Бизнесийн бодлогын хэлбэр, төрлүүд

1. БОДЛОГИЙН ХЭЛБЭР, ТӨРЛҮҮД

2. Бизнесийн бодлого нь гол төлөв байнгын үйл
ажиллагаа явлуулж буй аж ахуйн нэгжийн
ирээдүйд холбогдох шийдвэрийг хөндөж байдаг.
 Энэхүү бодлогын шийдвэр нь байгууллагын давуу
талууд болон сул талууд, байгаль орчны
холбогдолтойгоор бүтээгдэхүүний үнэ, чанар,
тэргүүлэх байр суурь, нөөцийн хувьд нарийн
тодорхой үнэлэгдсэний дараа дээд удирдлагын
хүрээнд хийгддэг. Бодлогын шийдвэр нь нэгэнт
тогтоогдсоноор боломжит нөөцийг шаардлагатай
сувгаар дамжуулах, урьдчилан тавьсан зорилтын
биелэлтийн төлөө ажиллаж буй янз бүрийн
түвшний ажилчдын хүчин зүтгэлийг чиглүүлэх
зэргээр компанийн ирээдүйг тодорхойлно.

3.  Зарим нэг байдлаараа бизнесийн бодлого нь
зорилгын сонголтыг илтгэх, байгууллагын арга
барилыг бүрдүүлэх, аж ахуйн нэгж зорилгодоо
хүрэхийн тулд ямар зүйлсийг хийсэн байх ѐстой
болон нөөцийн өргөжилтийн тухай асуудлуудыг
тодорхойлж байдаг.
 Бизнесийн бодлого нь ихэвчлэн урт хугацааных
байдаг ба энэ нь аж ахуйн нэгжийн зах зээлд эзлэх
байр суурьд нөлөөлөх дотоод болон гадаад хүчин
зүйлсийг анхааралтай судлан авч үзсэний үр дүнд
хийгддэг. Гэвч зах зээлийн нөхцөл байдлын
ихээхэн өөрчлөлт нь аж ахуйн нэгжийг арга замаа
өөрчлөхөд хүргэдэг ба ингэснээрээ бодлогыг дахин
эргэцүүлж, чиглүүлэн боловсруулах шаардлагатай
болдог.

4.  Бодлогууд нь байгууллагын оршин тогтнох,
хөгжин цэцэглэх, амжилтанд хүрэхэд амин
чухал үүрэг гүйцэтгэдэг тул компаний захирал
нь бодлогын асуудалд бүрэн дүүрэн анхаарал
хандуулдаг. Бодлогын шийдвэр нь хувь хүний
үзэл бодол, дотоод итгэл үнэмшил дээр оршин
тогтноно. Зарим бодлогууд нь тодорхой
ухамсарт үйл ажиллагаа, сонгогдох
боловсруулалтгүйгээр урт хугацааны явцад
аажимдаа албан бусаар урган гарч ирсэн
байдаг. Эдгээр бодлогуудын гарал үүсэл нь
аажимаар хөгжин буй зан заншил, уламжлал
болон чиг хандлага байдаг.

5.  Бусад бодлогын хувьд нөхцөл байдал нь шуурхай
боловсруулалтыг шаардаж байдаг тул маш богино
хугацаанд боловсрогдоно. Бодлогын аль аль төрөл
нь удирдлагын түвшинд боловсорч холбогдох
доод түвшин рүү дамжуулагдан хэрэгждэг, эсвэл
байгууллагын аль нэг түвшинд боловсрон гарч
тухайн түвшинд л хэрэглэгддэг бол зарим
тохиолдолд байгууллагын доод түвшинд
боловсрогдон холбогдох дээд түвшинд дамжин
нэвтэрдэг. Ерөнхийдөө тухайн бодлогын хүрээнд
хамаарагдаж буй ямарваа нэг зорилтот хүрэх
шаардлага, хариуцлагыг хүлээж буй
байгууллагын хэсэг нь уг бодлогыг боловсруулна.

6. ДЭЭРЭЭС ДООШ ЧИГЛЭСЭН БОДЛОГО
 Зарим бодлого нь байгууллагын бүхий л үйл
ажиллагааны чиглэлд хамаарагдаж байдаг.
Тэдгээрийн олонх нь үйл ажиллагааны бүхий л
салбартай уялдаа холбоотой байдаг бөгөөд
эдгээр бодлогын ач холбогдолыг дээд шатны
удирдлагууд маш сайн ойлгодог. Дээд шатны
удирдлагуудын хүлээн зөшөөрсөн, дүгнэгдсэн
өргөн хүрээний, үндсэн шаардлагуудаас
улбаалан бодлогууд нь үүснэ. Өнөө цагт, том
корпациудад, ерөнхий нягтлан бодогч нь
урьдчилан төлөвлөлт, бодлого боловсруулалтад
чухал хувь нэмэр оруулдаг.

