1. .Το καλύτερο και γνησιότερο δείγμα της Ελληνικής των
χρόνων της Κοινής είναι η γλώσσα του Ευαγγελίου. Είναι η
Ελληνική όπως εξελίχθηκε στον προφορικό λόγο ως συνέχεια της
Αττικής διαλέκτου που επικράτησε στην Κοινή. Είναι το πιο
αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρώτης πραγματικά Κοινής
ελληνικής γλώσσας, αυτής που προέκυψε από την επικράτηση της
Αττικής με βαθμιαία υποχώρηση των λοιπών διαλέκτων. Αυτής
της κοινής προφορικής γλώσσας εξέλιξη υπήρξε η απλή
προφορική γλώσσα, ή δημοτική, που διαρκώς μεταβαλλόμενη
χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.
.Ωστόσο, η γλώσσα του Ευαγγελίου ως γλώσσα αναφοράς της
χριστιανικής θρησκείας, που επηρέασε τη χριστιανική γλωσσική
παράδοση σε όλες τις μορφές και σε όλη της την έκταση (στην
πατερική θεολογία, στη Θεία Λειτουργία, στην υμνογραφία, στην
αγιογραφία, στην απέραντη χριστιανική θεολογία, στο κήρυγμα,
στην κατήχηση κ.λπ.), άσκησε μεγάλη επίδραση στην ελληνική
γλώσσα, ομιλούμενη και γραπτή, σε όλα τα στάδια της εξέλιξής
της. Η απλή καθημερινή γλώσσα είναι γνωστό ότι διασώζει
πλήθος λέξεων και εκφράσεων που προέρχονται, άμεσα ή
έμμεσα, από τη γλώσσα του Ευαγγελίου.
.Αληθινή ποίηση γραμμένη σε απλούστερη λόγια γλώσσα, η
εκκλησιαστική υμνογραφία υπηρετεί την επικοινωνία με τον Θεό,
συγκινεί και συναρπάζει. Μολονότι θα περίμενε κανείς πως μία
ποίηση γραμμένη στη λόγια γλωσσική παράδοση (ενίοτε και με
Η Γλώσσα του Ευαγγελίου και της
βυζαντινής υμνογραφίας

2. αρχαϊστικά στοιχεία) θα άφηνε αδιάφορους τους πιστούς, εν
τούτοις συμβαίνει το αντίθετο. Οι ύμνοι της Εκκλησίας ψάλλονται
με κατάνυξη από το εκκλησιαζόμενο πλήρωμα της Εκκλησίας,
ασχέτως μορφώσεως, ηλικίας, τόπου και χρόνου.
.Ο υμνογράφος της Εκκλησίας έχει διττό στόχο: να υπηρετήσει
τα εκκλησιαστικά δρώμενα και συγχρόνως να λειτουργήσει ως
κοινή έκφραση του λαού, ως γλωσσική και βιωματική μαζί
συμμετοχή των πιστών στα δρώμενα. Ο υμνογράφος πρέπει να
συγκινήσει ως ποιητής, αλλά και να αποτελέσει τη φωνή των
πιστών που πρέπει να εκφράζονται μέσα από τη δική του ποίηση,
από τα δικά του λόγια, με τη δική του φωνή.
.Στα τροπάρια που περιγράφουν και σχολιάζουν με λόγο και με
μέλος το Θείο Δράμα, ο πιστός συμμετέχει βιωματικά άλλοτε στο
μοιρολόι της μάνας-Παναγίας για τον άδικα Εσταυρωμένο της
γιό, άλλοτε στα γεμάτα πικρία λόγια του Χριστού για τη
συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι του, άλλοτε στην
αγανάκτηση του υμνογράφου για την αχαριστία του κόσμου,
άλλοτε στη μεγαλοσύνη και την έμπρακτη αγάπη του Ιησού για
τους διώκτες του και σε ποικίλα άλλα συναισθήματα που
γεννώνται από την ποίηση του υμνογράφου. Γενικότερα,
συγκινείται και συμμετέχει έντονα και βιωματικά ο αποδέκτης
αυτής της ποίησης, ο πιστός, όπως συμβαίνει με κάθε μορφή
μεγάλης ποίησης. Εδώ είναι που η υμνογραφία υπερβαίνει τον
απλό τελετουργικό της χαρακτήρα, υπερβαίνει τη λειτουργική
τεχνική, για να περάσει στον χώρο της τέχνης, της τέχνης του
λόγου, στην τέχνη της ποίησης.

3. .Σημαντικός για τον τομέα της υμνογραφίας ήταν ο Ιωσήφ ο
υμνογράφος ο οποίος ήταν σημαντικός μουσικός και ποιητής της
βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής. Γεννήθηκε το 840. Έγραψε
πολυάριθμους κανόνες των δεσποτικών και θεομητορικών
εορτών και σε αγίους. Ένα από τα ωραιότερα ποιήματά του είναι
ο κατανυκτικότατος κανόνας του Ακάθιστου Ύμνου «Χριστού
βίβλον έμψυχον». Συμπλήρωσε την «Οκτόηχο» του Ιωάννη
Δαμασκηνού, και πρόσθεσε 48 κανόνες με το όνομα «Ιωσήφ».
Έργα του τυπώθηκαν το 1610 και 1640 στη Βενετία. Απεβίωσε το
883.
. Η εκκλησιαστική και υμνογραφία ανοίγει την αρχή της
στους αποστολικούς χρόνους. Υπάρχουν σαφείς μαρτυρίες για
ύπαρξη και χρήση ύμνων στους πρώιμους Χριστιανικούς
χρόνους. Τους πρώτους ύμνους αποτελούσαν ρυθμικά χωρία της
Παλαιάς Διαθήκης και κυρίως οι Ψαλμοί του Δαβίδ. Ακόμα οι
πρώτοι Χριστιανοί χρησιμοποιούσαν ως ύμνους διάφορα ρυθμικά
χωρία της Καινής Διαθήκης. Από τους αρχαιότερους ύμνους της
Εκκλησίας είναι ο λεγόμενος «ύμνος του λυχνικού» ή «επιλύχνιος
ευχαριστία», που ψάλλεται και σήμερα στην ακολουθία του
Εσπερινού :
«Φως Ιλαρόν
αγίας δόξης
αθανάτου Πατρός
ουρανίου, αγίου, μάκαρος
Ιησού Χριστέ…»

4. . Το κοντάκιο είναι υμνογραφική σύνθεση που αποτελείται
από το προοίμιο και ένα σύστημα στροφών που λέγονται οίκοι. Ο
πρώτος οίκος αποτελεί μουσικό και ποιητικό πρότυπο, το οποίο
ακολουθούν οι επόμενες στροφές. Η στιχουργική δομή του
προοιμίου διαφέρει, αλλά το προοίμιο συνδέεται με τους οίκους
με το κοινό εφύμνιο ή ανακλώμενο : η τελευταία φράση του
προοιμίου και των οίκων είναι κοινή (π.χ. «Χαίρε Νύμφη
Ανύμφευτε»). Κοινός είναι και ο μουσικός ήχος του προοιμίου
και των οίκων. Οι οίκοι του κοντακίου συνδέονται με την
ακροστιχίδα. Η ακροστιχίδα σχηματίζεται με τα αρχικά γράμματα
του πρώτου στίχου όλων των οίκων και είναι είτε αλφαβητική
είτε σχηματίζει σύντομη φράση σχετική με τον ύμνο ή τον ποιητή.
. Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί σχετικά με το άλυτο
πρόβλημα της προέλευσης και εξέλιξης του κοντακίου. Σύμφωνα
με μια παλιά άποψη, πατέρας του είδους είναι ο Ρωμανός.
¨Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πως το κοντάκιο είναι
δημιούργημα της Συριακής Υμνογραφίας και πέρασε στο
Βυζάντιο κυρίως με τον Ελληνοσύρο Ρωμανό. Υποστηρίζεται
ακόμα ότι το κοντάκιο είναι καθαρά ελληνικό δημιούργημα που
εξελίκτηκε από τη χριστιανική ευχή χωρίς ξένες επιδράσεις. Οι
πιο σύγχρονες απόψεις, χωρίς να αμφισβητούν τις συριακές
επιδράσεις, υποδεικνύουν τις ρίζες του είδους στην ελληνική
υμνογραφική παράδοση.

5. .Ο Λέων Βύζας ή Βυζάντιος είναι υμνογράφος και
ασματογράφος της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής ήταν
σύγχρονος του Γερμανού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Έκανε πολλά έργα που ψάλλονται σήμερα σε διάφορες εορτές. Ο
Γρηγόριος Μπούνης ο Αλιάτης ήταν ασματογράφος.Άκμασε στην
Κωνσταντινούπολη. Ο Μωάμεθ Β' τον άκουσε να ψάλλει και τον
προσκάλεσε αμέσως να διδάξει και στους μωαμεθανούς ψάλτες
της μουσική του γραπτώς. Αρχικά αρνήθηκε, διότι όπως είπε η
γραφή των δύο λαών διαφέρει σημαντικά, αλλά όπως φαίνεται οι
μουεζίνιδες φρόντισαν και έμαθαν την βυζαντινή εκκλησιαστική
μουσική προφορικά.
.Ο Γερμανός υπήρξε αξιόλογος συγγραφέας και
υμνογράφος. Τα σημαντικότερα έργα του είναι: Περὶ αἱρέσεων
καὶ συνόδων, Διάλογοι περὶ ὅρου ζωῆς, Ἐπιστολαὶ δογματικαί,
Ἐγκώμιον εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου. Η επιστημονική
έρευνα δεν έχει ακόμη επιλύσει το θέμα της πατρότητας πολλών
έργων του, κυρίως υμνογραφικών, που αποδίδονται σε αυτόν ή
στον ομώνυμό του Γερμανό Β΄. Μία εκδοχή, η οποία
υποστηρίζεται μεταξύ άλλων και από τον καθηγητή Βυζαντινής
Φιλολογίας Ν. Β. Τωμαδάκη, αναφέρει το όνομά του ως μελωδού
του Ακάθιστου Ύμνου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι
μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800
από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως
δημιουργό του ύμνου

6. . ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις
περιπεσούσα γυνή, την σην αισθομένη Θεότητα μυροφόρου
αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού
κομίζει. Οίμοι! λέγουσα, ότι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος
ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος έρως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της
θαλάσσης το ύδωρ κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της
καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.
Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας, αποσμήξω τούτους
δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις ων εν τω
Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω
φόβω εκρύβη.
Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους τις
εξιχνιάσει, ψυχοσώστα Σωτήρ μου; Μη με την σην δούλην
παρίδης, Ο αμέτρητον έχων το έλεος.
https://byzancepro.wordpress.com

7. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1.Τι γνωρίζετε για την γλώσσα του Ευαγγελίου;
2.Τι διασώζει η απλή καθημερινή γλώσσα;
3.Τι είναι η αληθινή ποίηση;
4.Τι στόχο έχει ο υμνογράφος της εκκλησίας;
5.Ποιος υμνογράφος ήταν σημαντικός για τον
τομέα της υμνογραφίας;
6.Ποιοι είναι η αρχαιότερη εκκλησιαστικοί ύμνοι;
8. Τι είναι το κοντάκιο;
9.Τι πιστεύουν πολλοί επιστήμονες ότι είναι το
κοντάκιο και τι ακόμα υποστηρίζεται για αυτό;
10.Ποιός είναι ο Λέων Βύζας;
11.Ποια είναι τα σημαντικότερα έργα του
Γερμανού Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως;
Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Καφέ Παρασκευή