SlideShare a Scribd company logo
EUSKAL HERRIKO ERLIEBE
UNITATE NAGUSIAK
PIRINIOAK
Pirinioak (antzina euskaraz Auñamendiak) Iberiar Penintsula eta
Europako kontinentearen artean kokatutako mendilerroa da. 415
km-tan zehar hedatzen da mendebaldeko Bizkaiko golkotik.
Erdialdean 150 km-ko zabalera du. Mendebaldeko muturrean
Euskal Herria kokatua dago. Ezaugarri geologiko
nabarmenenetako bat bere disimetria da.
Iparraldeko isurialdean, Akitania, Languedoc-Rousillon eta
Erdialdeko Pirinioak eskualdeetan zehar hedatzen da.
Hegoaldean, Hego Euskal Herria, Aragoi eta Katalunia zeharkatzen
ditu. Andorrako estatu txikia Pirinioetan kokatua dago,
Kataluniaren ipar-mendebaldean parean.
Ez dira oso mendi altuak, egitura konplexuak daude (tektonikoki),
eta material paleozoikoz (granitoa, arbelak, kuartzitak eta
eskistoak) daude osatuta, baina hareharriak eta konglomeratuak
badaude ere.
Adib.: Aiako Harria, Bortziriak, Orotz-Betelu eta Kintoko
mendiguneak.
Kuartzitek paisaia malkartsuak sortzen dituzte. Ibaien jarduera
biziak haitzarte sakonak sortzen ditu.
Adib.: Bidasoa harana.
EUSKAL MENDIAK
Euskal Herria oso herri menditsua da. Euskal mendiak
aurrepirinioen mendebaldeko luzapena dira, hain garaiak ez diren
arren. Mendirik altuenak Pirinioetan daude, garaiena Hiru
Erregeen Mahaia izanik. Mendilerro gehienak mendebalde-ekialde
ardatzean kokatzen dira.
Araba eta Nafarroako hegoaldean Kantauriar mendilerroaren
ekialdeko muga dago eta horien artean Euskal Herriko arkuko
mendiak daude.
Arrokarik garrantzitsuena kareharria da, baina badira beste
material batzuetaz osatutako mendiak.
Adib.: Aiako Harria, granitoz osatua.

Arabako lautada
Aurrepirinioen barruko sakonunearen jarraipena da,
mendebaldetik, eta Iruñea-Gasteiz lotura errazten duena.
Bederatzi herrik osatzen dute ingurunea, udalerririk
garrantzitsuenak Gasteiz eta Agurain izanda. Guztira, 675 km2 ditu,
eta gutxi gorabehera 250.000 biztanle.
Bi ibai nagusi dira: Zadorra eta Araia ibaia.
Klima patroiak Euskal
Herriko beste toki
batzuetakoak baino
muturrekoak izaten
dira; tenperatura
diferentzia handiak
udatik negura, eta
goizetik gauera. Laino
egunak ohikoak
izaten dira udaberri
eta udazkenean,
baina euriaren
maiztasuna Euskal
Herriko baxuenen
artean dago.
EBROKO SAKONUNEA
Ebroko harana Iberiar Penintsulako ipar-ekialdean dagoen
eskualde luzea da, Ebro ibaiak zeharkatua. Ebrok Kantauriar
mendikatean iturburua eta Mediterraneo itsasoan ahoa ditu. Ebro
haraneko iparraldeko muga Pirinioek eta hegoaldekoa Iberiar
sistemak osatzen dituzte.
Guztira 40.000 km²-ko azalera eta 840 km-ko ditu. Bataz beste
200 metroko altuera du. Inguruko mendietan kontinente eta itsaskonglomeratuak eta erdialdean hareharriak, tupak, igeltsuak eta
kareharriak ditu. Iberiar penintsula eta europear kontinente
banatzen dituen faila baten gainean dago, aintzira bilakaturiko
antzinako itsaso baten gainean.