7.  Татвар, нягтлан бодох бүртгэлийн шинэ журам,
компьютержуулалт, даатгал, тэтгэвэр, хөрөнгө
оруулалтын опцион, үнийн санал, ногдол ашиг
тараалт, эд хөрөнгийн үнийн уналт болон бусад
зардлууд зэрэг санхүүгээс илүү өргөн хүрээний
аж ахуйн асуудалтай холбоотойгоор Ерөнхий
нягтлан бодогч нь бодлого боловсруулалтад
оролцдог. Ерөнхий бодлого болон байгууллагын
бүхий л үйл ажиллагааны салбарт нөлөөлөх
бодлого нь гол төлөв дээд шатны удирдлагын
түвшинд боловсрогддог. Өөрийн түвшний
хэмжээнд хязгаарлагдмал бодлого боловсруулах
үед байгууллагын буурах дараалал бүхий бүтэц нь
эдгээр бодлогоор чиглэгддэг.

8. Үйл ажиллагааны тодорхой чиглэл бүхий
хэлтсийн хүрээний бодлогууд
 Үйл ажиллагааны тодорой чиглэл бүхий хэлтэс, газрууд нь
ерөнхийдөө өөсрдийн үйл ажиллагааны хүрээнд хамаарах
бодлогуудыг боловсруулах үүрэг даалгавартай байдаг.
Маркетингийн удирдлагууд нь маркетингийн бодлого
боловсруулах, борлуулалтын удирдлагууд нь борлуулалтын
бодлогуудыг боловсруулах, хүний нөөцийн удирдлагууд
боловсон хүчинтэй холбоотой бодлогыг гэхчилэнгээр
хариуцан боловсруулдаг. Эдгээр нь тодорхой чиг үүрэг
бүхий газрууд болон хэлтэсүүдийн хүрээнд санаачлагдсан
болон боловсрогдох үйл ажиллагааны бодлогууд юм.
Удирдлагууд нь энэ түвшинд бодлого боловсруулах явцдаа
аж ахуйн нэгжийн бодлогын дагуу тууштай ажиллах ѐстой.
Аль нэг үйл ажилгааны чиглэл бүхий газарт
боловсруулагдсан бодлого нь өөр чиглэл бүхий газрын
бодлого боловсруулалт, түүний хэрэгжүүлэх стратегид
нөлөөлж байдаг.

9. ДООД ТҮВШИНЭЭС ДЭЭД ТҮВШИН РҮҮ
ЧИГЛЭСЭН БОДЛОГУУД
 Зөвлөх болон бусад албаны ажилтанг бодлого
боловсруулах, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаанд
оролцуулах нь маш их давуу тал, мэдлэгийг олгодог.
Гэсэн хэдийд ч боломжтой л бол удирдах албаны бус
ажилчид нь өөрсдийн дуу хоолойгоо бодлогын асуудалд
нэгтгэж байх хэрэгтэй. Учир нь эдгээр бодлогууд нь
тэдний ажил, үүрэгт шууд нөлөө үзүүлж байдаг. Энэ
зэргийн удирдлагын оролцоо нь хүмүүсийн сайн сайхан
харилцааг үүсгэн төрүүлж байдаг ба эдгээр нь
удирдлагуудад ажилчдын бодлогын агуулгад хандах
сэтгэгдэлийг сонсох, түүнийгээ уялдуулах боломжыг
олгодогоос гадна ажилчдад танин мэдэхэд зайлшгүй
чухал шаардлагатай хэрэгцээг хангах болон багийн
гүйцэтгэлд нөлөөлөх боломжийг олгодог.

10.  Түүнчлэн ажилчид нь бодлого боловсруулалтад
оролцсоноороо удирдлагын үзэл баримтлал,
байгууллагыг бүхэлд авч үзэх хандлага хөгжин
гарч ирдэг ба үүнтэй холбоотойгоор байгууллагын
амжилтанд хувь нэмэр оруулдаг. Дээрх арга
хэмжээний анхаарах гол зүйл нь эдгээр бодлого
болон санал зөвлөгөө нь байгууллагын доод
түвшин болон түүнтэй дүйх бусад түвшнээс
улбаалан гарч ирдэг нь хэдийгээр зарим үед
хэрэгцээтэй байдаг боловч нөлөө бүхий түлхэц,
дэмжлэггүйгээр хэзээ ч дээд түвшинд хүрдэггүй.
Хэрэв дээд түвшний удирдлагууд нь өөрсдийн
доор ажиллаж буй ажилчдынхаа аливаа санаа,
сэтгэгдэл, хандлагыг хүлээн авдаг бол тэдгээр
ажилчдаасаа үнэт хувь нэмрийг авч чаддаг.

11. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА