ΤΟ ΤΜΗΝΑ ΝΕΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ ΣΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΑΚΟΜΗ ΕΝΑ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΡΩΜΝΙΟΣ¨. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΩΡΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ¨ΡωμΝιός¨ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΑΣ. ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Γραφεῖα Θεσσ/νίκης: Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, 54628 τηλ: 2310552207, τηλεομοιότυπο: 2310552209 Γραφεῑα Ἀθηνῶν: Πανεπιστημίου 34 καί Ἱπποκράτους γωνία, Στοά Παλλάδος 10679, 2ος ὄροφος, τηλ.2105227967 καί Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσματζόγλου 10679, 5ος ὄροφος, τηλ.2106930355 http://www.enromiosini.gr/ http://www.romnios.gr/

1. Ρωμνιός
Διμηνιαῖο Νεανικὸ περιοδικὸ τοῦ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ‘’ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ’’| 2 €
4
Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ στὴν Βυζαντινὴ εἰκονογραφία Ἰ. Σιδηρᾶ, Τὰ
Τεῦχος
Χριστούγεννα γεννήθηκε ὁ Χριστός! Γ. Ἐξάρχου, Ἡ τιμὴ καὶ τὸ χρῆμα Ἀ.
Κουρῆ, Ὁ ποιητικὸς - ἀληθινὸς κόσμος τοῦ Παπαδιαμάντη Π. Παπακώστα-
Τρικαλιώτη, Τὰ πρότυπα τῶν νέων καὶ ἡ συνέχεια τοῦ Γένους Κ. Χολέβα,
Γράμμα σ΄ἕναν νέο δάσκαλο Β. Καραποστόλη, Τὰ «καημένα τὰ παιδιά!»
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011
Π. Κυριακίδη, Μετάνοια καὶ ταπείνωση Μον. Ἀρσενίου Βλιαγκόφτη,
Ἀγάπη εἶναι... Τ. Μπόσκου, Ἐγρήγορση εἶναι ὁ ἔρως γιὰ τὸν Θεὸ, Γέροντος
Πορφυρίου, Ἅγιος νεομάρτυς Νικόλαος ἐκ Μετσόβου...

2. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ «Ἐρῶ»
«Ἐρῶ»
ΤΕΥΧΟΣ 8
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ -ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011
1
ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 7 /ΤΙΜΗ: 4 ΕΥΡΩ
χριστόφορος παπουλᾶκοσ † 18 - 01 - 1861
150 χρόνια ἀπὸ τὴν κοίμησή του.
ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΓΡΑΦΟΥΝ:
ΑΡΧΙΜ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΕΤΤΑΣ ΜΕΡΟΠΗ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΜΙΧΑΗΛ ΤΡΙΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΟΛΕΒΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΑΡΙΝΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΚΟΛΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΣΟΔΟΥΛΟΣ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΡΠΑΤΖΗ Δρ. Ε. ΖΕΛΛΙΟΥ-ΜΑΣΤΟΡΟΚΩΣΤΑ ΣΤΑΘΗΣ ΠΕΛΑΓΙΔΗΣ
ΑΡΧΙΜ. ΝΙΚΟΔ. ΚΑΝΣΙΖΟΓΛΟΥ IΩΑΝΝΗΣ ΑΡΜΕΝΑΚΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΑΡΤΕΜΗ
π. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΠΑΡΟΥΤΟΓΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΑΠΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
«Ἐρῶ»
ΤΕΥΧΗ 1-7
2010 - 2011
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
ΤΗΛ. 2310 552 719 , 2310 552 713
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ:
www.enromiosini.gr
ΗΛΕΚΤΡΟΝIKO ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ:
contact@enromiosini.gr

3. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤΑΣ
IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Παπαδόπουλος Θεόφιλος-Πρόεδρος
Κιν. 6985085012
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ
Κατσιαμάνης Δημήτριος
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Καζίλα Χαρίκλεια
Κουρῆ Στυλιανὴ
Κουρῆ Ἀναστασία
Μυργιώτης Ἀπόστολος
Παπαδημητρόπουλος Παναγιώτης
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
Παπαδόπουλος Γεώργιος
ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
Ἀνανιάδης Γεώργιος
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ
Ξουρίδης Ἰωάννης
Περσυνάκη Ἀγγελικὴ
Tηλ. 2310 552719
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη,
Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209
E mail contact@enromiosini.gr
ISSN: 1792-9431
Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία
καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας.
Ἐλπίζουμε ὃτι θά ἀνταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα.

4. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
4 Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ
μέσα ἀπὸ τὴν Βυζαντινὴ εἰκονογραφία
Ἰωάννου Σιδηρᾶ, Θεολόγου, Ἐκκλ. Ἱστορικοῦ, Νομικοῦ,
Καθηγητοῦ Τ.Δ.Α. Κομοτηνῆς
6 Τὰ Χριστούγεννα γεννήθηκε ὁ Χριστός!
Γεωργίου Ἐξάρχου, Κλασσικοῦ φιλολόγου
9 Δελτίο Τύπου: Χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση
Ρωμνιός
10 Ἡ τιμὴ καὶ τὸ χρῆμα
Ἀναστασίας Κουρῆ, Φιλολόγου
11 Ὁ ποιητικὸς - ἀληθινὸς κόσμος
τοῦ Παπαδιαμάντη
Παναγιώτας Παπακώστα-Τρικαλιώτη, Φιλολόγου
14 Τὰ πρότυπα τῶν νέων καὶ ἡ συνέχεια τοῦ Γένους
Κωνσταντίνου Χολέβα, Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονα
16 Γράμμα σ΄ ἕναν νέο δάσκαλο
Βασίλη Καραποστόλη, Καθηγητῆ Πολιτισμοῦ
καὶ Ἐπικοινωνίας Πανεπ. Ἀθηνῶν
18 Τὰ «καημένα τὰ παιδιά!»
Παύλου Κυριακίδη, Καθηγητῆ Πανεπ. Ἰωαννίνων
ἐκ τοῦ Οἴκου
20 Μετάνοια καὶ ταπείνωση
Μοναχοῦ Ἀρσενίου Βλιαγκόφτη
22 Ἀγάπη εἶναι...
Τρύφωνος Μπόσκου
23 Θεία Κοινωνία
Ἀνωνύμου
Λόγος τῶν ἁγίων
24 Ἐγρήγορση εἶναι ὁ ἔρως γιὰ τὸν Θεὸ
Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου
4

5. Ρωμνιός, τεῦχος 4
Μικρή κοινωνία, μεγάλη οἰκογένεια
26 Στὰ γεγονότα τῶν Ἰμίων
Σεραφεὶμ Καζίλα, Μαθητῆ Α΄Λυκείου
27 Ἡ ὀνομαστικὴ ἑορτὴ
Ἀρετῆς Τσιώλη, Δασκάλας
Πρόσωπα
28 Στυλιανὸς Κυριακίδης
Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου
30 Ἀριστοτέλης Γκούμας:
ὁ μάρτυρας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας
Νικοδήμου Καλλιντέρη, Φοιτητῆ Νομικῆς
32 ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ
Γεωργίου Θ. Στάμου Καθηγητῆ Μαθηματικῶν Α.Π.Θ.
Τεχνολογία
34 Ἡ χρήση τῶν κινητῶν τηλεφώνων
Ἐπιμέλεια Π.Παπαδημητρόπουλου
Ἡ ἱστορία μας
36 Κωνσταντῖνος Ζάππας
37 Τὸ ἀντιτορπιλικὸ «Ἀδρίας»
Ἑορτολογικὰ
40 Ὁ ἅγιος νεομάρτυς Νικόλαος,
ὁ ἐκ Μετσόβου
44 Σχολια - ζωντας,
«Διψᾶ ἡ ψυχή μας», Κατερίνας Μιχαὴλ, Δασκάλας
46 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ συνέντευξη
Τὸ Βυζάντιο καὶ ὁ Ράνσινμαν
5

6. Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ μέσα
ἀπὸ τὴν Βυζαντινὴ εἰκονογραφία
Ἰωάννου Σιδηρᾶ
Θεολόγου, Ἐκκλ. Ἱστορικοῦ, Νομικοῦ,
Καθηγητοῦ στὸ Τ.Δ.Α. Κομοτηνῆς
Ἕ
να ἀπὸ τὰ σωτηριώδη καὶ κοσμογονικὰ καὶ συμπεριφορὰ τῆς ἀλόγου κτίσεως ἔναντι
γεγονότα τοῦ ἱστορικοῦ γίγνεσθαι, τοῦ δημιουργοῦ της, ὡς παράδειγμα πρὸς
ποὺ ἡ θρησκευτικὴ (ἐκκλησιαστικὴ) μίμηση καὶ γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ὡς λογικῶν
τέχνη διὰ τῆς βυζαντινῆς εἰκονογραφίας ὄντων. Στὴ συνέχεια, μέσα στὴν εἰκόνα τῆς
ἀπεικονίζει, εἶναι καὶ αὐτὸ τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως, τοποθετεῖται ἐν φάτνῃ τὸ σπαρ-
Γεννήσεως, τὸ ὁποῖο ὅλως ἰδιαιτέρως συγκινεῖ γανωμένο Θεῖο Βρέφος τῆς Βηθλεέμ, σύμφωνα
καὶ γοητεύει τοὺς πιστούς. Ἡ εἰκόνα ὁμιλεῖ μὲ τὰ γραφόμενα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ.
μέσα ἀπὸ τὴ «σιωπή» της. Ἡ Ὀρθόδοξη βυ- Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τονίζεται ἡ ἀληθὴς καὶ
ζαντινὴ εἰκονογραφία, θέλοντας νὰ ἐκφράσει τέλεια ἀνθρώπινη φύση τοῦ ἐνσαρκωθέντος
ὅλη τὴ θεολογικὴ καὶ δογματικὴ διδασκαλία Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐνῷ ἡ φάτνη προτυπώνει τὴν
τῆς Ἐκκλησίας σχετικὰ μὲ τὴν ἐνανθρώπιση Ἁγία Τράπεζα ἐπάνω στὴν ὁποία καὶ σὲ κάθε
τοῦ μονογενοῦς Θεοῦ Λόγου, εἰκονογραφεῖ θεία λειτουργία ὁ Θεάνθρωπος Χριστὸς αἰω-
τὸ κοσμοσωτήριο αὐτὸ γεγονὸς μὲ ἰδιαίτερη νίως θυσιάζεται «ὑπὲρ ἡμῶν» καὶ εἶναι «ἀεὶ
προσοχὴ καὶ πληρότητα, στὸ ὁποῖο ἀπει- ζῶν». Τὸ Θεῖο Βρέφος φέρει φωτοστέφανο,
κονίζεται ὅλη ἡ κτίση, λογικὴ καὶ ἄλογη, νὰ στὸ ὁποῖο ἀναγράφεται ἡ φράση: «Ο ΩΝ»(ὁ
μετέχει καὶ νὰ ἐξαίρει ὅσα παράδοξα καὶ ὄντως ὢν καὶ ὑπάρχων Θεὸς) γιὰ νὰ δηλωθεῖ
θαυμαστὰ συντελοῦνται. Ἔτσι, στὴν εἰκόνα ἡ Θεότητα τοῦ γεννηθέντος καὶ ἐνσαρκωθέ-
τῆς γεννήσεως εἰκονίζονται ἀρχικὰ τὸ Σπή- ντος Χριστοῦ. Πλησίον τοῦ Θείου Βρέφους
λαιο, τὸ ὁποῖο ἔχει πολλαπλὸ συμβολισμό. ἀπεικονίζεται ἡ Θεοτόκος Μαρία. Ἡ μορφὴ
Συμβολίζει, πρῶτον, τὸν τάφο τοῦ Ἰησοῦ της δεσπόζει σὲ ὅλη τὴν εἰκόνα, ἀκριβῶς γιὰ
Χριστοῦ καὶ προεικονίζει (προτυπώνει) τὸν νὰ τονισθεῖ ἡ προσφορά της στὴν πραγμα-
σταυρικό Του θάνατο. Δεύτερον, συμβολίζει τοποίηση τοῦ ἀπροσίτου καὶ ἀκαταλήπτου
τὸ σκοτεινὸ κράτος τοῦ Ἅδου, τὸ ὁποῖο θὰ μυστηρίου τῆς Θείας Οἰκονομίας, δηλαδὴ τῆς
καταλύσει διὰ τοῦ σταυρικοῦ θανάτου καὶ θείας ἐνσαρκώσεως καὶ ἐνανθρωπήσεως. Ἡ
τῆς Ἀναστάσεώς Του ὁ Νικητὴς τῆς ζωῆς καὶ Θεοτόκος ἄλλοτε εἰκονογραφεῖται καθήμενη
τοῦ θανάτου, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καὶ τρίτον, γιὰ νὰ τονισθεῖ τὸ «τεκεῖν ἀνωδύνως» τῆς γεν-
τὸν εἰδωλολατρικὸ κόσμο ποὺ ζεῖ στὸ πνευ- νήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἐνῷ ἄλλοτε εἶναι ἀνα-
ματικὸ σκότος, τὸ ὁποῖο θὰ ἀφανίσει μὲ τὴ κεκλιμένη ἢ ἡμιανακεκλιμένη μετὰ τὴ γέννα,
σταυρική Του θυσία καὶ τὸ φῶς τῆς Ἀναστά- γιὰ νὰ δηλωθεῖ ἔτσι ἡ τελεία ἀνθρωπίνη φύση
σεως ὁ Χριστὸς ὡς ἡ μόνη πηγὴ τοῦ ἀληθινοῦ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Στὸ ἐπάνω ἀριστερὸ
καὶ ζωογόνου φωτός. μέρος τῆς εἰκόνας ἐμφανίζονται ἄγγελοι μὲ
Ἐκτός του Ἱεροῦ Σπηλαίου, πάνω ἀπὸ τὴ φωτοστέφανο νὰ δοξολογοῦν καὶ νὰ διακη-
φάτνη ὅπου βρίσκεται ὁ σπαργανωμένος νε- ρύττουν τὸ ὑπερφυὲς γεγονὸς τῆς ἐνσάρκου
ογέννητος Χριστός, εἰκονίζονται δύο ἄλογα γεννήσεως τοῦ Υἱοῦ Θεοῦ Λόγου. Οἱ ἄγγελοι,
ζῶα. Ὁ ὀρθόδοξος ἁγιογράφος ἀπεικονίζει τὰ ἔκπληκτοι, μὲ ἐλαφρῶς κεκλιμένη τὴν κεφαλὴ
δύο ἄλογα ζῶα θέλοντας νὰ τονίσει ἀφενὸς καὶ τὰ χέρια πρὸς τὰ ἐμπρὸς καλυμμένα μὲ
μὲν τὴν «ἄλογη ἀποστασία» τοῦ περιούσιου τὰ ἱμάτιά τους, θεωροῦν τὸν ἀπρόσιτο. Στὸ
Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπέναντι στὸν Μεσσία δὲ δεξιὸ ἐπάνω μέρος τῆς εἰκόνας ἔχουμε τὸν
Χριστό, ἀφετέρου δὲ νὰ «δηλώσει τὴ στάση εὐαγγελισμὸ τῶν ἀγραυλούντων ποιμένων
6