More Related Content

What's hot

Els paisatges agraris d'Espanya
Els paisatges agraris d'EspanyaEls paisatges agraris d'Espanya
Els paisatges agraris d'Espanya
professor_errant
 
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsular
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsularLes grans unitats morfoestructurals del relleu peninsular
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsularbenienge
 
Espainiako Erliebea III
Espainiako Erliebea IIIEspainiako Erliebea III
Espainiako Erliebea IIIMARIJE AGUILLO
 
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
Vicent Puig i Gascó
 
Franquisme segona part
Franquisme segona partFranquisme segona part
Franquisme segona part
Lourdes Escobar
 
Erliebearen faktore giltzarriak
Erliebearen faktore giltzarriakErliebearen faktore giltzarriak
Erliebearen faktore giltzarriakMARIJE AGUILLO
 
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressionsmalbert1
 
L’espai geogràfic espanyol
L’espai geogràfic espanyolL’espai geogràfic espanyol
L’espai geogràfic espanyolvicentaros
 
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAKEUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
IES F.J.Z. BHI
 
Unitat 2 2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
Unitat 2   2019-2020 - els climes d espanya i catalunyaUnitat 2   2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
Unitat 2 2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
jordimanero
 
5 Les Costes
5 Les Costes5 Les Costes
5 Les Costesmalbert1
 
Europako erliebea
Europako erliebeaEuropako erliebea
Europako erliebea
Raúl Muñoz Colón
 
RELLEU DE CATALUNYA
RELLEU DE CATALUNYARELLEU DE CATALUNYA
RELLEU DE CATALUNYA
UAL-USEE
 
Les grans unitats del relleu peninsular
Les grans unitats del relleu peninsularLes grans unitats del relleu peninsular
Les grans unitats del relleu peninsularvicentaros
 
Cims borrascosos
Cims borrascososCims borrascosos
Cims borrascosos
Sílvia Montals
 
Els paisatges vegetals peninsulars
Els paisatges vegetals peninsularsEls paisatges vegetals peninsulars
Els paisatges vegetals peninsularsvicentaros
 
Unitat 3 2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURA
Unitat 3   2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURAUnitat 3   2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURA
Unitat 3 2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURAjordimanero
 

What's hot (20)

Els paisatges agraris d'Espanya
Els paisatges agraris d'EspanyaEls paisatges agraris d'Espanya
Els paisatges agraris d'Espanya
 
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsular
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsularLes grans unitats morfoestructurals del relleu peninsular
Les grans unitats morfoestructurals del relleu peninsular
 
Carles Riba
Carles RibaCarles Riba
Carles Riba
 
Espainiako Erliebea III
Espainiako Erliebea IIIEspainiako Erliebea III
Espainiako Erliebea III
 
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
El relleu peninsular [modo de compatibilidad]
 
Franquisme segona part
Franquisme segona partFranquisme segona part
Franquisme segona part
 
Erliebearen faktore giltzarriak
Erliebearen faktore giltzarriakErliebearen faktore giltzarriak
Erliebearen faktore giltzarriak
 
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions
3 Unitats Exteriors: Serralades I Depressions
 
L’espai geogràfic espanyol
L’espai geogràfic espanyolL’espai geogràfic espanyol
L’espai geogràfic espanyol
 
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAKEUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
EUROPAKO ETA ESPAINIAKO PAISAIAK
 
Unitat 2 2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
Unitat 2   2019-2020 - els climes d espanya i catalunyaUnitat 2   2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
Unitat 2 2019-2020 - els climes d espanya i catalunya
 
5 Les Costes
5 Les Costes5 Les Costes
5 Les Costes
 
Europako erliebea
Europako erliebeaEuropako erliebea
Europako erliebea
 
RELLEU DE CATALUNYA
RELLEU DE CATALUNYARELLEU DE CATALUNYA
RELLEU DE CATALUNYA
 
Klimogramen analisia
Klimogramen analisiaKlimogramen analisia
Klimogramen analisia
 
Les grans unitats del relleu peninsular
Les grans unitats del relleu peninsularLes grans unitats del relleu peninsular
Les grans unitats del relleu peninsular
 
