Ιστορία Γ' Γυμνασίου, κεφάλαιο 2.5

1. Ο ελληνισμός: μέσα 18ου
– αρχές 19ου
αιώνα
Παναγιώτης Ζωγράφος,
Πόλεμος της Τριπολιτσάς
και των πέριξ αυτής χωρίων.
www.ime.gr/chronos

2. Ποια η κατάσταση στην Ευρώπη τον 18ο
αι.;
Ποια η κατάσταση στον ελληνικό χώρο την ίδια εποχή;

3. Οικονομία
• Ινδία, ανατολή: εμπορικό
ενδιαφέρον +
• Οθωμανική
αυτοκρατορία: σχετική
ασφάλεια =>
• Ανάπτυξη ευρωπαϊκού
εμπορίου στην Ανατολή
• Έλληνες, Εβραίοι,
Αρμένιοι : έμποροι

4. Παρακμή της Οθωμανικής
αυτοκρατορίας
• Μέσα 18ου
αιώνα:
• ήττα Τούρκων από Ρώσους:
– Συνθήκη Κιουτσούκ – Καϊναρτζή (1774) = ελεύθερη διακίνηση
πλοίων υπό ρωσική σημαία
• Ναπολεόντειοι πόλεμοι =>απουσία Γάλλων από τη
Μεσόγειο  ευκαιρία για Έλληνες
• Εξεγέρσεις στις απομακρυσμένες επαρχίες της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας => μετατόπιση του
εμπορικού δρόμου στο Αιγαίο => οικονομικά
συμφέροντα των δυνάμεων  Ελληνικός χώρος

5. 18ος
αι: αιώνας ακμής για τους
Έλληνες
• Κυριαρχούν στο εμπόριο στη Μεσόγειο
• Αναπτύσσεται αστική τάξη
• Αναπτύσσονται εμπορικά κέντρα μέσα στον
Ελλαδικό χώρο (Θεσσαλονίκη, Γιάννενα,
Χίος, Σμύρνη)
• Αναπτύσσονται οι παροικίες
Η Οδησσός, χαλκογραφία στο «Εθνικόν
Ημερολόγιον» Μαρ. Βρετού 1861-1862.
Πηγή: http://argolikivivliothiki.gr

6. Κοινωνικοί μετασχηματισμοί
• Εκκλησία: ηγεσία υπόδουλων χριστιανών
έναντι της οθωμανικής διοίκησης
• Ενάντια στη διάδοση ιδεών διαφωτισμού
• Ενάντια στην επανάσταση
• Εξαιρέσεις: Ευγένιος Βούλγαρης,
Μεθόδιος Ανθρακίτης, κ.α.
Βούλγαρης
Εικόνες: hhtp://el.wikipedia.org

7. Οι Φαναριώτες
• Κατάγονται από παλιές αρχοντικές
οικογένειες του Βυζαντίου
• Παίρνουν το όνομά τους από τη συνοικία
Φανάρι
• Ξένες γλώσσες και σπουδές στη Δύση
• Υπηρετούν στην οθωμανική διοίκηση σε
υψηλές θέσεις
• 18ο
αι: διορίζονται ηγεμόνες στις
Παραδουνάβιες Ηγεμονίες
Φωτογραφία:
http://www.impringiponnison.org

8. Οι προεστοί
• Διοικούσαν τις ελλην-
ορθόδοξες κοινότητες
• Συγκέντρωναν φόρους για Οθωμανούς
• Ισχύ, πολιτική εμπειρία, πλούτο
•
http://etaksi2011.blogspot.gr/
Ιωάννης Μαυρομιχάλης. Μπεηζαδές της Μάνης
και γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Λιθογραφία, Adam Friedel, Λονδίνο, Ιούνιος
1826. http://argolikivivliothiki.gr

9. Έμποροι και καραβοκύρηδες
• Συγκεντρώνουν πλούτο
• Αποτελούν την ανερχόμενη αστική τάξη
• Υποστηρίζουν την εκπαίδευση:
– Ιδρύουν σχολεία, τυπώνουν βιβλία,
εφημερίδες, χορηγούν υποτροφίες
• Βοηθούν στη διάδοση των νεωτερικών
ιδεών
Ανδρέας Μιαούλης

10. Οι κλέφτες
• Αγρότες που
κατέφυγαν στα βουνά
• Επιδίδονται στη
ληστεία
• Κλέφτικα δημοτικά
τραγούδια
Αρματολοί και κλέφτες, Φώτη Κόντογλου,
Δημαρχείο Αθηνών, στο: Νίκος Ζίας, Φώτης
Κόντογλου, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδας,
Αθήνα 1991, αρ. 269.
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos_Politismos/Isto
ria-b/7-2.htm

11. Αρματολοί
• Ένοπλα σώματα
• Η απάντηση των Οθωμανών στην
εξέγερση και την ανομία
• Αρματολοί – κλέφτες: εναλλάσσονται
Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη
Πίνακας από τον Ludovico Lipparini, που
βρίσκεται στο μουσείο της Τεργέστης στην
Ιταλία. http://el.wikipedia.org

12. Αγρότες
• Πάνω από 80% του πληθυσμού
• Καλλιεργητές σε κτήματα κρατικά ή
ιδιωτικά (τσιφλίκια)
• Σκληρή ζωή
• Απασχολούμενοι στο
εμπόριο & ναύτες

14. Ο νεοελληνικός Διαφωτισμός
• Παροικίες: Τεργέστη, Βιέννη, Οδησσός, κ.α.
• Έμποροι:
– επαφή με ιδέες Διαφωτισμού στις παροικίες
– Διαδίδουν τις ιδέες αυτές στον ελλαδικό χώρο
• Επίδραση ιδεών διαφωτισμού:
– Η λογική μπορεί να εξηγήσει και να αλλάξει τον κόσμο
– Η εκπαίδευση  αγώνας για την ελευθερία
• Άρα:
www.hellenicparliament.gr

15. Νεοελληνικός Διαφωτισμός
• Είναι το κίνημα που αναπτύχθηκε στις παροικίες
και σε ορισμένα μεγάλα εμπορικά κέντρα του
ελληνισμού (Σμύρνη, Ιωάννινα, Χίος κτλ.) και
που είχε σκοπό την ιδεολογική προετοιμασία του
αγώνα για την ελευθερία.
Χίος, γκραβούρα 18ος
αι.

16. Η εκπαίδευση
• Χαρακτηριστικά εκπαίδευσης:
• Θαυμασμός αρχαίου ελληνικού πολιτισμού
• Θεμέλιο: οι θετικές επιστήμες
• Λαϊκή γλώσσα
• Στόχος: να υπηρετεί τον αγώνα για ελευθερία
Ν. Γύζης, Το κρυφό σχολειό, ελαιογραφία, 1885/86.
http://el.wikipedia.org

17. Οι Έλληνες λόγιοι /διαφωτιστές
• 2 τάσεις:
– Υποστηρικτές του αγώνα της ανεξαρτησίας
– Συντηρητικοί: η εκπαίδευση  θρησκευτικά κείμενα &
αρχαΐζουσα γλώσσα
• Οι σημαντικοί εκπρόσωποι:
– Ρήγας Βελεστινλής (Φερραίος), Αδαμάντιος
Κοραής,
– Ιώσηπος Μοισιόδακας, Δημήτριος Καταρτζής:
υπερασπιστές λαϊκής γλώσσας
– Κωνσταντίνος Κούμας: νέες μέθοδοι διδασκαλίας
– Θεόφιλος Καΐρης: οπαδός ιδεών Γαλλικής
επανάστασης

18. Ο Ρήγας
• «Ελληνική δημοκρατία»:
σε όλα τα Βαλκάνια, με
ισονομία – ισοπολιτεία
• Έργα: Νέα Πολιτική
Διοίκηση, Ελληνική
Νομαρχία, Θούριος
• Φυλακίστηκε στη Βιέννη
• Δολοφονήθηκε 1798
Βιέννη, 1797

19. Αδαμάντιος Κοραής
• Υποστήριζε ιδέες γαλλικής
επανάστασης
• Υποστήριζε ότι πρώτα πρέπει
να μορφωθούν οι Έλληνες
ώστε να κερδίσουν την
ελευθερία τους
• Όχι αρχαΐζουσα, ούτε και
αυτούσια η δημοτική

20. Προεπαναστατικά έντυπα
Η παλαιότερη εφημερίδα
1791-1797
Περιοδικό, Βιέννη, 1811-1821
πρώτος δ/ντης, Άνθιμος Γαζής
Περιοδικό, Παρίσι
1819-1821

21. Τα πρώτα κινήματα
• Ρώσοι: ορθόδοξοι, κοινά συμφέροντα (βλ.
ναυτιλία Βόσπορος)
• 1770: τα Ορλοφικά (αφοί Ορλόφ): Πελοπόννησος
• Λάμπρος Κατσώνης  νησιά Αιγαίου
• Σούλι vs Αλή Πασάς
• Όλα τα παραπάνω κινήματα καταπνίγονται

22. Καλή σας μέρα
Ο Κοραής κι ο Ρήγας σώζουν την Ελλάδα
(έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ)
Πηγή: www.hellenica.de