3. Է ջմիածնի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին հայկական նշանավոր եկեղեցին է Էջմիացնում:Եկեղեցին հիմնադրվել է 618թ . Կոմիտաս Ա Աղցեցի կաթողիկոսի կողմից`վայրում որտեղ ըստ ավանդության նահատակվել է Սուրբ Հռռիփսիմե կույսը:Եկեղեցին հայ ճարտարապետության գլուխգործոցներից մեկն է;Պատկանում է կենտրոնագմբեթ խաչաձև տիպի եկեղեցիներին,աչքի է ընկնում իր ճարտարապետական ձևերի պարզությամբ ու վեհությամբ:Հռիփսիմե կույսի գերեզմանը գտնվում է եկեղեցու ավանդատան տակ:
4.
5. Հետագա դարերում եկեղեցին շրջափակվել է աղյուսաշեն պարսպով ու բուրգով 1776թ.գավթի վրա կառուցվել է զանգակատունը 1880թ.շինվել են արևելյան և հարավային սրբատաշ քարե պարիսպները:
