1. 8- րդ դաս . խումբ համար 4 ՝
Գասպարյան
Խաչիկ ,
Զաքարյան
Հելեն , Բաշրաթյան
Անահիտ ,
իրոսյաան Էդուարդ
Մարտ

2.  Կեչառիսի վանքային համալիր, Կոտայքի մարզի
Ծաղկաձոր քաղաքի հյուսիս-արևմուտքում XI-XIIIդդ
ընթացքում կառուցված վանքային համալիր։
Բաղկացած է չորս եկեղեցիներից, գավթից և երկու
մատուռից, որից գլխավորը՝ Ս.Գրիգոր Լուսավորիչ
եկեղեցին կառուցվել է 1033թ-ին Գրիգոր
Մագիստրոսի կողմից։ Միջնադարյան Հայաստանի
նշանավոր կրոնական ու մշակութային կենտրոններից
էր։ Կեչառիսում ապրել և գործել են ժամանակի խոշոր
գիտնականներ, կրոնական ու քաղաքական գործիչներ
Գրիգոր Մագիստրոսը, Վասակ
Խաղբակյանը, Խաչատուր Կեչառեցին և
ուրիշներ։Կեչառիսի տարածքում կան XII - XIII դդ
բազմաթիվ խաչքարեր, որոնցից աչքի է
ընկնում Վեցիկ ճարտարապետի մահարձան-խաչքարը
(XIII դ)։

3. Ովքեր են աշխատել ու
գործել Կեչառիսում
 Կեչառիսի վանքային
համալիրը միջնադարյան
Հայաստանի նշանավոր
կրոնական ու
մշակութային
կենտրոններից էր:
Գտնվում է Ծաղկաձոր
քաղաքի հյուսիսարևմուտքում։
Կեչառիսում ապրել և
գործել են ժամանակի
խոշոր գիտնականներ ու
քաղաքական գործիչներ
Գրիգոր
Մագիստրոսը, Վասակ
Խաղբակյանը, Խաչատու
ր Կեչառեցին և ուրիշներ։

4.  Ողջ հորինվածքի վրա իշխում
 Համալիրը կազմված է չորս
եկեղեցիներից, գավթից և երկու
մատուռից։ Գլխավոր՝ Ս.Գրիգոր
Լուսավորիչ եկեղեցին, ըստ
հարավային մուտքի վերևի
արձանագրության, 1033թ.-ին
կառուցել է Գրիգոր Մագիստրոսը։
Հորինվածքով գմբեթավոր դահլիճ
է՝ բեմի երկու կողմերին
երկհարկանի ավանդատներով։
Արտաքին հարդարանքը զուսպ
է, արևելյան ճակատը մշակված է
երկու «հայկական
խորշերով», որոնցից
լուսամուտներ են բացված դեպի
բեմ։
է 10,4մ տրամագծով գմբեթը։
Եկեղեցուն արևմուտքից կից է
ուղղանկյուն հատակագծով
(14,8մ×16,5մ), չորս սյուներով
կենտրոնակազմ գավիթը (XIIդ.
վերջ), որի կենտրոնական
մասը ծածկված է երդիկավոր
ութանիստ գմբեթով։ Ի
տարբերություն ճակատների
պարզության, ներսի
հարդարանքը բավականին
հարուստ է։

5.  Գլխավոր եկեղեցուց հարավ
գտնվում է սլացիկ
համաչափություններով
գմբեթավոր Ս.Նշան ոչ մեծ
եկեղեցին։ Այն որոշակի
թվագրված չէ, սակայն, ելնելով
XIդ. ճարտարապետական
բնորոշ ձևերից և այն
պատմական տեղեկությունից, որ
Գրիգոր Մագիստրոսը
Կեչառիսում 1051թ.-ին ևս մեկ
եկեղեցի է
կառուցել, ենթադրվում է, որ
վերջինս Ս.Նշանն է։ Երրորդ՝
Կաթողիկե եկեղեցին, որը
կառուցել է իշխան Վասակ
Խաղբակյանը 1203-1214թթ.-ին
(հավանաբար՝ Վեցիկ
վարդապետի
ձեռքով), տեղադրված է
համալիրի հարավային
մասում, Ս.Նշանի կողքին։
Ուղղանկյուն, ներքուստ
խաչաձև գմբեթավոր շենք է՝ չորս
անկյուններում երկհարկանի
ավանդատներով։ Կաթողիկեն իր
հարդարանքով Կեչառիսի վանքի

6.  Շինությունների
հիմնական խմբից
արևմուտք, 120 մ
հեռու, կանգուն է վանքի
չորրորդ՝ Ս.Հարություն
փոքրիկ
եկեղեցին, որը, ըստ
շինարարական
արձանագրության, կառու
ցվել է 1220թ.-ին։
Արևմտյան ճակատին կից
գավիթը եկեղեցու
հորինվածքի հետ
արտաքինից մի
ամբողջություն է
կազմում։

7.  Կեչառիսում կան XII-XIIIդդ.
բազմաթիվ խաչքարեր, որոնք
գունագեղություն են
հաղորդում վանքային
համալիրին՝ դառնալով նրա
բաղկացուցիչ տարրերը։
Համալիրի կարևոր
կառույցներից է Վեցիկ
ճարտարապետի մահարձանխաչքարը (XIIIդ.), որը
կանգնեցրել են նրա
ճարտարապետ եղբայրները։
Կեչառիսի վանքում են
թաղված նաև սելջուկների դեմ
մղված ճակատամարտում
զոհված Ապիրատյան Գրիգոր
իշխանը (1099թ.), Մեծ իշխան
Պռոշը (1284թ.)։

8.  XII դարում սելջուկների գերիշխանության հետևանքով վանքը
հայտնվել է ծանր վիճակում: 1161–65 թթ-ին Զաքարիա
ամիրսպասալարն այն ազատագրել է և վերակենդանացրել
վանքի հոգևոր կյանքը:
 Համալիրի հարավում գտնվող Կաթողիկե եկեղեցին 1203–14 թթին կառուցել է իշխան Վասակ Խաղբակյանը: Կաթողիկեն
ուղղանկյուն, ներքուստ` խաչաձև, 4 անկյուններում երկհարկ
ավանդատներով գմբեթավոր շինություն է, հարդարանքով՝
համալիրի եկեղեցիներից ամենաշքեղը: Հուշարձանախմբից
դուրս (120 մ հեռավորությամբ) 1220 թ-ին կառուցված Սբ
Հարություն փոքրիկ եկեղեցին է, որի արևմտյան ճակատին կից
գավիթը եկեղեցու հորինվածքի հետ արտաքինից կազմում է մի
ամբողջություն: Համալիրում է նաև Վեցիկ ճարտարապետի
մահարձան-խաչքարը (XIII դար):
 Կեչառիսի վանքում են թաղված սելջուկների դեմ մղված
ճակատամարտերում զոհված Պահլավունյաց
տոհմի Ապիրատյան Գրիգոր իշխանը (1099 թ.) և Մեծ իշխան
Պռոշը (1284 թ.):

9.  1248 թ-ին Խաչենի
Խոյախան բերդի
տեր Վախթանգի որդի
Հասան իշխանը կնոջ՝
Բաղաց թագավորի
դուստր Մամքանի հետ
վերանորոգել է
մոնղոլների ավերած
Կեչառիսի
եկեղեցիները:
 XVIII դարում Կեչառիսի
վանքն ամայացել է, 1828
թ-ին երկրաշարժից
քանդվել է Սբ Գրիգոր
Լուսավորիչ եկեղեցու
գմբեթը:

10.  1947–49 թթ-ին վանքի
տարածքը բարեկարգվել
է, պարսպապատվել, շեն
քերի տանիքները
ծածկվել են քարե
սալերով: 1990-ական
թվականներին նորոգվել
են Կաթողիկե և Սբ
Գրիգոր Լուսավորիչ
եկեղեցիների գմբեթները:
Նորոգումից հետո՝ 2000
թ-ին, Կեչառիսի վանքը
վերաօծվել է և դարձել
Կոտայքի թեմի
առաջնորդանիստը:

11.  Արևելյան Հայաստանը
Ռուսաստանին միանալուց
(1828) հետո Կեչառիսը
դարձել է Երևանի
պետական հիմնարկների
ծառայողների համար
ամառանոց: 1843ին, ամռանը
հանգստացողների համար
ժամերգություններ
կատարելու
նպատակով, վանքի
ընդարձակ գավթի
արևմտյան կողմում բեմ են
կառուցել, և գավիթը
ծառայել է որպես եկեղեցի:
1947-49-ին Կեչառիսի
վանքի շենքերը
վերանորոգվել
են, տանիքները ծածկվել են
քարե սալերով, վանքի
տարածքը բարեկարգվել է և
պարսպապատվել: 1990ական թթ. նորոգվել են

12.  Վանքի բոլոր շենքերը
կառուցված են սրբատաշ
բազալտ քարով: Գլխավոր`
Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ
եկեղեցին ունի գմբեթավոր
դահլիճի հորինվածք` բեմի
երկու կողմերում
երկհարկանի
ավանդատներով:
Արևմուտքից կից է
ուղղանկյուն
հատակագծով, քառասյուն
կենտրոնակազմ գավիթը:
Հարավային կողմում
գտնվում են ոչ մեծ, սլացիկ
համաչափություններով, գմ
բեթավոր Ս. Նշան եկեղեցին
և նրա կողքին`
Կաթողիկեն, որը ներքուստ`
խաչաձև, չորս
անկյուններում երկհարկ
ավանդատներով է

13.  Նրանցից 120 մ արևմուտք կանգուն
է Ս. Հարություն փոքրիկ եկեղեցին`
բարձր թմբուկով գմբեթով:
Կեչառիսի վանքի XI-XIII դդ.
բազմաթիվ խաչքարերի
շարքում առանձնանում է
ճարտարապետ Վեցիկի
մահարձանը, որը կերտել են նրա
ճարտարապետ եղբայրները: Այն
բաղկացած է երկաստիճան
որմնախարսխով պատվանդանից և
նրա վրա դրված, հիմնաքարի վրա
բարձրացող խաչքարից: Կեչառիսի
վանքի համալիրի
արտահայտչականությունը
պայմանավորված է առանձին
կառուցվածքների բազմապիսի ու
տարբեր չափերի ծավալների
ներդաշնակ համաչափություններով
(որը կազմակերպում և խմբավորում
է Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ
եկեղեցին), բնապատկերին
համահնչուն
ճարտարապետությամբ, գունագեղո
ւթյամբ:
 Նորոգումից հետո (բարերար` Վ.
Հարությունյան) 2000-ի հուլիսի 9-ին
տեղի է ունեցել Կեչառիսի վանքի
վերաօծումը` ձեռամբ Ամենայն
հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ
Ներսիսյանի:

17. ՀԵԼԵՆ
ԱՆԱՀԻՏ
ՎԵՐՋ
ԷԴՈՒԱՐԴ
ԽԱՉԻԿ