1. Η ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ»
— 1ο Άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα
Δικαιώματα του Ο.Η.Ε.
«Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και στα
δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να
συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.»
Γενικά…
Ανθρώπινα Δικαιώματα θα μπορούσαν να ορισθούν ως
εκείνα τα δικαιώματα που
ενυπάρχουν στη φύση μας, που είναι έμφυτα και χωρίς τα οποία δεν μπορούμε να
ζήσουμε ως ανθρώπινα όντα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις
ελευθερίες μας επιτρέπουν να αναπτύξουμε πλήρως και να χρησιμοποιήσουμε τις
ανθρώπινες αρετές μας, τη νοημοσύνη μας, τα ταλέντα μας και να ικανοποιήσουμε
πνευματικές και άλλες ανάγκες μας.
Τα ίσα δικαιώματα συνήθως επιμερίζονται σε τρεις γενικές κατηγορίες:
1. τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή τα δικαιώματα που αφορούν από κοινού
όλους τους ανθρώπους
2. τα αστικά δικαιώματα, δηλαδή τα δικαιώματα που αφορούν από κοινού όλους
τους υπηκόους ενός
κράτους
3. τα δικαιώματα των γυναικών, δηλαδή τα δικαιώματα που αφορούν τις σχέσεις
μεταξύ γυναικών και ανδρών
Τα δικαιώματα των
γυναικών… αναφέρονται σε
ελευθερίες που οφείλουν να έχουν οι γυναίκες και τα κορίτσια όλων των ηλικιών. Η
γυναίκα θεωρείται χειραφετημένη και συμμετέχει, όχι μόνο στην παραγωγική
διαδικασία, αλλά και στα κοινά. Ωστόσο, η συνταγματική αναγνώριση της ισότητας
δεν συνεπάγεται απαραίτητα με την ουσιαστική ισότητα σε επίπεδο νοοτροπίας.Οι
γυναίκες διεκδικούν καθημερινά τη χειραφέτησή τους στις συνειδήσεις των
αντρών. Ζητήματα που συχνά έχουν συνδεθεί με την έννοια των δικαιωμάτων των
γυναικών συμπεριλαμβάνουν την ψήφο, την συμμετοχή στα κοινά, την ίση αμοιβή,
την σωματική αυτονομία, την περιουσία και την εκπαίδευση. Aποτελούν ευπαθή
ομάδα, ευάλωτη στις άτυπες μορφές απασχόλησης, την ανασφάλιστη και μαύρη
εργασία, την εκμετάλλευση, αλλά και τη βία.
Βία κατά των γυναικών…
είναι
κάθε πράξη ή απειλή πράξης βίας που συνδέεται με το φύλο και οδηγεί σε
σωματικές, σεξουαλικές ή ψυχολογικές βλάβες. Θύματα βίας γίνονται γυναίκες
2. διαφόρων ηλικιών, φυλών, μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Η ανοχή στην
άσκηση βίας ή την απειλή βίας πλήττει το βιοτικό επίπεδο, την προσωπικότητα και
την αξιοπρέπεια των γυναικών.
Η μητρική θνησιμότητα παραμένει σε απαράδεκτα υψηλό επίπεδο, πολύ λίγες
γυναίκες έχουν πρόσβαση σε οικογενειακό προγραμματισμό. Η βία κατά των
γυναικών εξακολουθεί να αποτελεί αιτία παγκόσμιας ντροπής. Ειδικότερα, η
σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων είναι ένα ενδημικό φαινόμενο.
Στις σχέσεις των δυο φύλων υπάρχουν πολλά είδη βίας:
• Η απομόνωση όπου ο άντρας προσπαθεί να έχει τον έλεγχο της γυναίκας, για
το πού πηγαίνει, ποιους βλέπει, ή το πώς συμπεριφέρεται.
• Η συναισθηματική κακοποίηση, όπου ο άντρας προσπαθεί να κάνει τη
γυναίκα να νιώσει άσχημα για τον εαυτό της.
• Η οικονομική κακοποίηση, η οποία έχει ως σκοπό την απαγόρευση της
εργασίας, με αποτέλεσμα να είναι εξαρτημένες από τους συντρόφους τους.
• Η σεξουαλική κακοποίηση, κατά την οποία ο άντρας ζητά από τη γυναίκα να
κάνει πράγματα, τα οποία δεν επιθυμεί, αλλά ακόμα και η βία που δέχονται
συγκεκριμένα μέρη του γυναικείου σώματος, με αποτέλεσμα η γυναίκα να
νιώθει σεξουαλικό αντικείμενο.
• Ο εκφοβισμός, όταν ο άντρας προσπαθεί να εκφοβίσει τη γυναίκα,
φωνάζοντάς της, σπάζοντας πράγματα μέσα στο σπίτι και χτυπώντας την.
3. Η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα πρόβλημα που «εμφανίζεται» ή συνήθως
συγκαλύπτεται σε όλων των τύπων τις σύγχρονες κοινωνίες: τόσο στις αναπτυγμένες
δυτικές κοινωνίες με ποικίλες μορφές, είτε με τη μορφή της οικογενειακής βίας, είτε
με τη μορφή της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, όσο και στις υπόλοιπες κοινωνίες,
όπου οι γυναίκες είναι θύματα πιο πρωτόγονων μορφών βίας. Δράστης της βίας
μπορεί να είναι από το σύζυγο των γυναικών μέχρι και το ίδιο το κράτος. Ορισμένες
μορφές βίας εκδηλώνονται μόνο σε ορισμένες χώρες ή πολιτισμούς, όπως ο
ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων, η επαλήθευση της παρθενίας, το κάψιμο
στην πυρά των χηρών.
4. Βία κατά των γυναικών στην Ελλάδα
Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση και συμμετέχει και αυτή σ’ αυτό το παιχνίδι της
σιωπής όσον αφορά το θέμα της βίας κατά των γυναικών. Μία ματιά στα
στατιστικά στοιχεία και στις διάφορες μαρτυρίες, προκαλεί έκπληξη και
αγανάκτηση. Το θέμα σπανίως φτάνει στην επιφάνεια και ακόμη πιο σπάνια
οργανώνονται σχετικές δράσεις ή εκδηλώσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και
δραστηριοποίησης. Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Κοινωνικής Υποστήριξης
Γυναικών (Κ.Κ.Υ.Γ.), το οποίο αποτελεί μία μη κυβερνητική οργάνωση με έδρα τη
Θεσσαλονίκη, από το Νοέμβριο του 1998 μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο, 1061
γυναίκες ζήτησαν τη βοήθεια του Κέντρου. Οι γυναίκες που υφίστανται βία και
έκαναν χρήση των υπηρεσιών του Κ.Κ.Υ.Γ. ήταν:
- έγγαμες (σε ποσοστό
66,9%),
- άνεργες
(55,8%),
- απόφοιτες Λυκείου
(26,5%),
Ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν 40,3 έτη. Το 79,4% είχε
υποστεί βία από το σύζυγο ή το σύντροφό τους.
Η οικογενειακή βία είναι μια από τις πιο κακοήθεις καταπατήσεις των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων επειδή διαπράττεται, όχι από ξένους, αλλά από μέλη της οικογένειας,
ανθρώπους εμπιστοσύνης. Έχει σωματικές επιπτώσεις καθώς και επιπτώσεις στη
συναισθηματική υγεία των γυναικών απειλώντας την οικονομική τους ασφάλεια και
υπονομεύοντας την αυτοεκτίμησή τους και τη δυνατότητα για ομαλή ανάπτυξη.
Μια τέτοια μορφή βίας δεν κάνει διακρίσεις πολιτισμικής κληρονομιάς, ταξικής
θέσης, μορφωτικού επιπέδου, ύψους εισοδήματος, εθνικότητας και ηλικίας σε
οποιαδήποτε χώρα. Στις χειρότερες περιπτώσεις αποτελεί απειλή για τη ζωή, όταν
γυναίκες δολοφονούνται ή αυτοκτονούν από απελπισία. Σε παγκόσμιο επίπεδο
5. υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται σε επίσημες στατιστικές 60 εκατομμύρια
γυναίκες, θύματα των ίδιων των οικογενειών τους, δολοφονημένες εκ προμελέτης ή
μέσω παραμέλησης, μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες.
Η άσκηση σωματικής και ψυχολογικής βίας από άντρες πάνω σε γυναίκες έχει
κοινωνικές γενεσιουργές αιτίες, τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα στα φύλα, που
αποτελούν δομικό στοιχείο της κοινωνίας και εκφράζονται πέρα από την άμεση
άσκηση βίας σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, όπως στην οικονομική και
κοινωνική εξάρτηση της γυναίκας από τον άντρα, στη μειονεκτική θέση των
γυναικών στον τόπο της δουλειάς, στις χειρότερες ευκαιρίες μόρφωσης για κορίτσια
και γυναίκες, όπως στην υπο-εκπροσώπηση των γυναικών σε πολιτικές θέσεις.
Είτε με τον ένα τρόπο, είτε με τον άλλο η βία παραμένει βία και ο τρόπος
έκφρασής της παίζει μικρότερο ρόλο. Η αναφορά σε αυτό το πολύ σημαντικό θέμα
μόνο σε περιπτώσεις Παγκοσμίων Ημερών (όπως π.χ. 25η Νοεμβρίου που έχει
καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της βίας έναντι των γυναικών) ή στους
στενούς κύκλους του φεμινιστικού κινήματος δεν αρκεί και περιορίζει τη
δημοκρατική ανάπτυξη της κοινωνίας μας.