7. τῶν ὁποίων ὁ ἀριθμὸς εἶναι, συνήθως, δύο Θεανθρώπου Χριστοῦ ἀπὸ τὴ Θεοτόκο Μα-
ἢ τρεῖς καὶ ἐξ αὐτῶν ὁ νεώτερος εἰκονογρα- ρία. Ὁ Ἰωσὴφ ποὺ ζεῖ τὸ δράμα τῶν ἀμφιβο-
φεῖται συνήθως καθήμενος νὰ παίζει φλογέ- λιῶν καὶ τῶν πονηρῶν λογισμῶν εἰκονίζεται
ρα. Χαρακτηριστικὸ ἐπίσης εἶναι ὅτι ἄγγελος ἐκτός τοῦ σπηλαίου γιὰ νὰ τονισθεῖ ἀκριβῶς
Κυρίου ἐξ οὐρανοῦ εὐλογεῖ τοὺς ποιμένες ἡ ἀπείρανδρος (ἄνευ ἀνδρὸς) καὶ ἄσπορος
καὶ τοὺς ἀναγγέλλει τὸ σωτήριο γεγονὸς γέννηση ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι τοῦ Ἰησοῦ Χρι-
ὅτι «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὃς ἐστι στοῦ. Ἀντιθέτως, ἡ δυτικὴ ἐκκλησιαστικὴ
Χριστὸς Κύριος» (Λουκ. Β΄, 11). Ἀπὸ δὲ τὸν ζωγραφική τῆς ἀναγεννήσεως εἰκονίζει τὸν
14ο αἰώνα ἔχουμε ἐντός τῆς εἰκόνος καὶ τὸν Ἰωσὴφ ἐντός τοῦ σπηλαίου σὲ συμμετρικὴ
εὐαγγελισμὸ τῶν μάλιστα θέση μὲ τὴ Θε-
ποιμένων καὶ τὴν οτόκο. Στὸ κάτω δεξιὸ
ἐπίσκεψή τους στὸ ἢ ἀριστερὸ μέρος τῆς
Θεῖο Βρέφος. Τὴν εἰκόνος ἀπεικονίζεται ἡ
ὅλη σκηνὴ τῆς γεν- σκηνὴ τοῦ λουτροῦ τοῦ
νήσεως συμπληρώ- Θείου Βρέφους ἄλλοτε
νει καὶ ἡ ἐπίσκεψη ὡς προετοιμασία τοῦ
τῶν τριῶν μάγων, λουτροῦ καὶ ἄλλοτε
οἱ ὁποῖοι εἰκονίζο- ὡς τελούμενο λουτρὸ
νται, ἄλλοτε ἐπάνω ἀπὸ δύο γυναῖκες,
σὲ τρία ἄλογα, ἕνα τὴ μαία καὶ τὴ βοηθό
ἄσπρο τὸ δεύτερο της, ποὺ κατὰ τὴ διή-
μαῦρο καὶ τὸ τρίτο γηση τοῦ «ἀπόκρυφου
κόκκινο, ὁδηγούμε- εὐαγγελίου» τοῦ Ἰακὼβ
νοι ἀπὸ τὸν οὐρά- εἶναι ἡ Σαλώμη. Ὁ βα-
νιο ἀστέρα, ἄλλοτε θύτερος σκοπὸς τῆς
πάλι ἐμφανίζονται σκηνῆς τοῦ λουτροῦ
γονυπετεῖς καὶ εἶναι νὰ καταδείξει ὅτι
προσκυνοῦντες στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰη-
ἐνώπιον τοῦ Θείου σοῦ Χριστοῦ ἔχουμε
Βρέφους στὸ ὁποῖο τὴν τέλεια ἐνσάρκωση
προσφέρουν τὰ καὶ ἐνανθρώπιση τοῦ
δῶρα τους, χρυσό, Υἱοῦ Θεοῦ Λόγου ἀντι-
λίβανο καὶ σμύρνα. κρούοντας τὴν αἱρε-
Οἱ τρεῖς μάγοι παρουσιάζονται σὲ τρεῖς δι- τικὴ διδασκαλία ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἦταν
αφορετικὲς ἡλικίες. Ὁ πρῶτος παρουσιάζε- «κατὰ δόκηση» (φαινομενικὰ) ἄνθρωπος.
ται γέροντας μὲ ἄσπρα γένια, ὁ δεύτερος Τέλος, πάνω ἀπὸ τὸ σπήλαιο εἰκονίζεται ὁ
μεσήλικας μὲ μαῦρα γένια καὶ ὁ τρίτος νέος οὐρανός, συνήθως μὲ ἕνα ἡμικύκλιο, μέσα
καὶ ἀγένειος. Στὸ κάτω ἀριστερὸ ἢ δεξιὸ μέ- ἀπὸ τὸ ὁποῖο ὁ φωτεινὸς ἀστὴρ ὡς φωτεινὴ
ρος τῆς παραστάσεως τῆς γεννήσεως εἰκο- δέσμη φθάνει ἕως τὴν κεφαλὴ τοῦ Θείου Βρέ-
νίζεται ἡ μορφὴ τοῦ «συλλογιζομένου καὶ φους, δεικνύοντας καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ τὴ
στενοχωρημένου» Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος φέρει Θεότητα τοῦ γεννηθέντος Χριστοῦ. Τελικῶς,
φωτοστέφανο καὶ κάθεται ἔχοντας ἀκουμπι- «ὁ μυστικὸς κόσμος» τῆς εἰκόνος μὲ ἕναν
σμένο τὸ κεφάλι του στὸ ἕνα χέρι του. Πλη- παράδοξο «λόγο σιωπῆς» καταφέρνει νὰ πε-
σίον τοῦ Ἰωσὴφ ὁ διάβολος ὡς ταλαίπωρος ράσει στὸν ἁπλὸ καὶ ἀμαθῆ πολλὲς φορὲς
καὶ κατηφὴς ποιμένας συνομιλεῖ μαζί του, ἄνθρωπο ὑψηλὰ θεολογικὰ καὶ πνευματικὰ
εἰκονιζόμενος πολλὲς φορὲς μὲ κέρατα καὶ μηνύματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴ σωτηρία καὶ
οὐρά. Παρουσιάζεται στὸν Ἰωσὴφ γιὰ νὰ τοῦ τὴ λύτρωση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Εὐφυῶς
ἐνσπείρει τὴν ἀμφιβολία γιὰ τὴν «ἀσπόρως λοιπὸν, οἱ ἱερὲς εἰκόνες ἔχουν χαρακτηρισθεῖ
καὶ ἀπειράνδρως» ὑπερφυσικὴ γέννηση τοῦ ὡς τὸ «σχολεῖο τῶν ἀγραμμάτων».-
7

8. Τὰ Χριστούγεννα…
γεννήθηκε ὁ Χριστός!
Γεωργίου Ἐξάρχου
Κλασσικοῦ Φιλολόγου
«Τ
ὰ Χριστούγεννα γεννήθηκε ὁ Χρι- στικὴ Ρωσσία εἶχαν ἀπαγορευθεῖ τὰ Χρι-
στός!». Αὐτονόητο; Ἴσως γιὰ μᾶς στούγεννα ἀπὸ τὸ 1917 ὡς τὸ 1990 ὁπότε
τοὺς Ὀρθοδόξους. Ὅμως καὶ καὶ κατέρρευσε τὸ καθεστώς. Ἐπὶ κυβερνή-
αὐτὸ πλέον συζητεῖται… σεως δὲ Στάλιν εἶχαν ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ
τὰ σταλινούγεννα!1
Ἡ χειρότερη
ὅμως πολεμικὴ
εἶναι αὐτὴ τῆς
ἐκκοσμικεύσεως
τῶν Χριστουγέννων,
ἡ ὁποία μεταβάλλει
τὸ ὑπερκόσμιο γε-
γονὸς σὲ ἐγκόσμιο
καὶ ὑλιστικό. Φθά-
σαμε, σήμερα, νὰ
προβάλουμε μία
ἐντελῶς εἰδωλολα-
τρικὴ ἀτμόσφαιρα
στὰ σπίτια μας καὶ
ὡς ἐκ τούτου καὶ
στὴν κοινωνία μας,
ἀφοῦ ἔτσι μᾶς προ-
Πολλὲς φορὲς κατὰ τὸ παρελθὸν ἐπι- τιμᾶ ἡ παγκοσμιοποίηση.
χειρήθηκε νὰ καταργηθεῖ ἡ ἑορτὴ τῶν Στὶς ΗΠΑ οἱ λεγόμενοι «πολιτικὰ ὀρθοὶ
Χριστουγέννων διὰ τῆς βίας ἀπὸ τὸ χρι- Ἀμερικανοί», ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς μὴ
στιανικὸ πλήρωμα τῆς ἐκκλησίας. Τὸ 1644 προσβολῆς τάχα τῶν ἀλλοθρήσκων (βλέ-
στὴ Βρεττανία, ὁ Ὄλιβερ Κρόμγουελ καὶ πε καὶ τοὺς ἐν Ἑλλάδι διαννοουμένους)
τὸ κόμμα τῶν πουριτανῶν, θέλησαν νὰ ἔχουν ἐπιδοθεῖ σὲ ἕναν ἀγώνα ἀπαλείψεως
καταργήσουν μὲ νόμο τὰ Χριστούγεννα1. κάθε ἀναφορᾶς στὰ Χριστούγεννα. Ὅμως
Ἔτσι ἡ ἡμέρα ἀπαγορεύθηκε νὰ εἶναι καὶ στὴν ὀρθοδόξη πατρίδα μας εἶναι δυ-
ἀργία, ἡ δὲ βουλὴ συνεδρίαζε κάθε χρόνο σεύρετες πλέον οἱ εὐχετήριες κάρτες πού
τὴν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων γιὰ περισ- ἀναγράφουν «καλὰ Χριστούγεννα», ἀφοῦ
σότερο ἀπὸ μία δεκαετία. βεβαίως ὁ νεοέλληνας μόνον ὡς ἁπλὲς
Τὸν περασμένο αἰώνα στὴν κομμουνι- γιορτὲς ἢ διακοπὲς ἐκλαμβάνει τὰ Χρι-
8

9. στούγεννα. Ἀκόμη καὶ ἡ «ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ» τοχή, ἐπεκτάθηκε καὶ στὰ εὐρύτερα λαϊκὰ
συγχρονισμένη σὲ αὐτὸ τὸ πνεῦμα καὶ ὄχι στρώματα. Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση καὶ
στὸ ἑλληνορθόδοξο (ρωμέικο) γράφει ἀπὸ μάλιστα μετὰ τὸ 1950 διαδόθηκε περισσό-
τὰ Χριστούγεννα τοῦ 2004 σὲ ὅλες τὶς φω- τερο ἀπὸ τοὺς Ἂγγλους καὶ τοὺς Ἀμερικα-
τεινὲς ἐπιγραφὲς της «καλὲς γιορτές». νοὺς πού παρέμειναν στὴν Ἑλλάδα.
Ἐπιπροσθέτως, κατάφερε δυστυχῶς ἡ Κι ἂν δὲν νοοῦνται Χριστούγεννα χωρὶς
παγκοσμιοποίηση νὰ πιστέψουμε πώς Χρι- δένδρο, ὁμοίως δὲν νοοῦνται Χριστού-
στούγεννα χωρὶς δένδρο δὲν ὑφίστανται!!! γεννα χωρὶς «Ἃϊ Βασίλη»! Ἀκόμη καὶ ὡς
Τὸ δένδρο κατέληξε νὰ εἶναι τὸ παγκόσμιο πρὸς τὸ ὄνομά του ἡ παγκοσμιοποιημένη
σύμβολο τῶν Χριστουγέννων καὶ ταυτοχρό- ἐκδοχὴ τοῦ ἃϊ Βασίλη προκαλεῖ σύγχυση.
νως κατέληξε νὰ βρίσκεται στὸ ἐπίκεντρο «Σάντα Κλάους» τὸν λένε οἱ Δυτικοί, ὄνο-
τῆς ἑορτῆς, μετατοπίζοντας τὴν προσο- μα πού παραπέμπει στὸν Ἅγιο Νικόλαο.
χή μας καὶ ἀπὸ Αὐτὸ τὸ Θεῖο Βρέφος. Τὸ Ὑπάρχει ὅμως σύγκριση; Ἀπὸ τὴν Ἑσπε-
ἔθιμο αὐτὸ δὲν ἔχει καμμία σχέση μὲ τὶς ρία (Σκανδιναυΐα) ὁ ἕνας, ἀπὸ τὴ Ρωμανία
ἑλληνορθόδοξες παραδόσεις μας, πρὶν δέ (Βυζάντιο) ὁ ἄλλος. Λίαν στρουμπουλὸς
ἀπὸ δύο αἰῶνες ἦταν τελείως ἄγνωστο σὲ ὁ ἕνας, μᾶλλον ἀσκητικὸς καὶ ὀλιγαρκὴς
ὅλο τὸν κόσμο πλὴν τῆς Γερμανίας, καὶ ὁ δεύτερος. Γέρος μὲ λευκὴ γενειάδα ὁ
ἔχει παντελῶς παγανιστικὲς ρίζες. Γράφει φράγκος, νέος μὲ μαῦρα μακριὰ γένεια ὁ
ὁ π. Θ. Ζήσης, καθηγητὴς πανεπιστημίου δικός μας.
στὴ θεολογικὴ σχολή: «Ἀπὸ τὶς πληροφο- Ὅταν κάποιοι μιμοῦνται τὴ ζωὴ ἑνὸς
ρίες τῶν πηγῶν, τῆς βιβλιογραφίας καὶ τῆς Ἁγίου κατὰ τὴν προτροπὴ τῆς ἐκκλησίας
ζωντανῆς ἐμπειρίας καὶ παραδόσεως δὲν μας «ἑορτὴ Ἁγίου, μίμησις Ἁγίου», κάποιοι
ἀπομένει ἴχνος ἀμφιβολίας περὶ τοῦ ὅτι τὸ ἄλλοι ντύνονται μὲ τὴ στολὴ τοῦ «χονδρο-
χριστουγεννιάτικο δένδρο εἶναι ξενόφερ- βασίλη» καὶ κυκλοφοροῦν στοὺς δρόμους
το ἔθιμο. Ἀποτελεῖ αὐτὸ κατασταλλαγμένη σὰν καρνάβαλοι, διότι δὲν ὑπάρχει κάτι
καὶ ἀμάχητη γνώση.»2 Ὅπως ἔγραψε καὶ ἀνώτερο νὰ τοὺς ἐμπνεύσει!
ὁ καθηγητὴς λαογραφίας Δ. Λουκάτος, Ὁ «Ἃϊ Βασίλης» ὅμως συνεπάγεται καὶ
ἐμφανίστηκε γιὰ πρώτη φόρα τὸ 1833 στὸ πολλὰ δῶρα! Στὶς ΗΠΑ ὑπολογίζεται ὅτι τὰ
Ναύπλιο ἐπὶ Ὂθωνος καὶ τὰ Χριστούγεν- δῶρα ὑπερβαίνουν τὸ 0,5% τοῦ ΑΕΠ. Στὴν
να τοῦ 1843 στὴν Ἀθήνα, στὸ σπίτι τοῦ Ν. Ὑόρκη, μάλιστα, ἡ τελετὴ τῆς ἁφῆς τοῦ
Ἱ. Παπαρηγοπούλου, τοῦ προξένου τῆς χριστουγεννιάτικου δένδρου ἐγκαινιάζει
Ρωσσίας.3 Τὸ περιστατικὸ διασώζει καὶ ὁ ἐπισήμως μία περίοδο ξέφρενων ἀγορῶν
στρατηγὸς Μακρυγιάννης. Εἶχε προσκλη- πού τελειώνουν μὲ τὶς ἐκπτώσεις στὶς
θεῖ ὁ ἴδιος τὴν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων ἀρχὲς τοῦ χρόνου! Ἡ ὑπερκατανάλωση,
ἀπὸ τὸν γνωστὸ Ἀθήναιο πρόξενο τῆς δηλαδή, σὲ ὅλο της τὸ μεγαλεῖο!
Ρωσσίας. Φθάνοντας στὸ σπίτι τοῦ Πα- Τὸ χειρότερο ὅμως εἶναι ὅτι ἡ παραδο-
παρηγοπούλου μαζὶ μὲ τὸν φίλο του καὶ σιακὴ Θεία Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων
συναγωνιστή του Κῶτσο Λιδωρικιώτη, ὁ ἀντικαθίσταται ἀπὸ τὰ ξενύχτια, τὰ «ρε-
στρατηγὸς μὲ ἒκπληξη εἶδε ἕνα δίμετρο βεγιὸν» καὶ τὴ χαρτοπαιξία.
ἔλατο στὸ σαλόνι τοῦ προξένου, κούνησε Συνεπῶς, στὴν «ὅλη μαγεία τῶν Χρι-
τὸ κεφάλι του καὶ τοῦ εἶπε: «Ὡραῖο εἶναι στουγέννων» εἶναι ἐντεταγμένα καὶ τὰ παι-
κὺρ Γιάννη. Καὶ τοῦ χρόνου νὰ εἴμαστε χνίδια τῆς τύχης, τὰ ὁποῖα μαζὶ μὲ ὅλα τὰ
καλά. Ἀλλὰ τὰ δένδρα μου ἔγω δὲν τ’ ἀφή- παραπάνω, θὰ μᾶς κάνουν νὰ νοιώσουμε
νω νὰ φυτρώνουν μέσα στὴν καμάρα!... ὡραῖα καὶ κάπως διαφορετικὰ ἀπὸ τὶς
Μόνο τ’ ἂρματά μου φυτρώνουν ἐκεῖ!...»4 ἄλλες μέρες! Πραγματικά, μὲ πόσο κατώ-
Ἀπὸ τότε τὸ Δένδρο ἐπεκτάθηκε στὶς λίγες τερα ἀλλὰ καὶ πόσο ἐπιβλαβῆ πράγματα
ἀριστοκρατικὲς οἰκογένειες τῶν Ἀθηνῶν. ἐπιχειρεῖται νὰ ὑποκατασταθεῖ ἡ Πίστη
Ἕναν αἰώνα μετά, κατὰ τὴ γερμανικὴ κα- τοῦ Χριστοῦ!
9

10. Ἡ παγκοσμιοποίηση, ὅμως, καὶ ἡ Νέα βεβαίως σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἀλλόθρησκες
Ἐποχὴ δὲν θὰ παύσουν νὰ παράγουν περιοχές, διότι δὲν τιμοῦν τὴ γέννηση τοῦ
ἑορτὲς δῆθεν Χριστιανικὲς (ὅπως τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ μία γιορτὴ καθαρὰ ὑλιστικὴ
ὑπαρκτοῦ βεβαίως Ἁγίου Βαλεντίνου, μὲ καὶ παγκοσμιοποιημένη.
Ἀντὶ τοῦ στολισμοῦ ἑνὸς
δένδρου, ἂς καταφύγουμε στὸν
στολισμὸ ἑνὸς καραβιοῦ, ὅπως
ἔκαναν καὶ οἱ πρόγονοί μας, τὸ
ὁποῖο συμβόλιζε τὴν ἐκκλησία.
Ἂς ψάλλουμε τὰ κάλαντα, μι-
μούμενοι τὰ κάλαντα τῶν ἀγγέ-
λων, πού ἐκεῖνο τὸ βράδυ στὴ
Βηθλεὲμ ἀνήγγειλαν τὸ χαρμό-
συνο γεγονὸς τῆς Γεννήσεως
τοῦ Χριστοῦ. Ἂς κόψουμε τὴ
βασιλόπιττα τιμώντας ἔτσι τὸν
Μέγα Βασίλειο. Μὰ πάνω ἀπὸ
ὅλα ἂς προσευχηθοῦμε νὰ γεν-
νηθεῖ καὶ φέτος ὁ Χριστὸς στὴν
καρδιά μας…
Ἀπὸ τοῦδε καὶ στὸ ἑξῆς
ἂς ζήσουμε τὰ Χριστούγεννα
πιό… ρωμέικα, σκεπτόμενοι
πώς τὰ Χριστούγεννα γεννήθη-
κε ὁ Χριστός!!!
διαφορετικὴ ὅμως χροιὰ) ἢ καὶ νὰ προ- 1. Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου «τὰ
σπαθοῦν νὰ καταργοῦν μὲ τὸν τρόπο τους Χριστούγεννα τῆς Παγκοσμιοποίησης καὶ τῆς
Νέας Ἐποχῆς»
τὶς Χριστιανικὲς (ὅπως αὐτὴ τῶν γενεθλίων
2. π. Θ. Ζήση: «Τὸ χριστουγεννιάτικο δένδρο.
μὲ τὴν ὁποία ἐπιχειρεῖται ἡ κατάργηση τῆς Ξενόφερτο καὶ ἀντιχριστιανικὸ»
ὀνομαστικῆς ἑορτῆς). Ἡ μίμηση ἐξάλλου 3. Δ. Λουκάτου, «Χριστουγεννιάτικα καὶ τῶν
πού ἀκρίτως, ἀκατακρίτως καὶ ἀδιακρίτως ἑορτῶν»
«τιμοῦμε» ὡς νεοέλληνες, μᾶς κάνει νὰ πι- 4. Καθημερινὴ 22/12/1996
θηκίζουμε! Ἔχουν καλλιεργηθεῖ στὸν λαό 5. ΕΣΤΙΑ 24/12/1896: «Πολλοὶ ἐκ τῶν
μας σὲ ὑπερβολικὸ βαθμὸ συναισθήματα εὐπορωτέρων, τοὺς Φράγκους μιμούμενοι,
εἰσήγαγαν εἰς τὰς οἰκογένειας των, χωρὶς κανένα
μειονεξίας ἔναντι τῶν εὐρωπαίων.5 λόγον, ἁπλῶς καὶ μόνον διὰ νὰ φαίνονται ὅτι
Ἐν κατακλεῖδι, ὅταν ἀποδίδουμε στὰ διαφέρουν ἀπὸ τοὺς ἄλλους Ρωμιούς, οἱ ὁποῖοι
Χριστούγεννα τὸ πραγματικό τους νόημα ἔχουν ὡς ἀρχὴν καὶ διακηρύττουν πρὸ παντὸς
καὶ ὅταν τὰ ἑορτάζουμε πνευματικά, τότε νεωτερισμοῦ, ὅ,τι αὐτοὶ ἐννοοῦν «ὅπως τάβραν
ἐπιτυγχάνεται καὶ ὁ μέγας σκοπὸς τῆς ἔτσι νὰ τὰ ἀφήσουν καὶ στὰ παιδιὰ των»
ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Ὅσον ἀφορᾶ
τὸ λεγόμενο χριστουγεννιάτικο κλίμα, δὲν
ἔχουμε ἀνάγκη τὰ ξενόφερτα-φράγκικα
ἔθιμα. Πῶς μποροῦμε νὰ ἑρμηνεύσουμε
τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ Χριστούγεννα τιμῶνται
καὶ στὴν Κίνα, στὴν Ἰνδία, στὴν Κορέα
μέχρι καὶ σὲ αὐτὴν τὴν Ἀφρική; Τιμῶνται
10

11. Ρωμνιός
Δελτίο Τύπου
Χριστουγεννιάτικη ἑορταστικὴ ἐκδήλωση
Τ
ὸ Σάββατο στὶς 17 χρονων προβλημάτων τῆς τῆς ζωῆς τους καὶ προ-
Δεκεμβρίου 2011 κατάθλιψης, τῶν ναρκω- βληματίζονται γιὰ τὰ
στὶς 6 τὸ ἀπόγευμα τικῶν, τοῦ ἀλκοολισμοῦ, κακῶς ἔχοντα τῆς σύγ-
τὸ σωματεῖο τῆς Ἑνωμέ- τῆς παγκοσμιοποίησης χρονης κοινωνίας, ἀπο-
νης Ρωμηοσύνης διοργά- ποὺ καταπνίγει τὶς πα- τελεῖ ἐλπίδα γιὰ τὸ μέλ-
νωσε στὸ Πανεπιστήμιο ραδόσεις τοῦ γένους λον. Εἶναι χαρωπὸ ὅτι
«Μακεδονία» τῆς Θεσσα- μας, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμά ὑπάρχουν νέοι σὲ κάθε
λονίκης, στὰ πλαίσια τῶν μας, δὲν θεραπεύονται γωνιὰ τῆς χώρας μας
ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων μὲ τὸ shopping καὶ τὰ ποὺ κάνουν τακτικὲς συ-
γιὰ τὰ Χριστούγεννα, μία ψυχοφάρμακα, ἀλλὰ μὲ ναντήσεις, ἀναπτύσσουν
σύναξη ὅλων τῶν Ρωμνιῶν τὴν καλλιέργεια τῆς ἑλλη- ἰδέες καὶ δημιουργοῦν τὸ
γιὰ γνωριμία μεταξύ τους νοχριστιανικῆς παιδείας περιοδικὸ «Ρωμνιὸς» ποὺ
καὶ συζήτηση σύγχρονων καὶ παράδοσης. ἔχει ὡς στόχο του, στοὺς
προβληματισμῶν. Τὸ γεγονὸς ὅτι ὑπάρ- σύγχρονους καιροὺς
Στὴ γιορτὴ διαπιστώ- χουν νέοι ποὺ ἀναζητοῦν τῶν βίαιων ἀνακατατά-
θηκε ὅτι ἡ λύση τῶν σύγ- μία ἀνανοηματοδότηση ξεων, τὴ διατήρηση τῶν
παραδοσιακῶν ἠθικῶν
ἀξιῶν μας, τῆς ἑλληνικῆς
γλώσσας καὶ τῆς ὀρθόδο-
ξης πίστης μας. Τὸ πρό-
γραμμα τῆς ἑορταστικῆς
ἐκδήλωσης ὁλοκληρώθη-
κε, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, μὲ
νηστίσιμα ἐδέσματα καὶ
μὲ τὴν παρουσίαση συ-
γκροτήματος παραδοσι-
ακῆς μουσικῆς ποὺ ξεσή-
κωσε ὅλους τους νέους
στὸ χορὸ καὶ ἔδωσε ἕνα,
καθαρά, παραδοσιακὸ
χρῶμα σ’ αὐτήν.-
11

12. Ἡ τιμὴ καὶ τὸ χρῆμα
Ἀναστασίας Κουρῆ
Φιλολόγου
Ο
ἱ δύσκολες συνθῆκες στὶς ὁποῖες προτροπὲς τοῦ μπάρμπα του νὰ ἐγκαταλεί-
ζοῦμε σήμερα, τῆς δυστυχίας, τῆς δια- ψει τὴ Ρήνη καὶ νὰ παντρευτεῖ μίαν ἄλλη,
φθορᾶς καὶ τῆς ἀνηθι- πλούσια νύφη. Ἡ σιόρα Ἐπι-
κότητας, δὲν εἶναι καινούριες στήμη, πάνω στὴ λογομαχία
οὔτε σπάνιες. Εἶναι συνέπεια μὲ τὸν Ἀντρέα καὶ σὲ ἀνα-
τῆς ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς βρασμὸ ψυχῆς, τὸν μαχαιρώ-
χαλάρωσης καὶ, βασικά, τῆς νει. Ἔπειτα, ὅταν οἱ ἀστυνο-
ἀπομάκρυνσης ἀπὸ τὸν Θεὸ μικοὶ τὴν συλλαμβάνουν, τοῦ
καὶ ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη πίστη. πετάει τὸ κλειδὶ τοῦ κομοῦ,
Ἡ ἔλλειψη παιδείας, ἠθικῆς ὅπου εἶχε τὰ χρήματά της
καλλιέργειας καὶ ἀγάπης καὶ τοῦ λέει ὅτι τοῦ δίνει τὰ
πρὸς τὸν πλησίον, ποὺ τόσο χίλια τάλαρα ποὺ ἀπαιτοῦσε
πολὺ διδάσκει τὸ εὐαγγέλιο ἐκεῖνος γιὰ νὰ παντρευτεῖ
τοῦ Χριστοῦ μας, ἔχουν ὡς τὴ Ρήνη. Ὁ Ἀντρέας γυρίζει
ἀποτέλεσμα τὴ διαστρέβλωση χαρούμενος στὴν ἐρωμένη
σημαντικῶν ἀξιῶν, ὅπως εἶναι του, ὅμως ἡ Ρήνη δὲν θὰ τὸν
ἡ ἀγάπη καὶ οἱ τίμιες ἀνθρώ- δεχτεῖ, γιατί θὰ νιώσει ὅτι τὸ
πινες σχέσεις. Διάφορα μυθι- χρῆμα γιὰ τὸν Ἀντρέα ἦταν
στορήματα καὶ διηγήματα περιγράφουν πα- ὑπέρτερο ἀπὸ τὴν ἀγάπη του γι’ αὐτήν. Θὰ
ρόμοιες καταστάσεις. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ εἶναι ξενιτευθεῖ γιὰ νὰ δουλέψει καὶ νὰ ζήσει τὸ
«Ἡ Τιμὴ καὶ τὸ Χρῆμα» τοῦ Κωνσταντίνου παιδὶ ποὺ ἔκανε μὲ τὸν Ἀντρέα.
Θεοτόκη. Ὁ συγγραφέας θέλει νὰ διδάξει ὅτι ἡ
Σ’ ἕνα φτωχὸ προάστιο τῆς Κέρκυρας ὁ δύναμη τοῦ χρήματος εἶναι καταστροφικὴ,
Ἀντρέας, νέος ἀπὸ καλὴ οἰκογένεια ἀλλὰ ξε- ἀφοῦ κατορθώνει νὰ ὑποτάξει τὴν ἀγάπη καὶ
πεσμένος οἰκονομικά, ἐρωτεύεται τὴ Ρήνη, τὴν εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου, καὶ φέρνει τὴ
ὅμως ἡ μητέρα της, ἡ σιόρα Ἐπιστήμη, ποὺ δυστυχία. Φταίει ἡ ὀργάνωση τῆς κοινωνί-
κυβερνάει τὸ σπίτι, ἐπειδή δὲν τοῦ δίνει τὰ ας, φταίει ἡ ἀνισότητα στὴν κατανομὴ τοῦ
ἑξακόσια τάλαρα ποὺ ζητοῦσε γιὰ προίκα, πλούτου, φταίει ἡ ὑπερτίμηση τῆς ἀξίας τοῦ
τὸ εἰδύλλιο φαίνεται νὰ ναυαγεῖ. χρήματος; «Ἀνάθεμα τὰ τάλαρα» θὰ ποῦν
Ὡστόσο ὁ Ἀντρέας, ὅταν μαθαίνει πὼς ὅλα τὰ πρόσωπα τοῦ βιβλίου. Ἀλλά, βασικά,
ἡ Ρήνη πρόκειται νὰ πάρει ἄλλον, ἐκμεταλ- ἐκεῖνο ποὺ φταίει εἶναι ἡ ἔλλειψη χριστια-
λευόμενος τὴν ἀγάπη της γι’ αὐτόν, τὴν νικῆς πίστης καὶ ἠθικῆς παιδείας. Καὶ ἐδῶ
πιέζει νὰ ἐγκαταλείψει τὸ σπίτι της καὶ νὰ ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι μεγάλος.
τὸν ἀκολουθήσει. Ἐκείνη ἐνδίδει. Τὸ ζευγάρι Πρέπει τὸ κρυφὸ σχολειὸ νὰ ξαναζωντανέ-
ζεῖ ἀστεφάνωτο, μακριὰ ἀπὸ τὸν νόμο τοῦ ψει. Εἶναι καιρὸς ἡ Ἐκκλησία μας νὰ ἀναλά-
Θεοῦ. Νέες ἐκβιαστικὲς προτάσεις γιὰ αὐξη- βει τὴ στοιχειώδη ἐκπαίδευση καὶ νὰ σώσει
μένη προίκα ἀπορρίπτονται ἀπὸ τὴ σιόρα τὰ ἑλληνόπουλα. Νὰ δώσει νέα ὤθηση στὴν
Ἐπιστήμη ποὺ πιστεύει στὴν ἀξία τοῦ χρή- πνευματικὴ καὶ ψυχικὴ τους καλλιέργεια.-
ματος.Ὁ Ἀντρέας ἀρχίζει νὰ ὑποχωρεῖ στὶς
12

13. Ὁ ποιητικὸς - ἀληθινὸς κόσμος
τοῦ Παπαδιαμάντη
Π. Παπακώστα-Τρικαλιώτη
Φιλολόγου
Μ
ὲ ἀφορμὴ τὴ φετινὴ συμπλήρωση ψυχῆς, ἐντάσσεται ἀπὸ πολλοὺς μελετητὲς
100 χρόνων ἀπὸ τὴν ἐκδημία τοῦ τῆς Νεοελληνικῆς Φιλολογίας στὰ Γαλλικὰ
Ἀλέξανδρου Παπα- λογοτεχνικὰ κινήμα-
διαμάντη, θὰ ἐπιχειρήσουμε τα τοῦ Ρεαλισμοῦ καὶ
μία ψηλάφηση στὸν κόσμο τοῦ Νατουραλισμοῦ2.
του, ὅπως αὐτὸς ἀναδύεται Ταπεινὰ φρονοῦμε ὅτι
μέσα ἀπὸ τὴ λογοτεχνικὴ πέραν τῶν ἐπιδράσε-
γραφή του. Βρισκόμαστε ων ποὺ ἄσκησαν τὰ
στὴ γενιὰ τῶν Ἑλλήνων λο- εὐρωπαϊκὰ ρεύματα
γοτεχνῶν τοῦ 1880, τὴν πε- στὸν Παπαδιαμάντη, ὁ
ρίοδο κατὰ τὴν ὁποία ἐξαί- ὁποῖος ὁμολογουμένως
ρεται ἡ μελέτη τοῦ ἐθνικοῦ «διαλεγόταν» μὲ αὐτὰ
καὶ λαϊκοῦ μας πολιτισμοῦ, ὡς ἄγνωστος καὶ ὡς
τὴν ὁποία σηματοδοτεῖ ἡ μεταφραστὴς (κυρίως
ἀνάπτυξη τῆς Λαογραφίας ἀγγλικῶν καὶ γαλλικῶν
ὡς Ἐπιστήμης. Ἡ διηγημα- κλασσικῶν ἔργων), ὁ
τογραφία ἀντλεῖ τὰ θέματά ἴδιος κτίζει τὸν «κόσμο»
της ἀπὸ τὴν ὕπαιθρο κυρί- του στέρεα, χωρὶς κλυ-
ως, περιγράφοντας τὴν καθημερινὴ ζωὴ τῶν δωνισμοὺς καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα ἀληθεύων.
ἀνθρώπων διανθισμένη μὲ τὰ ἤθη, τὰ ἔθιμα Κατ’ ἀρχήν, δὲν ὡραιοποιεῖ τοὺς ἥρωές
καὶ τὶς παραδόσεις. Τὸ φυσικὸ τοπίο μὲ του καὶ δὲν συγκαλύπτει τὸ μεταπτωτικὸ
τὴν εἰδυλλιακὴ πλευρά του, πλαισιώνει τὸ φρόνημα τῆς ἁμαρτίας ποὺ φέρουν ὡς
λεγόμενο ἠθογραφικὸ διήγημα. Κορυφαῖος ἄνθρωποι – ἀπόγονοι τοῦ Ἀδάμ. Δὲν ἀπο-
ἐκπρόσωπος τοῦ ἠθογραφικοῦ διηγήματος κρύπτει πάθη, ἐλαττώματα, ἀδυναμίες ἀκό-
εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης μὲ τὰ μη καὶ ἱερωμένων προσώπων (ἐπισκόπων,
ὡραιότατα «Σκιαθίτικα» διηγήματα ἐμπνευ- μοναχῶν, ἱερέων). Μέσα ἀπὸ τὴ βαθύτερη
σμένα ἀπὸ τὸ γνώριμό του Σκιαθίτικο φυ- ὀπτική του ἔχει ἐξορισθεῖ τὸ ψεῦδος, ἡ προ-
σικὸ καὶ κοινωνικὸ περιβάλλον. Ὡς αὐτό- σποίηση καὶ ἡ βδελυκτὴ ὑπόκριση.
πτης μάρτυρας συχνὰ καὶ ἄλλοτε μὲ τὴν Αὐτό, ἄλλωστε, φαίνεται ὁλοκάθαρα καὶ
προσεκτικὴ καὶ ἐκ τοῦ σύνεγγυς παρατήρη- στὶς λεγόμενες «κοινωνιολογικὲς» τοποθετή-
ση πραγματοποιεῖ μία πιστὴ ἀναπαράστα- σεις του. Ψέγει καὶ καυτηριάζει εὐθαρσῶς
ση καὶ ἀπεικόνιση τῆς πραγματικότητας1, τὰ «κακῶς κείμενα» σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς
ὅπως ἄλλωστε καὶ ὅλοι οἱ ἠθογράφοι τοῦ τῆς πολιτικῆς, κοινωνικῆς ἀκόμα καὶ Ἐκκλη-
καιροῦ του. σιαστικῆς ζωῆς. Κάποτε μὲ εἰρωνεία, μὲ
Ἡ τάση τοῦ Παπαδιαμάντη νὰ ἀποδώσει χιοῦμορ, πάντα μὲ παρρησία δὲν διστάζει
ὅσο γίνεται πιστότερα τὴν πραγματικότη- νὰ τοποθετηθεῖ ἀπέναντι σὲ κάθε ἀσκήμια.
τα ἀκόμα καὶ στὶς πιὸ λεπτὲς ἀποχρώσεις Ὅπως πολὺ σωστὰ ἔχει ἐπισημάνει ὁ Πα-
της, εἴτε πρόκειται γιὰ φυσικὸ τοπίο εἴτε λαμᾶς, ὁ κριτικὸς ρεαλισμὸς τῆς Παπαδια-
ἀκόμα καὶ γιὰ τὰ ἄδυτα τῆς ἀνθρώπινης μαντικῆς γραφῆς ἔγκειται στὸ ξετύλιγμα
13

14. κοινωνικῶν θεμάτων καὶ στὸ καυτηρίασμα ἀναγνώστη. Μὲ τὴν ἑκούσια ἀποδοχὴ τῶν
τῆς ἀνθρώπινης ἀσκήμιας. Μόνο κάποιος θλίψεων, τῆς πτωχείας, τῆς ἀδικίας,τῆς
ποὺ διαθέτει κριτήρια τῆς ἀληθινῆς, τῆς ἐγκαρτέρησης στὰ δεινὰ καὶ λυπηρά τοῦ
ἀρχετυπικῆς ὄψεως τῶν πραγμάτων, μπορεῖ παρόντος βίου, μὲ τὴν ἄρση τοῦ σταυροῦ
νὰ ἐντοπίζει τὴν κάθε εἴδους παρεκτροπὴ στὸν ἀνηφορικὸ Γολγοθᾶ, ἀνοίγεται στὸν
ἀπὸ τὴν Ὄντως Ἀλήθεια. Ἀλλὰ καὶ μόνο ἀναγνώστη τὸ πλάτος τῆς θεανθρώπινης,
κάποιος ποὺ διαθέτει ἐσωτερικὴ ἐλευθερία τῆς ἀναστάσιμης θεώρησης τῶν πραγμάτων
μπορεῖ νὰ καταφρονεῖ τὴν πρόσκαιρη καὶ ποὺ εἶναι ἡ ἀληθινή. Ἐπαναλαμβανόμενο
μάταιη δόξα τοῦ αἰῶνος τούτου χωρὶς νὰ θέμα στὴν πεζογραφία τοῦ Παπαδιαμάντη
φοβᾶται τὸ τίμημα τῆς παρρησίας του. ἀποτελεῖ καὶ ἡ πρόωρος ἑξαρπαγὴ ἀώρων
Πολλοὶ ἐπέκριναν τὸν Παπαδιαμάντη βρεφῶν, ἀκάκων νηπίων καὶ μικρῶν παιδιῶν
γιὰ τὴν «κακομοιριὰ» τῶν ἡρώων του. Στὰ στοὺς Πατρικοὺς Κόλπους, στὸν «κῆπο τοῦ
κείμενά του, εἶναι γεγονός, παρελαύνουν Παραδείσου». «Κρίμασιν οἷς οἶδεν…»: ἡ βα-
ἄνθρωποι φτωχοί, ἄσημοι, ἀδύναμοι, τα- θειὰ πίστη στὴν ἀλάνθαστη δικαιοσύνη τοῦ
λαιπωρημένοι, βασανισμένοι, ἀδικημένοι, Θεοῦ ἀνακουφίζει παραμυθητικὰ τὸν ἀνα-
ἀπερριμμένοι. Ἰδιαίτερη εὐαισθησία – κοι- γνώστη ποὺ ἀνοίγεται στὴν προοπτική τῆς
νωνικὴ σύμφωνα μὲ κάποιους – προϊὸν Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἀπροσδόκητο βάθος
χριστιανικῆς σύνειδησης, ἀναντίρρητα, δὲν ἔχει μόνον ἡ κοινωνική του ἀνθρωπο-
φανερώνει ἡ πλειάδα τῶν «πολυπαθῶν» γυ- λογία. Ἐκτὸς ἀπὸ ἄριστος κοινωνικὸς πα-
ναικείων μορφῶν στὰ κείμενά του εἴτε τῶν ρατηρητὴς εἶναι καὶ βαθὺς ψυχογράφος.
Σκιαθίτικων εἴτε τῶν Ἀθηναϊκῶν διηγημά- Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα «ἡ Φόνισσα».
των: Ἡ θεία – Ἀχτίτσα, ἡ γραία Λούκαινα, Κι ἐδῶ ἡ χριστιανική του συνείδηση ποὺ δὲν
ἡ Κουμπίνα, ἡ Χριστίνα ἡ δασκάλα, ἡ Γιαν- μπορεῖ νὰ λιθοβολήσει τὴν ἔνοχη οὔτε μὲ
νούλα, ἡ θειὰ Χαρμολίνα, ἡ Φραγκογιαν- ἕνα ἐπικριτικὸ σχόλιο! Ἀντίθετα, ἐπιστρα-
νοῦ, ἡ ἀποσώστρα καὶ τόσες ἄλλες. «Ἐν τῇ τεύει ὅλα τὰ ἐλαφρυντικὰ γιὰ νὰ δικαιολο-
ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχάς ὑμῶν» γήσει τὰ ἐγκλήματά της. Τὴ «βλέπει» μὲ τὰ
(Λουκ. κα΄ 19). Ἡ ἀναφορὰ στὸ Εὐαγγέ- μάτια τοῦ ὄντως πνευματικοῦ ἀνθρώπου:
λιο τοῦ πλουσίου καὶ τοῦ Λαζάρου δίνει ἀπερριμμένη, ἀδικημένη ἀπὸ τοὺς γονεῖς
μία βαθιὰ λυτρωτικὴ πνοὴ στὴν ψυχὴ τοῦ της, τὴν κοινωνία, τὴν οἰκογένειά της, τὴν
14

15. κληρονομικότητα ἀπὸ τὴ μητέρα-μάγισσα… γνώση τοῦ φυσικοῦ λαϊκοῦ προφορικοῦ
Μπαίνει βαθειὰ στὴν ψυχολογία της γιὰ νὰ λόγου, ὅπως φανερώνεται στὴν ἀποτύπω-
κατανοήσει τὰ πάμπολλα τραύματά της μὲ ση τῶν διαλόγων… στὴ χρήση σκιαθίτικων
πνεῦμα Χριστο-κατανόησης. «Ἡ περιγραφὴ ἰδιωματισμῶν… στὴ φυσική, τέλος, ἐνσωμά-
τῶν βασάνων της γίνεται σὲ τόνο ποὺ τὴν τωση τῆς ἰδιολέκτου τῆς ἐργασίας»5. Κι ἐνῷ
καθιστᾶ συμπαθῆ στὸν ἀναγνώστη3». ἡ ρεαλιστικὴ γραφὴ του ἀνιχνεύεται στὶς
Μᾶς ἐντυπωσιάζει ἡ ἀνίχνευση τῆς ἀριστοτεχνικὲς περιγραφὲς τῶν διηγημάτων
πνευματικῆς πορείας της, ἡ ὁποία φέρει τὴ του, στὶς ὁποῖες ἀποδίδονται οἱ λεπτότα-
σφραγίδα τῆς πατερικῆς ἀσκητικῆς ἐμπει- τες ἀποχρώσεις τῆς πραγματικότητας, μία
ρίας: πρῶτα ἡ προσβολὴ τοῦ ἐχθροῦ διὰ «λυρικὴ καὶ μουσικὴ δόνηση»6 λειτουργεῖ
τοῦ κακοῦ λογισμοῦ, ἔπειτα ἡ συγκατάθε- συμπληρωματικὰ πρὸς τὴ ρεαλιστικὴ ἀφή-
ση, ἔπειτα ἡ ἁμαρτία…. Νὰ γιατί ὁ δαίμων γηση. «Ποιητικὸ ἀριστούργημα», «χειροποί-
τῆς καταστροφῆς καταφέρνει τελικὰ νὰ τὴν ητον διήγημα», «λυρικὸ ἀφήγημα» ἔχει χα-
ὑποσκελίσει. Μέσα ἀπὸ τὸ ἦθος τῶν ἡρώων ρακτηρισθεῖ ἀπὸ τοὺς κριτικοὺς τὸ διήγημά
του, ὡστόσο, διαβλέπουμε ὄχι μόνον ἀδυ- του «τὸ Μοιρολόϊ τῆς Φώκιας» στὸ ὁποῖο ὁ
ναμίες καὶ ἐλαττώματα, ἀλλὰ τὴν ὡραιό- συνδυασμὸς τοῦ ρεαλιστικοῦ στοιχείου μὲ
τητα καὶ τὸ μεγαλεῖο τοῦ Ρωμέϊκου ἤθους. τὸ ποιητικὸ δημιουργεῖ ἕνα ἐκπληκτικὸ ἀπὸ
Νηστεῖες, τρίμερα, μετάνοιες, χαρμολύπη, λογοτεχνικῆς πλευρᾶς ἀποτέλεσμα.
ὅλη ἡ ἀσκητικὴ ἀγωγὴ τῆς Ἐκκλησίας μας Ὁ Παπαδιαμάντης, «ποιητὴς» μὲ τὴν
δίνει «τὸ παρὸν» γιὰ νὰ δράσει τελικὰ θε- εὐρεία ἔννοια τοῦ ὃρου, εἶναι μεγάλος για-
ραπευτικὰ καὶ γιὰ τὸ πρόσωπο ξεχωριστὰ τί εἶναι ἀληθινός, Ὅλα τὰ στοιχεῖα ποὺ
ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν κοινότητα. Χρόνιες ψυχικὲς συνενώνονται χαρισματικὰ στὸ ἔργο του,
πληγὲς ἐπουλώνονται μὲ τὴν εὐεργετικὴ δηλαδή, τὰ ἠθογραφικά, τὰ ρεαλιστικά, τὰ
ἐπίδραση τῆς συγγνώμης στὸ «παραπέντε» κοινωνικά, τὰ ψυχογραφικά, ὁ στοχασμὸς
της Ἀναστάσιμης Θείας Λειτουργίας. Ἁπλό, ἀλλὰ καὶ οἱ ποιητικὲς παρεκβάσεις του, κα-
ἀλλὰ συγκλονιστικὰ μεγαλειώδες4! Μεγα- ταυγάζονται πλούσια ἀπὸ «Φῶς Χριστοῦ»,
λειώδης καὶ ἡ ἀρχοντιὰ ποὺ ἀναδίδουν οἱ τὸ Φῶς τῆς Ρωμέϊκης παράδοσης τῆς ὁποίας
«λειτουργικὲς» ἀναφορὲς τοῦ Παπαδιαμά- εἶναι καὶ γνήσιος φορέας ἀλλὰ καὶ δυνα-
ντη. Ἡ Θεία Λατρεία μὲ ὅλο τὸ γλωσσικὸ μικὸς ἐκφραστής.-
θησαυροφυλάκιό της μπορεῖ νὰ μὴν κατα-
νοεῖται ἐξ ὁλοκλήρου γνωσιολογικά, ἀλλὰ 1. Πολίτου – Μαρμαρινοῦ Ἑλ., 1977, «Ἀλ. Παπαδιαμά-
ντης», Ἡ παλαιότερη πεζογραφία μας. Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς
βιώνεται χαρισματικὰ ἀπὸ τοὺς ἁπλοὺς καὶ ὡς τὸν Πρῶτο Παγκόσμιο πόλεμο, Ἀθήνα, Σοκόλης,
ὀλιγογράμματους. τόμος ΣΤ΄, σελ. 136.
Θὰ ἀδικούσαμε κατάφωρα τὸν Πα- 2. Ὁ Νατουραλισμὸς χαρακτηρίσθηκε ὡς «ἡ ριζοσπα-
παδιαμάντη ἂν δὲν ἀναφερόμασταν στὴ στικὴ καὶ ἀκραία μετεξέλιξη τοῦ Ρεαλισμοῦ στὴ σχολὴ
τοῦ Ζολᾶ». ὃ. ἒ. σελ. 137.
γλώσσα του. «Θησαυρισμένη ἀπὸ ἀπανωτὰ 3. Μπαλάσκα Κ., 2004, «Ξενάγηση στὴ νεοελληνικὴ
στρώματα παιδείας – κατὰ τὸν Ἐλύτη – τὸν πεζογραφία», Ἀθήνα, Μεταίχμιο, σελ. 112.
Ὅμηρο καὶ τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς, τὰ 4. Βλ: διήγημα « Ὁ Ἀλιβάνιστος».
5. Πολίτου-Μαρμαρινοῦ, ὃ.ἒ. σελ. 135-136.
Ἱερὰ Γράμματα, τοὺς Πατέρες καὶ τοὺς 6. Στεργιόπουλος Κ. , 1986, «Περιδιαβάζοντας», Ἀθή-
ὑμνογράφους τῆς Ἐκκλησίας, τὸ δημοτικὸ να: Κέδρος, σελ. 68.
τραγούδι… τοῦ δίνει τὴ δυνατότητα νὰ
ἀκριβολογεῖ καὶ νὰ κυριολεκτεῖ… Ὁ λεξι-
λογικός του πλοῦτος τοῦ ἐπιτρέπει νὰ ἐπι-
λέγει κάθε φορά τὴν καταλληλότερη λέξη..
τὴν ἀκριβολογία του ἐπίσης ἐξυπηρετεῖ καὶ
μαζὶ μ’ αὐτὴν καὶ τὴν ἀληθοφάνεια καὶ τὴν
πειστικότητα τῶν ἱστοριῶν του καὶ ἡ βαθιὰ
15

16. Τὰ πρότυπα τῶν νέων
καὶ ἡ συνέχεια τοῦ Γένους
Κωνσταντίνου Χολέβα
Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονα
Ἡ
σημερινὴ οἰκονομικὴ κρίση μᾶς δίνει τὰ πάτρια». Ὁ Ἀριστοτέλης στὸ σύγγραμ-
μία εὐκαιρία νὰ κατανοήσουμε ὅτι μά του «Ἀθηναίων Πολιτεία» μᾶς ἐνημερώ-
μόνο μὲ ὑλιστικὲς ἰδεολογίες καὶ μὲ νει μὲ ποιὰ κριτήρια οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι
οἰκονομικὰ μεγέθη οἱ νέοι μας δὲν βρίσκουν ἐπέλεγαν τοὺς 9 ἄρχοντες, δηλαδὴ τοὺς
ὅραμα καὶ ἐλπίδα. Τώρα πού γκρεμίζονται ὑπουργοὺς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης: Νὰ ἔχουν
εἴδωλα καὶ ἰδεολογίες εἶναι ἴσως εὐκαιρία νὰ πολεμήσει γιὰ τὴν πατρίδα, νὰ θυσιάζουν
ἀναζητήσουμε ὅλοι μας, γονεῖς, ἐκπαιδευτι- στοὺς πατρώους θεοὺς (σήμερα θὰ λέγαμε
κοὶ καὶ νέοι τὶς πραγματικὲς ἀξίες τῆς Παι- νὰ σέβονται τὴν Ὀρθοδοξία), νὰ πληρώ-
δείας καὶ νὰ βροῦμε μέσα ἀπὸ τὴν Ἱστορία νουν τοὺς φόρους καὶ νὰ φροντίζουν τοὺς
μας τὰ πρότυπα, τὰ ὁποῖα κράτησαν ὄρθιο γονεῖς τους.
τὸ Ἔθνος ἐπὶ αἰῶνες. Ὁ σεβασμὸς στὸν Θεό, στὴν πατρίδα
Ποιά ἦταν τὰ πρότυπα τῶν νέων στὴν καὶ στοὺς γονεῖς εἶναι ἀξίες πού ἐπαναλαμ-
ἔνδοξη ἐποχὴ βάνονται στὰ
τῶν Περσικῶν ἔργα τῶν Τριῶν
Πολέμων (490- Ἱεραρχῶν ἐμβα-
480 π.Χ.); Τὰ πτισμένα στὸ
καταγράφει ὁ Εὐαγγέλιο τοῦ
Αἰσχύλος στὸν Ἀληθινοῦ Θεοῦ.
παιάνα τῶν Ὁ Κωνσταντῖνος
Σαλαμινομά- Παλαιολόγος
χων: Ἴτε παῖδες στὴν τελευταία
Ἑλλήνων, ἐλευ- ὁμιλία του πρὸ
θεροῦτε πατρί- τῆς Ἁλώσεως κα-
δα, ἐλευθεροῦτε λεῖ τοὺς Ἕλλη-
δὲ παῖδας, γυ- νες τῆς Πόλης
ναῖκας, θεῶν νὰ πολεμήσουν
τε πατρῴων γιὰ τὸν Θεό,
ἔδη, νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών. Οἱ Ἕλληνες τὴν πατρίδα καὶ τοὺς συγγενεῖς. Ἡ συνέ-
πού ἔσωσαν τὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὴν ἀσιατικὴ χεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἶναι ἐντυπωσιακὴ καὶ
ἀπειλὴ καλλιεργοῦσαν μέσῳ τῆς παιδείας ἀποδεικνύεται, μεταξὺ ἄλλων καὶ ἀπὸ τὰ
τὴν ἀγάπη πρὸς τὴν πατρίδα, τὴ θρησκευ- πρότυπα τῶν νέων, τὶς ἀξίες καὶ τὰ ἰδανικὰ
τικότητα, τὸν σεβασμὸ στὴν οἰκογένεια καὶ πού παραμένουν σταθερὰ σὲ ὅλη τὴ μακρό-
στοὺς τάφους τῶν προγόνων. χρονη πορεία τοῦ Γένους. Τὸ σχολεῖο νὰ δι-
Στόν ὅρκο τῶν Ἀθηναίων Ἐφήβων βλέ- δάσκει τί εἶναι Χριστὸς καὶ Παναγία, τόνιζε
πουμε ὅτι στὸν κολοφώνα τῆς δημοκρατίας ὁ Πατροκοσμᾶς καὶ παραλλήλως καλοῦσε
της ἡ Ἀθήνα δίδασκε τοὺς νέους νὰ τιμή- τοὺς Ἕλληνες νὰ μιλοῦν στὸ σπίτι τους μό-
σουν τὰ ὃπλα τὰ ἱερά, νὰ παραδώσουν τὴν νον ἑλληνικά, διότι «ἡ Ἐκκλησία μας καὶ τὸ
πατρίδα μεγαλύτερη καὶ ὄχι μικρότερη ἀπ’ Εὐαγγέλιον εἶναι εἰς τὴν Ἑλληνικήν»!
ὅση τὴν παρέλαβαν καὶ νὰ τιμήσουν «ἱερὰ Χριστό, Ἑλλάδα καὶ Ἐλευθερία δίδασκαν
16

17. οἱ καλόγεροι στὰ κρυφὰ καὶ στὰ φανερὰ ρακτῆρες). Ἡ ξενομανία προβάλλεται σὲ
σχολειὰ τῆς Τουρκοκρατίας. Χριστὸ καὶ κάθε τόπο πού συχνάζουν τὰ ἑλληνόπου-
Ἑλλάδα δίδασκαν οἱ νεαρὲς δασκάλες στὰ λα, στὴ μουσική, τὸ φαγητό, τὴν ἔνδυση.
Ἑλληνόπουλα τῆς ὑπόδουλης Μακεδονίας Ἡ ἀποτυχημένη σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη πολυ-
καὶ ἔτσι ἀνδρώθηκαν οἱ ντόπιοι Μακεδονο- πολιτισμικότητα ἀποτελεῖ τὸ ἱερὸ ταμποὺ
μάχοι πού βοήθησαν τὸν Παῦλο Μελᾶ καὶ τῶν μεταμοντέρνων. Ἡ ἥσσων προσπάθεια
τοὺς ἄλλους ἐθελοντὲς ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη μὲ τὸ ἀντιπαιδαγωγικὸ ἐπιχείρημα «νὰ μὴν
Ἑλλάδα. Γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὴν Ἑλλά- κουράζουμε τὰ παιδιὰ» ἀποχαυνώνει τοὺς
δα θυσιάσθηκαν ἐπανειλημμένως οἱ Κρη- νέους καὶ ὁδηγοῦν σὲ γλωσσικὴ ἀφασία καὶ
τικοὶ μέχρι τὴν Ἕνωση τοῦ 1912, γι’ αὐτὲς σὲ μελλοντικὴ λατινοποίηση τοῦ ἀλφαβή-
τὶς ἀξίες πετροβολοῦσαν τοὺς Ἰταλοὺς του. Δὲν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἀπὸ τότε πού κα-
φασίστες οἱ Δωδεκανήσιοι στὴ δεκαετία θιερώθηκε τὸ μονοτονικὸ αὐξήθηκαν ρα-
τοῦ 1930. Οἱ ἥρωες τοῦ Κυπριακοῦ
Ἀγῶνος 1955-59 ἔδωσαν τὴ μάχη
κατὰ τῆς βρετανικῆς ἀποικιοκρα- Ὁ σεβασμὸς στὸν Θεό,
τίας μὲ τὰ πνευματικὰ ἐφόδια πού στὴν πατρίδα καὶ στοὺς γονεῖς
εἶχαν πάρει ἀπὸ τὰ Κατηχητικά. Ἡ εἶναι ἀξίες πού ἐπαναλαμβάνονται
Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση καὶ ὄχι
τὰ ψευδοπροοδευτικὰ ἰδεώδη οὔτε στὰ ἔργα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
οἱ ξενόφερτες ἰδεολογίες ὁδήγησαν ἐμβαπτισμένα στὸ Εὐαγγέλιο
τὸν Παλληκαρίδη καὶ τὸν Αὐξεντίου
στὰ ἐπικά τους κατορθώματα. Γι’ τοῦ Ἀληθινοῦ Θεοῦ.
αὐτὸ καὶ οἱ μεταμοντέρνοι ἱστορι-
κοί, πού ἀποδομοῦν τὴν ἐθνικὴ συνείδηση, γδαία τὰ φαινόμενα δυσλεξίας, ἐνῷ στὴν
ἀπεχθάνονται τὸν Κυπριακὸ Ἀγώνα. Στὴν Αὐστραλία τὰ Ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ χρησιμο-
τετράτομη Ἱστορία τῶν Βαλκανίων, πού ποιοῦνται ὡς ἀντίδοτο στὴ δυσλεξία.
χρηματοδότησε ὁ Σόρος καὶ ἔχει μεταφρα- Ὃσο δὲ γιὰ τὸ περιεχόμενο τῶν σχο-
σθεῖ στὰ ἑλληνικά, οἱ ἀγωνιστὲς τῆς ΕΟΚΑ λικῶν βιβλίων παρατηροῦμε μὲ ἀπογο-
παρουσιάζονται σὰν... τρομοκράτες! ήτευση τὴν ἐξαφάνιση τῶν ἡρώων, τῶν
Ἐνῷ, λοιπόν, ἡ μελέτη τῆς Ἱστορίας ἐθνομαρτύρων καὶ τῶν ἐθνικῶν εὐεργετῶν
καταδεικνύει ὅτι ὁ Ἑλληνισμὸς ἐπεβίωσε καθὼς καὶ τῶν δοκίμων λογοτεχνῶν. Τὰ παι-
ὑποδουλώσεων καὶ δυσχερειῶν μὲ ἐφόδιο διὰ μας διδάσκονται μελαγχολικὰ κείμενα
ὁρισμένα σταθερὰ πρότυπα γιὰ τὴ νεότη- γιὰ τὴ μάγισσα Φρικαντέλλα πού βρίζει
τα, στὴν ἐποχὴ μας κάποιοι προσπαθοῦν τὰ παιδιὰ καὶ νανουρίσματα γιὰ χταπό-
νὰ γκρεμίσουν τὸ οἰκοδόμημα αἰώνων καὶ δια! Ἡ Ἱστορία τείνει νὰ ἀφελληνισθεῖ μὲ
νὰ εἰσαγάγουν καινὰ (καὶ κενὰ) δαιμόνια. τὸ ἐπιχείρημα ὅτι «πρέπει νὰ ἀγαπήσου-
Οἱ νέοι μας βομβαρδίζονται ἀπὸ τηλεο- με τοὺς Τούρκους». Κι ὅμως τὸ Σύνταγμα
πτικὲς σειρὲς πού διαφημίζουν τὴ συμβίω- προβλέπει ὅτι σκοπὸς τῆς Παιδείας εἶναι ἡ
ση ἀτόμων τοῦ ἰδίου φύλου. Ἡ ὑπονόμευση καλλιέργεια ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συ-
τῆς Ἱστορίας καὶ ἡ χλεύη κατὰ τῶν ἡρώων νειδήσεως. Τὰ λανθασμένα ἐκπαιδευτικὰ
μας εἶναι σύνηθες φαινόμενο σὲ βιβλία καὶ πρότυπα τῶν τελευταίων δεκαετιῶν ἔχουν
ἐκπομπές. Ἡ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ μερίδιο εὐθύνης γιὰ τὴν πολύπλευρη ἠθικὴ
ἀμφισβητεῖται ἀπὸ νεόκοπους ἱστορικούς, καὶ κοινωνικὴ κρίση. Ἂς ξαναθυμηθοῦμε τὶς
οἱ ὁποῖοι ἀγνοοῦν σκοπίμως τὶς ἱστορικὲς διαχρονικὲς ἀξίες καὶ τὰ πρότυπα πού δι-
πηγές. Ἡ διάβρωση τῆς γλώσσας εἶναι εφύλαξαν τὴ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐπὶ
καθημερινὸ φαινόμενο καὶ τὰ παιδιὰ μας 3000 τουλάχιστον χρόνια!
γράφουν στὸ κινητὸ καὶ στὸν ὑπολογιστὴ Ὀμιλία στὴν Ἡμερίδα τῆς Ε.ΡΩ
τὰ GREEKLISH (ἑλληνικὰ μὲ ἀγγλικοὺς χα- στὸ Πολεμικὸ Μουσεῖο 10/9/2011.
17

18. Γράμμα
σ’ ἕναν νέο δάσκαλο
Βασίλη Καραποστόλη
Καθηγητῆ Πολιτισμοῦ
καὶ Ἐπικοινωνίας Πανεπ. Ἀθηνῶν
εται ὄχι βέβαια ἡ ἀπογοήτευση, ἀλλὰ τὸ
νὰ κάνει ἐπάγγελμα τὴ διάδοσή της. Δὲν
ἔχει τὸ δικαίωμα νὰ παρουσιάζεται στὴν
τάξη του σὰν ἕνας κακοπαθημένος χωρὶς
ἐλπίδες, γιατί οἱ μικροὶ μαθητὲς ποὺ τὸν
βλέπουν διαβάζουν στὸ πρόσωπό του μίαν
ἀποτυχία ποὺ δὲν εἶναι μόνο δική του,
εἶναι ὅλων, ὅλης τῆς κοινωνίας, ὅλης της
προσπάθειας ποὺ ὑποτίθεται ὅτι κάνει ἡ
ἀνθρωπότητα γιὰ νὰ εἶναι πιὸ ἀνθρώπινη.
Εἶναι παιδιὰ αὐτὰ ποὺ σὲ παρατηροῦν,
μὴν τὸ ξεχνᾶς. Πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι
ἐσὺ μπορεῖς μὲν νὰ δυσαρεστεῖσαι ἢ νὰ
ὀργίζεσαι μὲ τὴν κρίση, δὲν μπορεῖς ὅμως
νὰ προκαταλαμβάνεις ἐντελῶς τὴν ἐμπει-
ρία τῶν μικρῶν ἀκροατῶν σου. Πιθανὸν στὴ
ζωή τους νὰ ὑποστοῦν ἀκόμη χειρότερα,
νὰ τοὺς λείψει ἀκόμη καὶ τὸ ψωμί. Ἐπίτρε-
ψέ μου ὅμως νὰ σοῦ θυμίσω ὅτι δουλειά
Ἀ
σου δὲν εἶναι τόσο νὰ τοὺς μάθεις πῶς θὰ
γαπητέ μου συνάδελφε, διεκδικοῦν τὸ ψωμὶ ὅσο τὸ πῶς θὰ σκέπτο-
νται, καὶ σκέψη σημαίνει πρῶτα ἀπ’ ὅλα
δὲν σὲ γνωρίζω προσωπικά, ξέρω ὅμως νὰ διακρίνουν τὰ ὅμοια ἀπὸ τὰ ἀνόμοια
ἀρκετὰ γιὰ τὴν κατάσταση στὴν ὁποία καὶ νὰ ξεχωρίζουν τὸ κύριο ἀπὸ τὸ δευτε-
βρίσκεσαι. Ἀπὸ πέρυσι ποὺ διορίστηκες ρεῦον. Ἐνδέχεται, ἀργότερα, νὰ θέσουν ὡς
στὸ δημοτικὸ σχολεῖο αὐτοῦ τοῦ χωριοῦ κύριο μέλημά τους τὴν ἐλευθερία καὶ μετὰ
- εἶναι ἀπὸ τὰ λίγα ποὺ κρατᾶνε ἀκόμη - δι- τὸ ψωμί, ἢ τὸ ἀντίστροφο. Εἶναι δική τους
απίστωσες πὼς θὰ δυσκολευόσουν πολὺ μὲ πάντως ὑπόθεση αὐτὴ – ἐσὺ τὸ μόνο ποὺ
τὰ ἔξοδά σου. Ὁ μισθός σου ψαλιδίστηκε, ἔχεις νὰ κάνεις εἶναι νὰ τοὺς πείσεις ὅτι
γεγονὸς ποὺ σὲ καίει ὅλο καὶ περισσότερο. ἀξίζει τὸν κόπο νὰ σκέπτεται κάποιος, νὰ
Δὲν θὰ συζητήσουμε ὅμως ἐδῶ γιὰ τὸ πόσο κατανοεῖ καὶ νὰ κρίνει.
ἐπώδυνο καὶ ἄδικο εἶναι αὐτό. Ἄν σοῦ γρά- Μοιραία γλιστράω σὲ ἀφορισμούς, δὲν
φω αὐτὸ τὸ γράμμα, εἶναι γιὰ νὰ σοῦ θέσω μοῦ διαφεύγει αὐτό. Τὸ πρόβλημα ὅμως
ἀνοιχτὰ ἕνα ἄλλο ζήτημα ποὺ τὸ θεωρῶ εἶναι ἐπεῖγον καὶ ὁ χρόνος πιέζει γιὰ νὰ
ἐξίσου σοβαρό. Ἐννοῶ τὴ μετάγγιση τῆς συνεννοηθοῦμε. Ἡ αἰτία ποὺ ὁ τόνος μου
δυσαρέσκειάς σου στοὺς μαθητές. εἶναι ἀνήσυχος εἶναι ἡ τάση ἀρκετῶν συνα-
Θὰ τὸ πῶ εὐθέως καὶ μὲ ὅλο τὸν κίνδυνο δέλφων σου, ἐκδηλωμένη πρόσφατα (συμ-
νὰ παρεξηγηθῶ: στὸν δάσκαλο ἀπαγορεύ- βαίνει ἐξάλλου τὸ ἴδιο σὲ ὅλες τὶς βαθμίδες
18

