Σενάριο: Ανθρωπισμός και Ανθρώπινα δικαιώματα

1. 1
ΠΠΣΠΘ
ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Η αναγκη ενός νεόυ ανθρωπιστικόυ
κινηματός σε μια επόχη καταφωρης
παραβιασης των ανθρωπινων
δικαιωματων
Πρόκειται για ένα Διδακτικό Σενάριο που υλοποιήθηκε στο ΠΠΣΠΘ στο πλαίσιο του
μαθήματος "Έκφραση - Έκθεση" της Γ' Λυκείου με τη συμβολή των ΤΠΕ. Το
συγκεκριμένο σχέδιο διδασκαλίας αξιοποιεί και εφαρμόζει τις λεγόμενες σύγχρονες
ομαδοσυνεργατικές, μαθητοκεντρικές, διερευνητικές και ανακαλυπτικές μεθόδους
διδασκαλίας και μάθησης, ειδικότερα της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου, της μεθόδου
εκπόνησης σχεδίων ερευνητικής εργασίας- project
Στόχος του σεναρίου ήταν να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τη σημασία του
ανθρωπισμού ως στάσης ζωής και ως κοσμοθεωρίας, την ανάγκη ενός νέου
ανθρωπιστικού κινήματος, να γνωρίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ποιοι
οργανισμοί τα προασπίζουν. Οι μαθητές με δραστηριότητες ομαδοσυνεργατικές
προσπάθησαν να προσεγγίσουν τη γνώση ενεργητικά, έμαθαν να ερευνούν υλικό
σχετικό με το θέμα «Ανθρωπισμός και Ανθρώπινα δικαιώματα», να εξομαλύνουν
γλωσσικά έννοιες που τους ενδιαφέρουν, να συμπτύσσουν και να αναπτύσσουν λόγο,
ενώ παράλληλα δραστηριοποιήθηκαν στη δυνατότητα παρουσίασης του παραγόμενου
υλικού με τη βοήθεια των ΤΠΕ.
Μετά το πέρας του Διδακτικού Σεναρίου οι μαθητές ανάρτησαν το υλικό που
παρήγαγαν στο block που έχει δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό, εξασκήθηκαν στην
εύρεση υλικού σχετικού με τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα μέσω του διαδικτύου,
δημιούργησαν παρουσιάσεις, ανέπτυξαν και σύμπτυξαν κείμενα. Η συγκεκριμένη
διδακτική πρόταση προσέφερε τη δυνατότητα στους μαθητές να οικοδομήσουν μόνοι
τους τη γνώση, συνέβαλε στην ενεργητική μάθησή τους, στη δημιουργία κριτικής
σκέψης, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χειρισμού των ΤΠΕ για την αναζήτηση, ανταλλαγή
και παρουσίαση των γνώσεων που αποκόμισαν.
Απώτερος στόχος είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης των μαθητών, ώστε να
αποφεύγεται η στείρα γνώση και η μηχανιστική απομνημόνευση, να ωθείται ο
μαθητής στην ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης. Ο δάσκαλος αναλαμβάνει ρόλο

2. 2
συντονιστή-καθοδηγητή στην ανεύρεση και διαχείριση του γνωστικού υλικού, πρέπει
να αποφεύγει να παρουσιάζεται ως αυθεντία, να μεταγγίζει τις διαχρονικές αξίες και
να διαπλάθει ηθικές συνειδήσεις. Οφείλει να ωθεί το μαθητή να αναλαμβάνει
πρωτοβουλίες, να τον μαθαίνει πώς να μαθαίνει, ώστε ο μαθητής να καταστεί μια
ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη προσωπικότητα,. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε εποχές
όπου δεν είναι καθόλου σίγουρο αν οι μαθητές μας θα κάνουν το επάγγελμα που
σπουδάζουν. Αυτό προσπαθήσαμε να πετύχουμε με το σχεδιασμό και την υλοποίηση
του συγκεκριμένου σχεδίου μαθήματος.
Οφείλουμε να τονίσουμε ότι η αρνητική οπτική χρήσης των Νέων Τεχνολογιών στα
γλωσσικά προγράμματα θεωρείται πλέον αναχρονιστική, γιατί δεν ευνοεί τον
πολύπλευρογραμματισμό, ενώ περιορίζει τους γνωστικούς ορίζοντες του σχολείου, Το
νέο σχολείο πρέπει, καλύτερα επιβάλλεται να συμβαδίζει με τη σημερινή
επικοινωνιακή πραγματικότητα. Μάλιστα κάποιες από τις νέες μορφές ψηφιακού
γραμματισμού θεωρούνται πλέον επιβεβλημένες λόγω της ευρύτητας της αποδοχής
της επικοινωνιακής τεχνολογίας. Συγκεκριμένα, η καλλιέργεια της δεξιότητας
αναζήτησης και κριτικής αξιοποίησης των πληροφοριών, η δυνατότητα σωστής
χρησιμοποίησης μηχανών αναζήτησης και πρόσβασης σε συγκεκριμένες
πληροφορίες και η ικανότητα των παιδιών να επεξεργάζονται ένα υπερκείμενο είναι
δεξιότητες που δε μπορούν να λείπουν από τα γλωσσικά μαθήματα (Κουτσογιάννης
κ.α., 2010).
Ο Κώστας Μπαλάσκας αφουγκραζόμενος τις ανάγκες της εκπαίδευσης και
γνωρίζοντας τις εξελίξεις στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα έγραψε με θέρμη
και υποστήριξε το «σχολείο της δημιουργικότητας». Πρόκειται για το σχολείο που
θέλει να αναπτύξει τη δημιουργικότητα των μαθητών με αναπόφευκτη την ανάγκη
αλλαγής των προγραμμάτων, βιβλίων, μεθόδων διδασκαλίας. Μόνο τότε αυτό το
σχολείο θα καταστεί ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Ο
Μπαλάσκας ζητούσε αποπομπή της μηχανιστικής μάθησης, της τυποποιημένης
διδασκαλίας, της παθητικής επανάληψης. Μιλούσε για στροφή σε ενεργητικές
μεθόδους, όπως τη διερευνητική, κατά την οποία η οργάνωση της ύλης και η
σύνδεση των γνωστικών τμημάτων επαφίεται στον ίδιο τον μαθητή, ώστε η μάθηση να
παίρνει μια δημιουργικά εξατομικευμένη μορφή σχετιζόμενη άμεσα με την εργασία,
μια μάθηση πραγματική. Αλλά, μια τέτοιου είδους αλλαγή απαιτεί αλλαγή και
επανατοποθέτηση του παραδοσιακού ρόλου του δασκάλου, ο οποίος πλέον θα πρέπει
να είναι ευέλικτος, να οργανώνει, να εμψυχώνει, να δίνει τις πληροφορίες που
χρειάζεται στο μαθητή, να τον κατευθύνει σωστά στην αναζήτησή του.
Ο δάσκαλος πλέον πρέπει να καλλιεργεί την κριτική σκέψη των μαθητών του, να
αποφεύγει τη στείρα γνώση και τη μηχανιστική απομνημόνευση, να ωθεί στην
ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης. Αναλαμβάνει ρόλο συντονιστή-καθοδηγητή στην
ανεύρεση και διαχείριση του γνωστικού υλικού, πρέπει να αποφεύγει να
παρουσιάζεται ως αυθεντία, να μεταγγίζει τις διαχρονικές αξίες και να διαπλάθει
ηθικές συνειδήσεις. Οφείλει να ωθεί το μαθητή να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να
εφαρμόζει όσο καλύτερα γίνεται τη νέα μέθοδο project, να τον μαθαίνει πώς να
μαθαίνει, ώστε ο μαθητής να καταστεί μια ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη

3. 3
προσωπικότητα,. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε εποχές όπου δεν είναι καθόλου
σίγουρο αν οι μαθητές μας θα κάνουν το επάγγελμα που σπουδάζουν.
Το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος υλοποιήθηκε σε έξι διδακτικές ώρες
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: ανθρωπισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, ομαδοσυνεργατική
μέθοδος, κλασικός-νέος-ψηφιακός-κριτικός γραμματισμός
ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Νεοελληνική Γλώσσα
ΤΑΞΗ: Γ' Λυκείου
ΕΝΟΤΗΤΑ: Ανθρωπισμός-Ανθρώπινα δικαιώματα
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ:
 Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
 Διερευνητική - Ανακαλυπτική μέθοδος
 Ο ρόλος του εκπαιδευτικού συντονιστικός – συμβουλευτικός.
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 6 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο Πληροφορικής
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
• Εξοικείωση των μαθητών στη συνεργατική μάθηση με κατευθυνόμενο διάλογο,
όπου είναι απαραίτητο από την εκπαιδευτικό
• Τα φύλλα εργασίας σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή
• Πρόσβαση των μαθητών στο διαδίκτυο
• Εξοικείωση των μαθητών με τις ΤΠΕ
ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΣ ΚΑΙ ΔΕΠΠΣ: Υφίσταται συσχέτιση με το ΑΠΣ και
ΔΕΠΠΣ, αφού η συγκεκριμένη ενότητα ανήκει στη διδακτέα ύλη της Γ΄ Λυκείου. Η
διδακτική της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας με τη συμβολή των ΤΠΕ μπορεί να
συμβάλει θετικά, εφόσον εμπλουτίζεται το υλικό που παρέχεται απ’ το σχολικό
βιβλίο, ώστε να ανταποκριθεί στους στόχους που έχουν τεθεί από τον διδάσκοντα.
Επιπλέον, η συμβολή της εικόνας και του ήχου μπορεί να προσδώσει ιδιαίτερη
δυναμική στη διδακτική του μαθήματος, ώστε να εμπεδωθεί καλύτερα το πριεχόμενο
του μαθήματος από τους μαθητές.

