2. INTRODUCIÓN
● A finais do século XV, o progreso na construción de barcos (carabelas) e nas técnicas
de navegación permitiulles aos navegantes europeos lanzárense ao descubrimento
de novas rutas marítimas.
● O mundo coñecido polos europeos ampliouse de xeito considerable: bordearon a
costa africana, alcanzaron as illas das Especias, chegaron ao continente americano e
deron a primeira volta ao mundo.
● Estes grandes descubrimentos xeográficos, realizados fundamentalmente por
portugueses e casteláns, abriron novas rutas comerciais e reactivaron os
intercambios.
● A chegada a América de Cristovo Colón ampliou os horizontes xeográficos ata daquela
coñecidos e sentou as bases do futuro Imperio español en América.
● A civilización europea impúxose en todos os continentes e formáronse grandes
imperios coloniais, sobre todo en América.
5. ● Na Idade Media, o comercio europeo con Oriente efectuábase a través da ruta da
seda, que percorría o Mediterráneo ata Constantinopla e logo atravesaba Asia.
En 1453, os turcos conquistaron Constantinopla e obstaculizaron o tránsito por
esta ruta.
● A necesidade de atopar novas vías comerciais para acceder aos produtos de
Oriente impulsou, a partires do XV, unha serie de grandes expedicións marítimas
a través do Atlántico. Como consecuencia, descubriuse un novo continente e
ampliouse o mundo coñecido polos europeos.
● Estas grandes expedicións foron posibles grazas á mellora da cartografía
(portolanos), a novos instrumentos de navegación (temón, compás, astrolabio) e
ao perfeccionamento da carabela, unha nave alta e forte.
● Os navegantes portugueses foron os primeiros en aventurarse cara ao Sur a
través do Atlántico:
– A ruta africana: chegaron ás illas Azores e Madeira e despois ao golfo de
Guinea (1460), onde crearon colonias para obter ouro, marfil e escravos. Máis
adiante, Bartolomeu Dias chegou ao cabo de Boa Esperanza (1488).
– A ruta da India: a expedición de Vasco da Gama alcanzou a India en 1498 e
abriu o camiño para novas expedicións ás illas das Especias (actual
Indonesia)
9. ● Cristovo Colón, un mariñeiro xenovés, pensaba que podía chegar a Asia navegando
cara ao Oeste, a través do Atlántico, sen ter que bordear África. Sabía que a Terra era
esférica, pero imaxinaba que o seu diámetro era máis pequeno e descoñecía a
existencia do continente americano.
● Colón presentoulles o seu proxecto aos Reis Católicos, e Isabel accedeu a financiar a
expedición, asinando as Capitulacións de Santa Fe (1492). Nelas establecíase que
Colón recibiría os títulos de "almirante da mar oceánica" e "vicerrei" das terras que
descubrise, así como a décima parte de todos os beneficios obtidos.
● Na súa primeira viaxe, Colón e a súa expedición partiron do porto de Palos a bordo
dunha nao (a Santa María) e dúas carabelas (a Pinta e a Niña). O
12 de outubro de 1492 chegaron á illa de Guanahaní, nas Bahamas, e logo exploraron
Cuba e A Española (actuais Haití e República Dominicana).
● Cando Colón e a súa tripulación chegaron ao Novo Mundo, crían ter alcanzado as
Indias Orientais, termo utilizado desde a Idade Media para designar Asia. Por iso,
denominaron Indias a estes territorios e indios aos seus habitantes.
● Colón efectuou tres viaxes máis, nas que percorreu as illas do Caribe e as costas de
América Central. Morreu en 1506, crendo que chegara a Asia.
● Os Reis Católicos pediron ao Papa que recoñecese a súa soberanía sobre as terras
descubertas para exploralas e evanxelizalas.
● Para evitar conflitos, asinouse o Tratado de Tordesillas (1494): Este documento
establecía unha liña imaxinaria, 370 leguas ao Oeste das illas de Cabo Verde, que dividía
as terras que se ían colonizar: ao Oeste do meridiano serían para Castela, e ao Leste,
para Portugal.
11. Descubre. Como se confirmou que a Terra é redonda
● As expedicións marítimas do século XVI permitiron ampliar os coñecementos
xeográficos da época.
● O proxecto de Colón baseárase en dúas ideas erróneas: unha circunferencia da
Terra menor que a real e a existencia dun único océano entre Europa e Asia,
isto é, descoñecíase o continente americano.
● En 1513, Vasco Núñez de Balboa atravesou o istmo de Panamá a pé e
descubriu un novo océano, o Pacífico. Isto confirmou que América era un novo
continente.
● Entre 1519 e 1522 levouse a cabo a primeira volta ao mundo. A expedición, dirixida
por Fernando de Magalláns, con Juan Sebastián Elcano como capitán, pretendía
atopar un paso marítimo entre os océanos Atlántico e Pacífico.
● A volta ao mundo demostrou que a Terra é redonda e que o seu diámetro é
maior do que pensaba Colón.
● O nome de América débese ao navegante italiano Américo Vespucio, que sostivo
que as terras descubertas por Colón pertencían a un novo continente.
14. ● O continente americano está habitado desde hai
máis de 20000 anos. Cando Colón chegou a
América atopouse con prósperas civilizacións
coñecidas como precolombinas.
● Os pobos precolombinos máis importantes
foron:
– Os maias: vivían ao Sur da península do
Iucatán e organizábanse en cidades-Estado.
Cultivaban millo, tiñan coñecementos de
astroloxía e matemáticas, e utilizaban unha
escritura xeroglífica.
– Os aztecas: desenvolveron un imperio no val
de México, con capital en Tenochtitlán. O
emperador concentraba o poder político e
relixioso. Eran guerreiros, vivían da
agricultura e do comercio e crearon
importantes cidades. Os seus templos tiñan
forma de pirámide en chanzos.
– Os incas: crearon un imperio nos altiplanos
dos Andes, con capital en Cuzco. O seu
emperador era considerado un deus (fillo do
Sol) e recibía o nome de Inca. Eran
agricultores, e construíron impresionantes
fortalezas de pedra: Machu Picchu
16. ● A conquista dos territorios americanos foi rápida debido á superioridade militar e científica
dos conquistadores, ao seu afán de riqueza e ás loitas internas entre os indíxenas.
– Hernán Cortés chegou a México en 1519 e en pouco tempo ocupou o Imperio azteca
(1521). Desde esa zona partiron expedicións que dominaron a península do Iucatán e
as actuais Guatemala (1523) e Honduras (1524).
– Pizarro conquistou o Imperio inca (1531-1533).
– Núñez Cabeza de Vaca explorou Florida, Texas e California.
– Almagro e Valdivia conquistaron Chile.
– Juan de Garay fundou Bos Aires.
– No océano Pacífico, os guipuscoanos Miguel López de Legazpi e Andrés de Urdaneta
conquistaron as illas Filipinas.
● Os novos territorios conquistados quedaron incorporados á Coroa de Castela. Neles
introducíronse a cultura, a relixión e as leis castelás. Ademais, chegaron clérigos para
evanxelizar aos indíxenas.
● O Imperio americano organizouse do seguinte xeito:
– Fundáronse dous vicerreinados (Nova España e Perú).
– Instauráronse os cabidos (para gobernar as cidades) e as audiencias (para as cuestións
relacionadas coa xustiza).
– Tamén se creou o Consello de Indias (1524), que lexislaba e asesoraba ao rei sobre os
asuntos americanos.
19. ● Os novos territorios americanos supuxeron unha importante fonte de ingresos
para Castela, e especialmente para a Coroa, que percibía o 20 % de todas as
riquezas e transaccións comerciais con América (tributo do quinto real).
● A Coroa repartiu terras entre os colonizadores e para cultivalas estableceu o
sistema de encomenda: consistía en asignarlle a un colono (encomendeiro) un
grupo de indíxenas, que eran obrigados a traballar ao seu servizo e pagarlle tributos,
a cambio de recibir instrución relixiosa, protección e alimentos.
● As minas (México e Bolivia) de ouro e prata pertencían á Coroa que cedía a súa
explotación a cambio da quinta parte do mineral extraído. Algúns indíxenas eran
obrigados a traballar nelas mediante un sorteo (mitas).
● A encomenda e mais a mita foron as fórmulas empregadas para a explotación da
man de obra indíxena.
● Dominicos como frei Bartolomé de las Casas, denunciaron a reiterada
explotación dos indios americanos por parte dos colonizadores.
● A Coroa promulgou as Leis das Indias (1542), que prohibiron a escravización dos
indíxenas e os recoñeceu como súbditos directos.
● O intenso comercio con América realizábase en barcos, que saían do porto de
Sevilla e chegaban aos portos de Veracruz, Nome de Deus e Cartaxena de
Indias
ECONOMÍA
21. SOCIEDADE
● Aínda que eran unha minoría, o poder político e económico
atopábase en mans dos colonizadores, que chegaban da
Península para exerceren todo tipo de cargos.
● Os crioulos eran os descendentes dos colonizadores
nacidos en América
● A maioría da poboación estaba constituída por amerindios de
diferentes etnias.
● Tamén foron numerosos os mestizos, fillos de indíxenas e
españois.
● Nas zonas onde a man de obra nativa era escasa, introduciuse
poboación negra de África para que traballasen como
escravos.
● Mulatos: fillos de españois e poboación escrava.
● A colonización tivo graves consecuencias demográficas
para os nativos debido á ausencia de defensas contra as
enfermidades levadas polos conquistadores e á práctica de
traballos forzosos.
