÏO˜ "å~°O^Œih K≥·`«#º Ѩiz
"åiÖ’ L^Œº=∞ c*ÏÅ∞ "Õã≤# Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì 1948 ^•HÍ
x*ÏO`À, 1951 ^•HÍ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºÅ`À áÈ~å_»∞`«∂
=zÛOk. P `«~åfi`« ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ q~°=∞}, 1952
ZxflHõÅÖ’ áêÖÁæ#_»O`À Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì áÈ~å@ K«i„`«
PyáÈ~ÚOk. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxfl
QÆ∞iOz qâı¡+≤ã¨∞Î#fl"å~°∞ ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ q"≥∂K«#
k#OQÍ<À, qb# k#OQÍ<À ÖË^• ^Œ∞~å„Hõ=∞} k#OQÍ
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. XHõ~ÀA#∞ q"≥∂K«# k#=∞xQÍh XHõ
ã¨OѶ¨∞@##∞ q"≥∂K«# JxQÍh ZѨC_»OÏ~°∞? „‰õÄ~° áêÅ#
H˜O^Œ „Ѩ[Å∞ U ÉÏ^èŒÅ<≥·`Õ J#∞ÉèíqOKå~À P ÉÏ^èŒÅhfl
q"≥∂K«# Jx K≥ѨC‰õΩO@∞#fl ~ÀA `«~åfi`« #∞Oz Hõhã¨O
KåÖÏ =∞@∞ì‰õΩ ÖˉõΩO_® P „Ѩ[Å∞ ã¨∞YâßO`«∞Å`À
rqOKåe. „Ѩ[ʼnõΩ ǨωõΩ¯Å∞, ã¨∞Y r=#O JO^•e. P
J~°÷OÖ’ K«∂ã¨∞#ѨC_»∞ P<å_Õ HÍ^Œ∞, D<å˜H© „Ѩ[Å∞
JÖÏO˜ L#fl`« ã≤÷uÖ’ ÖË~°∞. JÖÏO@ѨC_»∞ ÃãÃÑìO|~ü 17,
1948 ~ÀA# [iyOk q"≥∂K«#O ZÖÏ J=Ù`«∞Ok? ''x*ÏO
áÈÜ«∂_»∞ Hõ^•! x*ÏO áêÅ# áÈ~ÚOk Hõ^•!—— Jx Z=Ô~·<å
"åk¿ãÎ x*ÏO áÈ~Ú Z=~°∞=KåÛ~°∞? P =zÛ# áêʼnõΩÅ
ã¨fiÉèÏ=O Uq∞˜? "åà◊√¡ D J~°"≥· Uà◊√¡QÍ „Ѩ[Å HõëêìÅ#∞
f~°ÛQÆeQÍ~å? Hõhã¨O ã¨ÉèíÅ∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O ÖÏO˜ „áê^äŒq∞Hõ
ǨωõΩ¯Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞H˘x P áêÅHõ=~åæÖË `«Ü«∂~°∞KÕã¨∞‰õΩ#fl
~å*ϺOQÆO J#|_Õ ã¨∂„`åÅÖ’ U XHõ¯^•<≥Âfl<å x|^Œú`«`À
PK«iã¨∞Î<åfl~å? ÖÏO˜ „Ѩâ◊flÅhfl ѨÙ@ìÅ∞ ѨÙ@ìÅ∞QÍ
ѨÙ@∞ìH˘™êÎ~Ú. g@xfl˜H© „Ѩ[Å HÀ}O #∞Oz ["å|∞
K≥ѨC‰õΩ#flѨC_»∞ '„Ѩ[ÖË „ѨÉèí∞=ÙÅ∞— J<Õ=∂@ PK«~°}Ö’
™ê^茺OQÍ L#flѨÙ_Õ Jk q"≥∂K«# J=Ù`«∞Ok QÍh P =∂@‰õΩ
<å=∞=∂„`« PK«~°} ÖË#ѨÙ_»∞ Jk q"≥∂K«# J=^Œ∞. q"≥∂K«#
ÖË^• q=ÚH˜Î J#flѨÙ_»∞ Z=i #∞Oz q"≥∂K«#? J<Õ „Ѩâ◊fl
`«Öˇ`«∞Î`«∞Ok. x*ÏO #∞Oz J<À WOÔH=i #∞Oz J<À
J<Õk ^•xH˜ ["å|∞ J=^Œ∞. „Ѩ[Å∞ ÉÏ^èŒÅ #∞Oz, HõëêìÅ
#∞Oz "å˜H˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# ^ŒàÏs |∂~°∞˚"å áêÅ# #∞Oz,
™ê„=∂[º"å^ŒO #∞Oz q=ÚH˜Î K≥O^Œ@"Õ∞ x["≥∞ÿ# q=ÚH˜Î.
HÍh JÖÏO˜ J=QÍǨÏ#`À H͉õΩO_® x*ÏO #∞Oz QÍh,
=Úã≤¡O áêÅ# #∞Oz Jx QÍh q"≥∂K«#‰õΩ J~°÷O K≥ѨC‰õΩO>Ë
Jk ã¨O‰õΩz`« J~°÷"Õ∞ J=Ù`«∞Ok QÍh „Ѩ[ʼnõΩ x["≥∞ÿ#
q=ÚH˜Î Ѷ¨ÖÏÅ∞ JOk#@∞¡ HÍ^Œ∞. K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ D
~å„ëêìxfl ZO`« „‰õÄ~°OQÍ `˘q∞‡^Õà◊√¡ áêeOKå_À =∞#‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞. 2004Ö’ K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ `«~åfi`« =zÛ#
~å[âıY~°Ô~_ç¤ =∞iO`« „‰õÄ~°OQÍ áêeOz# ã¨OQÆf `≥Å∞ã¨∞.
`˘q∞‡^Õà◊¡ K«O„^ŒÉÏ|∞ áêÅ# áÈ~ÚO^Œx [#O áêÅ#
áÈ~Ú# ~ÀA#∞ L`«û=OQÍ [~°∞ѨىõΩO@∂ =¿ãÎ ZO`«
Ǩ 㨺"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O J=Ù`«∞Ok? P `«~åfi`« =zÛ# "≥·Zãπ
JO`«HõO>Ë „‰õÄ~°OQÍ áêeOz# q+¨Ü«∂xfl ѨiQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ J^≥O`« q"ÕK«#ÖËx Ѩx J=Ù`«∞Ok? Hõ#∞Hõ
q"≥∂K«# k#O [~°Ñ¨_»=∞<Õk „Ѩ[Å HõëêìÅ∞ f~°_»=∞<Õ
„áê^äŒq∞Hõ JOâ◊O`À =Ú_çѨ_ç LO@∞Ok QÍh áêʼnõΩÅ∞,
áêÅ<å ~°∂áêÅ∞ áÈ=_»O, ~å=_»O g∞^Œ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
ÃãÃÑìO|~ü 17 q"≥∂K«#k#O QÍh q=ÚH˜Î k#O QÍh HÍ^Œ∞.
WHõ qb#O q+¨Ü«∞O K«∂¿ãÎ qb#O '[~°QÆ_»O—(HÍ=_»O)
"Õ~°∞, qb#O '[~°Ñ¨_»O—(KÕÜ«∞_»O) "Õ~°∞. qb#O [~°QÆ_»O
JO>Ë qb<åxfl HÀ~°∞‰õΩ<Õ „áêO`«O "å~°∞, `«=∞Ö’ qb#O
KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞‰õΩ<Õ „áêO`«O "åi^ŒÌiH© qb#O Ѩ@¡ JÉèíºO`«~°
=ÚO_»^Œ∞. P W~°∞ѨH∆ÍÅ∞ qb<åxH˜ ã¨∞=ÚYOQÍ LO_»@"Õ∞
á¶ÈHõãπ

17. 17 ÃãÃÑìO|~ü, 2012
HÍHõ qb#O HÀã¨O „Ѩܫ∞ufl™êÎ~Ú. JO>Ë qb#O QÆ∞iOz
P W~°∞ѨH∆ÍÅH© =ÚO^Õ `≥eã≤ LO@∞Ok. qb#OÃÑ· K«~°ÛÅ∞,
~årÅ∞ [iˆQ LOÏ~Ú. P K«~°ÛÖ’ W~°∞ѨH∆ÍÅ ã¨=∞‡`Õ
JOu=∞OQÍ qb<åxH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞Ok. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
qb#O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ÃãÃÑìO|~ü 17# ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO
WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ qb#O J~ÚO^Œx ÉèÏqã¨∞Î#fl"å~°∞
D q+¨Ü«∂xfl QÆ=∞xOKåe. WO^Œ∞Ö’ W~°∞ѨH∆ÍÖˇ·# WO_çÜ«∞<£
Ü«¸xÜ«∞<£‰õΩ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ì „Ѩ[ʼnõΩ(x*ÏO‰õΩ HÍ^Œ∞)
qb#OÃÑ· JOwHÍ~°O LO_ç LO_®e. HÍh [iyO^Õq∞@O>Ë
WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£ÔH·`Õ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO WO_çÜ«∂Ö’
Hõeã≤áÈ"åÅ<Õ(HõeÑ≤ "Õã¨∞HÀ"åÅ<Õ) LOk HÍh ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
~å¢+¨ì „Ѩ[ÅÖ’ =∂„`«O Z@∞=O˜ Jaè„áêÜ«∞O LO^Œ<Õk
WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£QÍh x*ÏO QÍh QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞. P<å˜
„Ѩ[ÅÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ „ѨHõ˜ã¨∂Î =KåÛ~°∞. JO^Œ∞ˆH P W~°∞ѨH∆ÍÅ∞
ÃãÃÑìO|~ü 17‰õΩ =ÚO^Œ∞ qb#O HÍ=_»O QÆ∞iOz, qb#O
U „áêuѨkHõÃÑ· [~°QÍe? U =~åæʼnõΩ ÖÏÉèíO [~°QÍe?
¿Ñ^Œ „Ѩ[Å ™êfinè#OÖ’ L#fl Éèí∂=ÚÅ ã¨OQÆ`ÕO˜? x*ÏO
^ÀK«∞‰õΩ#fl ã¨OѨ^Œ Z=i Pnè#OÖ’H˜ ~å"åe? P ã¨OѨ^Œ#∞
ZÖÏ Y~°∞ÛKÕÜ«∂e? Éèí∂ ѨOÑ≤}˜ [~°áêeû# P=â◊ºHõ`« =O˜
J<ÕHõ qb<å#O`«~° q+¨Ü«∂ÅÃÑ· Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
Jaè„áêÜ«∂Å∞ J_»QÍeûOk. HÍh JÖÏH͉õΩO_® qb#O
KåÖÏ ~°Ç¨Ï㨺OQÍ [iyáÈ~ÚOk. ZO`« ~°Ç¨Ï㨺OQÍ JO>Ë
g∞~ü L™ê‡<£, WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£ ‰õΩ=∞‡‰õ¯ÜÕ∞ºO`«
~°Ç¨Ï㨺OQÍ. J~Ú<å qb#O q+¨Ü«∞OÖ’ q+¨Ü«∞OÖ’
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìx J_»QÍÅ#∞HÀ=_»O W"åfià◊ qz„`« "å^Œ<Õ
J==K«∞Û. ZO^Œ∞HõO>Ë Jã¨Å∞ áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ [iyO^Õ
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ#∞ J}˜z"ÕÜ«∞_®xH˜. Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
P^èŒfi~°ºOÖ’ „Ѩ[Å∞ ã¨g∞HõiOK«|_»@O, "åà◊√¡ K≥·<å "≥∂_»Öò#∞
U~åÊ@∞ KÕã¨∞HÀ=_»O, '^Œ∞<Õfl"åxH˜ Éèí∂q∞— ÖÏO˜
<åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# Éèí∂ ѨOÑ≤}˜H˜ "å~°∞ NHÍ~°O K«∞@ì_»O ÖÏO˜
qѨ¡"å`«‡Hõ K«~°ºÅ∞ <≥„Ǩ˙‰õΩ #K«ÛHõ áÈ=_»O`À
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ#∞ J}K«_®xH˜ Ãã·<åºxfl ѨOÑ≤OKå_»∞. JO^Œ∞ˆH
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ`À, "åix #_çÑ≤ã¨∞Î#fl „Ѩ[Å Jaè„áêÜ«∂Å`À
ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ [iyáÈ~ÚOk. Hõ#∞Hõ
qb#O '[~°QÆ—ÖË^Œ∞.
