2. INTRODUCIÓN
●
●
A prehistoria abrangue un longo período de tempo que se inicia coa orixe da
especie humana, hai máis de dous millóns de anos, e dura ata a invención da
escritura (3.500 a.C.)
Distínguense varias etapas:
–
–
Neolítico
–
●
Paleolítico.
Idade dos Metais.
Os restos humanos máis antigos da Península Ibérica teñen unha antigüidade de
900.000 anos e foron descubertos en Atapuerca (Burgos).
3. FASES DA PREHISTORIA
P R E H IS T O R IA
ID A D E D E P E D R A
ID A D E D O S M E T A IS
ID A D E
P A L E O L ÍT IC O
N E O L Í T IC O
ID A D E
ID A D E
DO
DO
DO
COBRE
BRONCE
FERRO
6. ●
●
●
En África, hai seis millóns de anos, algúns primates iniciaron un lento proceso de
evolución, xurdindo os primeiros homínidos que, co paso do tempo, deron lugar á especie
humana.
Denomínase proceso de hominización ao conxunto de cambios que converteron os
primeiros primates en seres humanos: posición vertical e a marcha bípede, o
desenvolvemento do cerebro, a liberación das mans para fabricar utensilios, a
diminución do tamaño das mandíbulas e dos dentes, e a linguaxe foron algúns dos
cambios máis importantes.
Ainda que o primeiro ancestro humano foi o Australopithecus, considérase que o primeiro
ser humano foi o Homo habilis ao que lle seguiron o Homo erectus, o
Homo neanderthalensis e o Homo Sapiens Sapiens, este último co aspecto físico e a
complexidade cerebral do ser humano actual.
8. ●
●
O Paleolítico é o primeiro período da Prehistoria, que se inicia coa aparición do ser
humano. O termo significa pedra antiga.
As primeiras sociedades prehistóricas eran depredadoras, isto é, vivían da caza, da
pesca e da recolección de froitos.
●
Organizábanse en pequenos grupos (tribus)
●
Eran nómades e vivían en covas e sinxelas cabanas.
●
●
O homo erectus descubriu o lume e os neanderthalensis aprenderon a facelo mediante
distintas técnicas, o que lles permitiu quentarse, iluminar as covas, escorrentar os
animais e cociñar os alimentos.
A fabricación de instrumentos é un dos signos que diferencian a especie humana do
resto dos animais. Os seres humanos do Paleolítico axudábanse de instrumentos
elaborados de sílex, óso, madeira ou hasta que se foron perfeccionando co paso do
tempo. Exemplos: bifaces, raspadeiras, puntas de frecha, propulsores, anzois ou
arpóns.
12. ●
●
●
●
●
No Paleolítico xurdiron as primeiras crenzas relixiosas e mostras artísticas.
Os primeiros seres humanos mediante cerimonias rituais invocaban as forzas
da natureza para pedirlles que propiciaran a caza ou os protexesen.
Os primeiros enterramentos feitos polos neanderthais reflicten unha
preocupación polo que acontecía despois da morte.
Hai uns 30000 anos, o homo sapiens sapiens deixou mostras de pintura
sobre as paredes das covas e os abrigos rochosos (pintura rupestre), que se
pensa tiñan un significado propiciatorio da caza. As covas con pinturas serían
santuarios para as cerimonias rituais.
Tamén deixou mostras de arte mobiliar (plaquetas, estatuíñas, gravados…)
sobre óso, pedra e marfil, algunhas relacionadas co culto á fertilidade, como
as Venus Paleolíticas.
17. ●
Durante o Neolítico (“pedra nova”) os seres humanos comezaron a
producir alimentos:
–
Cultivando a terra (orixe da agricultura)
–
Domesticando animais (nacemento da gandaría).
●
Os historiadores falan de revolución neolítica.
●
Todo isto implicou cambios no seu estilo de vida:
–
–
Utilizaron novas técnicas como a elaboración de cerámica, o tecido e
a minaría.
–
●
Fabricaron novos instrumentos de pedra puída adaptados aos novos
labores agrícolas (machados, fouces, aixadas, muíños).
Volvéronse sedentarios e construíron os primeiros poboados.
A agricultura e a gandaría xurdiron de forma autónoma en varias rexións do
mundo: Iniciouse no Crecente Fértil e posteriormente en India, China,
América. A partires do VII milenio a.C. o neolítico espallouse por Europa.
22. ●
●
●
●
●
●
A metalurxia iniciouse no Oriente Próximo cara ao V milenio a.C. obtendo obxectos
de metal: cobre, bronce e ferro.
O uso da forxa, a fundición e a siderurxia foron as técnicas que se empregaron.
Actividades como a metalurxia supuxeron a división do traballo e a aparición dos
artesáns.
As novas mercadorías estimularon os intercambios xurdindo o comercio e
desenvolvéronse as primeiras técnicas de navegación e a roda.
As aldeas neolíticas fóronse transformando en verdadeiras cidades, con moitos
habitantes, edificios e murallas, gobernadas por xefes, reis ou caudillos, nas que
apareceron grupos sociais diferenciados, algunhos dos cales acumulaban riqueza e
poder.
En Europa, a partires do V milenio a.C., construíronse os megálitos, edificacións
con grandes pedras que tiñan finalidade conmemorativa, funeraria ou relixiosa
(culto): menhir, dolmen e crómlech.
RODA DE UR
METALURXIA
27. ●
●
●
●
●
●
●
A presenza de seres humanos na Península Ibérica remóntase ao Paleolítico inferior
(900.000 a.C. - 100.000 a.C.):
En Atapuerca atopáronse os restos máis antigos: o homo antecessor (uns 900.000
anos). Os primeiros poboadores vivían en campamentos ao aire libre.
En Galicia os restos datan de hai 500.000 anos e destacan os xacementos de Piteira,
Gándaras de Budiño e Arbo.
Do Paleolítico Medio (100.000 a.C. - 40.000 a.C) hai presenza de neanderthais. En
Galicia é salientable o xacemento de Cova Eirós (Triacastela).
Durante o Paleolítico Superior (40.000 a.C. - 10.000 a.C) o Homo Sapiens Sapiens
habitou toda a Península. En Galicia son característicos os depósitos de moluscos ou
cuncheiros.
As primeiras comunidades neolíticas apareceron no VI milenio a.C. na área
mediterránea. Nos depósitos máis antigos salienta a cerámica cardial, decorada con
incisión de cunchas
En Galicia, o neolítico desenvólvese a partires do 5.000 a. C, iniciándose dúas
manifestacións singulares: a construción de megalitos e os petroglifos.
CERÁMICA CARDIAL
28. AS PINTURAS RUPESTRES
ZONA CANTÁBRICA
●
Representacións
animais.
naturalistas
ÁREA MEDITERRÁNEA OU LEVANTINA
de
●
Técnica máis esquemática.
●
Figuras humanas e animais con gran
●
Polícromas e de cores vivas.
●
De gran tamaño.
●
Monócromas.
●
Cova de Altamira (Cantabria)
●
Valltorta.
dinamismo.
30. ●
●
●
●
●
●
●
No III milenio a.C. a metalurxia espallouse pola Península Ibérica.
Durante a Idade do Cobre (3.000 a.C – 1.700 a.C.) acadaron moita difusión
o megalitismo e a Cultura do Vaso Campaniforme. Destaca o poboado
de Los Millares.
En Galicia destacan os enterramentos megalíticos e o inicio da ourivería.
Na Idade do Bronce (1.700 a.C. - 1.000 a.C.) é salientable a cultura de
El Argar, no sueste da Península.
Galicia, rica en estaño, necesario para o bronce, son abundantes os
obxectos desta aliaxe. Xunto aos megálitos aparecen enterramentos en
cistas, pequeñas caixas formadas por catro pedras. Desta época é o
tesouro de Caldas de Reis.
O desenvolvemento da metalurxia do ferro que dá orixe á Idade do Ferro (I
milenio a.C.) iniciase coa chegada dos pobos colonizadores (celtas,
fenicios, gregos e cartaxineses.
En Galicia desenvolveranse os
incineración)
campos de furnas (necrópoles de
31. MEGALITOS E PETROGLIFOS EN GALICIA
DOLMEN DE DOMBATE
LABIRINTO DE MOGOR
CHAN DA ARQUIÑA
CAMPOLAMEIRO
CASA DA MOURA
CASTRIÑO DE CONXO
