Egokitzapena testu liburutik

1. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
1
ESPAINIA
ARO MODERNOAN
8
ARO MODERNOA
ERDI AROA 1.492
KOLONEK
AMERIKA
AURKITU ZUEN
ARO GARAIKIDEA
1789 FRANTZIAKO
IRAULTZA
Garai historiko bat da.
Amerikaren aurkikuntzatik (1492) Frantziako Iraultzara arte (1789)
300 urte (3 mende) iraun zuen.

2. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
2
EZAUGARRIAK
Europarrek beste
kontinente batzuk aurkitu
eta kolonizatu zituzten:
Errege-erreginek botere
handia zuten (Felipe II,
Carlos I…)
ARTE:
Errenazimentua
Barrokoa
Gizartea estamentutan antolatu
zen:
Noblezia eta kleroa
Eskulangileak, merkatariak eta
nekazariak

3. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
3
Ekonomiaren oinarria nekazaritza zen.
Merkataritzak eta eskulangintzak garapen handia izan zuten.
Bankariak oso garrantzitsuak ziren.
Errege-erreginei diru utzi zien gerrak finantziatzeko.
ARO MODERNOKO EKONOMIA

4. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
4
Aro modernoan, zientziak aurrerakada handia izan zuen.
Zientzia erakunde asko sortu ziren: museoak, behatokiak,
lorategi botanikoak, akademiak, elkarte ekonomikoak …
Nikolas Koperniko
astronomoak, Lurra Eguzkiaren
inguruan biratzen zela frogatu
zuen.
Artean, estilo berri bat sortu zen: ERRENAZIMENTUA.
Arte Greziarrean eta erromatarrean inspiratu ziren:
Artista garrantzitsuenak: Michelangelo, Leonardo da Vinci eta
Rafael.
ARTEA ETA KULTURA

5. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
5
INFORMAZIO BILATU:
Nor izan zen MIGUEL SERVET?
Eta JOHANES GUTENBERG?
Leonardo da VInci?

6. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
6
Osatu eskema.
Idatzi izen bana.
Aro Modernoko espainiar margolari bat 
Aro Modernoko espainiar idazle bat 
Aro Modernoko espainiar eskultore bat 
Inprenta, nork asmatu zuen?
Zer idatzi zuen Cervantesek?
kleroa
ARO MODERNOKO GIZARTEA
Pribilegiorik gabeak

7. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
7
Garai honetan, NABIGAZIOAN, aurrerakada handiak gertatu
ziren.
Orientazio tresna-berriak sortu zituztelako:
- Iparrorratza
- Karabelak (ontzi mota bat)
- Mapak…
KARABELA BATEN ATALEN IZENAK IDATZI
AMERIKAREN AURKIKUNTZA

8. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
8
Errege-erregina Katolikoek, 1.492an KRISTOBAL KOLONEN espedizioa
finantziatu zuten.
Kristobal Kolonek, Lurra
borobila zela uste zuen.
1.492ko abuztuaren 3an
Huelvako portutik atera
ziren Asiara iristeko asmoz.
Urriaren 12an Kolonek uste
zuen Asiara iritsi zirela
baina Karibeko uharte
batera iritsi ziren, San
Salvadorrera.

9. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
9
Kolonen bidaiaren eta gero, beste esploratzaile batzuk beste
lurraldeak “konkistatu zituzten”: Hernan Cortés (Mexico),
Francisco Pizarro (Peru)…
Hernán Cortés Francisco Pizarro
AMERIKAREN AURKIKUNTZAK
IZANDAKO ONDORIOAK
Espainia, Europako inperio boteretsuena bihurtu zen.
Munduko merkataritza asko handitu zen.
Produktu berriak Ameriketatik iritsi ziren: patata, tomatea, tabakoa,
kakaoa…
Europarrek Amerikara kafea eraman zuten.
Bidaiatzeko ete beste lekuak ezagutzeko interesa piztu zen.
Espainiarrek gaztelania eta erlijio katolikoa Amerikan zabaldu
zituzten, baita gaixotasun berriak Amerikarrentzat.
Amerikaren konkistaren ondorio negatiboak:
Indiar ugari hil zirela (edota zutela).
Esklabo bihurtu eta esklaboak Afrikatik eraman.

10. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
10
GALDERAK:
Nongoa zen Kolon?
Zer uste zuen Kolonek?
Nora iritsi nahi zuen Kolonek?
Noiz atera zen Huelvatik?
Nondik atera zen?
Ze produktu berri ekarri zuten Amerikatik?
Zergatik Argentinan, Txilen, Kolonbian … gaztelaniaz hitz
egiten dute?

11. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
11
Lotu:

12. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
12
Errege-erregina Katolikoek (ELISABET ETA FERNANDO), elkarrekin
gobernatu zuten lurralde asko: Gaztelako eta Aragoiko Koroa, Napoliko
erresuma (Italian), Afrikako iparraldeko lurralde batzuk, Nafarroako
Erresuma …
Garai hartan, lurralde musulman bakar bat geratzen zen
penintsulan: GRANADADO ERRESUMA NAZARIA.
Kultura–garapen handia izan zuten. Adibidez: ALHAMBRA ETA
GENERALIFE jauregiak eraiki zituzten:
ERREGE-ERREGINA KATOLIKOAK

13. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
13
1492an Errege-erregina Katolikoek Granada konkistatu zuten
eta musulmanen konkista amaitu zen.
Garai honetako erregeek botere handia zuten:
Karlos I.a Errege-erregina
Katolikoen biloba zen. Txikitatik
Espainiatik kanpoan bizi zen.
Espainiako tronua 1.561an hartu
zuen.
Frantzia izan zen bere etsai nagusia
Europako boterea lortzeko.
Felipe II.a, Karlosen semea zen.
Inperio handiena gobernatu zuen.
Bere garaian gerra asko izan ziren
eta gastu izugarriak sortu ziren.
Herritarrak gero eta pobreagoak
ziren.
Europan, Afrikan, Amerikan eta Asian lurraldeak zituen inperio bat,
gobernatu zuten.

14. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
14
1561ean, Felipe IIak, Madrilen finkatu zuen bere inperioaren hiriburua.
 Aipatu Errege-erregina Katolikoen izenak:
 Errege-erregina katolikoek ze lurralde gobernatu zuten?
 Noiz bukatu zen musulmanen konkista?
 Ze eraikin garrantzitsuak eraiki zituzten musulmanek
Granadan?
 Nork gobernatu zuen Espainiako inperio handiena?

15. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
15
Kolon Amerikara iritsi baino lehen, kontinente honetan MAIAK,
AZTEKAK ETA INKAK bizi ziren.
KONKISTAREN ONDORIO TXARRAK:
Gaixotasunak eraman zituzten eta bertako askok hil
ziren.
Afrikatik pertsona beltzak eraman zituzten eta lan
gogorrenak esklabo gisa erabiltzen ziren.
Amerindiarrek abusu handiak jasan zituzten eta herri
asko desagertu ziren.
KOLON AURREKO HERRIAK

16. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
16
INKAK MAIAK AZTEKAK
NON BIZI ZIREN Peru, Ekuador eta
Bolibiaren zati bat.
Mexikoko hegoaldean,
Guatemala, Honduras
Mexikoko harana.
EZAUGARRIAK Nekazari eta artisauak
ziren.
Urrezko artelanak egiten
zituzten.
Machu-Picchu hiria Inkek
egindako hiri bat zen.
Perun dago.
Inkek ez zuten idazketarik
landu eta marrazkiak
erabiltzen zituzten
komunikatzeko.
Nekazari eta artisau onak
ziren. Artoa biltzen zuten eta
uzta onak jasotzen zituzten.
Urrezko eta zilarrezko
apaingarriak egiten zituzten.
Eguzkia eta Ilargia bere
jainkoak ziren.
Piramideak eraiki zituzten.
Idazkera hieroglifikoa zuten.
Matematikari azkarrak ziren.
Nekazari onak ziren. Artisauak
ziren eta eskultura asko egin
zituzten.
Urrezko lanak egiten zituzten.
Idazkera hieroglifikoa
erabiltzen zuten.
Borrokalari onak ere izan ziren.
Eraikin handiak egin zituzten
bere jainkoentzat.
GOBERNU ERA Enperadoreak
gobernatzen zuen.
Hiri independentetan Enperadore batek
gobernatzen zuen.

17. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
17
Amerikako kolonietako gizartea horrela zegoen antolatuta:
Espainiarrak (jabeak ziren).
Mestizoak ( Espaniar eta indiarren seme-alabak).
Indiarrak (esplotatuak)
Beltzak (Afrikatik ekarrita, esklaboak ziren)
HIEROGLIFIKOAK:

18. GIZARTE ZIENTZIAK LH5 EGOKITZAPENA - SANTILLANA
www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blogspot.com IRUDIAK. Internet eta ARASAAC
18
AMERIKETATIK EKARRITAKO PRODUKTUAK:
PATATA ARTOA TOMATEA
PIPERRA KAKAOA TABAKOA
EUROPATIK ERAMANDAKO PRODUKTUAK:
ZALDIA Zenbait edari
alkoholdun BAZTANGA:
gaixotasuna, viruela
BEHIA TXERRIA ARDIA
MACHU PICCHU
Nork eraiki zuen?
Zer esan nahi du izenak?
Noiz topatu ziren hondarrak?