Submit Search
Upload
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
•
0 likes
•
2,060 views
П
П. Эрдэнэсайхан
Follow
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
Read less
Read more
Education
Slideshow view
Report
Share
Slideshow view
Report
Share
1 of 16
Recommended
1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсал
1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсал
Erdenezul Bazarragchaa
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
Монголчуудын 1911 оны хувьсгалын ялалт, ач холбогдол
Монголчуудын 1911 оны хувьсгалын ялалт, ач холбогдол
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
П. Эрдэнэсайхан
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
П. Эрдэнэсайхан
Чингис хааны есөн өрлөгийн товч танилцуулга
Чингис хааны есөн өрлөгийн товч танилцуулга
TergelOchir1
манжийн үеийн монгол
манжийн үеийн монгол
Kun Martice
Recommended
1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсал
1921 оны үндэсний ардчилсан хувьсал
Erdenezul Bazarragchaa
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
1990 оны Ардчилсан хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
Монголчуудын 1911 оны хувьсгалын ялалт, ач холбогдол
Монголчуудын 1911 оны хувьсгалын ялалт, ач холбогдол
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
1921 оны ардын хувьсгалын ялалт, ач хологдол
П. Эрдэнэсайхан
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
Монголын хаант улсууд Манжийн эрхшээлд орсон нь
П. Эрдэнэсайхан
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
ҮНДЭСНИЙ ЭРХ ЧӨЛӨӨНИЙ ХУВЬСГАЛ
П. Эрдэнэсайхан
Чингис хааны есөн өрлөгийн товч танилцуулга
Чингис хааны есөн өрлөгийн товч танилцуулга
TergelOchir1
манжийн үеийн монгол
манжийн үеийн монгол
Kun Martice
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
П. Эрдэнэсайхан
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
Социализм Монголд
Социализм Монголд
Jvk Law
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
Baterdene Tserendash
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
Baterdene Tserendash
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
tolya_08
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
V баг бие даалт
V баг бие даалт
Jargalsaihan Buyandelger
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
Ariuntulga Byambadorj
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
1992 оны үндсэн хууль
1992 оны үндсэн хууль
Dashdorj Jambal
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Baterdene Tserendash
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
П. Эрдэнэсайхан
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
tolya_08
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
Camtasia getting started guide102
Camtasia getting started guide102
Baterdene Tserendash
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
П. Эрдэнэсайхан
HMON104-2015-11-24
HMON104-2015-11-24
E-Gazarchin Online University
More Related Content
What's hot
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
П. Эрдэнэсайхан
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
П. Эрдэнэсайхан
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
П. Эрдэнэсайхан
Социализм Монголд
Социализм Монголд
Jvk Law
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
Baterdene Tserendash
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
Uka Sola
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
Baterdene Tserendash
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
tolya_08
Тууль
Тууль
Buyanaa Chuluunbaatar
их засаг хууль
их засаг хууль
Nyamka Nmk
V баг бие даалт
V баг бие даалт
Jargalsaihan Buyandelger
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
Ariuntulga Byambadorj
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
Kun Martice
1992 оны үндсэн хууль
1992 оны үндсэн хууль
Dashdorj Jambal
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Baterdene Tserendash
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
П. Эрдэнэсайхан
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
tolya_08
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
Ихбаяр Ихээ
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
Camtasia getting started guide102
Camtasia getting started guide102
Baterdene Tserendash
What's hot
(20)
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Дэлхийн II дайны үеийн БНМАУ
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
Манжийн эрхшээлийн үеийн Монголын нийгэм, соёл
1921 оны ардын хувьсгал
1921 оны ардын хувьсгал
Социализм Монголд
Социализм Монголд
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
1990 оны ардчилсан хөдөлгөөн
Монголын түүхийн үечлэл
Монголын түүхийн үечлэл
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
2.хүрэл ба төмөр зэвсгийн үе халиун
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Монголын нийгмийн түүхэн нийтлэгүүдийн үүсэл, хувьсал, нийгмийн бүтэц давхраа...