4. 4
ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Στόχος του σεναρίου είναι:
- να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια του ανθρωπισμού και την ανάγκη ενός νέου
ανθρωπιστικού κινήματος σήμερα, να συλλάβουν ποια είναι τα ανθρώπινα
δικαιώματα και ποιοι οργανισμοί τα προασπίζουν. Να εξασκηθούν στη γλωσσική
εξομάλυνση, σύμπτυξη και ανάπτυξη λόγου. Να προωθηθεί ο κλασικός και ο νέος
και κριτικός γραμματισμός.
-Ο ρόλος του διδάσκοντος είναι καθοδηγητικός, ενισχυτικός, προωθητικός και
εμψυχωτικός, ώστε να αφήσει χώρο για την ανάπτυξη πρωτοβουλίας και αυτενέργειας
των μαθητών.
Γενικός σκοπός του παρόντος σχεδίου εργασίας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές
τη σημασία οργάνωσης ενός κειμένου, ώστε να υπηρετεί τον ξεχωριστό σκοπό που
συντάχθηκε, να κατανοήσουν, επίσης, τη σημασία της πειθούς και κυρίως το ρόλο
του επιχειρήματος και του συλλογισμού
ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
 Να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια και τις μορφές του ανθρωπισμού και
να αντιληφθούν την ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού αιτήματος σε μια εποχή
κρίσης αξιών και θεσμών, όπως η δική μας(κλασικός γραμματισμός)
 Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν οι μαθητές την έννοια των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων και τη σημασία τους σήμερα. (κλασικός γραμματισμός)
 Να ενημερωθούν για τους οργανισμούς που προασπίζουν τα ανθρώπινα
δικαιώματα (κλασικός γραμματισμός)
 Να γνωρίσουν τους ιστορικούς σταθμούς κατοχύρωσης των ανθρώπινων
δικαιωμάτων, να αντιληφθούν το μέγεθος παραβίασής τους στο σύγχρονο
κόσμο και να κατανοήσουν το σύγχρονο αίτημα της τρίτης γενιάς δικαιωμάτων
για το περιβάλλον με τη βοήθεια του διαδικτύου και της πύλης για την
ελληνική γλώσσα(κλασικός και νέος γραμματισμός)
 Να γίνει γλωσσική εξομάλυνση της έννοιας δικαίωμα με τη χρήση
ηλεκτρονικών λεξικών (νέος γραμματισμός)
 Να ασκηθούν οι μαθητές στην αναζήτηση και εύρεση συνωνύμων και
αντωνύμων λέξεων οι οποίες να συνάδουν νοηματικά με το γλωσσικό
περιβάλλον που τις πλαισιώνει (κλασικός γραμματισμός)
 Να ασκηθούν οι μαθητές στη σύμπτυξη και στην ανάπτυξη λόγου (ανάπτυξη
δημιουργικότητας)

5. 5
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
 Οι μαθητές να μπορούν να συντάσσουν διαφόρων μορφών κείμενα που
απαιτούν αντίστοιχα μαθησιακά περιβάλλοντα ή πολιτιστικές
δραστηριότητες(κλασικός γραμματισμός)
 Να αποκτήσουν την ικανότητα κατανόησης των κειμένων και των ιδεών που
διαπνέονται, να εκφράζουν τις απόψεις τους, να τις τεκμηριώνουν και να
διατυπώνουν τις προσωπικές τους απόψεις (κλασικός γραμματισμός)
 Να αποκτήσουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τους τρόπους ανάπτυξης
παραγράφων, δοκιμίων, τους τρόπους και μέσα πειθούς, τη συλλογιστική
πορεία, τον τρόπο ανάπτυξης των παραγράφων(κλασικός γραμματισμός)
 Να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον των μαθητών με την αρωγή των Νέων
Τεχνολογιών (νέος γραμματισμός)
 Να καλλιεργηθεί η αυτενέργεια των μαθητών μέσω της ανίχνευσης
πληροφοριών από το διαδίκτυο και της κριτικής προσέγγισης αυτών (κριτικός
γραμματισμός).
 Να ασκηθούν οι μαθητές στην ομαδοσυνεργατική μάθηση.
 Να ασκηθούν οι μαθητές στο να προσεγγίζουν κριτικά τη γνώση που τους
παρέχεται μέσω των ΤΠΕ και να μην αρκούνται στις άκριτη αποδοχή των
πληροφοριών που δέχονται (κριτικός γραμματισμός)
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
 Να κατανοήσουν τα επίπεδα του νέου και κριτικού γραμματισμού
 Να αποκτήσουν την ικανότητα παραγωγής λόγου και επίλυσης ασκήσεων
 Να ασκηθούν στην προφορική συζήτηση και παρουσίαση στα πλαίσια της
ομάδας
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
 Να εξοικειωθούν οι μαθητές στην αναζήτηση και συγκέντρωση πληροφοριών με
τη χρήση των ΤΠΕ (ψηφιακός γραμματισμός)
 Να εξοικειωθούν με το περιβάλλον του δικτυακού τόπου της πύλης της
Ελληνικής γλώσσας καθώς και την αναζήτηση πληροφοριών μέσα από
ιστοτόπους συναφούς περιεχομένου με το θέμα του σεναρίου (ψηφιακός
γραμματισμός)
 Να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα δημιουργίας παρουσιάσεων, της χρήσης
κειμενογράφου δημιουργίας και χειρισμού ενός ιστολόγιου, και ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου(ψηφιακός γραμματισμός)

6. 6
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Α΄ ΜΕΡΟΣ
1η, 2η ΚΑΙ 3η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ)
1. Οι μαθητές χωρίζονται σε πέντε ομάδες των πέντε ατόμων και η κάθε ομάδα,
χρησιμοποιεί έναν Η/Υ.
2. Η κάθε ομάδα, ανοίγει έναν φάκελο που τον ονομάζει αντίστοιχα
«ανθρωπισμός και ανθρώπινα δικαιώματα» όπου αποθηκεύει το υλικό που
δημιουργεί στη συνέχεια.
3. Όλοι οι μαθητές παρακολουθούν το βίντεο «τι είναι ανθρώπινα δικαιώματα»
και «η ιστορία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» από τον ιστοχώρο του Youtube με
τη χρήση βιντεοπροβολέα και ανεβάζουν το πρώτο βίντεο στο ιστολόγιο που
ήδη έχουν δημιουργήσει με τίτλο “ανθρωπισμός και ανθρώπινα δικαιώματα”
 Η Πρώτη Ομάδα θα ασχοληθεί με την έννοια του Ανθρωπισμού και την
ανάγκη ενός νέου ανθρωπιστικού αιτήματος και θα έρθει αντιμέτωπη με τις
αντιφάσεις του. Επίσης, θα μελετήσει τη Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα
του παιδιού και θα αντιμετωπίσει την πολύμορφη παραβίασή τους. Θα
παρουσιάσουν τα ευρήματά τους με Power Point και θα εκθέσουν τις απόψεις
τους για την παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού και για ένα νέο
ανθρωπιστικό αίτημα με τη μορφή ηλεκτρονικού άρθρου.
 Η Δεύτερη Ομάδα θα ασχοληθεί με την έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων,
τους ιστορικούς σταθμούς κατοχύρωσής τους και θα αντιμετωπίσει την
παραδοχή ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι αυτονόητα, αφού λάβει
υπόψη της τη διαφορετική αντιμετώπισή τους από τους Ανατολικούς και
Δυτικούς. Θα παρουσιάσουν με Power Point τους βασικούς σταθμούς των
ανθρώπινων δικαιωμάτων και θα εκθέσουν τις απόψεις τους για τις
παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και για τον αγώνα κατοχύρωσης της
Τρίτης γενιάς δικαιωμάτων για το φυσικό περιβάλλον με τη μορφή
ηλεκτρονικού άρθρου.
 Η Τρίτη Ομάδα θα προσεγγίσει τις μορφές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και
θα γνωρίσει τους οργανισμούς που τα προασπίζουν. Θα αντιληφθεί τον
πρωταρχικό ρόλο του ΟΗΕ και θα διερευνήσει τους λόγους πλημμελούς
επιτέλεσης των καθηκόντων του. Η ομάδα θα παρουσιάσει με Power Point τον
ορισμό και μια σύντομη ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς επίσης
και θα παρουσιάσουν τους λόγους για τους οποίους σήμερα τα ανθρώπινα
δικαιώματα καλούνται να παίξουν οικουμενικό ενοποιητικό ρόλο. Επίσης, θα
παρουσιάσουν τις διάφορες ΜΚΟ και θα επισημάνουν το ρόλο τους στην
προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τέλος θα συντάξουν ένα άρθρο για
το ρόλο του ΟΗΕ και τα εμπόδια που υψώνονται στην αποτελεσματική
επιτέλεση του ρόλου του.

7. 7
 Η Τέταρτη Ομάδα θα ασχοληθεί με την Οικουμενική Διακήρυξη των
Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, με τα προβλήματα των ΜΚΟ και με την ουσιαστική
επιτέλεση του ρόλου του ΟΗΕ για τη διασφάλιση της ειρήνης και της
προάσπισης των αναφαίρετων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Θα παρουσιάσει τα
κύρια σημεία της Διακήρυξης με Power Point καθώς και τις αιτίες παραβίασής
τους. Σ’ ένα άρθρο θα προτείνει τρόπους υγιούς λειτουργίας των ΜΚΟ και σ’
ένα δεύτερο θα προτείνει τρόπους ουσιαστικής επιτέλεσης του ρόλου του ΟΗΕ.
 Η Πέμπτη Ομάδα θα έρθει σε επαφή με τον υπέροχο λόγο του Σεφέρη, τη
μεστή φιλοσοφική σκέψη του Ε. Μορέν και ου Τ. Τοντόροφ για την ανάγκη
ενός ουμανιστικού κινήματος αντίπαλου στη σύγχρονη βαρβαρότητα, θα
αντιμετωπίσει, επίσης, το μωσαϊκό παραδειγμάτων της παιδικής
εκμετάλλευσης και θα τοποθετηθεί στο ρόλο της κοινωνίας και ιδιαίτερα του
σχολείου στον αγώνα προάσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού. Θα
παρουσιάσει σ’ ένα άρθρο τις απόψεις της για την αναγκαιότητα ενός
σύγχρονου ανθρωπιστικού κινήματος και σ’ ένα δεύτερο θα τοποθετηθεί στο
ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει κοινωνία και σχολείο στην προάσπιση των
δικαιωμάτων του παιδιού και στην αντιμετώπιση του προβλήματος της
παιδικής εκμετάλλευσης. Ιδιαίτερα, ο ρόλος του σχολείου θα παρουσιαστεί με
Power Point.

8. 8
1o Φύλλο εργασίας
Ομάδα Α΄
1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους
http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Humanismus.htm
http://ta4mx.blogspot.gr/2010/04/blog-post_26.html
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B3%
CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE
%BA%CF%8C%CF%82_%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B1%CE%B
D%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82
http://www.livepedia.gr/index.php/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF
%81%CF%89%CF%80%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82
που αναφέρονται στην έννοια του ανθρωπισμού και τις μορφές του.
Οργανώστε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα: «η ανάγκη ενός
νέου ανθρωπιστικού κινήματος σήμερα». Στη συνέχεια σ’ ένα άρθρο 200-
300 λέξεων που θα αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου
σας να ορίσετε την έννοια του ανθρωπισμού και να δικαιολογήσετε την
άποψη ότι ο ανθρωπισμός αποτελεί επιτακτικό αίτημα στη σύγχρονη
εποχή.
2. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=112208
και μελετήστε το άρθρο του Β. Σιωμόπουλου για τις αντιφάσεις του
σύγχρονου ανθρωπισμού. Να τις καταγράψετε και να κρίνετε τις
ετερογενείς ιδεολογίες που τον καθιστούν κενό περιεχομένου. Να
παρουσιάσετε τα πορίσματά σας με τη μορφή Power Point
3. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους
http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm
http://www.0-18.gr/gia-megaloys/dsdp
http://efimeridapallatideio.wordpress.com/2014/01/20/%CE%B7-
%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%80%CE%AC%CF%84%CE
%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-
%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CF%89%CE%BC%C
E%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-
%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4/
http://blogs.sch.gr/stratilio/archives/1068
http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights/violations-
of-human-rights/article-3.html

9. 9
http://www.unicef.gr/26-εκ-περισσότερα-παιδιά-ζουν-στη-φτώχεια-
στις-πλούσιες-χώρες/a2-562-8
και οργανώστε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά με τη Διεθνή
Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και την κατάφωρη παραβίασή
τους στη σύγχρονη εποχή. Να διερευνήσετε τις αιτίες παραβίασής τους
και τους τρόπους αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου. Να
παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε Power point, όπου συνοπτικά θα
αναφέρετε το περιεχόμενο της Σύμβασης, τις μορφές παραβίασής τους
και θα απαντάτε στη συνέχεια στα ερωτήματα που τέθηκαν.
4. α. Ποια αίτια εντοπίζει ο συγγραφέας των αντιφάσεων και ποια θα
συμπληρώνατε εσείς; Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σ’ ένα άρθρο των
120-150 λέξεων για το ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας
β. «Είναι κοινή διαπίστωση, που μπορεί να ανιχνευθεί 100 χρόνια πίσω
στον Τ. Η. Huxley, ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου έχουν
εξελιχθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις νοητικές λειτουργίες
του»: να σχολιάσετε την άποψη σε μια παράγραφο των 80-100 λέξεων
5. α. «Είναι φανερό ότι ο όρος ανθρωπισμός… (Foucault) δυνάμεων»( από
το άρθρο του Β. Σιωμόπουλου: να βρείτε τη συλλογιστική πορεία της
παραγράφου και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας
β. Ποικιλίες, υψηλόφρονες, αντιφάσεις, ώθησε, κατανοήσει: να
γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του
κειμένου

10. 10
2ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Β΄
1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19410/extras/activities/indexa_11_anthr_dik/index
a_11_anthr_dik.html,
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19410/extras/activities/indexa_11_anthr_dik_istor/
indexa_11_anthr_dik_istor.html
και αναφερθείτε στους βασικούς σταθμούς των ανθρώπινων
δικαιωμάτων. Να τους παρουσιάσετε με Power Point
2. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19410/
του ψηφιακού σχολείου και μελετήστε τα δύο κείμενα του Π. Κονδύλη
και Π. Σούρλα από το σχολικό σας βιβλίο (σελ. 34-37) και επιχειρήστε
να επισημάνετε σε μια παράγραφο(80-100 λέξεις) τη διαλεκτική των
κειμένων αυτών σχετικά με το ερώτημα αν υπάρχουν ή όχι ανθρώπινα
δικαιώματα σήμερα.
3. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο http://www.humanrights.com/el/what-are-
human-rights/violations-of-human-rights/slavery-and-torture.html
που αφορά στις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων ανά την
υφήλιο και επιχειρήστε να δικαιώσετε τα επιχειρήματα του ενός ή του
άλλου συγγραφέα με βάση το περιεχόμενο του ιστοχώρου σε ένα άρθρο
των 120-150 λέξεων, το οποίο θα αναρτηθεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό
του σχολείου
4. Λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο του Δ. Γουσέτη που βρίσκεται στον
ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
του ψηφιακού σχολείου ένα από τα σημαντικότερα διεκδικούμενα
δικαιώματα της τρίτης γενιάς δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα για το
περιβάλλον. Συζητήστε τις παρακάτω απόψεις: Η πρώτη άποψη
στηρίζεται σε μια ανθρωποκεντρική θεώρηση του περιβάλλοντος, ενώ η
δεύτερη αναγνωρίζει, πέρα από το δικαίωμα του ανθρώπου στο
περιβάλλον, αντίστοιχα δικαιώματα και στις άλλες μορφές ζωής ή στα
"φυσικά αντικείμενα" του πλανήτη μας.
- Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Ρίο (1992), όλοι οι άνθρωποι έχουν
δικαίωμα σε μια υγιή και παραγωγική ζωή σε αρμονία με τη φύση. Να
συμβουλευτείτε και τα links του ψηφιακού βιβλίου στο τέλος της
ιστοσελίδας.

11. 11
Να γράψετε ένα κείμενο των 150-200 λέξεων που θα συνοψίζει το
περιεχόμενο της σχετικής σας συζήτησης
5. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
και ανοίξτε το δεύτερο link που βρίσκεται στο τέλος της ιστοσελίδας που
παραπέμπει στο απόσπασμα του Π. Ψαρρέα για το κίνημα της βαθιάς
οικολογίας. Πώς θα απαντούσατε στην πρόταση του Naess για πέρασμα
από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό; Να διατυπώσετε τις
απόψεις σας τεκμηριωμένα σ΄ένα άρθρο των 150-200 λέξεων

12. 12
3ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Γ΄
1. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο της Πύλης της ελληνικής Γλώσσας
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.htmlκαι
ακολουθήστε τη διαδρομή: Νέα Ελληνική-Εργαλεία-Ηλεκτρονικά
λεξικά-λεξικό της κοινής νεοελληνικής και αναζητήστε τον ορισμό
της λέξης δικαίωμα. Γράψτε προτάσεις όπου να φαίνονται οι
διαφορετικές σημασίες της λέξης. Στη συνέχεια προσπαθήστε να
δώσετε έναν ορισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να
προσδιορίσετε τις μορφές τους και να συντάξετε μια σύντομη
ιστορία τους με τη μορφή Power Point. Συμβουλευτείτε και τους
ιστοχώρους
http://www.humanrights.com/el/what-are-human-
rights.htmlhttp://europa.eu/pol/rights/index_el.htm
http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web
&cd=10&ved=0CFcQFjAJ&url=http%3A%2F%2Fallaboutweb.gr%2Fm
ariakappou%2Fanaliseis_ennoiwn%2Fdocs%2Ftriti_lykeiou%2F%25C
E%2591%25CE%259D%25CE%2598%25CE%25A1%25CE%25A9%25
CE%25A0%25CE%2599%25CE%259D%25CE%2591-
%25CE%2594%25CE%2599%25CE%259A%25CE%2591%25CE%259
9%25CE%25A9%25CE%259C%25CE%2591%25CE%25A4%25CE%2
591-
%25CE%259F%25CE%2599%25CE%259A%25CE%259F%25CE%25A
5%25CE%259C%25CE%2595%25CE%259D%25CE%2599%25CE%2
59A%25CE%2597-
%25CE%2594%25CE%2599%25CE%2591%25CE%259A%25CE%259
7%25CE%25A1%25CE%25A5%25CE%259E%25CE%2597.pdf&ei=Fll
SVPD9A8TCOZz1gIAP&usg=AFQjCNGSrtZj1xZ3w0tTGp-
GhPTIyHPKFQ&sig2=giJXXPOIiTHSuFr-P8nEUA
2. Να μελετήσετε το κείμενο του Κ. Δεληκωνσταντή για τα Ανθρώπινα
δικαιώματα που σας δίνεται. Να οργανώσετε μια συζήτηση στρογγυλής
τράπεζας σχετικά με την τοποθέτηση του συγγραφέα ότι σήμερα σ’ έναν
κόσμο γεμάτο αντιφάσεις τα ανθρώπινα δικαιώματα καλούνται να
παίξουν οικουμενικό ενοποιητικό ρόλο. Να παρουσιάσετε με τη μορφή
PowerPoint τις απόψεις σας. Να συμβουλευτείτε τους ιστοχώρους
http://www.humanrights.com/el/what-are-human-
rights/violations-of-human-rights/slavery-and-
torture.htmlhttp://www.amnesty.org.gr/statistics-violations-of-
human-rights,
http://www.amnesty.org.gr/foreword-why-are-important-human-
rights
και να επιμείνετε στην απαράδεκτη βία κατά των γυναικών ιδίως στον
κόσμο της Ανατολής

13. 13
3. Αφού επισκεφτείτε τους ιστοχώρους των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων
που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα δημιουργήστε μία
συνοπτική παρουσίαση στο PowerPoint όπου να ενημερώνετε για το
ποιοι είναι αυτοί οι οργανισμοί και τι έργο επιτελούν : ΟΗΕ-Διεθνής
αμνηστία-Γιατροί χωρίς σύνορα-Greenpeace –Διάφοροι μη κυβερνητικοί
οργανισμοί. Να επισημάνετε το ρόλο των Μη κυβερνητικών οργανώσεων
για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Να συμβουλευτείτε τις
ιστοσελίδες
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=articl
e&id=16&Itemid=10
http://www.amnesty.org.gr/about
http://www.msf.gr/
http://www.greenpeace.org/greece/el/about/
http://mko.nostos.org.gr/%ce%91%cf%81%cf%87%ce%b9%ce%ba%c
e%ae.aspx
http://www.geo.hua.gr/~metanastes/index.php?option=com_content
&view=article&id=6&Itemid=17&lang=en
http://edo-
mko.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=215
4. Οργανώσετε μια συζήτηση "στρογγυλής τραπέζης" με θέμα : «Ο ΟΗΕ ως
ο παγκόσμιος θεσμικός προστάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σήμερα ανταποκρίνεται ουσιαστικά στο ρόλο αυτό; Ποια εμπόδια
υψώνονται στον αγώνα του για την προστασία των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων;». Συμβουλευτείτε τις ιστοσελίδες
http://www.kathimerini.gr/223017/article/epikairothta/politikh/o-
rolos-ohe-stis-an8rwpistikes-kriseis
http://www.oikologos.gr/index.php?option=com_content&view=art
icle&id=284&Itemid=186,
http://palio.antibaro.gr/international/diakogiannhs_ohe.php
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=626076&publDate=20/1/2
001,
http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=art
icle&id=16&Itemid=10

14. 14
να παρουσιάσετε τα συμπεράσματά σας γράφοντας ένα άρθρο των
150-200 λέξεων.
5. Α. Στο κείμενο του Κ. Δεληκωνσταντή για τα Ανθρώπινα δικαιώματα να
διατυπώσετε τη Θέση του δοκιμιογράφου, να διερευνήσετε τη δομή της
2ης παραγράφου και να γράψετε τον πλαγιότιτλό της. Να βρείτε, επίσης,
τη συλλογιστική μέθοδο ανάπτυξής της και να διατυπώσετε το βασικό
της επιχείρημα. Να βρείτε, τέλος, τους τρόπους και τα μέσα πειθούς της
1ης παραγράφου.
Β. Μεταβείτε στον ιστοχώρο
http://www.pi-schools.gr/lessons/hellenic/
και δείτε ψηφιακά το βιβλίο Γλωσσικές ασκήσεις για το Ενιαίο
Λύκειο. Μελετήστε τη θεωρία για την έννοια Συνώνυμα και Αντώνυμα
και στη συνέχεια να κάνετε τα εξής:
Γ. Να αντικαταστήσετε τη λέξη που είναι σε παρένθεση με κατάλληλη
συνώνυμή της:
-Ο λόγος για τα δικαιώματα του
ανθρώπου(αρθρώνεται)…………………..σήμερα σε ένα κόσμο
(γεμάτο)………………….από(αντιφάσεις)……………………
-Η κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου
είναι(απογοητευτική)………………….
-Αγώνας εναντίον (της διαστρέβλωσης)………………………..του νοήματος
των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
-(Εμφανίζονται)………………ως ανθρωπιστικές αξίες,που μπορούν να
δώσουν βάση και (προοπτική)…………………..στην πολιτική πράξη.
-Τα δικαιώματα του ανθρώπου καλούνται να
(παίξουν)…………………..και σήμερα
(οικουμενικό)…………………..ειρηνοποιό ρόλο, κάτι που ίσως
(δικαιολογεί)……………………την επικαιρότητα αλλά και την έντονη
αμφισβήτησή τους.(2)
β. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις
παρακάτω λέξεις: ακρογωνιαίος,καταρράκωση,εξαθλίωση,
δεσμεύσεις, αμβλύνω

15. 15
4ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Δ΄
1. Επισκεφτείτε τους ιστοχώρους
http://www.youthforhumanrights.org/el/what-are-human-
rights.html,
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/ που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Διαβάστε την Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων και
παρακολουθήστε το video για την ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων
στο youtube:
https://www.youtube.com/watch?v=Stjg0-ZcNEY
και
https://www.youtube.com/watch?v=y8K1GocZgBw
Στη συνέχεια να παρουσιάσετε συνοπτικά την ιστορία τους, τη σημασία
τους και να επισημάνετε τα κύρια σημεία της οικουμενικής διακήρυξης
διακήρυξης. Η παρουσίαση να γίνει με Power point
2. επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
του ψηφιακού σας σχολείου και μελετήστε το κείμενο του Δ. Γουσέτη
που αναφέρεται στις τρεις γενιές ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οργανώστε
στη συνέχεια μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «τα ανθρώπινα
δικαιώματα και αιτίες παραβίασής τους». Να λάβετε υπόψη σας τον
ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
που αφορά στην οικουμενική διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων
και να παρουσιάσετε με PowerPoint το περιεχόμενο αυτής της
συζήτησης
3. Παραμείνετε στον ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4163,19411/
και παρουσιάστε με τη μορφή PowerPoint δύο πτυχές της Διακήρυξης
που αισθάνεστε ότι σήμερα παραβιάζονται κατάφωρα. Συμβουλευτείτε
και τον ιστοχώρο
http://www.humanrights.com/el/what-are-human-rights.html
που αφορά στον ορισμό και στην ιστορία των ανθρώπινων δικαιωμάτων
4. Να μεταβείτε στον ιστοχώρο
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=570005
και να διαβάσετε το άρθρο της κ. Κέζα Λώρη που αφορά στις απάτες
περί τις ΜΚΟ. Να παρουσιάσετε συνοπτικά τις απόψεις της και να
τοποθετηθείτε στην πρόταση όχι της απαξίωσής τους, αλλά της θέσπισης
κανόνων υγιούς λειτουργίας σ’ ένα άρθρο των 120-150 λέξεων

16. 16
5. Να μελετήσετε το παρατιθέμενο κείμενο του Μ. Δρετάκη για το
ρόλο του ΟΗΕ, να το παρουσιάσετε συνοπτικά, να εντοπίσετε τους
δύο βασικούς άξονες πάνω στους οποίους δομείται το κείμενο σε
σχέση με τον αναποτελεσματικό ρόλο του ΟΗΕ και να οργανώσετε
μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά με το ρόλο του ΟΗΕ
και τους λόγους αδυναμίας του για αποτελεσματική λειτουργία
σήμερα. Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σ’ ένα άρθρο 150-200
λέξεων για το ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας
επιμένοντας στους τρόπους ουσιαστικής επιτέλεσης του ρόλου του.
Στο κείμενο του Μ. Δρετάκη για το ρόλο του ΟΗΕ να απαντήσετε και στα
εξής:
Α). πληγές, αιμορραγεί: να σχηματίσετε με κάθε μια λέξη μια πρόταση
όπου θα χρησιμοποιείται η δηλωτική και μια η υποδηλωτική σημασία
Β). να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία της δεύτερης παραγράφου και
να αιτιολογήσετε την απάντησή σας
Γ). να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του
κειμένου: δράση, απόλυτη, οξύτερη, ελάχιστα,ισχυρών

17. 17
5ο Φύλλο Εργασίας
Ομάδα Ε΄
1. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-
C130/652/4165,19433/
του ψηφιακού σχολείου και διαβάστε την ομιλία του Σεφέρη στη
Στοκχόλμη μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ (Δεκέμβριος
1963). Συζητήστε την κατακλείδα του κειμένου: "Σ' αυτό τον κόσμο,
που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους.
Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου και να βρίσκεται. Όταν,
στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του
έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η
απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να
καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα".Να
γράψετε ένα σχετικό άρθρο των 120-150, το οποίο και θα αναρτηθεί
στο ηλεκτρονικό περιοδικό του σχολείου σας.
2. Παραμένοντας στην Ομιλία του Σεφέρη τι σημαίνει για τον Σεφέρη
και τι για -σας η λέξη "άνθρωπος" που και μόνο με την αναφορά της
"χάλασε" το τέρας; Από πού παίρνει αυτή τη δύναμη ο άνθρωπος και
πότε την παίρνει; Πόσο σύγχρονο φαντάζει το αίτημα ενός νέου
ανθρωπισμού; Να γράψετε ένα άρθρο για την ηλεκτρονική εφημερίδα
του σχολείου σας με έκταση 150-200 λέξεων. Να συμβουλευτείτε και
τους ιστοχώρους
http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Humanismus.htm,
http://www.kathimerini.gr/752943/opinion/epikairothta/politikh
/o-strevlos--an8rwpismos.
3. Διαβάστε την πρόταση του Ε. Μορέν σε κείμενο που παρατίθεται για
την ενότητα του ανθρώπου και απόσπασμα της ομιλίας του
Τ.Τοντόροφ για την ανάγκη ενός ουμανιστικού κινήματος απέναντι
στην ανθρώπινη βαρβαρότητα. Να τοποθετηθείτε στο μεγάλο ερώτημα
αν ο νέος ουμανισμός θα είναι επιστροφή ή νέα αφετηρία σ’ ένα
κείμενο των 150-200 λέξεων. Συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=525885,http://www.
kathimerini.gr/238009/article/politismos/arxeio-politismoy/oyeis
4. Να διαβάσετε το άρθρο του Ν. Βαγενά που παρατίθεται για την
ανάγκη ελέγχου της παιδικής εκμετάλλευσης και να απαντήσετε στα
εξής:
α. Να επισημάνετε το ρόλο της κοινωνίας απέναντι σ’ αυτό το τόσο
σημαντικό θέμα που συνεχίζει να υφίσταται τον 21ο αι. παράλληλα
τα παιδιά πέφτουν θύματα πολέμου, απροστάτευτα στην ανθρώπινη
θηριωδία. Να διατυπώσετε τις απόψεις σας για το θέμα σε ένα
κείμενο των 150-200 λέξεων. Συμβουλευτείτε τις ιστοσελίδες
http://www.protothema.gr/world/article/396894/palaistini-ta-
paidia-ta-athoa-thumata-tou-polemou-/

18. 18
http://www.iatrikathemata.gr/paidiergasia.htm,
http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/PaidikiErgasia.htm
β. Στο κείμενο του E. Moren:
 Με ποια συλλογιστική πορεία ο συγγραφέας αναπτύσσει τις
σκέψεις του. Να τεκμηριώσετε την άποψή σας.
 Να διατυπώσετε το θέμα, τη θέση του συγγραφέα και να
χαρακτηρίσετε το ύφος του λόγου με παραδείγματα από το
κείμενο.
 Να ετυμολογήσετε τις παρακάτω λέξεις και να βρείτε ένα
συνώνυμο για καθεμιά: ανεξιχνίαστος, ανεπάρκειες,
ανευλάβεια, διασπορά, αφομοιώνουν
 Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω
λέξεις: παραδοχή, καταστροφικά, απόλυτη, απόκοσμο,
χωρίζουν, διενέξεων, απόλυτος, ευνοώντας
5. Α. Ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στην προάσπιση των
δικαιωμάτων του παιδιού; Με ποιους τρόπους μπορεί να συμβάλλει
στην προάσπιση αυτή; Να συμβουλευτείτε την ιστοσελίδα
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=537915
Να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε PowerPoint
Β. Επισκεφτείτε τον ιστοχώρο
http://www.greek language.gr/greekLang/index.html
και ακολουθήστε τη διαδρομή Νέα Ελληνική –Εργαλεία- Σώματα κειμένων και
αναζητήστε από την εφημερίδα Τα Νέα τη συνέντευξη του Ε. Φωτιάδη Ο
ρατσισμός γεννιέται όταν πεθαίνει η αλληλεγγύη και σχολιάσετε την
απάντηση του Προκόπη Γιογιάκα στην ερώτηση του δημοσιογράφου αν έχει
σύνορα η αλληλεγγύη: Έχει σύνορα ο ανθρωπισμός; (80-100 λέξεις).
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content.html?t=2
,1231&h=34058&l=34852#pinpoint)

19. 19
Β΄ΜΕΡΟΣ
4η ΔΙΑΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ(ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ)
Οι μαθητές χωρίζονται πάλι σε πέντε ομάδες των πέντε ατόμων και
καταλαμβάνουν έναν Υπολογιστή κάθε ομάδα
Όλες οι ομάδες θα επισκεφτούν την Πύλη της ελληνικής γλώσσας
(http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html) και θα
αναζητήσουν ένα κείμενο που θα τους υποδειχτεί με σκοπό να
αποδοθεί συνοπτικά από κάθε ομάδα (περίληψη) και να
διερευνηθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς ενδεικτικά σε μια
παράγραφο που θα τους υποδειχθεί. Συγκεκριμένα:

20. 20
6ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Α΄
 Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-
Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Μακεδονία
το κείμενο παιδιά-στρατιώτες και ευχολόγια, αφού στην Αναζήτηση
γράψετε τη λέξη «δικαιώματα». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να
διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου.
Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική περίοδο
και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα
κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος να επισημάνετε τους τρόπους και
μέσα πειθούς της πρώτης παραγράφου. (http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/con
tent.html?t=1,117&h=29250&l=2048#pinpoint )