19. ἐκπαίδευσης), νὰ περνᾶνε τὴν πόρτα τοῦ ἄγνοιάς τους θὰ μποροῦσαν νὰ γίνουν,
σχολείου μὲ κατεβασμένα τὰ μοῦτρα καὶ μεγαλώνοντας, οἱ τυφλοὶ καταστροφεῖς
νὰ παραμένουν ἔτσι καὶ μέσα στὴν αἴθου- του. Καὶ μήπως πρὸς τὰ ἐκεῖ δὲν ὁδεύ-
σα. Ὅσο κι ἂν συμμερίζομαι τὶς οἰκονο- ουμε; Τὸ φτύσιμο τοῦ κόσμου εἶναι ἕνα
μικὲς στενοχώριες τους, μὲ λυπεῖ ποὺ δὲν ἐφηβικὸ παιγνίδι ποὺ γίνεται ὅλο καὶ πιὸ
βλέπουν στὰ πρόσωπα τῶν μαθητῶν τὸν δημοφιλές. Ἐσὺ ὅμως τὸ ἀναχαιτίζεις ὅσο
ἐρχομὸ τοῦ πραγματικὰ Καινούργιου, τὴν μπορεῖς αὐτό. Ἐσὺ εἶσαι ποὺ ἀποσπᾶς μία
ἀθωότητα γιὰ χάρη τῆς ὁποίας θὰ ἦταν ἄγουρη ὕπαρξη ἀπὸ τὰ ἐφήμερα καὶ τὴν
σκόπιμο νὰ συγκρατηθοῦν, νὰ μὴν ποῦν τοποθετεῖς μέσα στὸ εὖρος τοῦ χρόνου.
μὲ ἀπόγνωση ὅτι ἕνα κι ἕνα κάνουν μη- Θὰ ’πρεπε νὰ νιώθεις χαρὰ καὶ περηφάνια
δέν, νὰ ξεπεράσουν τὴν πικρία τους στὸ γι’ αὐτό, καὶ εἶμαι σίγουρος ὅτι κάποιες
ὄνομα μίας νέας ἀρχῆς. Πράγματι, ὅταν στιγμὲς ἔχεις ἤδη νιώσει ἔτσι. Καταλαβαί-
βρισκόμαστε κοντὰ σὲ παιδιά, μᾶς φαί- νεις ὅτι ὅλα αὐτὰ ποὺ ἀνέλαβες δὲν πλη-
νεται μερικὲς φορὲς ὅτι εἶναι δυνατὸν νὰ ρώνονται μὲ τίποτα. Θὰ εἶναι, φοβᾶμαι,
ξεκινήσουμε κι ἐμεῖς τὴ ζωή μας ἀπὸ τὴν πάντα πολὺ στενοκέφαλη ἡ κοινωνία γιὰ
ἀρχή. Πρέπει νὰ τὸ πιστεύει αὐτὸ ἕνας νὰ ἀμείψει ἀρκετὰ ἐκείνους ποὺ παλεύουν
δάσκαλος, πρέπει νὰ τὸ νιώθει, διαφορε- μὲ τὰ ἀόρατα.
τικὰ ἂς ψάξει γιὰ ἄλλη ἐργασία. Ὃποιος Φυσικά, δὲν σοῦ μένει παρὰ νὰ ἀγωνι-
στέκεται ἀντίκρυ στὰ παιδιά, ὀφείλει νὰ στεῖς γιὰ ἕναν καλύτερο μισθό· ζήτησέ τον
παίρνει κάτι ἀπὸ τὴν εὐπιστία τους, τὴν λοιπόν, ἀπαίτησέ τον, προσπάθησε ὅμως,
ἴδια στιγμὴ ποὺ ἐκεῖνος τοὺς δίνει τὴν ἐπι- παράλληλα, νὰ φέρεις στὸν νοῦ σου καὶ
φύλαξη καὶ τὴν ἱκανότητα γιὰ κριτική. κάποιους ἄλλους στὸν ἴδιο ρόλο μὲ σένα,
Θὰ μοῦ πεῖς, καὶ μὲ τὸ δίκιο σου, ὅτι ἄλλοτε, ποὺ τοὺς παρέσερνε τὸ δασκαλί-
γιὰ νὰ τὸ κατορθώσει αὐτὸ σήμερα ἕνας κι τόσο, ὥστε νὰ ξεχνᾶνε καὶ τὰ κομμένα
δάσκαλος, καὶ εἰδικὰ στὴν πρωτοβάθμια τους ἐπιδόματα καὶ τὴν κούρασή τους καὶ
ἐκπαίδευση, εἶναι πιὸ δύσκολο παρὰ ποτέ. τὸ ἴδιο τὸ σπίτι τους ἀκόμη. Μᾶλλον θὰ
Γιατί ἡ κοινωνία τοῦ ὑποβίβασε τὸ κύρος τὸ ἔβρισκες ἐξωφρενικὰ ντεμοντὲ νὰ ξανα-
του καὶ ἡ οἰκογένεια τοῦ ὑπονόμευσε διαβάσεις τὸ «Ὤχ! βασανάκια» τοῦ Παπα-
τὴν πειθώ του. Συμφωνῶ μὲ τὴν ἔνστασή διαμάντη μὲ τὸν παλιὸ ἐκεῖνο δάσκαλο τῶν
σου. Καὶ ἐπαυξάνω μάλιστα, λέγοντας δεκατριῶν ὡρῶν διδασκαλίας τὴν ἡμέρα,
πὼς οἱ γονεῖς ἀπὸ τὴ μία σοῦ ἀναθέτουν ἀντιμέτωπο μὲ τοὺς «σκληροτράχηλους»
τὴν ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν τους (ὅπως μαθητές του, ἢ ἀκόμη νὰ ξαναδεῖς τὴ «Ζού-
ἐκεῖνοι τὴν ἐννοοῦν) καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη γκλα τοῦ μαυροπίνακα», μὲ τὸν πεισματά-
σοῦ δείχνουν πὼς δὲν σὲ ἐμπιστεύονται ρη δάσκαλο ποὺ δηλώνει ὅτι τὸ νὰ πλη-
καὶ πολύ, γεγονὸς ποὺ τὸ πιάνουν στὸν σιάσει τοὺς ἄγριους ἐφήβους στὴν τάξη
ἀέρα τὰ ἀνήλικα, κι ἀπὸ ἐκεῖ ἀρχίζουν ὅλα του εἶναι γιὰ κεῖνον μία «πρόκληση». Ἄλλοι
ὅσα ζεῖς καθημερινά: οἱ πρώιμες εὐθιξίες καιροὶ ἐκεῖνοι. Αὐτὸ δὲν σοῦ ἔρχεται νὰ
τῶν παραχαϊδεμένων μαθητῶν (αὐξάνονται μοῦ πεῖς; Καὶ δὲν εἶναι μία μισο-ὑπεκφυγὴ
ἀκόμη καὶ στὴν ἐπαρχία), οἱ δυστροπίες αὐτό; Δὲν εἶναι ψέμα αὐτὸ πού λέγεται, ὅτι
τῶν ἀτίθασων, οἱ αὐθάδειες τῶν αὐριανῶν ἀπὸ τὰ σχολεῖα, ἀπὸ τὴν κοινωνία, ἐξαφα-
βανδάλων. Ἔργο πολλαπλὸ. Εἶσαι μόνος νίστηκαν γιὰ πάντα οἱ ἀνθρώπινοι τύποι
ἑπομένως. Κυκλωμένος ἀπὸ τὴν ἀπροσε- πού τὶς δυσκολίες τὶς παίρνουν σὰν πρό-
ξία τῶν μικρῶν καὶ ἀπὸ τὴ δυσπιστία τῶν κληση; Θὰ ’θελα πολὺ νὰ σ’ ἀκούσω νὰ μοῦ
μεγάλων. Καλεῖσαι παρ’ ὅλα αὐτὰ νὰ ἐπω- λὲς ὅτι ναί, αὐτὸ εἶναι ψέμα. Νὰ μοῦ πεῖς
μισθεῖς ἕνα ἔργο πολλαπλό. Καθῆκον σου πὼς ἐσὺ δὲν εἶσαι ἀπὸ ἐκείνους ποὺ μαρα-
εἶναι νὰ προστατεύσεις τὰ παιδιὰ ἀπὸ τὸν ζώνουν προτοῦ ἀκόμη μαραζώσουν. Κι ὅτι
κόσμο καὶ συγχρόνως νὰ προστατεύσεις ὑπάρχουν κι ἄλλοι μὲ τὸ ἴδιο σθένος.
τὸν κόσμο ἀπὸ τὰ παιδιά, ποὺ λόγῳ τῆς ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 29/10/2011
19

20. Τὰ «καημένα τὰ παιδιά!»
Παύλου Κυριακίδη
Καθηγητῆ Πανεπ. Ἰωαννίνων
Ὃ
λοι πονᾶμε τὶς χιλιάδες τῶν τὴ σκλαβιά του, τὸν εὐτελισμὸ τῆς ἀξι-
ἀνέργων νέων, ποὺ ἀναζητοῦν οπρέπειάς του, κατέστρεψε τὴν αὐτοε-
μία ἀπα-
σχόληση γιὰ ἐπι-
βίωση, ἔστω καὶ
μὲ λίγα χρήμα-
τα. Πολλοὶ ἀπὸ
αὐτοὺς ἔχουν
πτυχία καὶ με-
ταπτυχιακὰ δι-
πλώματα, ἀγωνί-
ζονται, τρέχουν,
ρωτοῦν, παρακα-
λοῦν γιὰ μία θέση
ἔστω προσωρινή.
Ὅμως τί νὰ
πεῖ κανεὶς γιὰ τὰ
ἐξαρτημένα τὰ
παιδιά, ποὺ εἶναι
κυριολεκτικὰ
«καημένα», ἀφοῦ
οἱ δικοί τους τὰ τρέφουν, τὰ φροντίζουν κτίμησή του, ἔβαλε φραγμὸ στὴν πρόοδό
καὶ αὐτά, εξηρτημένα, παραδομένα στὴ του, στὸ ἴδιο του τὸ μέλλον.
σκλαβιὰ τῆς ἐξάρτησης, ἐκλιπαροῦν γιά.. Δὲν μιλᾶμε καν γιὰ προσφορὰ στὴν
μία δόση.. ὄχι γιὰ μία θέση ἐργασίας. οἰκογένειά του, στὴν Πατρίδα καὶ τὴν
Ἐννοῶ τὶς 6-7000 νέους ποὺ στριμώ- κοινωνία.
χνονται στὰ νοσοκομεῖα τῆς χώρας ἀνα- Ἀσφαλῶς ὑπάρχουν πολλὰ αἴτια καὶ
ζητώντας λίγες δόσεις μεθαδόνης, ὑποκα- ἀφορμὲς ποὺ ὁδήγησαν πολλὰ ἀπὸ αὐτὰ
τάστατο τῶν ναρκωτικῶν. τὰ παιδιὰ στὴν κατάσταση αὐτή. Μπορεῖ
Εἶναι πραγματικὰ «καημένα παιδιά», γιὰ μερικὰ νὰ φταῖνε οἱ γονεῖς τους. Μὲ
ἀφοῦ καημένος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἔχει τὴν ἀδιαφορία γιὰ τὰ παιδιά τους, μὲ τὴ
καεῖ, ποὺ παραδίδει κάθε μέρα τὴν ἐλευ- λανθασμένη ἀγωγὴ ποὺ ἔδωσαν σ’αὐτὰ
θερία του καὶ τὴ ζωή του στὸν ἔμπορο τοῦ ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ δικά τους πολλὲς φορὲς
θανάτου. ἐνδιαφέροντα, παραμελώντας ἐντελῶς τὰ
Εἶναι καημένος καθένας ποὺ προκαλεῖ ἴδια τους τὰ παιδιὰ ἢ δίνοντας πολλὲς
τὸν οἶκτο, τὴ συμπάθεια τῶν ἄλλων, αὐτὸς φορὲς τὸ κακὸ παράδειγμα, διότι γονέας
ποὺ εἶναι ἀξιολύπητος, δυστυχής. δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ φέρει ἀνθρώπους
Εἶναι καημένος, διότι ὁ ἴδιος ἀγόρασε στὸν κόσμο ἀλλὰ καὶ ἀναλαμβάνει ὑπεύ-
20