Тууль
Тууль
их засаг хууль
их засаг хууль
V баг бие даалт
V баг бие даалт
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
4 их монгол улс байгуулагдсан нь
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
МОНГОЛын мал аж ахуйн түүхэн хөгжил.
1992 оны үндсэн хууль
1992 оны үндсэн хууль
монгол дахь улс төрийн бутрал
монгол дахь улс төрийн бутрал
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
Хэмжээт цаазат хаант Монгол улс, Анхдугаар үндсэн хууль (1921-1924)
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
Монголын түүхийн үечлэл, түүх судлахын учир холбогдол
чулуун зэвсгийн үе
чулуун зэвсгийн үе
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
Camtasia getting started guide102
Camtasia getting started guide102
Similar to Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
П. Эрдэнэсайхан
HMON104-2015-11-24
HMON104-2015-11-24
E-Gazarchin Online University
нууц бүлгэм
нууц бүлгэм
Otgon-Erdene Bazarkhand
Tuux 9 r angi
Tuux 9 r angi
Shagaishuu Xoo
Doljko
Doljko
doljkootgonbaatar
хорлоогийн чойбалсан
хорлоогийн чойбалсан
Bayraa Bayraa
Шашин ба иргэнлэгжихүй /Монгол оронд/
Шашин ба иргэнлэгжихүй /Монгол оронд/
National of University Mongolia
1921 оны хувьсгал
1921 оны хувьсгал
Ихбаяр Ихээ
Simple Red and Beige Vintage Illustration History Report Presentation.pdf
Simple Red and Beige Vintage Illustration History Report Presentation.pdf
aeverlixxhnyjn
Undesnii erh choloonii huvisgal
Undesnii erh choloonii huvisgal
П. Эрдэнэсайхан
Manjiin ue
Manjiin ue
Nergui Oyunchinmeg
зайны сургалт
зайны сургалт
boldmaa
Түүх реферат
Түүх реферат
Bilgüüdéi Bold
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
gbd01
Mongolchuud manjiin erhsheeld orson ni
Mongolchuud manjiin erhsheeld orson ni
П. Эрдэнэсайхан
Манжийн эрхшээлийн үеийн монгол
Манжийн эрхшээлийн үеийн монгол
happylight_anand
Монгол орон Манжийн дарангуйлалд орсон нь
Монгол орон Манжийн дарангуйлалд орсон нь
П. Эрдэнэсайхан
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
tolya_08
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Ariunbayar Bazarvaani
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
tolya_08
Similar to Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
(20)
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
Шинэ үеийн Монгол улсын улс төр, нийгэм, эдийн засаг, соёл
HMON104-2015-11-24
HMON104-2015-11-24
нууц бүлгэм
нууц бүлгэм
Tuux 9 r angi
Tuux 9 r angi
Doljko
Doljko
хорлоогийн чойбалсан
хорлоогийн чойбалсан
Шашин ба иргэнлэгжихүй /Монгол оронд/
Шашин ба иргэнлэгжихүй /Монгол оронд/
1921 оны хувьсгал
1921 оны хувьсгал
Simple Red and Beige Vintage Illustration History Report Presentation.pdf
Simple Red and Beige Vintage Illustration History Report Presentation.pdf
Undesnii erh choloonii huvisgal
Undesnii erh choloonii huvisgal
Manjiin ue
Manjiin ue
зайны сургалт
зайны сургалт
Түүх реферат
Түүх реферат
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Тусгаар тогтнол тэмцэл
Mongolchuud manjiin erhsheeld orson ni
Mongolchuud manjiin erhsheeld orson ni
Манжийн эрхшээлийн үеийн монгол
Манжийн эрхшээлийн үеийн монгол
Монгол орон Манжийн дарангуйлалд орсон нь
Монгол орон Манжийн дарангуйлалд орсон нь
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
Монгол улс дахь улс төрийн бүлэглэлүүд ба намууд
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Оросын Холбооны Улс (дутуу)
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
Аж үйлдвэр, эдийн засгийн дэд бүтцийн хөгжил, хандлага.
More from П. Эрдэнэсайхан
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
П. Эрдэнэсайхан
Xx зууны соёлын философи
Xx зууны соёлын философи
П. Эрдэнэсайхан
Philosophy
Philosophy
П. Эрдэнэсайхан
Olnoo orgogdson Mongol uls
Olnoo orgogdson Mongol uls
П. Эрдэнэсайхан
Mongoliin uls toriin hymral gadaad dotood shaltgaan
Mongoliin uls toriin hymral gadaad dotood shaltgaan
П. Эрдэнэсайхан
Mongoliin ezent guren huvaagdal
Mongoliin ezent guren huvaagdal
П. Эрдэнэсайхан
Setgeliin zuiliin tuhai philosophy barimtlaluud ba setgel sudlaliin philosophy
Setgeliin zuiliin tuhai philosophy barimtlaluud ba setgel sudlaliin philosophy
П. Эрдэнэсайхан
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Philosophy
Philosophy
П. Эрдэнэсайхан
History
History
П. Эрдэнэсайхан
History
History
П. Эрдэнэсайхан
Philosophi
Philosophi
П. Эрдэнэсайхан
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Philo
Philo
П. Эрдэнэсайхан
Mongol
Mongol
П. Эрдэнэсайхан
Mongoliin yuani uls
Mongoliin yuani uls
П. Эрдэнэсайхан
Shine ueiin philosophy
Shine ueiin philosophy
П. Эрдэнэсайхан
Khurs, usnii bohirdol
Khurs, usnii bohirdol
П. Эрдэнэсайхан
More from П. Эрдэнэсайхан
(20)
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
халимаг, буриад монголыг орос улс эзэрхсэн нь
Xx зууны соёлын философи
Xx зууны соёлын философи
Philosophy
Philosophy
Olnoo orgogdson Mongol uls
Olnoo orgogdson Mongol uls
Mongoliin uls toriin hymral gadaad dotood shaltgaan
Mongoliin uls toriin hymral gadaad dotood shaltgaan
Mongoliin ezent guren huvaagdal
Mongoliin ezent guren huvaagdal
Setgeliin zuiliin tuhai philosophy barimtlaluud ba setgel sudlaliin philosophy
Setgeliin zuiliin tuhai philosophy barimtlaluud ba setgel sudlaliin philosophy
Mongol
Mongol
Philosophy
Philosophy
History
History
History
History
Philosophi
Philosophi
Mongol
Mongol
Mongol
Mongol
Mongol
Mongol
Philo
Philo
Mongol
Mongol
Mongoliin yuani uls
Mongoliin yuani uls
Shine ueiin philosophy
Shine ueiin philosophy
Khurs, usnii bohirdol
Khurs, usnii bohirdol
Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого
1.
“Улс орноо хөгжүүлэх
чиг хандлага, зөрөлдөөн, 1932 оны зэвсэгт бослого” Монголын түүхийн хичээл
2.
3.
Үндэсний ардчилсан үзэлтнүүдийн
бодлого, үйл ажиллагаа 1921 оноос Монголд хэрэгжиж эхэлсэн ардчилсан өөрчлөлт, шинэчлэлтийн бодлогыг Коминтерн, БХК(б)Н эв хамтын ёс руу залж, МАХН-ыг большевикчлахыг оролдон, хөгжлийн социалист загварыг тулгаж байв. Энэ шахалт дарамтыг Монголын удирдлага сөрөн зогсож, ардчилсан өөрчлөлтөө гүнзгийрүүлэхийг чармайж байлаа. Б.Цэрэндорж, Ц.Дамбадорж, А.Амар, Н.Жадамба нар дэлхийн хүчирхэг улс орнуудтай найрамдалт харилцаа тогтоох, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх, Монгол туургатныг нэгэн гэр улс болгон хөгжих зорилт дэвшүүлэн тавьж байв. Тэд ЗХУ-тай тогтоосон найрамдалт харилцаагаа бэхжүүлэхэд анхаарч, ДИУ-тай хэвийн харилцаа тогтоох талаар идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулахын сацуу Герман, Франц улсад хүүхдүүдээ сургах зэргээр харилцаж байв. Улс орноо хөгжүүлэх чиг хандлага, зөрөлдөөн
4.