qb#O '[~°QÆ—ÖË^Œ#flѨÙ_»∞ WHõ qb#O '[~°Ñ¨_»O— QÆ∞iOz
K«∂^•ÌO. qb#O ZѨC_»∞ '[~°∞ѨÙ`å~°∞—? XHõ =ã¨∞Î"À, P™ÈÎ
`«# ™⁄O`«"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ P =ã¨∞Î=Ù#∞ WOH˘HõiH˜ WzÛ "ÕÜ«∞_»OÃÑ·
P =∞x+≤H˜ JkèHÍ~°O LO@∞Ok. J~Ú`Õ HÍ~°}O ÖËx
=ã¨∞Î=ÙÅ q+¨Ü«∞OÖ’ Jk K≥Å∞¡ÉÏ@=Ù`«∞O^Õ"≥∂ QÍh
„Ѩ[Å`À =Ú_çѨ_ç L#fl "å˜ q+¨Ü«∞OÖ’ P „Ѩ[Å =∞<À
ÉèÏ"åÅ`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® =∂„`«O Jk ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. „Ѩ[Å
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ Jx K≥ѨC‰õΩO@∞#fl "å˜ q+¨Ü«∞OÖ’<≥·`Õ P
„ѨÉèí∞`åfiÅ áêʼnõΩÅ∞ ‰õÄ_® qb#O ÖÏO˜ q+¨Ü«∂ÅÖ’
„Ѩ[Å`À K«iÛOK«‰õΩO_® U ѨxH© ѨÓ#∞HÀ=_»O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ qb#O
HÍ"åÖÏ? =^•Ì? J<Õk ‰õÄ_® ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìOÖ’x „Ѩ[Å
=∞<ÀcèëêìÅ "Õ∞~°‰õΩ [~°QÍe. HÍh P<å˜ ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxfl P „Ѩ[Å`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ
Hõe¿Ñã¨∞ HÀ"åÅ#∞‰õΩOk. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å¢+¨ìO JO>Ë ^•xH˘Hõ
=ã¨∞Î=ÙÖÏQÍ<À Pã≤ÎÖÏQÍ<À `ÀzOk. ^•xÃÑ· `«#‰õΩ
ã¨~åfikèHÍ~åÅ∞ L<åflÜ«∞x ÉèÏqOzOk. JO^Œ∞ˆH „Ѩ[Å`À
ã¨|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ [iÑ≤Ok. qb#O
'[iáê—#x „ѨHõ˜OK«∞‰õΩOk. qb#O „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ ~°Ç¨Ï㨺OQÍ,
x~°O‰õΩâ◊OQÍ x~°fiiÎOz# Ѩ>ËÖò#∞ 'L‰õΩ¯ =∞x+≤— Jx
âߡѶ≤∞OzOk. Hõ#∞Hõ qb#O '[~°Ñ¨_»O— J<Õk x~°O‰õΩâ◊"≥∞ÿ#
Ѩx Hõ#∞Hõ, „Ѩ[Å`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® ~°Ç¨Ï㨺OQÍ
[iyOk Hõ#∞Hõ ^•xfl qb#O Jx Ñ≤Å=_»O ã¨iHÍ^Œ∞.
=∞i ÃãÃÑìO|~ü 17# [iyO^Õq∞˜? „Ѩ[Å`À ã¨O|O^èŒO
ÖˉõΩO_® [iyOk Hõ#∞Hõ Jk XHõ P„Hõ=∞}. ^Œ∞~å„Hõ=∞}.
x*ÏO „ѨÉèí∞`åfixH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl J<ÕHõ
„ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ =Å¡ „Ѩ[Å∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞
Hõ#∞Hõ J^˘Hõ „^ÀǨÏO. „Ѩ[ʼnõΩ ã¨∞ѨiáêÅ# JOkOKÕ
<≥ѨO`À áÈbãπ Ü«∂Hõ∆<£ [iÑ≤ J~°"≥· Uà‹Â§<å P ѨiáêÅ##∞
JOkOK«ÖËHõáÈ~Ú# <≥„Ǩ˙ "≥Ú^ŒÅ∞ <Õ˜ áêʼnõΩÅO^Œi
KÕuÖ’ „Ѩ[Å∞ "≥∂ã¨áÈÜ«∂~°∞ Hõ#∞Hõ J^˘Hõ q„^ÀǨÏO.
=¸_»∞ "ÕÅ „QÍ=∂ÅÖ’ Ѩk ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞x
J#∞ÉèíqOz# P^Œ~°≈„áêÜ«∞"≥∞ÿ# ™ê÷~Ú #∞Oz |∂~°∞˚"å
„ѨÉèí∞`åfixfl, ™ê=∞º"å^•xfl =∂@Ö’¡ =e¡Oz =OzOz#
HõѨ@ <å@Hõ ã¨∂„`«^è•i <≥„Ǩ˙#∞ #q∞‡#O^Œ∞‰õΩ tHõ∆QÍ
^ŒàÏs |∂~°∞˚"å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ áêÅ#‰õΩ `≥~°fÜ«∞|_ç# ~ÀA
Hõ#∞Hõ ÃãÃÑì|~ü 17#∞ q„^ÀǨÏk#OQÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«_»"Õ∞ ã¨Ô~·Ok.
JO^Œ∞ˆH ÃãÃÑìO|~ü 17#∞ q"≥∂K«# k#OQÍ<À
qb#k#OQÍ<À ÉèÏqOz L`«û"åÅ∞ [~°∞ѨÙHÀ=_»O JO`«
=¸~°ö`«fiO =∞~˘Hõ˜ ÖË^Œ∞. U ÉÏ^èŒÅ<≥·`Õ x*ÏO áêÅ#Ö’
„Ѩ[Å∞ J#∞ÉèíqOKå~À P ÉÏ^èŒÅ∞ WѨʘH© `˘eyáÈÖË^Œ∞
Hõ#∞Hõ, ÃÑ·QÍ P ÉÏ^èŒÅ∞ =∞iO`« Z‰õΩ¯=Ü«∂º~Ú Hõ#∞Hõ WOHÍ
K≥áêÊÅO>Ë „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO =Úã¨∞QÆ∞ "Õã¨∞H˘x =∞iO`«
=º=ã‘÷Hõ$`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ Jq `˘ÅyáÈ"åÅx, JO^Œ∞ˆH áÈ~åÏÖË
=∂~°æ=∞x QÆ∞Ô~Î~°∞QÆ=Åã≤ LO_»QÍ L`«û"åÅ∞ [~°∞ѨÙ
HÀ=_»=∞O>Ë D<å˜ |∂~°∞˚"å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ`À ~år Ѩ_»@"≥∂
ÖË^• HÍÅÜ«∂Ѩ# KÕÜ«∞_»"≥∂ J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH |∂~°∞˚"å
áêÅ#ÃÑ· áÈ~å_ç „Ñ¨[Å „ѨÉèí∞`«fiO U~°Ê~°K«∞‰õΩ<Õ ~ÀA ^•HÍ
„Ѩ[ʼnõΩ =∞ˆ~ ~ÀE L`«û=O [~°∞ѨÙHÀ"åeû#O`« Q˘Ñ¨Ê
~ÀA HÍÉ’^Œ∞. =∞s =ÚYºOQÍ „Ѩ[Å#∞ =∞iO`« HõëêìʼnõΩ
QÆ∞iKÕã≤# ^ŒàÏs „ѨÉèí∞`åfiÅ U~åÊ@∞‰õΩ <åOk ѨeH˜#
ÃãÃÑìO|~ü 17 U<å˜H© ѨO_»∞QÆ ~ÀA HÍÉ’^Œ∞.
T