Cims borrascosos
Cims borrascososCims borrascosos
Cims borrascosos
 
Els paisatges vegetals peninsulars
Els paisatges vegetals peninsularsEls paisatges vegetals peninsulars
Els paisatges vegetals peninsulars
 
Unitat 3 2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURA
Unitat 3   2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURAUnitat 3   2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURA
Unitat 3 2017-18 - ELS RECURSOS DE LA NATURA
 
Espainiako klima
Espainiako klimaEspainiako klima
Espainiako klima
 

Viewers also liked

Euskal Herriko mapa fisikoa Elhuyar
Euskal Herriko mapa fisikoa ElhuyarEuskal Herriko mapa fisikoa Elhuyar
Euskal Herriko mapa fisikoa ElhuyarIES F.J.Z. BHI
 
Euskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakEuskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakjoncreba
 
Euskal Herriko mapa
Euskal Herriko mapaEuskal Herriko mapa
Euskal Herriko mapa
guesta1b4e15
 
EUSKAL HERRIKO MENDIAK
EUSKAL HERRIKO MENDIAKEUSKAL HERRIKO MENDIAK
EUSKAL HERRIKO MENDIAKkepakh
 
Euskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakEuskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakkesnaola
 
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOA
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOAMUNDUAREN AZTERKETA FISIKOA
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOAIES F.J.Z. BHI
 
Mendi eta ibaien mapa mutua
Mendi eta ibaien mapa mutuaMendi eta ibaien mapa mutua
Mendi eta ibaien mapa mutua
EderAnboto34
 
Euskal herria
Euskal herriaEuskal herria
Euskal herriamatxutxa
 
Euskal Herriko Mendiak
Euskal Herriko MendiakEuskal Herriko Mendiak
Euskal Herriko Mendiakprestakuntza
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
maitebeurko
 
Izaki Bizidunen Sailkapena
Izaki Bizidunen SailkapenaIzaki Bizidunen Sailkapena
Izaki Bizidunen Sailkapena
yolasanta
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunakpagoa
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
saraydelafuente
 
Izaki bizidunak / galdera batzuekin
Izaki bizidunak / galdera batzuekinIzaki bizidunak / galdera batzuekin
Izaki bizidunak / galdera batzuekin
Apuntes300
 
3 izaki bizidunak azterketa
3 izaki bizidunak azterketa3 izaki bizidunak azterketa
3 izaki bizidunak azterketaidoialariz
 
Nutrizioa
NutrizioaNutrizioa
Nutrizioaagorria
 
Ugalketa-funtzioa
Ugalketa-funtzioaUgalketa-funtzioa
Ugalketa-funtzioa
mertxeuropa
 

Viewers also liked (20)

Euskal Herriko mapa fisikoa Elhuyar
Euskal Herriko mapa fisikoa ElhuyarEuskal Herriko mapa fisikoa Elhuyar
Euskal Herriko mapa fisikoa Elhuyar
 
Euskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakEuskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiak
 
Euskal Herriko mapa
Euskal Herriko mapaEuskal Herriko mapa
Euskal Herriko mapa
 
EUSKAL HERRIKO MENDIAK
EUSKAL HERRIKO MENDIAKEUSKAL HERRIKO MENDIAK
EUSKAL HERRIKO MENDIAK
 
Euskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiakEuskal herriko mendiak
Euskal herriko mendiak
 
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOA
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOAMUNDUAREN AZTERKETA FISIKOA
MUNDUAREN AZTERKETA FISIKOA
 
Mendi eta ibaien mapa mutua
Mendi eta ibaien mapa mutuaMendi eta ibaien mapa mutua
Mendi eta ibaien mapa mutua
 
Euskal herria
Euskal herriaEuskal herria
Euskal herria
 
Euskal Herriko Mendiak
Euskal Herriko MendiakEuskal Herriko Mendiak
Euskal Herriko Mendiak
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
 
Izaki Bizidunen Sailkapena
Izaki Bizidunen SailkapenaIzaki Bizidunen Sailkapena
Izaki Bizidunen Sailkapena
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
 
Nutrizioa i
Nutrizioa iNutrizioa i
Nutrizioa i
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
 
Izaki bizidunak / galdera batzuekin
Izaki bizidunak / galdera batzuekinIzaki bizidunak / galdera batzuekin
Izaki bizidunak / galdera batzuekin
 
3 izaki bizidunak azterketa
3 izaki bizidunak azterketa3 izaki bizidunak azterketa
3 izaki bizidunak azterketa
 
Nutrizioa
NutrizioaNutrizioa
Nutrizioa
 
Izaki bizidunak
Izaki bizidunakIzaki bizidunak
Izaki bizidunak
 
Ugalketa-funtzioa
Ugalketa-funtzioaUgalketa-funtzioa
Ugalketa-funtzioa
 

Similar to 12.euskal herriko erliebea

4.lana
4.lana4.lana
4.lana
garazi
 
Aurkezpena 2. taldea
Aurkezpena 2. taldeaAurkezpena 2. taldea
Aurkezpena 2. taldea
mertxe.sainz
 
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
osgazbil
 
Euskal herria
Euskal herriaEuskal herria
Euskal herria
aitorelorrio
 
Lurreko gainazala Jon
Lurreko gainazala Jon Lurreko gainazala Jon
Lurreko gainazala Jon
elcasal5maila
 
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
0145203ziklo
 
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
FLEMINGVILLABONA
 
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12FLEMINGVILLABONA
 
1. Erliebea LH 6
1.  Erliebea LH 61.  Erliebea LH 6
1. Erliebea LH 6
MargaGutierrez
 
Mendiak eta sakoguneak
Mendiak eta sakoguneakMendiak eta sakoguneak
Mendiak eta sakoguneak
koldokoak
 
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturala
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta KulturalaEuskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturala
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturalagandabost
 
Araba 5 maila 11-12
Araba 5 maila 11-12Araba 5 maila 11-12
Araba 5 maila 11-12
FLEMINGVILLABONA
 
Europako geografia
Europako geografiaEuropako geografia
Europako geografia
Anasplentzia
 
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
EUSKAL HERRIKO IBAIAKEUSKAL HERRIKO IBAIAK
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
Sasoeta5maila
 

Similar to 12.euskal herriko erliebea (20)

4.lana
4.lana4.lana
4.lana
 
Aurkezpena 2. taldea
Aurkezpena 2. taldeaAurkezpena 2. taldea
Aurkezpena 2. taldea
 
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
2. gaia. Europako, Espainiako eta Euskal Herriko ingurua
 
Euskal herria
Euskal herriaEuskal herria
Euskal herria
 
Lurreko gainazala Jon
Lurreko gainazala Jon Lurreko gainazala Jon
Lurreko gainazala Jon
 
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
GURE SUSTRAIAK LURRARI LOTUZ.ANAITASUNA IKASTOLA 1
 
Amets Andoni
Amets AndoniAmets Andoni
Amets Andoni
 
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
Benafarroa Fleming 5.maila 11-12
 
Leire eta Ainhoa
Leire eta AinhoaLeire eta Ainhoa
Leire eta Ainhoa
 
99_yamada 4.proba.ppt
99_yamada 4.proba.ppt99_yamada 4.proba.ppt
99_yamada 4.proba.ppt
 
Irak6 30 31
Irak6 30 31Irak6 30 31
Irak6 30 31
 
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12
Zuberoa: Fleming 5.maila 11-12
 
1. Erliebea LH 6
1.  Erliebea LH 61.  Erliebea LH 6
1. Erliebea LH 6
 
Mendiak eta sakoguneak
Mendiak eta sakoguneakMendiak eta sakoguneak
Mendiak eta sakoguneak
 
Norvegia sara
Norvegia saraNorvegia sara
Norvegia sara
 
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturala
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta KulturalaEuskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturala
Euskal Herria (Gipuzkoak Eta Nafarroa)Poli Fisikoa Eta Kulturala
 