Нийгэм, эдийн засгийн
хүрээнд “бусдыг мөлжихгүй нийтээр тэгш хөрөнгөжих”, “шашныг ариунаар мандуулах” зорилт тавьж, иргэдийн эрх чөлөө, сүсэг бишрэлийг хүндэтгэх бодлого барьж байв. Хувийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээг дэмжих зорилгоор дотоодын гаалийг 1925 оноос эхлэн хорогдуулж, 1928 онд бүрмөсөн халжээ. Гадаадын пүүс, аж ахуйн нэгжүүд тус улсын эдийн засагт чухал байр суурьтай байв. 1927 оны байдлаар тэд БНМАУ-ын дотоодын бараа, эргэлтийн гүйлгээний 67 хувийг гүйцэтгэж байв. 1926 оны 9-р сард засгийн газраас төр шашны хэргийг тусгаарлан явуулах тухай хуулийг баталжээ. Тухайн үед МАХН, “шашны номлол ба ардын төрийн ёс суртлын хооронд онц харшлалтай зүйлгүй” хэмээн тунхаглаж байв. Хуучны түшмэдийг ашиглах бодлого амжилттай хэрэгжиж байв. Гэвч Монголын удирдагчдын бодлого, үйл ажиллагаа большевик үзлийг дээдэлсэн Коминтерний удирдагчдын хатуу эсэргүүцэлтэй тулгарсан юм.
5.
ЗХУ, Коминтерн Монголд
төрийн эргэлт зохион байгуулсан нь 1927 оны сүүлчээр Коминтерн, МАХН-ын байдлын тухай хэлэлцээд “тус намын доторхи барууны хэлбэрэлтэй урьдахаас илүү ширүүн тэмцэх”-ээр шийдвэрлэжээ. 1928 онд Монголд Коминтерний төлөөлөгчийн газрыг И.Зайтер нар Монголд ирмэгцээ сөрөг хүчнийг зохион байгуулах ажлыг эхлүүлжээ. БХК(б)Н, МАХН-ын байдлын тухай хэлэлцээд “тус намын доторхи барууны хэлбэрэлтэй урьдахаас илүү ширүүн тэмцэх”-ээр шийдвэрлэжээ. 1928 онд Монголд Коминтерний төлөөлөгчийн газрыг И.Райтер нарын гурван хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулахаар тогтов. И.Райтер нар Монголд ирмэгцээ сөрөг хүчнийг зохион байгуулах ажлыг эхлүүлжээ. БХК(б)Н, МАХН-ын VII их хуралд Коминтерний төлөөлөгчөөр Б.Шмераль, М.Амагаев, В.Макдональд нарыг оролцуулахаар шийдвэрлэж, ажиллах заавар өгчээ. Коминтерний төлөөлөгчид Монголд ирмэгцээ “хөтөлбөрийг дээд зэргээр биелүүлэх боломжтой” гэж төвдөө мэдэгджээ. Тэд МАХН-ын ТХ-ны гишүүдтэй ганцаарчилсан уулзалт зохион байгуулж, тэднийг нам, төрийн удирдагчдын эсрэг түлхэж, улмаар намын сургуулийн оюутнууд, ЗХУ-д суралцагсдыг “дайрагч отряд” болгон ашиглахаар төлөвлөжээ.
6.
Мөн МАХН-ын их
хурлын өмнө хуралдсан бүгд хурлын үеэр зарим оролцогсдыг “боловсруулах”, айлган сүрдүүлэх, дарамтлах зэргээр ажиллаж, “барууны аюул” гэгчийг илчлэх ажлыг зохион байгуулсан байна. 1928 оны 10-12-р сард МАХН-ын VII, БНМАУ-ын V Их Хурал хуралджээ. Намын их хурал дээр тэдний түлхээсээр зүүн жигүүрийнхэн, эрх баригчдыг Коминтерн, ЗХУ-аас салан холдохыг оролдсон, Хятад, Японд дотночлон хандсан, улс орныг хөрөнгөтний замд оруулах гэсэн зэргээр буруутган шүүмжлэв. Мөн барууны хэлбэрэл гарлаа, эд бол “баруунтан”, “барууны бүлэг” хэмээн буруутгаж, ажил албанаас нь зайлуулжээ. Тэдний халааг П.Гэндэн, Ө.Бадрах, Б.Элдэв-Очир, З.Шижээ, Б.Лааган, Ц.Жигжиджав нар авчээ.
7.
БНМАУ-д нийгэм журмыг
хурдавчлан байгуулах оролдлого, үр дагавар Коминтерний түлхээсээр засгийн эрхэнд гарсан зүүнтнүүд Монголд нийгэм журам (социализм)-ыг шууд байгуулах чиг бодлогыг хэрэгжүүлж эхлэв. 1929 оны 12-р сарын 3-нд Коминтернээс тусгай зааврыг МАХН-ын ТХ-нд ирүүлж, “БНМАУ-ыг хөрөнгөтний бус замаар буюу нийгэм журмын замаар хөгжүүлэх төлөвлөгөө зохиож ажиллах, богино хугацаанд нийгэм журмыг байгуулахдаа ЗХУ-ын туршлагыг хэрэглэх тухай” заажээ. Коминтерний төлөөлөгч В.Кучумов дээрх зааврын үзэл санааг МАХН-ын VIII их хурлын тогтоолд (1930) тусгаснаар Монголд зүүний алдаа завхрал лавшран гүнзгийрэв. Энэ үед иргэдийг удам угсаа, хөрөнгө, үзэл бодол, шашин шүтлэгээр нь ялгаварлан гадуурхах явдал газар авч, язгууртан, чинээлэг иргэд, сүм хийдийн хөрөнгийг хураах, хамтралжуулах, гадаад худалдаанд онц эрх тогтоох, хувийн худалдаа, тээвэр, үйлчилгээг хязгаарлах, сүм хийдийг хаах, лам нарыг албадан хар болгох зэрэг кампанит ажлыг өрнүүлэв.
8.
Юуны түрүүнд нам
эвлэл, төрийн албанаас баруунтан хэмээгдэгсдийг “цэвэрлэх” ажлыг эхлүүлж, хагас жилийн дотор намын 18 мянган гишүүнээс 5 мянга гаруйг нь хөөжээ. Намыг нэг ангийн болгох, ядуу үгээгүй нарыг намд элсүүлэх ажил өрнүүлснээр 2 жилийн дотор МАХН 40 мянган гишүүнтэй болжээ. Монголд ажиллаж байсан гадаадын пүүс компанийн үйл ажиллагааг зогсоож, гадаад иргэдийг хөөн гаргах ажиллагааг эхлүүлж, экспортын гол бүтээгдэхүүн малын түүхий эд, ангийн арьс үсийг гадагш гаргах онц эрхийг улсын мэдэлд авчээ. Хувийн өмч, хувийн хөдөлмөрийг устгах, энгийн худалдаа, жин тээврийг шахах бодлого явуулав. Үүний улмаас бараа таваарын хомсдол нүүрлэж цай, гурил, будаа, даалимба эд бараагаар гачигдаж, амьдралын түвшин доройтоход хүрчээ. Шашинтай тэмцэхдээ хамгийн харгис аргыг хэрэглэж байв. Иргэдийн сүсэглэх, шүтэх эрхэнд халдаж, лам нарыг элдвээр хавчин хяхаж байлаа.
9.
Заяа бандида, Хамба
номун хан, Хүүхэн хутагт зэрэг нэр нөлөө бүхий лам нарыг баривчлан хороожээ. Сүм хийд, лам нарт албан татварын онцгой бодлого тулгажээ. 1930 оны байдлаар Монголын нийт мал сүргийн 12,8 хувь буюу 3 сая нь жасад харьяалагдаж байв. Жасын мал хөрөнгийг шууд хураах нь нам, засгийн нэр төрд халтай байсан тул жасын малыг ядуу хоосон ба дунд аж ахуйтнаар, хамтралд гэрээгээр маллуулах шийдвэр гаргав. Энэ дагуу 1930 оны 2-р сараас “жасын кампани” гэх бодлого хэрэгжүүлж, жасын малыг шилжүүлэн хариулуулах нэрээр хураан авчээ. Тэгснээр сүм хийдийн малын 87 хувь буюу 2,6 сая толгой мал улсын мэдэлд гарт шилжиж, бүх сүм хийдэд ердөө 392 мянган толгой мал үлджээ. Монголын нийгмийн чинээлэг хэсгийн мал хөрөнгийг хураах балмад ажиллагаа 1929 онд эхлэв. Феодалын хөрөнгө хураах Төв комиссыг 8 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулж, даргаар нь Х.Чойбалсанг томилжээ. Хөрөнгө хураах ажил 1932 оны эх хүртэл үргэлжилж, хуучны түшмэд, ноёд, язгууртан, хутагт хувилгаадын 1560 гаруй өрхөөс 11 сая орчим төгрөгийн хөрөнгө хураасан байна.
10.
Хөрөнгийг хураахдаа өрхийн
ам бүлийн тоог харгалзахгүйгээр 100 хувийн хөрөнгийг үлдээн түүнээс илүү гарсныгыхураах журмаар гүйцэтгэжээ. 100 хувь гэдгийг тооцохдоо 30 төгрөгийн хөрөнгийг 1 хувьтай тэнцүүлэн боджээ. Мөн энгийн чинээлэг ардын хөрөнгийг ч хураажээ. Зүүнтнүүд хамтралжуулах бодлогыг хүчлэн хэрэгжүүлэв. 1932 оны эх гэхэд 55000 өрхийг нэгтгэсэн 752 хамтралтай болжээ. Хамтрал нь дотроо коммун, артель, нөхөрлөл гэсэн хэлбэртэй байв. Малчдыг хамтралд албадан оруулж, хураасан малыг хамтралд хуваан өгчээ. Нийгэмчилсэн мал, хөрөнгө үрэгдэн шамшигдаж байсны улмаас 1930 онд 23,7 сая байсан мал ердөө 2 жилийн дотор 16,3 сая болж 7,4 сая толгойгоор хорогдсон юм. Тэрчлэн зүүнтнүүд засаг захиргааны уламжлалт хуваарийг өөрчлөн зохион байгуулав.
11.
12.
Зүүнтнүүдийн алдаатай бодлого,
үйл ажилагааны уршгаар БНМАУ-ын эдийн засаг, нийгмийн амьдрал гүн гүнзгий хямралд оров. Ард иргэд хэвийн аж төрөх боломжгүй болсноос нутгаа орхин хил даван нүүж эхэлжээ. 1930 оноос дүрвэх хөдөлгөөн эхэлж, 1932 оны дунд үе хүртэл үргэлжлэв. Одоогийн Ховд, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Баянхонгор, Өвөрхангай, Сүхбаатар, Дорноговь, Дундговь, Дорнод, Өмнөговь, Хөвсгөл аймгийг хамарчээ. Дүрвэгсдийн дотор лам, ноёд төдийгүй нам, эвлэлийн гишүүд, төрийн хууль тогтоох байгууллагын гишүүд хүртэл байжээ. Бүрэн бус мэдээгээр 42000 гаруй хүн дүрвэх хөдөлгөөнд хамрагдсан гэж үздэг. Төр, засгаас авч явуулсан арга хэмжээний үрээр нэлээд хэсэг нь эргэж ирсэн ба 1940 он хүртэл буцаж ирэх явдал үргэлжилсээр байжээ. 1932 оны зэвсэгт бослого, дүрвэх хөдөлгөөн
13.
Зэвсэг барин тэмцэх
явдал 1929 оноос эхэлжээ. 1930 оны хавар Чандмань уулын аймагт нэлээд зохион байгуулалттай тэмцэл эхэлж, түүнд лам голдуу 600 гаруй хүн оролцсон ч бослогыг цэргийн хүчээр даржээ. Шүүх таслах комиссын тогтоолоор 33 лам, 9 феодал, 25 ардыг олны өмнө буудан хороож, 40 гаруй хүнийг 10 жил хүртэл хорих ялаар шийтгэжээ. 1932 оны 4-р сарын 12-нд Хөвсгөл аймгийн Рашаант сумын Хялганатын хүрээнд зэвсэгт бослого дэгджээ. Босогчид зохион байгуулалтад орж, хуучин ноёныхоо нэрээр “Очирбатын яам” гэгчийг байгуулжээ. Тэд “шарын цэрэг” элсүүлэн, ойр зэргэлдээ орших сумдыг түйвээн хүрээгээ тэлсээр байв. Бодлогыг удирдаж байсан тэргүүн, жанжин, хувилгаад нь ард олны дургүйцэл, тэмцэл хөдөлгөөнийг далимдуулан хуучны байгууллыг дахин сэргээхийг эрмэлзэж байлаа.
14.
Босогчид замдаа тааралдсан
сургууль, хоршоо, хамтралыг тонон дээрэмдэх, усгах, орон нутгийн төр, захиргааны байгууллагын ажилтан, нам, эвлэлийн гишүүдийг баривчилж зүй бусаар тамлан хороох зэргээр ардын төрөөс өшөө хонзон авах шинжтэй болон хувирчээ. Тэдний дунд ардын засагт хамаг хөрөнгөө дээрэмдүүлсэн баячууд, шашин шүтээнээ доромжлуулсан сүсэгтэн нараас гадна нам, эвлэлийн гишүүд, захиргааны ажилтнууд, бүр Улсын Их, Бага хурлын гишүүд ч байжээ. Бослого хоромхон зуур хүчээ авч Дөрвөд (Увс), Ховд, Завхан, Алтай, Өвөрхангай, Архангай, Хөвсгөл, Өмнөговь аймгийг хамарчээ. Засгийн газраас зэвсэгт бослогыг дарах бүрэн эрхт комисс байгуулан ажиллуулж, Монгол ардын хувьсгалт цэрэг, ДХГ-ын тусгай морьт хорооны хүчээр даржээ. Зэвсэгт бослогын тухай Москвад байнга мэдээлж байв.
15.
Зарим эх сурвалжид
тэмдэглэснээр бослогыг дарахад Зөвлөлтийн улаан армийн анги салбр оролцсон байна. 1933 оны 4-р сарын 19-30-нд бослогын толгойлогчдыг шүүх хурал явагдаж, Ч.Самбуу, Ц.Жамц, Б.Түгж, Б.Аюурзана, Б.Жамсрандорж нарын 18 хүнд цаазлан хороох ял, 15 шүүгдэгчид хорих ял оноожээ. Энэхүү бослогыг Монголын түүх бичлэгт 1932 оны лам нарын бослого, хувьсгалын эсэргүү бослого гэж нэрийдэж байсан нь учир дутагдалтай юм. Учир нь энэ үйл явдалд зөвхөн лам нар бус Монголын нийгмийн бүхий л давхрааныхан оролцжээ. Зарим судлаачид 1932 оны бослогыг иргэний дайны шинж чанартай гэж үздэг.
16.
Гэрийн даалгавар Зүүнтнүүд засаг захиргаа,
нутаг дэвсгэрийн хуваарийг өөрчлөх болсон учир шалтгааныг тодорхойлох Гэрийн даалгавар Хөрөнгө хурааж, худалдаа, тээвэрт улсын онц эрх тогтоосны шалтгаан юу вэ? Гэрийн даалгавар Дүрвэх хөдөлгөөн, зэвсэгт бослого гарах болсон шалтгаан юу байсан бэ?