2.  Банкны тухай
 Төв банк
 Арилжааны банк

3. Банк гэдэг нь :
• Хувь нийлүүлэгчдийн оруулсан мөнгөн хөрөнгөөс
бүрдсэн дүрмийн сантай
• Оруулсан хөрөнгийнхөө хэмжээгээр санхүүгийн
хариуцлага хүлээдэг
• Бусдын мөнгөн хөрөнгийг хуримтлуулан хадгалж
өөрийн нэрийн өмнөөс зээл олгох, төлбөр тооцоо
зэрэг санхүүгийн жуулчлалын ажил үйлчилгээ
үзүүлэх
• Монгол банкны тусгай зөвшөөрөлтэйгөөр эрхэлдэг
ашгийн төлөө хуулийн этгээд юм.

4. Банкны эрхлэх үйл ажиллагааны
хүрээ :
• Нийтлэг банк
• Хадгаламжийн банк
• Хоршоолсон банк
• Зээлийн банк
• Жиро банк

5. Нийтлэг банк
Банкны бүх үйл ажиллагааг эрхлэн явуулдаг.
Хадгаламжийн банк
Зөвхөн нутаг дэвсгэр дээр хадгаламжийн үйл ажиллагааг
явуулна.
Хоршоолсон банк
Хоршоолсон банк нь хөдөө аж ахуйн жижиг дунд үйлдвэр,
үйлчилгээний салбарт үйл ажиллагаа явуулна.
Зээлийн банк
Энэ нь удаан хугацааны зээл олгож санхүүжүүлэх үйл ажиллагаа
явуулна.
Жиро банк
Энэ нь банк хоорондын төлбөр тооцоо хийх үйл ажиллагаа
явуулна. Энэ банк нь хадгаламж зээлийн үйл ажиллагааг
явуулдаггүй.

6. Банкны гүйлгээ
Банкны мөнгөн үүргийг биелүүлэх явцад гарч байгаа мөнгөний
хөдөлгөөнийг мөнгөн гүйлгээ гэх ба мөнгөний тооцоог бэлэн ба
бэлэн бус хэлбэрээр гүйцэтгэнэ.
Банкны удирдлага
Банкны эрх барих байгууллага нь хувь нийлүүлэгчдийн хурал
байна. Нэг хувь нийлүүлэгчтэй банкны хувьд хувь нийлүүлэгчдийн
хурлын бүрэн эрхийг хувь нийлүүлэгч өөрөө төрийн өмчит банкны
хувьд Засгийн газар түүнээс эрх олгосон этгээд тус тус
хэрэгжүүлнэ.
ХНХ
ТУЗ
ГУ
ХШЗ

7. Банкийг дүрмийн сангийн өмчлөлөөр нь :
- Төрийн өмчийн
- Хувийн өмчийн
Банкийг үүсгэн байгуулах хэлбэрээр нь :
- ХК
- ХХК
Үйл ажиллагаагаар нь :
- Төрөлжсөн
- Нийтлэг

8. Төв банк
Монгол улсын банкны
тогтолцоо
Арилжааны
банк

10. Төв банк
•Төв банк нь улсын хэмжээнд төрийн мөнгө –
зээлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, эмиссийн үйл
ажиллагааг явуулах, банк хоорондын төлбөр
тооцоог гүйцэтгэх, улсын валютын нөөцийн
удирдлагыг хэрэгжүүлэх, банкны хуулийн
хэрэгжилтэнд хяналт тавьж, арилжааны
банкуудын үйл ажиллагааг уялдуулан
зохицуулах ажлыг хариуцан ажилладаг.

11. Эмисс гэдэг нь :
• явцуу утгаараа мөнгө зээлийн бодлогыг
хэрэгжүүлэх, мөнгө үнэт цаасыг эргэлтэнд
оруулах
• өргөн утгаараа мөнгөн тэмдэгт
үйлдвэрлэх, хадгалах, гүйлгээнд гаргах,
гүйлгээнээс татах, мөнгөний хүүгийн
нэгдсэн бодлого хэрэгжүүлэх

12. Монгол банкны үндсэн зорилт бол
үндэсний мөнгөн тэмдэгт – төгрөгийн
тогтвортой байдлыг хангахад оршино.
Энэхүү зорилтын хүрээнд санхүүгийн
зах зээл банкны тогтолцооны
тогтвортой байдлыг хангах замаар
үндэсний эдийн засгийн тэнцвэртэй
хөгжилд дэмжлэг үзүүлнэ.

13. Төв банкны үйл ажиллагааны чиглэл
Мөнгөн
тэмдэгт
гүйлгээнд
гаргах
Эдийн засаг
дахь
мөнгөний
нийлүүлэлт
ийг
зохицуулах
замаар
мөнгөний
бодлого
боловсруул
ж
хэрэгжүүлэх
Засгийн
газрын
санхүүгийн
зуучлагчийн
үүрэг
гүйцэтгэх
Банкны үйл
ажиллагаан
д хяналт
тавих
Банк
хоорондын
төлбөр
тооцоог
зохион
байгуулах
Гадаад
валютын
улсын
нөөцийг
эзэмших,
зохицуулах

14. Арилжааны
банк

15. Банкны эрхлэх үйл ажиллагаа
1. Мөнгөн хадгаламж
2. Зээл
3. Төлбөр тооцоо
4. Өөрийн нэрийн өмнөөс гуравдагч этгээдэд баталгаа, батлан даалт
гаргах
5. Гадаад валют худалдан авах, худалдах, хадгалах, хадгалуулах
6. Үнэт металл, эрдэнийн чулуу худалдан авах, худалдах, хадгалах ,
хадгалуулах
7. Үнэт зүйл хадгалах
8. Гадаад төлбөр тооцоо хийх
9. Үнэт цаас гаргах, худалдах, худалдан авах
10. Санхүүгийн түрээсийн үйл ажиллагаа
11. Хөрөнгө оруулалт санхүүгийн чиглэлээр зөвлөмж мэдээлэл өгөх
12. Хууль тогтоомжоор хориглоогүй бөгөөд Монгол банкнаас зөвшөөрсөн
санхүүгийн бусад үйл ажиллагаа

16. Банк байгуулах
1. Төсвөөс санхүүждэг хуулийн этгээд, шашны болон олон нийтийн
байгууллага, энэрэнгүй үйлсийн сангаас бусад хуулийн этгээд,
иргэн банк үүсгэн байгуулж болно.
2. Банк байгуулах зөвшөөрлийг гагцхүү Монгол банк олгоно.
3. Гадаад оронд банк, банкны салбар байгуулахад Монгол банкнаас
зөвшөөрөл авна.
Банкинд хориглох үйл ажиллагаа
•Ашиг олох зорилгоор банкны бус үйл ажиллагаа эрхлэхийг
хориглоно.
•Харилцагч гуравдагч этгээд нууц гэж үзсэн мэдээллийг бусдад гаргаж
өгөх, задлах, ашиглах

17. Банкны өөрийн хөрөнгийн бүтэц
Өөрийн
хөрөнгө
Дүрмийн сан Бусад сан
400 сая төгрөгөөс доошгүй байна.
Гишүүд оруулсан хувь хөрөнгөө
худалдахаас өөрөөр буцааж
авахыг хориглоно. Зөвшөөрөл
авснаас хойш 6 сарын дотор
дүрмийн сангаа бүрдүүлнэ.
Зээл төлөгдөхөд учирч болзошгүй
алдагдлаас хамгаалах г.м

18. Монгол банкны шийдвэрээр банкийг татан
буулгах үндэслэл:
1. Онцгой дэглэм тогтоосноор банкны хэвийн
үйл ажиллагаа хангагдаагүй
2. Банкны хадгаламж эзэмшигч, харилцагчдын
мөнгийг гаргаж өгч чадахгүй болсон
3. Монгол банкнаас тогтоосон журмаар
тооцоход банкны пассив нь актив хөрөнгөөс
хэтэрсэн

19. Анхаарал
тавьсанд
баярлалаа!