21. 21
7ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Β΄
 Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα Ελληνική-
Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την εφημερίδα Μακεδονία
το άρθρο Η ημέρα της υποκρισίας, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη
λέξη «δικαιώματα». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις
σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-
κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και
στο τέλος να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων.
Τέλος να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της δεύτερης
παραγράφου.(http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/con
tent.html?t=1,74&h=29250&l=1207#pinpoint )

22. 22
8ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Γ΄
 Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα
Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την
εφημερίδα Μακεδονία το κείμενο Ο σιωπηλός τρόμος του Μοχτάρ
Τεγέμπ, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «δικαιώματα». Να
γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές
λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που
βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος
να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος
να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της δεύτερης
παραγράφου.
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/makedonia/
content.html?t=1,70&h=29260&l=1142#pinpoint)

23. 23
9ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Δ΄
 Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα
Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την
εφημερίδα Τα Νέα την κριτική κινηματογράφου παιδιά στην
κόλαση, αφού στην Αναζήτηση γράψετε τη λέξη «ανθρωπισμός». Να
γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να διακρίνετε τις σημαντικές
λεπτομέρειες κάθε παραγράφου. Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που
βρίσκονται στη θεματική περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος
να συντάξετε την περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος
να επισημάνετε τους τρόπους και μέσα πειθούς της πρώτης
παραγράφου.
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content
.html?t=2,431&h=34056&l=13210#pinpoint)

24. 24
10ο Φύλλο εργασίας
Ομάδα Ε΄
 Επισκεφτείτε την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας:
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Κάντε κλικ στο κεντρικό μενού, στο θεματικό κατάλογο Νέα
Ελληνική-Εργαλεία-Σώματα κειμένων. Αναζητήστε από την
εφημερίδα Τα Νέα τη συνέντευξη του Γ. Φωτιάδη Ο ρατσισμός
γεννιέται όταν πεθαίνει η αλληλεγγύη, αφού στην Αναζήτηση
γράψετε τη λέξη «ανθρωπισμός». Να γράψετε τον Πλαγιότιτλο και να
διακρίνετε τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου.
Υπογραμμίστε τις λέξεις-κλειδιά που βρίσκονται στη θεματική
περίοδο και στις λεπτομέρειες και στο τέλος να συντάξετε την
περίληψη σε ένα κείμενο των 80-100 λέξεων. Τέλος, να επισημάνετε
τους τρόπους και μέσα πειθούς της τελευταίας παραγράφου: «Ποια
είναι τα διάφορα «πρόσωπα» του πόνου; Είναι όλοι αυτοί οι
«αποκλεισμένοι», όλα τα παιδιά των φαναριών που «πουλούν την
παιδικότητά τους» προκειμένου να συγκινήσουν. Για να μη μιλήσουμε
για τις γνωστές πλέον σε όλους λιπόσαρκες φιγούρες που αντικρύζουμε
καθημερινά στις αποστολές μας». (http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/content
.html?t=2,1231&h=34058&l=34852#pinpoint)

25. 25
Γ' ΜΕΡΟΣ
5η Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ)
Σε μία διδακτική ώρα οι μαθητές παρουσιάζουν το υλικό που δημιούργησαν στην
ολομέλεια. Το υλικό θα το ανεβάσουν στο ιστολόγιο που δημιούργησαν
6η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ (ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ-ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ)
Οι μαθητές χωρίζονται πάλι σε πέντε ομάδες και απαντούν σε δύο κοινά φύλλα
εργασίας που αποτελούν την αξιολόγησή τους, την αξιολόγηση του διδάσκοντος και
του τρόπου διδασκαλίας μέσω ΤΠΕ

26. 26
Φυλλό εργασιας
αξιόλόγηση μαθητων (κόινό για όλες τις
όμαδες)
Από το μηδέν ως το πέντε, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις (0=καθόλου,
1=μέτρια, 2=σχεδόν καλά, 3=καλά, 4=πολύ καλά, 5=άριστα)
 Πόσο καλά κατανοήσατε την έννοια «ανθρωπισμός» και «ανθρώπινα
δικαιώματα»; Μπορείτε να τις ορίσετε πολύ συνοπτικά;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
 Αναφέρετε πέντε ανθρώπινα δικαιώματα και τέσσερις οργανισμούς που τα
προασπίζουν
Ανθρώπινα δικαιώματα Οργανισμοί προάσπισης

27. 27
 Βλέποντας τις παρακάτω εικόνες τι σκέψεις σας δημιουργούνται; Θεωρείτε
εύκολη την υπόθεση προάσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων ή μια ουτοπική
προοπτική; Η απάντησή σας να αποδοθεί στο πλαίσιο μιας παραγράφου 100-
120 λέξεων.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………………...............................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................

28. 28
............................................................................................................................
............................................................................................................................
 "Έχω κλέψει, έχω σκοτώσει… Δεν είμαι παιδί με τίποτα", λέει ο μικρός της
"Cidade de Deus" (Πόλης του Θεού) στην ταινία του Βραζιλιάνου Φερνάντο
Μεϊρέγιες: πώς θα ερμηνεύατε αυτή την αποστομωτική φράση του μικρού της
ταινίας; Αντιληφθήκατε τη σημασία του κινήματος για ένα νέο ανθρωπιστικό
κίνημα; Ποιο περιεχόμενο θα του δίνατε; Η απάντησή σας να αποδοθεί στο
πλαίσιο μιας παραγράφου 100-120 λέξεων.
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
……………………………………………….

29. 29
Φυλλό εργασιας
Αξιόλόγηση τόυ διδασκόντός και τόυ
τρόπόυ διδασκαλιας με ΤΠΕ (κόινό για
όλες τις όμαδες)
• Πόσο καλά κατανοήσατε το θέμα «Ανθρωπισμός, Ανθρώπινα δικαιώματα και
οργανισμοί προάσπισής τους» με τη χρήση των Τ.Π.Ε»; (0=καθόλου, 1=μέτρια,
2=σχεδόν καλά, 3=καλά, 4=πολύ καλά,5=άριστα)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………
• Τι σας άρεσε περισσότερο; Σε ποιες περιπτώσεις αισθανθήκατε ότι
βαρεθήκατε αρκετά;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………
• Τι θα προτείνατε εσείς για την καλύτερη αξιοποίηση των Τ.Π.Ε.;
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

30. 30
Τα κειμενα…
1)
Εδώ και μισό περίπου αιώνα ο αμερικανός συγγραφέας
WilliamFaulkner αποδεχόμενος το βραβείο Νομπέλ της λογοτεχνίας διακήρυξε
την πίστη του στο μέλλον του ανθρώπου. «Ο άνθρωπος θα επικρατήσει» είπε
στην ομιλία του στη Σουηδική Ακαδημία. Παραδόξως, περίπου δύο δεκαετίες
αργότερα, ο γάλλος φιλόσοφος MichelFoucault χαιρέτιζε τον θάνατο του
ανθρώπου: «Ο άνθρωπος,αυτή η επινόηση της ευρωπαϊκής κουλτούρας από τον
16ο αιώνα και μετά», έγραψε στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου του
TheOrderofThings, τείνει να εξαφανιστεί «σαν σχέδιο στην άμμο στην άκρη της
θάλασσας». Και οι δύο τους αναφέρονται φυσικά στον άνθρωπο όχι ως
βιολογικό είδος, αλλά στον άνθρωπο ως φορέα αξιών ο Faulkner αναφέρεται
σε ό,τι ονομάζουμε «ανθρωπισμό» με τη γενική έννοια του όρου, ως κατάφαση
της αξίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ενώ ο Foucault γράφει ειδικά
για το πνευματικό κίνημα του ανθρωπισμού, που, έχοντας τις ρίζες του στην
ελληνολατινική παιδεία, αναδύθηκε στην Ιταλία της Αναγέννησης, ανανεώθηκε
με τον Διαφωτισμό και κορυφώθηκε στον 20ό αιώνα ως επιδίωξη, συχνά
ασαφής και αόριστη, κάθε λογής ιδεολογιών με συχνά ασύμβατες
κατευθύνσεις.
Σήμερα, 30 περίπου χρόνια μετά την απαισιόδοξη διαπίστωση του
Foucault, με τη Σερβία σε ερείπια στο όνομα του ανθρωπισμού, τα
προγνωστικά για το μέλλον του «ανθρώπου» είναι ακόμη αβέβαια και
αντιφατικά. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες ανθρωπισμού. Η ποικιλία του
ανθρωπισμού που επικαλέστηκαν οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ είναι ο λεγόμενος
«ηθικός» ή «φιλελεύθερος» ανθρωπισμός. Σύνθημά του: «ελεύθερη σκέψη»,
«ελεύθερη κοινωνία». Ο ηθικός ανθρωπισμός τάσσεται εναντίον κάθε μορφής
ολοκληρωτισμού, βίας και τρομοκρατίας, εναντίον του ρατσισμού, εναντίον
κάθε καταπίεσης των πολιτικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Χωρίς αμφιβολία,
ευγενείς και υψηλόφρονες επιδιώξεις. Ωστόσο ο βομβαρδισμός της Σερβίας
ήταν κάθε άλλο παρά ευγενής και υψηλόφρων. Χρήση βίας για την επικράτηση
των ιδεών του ανθρωπισμού υπονομεύει τις ίδιες τις αξίες του ανθρωπισμού
που, υποτίθεται, επιδιώκει να περισώσει.
Αντιφάσεις αυτού του είδους θα βρει κανείς σε κάθε μορφή
ανθρωπισμού. Στον λεγόμενο «μαρξιστικό ανθρωπισμό» χαρακτηριστικά, ο
ίδιος ο Μαρξ ονόμασε αρχικά την πολιτική φιλοσοφία του «νέο ανθρωπισμό»
υπέρτατο αγαθό θεωρείται η δυνατότητα του ατόμου να αναπτύξει ελεύθερα τα
φυσικά του ταλέντα σε μια αταξική και ελεύθερη κοινωνία. Για την επίτευξη
του σκοπού αυτού ο Μαρξ πρότεινε, ως γνωστόν, ένοπλη επανάσταση των
μαζών και δικτατορία του προλεταριάτου προτάσεις ασύμβατες με την
ελευθερία και την αυτονομία του ατόμου. Εξομοίωση του ανθρωπισμού αυτού

31. 31
με τον εφαρμοσμένο φιλελεύθερο ανθρωπισμό του Κλίντον δεν θα ήταν ούτε
άστοχη ούτε άδικη, αφού και στις δύο περιπτώσεις η ένοπλη βία θεωρείται
θεμιτό μέσο για την επικράτηση των ιδεών του ανθρωπισμού, άσχετα αν η
έννοια του ανθρωπισμού νοείται διαφορετικά στις δύο περιπτώσεις.
Ανθρωπιστικές ιδέες, αντιφατικές στην εφαρμογή τους, υποστήριξε και ο
Σαρτρ «υπαρξισμός σημαίνει ανθρωπισμός» δήλωσε κάποτε. Ο ανθρωπισμός του
Σαρτρ ξεκινά από τη φιλοσοφική θέση ότι όλες οι ανθρώπινες αξίες πηγάζουν
από την αυτονομία του υποκειμένου, το ελεύθερο άτομο. Η θέση αυτή τον
ώθησε να πάρει αντιπολεμική στάση στον πόλεμο της Αλγερίας, αλλά δεν τον
εμπόδισε να δικαιολογήσει την εισβολή στην Ουγγαρία από τη Σοβιετική
Ενωση. Χωρίς αμφιβολία, στην περίπτωση αυτή ο ανθρωπισμός του Σαρτρ
διαβρώθηκε από τον ιδεολογικό προσανατολισμό του.
Οι αντιφάσεις του ανθρωπισμού δεν είναι μόνο εσωτερικές.
Επεκτείνονται και στο περιεχόμενο που παίρνει ο ανθρωπισμός στις διάφορες
ποικιλίες του από τον κοσμικό (επιστημονικό, νατουραλιστικό) ως τον
χριστιανικό και «συμπεριφοριστικό» ανθρωπισμό. Χαρακτηριστικά, ο
τελευταίος επιδιώκει, όπως ισχυρίζεται, το «καλό» του ανθρώπου και γενικά της
κοινωνίας με μια συστηματική εφαρμογή τιμωριών και ανταμοιβών που
παραβιάζουν κατάφωρα την αυτονομία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου.
Ετερογενείς ιδεολογίες
Είναι φανερό ότι ο όρος «ανθρωπισμός» έχει οικειοποιηθεί από τις πιο
ετερογενείς φιλοσοφίες και ιδεολογίες και για τον λόγο τούτο δίνει συχνά την
εντύπωση μιας ηχηρής και άδειας διατύπωσης. Εύκολα λοιπόν μπορεί να
κατανοήσει κανείς την αυστηρή κριτική που έχουν ασκήσει στην έννοια του
ανθρωπισμού οι μεταμοντέρνοι φιλόσοφοι της εποχής μας. Ο άνθρωπος,
υποστηρίζουν οι επικριτές του ανθρωπισμού, δεν έχει την αυτονομία σκέψης
και δράσης που του αποδίδουν οι ανθρωπιστές, το άτομο είναι συνάρτηση
απρόσωπων γλωσσικών (Derrida), ψυχολογικών (Lacan) και
κοινωνικοπολιτικοοικονομικών (Foucault) δυνάμεων.
Ωστόσο, θα παρατηρούσε κανείς, ενώ αναμφισβήτητα ο μέσος
Αμερικανός ή ο μέσος Σέρβος δεν έχει καμιά ευθύνη για την εμπόλεμη
κατάσταση στη Σερβία, οι κοινωνικοπολιτικοοικονομικές δυνάμεις που
βρίσκονται πίσω από την κατάσταση αυτή δεν είναι τόσο απρόσωπες όσο τις
θέλουν οι επικριτές του ανθρωπισμού, δεν αιωρούνται στο κενό, αλλά
εκπορεύονται από ορισμένες ατομικές συνειδήσεις που έχουν να κάνουν τις
δικές τους ατομικές επιλογές. Συμπερασματικά, η κριτική του ανθρωπισμού
από τους αντιανθρωπιστές δεν οδηγεί πουθενά παρά πίσω στο άτομο.
Παραμένει λοιπόν το ερώτημα: Ποια είναι η αιτία των αντιφάσεων του
ανθρωπισμού; Η απάντηση στο ερώτημα ατό θα μπορούσε ίσως να είναι απλή.
Τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου, θα μπορούσε κανείς να προτείνει, δεν
έχουν ακόμη αναπτυχθεί και εξελιχθεί τόσο ώστε να μπορούν να αναχαιτίσουν

32. 32
την επιθετικότητα που κρύβεται μέσα του. Απεναντίας, ο άνθρωπος έχει
αναπτύξει μια απροσμέτρητη ικανότητα να δικαιώνει την επιθετικότητά του, να
εξιδανικεύει τις αδικίες του, να ωραιοποιεί τη σκληρότητά του.
Είναι κοινή διαπίστωση, που μπορεί να ανιχνευθεί 100 χρόνια πίσω στον Τ. Η.
Huxley, ότι τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου έχουν εξελιχθεί σε πολύ
μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις νοητικές λειτουργίες του. Η εξελικτική αυτή
καθυστέρηση είναι απολύτως κατανοητή. Επιβιώνει και εξελίσσεται μόνο ό,τι
προάγει την επιβίωση του ατόμου (και του είδους). Και αν, όπως υποστηρίζουν
οι κοινωνιοβιολόγοι, τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου υπόκεινται σε
εξελικτικές αλλαγές ανάλογες με εκείνες των ανατομικών χαρακτηριστικών και
φυσιολογικών λειτουργιών, θα ήταν λογικό να υποθέσει κανείς ότι τα ηθικά
αισθήματα, όπως η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η καλοσύνη, θα εξελιχθούν και
θα γίνουν σταθεροί τρόποι ζωής στην ανθρώπινη κοινωνία μόνο όταν αρχίσουν
να συντελούν στην επιβίωση του ανθρώπου.
Η τελική επικράτηση
Εκτείνοντας την ιδέα αυτή λίγο πιο μακριά θα μπορούσαμε, με κάποια
τόλμη, να ελπίζουμε ότι μπροστά στο φάσμα της συντέλειας του πλανήτη που
έχει δημιουργήσει η επιθετικότητα του ανθρώπου και η άμεση έκφρασή της, η
σύγχρονη πολεμική τεχνολογία, τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου θα
μπορούσαν ίσως να εξελιχθούν, στο κοντινό ή μακρινό μέλλον, σε λειτουργίες
επιβίωσης του είδους. Το γεγονός ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής έστω,
μονόπλευρα, η αξία της ζωής μόνο αμερικανών στρατιωτών ζύγισε, για
οποιουσδήποτε λόγους, στις αποφάσεις εκείνων που ξεκίνησαν και συνέχισαν
την αεροεπίθεση κατά της Σερβίας, έτσι ώστε τελικά να αποφευχθεί μεγάλης
κλίμακας αιματοχυσία, ενισχύει την ελπίδα ότι ο άνθρωπος τελικά θα
επικρατήσει.
Ξεκινώντας από τη θέση αυτή δεν θα ήταν δύσκολο να οραματισθεί
κανείς το μακρινό ή κοντινό εκείνο στάδιο στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους
όπου ο άνθρωπος όχι απλώς θα έβρισκε την ιδέα του πολέμου αδικαίωτη (ή
και δικαιωμένη πολιτικά, θρησκευτικά, «ανθρωπιστικά» ή κατά οποιονδήποτε
άλλον τρόπο), αλλά θα την «αισθανόταν» ως ανεπίτρεπτη, «λανθασμένη», με την
ίδια βεβαιότητα και καθολικότητα που «γνωρίζει» ότι 2+2=5 είναι μια
λανθασμένη αριθμητική πράξη.
Μια ηθική αυτού του είδους θα σήμαινε ένα ακόμη βήμα στη βαθμιαία
μεταμόρφωση του ανθρώπου από homoanimalis σε homohumanus.
Ο κ. Βασίλης Σιωμόπουλος είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο
Πανεπιστήμιο του Illinois - Σικάγο.

33. 33
2). Κ.Δεληκωσταντής,Τα δικαιώματα του ανθρώπου,εκδ. Κυριακίδη,
Θεσσαλονίκη.
Τα δικαιώματα του ανθρώπου, τα οποία αποτελούν μια από τις σημαντικότερες
κατακτήσεις της ανθρωπότητας, βρίσκονται σήμερα στο επίκεντρο του παγκόσμιου
ενδιαφέροντος. Θεωρούνται ευρύτατα ως θεμελιώδεις αρχές του πολιτικού
ανθρωπισμού, ως ακρογωνιαίος λίθος της ελεύθερης, δίκαιης και ειρηνικής
συνύπαρξης ατόμων και λαών, ως όρος και όριο της δημοκρατίας. Εμφανίζονται ως
ανθρωπιστικές αξίες, που μπορούν να δώσουν βάση και προοπτική στην πολιτική
πράξη, τόσο στα πλαίσια των επιμέρους κρατών όσο και σε οικουμενικό επίπεδο.
Έχουν εγχαραχθεί στη συνείδηση της σύγχρονης ανθρωπότητας ως σύμβολα του
αγώνα για ελευθερία, δικαιοσύνη και ειρήνη, παρόλες τις διαφοροποιήσεις στη
συγκεκριμένη ερμηνεία και πραγμάτωση τους. Αποτελούν ένα ερώτημα το οποίο
αγγίζει τα θεμέλια των πολιτισμών και του «πολιτισμού της ανθρωπότητας», ένα
ερώτημα απέναντι στο οποίο κανείς δεν μπορεί να μείνει αδιάφορος. Πράγματι
δύσκολα μπορούμε να φαντασθούμε μια παγκόσμια κοινωνία του μέλλοντος, τα
ανθρωπιστικά κριτήρια της οποίας δεν θα περιλάμβαναν τα δικαιώματα του
ανθρώπου.Ταδικαιώματα αυτά, παρά τις συνεχείς αμφισβητήσεις και παραβιάσεις
τους, αποτελούν «κτήμα ες αίεί», «κατακτήσεις οριστικές» για την ανθρωπότητα.
Ο λόγος για τα δικαιώματα του ανθρώπου αρθρώνεται σήμερα μέσα σε έναν
κόσμο γεμάτο αντιφάσεις, όπου η ευημερία των σχετικά ολίγων συνυπάρχει με την
αφόρητη εξαθλίωση αναρίθμητων ανθρώπων, όπου ο αγώνας για «ατομικά»
δικαιώματα εξακολουθεί να συμπορεύεται με την καταρράκωση της ανθρώπινης
αξιοπρέπειας στο όνομα συλλογικών συμφερόντων και πολιτικοοικονομικών
σκοπιμοτήτων, όπου μαζί με τα ειρηνιστικά κινήματα δρουν και οι αμετανόητοι
θιασώτες του «sivispacemparabellum». Στην τελευταία δεκαετία του «αιώνα των
δικαιωμάτων του ανθρώπου» ζούμε μια νέα παγκόσμια κρίση που σηματοδοτείται
μεταξύ άλλων από τα προβλήματα που προκλήθηκαν με τη διάλυση του
Ανατολικού μπλοκ, από τη συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικότητας με
παράλληλη αναβίωση του εθνικισμού και της «ιδεολογίας της ιδιαιτερότητας» και
από τον κίνδυνο της «σύγκρουσης των πολιτισμών».Τα δικαιώματα του ανθρώπου
καλούνται να παίξουν και σήμερα οικουμενικό ειρηνοποιητικό ρόλο, κάτι που
ίσως δικαιολογεί την επικαιρότητα αλλά και την έντονη αμφισβήτηση τους.
Στον σύγχρονο, γεμάτο εντάσεις κόσμο, ο αγώνας για τα δικαιώματα του
ανθρώπου έχει δύο μέτωπα:
Είναι αγώνας κατά της παραβίασης τους και για την κατοχύρωση και τον
έμπρακτο σεβασμό τους. Παρά τις προόδους που έχουν συντελεσθεί στον χώρο
αυτό, παρά τις διακηρύξεις, τις διεθνείς συμβάσεις, παρά την προσπάθεια που
καταβάλλει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και τα διάφορα κινήματα και οι
οργανώσεις για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, παρά τις δεσμεύσεις
των κρατών με την υπογραφή διεθνών συμβάσεων και με τη συνταγματική
κατοχύρωση θεμελιωδών δικαιωμάτων, η κατάσταση των δικαιωμάτων του ανθρώπου
είναι σε πολλά μέρη της γης απογοητευτική. "Παρόλο που σήμερα κανένα κράτος
δεν μπορεί να απορρίψει ανοικτά την ιδέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, είναι
βέβαιο ότι η φραστική αναγνώριση τους, δύσκολα μπορεί να συγκαλύψει τις
κεφαλαιώδεις παραβιάσεις τους. «Η φραστική αναγνώριση των δικαιωμάτωντου
ανθρώπου από όλα τα κράτη εύκολα αμβλύνει τη ματιά για τις θεμελιώδεις
παραβιάσεις τους. Τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι· αυτονόητα. Συνεχώς
απειλείται η μετάπτωση στη βαρβαρότητα και στην περιφρόνηση των δικαιωμάτων του
ανθρώπου». Πάντως το χάσμα μεταξύ των διακηρύξεων των δικαιωμάτων του ανθρώπου

34. 34
και της συγκεκριμένης πρακτικής πολλών κρατών είναι εμφανέστατο και η αντίφαση
μεταξύ θεωρίας και πράξης απογοητευτική.(···)
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα για την πορεία των δικαιωμάτων του ανθρώπου
αποτελεί σήμερα η αμφισβήτηση τους από μη δυτικούς πολιτισμούς. Τα δικαιώματα
του ανθρώπου βρίσκονται αντιμέτωπα με την υποψία ότι αποτελούν δυτικό
ιδεολόγημα, έκφραση της δυτικής ατομικιστικής εκδοχής και εμπειρίας της
ελευθερίας. Διατυπώνεται η άποψη ότι η Δύση προσπαθεί να επιβάλλει στον μη
δυτικό κόσμο τις αξίες της με τη μορφή των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ότι θέλει
να εξαγάγει τα ιδανικά της όπως τα βιομηχανικά της προϊόντα. Με την πρόταση της
Δύσης, να θεωρούνται τα δικαιώματα του ανθρώπου «μέτρο του πολιτικού
ανθρωπισμού», εκφράζεται ο δυτικός πολιτικός και πολιτισμικός ιμπεριαλισμός.
Πίσω από τέτοιες τοποθετήσεις κρύβεται, μεταξύ άλλων, μια παρανόηση της ιδέας
των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Γιατί α) η υιοθέτηση της εκ μέρους άλλωνπολιτισμών
δεν οδηγεί νομοτελειακά αυτούς του πολιτισμούς σε αλλοτρίωση και απώλεια
ταυτότητας, και β) επειδή τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν είναι αυτονόητο μέρος
του δυτικού πολιτισμού, αλλά σηματοδοτούν τις βαθιές κρίσεις του και θα έπρεπε
λογικά να αποτελούν «σύμμαχο» και όχι «απειλή» για τους δυτικούς λαούς.
Πάντως αν αναλογισθεί κανείς ότι τα δικαιώματα του ανθρώπου ήταν και είναι και
στη Δύση αντικείμενο έντονων αντιπαραθέσεων, τότε δεν πρέπει να απορεί για το
γεγονός ότι αυτά και στους άλλους πολιτισμούς προκαλούν αντιδράσεις. Ίσως αυτό
να είναι μια αναγκαία φάση στην πορεία αντικειμενικότερης προσέγγισης τους. Το
γεγονός ωστόσο ότι και εκείνοι που απορρίπτουν τα δικαιώματα του ανθρώπου ως
δυτική ιδελογία, τα επικαλούνται για να στηρίξουν διάφορα αιτήματα τους,
αποδεικνύει ότι αυτά αποτελούν «κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας».