Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án)

Ng©n hµng c©u hái kinh tÕ chÝnh trÞ
C©u 1: T¹i sao nãi sù s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng
x· héi vµ lao ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña x· héi loµi ngêi, ý
nghÜa cña viÖc nghiªn cøu nguyªn lý ®ã ®èi víi níc ta
C©u 2: Ph©n tÝch çc yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt
C©u 3: Ph©n tÝch ®èi tîng nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin.
Quy luËt kinh tÕ lµ g×? T¹i sao kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin l¹i nghiªn cøu çc
quy luËt kinh tÕ
C©u 4: Ph©n tÝch néi dung, ph¬ng ph¸p trõu tîng hãa cña kinh tÕ chÝnh
trÞ. H·y so s¸nh vËn dông ph¬ng ph¸p nãi trªn cña C.M¸c víi çc nhµ chÝnh trÞ
t s¶n cæ ®iÓn
C©u 5: Th«ng qua viÖc ph©n tÝch çc chøc n¨ng cña kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c
- Lªnin. Anh chÞ lµm râ vai trß vµ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu kinh tÕ chÝnh trÞ
C©u 6: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn t tëng kinh tÕ t b¶n cña chñ
nghÜa träng th¬ng vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy?
C©u 7: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn, t tëng kinh tÕ c¬ b¶n cña
chñ nghÜa träng n«ng vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy?
C©u 8: Tr×nh bµy quan niÖm vÒ gi¸ trÞ, tiÒn tÖ, lîi nhuËn, ®Þa t« cña
A§am Smith (1723-1790) vµ nhËn xÐt çc quan niÖm trªn
C©u 9: Tr×nh bµy quan niÖm vÒ gi¸ trÞ, tiÒn tÖ, lîi nhuËn, tiÒn l¬ng, ®Þa t«
cña D.Riçc®« (1772-1823) vµ nhËn xÐt cña çc quan niÖm trªn
C©u 10: Ph©n tÝch çc ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn vµ t tëng c¬ b¶n cña
häc thuyÕt KEYNES (1883-1946), ý nghÜa thùc tiÔn cña viÖc nghiªn cøu vÊn
®Ò nµy
C©u 11: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn ra ®êi cña kinh tÕ hµng hãa vµ u thÕ cña s¶n
xuÊt hµng hãa so víi kinh tÕ tù nhiªn
C©u 12: Ph©n tÝch hai thuéc tÝnh cña hµng hãa vµ quan hÖ gi÷a hai thuéc
tÝnh ®ã víi tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng hãa
C©u 13: Ph©n tÝch mÆt lîng cña gi¸ trÞ hµng hãa vµ çc nh©n tè ¶nh hëng
®Õn lîng gi¸ trÞ hµng hãa
C©u 14: Ph©n tÝch nguån gèc b¶n chÊt chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
C©u 15: Ph©n tÝch néi dung, yªu cÇu t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong
nÒn s¶n xuÊt hµng hãa, sù biÓu hiÖn cña quy luËt nµy trong çc giai ®o¹n ph¸t
triÓn cña chñ nghÜa t b¶n nh thÕ nµo?
C©u 16: ThÕ nµo lµ thÞ trêng? Mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng x·
1

héi víi thÞ trêng, ph©n tÝch çc chøc n¨ng cña thÞ trêng
C©u 17: Ph©n tÝch néi dung cña quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ, vai trß cña quy
luËt nµy ®èi víi chÝnh phñ trong viÖc qu¶n lý vÜ m« lu th«ng tiÒn tÖ vµ l¹m
ph¸t
C©u 18: Ph©n tÝch néi dung cña quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt cung
cÇu, ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu quy luËt nµy ®èi víi chÝnh phñ vµ s¶n xuÊt
doanh nghiÖp
C©u 19: Ph©n tÝch néi dung vµ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ thÞ trêng, gi¸ c¶
s¶n xuÊt, gi¸ c¶ ®éc quyÒn, víi g¸i trÞ hµng hãa vµ víi gi¸ c¶ thÞ trêng
C©u 20: Tr×nh bµy çc kh¸i niÖm c¬ b¶n cña t¸i s¶n xuÊt x· héi. Ph©n
tÝch m« h×nh t¸i s¶n xuÊt theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u, theo anh (chÞ) cÇn cã
®iÒu kiÖn g× ®Ó thùc hiÖn hai m« h×nh trªn
C©u 21: Ph©n tÝch çc kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ý nghÜa cña viÖc
nghiªn cøu nµy ®èi víi chñ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
C©u 22: T¸i s¶n xuÊt x· héi cã nh÷ng néi dung g×? Ph©n tÝch néi dung
s¶n xuÊt søc lao ®éng, ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu néi dung nµy vµo thùc tiÔn
níc ta hiÖn nay
C©u 23: Ph©n tÝch kh¸i niÖm vµ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ
mèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. LÊy vÝ dô vµ cho gi¶i ph¸p kh¾c phôc khi t¨ng
trëng kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn cïng chiÒu víi tiÕn bé kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi.
C©u 24: Ph©n tÝch çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña t¸i s¶n xuÊt x· héi
hay hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trong t¸i s¶n xuÊt. T¹i sao nãi kÕt hîp hiÖu qu¶
kinh tÕ víi hiÖu qu¶ x· héi lµ ®Æc trng cña ®Þnh híng XHCN
C©u 25: Ph©n tÝch sù chuyÓn hãa tiÒn tÖ thµnh t b¶n. Theo anh (chÞ) ®iÒu
kiÖn g× quyÕt ®Þnh tiÒn tÖ biÕn thµnh t b¶n. T¹i sao?
C©u 26: Ph©n tÝch hµng hãa søc lao ®éng vµ sù kh¸c nhau gi÷a hµng hãa
nµy víi hµng hãa th«ng thêng. H·y cho biÕt mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a
gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ tiÒn l¬ng díi chñ nghÜa t b¶n
C©u 27: Ph©n tÝch mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a søc lao ®éng vµ lao
®éng. Sù kh¸c nhau nµy cã ý nghÜa g× ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh b¶n chÊt tiÒn l¬ng
díi chñ nghÜa t b¶n
C©u 28: Ph©n tÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ nh÷ng kÕt luËn
(nhËn xÐt) tõ qu¸ tr×nh ®ã. T¹i sao nã s¶n xuÊt ra qu¸ tr×nh thÆng d lµ quy luËt
kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t b¶n
C©u 29: ThÕ nµo lµ ngµy lao ®éng vµ tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. Ph©n tÝch
2

ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi vµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ
thÆng d t¬ng ®èi, ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy
C©u 30: Ph©n tÝch ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ so
s¸nh ph¬ng ph¸p nµy víi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuy nghÜa cña
viÖc so s¸nh hai ph¬ng ph¸p nµy
C©u 31: T¹i sao nãi gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch lµ h×nh th¸i biÕn tíng cña
gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi. Sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch víi gi¸
trÞ thÆng d t¬ng ®èi. Sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ t¬ng lîng gi÷a gi¸ trÞ thÆng d
siªu ng¹ch vµ lîi nhuËn siªu ng¹ch
C©u 32: Ph©n tÝch néi dung, vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d vµ sù biÓu
hiÖn cña nã trong giai ®o¹n CNTB do c¹nh tranh vµ CNTB ®éc quyÒn
C©u 33: ThÕ nµo lµ t b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn, t b¶n cè ®Þnh vµ t
b¶n lu ®éng? Ph©n tÝch c¨n cø vµ ý nghÜa ph©n chia hai cÆp ph¹m trï
C©u 34: So s¸nh gi¸ trÞ thÆng d víi lîi nhuËn, tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d víi
tû xuÊt lîi nhuËn. Tèc ®é chu chuyÓn cña t b¶n cã ¶nh hëng nh thÕ nµo ®èi víi
quy m« cña t b¶n ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, ®èi víi tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ
khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m
C©u 35: Ph©n tÝch thùc chÊt vµ ®éng c¬ cña tÝch luü t b¶n. Mèi quan hÖ
vµ sù kh¸c nhau gi÷a tÝch tô t b¶n vµ tËp chung t b¶n vµ tËp chung t b¶n. Vai
trß cña tËp trung t b¶n trong sù ph¸t triÓn cña CNTB
C©u 36: Ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn quy m« tÝch luü t b¶n ý
nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy
C©u 37: ThÕ nµo lµ tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn c¬ b¶n? Ph©n tÝch çc nh©n
tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é chu chuyÓn cña t b¶n, ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn
®Ò nµy
C©u 38: Ph©n tÝch c¨n cø ph©n chia ®Æc ®iÓm vµ cÊu tróc cña t b¶n cè
®Þnh vµ t b¶n lu ®éng. Theo anh (chÞ) cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p g× ®Ó n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông ®èi víi mçi lo¹i t b¶n nãi trªn
C©u 39: Tr×nh bµy çc kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt TBCN. Lîi nhuËn vµ tû
xuÊt lîi nhuËn, sù xuÊt hiÖn çc kh¸i niÖm trªn ®· che lÊp b¶n chÊt vµ nguån
gèc cña chóng nh thÕ nµo? Vai trß cña lîi nhuËn ®èi víi çc chñ doanh nghiÖp
C©u 40: Ph©n tÝch sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n vµ gi¸ c¶ s¶n xuÊt,
ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy…. trang 31
C©u 41: T¹i sao t b¶n th¬ng nghiÖp l¹i võa ®éc lËp, võa phô thuéc vµo t
b¶n c«ng nghiÖp. Ph©n tÝch nguån gèc h×nh thµnh lîi nhuËn th¬ng nghiÖp
3

C©u 42: Tr×nh bµy mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a t b¶n cho vay vµ t
b¶n ng©n hµng. Ph©n tÝch nguån gèc vµ sù h×nh thµnh lîi tøc vµ lîi nhuËn
ng©n hµng
C©u 43: Ph©n tÝch nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ sù h×nh thµnh c«ng ty cæ
phÇn vµ thÞ trêng chøng kho¸n. ý nghÜa thùc tiÔn cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò
nµy ë níc ta hiÖn nay
C©u 44: Ph©n tÝch b¶n chÊt cña ®Þa t« TBCN vµ c¸c h×nh thøc ®Þa t«, ý
nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy
C©u 45: Ph©n tÝch sù h×nh thµnh ®Þa t« chªnh lÖch. Ph©n biÖt ®Þa t« chªnh
lÖch I vµ ®Þa t« chªnh lÖch II. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu ®Þa t« chªnh lÖch II
C©u 46: T¹i sao nãi sù thèng trÞ cña ®éc quyÒn thay thÕ cho sù thèng trÞ
cña tù do c¹nh tranh lµ b¶n chÊt kinh tÕ cña CNTB ®éc quyÒn
C©u 47: T¹i sao nãi CNTB trong giai ®o¹n ®éc quyÒn lµ CNTB cña t b¶n
tµi chÝnh
C©u 48: H·y th«ng qua viÖc ph©n tÝch b¶n chÊt vµ biÓu hiÖn chñ yÕu cña
chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc. Anh (chÞ) cho biÕt sù gièng nhau vµ kh¸c
nhau gi÷a CNTB ®éc quyÒn vµ CNTB ®éc quyÒn Nhµ níc
C©u 49: Ph©n tÝch néi dung vµ cÊu tróc cña c¬ chÕ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ
cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc vµ kh¸c nhau gi÷a nã víi c¬ chÕ ®iÒu
tiÕt nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n tù do c¹nh tranh
C©u 50: Ph©n tÝch tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ lîi Ých kinh tÕ cña sù ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Theo anh (chÞ) cÇn lµm g× ®Ó x©y dùng nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh híng kinh tÕ x· héi chñ nghÜa
C©u 51: Ph©n tÝch néi dung vÞ trÝ, xu híng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn KTQD lªn CNXH ë níc ta
C©u 52: Kinh tÕ Nhµ níc lµ g×? Ph©n tÝch vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ
níc ë níc ta hiÖn nay
C©u 53: Tr×nh bµy môc tiªu, quan ®iÓm c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa,
hiÖn ®¹i hãa ë níc ta
C©u 54: Tr×nh bµy tÝnh tÊt yÕu vµ t¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
hãa
C©u 55: Ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
nÒn kinh tÕ ë níc ta
C©u 56: Ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i hãa. Liªn hÖ t×nh h×nh níc ta ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó sím cã nh÷ng ®iÒu
4

kiÖn nãi trªn
C©u 57: Ph©n tÝch tÝnh tÊt yÕu sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa
nhiÒu thµnh phÇn trong TKQ§ lªn CNXH
C©u 58: Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt hµng hãa ë níc ta hiÖn nay
C©u 59: Ph©n tÝch çc ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa ë níc ta.
C©u 60: Ph©n tÝch nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
hãa theo ®Þnh híng XHCN
C©u 61: Ph©n tÝch b¶n chÊt, vai trß lîi Ých kinh tÕ, ý nghÜa thùc tiÔn
C©u 62: Ph©n tÝch vÞ trÝ, néi dung cña quan hÖ ph©n phèi trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt x· héi. Tr×nh bµy s¬ ®å ph©n phèi tæng s¶n phÈm cña M¸c
C©u 63: Ph©n tÝch çc nguyªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n ë níc ta hiÖn nay
C©u 64: Tr×nh bµy çc h×nh thøc thu nhËp trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta
hiÖn nay
C©u 65: ThÕ nµo lµ c¬ chÕ thÞ trêng? V× sao trong c¬ chÕ thÞ trêng cÇn cã
sù qu¶n lý Nhµ níc? Ph©n tÝch çc c«ng cô chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn qu¶n lý kinh
tÕ vÜ m« ë níc ta?
C©u 66: Ph©n tÝch vai trß vµ çc chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ níc, theo anh
(chÞ) cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc hiÖn
nay ë níc ta
C©u 67: Ph©n tÝch c¬ së kh¸ch quan vai trß, néi dung vµ ph¬ng híng ®æi
míi nÒn kinh tÕ níc ta
C©u 68: Ph©n tÝch c¬ chÊt, chøc n¨ng hÖ thèng tµi chÝnh vµ ph¬ng híng
®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ tµi chÝnh ë níc ta hiÖn nay
C©u 69: Tr×nh bµy b¶n chÊt, chøc n¨ng vµ xu híng ®æi míi ho¹t ®éng
cña hÖ thèng ng©n hµng níc ta
C©u 70: Ph©n tÝch b¶n chÊt, chøc n¨ng vµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ph¬ng híng
®æi míi tÝn dung ë níc ta
C©u 71: Ph©n tÝch b¶n chÊt nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cña h¹ch to¸n
kinh tÕ trong çc doanh nghiÖp ë níc ta
C©u 72: Chøng minh r»ng më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ tÊt
yÕu kh¸ch quan cña thêi ®¹i vµ ë níc ta hiÖn nay
C©u 73: Tr×nh bµy çc nguyªn t¾c c¬ b¶n trong quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i, t¹i sao nãi qu¸ tr×nh thùc hiÖn nguyªn t¾c nãi trªn lµ qu¸ tr×nh võa hîp
t¸c võa ®Êu tranh víi nhau trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ
C©u 74: Tr×nh bµy nh÷ng c¨n cø ®Ó lùa chän mµ mçi quèc gia, ph©n tÝch
5

çc h×nh thøc quèc tÕ ®èi ngo¹i ë níc ta hiÖn nay
C©u 75: Ph©n tÝch c¬ së khoa häc cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th¬ng
m¹i quèc tÕ, anh (chÞ) §¶ng ta x¸c ®Þnh chiÕn lîc xuÊt nhËp khÈu tõ nay ®Õn
n¨m 2000 nh thÕ nµo?
C©u 76: Ph©n tÝch kh¶ n¨ng vµ nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu më réng kinh tÕ
®èi ngo¹i ë níc ta
Ng©n hµng c©u hái kinh tÕ chÝnh trÞ
C©u 1: T¹i sao nãi sù s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi
sèng x· héi vµ lao ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña x· héi loµi
ngêi, ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu nguyªn lý ®ã ®èi víi níc ta.
Tr¶ lêi: a. Sù s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng x· héi lµ
ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña loµi ngêi.
§êi sèng x· héi loµi ngêi cã nhiÒu mÆt ho¹t ®éng: chÝnh trÞ, v¨n hãa,
nghÖ thuËt, khoa häc kü thuËt, t«n gi¸o... Nhng tríc khi tiÕn hµnh çc ho¹t
®éng ®ã, con ngêi ph¶i sèng. Muèn sèng ph¶i cã thøc ¨n, ®é mÆc, nhµ ë vµ
çc t liÖu sinh ho¹t kh¸c. §Ó cã nh÷ng thø ®ã, con ngêi ph¶i lao ®éng s¶n
xuÊt. Ph¶i s¶n xuÊt kh«ng ngõng víi quy m« ngµy cµng më réng, tèc ®é ngµy
cµng cao th× míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña x· héi.
V× vËy, s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng x· héi vµ lao ®éng
s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña loµi ngêi, cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi
çc ho¹t ®éng kh¸c. Ngµy nay, mÆc dï ngµnh dÞch vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng
ph¸t triÓn nhanh chãng song ch©n lý trªn vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ.
b. ý nghÜa cña viÖc nguyªn lý ®ã ®èi víi níc ta.
§èi víi mçi quèc gia ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn mäi mÆt ho¹t ®éng cña x·
héi song ph¶i coi ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ c¬ b¶n nhÊt, ®Æc
biÖt lµ ®èi víi níc ta, mét níc c«ng nghiÖp ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ
®é t b¶n chñ nghÜa. LLSX, n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn cßn
thÊp l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. V× vËy cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n
nh»m khai th¸c mét çch cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc nh: Søc lao
®éng, ®Êt ®ai, rõng biÓn, kho¸ng s¶n… ®Ó t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x·
héi nh»m æn ®Þnh n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n lµ nhiÖm vô quan träng hµng
®Çu.
C©u 2: Ph©n tÝch çc yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt.
Tr¶ lêi: BÊt kú nÒn s¶n xuÊt x· héi nµo, kÓ c¶ nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®Òu
cã ®Æc trng chung lµ cã sù kÕt hîp cña ba yÕu tè c¬ b¶n: Søc lao ®éng con ng-
6

êi, ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng.
+ Søc lao ®éng lµ tæng hîp toµn bé thÓ lùc vµ trÝ lùc tån t¹i trong c¬ chÕ
sèng cña con ngêi lµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ngêi. Khi søc lao ®éng ®îc
tiªu dïng trë thµnh lao ®éng. Lao ®éng lµ lao ®éng riªng cña loµi ngêi. Nã
kh¸c vÒ c¬ b¶n so víi ho¹t ®éng kh¶ n¨ng cña ®éng vËt.
+ §èi tîng lao ®éng lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt mµ lao ®éng t¸c ®éng vµo ®Ó biÕn
®æi nã phï hîp víi nhu cÇu cña con ngêi. §èi tîng lao ®éng cã hai lo¹i:
- Lo¹i cã s½n trong tù nhiªn, lo¹i nµy thêng lµ ®èi tîng cña çc ngµnh
c«ng nghiÖp khai th¸c.
- Lo¹i ®· cã sù t¸c ®éng cña lao ®éng gäi lµ nguyªn liÖu, lo¹i nµy thêng
lµ ®èi tîng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Víi sù ph¸t triÓn cña çch m¹ng khoa häc kü thuËt, con ngêi ngµy cµng
t¹o ra nhiÒu ®èi tîng lao ®éng cã chÊt lîng míi.
+ T liÖu lao ®éng lµ mét vËt hay hÖ thèng nh÷ng vËt lµm nhiÖm vô truyÒn
dÉn sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng, nh»m biÕn ®æi ®èi tîng
lao ®éng cho phï hîp víi nhu cÇu lao ®éng cña m×nh. T liÖu lao ®éng gåm:
- C«ng cô lao ®éng lµ bé phËn quan träng nhÊt cña t liÖu lao ®éng, quyÕt
®Þnh trùc tiÕp n¨ng suÊt lao ®éng. Tr×nh ®é c«ng cô lao ®éng lµ c¬ së ®Ó ph©n
biÖt sù kh¸c nhau gi÷a çc thêi ®¹i kinh tÕ.
- HÖ thèng çc yÕu tè vËt chÊt phôc vô quy tr×nh s¶n xuÊt nh nhµ xëng,
bÕn b·i, kho tµng, ®êng x¸, çc ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn
l¹c gäi chung lµ kÕt cÊu h¹ tÇng cña s¶n xuÊt x· héi. Nªn s¶n xuÊt x· héi ngµy
cµng hiÖn ®¹i, ®ßi hái kÕt cÊu h¹ tÇng cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn.
§èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng kÕt hîp l¹i thµnh t liÖu s¶n xuÊt ra
cña c¶i vËt chÊt lµ lao ®éng s¶n xuÊt.
Sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt x· héi g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn vµ hoµn
thiÖn cña çc yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt.
Tõ nÒn s¶n xuÊt nhá sang nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, viÖc nghiªn cøu çc yÕu
tè c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt x· héi cã ý nghÜa rÊt quan träng. Ba yÕu tè c¬ b¶n
nµy ë níc ta cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i cña cuéc
çch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn nay. V× vËy níc ta sù nghiÖp gi¸o dôc vµ
®µo t¹o n©ng cao d©n trÝ, båi dìng nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi ®îc ®Æt thµnh
quèc s¸ch hµng ®Çu, cuéc CMKH -KT ®îc coi lµ then chèt ®Ó khai th¸c tµi
nguyªn nh: Søc lao ®éng, ®Êt ®ai rõng, biÓn, kho¸ng s¶n… víi tèc ®é cao vµ
hiÖu qu¶.
7

C©u 3: Ph©n tÝch ®èi tîng nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c -
Lªnin. Quy luËt kinh tÕ lµ g×? T¹i sao kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin l¹i
nghiªn cøu çc quy luËt kinh tÕ.
Tr¶ lêi: a. §èi tîng cña kinh tÕ chÝnh trÞ:
Kinh tÕ chÝnh trÞ häc nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi h×nh
thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi vµ tiªu dïng cña c¶i vËt
chÊt, tøc lµ nghiªn cøu quan hÖ s¶n xuÊt.
+ Nã kh«ng nghiªn cøu qua hÖ s¶n xuÊt mét çch c« lËp mµ nghiªn cøu
nã trong mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi LLSX vµ KTTT trong mét chõng
mùc cÇn thiÕt nh»m phôc vô cho viÖc nghiªn cøu QHSX.
+ Kinh tÕ chÝnh trÞ nghiªn cøu QHSX nhng kh«ng chØ nghiªn cøu çc
hiÖn tîng bÒ ngoµi mµ th«ng qua çc hiÖn tîng bÒ ngoµi ®Ó nghiªn cøu b¶n
chÊt cña QHSX, v¹ch ra çc quy luËt vËn ®éng cña QHSX, çc quy luËt kinh
tÕ.
b. Quy luËt kinh tÕ lµ g×?
+ Quy luËt kinh tÕ ph¶n ¸nh nh÷ng mèi quan hÖ tÊt yÕu, b¶n chÊt, thêng
xuyªn lËp ®i lËp l¹i cña hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ. VÝ dô: Trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt, x· héi ph¸t sinh ra mèi liªn hÖ tÊt yÕu bÒn v÷ng
gi÷a lîng lao ®éng hao phÝ ngµy cµng gi¶m víi lîng s¶n phÈm lµm ra ngµy
cµng t¨ng, mèi liªn hÖ tÊt yÕu nµy lµ quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi.
+ Quy luËt kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t sinh th«ng qua sù ho¹t ®éng cña con
ngêi.
Trong mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cã ba lo¹i quy luËt kinh tÕ ho¹t ®éng ®ã
lµ:
+ Quy luËt kinh tÕ chung cho mäi ph¬ng thøc s¶n xuÊt (quy luËt quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX).
+ Quy luËt kinh tÕ chung cho mét sè ph¬ng thøc s¶n xuÊt (quy luËt gi¸
trÞ).
+ Quy luËt kinh tÕ ®Æc thï cña mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt, trong ®ã cã mét
quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n ph¶n ¸nh b¶n chÊt chung cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ
quy ®Þnh xu híng vËn ®éng cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã.
Çc PTSX kh¸c nhau bëi çc quy luËt kinh tÕ ®Æc thï nhng l¹i quan hÖ
víi nhau bëi nh÷ng quy luËt kinh tÕ chung.
c. T¹i sao kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin l¹i nghiªn cøu çc quy luËt kinh
tÕ?
8

§èi tîng nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin lµ nghiªn cøu
QHSX kh«ng dõng l¹i ë bªn ngoµi çc hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ mµ ®i
s©u vµo b¶n chÊt vµ t×m ra çc quy luËt chi phèi s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi
vµ tiªu dïng tøc lµ t×m ra çc quy luËt kinh tÕ vÒ sù vËn ®éng cña çc quan hÖ
s¶n xuÊt x· héi.
M¸c viÕt: Trong t¸c phÈm nµy ®èi tîng nghiªn cøu cña t«i lµ PTSX
TBCN vµ nh÷ng QHSX vµ trao ®æi thÝch øng víi nh÷ng ph¬ng thøc Êy. Môc
®Ých cuèi cïng cña t¸c phÈm nµy lµ t×m ra quy luËt vËn ®éng kinh tÕ cña x·
héi hiÖn ®¹i.
C©u 4: Ph©n tÝch néi dung. Ph¬ng ph¸p trõu tîng hãa cña kinh tÕ
chÝnh trÞ. H·y so s¸nh vËn dông ph¬ng ph¸p nãi trªn cña C.M¸c víi çc
nhµ chÝnh trÞ t s¶n cæ ®iÓn.
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch néi dung ph¬ng ph¸p trõu tîng hãa cña kinh tÕ
chÝnh trÞ
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc lµ ph¬ng ph¸p trõu tîng
hãa khoa häc, trõu tîng hãa khoa häc lµ ph¬ng ph¸p ph¶i lo¹i bá khái qu¸
tr×nh vµ hiÖn tîng kinh tÕ ®îc nghiªn cøu nh÷ng çi ®¬n nhÊt ngÉu nhiªn t¹m
thêi chØ lÊy hiÖn tîng phæ biÕn æn ®Þnh ®Ó nghiªn cøu, do ®ã mµ n¾m ®îc b¶n
chÊt cña qu¸ tr×nh vµ hiÖn tîng kinh tÕ.
VÝ dô: Trong x· héi TB, ngoµi giai cÊp TS vµ VS cßn cã çc giai cÊp
kh¸c, nhng khi nghiªn cøu x· héi t b¶n th× ta lo¹i gi¶ ®Þnh x· héi t s¶n chØ cã
hai giai cÊp TS vµ VS ®Ó lµm cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®îc thuËn tiÖn.
Trõu tîng hãa khoa häc lµ qu¸ tr×nh ®i s©u vµo ®èi tîng nghiªn cøu, xuÊt
ph¸t tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng mµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®ã lµ
nh÷ng kh¸i niÖm, ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh mÆt nµy hay mÆt kh¸c cña
QHSX. VÝ dô: hµng hãa, gi¸ tiÒn, tiÒn tÖ, gi¸ trÞ thÆng d… ®Õn quy luËt kinh tÕ.
Nã còng ®îc bæ sung b»ng qu¸ tr×nh ngîc l¹i: §¹i tõ trõu tîng ®Õn cô thÓ,
song çi cô thÓ nµy kh«ng ph¶i lµ çi cô thÓ trùc quan mµ lµ çi cô thÓ trong t
duy.
Çc m«n khoa häc kh¸c ngoµi ph¬ng ph¸p trõ tîng hãa, ngêi ta cßn cã
thÓ dïng ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm trong phßng thÝ nghiÖm nh©n t¹o, song víi
kinh tÕ chÝnh trÞ häc kh«ng nh vËy ®îc mµ søc m¹nh chñ yÕu lµ trõu tîng hãa.
Ngoµi sù trõu tîng hãa cßn cã thÓ kÕt hîp chÆt chÏ víi l«gÝc, lÞch sö thèng kª.
b. So s¸nh sù vËn dông ph¬ng ph¸p nãi trªn cña C.M¸c víi çc nhµ kinh
tÕ chÝnh trÞ t s¶n cæ ®iÓn.
9

Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ chÝnh trÞ cña çc nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ t
s¶n cè ®iÓn lµ ph¬ng ph¸p trõu tîng hãa siªu h×nh, kh«ng khoa häc v× sù trõu
tîng hãa cña hä kh«ng nh÷ng g¹t bá nh÷ng mÆt thø yÕu mµ cßn g¹t bá c¶
nh÷ng mÆt b¶n chÊt cña ®èi tîng nghiªn cøu hä ®· coi chÕ ®é t b¶n lµ tuyÖt
®èi vÜnh viÔn lµ chÕ ®é uy nhÊt hîp víi "B¶n tÝnh con ngêi".
Hä kh«ng coi ph¹m trï kinh tÕ lµ ph¶n ¸nh quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh,
kh«ng nªu ra nguån gèc lÞch sö cña çc ph¹m trï kinh tÕ nh: hµng hãa, tiÒn tÖ,
TB, tiÒn l¬ng… ThËm chÝ cßn coi TB lµ TLSX.
C©u 5: Th«ng qua viÖc ph©n tÝch çc chøc n¨ng cña kinh tÕ chÝnh trÞ
M¸c - Lªnin. Anh chÞ lµm râ vai trß vµ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu kinh tÕ
chÝnh trÞ.
Tr¶ lêi: a. Chøc n¨ng cña kinh tÕ chÝnh trÞ:
+ Chøc n¨ng nhËn thøc:
Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, kinh tÕ chÝnh trÞ häc nghiªn cøu vµ gi¶i thÝch
çc hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ cña ®êi sèng x· héi ®Ó ph¸t hiÖn b¶n chÊt
cña çc hiÖn tîng vµ quy luËt chi phèi sù vËn ®éng cña chóng.
+ Chøc n¨ng thùc tiÔn:
Kinh tÕ chÝnh trÞ häc kh«ng chØ ph¸t hiÖn çc quy luËt kinh tÕ mµ cßn
nghiªn cøu c¬ chÕ, çc ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc vËn dông chóng vµo thùc tiÔn
phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh vµ còng tõ thùc tiÔn
®Ó rót ra çc kÕt luËn ®iÓm, kÕt luËn cã tÝnh kh¸i qu¸t lµm ®êng lèi, chÝnh
s¸ch, biÖn ph¸p kinh tÕ vµ xa h¬n n÷a lµ kiÓm nghiÖm nh÷ng kÕt luËn mµ kinh
tÕ chÝnh trÞ ®· nhËn thøc tríc ®ã.
+ Chøc n¨ng ph¬ng ph¸p luËn:
Kinh tÕ chÝnh trÞ häc lµ c¬ së lý luËn cña toµn bé çc khoa häc kinh tÕ
ngµnh (kinh tÕ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng, x©y dùng), çc m«n
kinh tÕ chøc n¨ng, (kinh tÕ lao ®éng, kÕ ho¹ch, tµi chÝnh, tÝn dông…). Çc m«n
khoa häc cã nhiÒu kiÕn thøc liªn quan nh ®Þa lý kinh tÕ, d©n sè häc, lÞch sö
kinh tÕ quèc d©n, lý thuyÕt vÒ qu¶n lý.
+ Chøc n¨ng t tëng:
Kinh tÕ chÝnh trÞ häc nghiªn cøu quan hÖ s¶n xuÊt x· héi, tøc nghiªn cøu
nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt ®Õn lîi Ých kinh tÕ cña mäi ngêi, mäi giai
cÊp. Mét quan ®iÓm kinh tÕ nµo ®ã hoÆc c«ng khai, hoÆc Èn dÊu nãi lªn lîi Ých
cña mét giai cÊp x· héi nhÊt ®Þnh kh«ng cã kinh tÕ chÝnh trÞ häc trung lËp
hoÆc ®ang trªn giai cÊp.
10

b. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin ë níc ta
hiÖn nay.
Kinh tÕ chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n lµ néi dung c¨n b¶n cña chñ
nghÜa M¸c - Lªnin. ¡nghen chØ râ: "Toµn bé néi dung lý luËn vÒ chiÕn lîc cña
§¶ng v« s¶n lµ sinh ra trªn c¬ së nghiªn cøu kinh tÕ chÝnh trÞ". Lªnin còng
kh¼ng ®Þnh: "Mäi vÊn ®Ò bøc thiÕt nhÊt táng lÞch sö vµ trong hiÖn thùc ngµy
nay ®Òu quan hÖ mËt thiÕt víi vÊn ®Ò kinh tÕ, nguån gèc s©u xa cña c¸c vÊn ®Ò
®ã ®Òu ë trong quan hÖ s¶n xuÊt x· héi".
Víi níc ta cã nghiªn cøu tèt kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c - Lªnin vËn dông vµo
thùc tiÔn x©y dùng x· héi chñ nghÜa ë níc ta, t×m ra nh÷ng quy luËt kinh tÕ
®Æc thï trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tr¸nh ®îc tÝnh tù ph¸t chñ quan, ¶o t-
ëng cña ngêi s¶n xuÊt nhá trong sù nghiÖp x©y dùng kinh tÕ ph¸t triÓn theo
®Þnh híng XHCN.
C©u 6: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn t tëng kinh tÕ t b¶n cña
chñ nghÜa träng th¬ng vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy?
Tr¶ lêi: a. §iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn cña chñ nghÜa träng th¬ng
+ Cuèi thÕ kû XV ®Õn gi÷a thÕ kû XVII lµ thêi kú tan gi· cña chÕ ®é
phong kiÕn thêi kú tÝch lòy nguyªn thñy t b¶n ë T©y ¢u.
+ Thêi kú kinh tÕ hµng hãa ®· ph¸t triÓn m¹nh, thÞ trêng trong níc më
réng, tÇng líp th¬ng nh©n dÇn dÇn trë thµnh bµ chñ x· héi.
+ Thêi kú cã nhiÒu ph¸t triÓn vÒ ®Þa lý: T×m ra ®êng biÓn tõ T©y ¢u sang
Ên ®é, ph¸t hiÖn ra Ch©u Mü. Nh÷ng ph¸t hiÖn ®ã ®· t¹o ra kh¶ n¨ng më réng
thÞ trêng lµm cho mËu dÞch thÕ giíi ph¸t triÓn. TiÕp ®ã lµ chiÕn tranh cíp bãc
thuéc ®Þa, chiÕn tranh th¬ng m¹i, bu«n b¸n ngêi n« lÖ da ®en.
+ Thêi kú cã nhiÒu bé m«n khoa häc tù nhiªn ph¸t triÓn (c¬ häc, ®Þa lý,
thiªn v¨n…).
+ Thêi kú xuÊt hiÖn phong trµo phôc hng chèng l¹i t tëng thêi trung cæ,
chñ nghÜa duy vËt chèng l¹i chñ nghÜa duy t©m cña nhµ thê.
b. T tëng kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa träng th¬ng
+ Coi tiÒn tÖ lµ néi dung c¨n b¶n cña c¶i vµ lµm thÕ nµo ®Ó cã nhiÒu tiÒn
tÖ (vµng, b¹c…). Tõ t tëng nµy, hä ®Ò ra yªu cÇu mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu
ph¶i thu hót nhiÒu vµng b¹c vµo trong níc.
+ Dùa trªn ý niÖm quèc gia, quyÒn lîi cña quèc gai ph¶i ®Æt trªn hÕt. Nhµ
níc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Hä cho r»ng s¸ng kiÕn cña t nh©n vÉn tè,
cÇn t«n träng song ph¶i cã sù híng dÉn phèi hîp cña Nhµ níc, nh Nhµ níc
11

trùc tiÕp lu th«ng tiÒn tÖ, cÊm xuÊt khÈu vµng, b¹c. Sau khi b¸n hµng ph¶i mua
vµng, b¹c. Sau khi b¸n hµng ph¶i mua vµng mang vÒ níc khuyÕn khÝch s¶n
xuÊt hµng xuÊt khÈu, ph¶i xuÊt siªu hµng hãa, x©y dùng h¶i thuû quan ®Ó
chiÕm thuéc ®Þa, thùc hµnh chiÕn tranh th¬ng m¹i.
H¹n chÕ cña chñ nghÜa träng th¬ng: ViÖc gi¶i thÝch çc vÊn ®Ò cßn ®¬n
gi¶n, m« t¶ bªn ngoµi, çch nh×n cßn phiÕn diÖn, dõng l¹i ë lÜnh vùc lu th«ng,
cha nghiªn cøu ë lÜnh vùc s¶n xuÊt, míi nªu ®îc quy t¾c cha ph¸t triÓn ®îc
quy luËt kinh tÕ.
c. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu träng th¬ng:
+ TÇng líp th¬ng nh©n lµ mét lùc lîng kinh tÕ ®Çu tiªn ph¸ vì kinh tÕ tù
nhiªn, s¶n xuÊt hµng hãa nhá, tÝch luü vèn lµm tiÒn ®Ò cho kinh tÕ tõ kÐm ph¸t
triÓn sang kinh tÕ ph¸t triÓn lµ kh©u ®ét ph¸ ®Çu tiªn ph¸ vì "vßng luÈn quÈn"
cña s¶n xuÊt nhá.
+ NÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ ®ang
ph¸t triÓn sang nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× ngo¹i th¬ng lµ mét nh©n tè quan
träng. Nhµ níc cÇn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tiÕn tíi xuÊt siªu
mét mÆt sö dông ®îc søc lao ®éng, tµi nguyªn thiªn nhiªn trong níc mét çch
cã hiÖu qu¶, mÆt kh¸c x©y dùng thÞ trêng níc ngoµi còng cã t¸c dông thóc ®Èy
s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn. Ngoµi th¬ng cßn cã t¸c dông gãp phÇn tÝch luü
vèn ban ®Çu cho sù c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Trong giai ®o¹n
hiÖn nay. Nhµ níc còng ph¶i trùc tiÕp ®iÒu tiÕt lu th«ng tiÒn tÖ vµng b¹c, ngo¹i
tÖ m¹nh ph¶i ®îc ®a tËp chung vµo c¬ quan duy nhÊt lµ ng©n hµng Nhµ níc.
C©u 7: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn, t tëng kinh tÕ c¬ b¶n cña
chñ nghÜa träng n«ng vµ ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy?
Tr¶ lêi: a. §iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn cña chñ nghÜa träng n«ng.
+ Chñ nghÜa träng n«ng xuÊt hiÖn vµo cuèi thÕ kû XVIII, tøc lµ thêi kú
chuyÓn tõ chñ nghÜa phong kiÕn sang chñ nghÜa t b¶n.
+ T©y Ban Nha do nhiÒu vµng b¹c, gi¸ c¶ t¨ng, ®êi sèng nh©n d©n c¬ cùc
nªn nhiÒu ngêi tin vµo chñ nghÜa träng th¬ng.
+ Thêi kú nÒn kinh tÕ Ph¸p suy tho¸i, c«ng nghÖ kh«ng t¨ng, giao th«ng
khã kh¨n, k×m h·m th¬ng nghiÖp, n«ng nghiÖp suy sôp.
+ ThÕ kû XVIII ë Ph¸p cã nhiÒu nhµ triÕt häc næi tiÕng nh Røt x« vµ
Vonte phª ph¸n triÖt ®Ó chÕ ®é phong kiÕn, chuÈn bÞ çch m¹ng t s¶n.
+ NhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng c¶i çch kinh tÕ ph¶i b¾t ®Çu tõ n«ng
nghiÖp.
12

b. T tëng kinh tÕ chñ yÕu cña chñ nghÜa träng n«ng
+ §Ò cao n«ng nghiÖp. Chñ nghÜa träng n«ng cho r»ng cña c¶i cña mét
quèc gia tríc hÕt lµ l¬ng thùc vµ thùc phÈm ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®êi sèng
hµng ngµy. Sè lîng n«ng s¶n cµng nhiÒu th× ®êi sèng cµng tèt, nÕu n«ng s¶n d
thõa th× cã thÓ ®em b¸n ë níc ngoµi ®æi lÊy s¶n phÈm mµ trong níc kh«ng s¶n
xuÊt ®îc.
+ Ca ngîi thiªn nhiªn. Hä cho r»ng chØ cã n«ng nghiÖp míi hëng ®îc sù
trî gióp ®¾c lùc cña thiªn nhiªn (ma, n¾ng, thêi tiÕt, sù mµu mì cña ®Êt ®ai…).
§Êt ®ai cßn nhiÒu, chØ cÇn con ngêi ra c«ng khai khÈn, cµng hëng thªm sù trî
gióp cña thiªn nhiªn. ChØ cã s¶n xuÊt v× chØ cã n«ng nghiÖp míi t¹o ra s¶n
phÈm thÆng d.
+ ñng hé tù phª ph¸n sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo kinh tÕ. Trong thiªn
nhiªn ®· cã sù s¾p xÕp trËt tù mµ to¹ hãa ®· s¾p ®Æt (®ªm, ngµy, bèn mïa,
s«ng biÓn…). Con ngêi ph¶i t«n träng sù s¾p xÕp ®ã th× míi tËn hëng nh÷ng g×
mµ thiªn nhiªn ®· dµnh s½n cho. ChÝnh quyÒn nªn g¹t bá nh÷ng g× do m×nh
®Æt ra trë ng¹i ®Õn s¶n xuÊt, Nhµ níc nªn híng dÉn d©n chóng thùc hiÖn c¸c
ph¬ng ph¸p canh t¸c tiÕn bé, ngêi d©n ®îc tù do lùa chän, tù do trao ®æi s¶n
phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra.
+ §¹i biÓu xuÊt s¾c cña chñ nghÜa träng n«ng lµ Phê-r¨ng- xoa kªnª ngêi
Ph¸p mµ kinh tÕ biÓu hiÖn tËp trung ë "BiÓu kinh tÕ", xuÊt b¶n n¨m 1758. Chñ
nghÜa träng n«ng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu trong lÜnh vùc ph¸t triÓn t tëng
kinh tÕ khoa häc nhng cßn nh÷ng h¹n chÕ nh: C«ng nghiÖp kh«ng t¹o ra s¶n
phÈm thÆng d mµ chØ cã n«ng nghiÖp t¹o ra. Cha thÊy ®îc vai trß cña lu th«ng,
tuy nhiªn nghiªn cøu b¶n chÊt cña hiÖn tîng kinh tÕ nhng cha nghiªn cøu c¸c
kh¸i niÖm lý luËn c¬ b¶n.
c. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu träng n«ng.
Níc ta lµ mét níc mµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp chñ yÕu, nhng tõ n¨m
1976 ®Õn n¨m 1985 n«ng nghiÖp còng l©m vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i v× thùc
hiÖn c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Nhµ níc can thiÖp qu¸ nhiÒu vµo s¶n
xuÊt. §Õn n¨m 1986. §¶ng ta ®· ®æi míi, xãa bá c¬ chÕ ®ã chuyÓn sang c¬
chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Thùc hiÖn kho¸n hé trong n«ng
nghiÖp, biÕn mçi hé gia ®×nh x· viªn thµnh mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong s¶n
xuÊt kinh doanh, tù do trao ®æi s¶n phÈm. V× vËy, tõ chç thiÕu l¬ng thùc ®·
®Õn chç thõa l¬ng thùc, xuÊt khÈu g¹o ®øng thø ba trªn thÕ giíi.
C©u 8: Tr×nh bµy quan niÖm vÒ gi¸ trÞ, tiÒn tÖ, lîi nhuËn, ®Þa t« cña
13

A§am Smith (1723-1790) vµ nhËn xÐt çc quan niÖm trªn.
Tr¶ lêi: * Quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ: Ph©n biÖt gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao
®æi, b¸c bá quan niÖm gi¸ trÞ sö dông quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ trao ®æi. §· ®Þnh
nghÜa ®óng vÒ gi¸ trÞ cña hµng hãa lµ do lao ®éng hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra nã
quyÕt ®Þnh, nhng l¹i cã ®Þnh nghÜa sai lµ: Gi¸ trÞ b»ng sè lîng lao ®éng sèng
mua ®îc th«ng qua trao ®æi hµng hãa. C¬ cÊu gi¸ trÞ chØ cã tiÒn c«ng vµ gi¸ trÞ
thÆng d mµ kh«ng cã hao phÝ TLSX.
* Quan niÖm ®óng vÒ tiÒn tÖ: Trao ®æi trùc tiÕp hµng lÊy hµng (H-H) gÆp
khã kh¨n nªn xuÊt hiÖn tiÒn tÖ. TiÒn tÖ lµ mét hµng hãa ®Æc biÖt ®îc ??? ra
lµm çc ph¬ng tiÖn lu th«ng «ng lµ ngêi ®Çu tiªn khuyªn dïng tiÒn giÊy.
+ Quan niÖm vÒ lîi nhuËn: Ngµy lao ®éng cña c«ng nh©n ®îc chia lµm
hai phÇn, 1 phÇn bï l¹i tiÒn l¬ng, phÇn cßn l¹i lµ lîi nhuËn. Nhng l¹i kÕt luËn
lîi nhuËn lµ do t b¶n ®Çu t sinh ra. C¹nh tranh b×nh qu©n hãa tû xuÊt lîi
nhuËn.
Gi¸ trÞ çc t liÖu sinh ho¹t, tríc hÕt lµ l¬ng thùc, lîng cÇu vÒ lao ®éng,
ph©n biÖt tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ, tiÒn l¬ng cµng cao cµng
tèt. Sù ph©n tÝch tiÒn l¬ng tiÕn bé h¬n ph¶i träng n«ng, ë ph¸i träng n«ng,
tiÒn l¬ng vµ lîi nhuËn cßn chËp lµm mét, cßn Smith, tiÒn l¬ng vµ lîi nhuËn
h×nh thµnh kh¸c nhau.
+ Quan niÖm vÒ ®Þa t«: ¤ng quan niÖm ®óng r»ng ®Þa t« lµ kho¶n khÊu
trõ ®Çu tiªn vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n. §Þa t« chªnh lÖch do ®Êt
®ai mµu mì vµ vÞ trÝ xa gÇn quyÕt ®Þnh, nhng «ng kh«ng nghiªn cøu ®Þa t«
chªnh lÖch II vµ ®Þa t« tuyÖt ®èi. A§am Smith lµ "Cha ®Ó cña kinh tÕ chÝnh trÞ
häc" lµ nhµ kinh tÕ næi tiÕng cña níc Anh vµ thÕ giíi.
C©u 9: Tr×nh bµy quan niÖm vÒ gi¸ trÞ, tiÒn tÖ, lîi nhuËn, tiÒn l¬ng, ®Þa
t« cña D.Riçc®« (1772 - 1823) vµ nhËn xÐt cña çc quan niÖm trªn.
Tr¶ lêi: + Quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ: Ph©n biÖt râ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao
®æi cña hµng hãa, phñ nhËn quan ®iÓm gi¸ trÞ sö dông quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ trao
®æi. §Þnh nghÜa ®óng vÒ gi¸ trÞ hµng hãa lµ do sè lîng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó
s¶n xuÊt ra chóng quyÕt ®Þnh, nhng l¹i cã ®Þnh nghÜa kh«ng ®óng vÒ gi¸ trÞ: cã
mét lo¹i hµng hãa gi¸ trÞ cña chóng chØ do sù khan hiÕm cña nã quyÕt ®Þnh.
Cã quan ®iÓm ®óng n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng lªn th× gi¸ trÞ mçi hµng hãa gi¶m
xuèng. C¬ cÊu gi¸ trÞ bao hµm c¶ hao phÝ TLSX.
+ Quan niÖm ®óng vÒ tiÒn tÖ: ¤ng hiÓu râ b¶n chÊt hµng hãa cña tiÒn tÖ,
tiÒn tÖ còng chØ lµ hµng hãa, vµng, b¹c còng gièng nh çc hµng hãa kh¸c. Sè l-
14

îng tiÒn tÖ trong çc níc phô thuéc vµo gi¸ trÞ cña chóng. TiÒn tÖ cã chøc
n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ vµ ph¬ng tiÖn lu th«ng. H¹n chÕ cña «ng lµ kh«ng hiÓu râ
nguån gèc tiÒn tÖ vµ ®¬n gi¶n hãa nh÷ng chøc n¨ng cña nã. Lý luËn vÒ tiÒn tÖ
lµ mét kh©u yÕu nhÊt trong hÖ thèng lý luËn kinh tÕ cña «ng.
+ Quan niÖm vÒ lîi nhuËn: Gi¸ trÞ hµng hãa do c«ng nh©n t¹o ra lu«n lín
h¬n tiÒn l¬ng. Lîi nhuËn lµ phÇn gi¸ trÞ thõa ra ngoµi tiÒn l¬ng. ¤ng thÊy ®îc
m©u thuÉn gi÷a tiÒn l¬ng. ¤ng thÊy ®îc m©u thuÉn gi÷a tiÒn l¬ng vµ lîi
nhuËn: tiÒn l¬ng t¨ng th× lîi nhuËn t¨ng, tøc lµ gi÷a c«ng nh©n vµ t s¶n cã m©u
thuÉn vÒ lîi Ých. Nh÷ng h¹n chÕ cña Riçc®« lµ kh«ng ph©n biÖt lîi nhuËn víi
gi¸ trÞ thÆng d.
+ Quan niÖm vÒ tiÒn l¬ng: ¤ng cha ph©n biÖt ®îc lao ®éng vµ søc lao
®éng nªn cho r»ng tiÒn l¬ng vµ gi¸ c¶ cña lao ®éng. TiÒn l¬ng b»ng gi¸ c¶ cña
çc t liÖu sinh ho¹t ®Ó duy tr× cuéc sèng cña ngêi c«ng nh©n vµ giai ®×nh anh
ta. TiÒn l¬ng cao thÊp cßn phô thuéc vµo cung - cÇu vÒ lao ®éng (nªn coi lµ
søc lao ®éng). ¤ng l¹i kh«ng ®óng khi cho r»ng, tiÒn l¬ng lóc nµo còng nªn ë
møc thÊp v× nÕu l¬ng cao th× c«ng nh©n sÏ ®Î nhª×u lµm cho cung vµ lao ®éng
sÏ lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng vµ nh vËy tiÒn l¬ng sÏ gi¶m xuèng.
+ Quan niÖm vÒ ®Þa t«: ¤ng cho r»ng, ®Þa t« xuÊt hiÖn g¾n liÒn víi quyÒn
t h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ dùa vµo quy luËt gi¸ trÞ ®Ó nghiªn cøu ®Þa t«; gi¸ trÞ n«ng
phÈm ®îc h×nh thµnh khi kinh doanh trªn ruéng ®Êt xÊu, nªn kinh doanh trªn
ruéng ®Êt tèt sÏ thu ®îc ®Þa t« chªnh lÖch II vµ phñ nhËn ®Þa t« tuyÖt ®èi, «ng
còng nhÊt trÝ víi Kªnª cho r»ng ®Þa t« lµ tÆng phÈm cña nh÷ng lùc lîng tù
nhiªn, hoÆc n¨ng xuÊt ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp.
§avid Riçc®« lµ nhµ kinh tÕ häc næi tiÕng níc Anh vµ thÕ giíi, lµ ngêi
®a nÒn kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn lªn gÇn ch©n lý khoa häc nhÊt, ®ång thêi còng
lµ ngêi kÕt thóc kinh tÕ chÝnh trÞ cæ ®iÓn.
C©u 10: Ph©n tÝch çc ®iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn vµ t tëng c¬ b¶n cña
häc thuyÕt KEYNES (1883-1946). ý nghÜa thùc tiÕn cña viÖc nghiªn cøu
vÊn ®Ò nµy.
Tr¶ lêi: a. §iÒu kiÖn lÞch sö xuÊt hiÖn häc thuyÕt Keynes:
+ Nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, çc tæ chøc ®éc quyÒn ®· thèng trÞ nÒn
s¶n xuÊt x· héi, nªn s¶n xuÊt ®· x· héi hãa rÊt cao, sù ph©n c«ng lao ®éng x·
héi ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u, çc ngµnh kinh tÕ, çc vïng kinh
tÕ, çc lÜnh vùc kinh tÕ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét c¬ thÓ kinh tÕ
thèng nhÊt. V× vËy, chØ cÇn mét ngµnh kinh tÕ khñng hon¶g lµ c¶ nÒn s¶n xuÊt
15

x· héi khñng ho¶ng d÷ déi. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa thÕ giíi
n¨m 1929 - 1993 lµ mét chøng minh. Keynes cho r»ng: thuyÕt "Bµn tay v«
h×nh" c¬ chÕ thÞ trêng tù ®iÒu tiÕt nªn s¶n xuÊt x· héi cña Smith kh«ng cßn t¸c
dông n÷a, mµ nÒn s¶n xuÊt x· héi hãa cao ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt tõ mét
trung t©m ®ã lµ Nhµ níc, tøc lµ bµn tay "H÷u h×nh" ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh
tÕ.
b. T tëng c¬ b¶n cña häc thuyÕt Keynes
+ Lý thuyÕt vÒ "søc cung tæng qu¸t" vµ "Søc cÇu tæng qu¸t". ¤ng cho
r»ng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ nªn chó ý hai yÕu tè c¬ b¶n lµ: "Søc cung tæng qu¸t
vµ "søc cÇu tæng qu¸t", tøc lµ tæng sè hµng hãa çc nhµ s¶n xuÊt ®a ra thÞ tr-
êng b¸n vµ tæng sè hµng hãa mµ nh÷ng ngêi tiªu thô muèn mua trªn thÞ trêng.
Gi÷a hai yÕu tè nµy Ýt khi c©n b»ng vµ trong hÇu hÕt çc trêng hîp "Tæng cÇu"
thêng thÊp h¬n "tæng cung", khiÕn cho "tæng cung" cã xu híng gi¶m xuèng
dÉn ®Õn gi¶m viÖc lµm, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng kinh tÕ. Do ®ã vÊn ®Ò then
chèt lµ ph¶i t¨ng "tæng cÇu" lín h¬n "tæng cung" sÏ lµm t¨ng søc ®Çu te, t¨ng
viÖc lµm, t¨ng s¶n lîng quèc gia, tr¸nh ®îc khñng ho¶ng kinh tÕ. Ngêi ta cßn
gäi häc thuyÕt cña Keynes lµ häc thuyÕt "träng cÇu".
Tæng cÇu phô thuéc vµo çc yÕu tè: thu nhËp cña d©n c, trong ®ã mét
phÇn nép thuª, mét phÇn chi tiªu gia ®×nh, mét phÇn tiÕt kiÖm. PhÇn thiÕt kiÖm
lµ c¬ së cña ®Çu t.
Tæng cÇu = Chi tiªu gia ®×nh + Chi tiªu cña chÝnh phñ + Chi cho ®Çu t
+ ThuyÕt béi sè ®Çu t: Theo Keynes vai trß cña ®Çu t cã t¸c ®éng nh©n
béi ®èi víi s¶n lîng quèc gia. Mét thay ®æi nhá, trong ®Çu t còng sÏ dÉn ®Õn
nh÷ng thay ®æi lín trong "tæng cÇu" vµ "tæng cung". V× nguån ®Çu t ban ®Çu
sÏ cã t¸c dông më réng chi tiÕt vµ s¶n lîng quèc gia. Tõ ®ã ph¶i sö dông ng©n
s¸ch Nhµ níc. Nhµ níc thùc hiÖn çc ®¬n ®Æt hµng, trî cÊp tµi chÝnh, tÝn dông
®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh lîi nhuËn vµ ®Çu t.
c. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy
NÒn kinh tÕ níc ta nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX l©m vµo t×nh tr¹ng suy
tho¸i vµ l¹m ph¸t. §Ó chÊn hng nÒn kinh tÕ ph¶i chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung
quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc.
Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng lµ Nhµ níc ®· sö dông c«ng cô tµi
chÝnh, tÝn dông ng©n hµng, luËt ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi, nªn qua 5 n¨m
®æi míi nÒn kinh tÕ níc ta ®· tho¸t khái t×nh tr¹ng suy tho¸i vµ l¹m ph¸t, kinh
tÕ çc n¨m ®Òu t¨ng trëng.
16

C©u 11: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn ra ®êi cña kinh tÕ hµng hãa vµ u thÕ cña
s¶n xuÊt hµng hãa so víi kinh tÕ tù nhiªn.
Tr¶ lêi: a. §iÒu kiÖn ra ®êi cña s¶n xuÊt hµng hãa
Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi cã hai lo¹i h×nh kinh tÕ vµ
kinh tÕ tù nhiªn vµ kinh tÕ hµng hãa.
Kinh tÕ tù nhiªn lµ h×nh thøc kinh tÕ mµ s¶n phÈm lµm ra chØ dïng ®Ó
tháa m·n çc nhu cÇu cña ngêi s¶n xuÊt trong néi bé ®¬n vÞ kinh tÕ. §ã lµ
kiÓu s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc. Kinh tÕ hµng hãa s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó b¸n.
S¶n xuÊt hµng hãa ra ®êi trªn hai ®iÒu kiÖn sau:
+ Cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù
chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt, mçi ngêi chØ s¶n xuÊt ®îc mét hoÆc mét sè lo¹i s¶n
phÈm nhÊt ®Þnh nhng nhu cÇu cuéc sèng l¹i cÇn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm. V× vËy,
ngêi s¶n xuÊt nµy ph¶i trao ®æi víi ngêi s¶n xuÊt kh¸c.
+ Cã chÕ ®é t h÷u hoa h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ TLSX vµ s¶n phÈm.
§iÒu nµy lµm cho ngêi s¶n xuÊt hµng hãa ®éc lËp víi nhau cã quyÒn ®em b¸n
s¶n phÈm cña m×nh ®Ó trao ®æi víi s¶n phÈm cña ngêi kh¸c.
Do vËy, ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt phô
thuéc vµo nhau, cßn chÕ ®é t h÷u lµm cho chä ®éc lËp víi nhau. §ã lµ m©u
thuÉn cña s¶n xuÊt hµng hãa, nã chØ ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua trao ®æi mua
b¸n.
b. ¦u thÕ cña s¶n xuÊt hµng hãa so víi kinh tÕ tù nhiªn
+ Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña LLSX, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Trong kinh
tÕ hµng hãa do sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt
cung cÇu buéc ngêi s¶n xuÊt ph¶i ra søc c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý hãa s¶n xuÊt
t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng lµm cho gi¸ trÞ ç biÖt hµng hãa thÊp h¬n gi¸ trÞ x·
héi ®Ó thu nhiÒu l·i. KÕt qu¶ lµm cho LLSX ph¸t triÓn.
+ Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô tËp chung s¶n xuÊt. BiÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh
®ã lµ h×nh thµnh çc mèi quan hÖ kinh tÕ trong níc, h×nh thµnh thÞ trêng trong
níc vµ thÞ trêng thÕ giíi.
+ Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung s¶n xuÊt. BiÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh
®ã lµ h×nh thµnh çc xÝ nghiÖp, çc c«ng ty cæ phÇn kh«ng chØ trong níc mµ
trªn ph¹m vi quèc tÕ.
+ Tuy cã nh÷ng u thÕ trªn, nh÷ng s¶n xuÊt hµng hãa còng cã nh÷ng mÆt
tiªu cùc nh khñng ho¶ng, l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, lõa ®¶o, hµng gi¶, trèn lËu
thuÕ.
17

C©u 12: Ph©n tÝch hai thuéc tÝnh cña hµng hãa vµ quan hÖ gi÷a hai
thuéc tÝnh ®ã víi tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng hãa.
Tr¶ lêi: a. Hai thuéc tÝnh cña hµng hãa
Hµng hãa lµ s¶n phÈm cña lao ®éng cã thÓ tháa m·n nhu cÇu nµo ®ã cña
con ngêi vµ ®em trao ®æi ®em b¸n.
Hµng hãa cã hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ (Hay gi¸ trÞ trao
®æi).
+ Gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa lµ c«ng cô cña vËt phÈm cã thÓ tháa m·n
nhu cÇu nµo ®ã cña con ngêi nh l¬ng thùc ®Ó ¨n, quÇn ¸o ®Ó mÆc… Gi¸ trÞ sö
dông hµng hãa do thuéc tÝnh tù nhiªn cña nã quy ®Þnh, nªn nã lµ ph¹m trï
vÜnh viÔn. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa lµ gi¸ trÞ sö dông cho ngêi kh¸c, cho
x· héi chø kh«ng ph¶i cho ngêi s¶n xuÊt ra nã. Trong kinh tÕ hµng hãa gi¸ trÞ
sö dông ®· mang gi¸ trÞ trao ®æi.
+ Gi¸ trÞ hµng hãa: Muèn hiÓu gi¸ trÞ ph¶i th«ng qua gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸
trÞ trao ®æi lµ biÓu hiÖn quan hÖ tû lÖ vÒ lîng trao ®æi víi nhau gi÷a c¸c gi¸ trÞ
sö dông kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n 1 mÐt v¶i ®æi lÊy 10 kg thãc, hai hµng hãa cã
gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau cã thÓ trao ®æi ®îc víi nhau theo mét tû lÖ nhÊt
®Þnh, v× chóng ®Òu lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, cã c¬ së chung lµô hao phÝ lao
®éng chung cña con ngêi.
VËy gi¸ trÞ hµng hãa lµ lao ®éng x· héi cña ngêi s¶n xuÊt hµng hãa kÕt
tinh trong hµng hãa. Gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ trÞ trao ®æi, cßn gi¸ trÞ trao ®æi lµ
h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ cña hµng hãa biÓu hiÖn mèi quan hÖ s¶n
xuÊt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa vµ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, nã chØ tån
t¹i trong kinh tÕ hµng hãa.
b. Quan hÖ cña hai thuéc tÝnh ®ã ®èi víi tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng
s¶n xuÊt hµng hãa.
Hµng hãa cã hai thuéc tÝnh lµ: gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ. V× lao ®éng s¶n
xuÊt hµng hãa cã tÝnh chÊt hai mÆt lµ lao ®éng cô thÓ vµ lao ®éng tr×u tîng.
Lao ®éng cô thÓ lµ lao ®éng cã Ých díi mét h×nh thøc cô thÓ cña nh÷ng
nghÒ chuyªn m«n nhÊt ®Þnh. Mçi lao ®éng cô thÓ cã môc ®Ých riªng, ph¬ng
ph¸p ho¹t ®éng riªng. VÝ dô: thî méc dïng ®ôc, ca, bµo… ®Ó lµm ra ®å dïng
b»ng gç nh bµn, ghÕ… KÕt qu¶ cña lao ®éng cô thÓ t¹o ra gi¸ trÞ sö dông cña
hµng hãa.
Lao ®éng trõu tîng lµ lao ®éng x· héi cña ngêi s¶n xuÊt hµng hãa, kh«ng
kÓ ®Õn h×nh tøhc cô thÓ cña nã. C¸c lo¹i lao ®éng cô thÓ cã ®iÓm chung gièng
18

nhau lµ sù hao phÝ søc ãc, thÇn kinh vµ b¾p thÞt sau mét qu¸ tr×nh lao ®éng. §ã
lµ lao ®éng trõu tîng nã t¹o ra gi¸ trÞ cña hµng hãa.
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa ®¬n gi¶n, tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng
s¶n xuÊt hµng hãa lµ sù biÓu hiÖn cña m©u thuÉn gi÷a lao ®éng tù nhiªn vµ lao
®éng x· héi cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa. §ã lµ m©u thuÉn c¬ b¶n cña
s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n. M©u thuÉn nµy cßn biÓu hiÖn ë lao ®éng cô thÓ
víi lao ®éng trõu tîng, ë gi¸ trÞ sö dông víi gi¸ trÞ cña hµng hãa.
M¸c lµ ngêi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt
hµng hãa M¸c gäi tÝnh chÊt hai mÆt ®ã lµ "®iÓm mÊu chèt ®Ó hiÓu biÕt kinh tÕ
chÝnh trÞ häc".
C©u 13: Ph©n tÝch mÆt lîng cña gi¸ trÞ hµng hãa vµ çc nh©n tè ¶nh
hëng ®Õn lîng gi¸ trÞ hµng hãa.
Tr¶ lêi: + Lîng gi¸ trÞ hµng hãa. NÕu b¶n chÊt cña gi¸ trÞ hµng hãa lµ lao
®éng x· héi kÕt tinh trong hµng hãa, th× lîng gi¸ trÞ hµng hãa lµ sè lîng lao
®éng x· héi hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt hµng hãa. Lîng gi¸ trÞ hµng hãa ®îc ®o b»ng
thêi gian lao ®éng. Lîng gi¸ trÞ lín hay nhá kh«ng ph¶i do thêi gian lao ®éng
cña ngêi lao ®éng ç biÖt quyÕt ®Þnh mµ do thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt
quyÕt ®Þnh. Thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó s¶n
xuÊt mét hµng hãa trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng cña xhb víi tr×nh ®é kü
thuËt trung b×nh, tr×nh ®é khÐo lÐo trung b×nh vµ cêng ®é lao ®éng trung b×nh.
Th«ng thêng thêi gain lao ®éng x· héi cÇn thiÕt g¾n s¸t víi thêi gian lao ®éng
ç biÖt cña ngêi s¶n xuÊt hµng hãa nµo ®Èy chiÕm ®¹i bé phËn hµng hãa trªn
thÞ trêng.
+ Çc nh©n tè ¶nh hëng ®Õn lîng gi¸ trÞ hµng hãa.
N¨ng suÊt lao ®éng ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ hµng hãa. N¨ng suÊt lao ®éng ®-
îc ®o b»ng sè lîng s¶n phÈm t¹o ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian hoÆc sè lîng
thêi gian ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ trÞ hµng hãa thay ®æi tû lÖ
nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng, cßn n¨ng suÊt lao ®éng l¹i phô thuéc vµo çc
yÕu tè: tr×nh ®é kü thuËt cña ngêi lao ®éng, møc trang bÞ kü thuËt cho ngêi lao
®éng, ph¬ng ph¸p tæ chøuc lao ®éng vµ çc ®iÒu kiÖn lao ®éng.
+ CÇn ph©n biÖt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng víi t¨ng cêng ®é lao ®éng. T¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, sè lîng s¶n phÈm kh«ng ®æi, cßn gi¸ trÞ mét s¶n phÈm
gi¶m xuèng. T¨ng cêng ®é lao ®éng, sè lîng s¶n phÈm t¨ng lªn vµ tæng gi¸ trÞ
s¶n phÈm còng t¨ng lªn nhng gi¸ trÞ cña mét s¶n phÈm kh«ng thay ®æi.
C©u 14: Ph©n tÝch nguån gèc b¶n chÊt chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
19

Tr¶ lêi: a. TiÒn tÖ xuÊt hiÖn lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi
cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa, cña çc h×nh th¸i gi¸ trÞ hµng hãa
Çc h×nh th¸i gi¸ trÞ hµng hãa:
+ H×nh th¸i gi¶n ®¬n (hay ngÉu nhiªn) ë h×nh th¸i nµy, hµng hãa thø nhÊt
biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña nã ë hµng hãa thø hai, cßn hµng hãa thø hai ®ãng vai trß
lµ vËt ngang gi¸.
+ H×nh th¸i gi¸ trÞ më réng. Khi sè hµng hãa trao ®æi trªn thÞ trêng nhiÒu
h¬n, th× mét hµng hãa cã thÓ trao ®æi víi nhiÒu hµng hãa kh¸c.
+ H×nh th¸i gi¸ trÞ chung: Khi hµng hãa ph¸t triÓn h¬n, trao ®æi hµng hãa
trë nªn réng r·i h¬n, th× cã mét hµng hãa ®îc t¸ch ra lµm vËt ngang gi¸ chung.
VËt ngang gi¸ chung cã thÓ trao ®æi víi bÊt kú hµng hãa nµo. VËt ngang gi¸
chung trë thµnh ph¬ng tiÖn trao ®æi. Mçi ®Þa ph¬ng thêng cã nh÷ng vËt ngang
gi¸ chung kh¸c nhau.
+ H×nh th¸i tiÒn tÖ: Khi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa ph¸t triÓn cao h¬n
n÷a. VËt ngang gi¸ chung ®îc cè ®Þnh ë vµng vµ b¹c th× h×nh th¸i tiÒn tÖ ra
®êi.
Khi tiÒn tÖ ra ®êi, thÕ giíi hµng hãa ®îc chia ra hai cùc: Mét cùc lµ hµng
hãa th«ng thêng, mét cùc lµ hµng hãa ®ãng vai trß tiÒn tÖ. VËy tiÒn tÖ lµ hµng
hãa ®Æc biÖt, ®ãng vai trß lµ vËt ngang gi¸ chung cho tÊt c¶ çc hµng hãa kh¸c.
b. Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
Khi kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn, tiÒn tÖ cã 5 chøc n¨ng:
+ Thíc ®o gi¸ trÞ: gi¸ trÞ cña hµng hãa ®îc biÓu hiÖn b»ng sè lîng tiÒn
nhÊt ®Þnh. Së dÜ cã thÓ lµm thíc ®o gi¸ trÞ v× b¶n th©n tiÒn còng cã gi¸ trÞ.
Gi¸ trÞ cña hµng hãa biÓu hiÖn b»ng tiÒn lµ gi¸ c¶. Do ®ã, gi¸ trÞ lµ c¬ së
cña gi¸ c¶. Gi¸ c¶ hµng hãa thay ®æi lªn xuèng xoay quanh gi¸ trÞ tuú theo
quan hÖ cung - cÇu vÒ hµng hãa, nhng tæng sè gi¸ c¶ lu«n b»ng tæng sè gi¸ trÞ
hµng hãa.
+ Ph¬ng tiÖn lu th«ng. TiÒn tÖ lµm m«i giíi trung gian trao ®æi hµng hãa
vµ ph¶i lµ tiÒn mÆt viÖc trao ®æi hµng hãa vËn dông theo c«ng thøc: H-T-H.
+ Ph¬ng tiÖn cÊt tr÷: Lµm chøc n¨ng nµy tiÒn ph¶i cã ®ñ gi¸ trÞ nh vµng,
b¹c.
+ Ph¬ng tiÖn thanh to¸n: kinh tÕ hµng hãa ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo
®ã sÏ sinh ra viÖc mua b¸n chÞu. TiÒn tÖ lµ ph¬ng tiÖn thanh to¸n, thùc hiÖn tr¶
tiÒn mua, b¸n chÞu, tr¶ nî. Chøc n¨ng nµy ph¸t triÓn lµm t¨ng thªm sù phô
thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa.
20

+ TiÒn tÖ thÕ giíi: Khi quan hÖ trao ®æi mua, b¸n, hµng hãa vît khái biªn
giíi quèc gia vµ quan hÖ bu«n b¸n gi÷a çc níc h×nh thµnh, th× chøc n¨ng nµy
xuÊt hiÖn. TiÒn tÖ thÕ giíi ph¶i lµ tiÒn cã ®ñ gi¸ trÞ tøc lµ vµng, b¹c.
C©u 15: Ph©n tÝch néi dung, yªu cÇu t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ
trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa, sù biÓu hiÖn cña quy luËt nµy trong çc giai
®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch néi dung yªu cÇu t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong
nÒn s¶n xuÊt hµng hãa.
+ Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ. Yªu cÇu viÖc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng
hãa ph¶i döa trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt (tøc gi¸ trÞ).
Trong nÒn kinh tÕ hµng hãa, gi¸ c¶ vµ gi¸ trÞ thêng chªnh lÖch, cung Ýt
h¬n cÇu th× gi¸ c¶ sÏ cao h¬n gi¸ trÞ, cung qu¸ cÇu th× gi¸ c¶ sÏ thÊp h¬n gi¸
trÞ, nhng xÐt ®Õn cïng, tæng gi¸ c¶ hµng hãa vÉn b»ng tæng gi¸ trÞ hµng hãa v×
gi¸ c¶ hµng hãa lóc lªn bï lóc xuèng xoay quanh gi¸ trÞ lµ biÓu hiÖn ho¹t ®éng
cña quy luËt gi¸ trÞ.
+ T¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ:
- §iÒu tiÕt (s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa mét çch tù ph¸t.
Khi mét hµng hãa nµo cung Ýt h¬n cÇu th× gi¸ c¶ cao h¬n gi¸ trÞ nªn ngêi
s¶n xuÊt cã ®îc nhiÒu l·i, v× vËy sÏ cã nhiÒu lao ®éng vµ TLSX ®îc tËp trung
vµo ®ã ®Ó s¶n xuÊt. Ngîc l¹i, khi mét hµng hãa nµo ®ã cung vît qu¸ cÇu th×
gi¸ c¶ sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ nªn mét bé phËn lao ®éng vµ TLSX ®Ó s¶n xuÊt hµng
hãa ®ã sÏ chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng hãa kh¸c. Nh vËy sÏ lµm cho çc khu
vùc s¶n xuÊt gi÷ ®îc mét tû lÖ nhÊt ®Þnh trong s¶n xuÊt.
Quy luËt gi¸ trÞ còng ®iÒu tiÕt lu th«ng hµng hãa. Hµng hãa bao giê còng
vËn ®éng tõ n¬i cã gi¸ thÊp ®Õn n¬i cã gi¸ cao. Nh vËy, quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c
dông ph©n phèi hµng hãa mét çch hîp lý gi÷a çc vïng kinh tÕ trong nÒn
kinh tÕ quèc tÕ.
- Thóc ®Èy c¶i tiÕn kü thuËt, ®Èy m¹nh LLSX x· héi ph¸t triÓn.
NÕu ngêi s¶n xuÊt hµng hãa c¶i tiÕn kü thuËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¸
trÞ ç biÖt cña hµng hãa sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi vµ nh vËy, ngêi s¶n xuÊt sÏ
cã nhiÒu l·i h¬n. Ngîc l¹i ngêi s¶n xuÊt cã gi¸ trÞ ç biÖt cao h¬n gi¸ trÞ x·
héi, bÞ lç vèn, ph¸ s¶n. T×nh h×nh trªn ®· thóc ®Èy ngêi s¶n xuÊt hµng hãa
kh«ng ngõng c¶i tiÕn kü thuËt, do ®ã ®Èy m¹nh LLSX ph¸t triÓn.
- Ph©n hãa nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa.
Hµng hãa b¸n theo gi¸ trÞ x· héi, ngêi s¶n xuÊt hµng hãa nµo cã gi¸ trÞ ç
21

biÖt thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi sÏ thu ®îc nhiÒu l·i vµ trë nªn giµu cã. Ngîc l¹i,
ngêi s¶n xuÊt hµng hãa nµo cã gi¸ trÞ ç biÖt cao h¬n gi¸ trÞ x· héi hµng hãa
kh«ng b¸n ®îc sÏ lç vèn, ph¸ s¶n. T¸c dông nµy cña quy luËt gi¸ trÞ mét mÆt
kÝch thÝch çc yÕu tè tÝch cùc, ®µo th¶i çc yÕu kÐm, mÆt kh¸c ph©n hãa x· héi
trë thµnh ngêi giµu, kÎ nghÌo, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa.
C©u 16: ThÕ nµo lµ thÞ trêng? Mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng
x· héi víi thÞ trêng, ph©n tÝch çc chøuc n¨ng cña thÞ trêng.
Tr¶ lêi: a. ThÞ trêng:
Theo nghÜa hÑp lµ n¬i gÆp nhau gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ®Ó trao ®æi
hµng hãa vµ dÞch vô. HiÓu réng h¬n, thÞ trêng lµ n¬i diÔn ra sù trao ®æi hµng
hãa vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña quy luËt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa, lµ
tæng hîp çc quan hÖ lu th«ng hµng hãa vµ lu th«ng tiÒn tÖ.
C¨n cø vµo néi dung hµng hãa, cã thÞ trêng hµng tiªu dïng, thÞ trêng søc
lao ®éng, thÞ trêng TLSX, thÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng chøng kho¸n.
C¨n cø vµo ph¹m vi ho¹t ®éng, cã thÞ trêng ®Þa ph¬ng, thÞ trêng d©n téc,
thÞ trêng khu vùc, thÞ trêng thÕ giíi.
b. Mèi quan hÖ gi÷a ph©n c«ng lao ®éng víi thÞ trêng.
S¶n xuÊt hµng hãa g¾n liÒn víi thÞ trêng. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ c¬
së h×nh thµnh thÞ trêng, ph©n c«ng lao ®éng x· héi cµng cao th× chñng lo¹i
hµng hãa cµng nhiÒu, thÞ trêng cµng më réng tõ thÞ trêng ®Þa ph¬ng ®Õn thÞ tr-
êng d©n téc, thÞ trêng khu vùc vµ thÞ trêng thÕ giíi. Ngîc l¹i thÞ trêng cµng më
réng th× nhu cÇu sö dông hµng hãa ngµy cµng nhiÒu vµ xuÊt hiÖn nhu cÇu míi
thóc ®Èy s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng cµng ph¸t triÓn. Cuéc çch m¹ng khoa
häc kü thuËt lÇn thø hai diÔn ra v« cïng m¹nh mÏ, LLSX ph¸t triÓn cao, ph©n
c«ng vµ hîp t¸c s¶n xuÊt s©u réng trong c¶ níc vµ Quèc tÕ lµm cho thÞ trêng
mçi níc g¾n liÒn víi thÞ trêng quèc tÕ.
c. Çc chøc n¨ng c¬ b¶n cña thÞ trêng.
Thõa nhËn c«ng dông x· héi cña s¶n phÈm vµ lao ®éng chi phÝ s¶n xuÊt
®ã.
S¶n xuÊt hµng hãa lµ viÖc riªng cña tõng ngêi, cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi
víi ngêi s¶n xuÊt kh¸c. Nhng hµng hãa cña hä cã ®¸p øng nhu cÇu x· héi vÒ
chÊt lîng, h×nh thøc, thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng kh«ng? ChØ cã trªn thÞ trêng vµ
th«ng qua thÞ trêng çc vÊn ®Ò trªn míi ®îc kh¼ng ®Þnh.
+ Lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch vµ h¹n chÕ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Trªn thÞ trêng
22

mäi hµng hãa ®Òu mua, b¸n theo gi¸ c¶ thÞ trêng. C¹nh tranh vµ cung cÇu lµm
cho gi¸ c¶ thÞ trêng cã t¸c dông kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ s¶n xuÊt ®èi víi ngêi
s¶n xuÊt, kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ tiªu dïng ®èi víi ngêi tiªu dïng.
+ Cung cÊp th«ng tin cho ngêi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, thÞ trêng cho biÕt
nh÷ng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu x· héi vÒ sè lîng gi¸ c¶, c¬ cÊu vµ xu híng thay
®æi cña nhu cÇu c¸c lo¹i hµng hãa, dÞch vô. §ã lµ nh÷ng th«ng tin cùc kú quan
träng ®èi víi ngêi s¶n xuÊt hµng hãa, gióp hä ®iÒu chØnh s¶n xuÊt cho phï hîp
víi nh÷ng th«ng tin cña thÞ trêng.
C©u 17: Ph©n tÝch néi dung cña quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ, vai trß cña
quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ, vai trß cña quy luËt nµy ®èi víi chÝnh phñ trong
viÖc qu¶n lý vÜ m« lu th«ng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t.
Tr¶ lêi: a. Néi dung cña quy luËt lu th«ng tiÒn tÖ
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ph¬ng tiÖn lu th«ng ë mçi thêi kú cÇn cã mét l-
îng tiÒn nhÊt ®Þnh, sè lîng tiÒn nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng quy luËt lu th«ng tiÒn
tÖ. Quy luËt nµy ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Tæng sè gi¸ c¶ hµng hãa
Tæng sè gi¸ c¶ hµng hãa b¸n chÞu
Tæng sè gi¸ c¶ hµng hãa khÊu hao trõ cho nhau.
Tæng sè gi¸ c¶ hµng hãa b¸n chÞu ®Õn kú thanh to¸n.
Sè lîng tiÒn cÇn thiÕt trong lu th«ng = Sè lÇn lu©n chuyÓn trung b×nh cña
tiÒn tÖ.
Khi sè lîng tiÒn giÊy ®a vµo lu th«ng vît qu¸ møc cÇn thiÕt sÏ dÉn ®Õn
l¹m ph¸t. L¹m ph¸t phi m· (trªn 10%). Siªu l¹m ph¸t (tõ 100% trë lªn).
b. Vai trß cña quy luËt nµy ®èi víi chÝnh phñ trong qu¶n lý vi m« lu
th«ng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t.
VËn dông quy luËt nµy vµ mét sè lý thuyÕt tiÒn tÖ hiÖn ®¹i ®Ó Nhµ níc
®iÒu tiÕt lu th«ng tiÒn tÖ æn ®Þnh tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t.
C©u 18: Ph©n tÝch néi dung cña quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt cung
- cÇu. ý nghÜa cña viÖc nghªin cøu quy luËt nµy ®èi víi chÝnh phñ vµ s¶n
xuÊt doanh nghiÖp.
Tr¶ lêi: a. Néi dung cña quy luËt c¹nh tranh
C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua, sù ®Êu tranh vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n
xuÊt víi nhau, gi÷a ngêi s¶n xuÊt víi ngêi tiªu dïng hµng hãa vµ dÞch vô,
nh»m giµnh ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®Ó thu
®îc nhiÒu lîi Ých nhÊt cho m×nh.
23

Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt, tiªu thô cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é trang bÞ
kü thuËt, chuyªn m«n, kh«ng gian m«i trêng s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn nguyªn vËt
liÖu… nªn chi phÝ lao ®éng ç biÖt kh¸c nhau. KÕt qu¶ cã ngêi lîi nhiÒu, ngêi
lîi Ýt, ngêi ph¸ s¶n. §Ó giµnh lÊy çc ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu
thô s¶n phÈm, buéc hä ph¶i c¹nh tranh. C¹nh tranh cã hai lo¹i: c¹nh tranh lµnh
m¹nh vµ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. C¹nh tranh lµnh m¹nh lµ dïng tµi n¨ng
cña m×nh vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶, võa
cã lîi cho nhµ kinh doanh, võa cã lîi cho x· héi. C¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh
lµ dïng nh÷ng thñ ®o¹n phi ®¹o ®øc, vi ph¹m ph¸p luËt (trèn thuÕ, hµng gi¶…)
cã h¹i cho x· héi vµ ngêi tiªu dïng.
Quy luËt c¹nh tranh cã t¸c dông ®µo th¶i çi l¹c hËu, b×nh tuyÓn çi tiÕn
bé ®Ó thóc ®Èy hµng hãa ph¸t triÓn.
b. Néi dung cña quy luËt cung -cÇu.
Mèi quan hÖ kh¸ch quan gi÷a cung vµ cÇu diÔn ra trªn thÞ trêng ®îc gäi
lµ quy luËt cung - cÇu hµng hãa.
- Cung lµ tæng sè hµng hãa ®a ra thÞ trêng. Cung do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh,
nhng khång ®ång nhÊt víi s¶n xuÊt, nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nhng kh«ng
®a ra thÞ trêng, v× ®Ó tiªu dïng cho ngêi s¶n xuÊt ra nã hoÆc kh«ng b¶o ®¶m
chÊt lîng kh«ng ®îc x©y dùng chÊp nhËn kh«ng ®îc gäi lµ cung.
- CÇu cã nhu cÇu cho s¶n xuÊt vµ nhu cÇu cho tiªu dïng ç nh©n. Nhu
cÇu x· héi biÓu hiÖn trªn thÞ trêng vµ ®îc ®¶m b¶o b»ng sè lîng tiÒn t¬ng øng
gäi lµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n.
Nh vËy, quy m« cña cÇu phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nhng tríc hÕt vµ chñ
yÕu phô thuéc vµo tæng sè tiÒn cña x· héi dïng ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu
tiªu dïng dÞch vô tõ thêi kú nhÊt ®Þnh.
Quy luËt cung - cÇu t¸c ®éng vµo gi¸ c¶, lîi nhuËn, c¹nh tranh, quy m«
s¶n xuÊt, c«ng viÖc lµm…. N¾m ®îc quy luËt cung cÇu lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n
co0s chÝnh s¸ch t¸c ®éng vµo "tæng cung" vµ "tæng cÇu" ®Ó nÒn kinh tÕ c©n
®èi, t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn.
C©u 19: Ph©n tÝch néi dung vµ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ trÞ thÞ trêng, gi¸
c¶ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ ®éc quyÒn, víi gi¸ trÞ hµng hãa vµ víi gi¸ c¶ thÞ trêng.
Tr¶ lêi: a. Çc kh¸i niÖm
+ Gi¸ trÞ cña hµng hãa lµ lao ®éng cña con ngêi s¶n xuÊt kÕt tinh trong
hµng hãa.
Gi¸ trÞ biÓu hiÖn mèi quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng
24

hãa vµ nã lµ mét ph¹m trï mang tÝnh lÞch sö.
+ Gi¸ trÞ thÞ trêng.
Gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng hãa lµ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó
s¶n xuÊt hµng hãa.
+ Gi¸ c¶ s¶n xuÊt b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi nhuËn b×nh qu©n vµ
®îc tÝnh b»ng c«ng thøc: GCSX = K + P.
+ Gi¸ c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt c«ng lîi nhuËn ®éc quyÒn vµ ®-
îc tÝnh b»ng c«ng thøc: GC§Q = K + P ®éc quyÒn.
+ Gi¸ c¶ thÞ trêng lµ gi¸ c¶ gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n tháa thuËn víi
nhau trªn thÞ trêng.
b. Mèi quan hÖ gi÷a çc kh¸i niÖm trªn
+ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n, gi¸ c¶ thÞ trêng xoay quanh gi¸
trÞ hµng hãa (hay gi¸ trÞ thÞ trêng) song tæng gi¸ c¶ thÞ trêng vÉn b»ng tæng gi¸
trÞ hµng hãa.
+ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa thêi kú chñ nghÜa t b¶n tù do c¹nh tranh
gi¸ c¶ thÞ trêng xoay quanh gi¸ c¶ s¶n xuÊt, song tæng gi¸ c¶ thÞ trêng vÉn
b»ng tæng gi¸ c¶ s¶n xuÊt vÉn b»ng tæng gi¸ trÞ hµng hãa cña çc ngµnh.
C©u 20: Tr×nh bµy çc kh¸i niÖm c¬ b¶n cña t¸i s¶n xuÊt x· héi. Ph©n
tÝch m« h×nh t¸i s¶n xuÊt theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u, theo anh (chÞ) cÇn
cã ®iÒu kiÖn g× ®Ó thùc hiÖn hai m« h×nh trªn.
Tr¶ lêi: a. Çc kh¸i niÖm c¬ b¶n cña t¸i s¶n xuÊt x· héi
S¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña loµi ngêi. Nã kh«ng
ph¶i lµ ho¹t ®éng nhÊt thêi mµ lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc lÆp l¹i thêng xuyªn vµ
phôc håi kh«ng ngõng tøc lµ t¸i s¶n xuÊt.
XÐt vÒ quy m« ngêi ta chia t¸i s¶n xuÊt thµnh hai lo¹i: t¸i s¶n xuÊt gi¶n
®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng.
+ T¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc lÆp ®i lÆp l¹i víi quy
m« nh cò. Lo¹i h×nh t¸i s¶n xuÊt nµy thêng g¾n víi s¶n xuÊt nhá vµ lµ ®Æc trng
chñ yÕu cña s¶n xuÊt nhá v× cha cã s¶n phÈm thÆng d hoÆc nÕu cã th× tiªu
dïng cho ç nh©n hÕt.
+ T¸i s¶n xuÊt më réng lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ quy m« s¶n xuÊt lÇn
sau lín h¬n quy m« lÇn tríc. Lo¹i s¶n xuÊt nµy thêng g¾n víi nÒn s¶n xuÊt lín
vµ lµ ®Æc trng chñ yÕu cña nÒn s¶n xuÊt lín cã nhiÒu s¶n phÈm thÆng d. Nguån
gèc cña t¸i s¶n xuÊt më réng lµ s¶n phÈm thÆng d.
b. Ph©n tÝch m« h×nh t¸i s¶n xuÊt theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u
25

+ T¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo chiÒu réng; s¶n xuÊt t¨ng lªn do vèn s¶n
xuÊt vµ khèi lîng lao ®éng t¨ng lªn kh«ng ph¶i do n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu
qu¶ t¬ng ®èi cña sö dông vèn t¨ng lªn.
+ T¸i s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo chiÒu s©u: s¶n xuÊt t¨ng lªn do n¨ng suÊt
lao ®éng vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi sö dông vèn t¨ng lªn cßn vèn vµ khèi lîng lao
®éng cã thÓ kh«ng ®æi, gi¶m hoÆc t¨ng lªn nhng tæng møc t¨ng ph¶i nhá h¬n
tæng møc t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cña sö dông vèn.
c. Çc ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn hai m« h×nh trªn
§iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn hai m« h×nh trªn lµ ph¶i tÝch lòy vèn, nghiªn cøu
khoa häc vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thêi ®¹i.
C©u 21: Ph©n tÝch çc kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, ý nghÜa cña
viÖc nghiªn cøu nµy ®èi víi chñ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh doanh.
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch çc kh©u trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®Òu lµ sù thèng nhÊt cña çc kh©u: s¶n xuÊt,
ph©n phèi, trao ®æi vµ tiªu dïng. S¶n xuÊt gi÷a vai trß quyÕt ®Þnh, tiªu dïng lµ
môc ®Ých lµ ®éng lùc cña s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi, nèi liÒn s¶n xuÊt víi
tiªu dïng. Mét trong bèn kh©u thùc hiÖn kh«ng tèt nªn s¶n xuÊt x· héi cã thÓ
lµm vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i khñng ho¶ng.
b. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu nµy ®èi víi chñ doanh nghiÖp s¶n xuÊt
kinh doanh.
§èi víi chñ doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cÇn n¾m v÷ng vÞ trÝ, b¶n
chÊt tÇm quan träng vµ çc quy luËt vËn ®éng cña mçi kh©u ®Ó cã hµnh ®éng
phï hîp víi çc quy luËt ®ã. Çc kh©u ®ã cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ
ph¶i chó ý n©ng cao chÊt lîng hµng hãa, gi¸ thµnh vµ lu«n gi÷ ch÷ tÝn víi thÞ
trêng, ¸p dông khoa häc kü thuËt ®Ó rót ng¾n thêi gian lu th«ng, thêi gian s¶n
xuÊt ®Ó rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt.
C©u 22: T¸i s¶n xuÊt x· héi cã nh÷ng néi dung g×? Ph©n tÝch néi
dung s¶n xuÊt søc lao ®éng, ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu néi dung nµy vµo
thùc tiÔn níc ta hiÖn nay.
Tr¶ lêi: a. T¸i s¶n xuÊt x· héi cã nh÷ng néi dung sau:
+ T¸i s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt.
+ T¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.
+ T¸i s¶n xuÊt QHSX.
+ T¸i s¶n xuÊt m«i trêng.
b. Néi dung cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng
26

Søc lao ®éng lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt nã bÞ hao mßn. Do ®ã nã ph¶i ®îc s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt tiÕp theo. T¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cßn bao hµm viÖc ®µo t¹o, ®æi míi
thÕ hÖ lao ®éng cò b»ng thÕ hÖ lao ®éng míi cã chÊt lîng cao h¬n phï hîp víi
tr×nh ®é míi cña cuéc çch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i. T¸i s¶n xuÊt søc
lao ®éng gåm sè lîng vµ chÊt lîng. VÒ sè lîng ph¶i thùc hiÖn kÕ ho¹ch hãa
d©n sè ®Ó mçi thêi kú cã mét sè lîng søc lao ®éng phï hîp víi sù ph¸t triÓn
kinh tÕ. VÒ chÊt lîng gåm cã thÓ lùc vµ trÝ tuÖ ngµy cµng cao.
c. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu s¶n xuÊt søc lao ®éng ë níc ta hiÖn nay
D©n sè níc ta ®«ng, tr×nh ®é trÝ lùc so víi mét sè níc trong khu vùc t¬ng
®èi cao, nhng so víi çc níc ph¸t triÓn th× cßn thÊp, tr×nh ®é thÓ lùc cha cao.
V× vËy, vÊn ®Ò t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng nh©n tè trung t©m vµ lµ môc ®Ých cña
nÒn t¸i s¶n xuÊt x· héi ë níc ta võa cã ý nghÜa cÊp b¸ch võa cã ý nghÜa chiÕn
lîc l©u dµi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. V× vËy,
§¶ng ta coi gi¸o dôc, ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nh»m n©ng cao d©n trÝ,
båi dìng nh©n lùc, ®µo t¹o nh©n tµi.
C©u 23: Ph©n tÝch kh¸i niÖm vµ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ
víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. LÊy vÝ dô vµ cho gi¶i ph¸p kh¾c phôc khi t¨ng
trëng kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn cïng chiÒu víi tiÕn bé kinh tÕ vµ tiÕn bé x·
héi.
Tr¶ lêi: a. T¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
+ T¨ng trëng kinh tÕ lµ sù t¨ng lªn vÒ sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm x·
héi vµ çc yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
NhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ thÓ hiÖn ë nhÞp ®é t¨ng trëng GNP vµ GDP.
T¨ng trëng kinh tÕ cã thÓ theo chiÒu réng vµ chiÒu s©u. T¨ng trëng kinh tÕ
theo chiÒu réng vµ t¨ng sè lîng çc yÕu tè s¶n xuÊt, kü thuËt s¶n xuÊt kh«ng
thay ®æi.
T¨ng trëng kinh tÕ theo chiÒu s©u lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së hoµn
thiÖn çc yÕu tè s¶n xuÊt.
+ Ph¸t triÓn kinh tÕ: Sù t¨ng trëng kinh tÕ nÕu ®îc kÕt hîp víi sù biÕn ®æi
vµ ph¸t triÓn cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ sù tiÕn bé x· héi ®îc gäi lµ sù ph¸t triÓn
kinh tÕ.
b. Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
T¨ng trëng kinh tÕ ®ßi hái bøc thiÕt víi tÊt c¶ çc quèc gia. Ph¸t triÓn
kinh tÕ tríc hÕt lµ sù t¨ng trëng kinh tÕ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn kinh
27

tÕ ph¶i dùa trªn sù t¨ng trëng kinh tÕ. Ph¸t triÓn kinh tÕ lµm cho t¨ng trëng
kinh tÕ víi tèc ®é cao vµ t¬ng ®èi dµi.
c. VÝ dô vµ çc gi¶i ph¸p kh¾c phôc khi t¨ng trëng kinh tÕ kh«ng ph¸t
triÓn cïng chiÒu víi tiÕn bé kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi
Çc níc ®ang ph¸t triÓn t¨ng trëng kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn cïng chiÒu
víi tiÕn bé kinh tÕ, víi tiÕn bé x· héi. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy lµ
çc níc ®ang ph¸t triÓn ph¶i hoµn thµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
hãa ®Ó t¹o ra ®éng lùc ph¸t triÓn néi t¹i cña ®Êt níc.
C©u 24: Ph©n tÝch çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tÝa s¶n xuÊt x·
héi hay hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi trong t¸i s¶n xuÊt. T¹i sao nãi kÕt hîp hiÖu
qu¶ kinh tÕ víi hiÖu qu¶ x· héi lµ ®Æc trng cña ®Þnh híng XHCN.
Tr¶ lêi: a. Çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña t¸i s¶n xuÊt x· héi
Çc chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña t¸i s¶n xuÊt x· héi bao gåm:
+ HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng: HiÖu qu¶ chung cña vèn lu ®éng ®îc
ph¶n ¸nh th«ng qua chØ tiªu: Søc sinh lêi cña vèn = Lîi nhuËn/ Vèn lu ®éng.
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét ®ång vèn lu ®éng sÏ t¹o ra mÊy ®ång lîi
nhuËn.
+ HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh: N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè
®Þnh chÝnh lµ kÕt qu¶ cña viÖc c¶i tiÕn tæ chøc lao ®éng vµ tæ chøc s¶n xuÊt
hoµn chØnh kÕt cÊu tµi s¶n cè ®Þnh.
HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh = Gi¸ trÞ s¶n lîng s¶n phÈm/ Nguyªn
gi¸ b×nh qu©n cña tµi s¶n cè ®Þnh.
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét ®ång tµi s¶n cè ®Þnh t¹o ra bao nhiªu ®ång gi¸
trÞ s¶n phÈm.
+ N¨ng suÊt lao ®éng: N¨ng suÊt lao ®éng lµ gi¸ trÞ kÕt qu¶ lao ®éng
trong mét ®¬n vÞ thêi gian. Nã ®îc x¸c ®Þnh b»ng tû sè gi÷a s¶n lîng vµ sè l-
îng lao ®éng b×nh qu©n trong mét kú. NÕu gäi n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n
lµ W, sè lîng b×nh qu©n lµ L th×: W = s¶n lîng/L.
+ HiÖu qu¶ sö dông vËt t (m¸y mãc, nguyªn liÖu, phô tïng thay thÕ…)
ph¶i cã hiÖu qu¶. VËt t thay thÕ ph¶i kÞp thêi, liªn tôc song kh«ng ®îc thõa
nhiÒu do dù tr÷.
b. HiÖu qu¶ t¸i s¶n xuÊt x· héi ®îc xÐt díi hai khÝa c¹nh
Kinh tÕ - kü thuËt vµ kinh tÕ - x· héi. Çc chØ tiªu trªn biÓu hiÖn mÆt kinh
tÕ kü thuËt ®óng cho mäi x· héi, mÆt kinh tÕ - x· héi do quan hÖ s¶n xuÊt vµ
môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt quy ®Þnh. Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN, môc ®Ých cña
28

nÒn s¶n xuÊt XHCN lµ d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Do ®ã,
kÕt hîp hiÖu qu¶ kinh tÕ víi hiÖu qu¶ x· héi lµ ®Æc trng cña ®Þnh híng XHCN.
C©u 25: Ph©n tÝch sù chuyÓn hãa tiÒn tÖ thµnh t b¶n. Theo anh (chÞ)
®iÒu kiÖn g× quyÕt ®Þnh tiÒn tÖ biÕn thµnh t b¶n. T¹i sao?
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch sù chuyÓn hãa tiÒn tÖ thµnh t b¶n
Sù chuyÓn hãa tiÒn tÖ thµnh t b¶n ®îc thÓ hiÖn trong c«ng thøc chung cña
t b¶n vµ m©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña t b¶n.
+ C«ng thøc chung cña t b¶n lµ T - H - T. C«ng thøc nµy b¾t ®Çu mua sau
míi ®Õn b¸n. §iÓm kÕt thóc vµ më ®Çu ®Òu lµ tiÒn, hµng chØ lµ trung gian trao
®æi, ë ®©y tiÒn ®îc øng tríc ®Ó thu vÒ víi sè lîng lín h¬n T>T hay T = T + ∆
T.
Lîng tiÒn d«i ra ∆ T ®îc M¸c gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d, ký hiÖu lµ m. Sè tiÒn
øng ra ban ®Çu (T) víi môc ®Ých thu ®îc gi¸ trÞ thÆng d ®· trë thµnh t b¶n. T
b¶n cho vay vµ t b¶n Ng©n hµng vËn ®éng theo c«ng thøc T - T.
Nh×n h×nh thøc ta tëng lu th«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d. Kh«ng ph¶i nh vËy
mµ vay tiÒn vÒ còng ph¶i mua hµng ®Ó s¶n xuÊt míi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d ®Ó
tr¶ lîi nhuËn vµ lîi tøc cho t b¶n Ng©n hµng vµ t b¶n cho vay. Do ®ã míi nãi T
- H - T lµ c«ng thøc chung cña t b¶n.
+ M©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña t b¶n.
Lý luËn gi¸ trÞ kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ hµng hãa lµ lao ®éng x· héi kÕt tinh
trong hµng hãa, nghÜa lµ nã chØ ®îc t¹o ra trong s¶n xuÊt. Nhng míi tho¹t nh×n
vµo c«ng thøc ta ®· cã c¶m gi¸c gi¸ trÞ thÆng d ®îc t¹o ra trong lu th«ng. Cã
ph¶i lu th«ng t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d kh«ng? Ta biÕt, mÆc dï lu th«ng thuÇn tuý
cã diÔn ra díi h×nh thøc nµo: mua rÎ, b¸n ®¾t, lõa läc… xÐt trªn ph¹m vi x· héi
còng kh«ng hÒ lµm t¨ng gi¸ trÞ mµ chØ lµ ph©n phèi l¹i gi¸ trÞ mµ th«i. Nhng
nÕu tiÒn tÖ n»m ngoµi lu th«ng còng kh«ng thÓ lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ.
Nh vËy, m©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña T b¶n biÓu hiÖn ë chç gi¸ trÞ
thÆng d võa kh«ng ®îc t¹o ra trong lu th«ng võa ®îc t¹o ra trong lu th«ng. §Ó
gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy ph¶i t×m trong lu th«ng (trong thÞ trêng) mét hµng
hãa cã kh¶ n¨ng t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã. §ã lµ hµng hãa
søc lao ®éng.
b. §iÒu kiÖn g× quyÕt ®Þnh tiÒn tÖ biÕn thµnh t liÖu t¹i sao?
Nghiªn cøu c«ng thøc chung cña t b¶n chÝnh lµ nghiªn cøu nh÷ng ®iÒu
kiÖn chuyÓn hãa tiÒn tÖ thµnh t b¶n mµ thùc chÊt lµ sù chuyÓn hãa quan hÖ s¶n
xuÊt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n thµnh quan hÖ s¶n xuÊt
29

TNCN. V× khi ®ã ®· cã hai ®iÒu kiÖn; cã mét líp ngêi ®îc tù do vÒ th©n thÓ
nhng l¹i kh«ng cã TLSX, v× vËy muèn sèng hä ph¶i ®em b¸n søc lao ®éng cña
m×nh vµ mét sè Ýt ngêi tËp trung ®îc nhiÒu tiÒn ®ñ ®Ó lËp xÝ nghiÖp, mua søc
lao ®éng tiÕn hµnh s¶n xuÊt nh»m bãc lét lao ®éng lµm thuª.
C©u 26: Ph©n tÝch hµng hãa søc lao ®éng vµ sù kh¸c nhau gi÷a hµng
hãa nµy víi hµng hãa th«ng thêng. H·y cho biÕt mèi quan hÖ vµ sù kh¸c
nhau gi÷a gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ tiÒn l¬ng díi chñ nghÜa t b¶n.
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch hµng hãa søc lao ®éng vµ sù kh¸c nhau gi÷a hµng
hãa nµy víi hµng hãa th«ng thêng.
Søc lao ®éng lµ toµn bé thÓ lùc vµ trÝ cña con ngêi, lµ kh¶ n¨ng lao ®éng
cña con ngêi. Nã lµ yÕu tè c¬ b¶n cña mäi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt vµ chØ
trë thµnh hµng hãa khi cã hai ®iÒu kiÖn:
+ Mét lµ: Ngêi cã søc lao ®éng ph¶i ®îc tù do vÒ th©n thÓ ®Ó cã quyÒn
®em b¸n søc lao ®éng cña m×nh nh mét hµng b¸n søc lao ®éng cña m×nh nh
mét hµng hãa kh¸c tøc ®i lµm thuª.
+ Hai lµ: Hä kh«ng cã t liÖu s¶n xuÊt vµ cña c¶i kh¸c. Muèn sèng hä
buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng, tøc lµ lµm thuª.
Khi trë thµnh hµng hãa, søc lao ®éng còng cã hai thuéc tÝnh nh çc hµng
hãa kh¸c nhng cã ®Æc ®iÓm riªng.
+ Gi¸ trÞ hµng hãa søc lao ®éng còng lµ lîng lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n
xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra nã. Nã ®îc quyÕt ®Þnh b»ng toµn bé gi¸ trÞ çc t liÖu
sinh ho¹t vËt chÊt vµ tinh thÇn cÇn thiÕt ®Ó duy tr× cuéc sèng b×nh thêng cña
ngêi c«ng nh©n vµ gia ®×nh anh ta vµ nh÷ng phÝ tæn ®Ó ®µo t¹o c«ng nh©n ®¹t
®îc tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. Çc yÕu tè hîp thµnh cña gi¸ trÞ hµng hãa søc lao ®éng
phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng níc, tr×nh ®é v¨n minh, khÝ hËu, tËp
qu¸n… vµ quan hÖ cung cÇu vÒ søc lao ®éng.
+ Gi¸ trÞ sö dông hµng hãa søc lao ®éng còng nh»m tháa m·n nhu cÇu
cña ngêi mua ®Ó sö dông vµo qu¸ tr×nh lao ®éng. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa
søc lao ®éng kh¸c víi hµng hãa th«ng thêng kh¸c lµ khi ®îc sö dông sÏ t¹o ra
®îc mét lîng gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ cña b¶n th©n nã. §ã chÝnh lµ nguån
gèc cña gi¸ trÞ thÆng d.
Hµng hãa søc lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn hãa tiÒn thµnh t b¶n. Tuy
nã kh«ng ph¶i lµ çi quyÕt ®Þnh ®Ó cã hay kh«ng cã bãc lét, viÖc quyÕt ®Þnh
cßn ë chç gi¸ trÞ thÆng d ®îc ph©n phèi nh thÕ nµo.
b. Quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng víi gi¸ trÞ søc lao ®éng trong chñ nghÜa t b¶n.
30

TiÒn l¬ng díi chÕ ®é t b¶n lµ h×nh thøc biÕn tíng cña gi¸ trÞ hay gi¸ c¶
søc lao ®éng.
+ Còng gièng h gi¸ c¶ cña çc hµng hãa kh¸c, gi¸ c¶ søc lao ®éng lµ gi¸
trÞ søc lao ®éng biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Ch¼ng h¹n, gi¸ trÞ mét ngµy cña søc lao
®éng b»ng thêi gian lao ®éng x· héi tÊt yÕu lµ 4 giê, nÕu 4 giê gi¸ trÞ biÓu
hiÖn b»ng tiÒn lµ 3 ®« la th× 3 ®« la Êy lµ gi¸ c¶ (tiÒn l¬ng) cña mét ngµy søc
lao ®éng.
- Còng gièng nh çc hµng hãa kh¸c, gi¸ c¶ søc lao ®éng tuy h×nh thµnh
trªn c¬ së gi¸ trÞ, nhng do quan hÖ cung - cÇu thay ®æi nªn nã còng thêng
xuyªn biÕn ®éng. Nhng sù biÕn ®éng tù ph¸t cña gi¸ c¶ søc lao ®éng kh¸c. Gi¸
c¶ çc thø hµng hãa kh¸c lóc thÊp h¬n hoÆc cao h¬n gi¸ trÞ tuú quan hÖ cung -
cÇu; hµng hãa søc lao ®éng nãi chung cung vît cÇu do n¹n thÊt nghiÖp, cho
nªn gi¸ c¶ søc lao ®éng thêng thÊp h¬n gi¸ trÞ søc lao ®éng nãi chung cung v-
ît cÇu do n¹n thÊt nghiÖp, cho nªn gi¸ c¶ søc lao ®éng thêng thÊp h¬n gi¸ trÞ
søc lao ®éng.
C©u 27: Ph©n tÝch mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau nµy cã ý nghÜa g× ®èi
víi viÖc x¸c ®Þnh b¶n chÊt tiÒn l¬ng díi chñ nghÜa t b¶n.
Tr¶ lêi: Çc nhµ t b¶n cho r»ng tiÒn l¬ng lµ tiÒn tr¶ c«ng lao ®éng ngay
c¶ c«ng nh©n còng hiÓu nh vËy v×:
+ Nhµ t b¶n ®· tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n sau khi c«ng nh©n ®· lao ®éng.
+ TiÒn l¬ng ®îc tr¶ theo thêi gian hoÆc s¶n phÈm, ai lµm nhiÒu hëng
nhiÒu, ai lµm Ýt hëng Ýt.
Thùc ra kh«ng ph¶i nh vËy v× c«ng nh©n kh«ng b¸n lao ®éng. NÕu lao
®éng b¸n ®îc th× nã ph¶i lµ hµng hãa ph¶i cã gi¸ trÞ, thÕ th× lÊy g× ®Ó ®o gi¸ trÞ
"hµng hãa - lao ®éng". NÕu lao ®éng lµ hµng hãa th× nã ph¶i tån t¹i tríc khi
®em b¸n. Khi c«ng nh©n lao ®éng th× lao ®éng cña anh ta ®· thuéc vÒ nhµ t
b¶n. Anh ta kh«ng thÓ nµo b¸n çi mµ anh ta kh«ng cã. NÕu lao ®éng lµ hµng
hãa nhµ t b¶n mua ®óng gi¸ trÞ nhµ t b¶n sÏ kh«ng ®îc g×, sÏ m©u thuÉn víi lý
luËn gi¸ trÞ thÆng d.
Do ®ã çi mµ c«ng nh©n b¸n vµ t b¶n mua kh«ng ph¶i lµ lao ®éng mµ lµ
søc lao ®éng. ChØ cã søc lao ®éng míi lµ çi cã s½n trong c¬ thÓ sèng cña
c«ng nh©n vµ anh ta cã thÓ b¸n ®îc. Mua b¸n xong, hµng hãa søc lao ®éng ®-
îc ®em sö dông khi ®ã míi cã lao ®éng.
Gi¸ c¶ hµng hãa søc lao ®éng bao giê còng thêng thÊp h¬n gi¸ trÞ do lao
®éng cña c«ng nh©n võa míi s¸ng t¹o ra.
31

V× vËy: TiÒn l¬ng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ gi¸
c¶ cña søc lao ®éng. §ã lµ b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng díi chñ nghÜa t b¶n.
C©u 28: Ph©n tÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d vµ nh÷ng kÕt
luËn (nhËn xÐt) tõ qu¸ tr×nh ®ã. T¹i sao nã s¶n xuÊt ra qu¸ tr×nh thÆng d lµ
quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t b¶n.
Tr¶ lêi: a. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt TBCN lµ sù thèng nhÊt gi÷a hai qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸
trÞ sö dông víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. VÝ dô nhµ T b¶n s¶n xuÊt sîi
ph¶i mua c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh sau:
- Mua 20 kg b«ng hÕt 20 ®«la.
- Mua søc lao ®éng mét ngµy 8 giê hÕt 3 ®« la.
- Hao mßn m¸y mãc ®Ó kÐo 20 kg b«ng thµnh sîi hÕt 1 ®«la.
Gi¶ sö 4 giê lao ®éng ®Çu
- Lao ®éng cô thÓ kÐo 10 kg b«ng thµnh sîi 10 ®« la.
- Hao mßn m¸y mãc 0,5 ®« la.
- Lao ®éng trõu tîng t¹o ra gi¸ trÞ míi: 3 ®« la (b»ng gi¸ trÞ søc lao
®éng).
- Gi¸ trÞ cña sîi lµ 13,5 ®« la.
Bèn giê lao ®éng sau:
- Lao ®éng cô thÓ kÐo 10 kg b«ng thµnh sîi 10 ®« la.
- Hao mßn m¸y mãc 0,5 ®« la.
- Lao ®éng trõu tîng t¹o ra gi¸ trÞ míi 3 ®« la (b»ng søc lao ®éng).
Gi¸ trÞ cña sîi lµ 13,5 ®« la.
Nhµ t b¶n b¸n sîi ®óng gi¸ trÞ 27 ®« la nhng chØ bá ra 24 ®« la. Nhµ t b¶n
thu ®îc 3 ®« la r«i ra. §ã lµ gi¸ trÞ thÆng d.
VËy gi¸ trÞ thÆng d lµ phÇn gi¸ trÞ r«i ra ngoµi gi¸ trÞ hµng hãa søc lao
®éng do ngêi c«ng nh©n lµm ra vµ bÞ nhµ t b¶n chiÕm h÷u kh«ng.
Tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ môc ®Ých trùc tiÕp vµ ®éng c¬ cña
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa vµ ®· kÝch thÝch lùc lîng ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®îc
thay ®æi c¨n b¶n dÉn ®Õn c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp.
Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta hiÖn nay ®ang cßn tån
t¹i thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa nªn ph¹m trï gi¸ trÞ thÆng d vÉn cßn,
quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cßn ph¸t huy t¸c dông nhng kh«ng hoµn toµn nh díi t
b¶n chñ nghÜa v× nã chÞu ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc x· héi chñ nghÜa.
b. s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña t b¶n chñ
32

nghÜa.
C¸c phÇn trªn ®· v¹ch râ gi¸ trÞ thÆng d, lao ®éng kh«ng c«ng cña ngêi
c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra. Lµ môc ®Ých râ rÖt qua ho¹t ®éng cña nhµ t b¶n.
ChÝnh lao ®éng kh«ng c«ng cña c«ng nh©n lµm thuª lµ nguån gèc cña gi¸ trÞ
thÆng d, lµ nguån gèc lµm giµu cña nhµ t b¶n, lµ nÒn mãng cña toµn bé c¬ cÊu
x· héi t b¶n chñ nghÜa. Theo ®uæi gi¸ trÞ thÆng d lµ môc ®Ých vµ ®éng c¬ thóc
®Èy ho¹t ®éng cña nhµ t b¶n vµ toµn bé x· héi t b¶n. Do ®ã s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ
thÆng d hay kiªm l·i lµ quy luËt tuyÖt ®èi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy.
C©u 29: ThÕ nµo lµ ngµy lao ®éng vµ tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. Ph©n tÝch
ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi vµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸
trÞ thÆng d t¬ng ®èi, ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò
nµy.
Tr¶ lêi: +Díi chÕ ®é t b¶n, ngµy lao ®éng lµ thêi gian mçi c«ng nh©n
lµm viÖc ë xÝ nghiÖp cña nhµ t b¶n trong mét ngµy ®ªm. Ngµy lao ®éng gåm
hai phÇn lµ: thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt lµ thêi gian lao ®éng thÆng d.
VÒ thùc chÊt s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d nªn
trong ngµy lao ®éng kh«ng nh÷ng c«ng nh©n ph¶i t¹o ra gi¸ trÞ søc lao ®éng
cña m×nh (tiÒn l¬ng) mµ cßn ph¶i t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d cho nhµ t b¶n. V× vËy,
ngµy lao ®éng ph¶i dµi h¬n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt chø kh«ng thÓ b»ng
hoÆc ng¾n h¬n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt. §Ó cã nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d nhµ t
b¶n ra søc kÐo dµi thêi gian lao ®éng thÆng d.
+ Tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a gi¸ trÞ thÆng d vµ t b¶n
kh¶ biÕn.
m' = m/v x 100%/v
VÒ thùc chÊt, tû suÊt nµy ph©n chia ngµy lao ®éng thµnh hai phÇn theo tû
lÖ nh thÕ nµo.
b. Ph©n tÝch ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi vµ ph¬ng ph¸p
s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi
+ Gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi lµ gi¸ trÞ thÆng d thu ®îc do kÐo dµi ngµy lao
®éng qu¸ thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt. Ngµy lao ®éng kÐo dµi khi thêi gian lao
®éng cÇn thiÕt kh«ng ®æi sÏ lµm t¨ng thêi gian lao ®éng thÆng d. Ph¬ng ph¸p
nµy ®îc ¸p dông chñ yÕu ë giai ®o¹n ®Çu cña CNTB khi c«ng cô lao ®éng thñ
c«ng thèng trÞ, n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp.
+ Gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ gi¸ trÞ thÆng d thu ®îc do rót ng¾n thêi gian
lao ®éng cÇn thiÕt trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. §é dµi ngµy lao
33

®éng kh«ng ®æi, thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt gi¶m sÏ lµm t¨ng thêi gian lao
®éng thÆng d. Do ch¹y theo gi¸ trÞ thÆng d vµ c¹nh tranh, çc nhµ T b¶n lu«n
t×m çch c¶i tiÕn kü thuËt, c¶i tiÕn qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng, lµm cho gi¸ trÞ ç biÖt cña hµng hãa thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi. Nhµ t b¶n
nµo lµm ®îc ®iÒu ®ã sÏ thu ®îc phÇn gi¸ trÞ thÆng d tréi h¬n gi¸ trÞ b×nh thêng
cña x· héi gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch.
c. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy
NÕu g¹t bá môc ®Ých vµ tÝnh chÊt TBCN th× çc ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸
trÞ thÆng d, nhÊt lµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d, nhÊt lµ ph¬ng ph¸p s¶n
xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch cã t¸c dông m¹nh
mÏ, kÝch thÝch çc ç nh©n vµ tËp thÓ ngêi lao ®éng ra søc c¶i tiÕn kü thuËt,
c¶i tiÕn qu¶n lý s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn
nhanh.
C©u 30: Ph©n tÝch ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ
so s¸nh ph¬ng ph¸p nµy víi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt
®èi, ý nghÜa cña viÖc so s¸nh hai ph¬ng ph¸p nµy.
Tr¶ lêi: a. Ph©n tÝch ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ
so s¸nh ph¬ng ph¸p nµy víi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi.
+ Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
Gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ gi¸ trÞ thÆng d thu ®îc do rót ng¾n thêi gian
lao ®éng cÇn thiÕt trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. §é dµi ngµy lao
®éng kh«ng ®æi, thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt gi¶m sÏ lµm t¨ng thêi gian lao
®éng thÆng d.
+ S¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi lµ kÐo dµi lao ®éng vît khái thêi gian
lao ®éng cÇn thiÕt.
+ Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi ®îc sö dông phæ biÕn
trong thêi kú ®Çu cña TBCN. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi cã
liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kü thuËt, sö dông m¸y mãc mét çch réng r·i.
+ Ph¬ng ph¸p thø nhÊt s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d, tuyÖt ®èi lµ c¬ së chung
cña hÖ thèng TBCN, v× ngµy lao ®éng cÇn thiÕt, ph¬ng ph¸p thø nhÊt cßn lµ c¬
së cña ph¬ng ph¸p thø hai v× tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ
ngµy lao ®éng ®îc chia ra lµm hai phÇn: Thêi gian lao ®éng ®îc chia lµm hai
phÇn: Thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt vµ thêi gian lao ®éng thÆng d. Trong thøc tÕ
cña x· héi t b¶n hai ph¬ng ph¸p trªn kh«ng ph¶i ®èi lËp nhau mµ thêng g¾n
liÒn víi nhau. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi sÏ n©ng cao c-
34

êng ®é lao ®éng lµ h×nh thøc bÐn tíng cña ph¬ng ph¸p kÐo dµi ngµy lao ®éng.
Do ®ã nã còng lµ gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi. Hîp lý hãa s¶n xuÊt, khoa häc hãa
tæ chøc, lao ®éng lµm cho lao ®éng cña c«ng nh©n ®¹t tíi cêng ®é cao nhÊt.
b. ý nghÜa cña viÖc so s¸nh hai ph¬ng nhËp nµy.
Tuy cã kü thuËt míi vµ dïng ph¬ng ph¸p thø hai s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d
t¬ng ®èi nhng ngêi c«ng nh©n vÉn ph¶i lao ®éng víi cêng ®é c¨ng th¼ng
kh«ng kÐm g× kÐo dµi ngµy lao ®éng. Thùc ra lao ®éng cña con ngêi còng
kh«ng ®îc nhÑ nhµng h¬n khi kü thuËt míi ®îc ¸p dông díi chñ nghÜa t b¶n.
C©u 31: T¹i sao nãi gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch lµ h×nh th¸i biÕn tíng
cña gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi. Sù kh¸c nhau gi÷a gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch
vµ lîi nhuËn siªu ng¹ch.
Tr¶ lêi: a. T¹i sao nãi gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch lµ h×nh th¸i biÕn tíng
cña gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
+ Muèn thu ®îc gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi nhµ t b¶n cÇn ph¶i t¨ng n¨ng
xuÊt lao ®éng lµm cho gi¸ trÞ t liÖu sinh ho¹t thÊp xuèng do ®ã h¹ thÊp gi¸ trÞ
søc lao ®éng. Nhng h¹ thÊp gi¸ trÞ søc lao ®éng do gi¸ trÞ cña nhiÒu thø hµng
hãa quy ®Þnh nªn h¹ thÊp gi¸ trÞ søc lao ®éng kh«ng mét nhµ t b¶n ç biÖt nµo
lµm ®îc mµ ph¶i dùa trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Do ®ã, gi¸ trÞ
thÆng d t¬ng ®èi kh«ng thÓ trë thµnh ®éng lùc ®Ó t b¶n c¶i tiÕn kü thuËt. Gi¸
trÞ thÆng d siªu ng¹ch míi lµ ®éng lùc trùc tiÕp ®Ó çc nhµ t b¶n c¶i tiÕn kü
thuËt, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng.
+ Gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch lµ h×nh th¸i biÕn tíng cña gi¸ trÞ thÆng d t-
¬ng ®èi v× chóng ®Òu dùa trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Gi¸ trÞ thÆng d
siªu ng¹ch lµ gi¸ trÞ thÆng d thu ®îc ngoµi gi¸ trÞ thÆng d nãi chung do mét xÝ
nghiÖp t b¶n nµo cã gi¸ trÞ ç biÖt cña hµng hãa thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi b»ng
çch dïng kü thuËt vµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt tèt nhÊt thu ®îc.
+ Gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi çc nhµ t b¶n cã kü thuËt trung b×nh, gi¸ trÞ
hµng hãa b»ng gi¸ trÞ x· héi thu ®îc.
b. Sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ lîng gi÷a gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch vµ lîi
nhuËn siªu ng¹ch.
+ Lîi nhuËn siªu ng¹ch lµ h×nh thøc biÕn tíng cña gi¸ trÞ thÆng d siªu
ng¹ch. Gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch cã thÓ b»ng, lín h¬n hay nhá h¬n lîi nhuËn
siªu ng¹ch tuú quan hÖ cung cÇu vÒ hµng hãa trªn thÞ trêng nhng tæng gi¸ trÞ
thÆng d siªu ng¹ch vÉn b»ng tæng lîi nhuËn siªu ng¹ch.
C©u 32: Ph©n tÝch néi dung, vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d vµ sù
35

biÓu hiÖn cña nã trong giai ®o¹n CNTB do c¹nh tranh vµ CNTB ®éc quyÒn.
Tr¶ lêi: a. Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d.
Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d lµ t¹o ra ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ
thÆng d cho nhµ t b¶n b»ng çch t¨ng cêng çc ph¬ng tiÖn kü thuËt vµ qu¶n lý
®Ó bãc lét ngµy cµng nhiÒu lao ®éng lµm thuª.
b. Vai trß cña quy luËt.
Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cã t¸c dông m¹nh mÏ trong ®êi sèng x· héi T
b¶n. Mét mÆt nã thóc ®Èy c¶i tiÕn kü thuËt, c¶i tiÕn qu¶n lý s¶n xuÊt, lµm cho
lùc lîng s¶n xuÊt, n¨ng suÊt lao ®éng cã bíc thay ®æi vÒ chÊt vµ cã nÒn s¶n
xuÊt ®îc x· héi hãa cao. MÆt kh¸c, nã lµm cho çc m©u thuÉn vèn cã cña
CNTB tríc hÕt lµ m©u thuÉn c¬ b¶n (m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi cña s¶n
xuÊt víi quan hÖ chiÕm h÷u t nh©n TBCN) ngµy cµng gay g¾t, quy ®Þnh xu h-
íng vËn ®éng tÊt yÕu cña CNTB lµ ®i lªn x· héi míi v¨n minh h¬n ®ã lµ chñ
nghÜa x· héi.
c. BiÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d trong giai ®o¹n CNTB tù do
c¹nh tranh vµ CNTB ®éc quyÒn.
+ Trong giai ®o¹n CNTB tù do c¹nh tranh quy luËt gi¸ trÞ thÆng d biÓu
hiÖn thµnh quy luËt lîi nhuËn b×nh qu©n.
+ Trong giai ®o¹n CNTB ®éc quyÒn quy luËt gi¸ trÞ thÆng d biÓu hiÖn
thµnh quy luËt lîi nhuËn ®éc quyÒn, bao gåm lîi nhuËn b×nh qu©n céng víi
mét sè lîi nhuËn kh¸c do ®éc quyÒn ®em l¹i (mua rÎ, b¸n ®¾t).
C©u 33: ThÕ nµo lµ t b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn, t b¶n cè ®Þnh vµ t
b¶n lu ®éng? Ph©n tÝch c¨n cø vµ ý nghÜa ph©n chia hai cÆp ph¹m trï ®ã.
Tr¶ lêi: a. ThÕ nµo lµ t b¶n bÊt biÕn vµ T b¶n kh¶ biÕn, t b¶n cè ®Þnh vµ
t b¶n lu ®éng:
+ T b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn.
- Bé phËn t b¶n dïng ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt (nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt
bÞ, nhiªn liÖu, nguyªn liÖu, vËt liÖu phô…) mµ gi¸ trÞ cña nã ®îc b¶o tån vµ
chuyÓn nguyªn vµo s¶n phÈm, tøc lµ gi¸ trÞ kh«ng thay ®æi vÒ lîng trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt lµ T b¶n bÊt biÕn (ký hiÖu lµ c).
- Bé phËn T b¶n dïng ®Ó mua søc lao ®éng mµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kh«ng nh÷ng nã t¸i s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sø lao ®éng mµ cßn s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ
thÆng d. NghÜa lµ bé phËn T b¶n nµy cã sù thay ®æi vÒ lîng trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt gäi lµ t b¶n kh¶ biÕn (ký hiÖu lµ v).
+ T b¶n cè ®Þnh vµ T b¶n lu ®éng.
36

- T b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn t b¶n mµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chuyÓn dÇn
gi¸ trÞ lµm nhiÒu lÇn vµo s¶n phÈm míi nh nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ…
- T b¶n lu ®éng lµ bé phËn t b¶n mµ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chuyÓn mét
lÇn toµn bé gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm míi nh nguyªn liÖu, nhiªn liÖu vµ tiÒn l¬ng.
- T b¶n cè ®Þnh ®îc sö dông l©u dµi trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ bÞ hao
mßn dÇn, cã hai lo¹i hao mßn: hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh.
Hao mßn h÷u h×nh lµ hao mßn thuÇn tóy vÒ mÆt gi¸ trÞ sö dông. Do qu¸
tr×nh sö dông vµ sù t¸c ®éng cña tù nhiªn lµm cho çc bé phËn cña T b¶n cè
®Þnh dÇn dÇn hao mßn ®i tíi chç ph¶i thay thÕ.
Hao mßn v« h×nh lµ hao mßn thuÇn tóy vÒ mÆt gi¸ trÞ. Hao mßn v« h×nh
x¶y ra khi m¸y mãc cßn tèt nhng bÞ mÊt gi¸ c¶ v× xuÊt hiÖn m¸y mãc hiÖn ®¹i
h¬n, c«ng suÊt cao h¬n nhng l¹i rÎ h¬n hoÆc gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng.
§Ó kh«i phôc t b¶n cè ®Þnh, nhµ t b¶n lËp quü khÊu hao. Sau mçi thêi kú
b¸n hµng hãa, hä trÝch ra mét sè tiÒn b»ng møc ®é hao mßn t b¶n cè ®Þnh bá
vµo quü khÊu hao (mét phÇn ®îc dïng vµo söa ch÷a c¬ b¶n, mét phÇn göi
Ng©n hµng chê ®Õn kú mua m¸y míi).
b. C¨n cø vµ ý nghÜa ph©n chia hai cÆp ph¹m trï ®ã.
Chia t b¶n ra lµm t b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn lµ c«ng lai vÜ ®¹i cña
M¸c. Sù ph©n chia Êy ®· v¹ch râ nguån gèc thùc sù cña gi¸ trÞ thÆng d lµ do t
b¶n kh¶ biÕn t¹o ra.
Çc nhµ kinh tÕ häc t s¶n kh«ng thõa nhËn sù ph©n chia ®ã, häc chia t
b¶n thµnh t b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng. Chia t b¶n thµnh t b¶n cè ®Þnh vµ t
b¶n lu ®éng sÏ che ®Ëy nguån gèc thùc sù cña gi¸ trÞ thÆng d. V× ®em gi¸ trÞ
mua søc lao ®éng vµ gi¸ trÞ mua nguyªn liÖu, nhiªn liÖu ®a vµo mét kh¸i niÖm
t b¶n lu ®éng sÏ lµm lu mê t¸c dông ®Æc biÖt cña yÕu tè søc lao ®éng trong
viÖc t¹o ra g¸i trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d. ChØ khi nµo kh¶o s¸t sù kh¸c nhau cña çc
bé phËn t b¶n vÒ ph¬ng híng chuyÓn dÞch gi¸ trÞ th× M¸c míi chia t b¶n thµnh
t b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng ®Ó trong qu¶n lý s¶n xuÊt cÇn cã çc biÖn ph¸p
chèng hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh, cßn khi kh¶o s¸t t¸c dông kh¸c
nhau cña çc bé phËn t b¶n trong qu¸ tr×nh t¨ng thªm gi¸ trÞ th× chia thµnh t
b¶n bÊt biÕn vµ t b¶n kh¶ biÕn.
C©u 34: So s¸nh gi¸ trÞ thÆng d víi lîi nhuËn, tû xuÊt gi¸ trÞ thÆng d
víi tû xuÊt lîi nhuËn. Tèc ®é chu chuyÓn cña t b¶n cã ¶nh hëng nh thÕ nµo
®èi víi quy m« cña t b¶n ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, ®èi víi tû xuÊt gi¸ trÞ
thÆng d vµ khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m.
37

Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án)

Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Similar to Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án)

Similar to Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án) (20)

More from nataliej4

More from nataliej4 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Câu Hỏi Kinh Tế Chính Trị (Có Đáp Án)