1. Органик биш бодисын
ангилал, нэршил
*
Ангилал, нэршилАнгилал, нэршил ((бинар нэгдлүүдбинар нэгдлүүд,,
галогенуудгалогенууд,, халькогенидхалькогенид,, нитриднитрид ,,
карбидкарбид,, силицидсилицид ,, гидридгидрид ,, оксид,оксид,
суурьсуурь,, хүчилхүчил ,, давс, хими шинждавс, хими шинж
чанар, гарган авах аргачанар, гарган авах арга ))

2. Гарал үүслээр нь органик (амьд
организм, амьтан, ургамлын
гаралтай) ба органик биш
Найрлагаар нь энгийн (металл
ба металл бишүүд) нийлмэл
(бинар нэгдлүүд, хүчил, суурь,
давс) гэж ангилна.

3. НЭРШИЛ
А. Рациональ буюу хялбар
нэршил
Б. Улс,үндэстний нэршил
В. Олон улсын буюу ИЮПАК
нэршил

4. • тооны найрлагыг харгалзан
грек тооллоор дараах байдлаар
нэрлэнэ.
• нд: геми- хагасҮү
• моно-1 ди (би)-2
• три-3 тетра-4
• пента-5 гекса-6
• гепта-7 окта-8
• нона-9 дека-10

6.  Галогенууд: ( MetHalx )
 CaF2–кальцийн фторид, кальцийн
дифторид
 AICI3-хөнгөнцагааны хлорид,
хөнгөнцагааны трихлорид
 OF2-хүчилтөрөгчийн фторид,
хүчилтөрөгчийн дифторид
 CS2-нүүрстөрөгчийн дисульфид,
хүхэртнүүрстөрөгч

7. Халькогенүүд-халькос (грек гаралтай)
зэс, хүдэр төрүүлөгч
Үелэх системийн VIB
хажуугийн дэд бүлэгт
байрласан
Хүчилтөрөгч-О,
хүхэр-S, селен-Se,
теллур-Te,
унунгексии-Uuh
гэсэн элементүүдийг
халькогенүүд гэнэ.

8. Халькогенид-цахилгаан сөрөг
чанар багатай элементүүдтэй
халькогенууд нэгдсэн нэгдэл
байна.
FeS-төмөр (II)-ийн сульфид
Fe2S3- төмөр (III)-ийн сульфид
FeS2- төмрийн дисульфид
H2S-хүхэрт устөрөгч

9. Нитрид-цахилгаан сөрөг чанар
багатай элементүүдтэй азот
нэгдсэн нэгдэл байна.
AIN-хөнгөнцагааны нитрид
Mg3N2-магнийн нитрид
NH3-устөрөгчийн нитрид,
аммиак

10.  Карбид-цахилгаан сөрөг чанар
багатай элементүүдтэй нүүрстөрөгч
нэгдсэн нэгдэл байна
 AI4C3-хөнгөнцагааныкарбид,
трикарбид тетрахөнгөнцагаан
 CaC2-кальцийн карбид, кальцийн
ацетиленид
 Na2C2-натрийн карбид
 SiC-цахиурын карбид

11. Силицид-цахилгаан сөрөг чанар
багатай элементүүдтэй цахиур
нэгдсэн нэгдэл байна.
Mg2Si-магнийн силицид
Гидрид-цахилгаан сөрөг чанар
багатай элементүүдтэй устөрөгч
нэгдсэн нэгдэл байна.
СаН2-кальцийн гидрид
NaH-натрийн гидрид

12. БОДИСЫН ГЕНЕТИК
ХОЛБОО

13. ШУТИС. Ш.ОТГОНБИЛЭГИЙН НЭРЭМЖИТ ТЕХНОЛОГИЙН СУРГУУЛЬ
Органик бус бодисын
генетик холбоо
1212
Энгийн бодис
металлууд Металл бишүүд
Нийлмэл бодис
оксидуудоксидууд

15. ОКСИДЫН ХИМИ ШИНЖ ЧАНАР:
 Суурийн Амфотер Хүчлийн
Оксид оксид оксид

16. СУУРЬ
 Металлын атом нэг ба хэд хэдэн
гидроксиль (OH-) бүлэгтэй
холбогдсон нийлмэл бодис
Ерөнхий томъёо нь:
( )n
n
OHMe

18. ХҮЧИЛ
Устөрөгчийн нэг ба хэд хэдэн
атомаар халагдсан металлын
атом ба хүчлийн үлдэгдлээс
тогтсон нийлмэл бодис.

19. ПРАКТИКТ ТҮГЭЭМЭЛ
ХЭРЭГЛЭГДДЭГ ХҮЧЛҮҮД
Х члийн томъёоү Нэр
 HCl Хлорт уст р гчийн , давсныө ө
 HF Фторт уст р гчийнө ө
х чилү
 HI Иодот уст р гчийнө ө
х чилү
 HBr Бромт уст р гчийнө ө
 HNO2 Азотлог х чилү
 HNO3 Азотын х чилү
 H2S Х хэрт уст р гчийнү ө ө
 H2SO3 Х хэрлэг х чилү ү
 H2SO4 Х хрийн х чилү ү
 H2CO3 Н рсний х чилүү ү

20. ХҮЧЛИЙН АНГИЛАЛ

21. ДАВС
 Металлын атомууд (зарим
тохиолдолд устөрөгч
оролцсон) ба хүчлийн
үлдэгдлээс тогтсон нийлмэл
бодис

22. ДАВСНЫ АНГИЛАЛ
Давс
Хүчиллэг
NaHSO4
Дундын
Na2SO4
Суурилаг
MgOHCI
Давхар
KAl(SO4)2
2
металлын
катион
агуулна
Холимог
Cl
Ca-OCl
2 хүчлийн
анион
агуулна