BELIMBING

Jabatan Pertanian Malaysia
Aras 7-17, Lot 4G-2, Wisma Tani, Presint 4
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62632 Putrajaya.
No. Tel: 03-8870 3000 No. Faks: 03-8888 6022
Laman Web: http://www.doa.gov.my
Tanaman Belimbing06 11/28/07 11:15 AM Page 1

NO.BK 14/07.06/10R
Cetakan Pertama 2006
© Hakcipta Jabatan Pertanian,
Kementerian Pertanian Dan Industri Asas Tani Malaysia 2006
Hakcipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana
bahagian, artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa juga
bentuk dan dengan apa cara pun sama ada secara elektronik,
fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin
bertulis daripada Urusetia Manual Tanaman, Jabatan Pertanian.
Manuskrip terbitan ini, konsep persembahan, suntingan dan rekaletak
disediakan oleh Urusetia Manual Tanaman, Jabatan Pertanian.
Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan dalam-Penerbitan
Manual tanaman belimbing = Averrhoa carambola.
ISBN 983-047-104-7
1. Carambola--Planting--Handbooks, manuals, etc. I. Malaysia. Jabatan
Pertanian.
634.6

MANUAL
TANAMAN
BELIMBING
Petunjuk Ke Arah
Pengurusan Tanaman Belimbing Yang
Bermatlamatkan Kepada Peningkatan Hasil,
Kualiti Yang Tinggi dan Keuntungan.
MANUAL
TANAMAN
BELIMBING
Jabatan Pertanian Malaysia
2006

i
MANUAL TANAMAN BELIMBING
1
KANDUNGAN
1. Pengenalan …………………………………………..............................……… 1-7
2. Penyediaan Kawasan Dan Penyediaan Bahan Tanaman ............................. 8
3. Penanaman ……………………………………………….................................. 12
4. Penjagaan Peringkat Vegetatif …………………………..........................….... 14
5. Penjagaan Peringkat Reproduktif …………………………............................. 22
Lampiran 1 : Program Pembajaan Tanaman Belimbing ……......................….. 30
Lampiran 2 : Bentuk Pokok Belimbing ………………………............................ 32
Lampiran 3 : Kawalan Serangga Perosak Belimbing …………....................…. 34
Lampiran 4 : Senarai Racun Serangga Untuk Kawalan Perosak Serangga .… 36
PENGENALAN
1. Belimbing (Averrhoa carambola L.) yang tergolong di dalam famili Oxalidaceae
boleh ditanam dengan jayanya di kawasan-kawasan tropika. Ia juga dikenali
sebagai belimbing manis atau belimbing segi dan dipercayai berasal dari
gugusan pulau-pulau Asia Tenggara, iaitu Indonesia, Malaysia, Kepulauan
Borneo, Thailand, Kemboja dan Filipina.
2. Penanaman belimbing secara besar-besaran di Malaysia bermula dari tahun
1980'an di Selangor (Serdang, Petaling, Ulu Langat dan Sepang), Perak (Larut
Matang dan Manjung), Pahang (Triang, Temerloh, Raub dan Bentong), Negeri
Sembilan (Jelebu dan Seremban) dan Johor (Muar, Batu Pahat dan Pontian). Di
antara klon-klon yang popular ialah B 2, B 10 dan B 17.
3. Buah belimbing kaya dengan vitamin A dan C. Buah yang masak enak dimakan
segar. Selain daripada itu buah belimbing boleh diproses untuk dijadikan jem,
jelly (lengkung), jeruk acar dan dijadikan minuman.
4. Pokok belimbing boleh ditanam di tanah mineral dan juga tanah berpasir atau
bekas lombong. Program pembajaan bagi tanaman ini bergantung kepada
jenis tanah. Pokok belimbing mula berbunga pada bulan ke 13 dan hasil
pertama dituai pada bulan ke 15. Hasil mencapai tahap yang stabil pada tahun
yang kesembilan (200 kg sepokok setahun). Pokok ini produktif sehingga
berumur 15-20 tahun. Anggaran hasil belimbing mengikut tahun penanaman
adalah seperti di Jadual 1.
Jadual 1: Anggaran Hasil Belimbing Pada Tahun yang Kedua Hingga ke-20
Selepas Penanaman.
Sumber: MARDI - Panduan Pengeluaran Belimbing
Tahun Hasil (tan/ha setahun)
2 16.6
3 27.7
4 41.5
5 49.5
6 49.8
7 55.3
8 60.9
9-20 66.4

3
2
5. Pemeriksaan serangga dan penyakit dibuat setiap bulan pada daun, buah,
batang dan akar untuk mengesan kejadian serangan. Jika ada serangan yang
serius, kawalan perlu dibuat mengikut syor-syor kawalan.
6. Spesifikasi piawaian dan gred belimbing (B 10) adalah seperti berikut:- Agak
bebas daripada kerosakan disebabkan kecederaan mekanikal dan penyakit,
kotoran, kecacatan dan sesuai untuk dimakan oleh manusia. Telah capai
peringkat kematangan yang mencukupi (indeks 2 - indeks 5). Penjelasan gred
dan saiz adalah seperti Jadual 2 di atas.
Jadual 2: Pengelasan Gred dan Saiz.
Gred Ketentuan Kelonggaran
(Maximum)
1 Kandungan bahan pepejal larut (Brix) > 8 5%
Seragam indeks warna 5%
Kesegaran 5%
Kerosakan 5%
Kecacatan (cacat rupa, cacat bentuk, kotor) 10%
Saiz yang seragam (berat > 200 g) 5%
2 Seragam indeks warna 5%
Kesegaran 5%
Kerosakan 10%
Kecacatan (cacat rupa, cacat bentuk, kotor) 10%
Saiz yang seragam (berat 120-200 g) 5%
Luar gred Buah yang tidak memenuhi ciri-ciri gred di atas
Sumber: FAMA
7. Di Malaysia, sebanyak 17 klon telah didaftarkan oleh Jabatan Pertanian.
Hanya 3 klon iaitu B 2, B 10 dan B 17 yang banyak ditanam. Klon B 2 (MAHA
66) seberat 150-200 g sebiji , sepanjang 8-12 cm dan bergaris pusat 8 cm. Isi
buah berwarna putih kehijauan, manis, berair dan bertekstur halus. Seginya
yang lembut menyebabkan buahnya cepat rosak. Klon ini banyak ditanam
sebagai pemberi debunga untuk meninggikan peratus pembentukan buah
klon lain.
8. Buah klon B 10 besar, 200-300 g sebiji. Sepanjang 12-14 cm dan 8 cm garis
pusat. Apabila masak, buahnya kuning keemasan, manis, mengandungi air
yang banyak dan tekstur yang halus serta beraroma. Kandungan pepejal larut
(TSS) purata ialah 8-10%. Klon ini mempunyai ciri yang baik untuk pasaran
antarabangsa.
9. B 17 (Belimbing Madu) ialah klon yang terbaru yang didaftarkan pada tahun
1988. Buahnya berbentuk silinder, berwarna merah keemasan, berserabut,
berair tetapi rangup dan pejal serta beraroma sederhana. TSS buah ialah 12-
18%.
10. Klon B 11 (Chan Yong 1) sangat kurang ditanam. Pokoknya yang kecil sangat
sesuai untuk pengendalian buah dan sebagai pemberi debunga untuk klon
yang terpilih seperti B 10 dan B 17. Buahnya kuning kemerahan, berserabut
dan berbentuk silinder dengan segi yang tebal.
11. Biasanya, pokok yang dibiakkan secara tampang akan mula mengeluarkan
bunga beberapa bulan selepas ditanam. Walau bagaimanapun, bunga pada
pokok yang berumur kurang daripada setahun perlulah dibuang supaya
pertumbuhan tampang pada peringkat awal tidak terganggu. Pokok mula
digalakkan untuk mengeluarkan hasil pada tahun yang kedua.

5
4
12. Buah yang banyak mudah didapati tetapi buah yang besar dan berbentuk
baik serta tidak diserang oleh serangga perosak sukar diperolehi. Saiz buah
boleh ditingkatkan dengan menjarangkan dan membalut buah.
13. Sebanyak 300-400 biji buah perlu dibuang bagi setiap 1,000 buah yang
terbentuk. Buah klon B 10 boleh dipetik setelah 42-45 hari dibalut.
14. Biasanya, musim puncak hasil ialah bulan April dan Disember. Di Malaysia,
hasil untuk pulangan keuntungan ialah 200 biji/pokok.
15. Belimbing mempunyai kadar pembentukan buah yang rendah (2.79-2.98%)
kerana tanaman ini memerlukan pendebungaan dari dua jenis benang sari
yang berbeza. Oleh itu, sistem campuran klon perlu diamalkan bagi
meninggikan hasil.
16. Sistem yang sering diamalkan adalah mencantumkan klon B 2 atau B 11 pada
satu dahan pokok B 10 atau B 17. Teknik ini akan membanyakkan peluang
untuk pendebungaan silang.
Prestasi Ketinggian, Saiz Kanopi dan
Ukurlilit Batang Tanaman Belimbing
Sumber: Pusat Pembangunan Komoditi, Jabatan Pertanian

7
6

9
8
PENYEDIAAN KAWASAN DAN PENYEDIAAN BAHAN TANAMAN

11
10
PENYEDIAAN KAWASAN DAN PENYEDIAAN BAHAN TANAMAN
(sambungan)

13
12
PENANAMAN

15
14
PENJAGAAN PERINGKAT VEGETATIF

17
16
PENJAGAAN PERINGKAT VEGETATIF (sambungan)

19
18

21
20

23
22
PENJAGAAN PERINGKAT REPRODUKTIF

25
24
Ikut syor pada label
PENJAGAAN PERINGKAT REPRODUKTIF (sambungan)

27
26

29
28

31
30
PROGRAM PEMBAJAAN TANAMAN BELIMBING LAMPIRAN 1

33
32
BENTUK POKOK BELIMBING LAMPIRAN 2
Bentuk terbuka tengah
Batang utama di pangkas pada peringkat awal pertumbuhan iaitu
pada paras 1 meter dari tanah. Di antara 3-4 dahan sisi dibiarkan
membesar dari batang utama tadi.
Bentuk dahan pandu terubahsuai
Rimbunan pokok dibentuk dengan mencantas dahan-dahan kecil
sisi sahaja. Dahan-dahan yang dikekal, bersaiz besar dan dibiar
meningkat ketinggian dan selepas 3 atau 5 tahun baru dibentuk.
Pemangkasan semula dahan utama perlu dilakukan lagi. Bentuk
dahan pandu terubahsuai kerapkali digemari kerana
pembungkusan dan pemetikan buah senang dilakukan.

35
34
,
Racun Perosak
yang sesuai
Mengikut syor
pada label
Mengikut syor
pada label
Sembur
racun perosak yang sesuai 2-5 minit
selepas lalat buah berkumpul.
KAWALAN SERANGGA PEROSAK BELIMBING LAMPIRAN 3

37
36
Diazinon Basura FW
Halex Malathion (5+EC, 84EC)
SK Malathion
GF - 120 Fruit Fly Bait
Lebaxycid 550 EC
Split 50 EC
Accurate - ACE / Decor
Cyper 50 EC
Cyper - Axe, Kencis
Oxytox 84
Pipertox 84.0
Glufosinate ammonium
Malathion
Spihosad
Chlorpyrifor + Cypermethrin
Senarai Racun Perosak Untuk Kawalan Serangga
LAMPIRAN 4
Senarai Racun Kulat Untuk Kawalan Penyakit
Senarai Racun Nematicid Untuk Kawalan Nematoda
Senarai Racun Rumpai Untuk Kawalan Rumpai Ladang Belimbing
Semburan hendaklah dilakukan secara berhemah. Ikuti arahan mengguna seperti
yang disyorkan serta patuhi Tempoh Dilarang Mengutip Hasil (TDMH) yang
dinyatakan pada lable keluaran racun perosak tersebut.

38
LAMPIRAN 5
MANUAL TEKNOLOGI BAHAGIAN KEJURUTERAAN :
BELIMBING
1. Infrastruktur Ladang (6 m x 6 m)
1.1 Jalan Ladang
Jalan ladang 3 m lebar = 100 m/hek
1.2 Parit
a) Parit Sekunder
Jenis Tanah Dimensi Parit
Liat (mineral) 2.0 m x 0.91 m x 1.52 m
Gambut 2.44 m x 0.91 m x 1.52 m
Masam 1.98 m x 0.61 m x 1.52 m
Pasir 2.44 m x 0.61 m x 1.52 m
b) Parit Ladang
Jenis Tanah Dimensi Parit Kepadatan Parit (m/hek)
Liat (mineral) 1.22 m x 0.61 m x 0.762 m 220 - 270
Gambut 1.22 m x 0.91 m x 0.91 m 164 - 180
Masam 1.06 m x 0.46 m x 0.762 m 200 - 220
Pasir 1.22 m x 0.46 m x 0.762 m 164
1.3 Kolam (Untuk Pengairan)
• Keperluan air untuk tanaman = 17.5 m3/sehektar/sehari
= 525 m3/sehektar/sehari
• Saiz kolam pada 80% simpanan air = 656 m3 atau
(takungan air untuk satu bulan kemarau) 16 m x 10 m x 4 m
1.4 Sistem Pengairan
Pengairan renjis (mini springkler)
2. Pengurusan Pengairan
a) Siraman mengikut keperluan pokok
• Pokok muda 7 liter/pokok/hari
• Pokok separa matang 25 liter/pokok/hari
• Pokok matang 63 liter/pokok/hari
Atau
b) Siraman mengikut bacaan tensiometer seperti berikut:
Jenis Tanah Mula Siram Tamat Siram
Tekstur kasar (pasir) 30-40 centibar 10 centibar
Tekstur sederhana (loam) 40-50 centibar 20 centibar
Tekstur halus (liat) 50-60 centibar 30 centibar

BELIMBING

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to BELIMBING

Similar to BELIMBING (20)

More from Ridzaludin

More from Ridzaludin (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

BELIMBING