Araba 5 maila 11-12
Araba 5 maila 11-12Araba 5 maila 11-12
Araba 5 maila 11-12
 
Europako geografia
Europako geografiaEuropako geografia
Europako geografia
 
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
EUSKAL HERRIKO IBAIAKEUSKAL HERRIKO IBAIAK
EUSKAL HERRIKO IBAIAK
 
Euskadiko erliebea
Euskadiko erliebeaEuskadiko erliebea
Euskadiko erliebea
 

More from sonri15

Bizi funtzioak sonia
Bizi funtzioak soniaBizi funtzioak sonia
Bizi funtzioak sonia
sonri15
 
Ornodunak
Ornodunak Ornodunak
Ornodunak
sonri15
 
Ornogabeak sonia
Ornogabeak soniaOrnogabeak sonia
Ornogabeak sonia
sonri15
 
Hidrosfera
HidrosferaHidrosfera
Hidrosfera
sonri15
 
6 eboluzioa-sonia
6 eboluzioa-sonia6 eboluzioa-sonia
6 eboluzioa-sonia
sonri15
 
Atmosfera
AtmosferaAtmosfera
Atmosfera
sonri15
 
Herentzia dbh4.eusk
Herentzia dbh4.euskHerentzia dbh4.eusk
Herentzia dbh4.eusk
sonri15
 
Mineralak
MineralakMineralak
Mineralak
sonri15
 
1 zelula
1 zelula1 zelula
1 zelula
sonri15
 
Zelulenantolaketa
ZelulenantolaketaZelulenantolaketa
Zelulenantolaketa
sonri15
 
0 lurra
0 lurra0 lurra
0 lurra
sonri15
 
0 unibertsoa-orokorra
0 unibertsoa-orokorra0 unibertsoa-orokorra
0 unibertsoa-orokorra
sonri15
 
7 seres vivos y biodiversidad
7 seres vivos y biodiversidad7 seres vivos y biodiversidad
7 seres vivos y biodiversidad
sonri15
 
9 sencillos
9 sencillos9 sencillos
9 sencillos
sonri15
 
8 plantas-hongos
8 plantas-hongos8 plantas-hongos
8 plantas-hongos
sonri15
 
6 vertebrados
6 vertebrados6 vertebrados
6 vertebrados
sonri15
 
7 invertebrados
7 invertebrados7 invertebrados
7 invertebrados
sonri15
 
Herencia.cast
Herencia.castHerencia.cast
Herencia.cast
sonri15
 
2.landareak.hormonak
2.landareak.hormonak2.landareak.hormonak
2.landareak.hormonaksonri15
 
1.nerbio sistema
1.nerbio sistema1.nerbio sistema
1.nerbio sistemasonri15
 

More from sonri15 (20)

Bizi funtzioak sonia
Bizi funtzioak soniaBizi funtzioak sonia
Bizi funtzioak sonia
 
Ornodunak
Ornodunak Ornodunak
Ornodunak
 
Ornogabeak sonia
Ornogabeak soniaOrnogabeak sonia
Ornogabeak sonia
 
Hidrosfera
HidrosferaHidrosfera
Hidrosfera
 
6 eboluzioa-sonia
6 eboluzioa-sonia6 eboluzioa-sonia
6 eboluzioa-sonia
 
Atmosfera
AtmosferaAtmosfera
Atmosfera
 
Herentzia dbh4.eusk
Herentzia dbh4.euskHerentzia dbh4.eusk
Herentzia dbh4.eusk
 
Mineralak
MineralakMineralak
Mineralak
 
1 zelula
1 zelula1 zelula
1 zelula
 
Zelulenantolaketa
ZelulenantolaketaZelulenantolaketa
Zelulenantolaketa
 
0 lurra
0 lurra0 lurra
0 lurra
 
0 unibertsoa-orokorra
0 unibertsoa-orokorra0 unibertsoa-orokorra
0 unibertsoa-orokorra
 
7 seres vivos y biodiversidad
7 seres vivos y biodiversidad7 seres vivos y biodiversidad
7 seres vivos y biodiversidad
 
9 sencillos
9 sencillos9 sencillos
9 sencillos
 
8 plantas-hongos
8 plantas-hongos8 plantas-hongos
8 plantas-hongos
 
6 vertebrados
6 vertebrados6 vertebrados
6 vertebrados
 
7 invertebrados
7 invertebrados7 invertebrados
7 invertebrados
 
Herencia.cast
Herencia.castHerencia.cast
Herencia.cast
 
2.landareak.hormonak
2.landareak.hormonak2.landareak.hormonak
2.landareak.hormonak
 
1.nerbio sistema
1.nerbio sistema1.nerbio sistema
1.nerbio sistema
 

12.euskal herriko erliebea

  • 2. PIRINIOAK Pirinioak (antzina euskaraz Auñamendiak) Iberiar Penintsula eta Europako kontinentearen artean kokatutako mendilerroa da. 415 km-tan zehar hedatzen da mendebaldeko Bizkaiko golkotik. Erdialdean 150 km-ko zabalera du. Mendebaldeko muturrean Euskal Herria kokatua dago. Ezaugarri geologiko nabarmenenetako bat bere disimetria da. Iparraldeko isurialdean, Akitania, Languedoc-Rousillon eta Erdialdeko Pirinioak eskualdeetan zehar hedatzen da. Hegoaldean, Hego Euskal Herria, Aragoi eta Katalunia zeharkatzen ditu. Andorrako estatu txikia Pirinioetan kokatua dago, Kataluniaren ipar-mendebaldean parean. Ez dira oso mendi altuak, egitura konplexuak daude (tektonikoki), eta material paleozoikoz (granitoa, arbelak, kuartzitak eta eskistoak) daude osatuta, baina hareharriak eta konglomeratuak badaude ere. Adib.: Aiako Harria, Bortziriak, Orotz-Betelu eta Kintoko mendiguneak. Kuartzitek paisaia malkartsuak sortzen dituzte. Ibaien jarduera biziak haitzarte sakonak sortzen ditu. Adib.: Bidasoa harana.
  • 3. EUSKAL MENDIAK Euskal Herria oso herri menditsua da. Euskal mendiak aurrepirinioen mendebaldeko luzapena dira, hain garaiak ez diren arren. Mendirik altuenak Pirinioetan daude, garaiena Hiru Erregeen Mahaia izanik. Mendilerro gehienak mendebalde-ekialde ardatzean kokatzen dira. Araba eta Nafarroako hegoaldean Kantauriar mendilerroaren ekialdeko muga dago eta horien artean Euskal Herriko arkuko mendiak daude. Arrokarik garrantzitsuena kareharria da, baina badira beste material batzuetaz osatutako mendiak. Adib.: Aiako Harria, granitoz osatua. Arabako lautada Aurrepirinioen barruko sakonunearen jarraipena da, mendebaldetik, eta Iruñea-Gasteiz lotura errazten duena. Bederatzi herrik osatzen dute ingurunea, udalerririk garrantzitsuenak Gasteiz eta Agurain izanda. Guztira, 675 km2 ditu, eta gutxi gorabehera 250.000 biztanle. Bi ibai nagusi dira: Zadorra eta Araia ibaia. Klima patroiak Euskal Herriko beste toki batzuetakoak baino muturrekoak izaten dira; tenperatura diferentzia handiak udatik negura, eta goizetik gauera. Laino egunak ohikoak izaten dira udaberri eta udazkenean, baina euriaren maiztasuna Euskal Herriko baxuenen artean dago.
  • 4. EBROKO SAKONUNEA Ebroko harana Iberiar Penintsulako ipar-ekialdean dagoen eskualde luzea da, Ebro ibaiak zeharkatua. Ebrok Kantauriar mendikatean iturburua eta Mediterraneo itsasoan ahoa ditu. Ebro haraneko iparraldeko muga Pirinioek eta hegoaldekoa Iberiar sistemak osatzen dituzte. Guztira 40.000 km²-ko azalera eta 840 km-ko ditu. Bataz beste 200 metroko altuera du. Inguruko mendietan kontinente eta itsaskonglomeratuak eta erdialdean hareharriak, tupak, igeltsuak eta kareharriak ditu. Iberiar penintsula eta europear kontinente banatzen dituen faila baten gainean dago, aintzira bilakaturiko antzinako itsaso baten gainean.