Μια συνοπτική παρουσίαση για τους λαούς που κατοικούσαν στην ιταλική χερσόνησο προτού η Ρώμη γίνει μεγάλη δύναμη.

1. ΟΙ ΛΑΟΙ
ΤΗΣ
ΙΤΑΛΙΚΗΣ
ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

2. Η ΧΩΡΑ Η γη και η φύση της χώρας δεν έχουν μεγάλες διαφορές από την ελληνική.
Στην Ιταλία διακρίνουμε τρεις διαφορετικές ζώνες.
1η: Η βόρεια με ακραίο όριο της Άλπεις. Στο μεγαλύτερο μέρος της είναι
πεδινή και διαρρέεται από τον ποταμό Πάδο. Οι Ρωμαίοι την ονόμαζαν
«Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία». Μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. την κατοικούσαν
Κέλτες, οι γνωστοί μας Γαλάτες.
2η: Η κεντρική ζώνη στο μεγαλύτερο μέρος της είναι ορεινή.
Διασχίζεται από την οροσειρά των Απεππίνων, που εμποδίζει την
επικοινωνία μεταξύ των ανατολικών και δυτικών ακτών.
Οι ανατολικές ακτές, που βρέχονται από την Αδριατική, είναι απότομες και
δε διαθέτουν λιμάνια.
Στις δυτικές, που
βρέχονται από το
τυρρηνικό πέλαγος,
σχηματίζονται φυσικά
καταφύγια για την
προσόρμιση των πλοίων. 3η: Η νότια ζώνη είναι ορεινή με μικρές παράλιες πεδιάδες.
Στην κεντρική ζώνη δυτικά των Απεννίνων διαμορφώνονται τρεις συνεχείς
μικρές πεδιάδες: Α. της Ετρουρίας (σημ. Τοσκάνη), Β. του Λατίου
και Γ. της Καμπανίας
Α
Β
Γ

3. ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ
• Το κεντρικό και νότιο τμήμα της χερσονήσου
κατοικούσαν αρχικά οι Λίγουρες.
• Από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. (εποχή
που στην Ελλάδα κατέβηκαν τα ελληνικά
φύλα) εισήλθαν στην Ιταλία νέα φύλα,
γνωστά με το όνομα Ιταλιώτες.
• Κάποια από αυτά εγκαταστάθηκαν σε πεδινές
περιοχές (Λατίνοι, Καμπανοί)
• Άλλα σε ορεινές περιοχές (Όμβριοι,
Σαμνίτες, Λουκανοί, Βρούτιοι), όπου η
ζωή ήταν δύσκολη, γι’αυτό και σε κακές
χρονιές έκαναν επιδρομές στις πεδιάδες.
Δεν γνωρίζουμε πολλά για τους Ιταλιώτες.
Ζούσαν μια ζωή μέτρια και ταπεινή και οι
προστριβές μεταξύ των φυλών δεν έγιναν
ιδιαίτερα γνωστές.

4. Τον 8ο αιώνα π.Χ. έρχονται στην Ιταλία
τρεις ξένοι λαοί:
• οι Ετρούσκοι
• οι Έλληνες και
• Οι Φοίνικες
και αλλάζει η ιστορική μοίρα της
χερσονήσου.

5. ΟΙ ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ [1]
 Από τους πρώτους λαούς που
εγκαταστάθηκαν στην ιταλική
χερσόνησο, βόρεια της Ρώμης, στη
σημερινή περιοχή της Τοσκάνης.
 Έφτασαν περίπου την ίδια εποχή με
τους Έλληνες, δηλαδή κατά τον 8ο αι.
π.Χ.
 Προήλθαν πιθανότατα από το ΒΑ
Αιγαίο.
 Οι αρχαίοι Έλληνες τους ονόμαζαν
Τυρρηνούς.
 Ανέπτυξαν υψηλού επιπέδου πολιτισμό.

6. ΟΙ ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ [2]
 Ίδρυσαν ανεξάρτητες πόλεις-κράτη
και δημιούργησαν την Ένωση των
δώδεκα πόλεων.
 Τον 7ο αι. π.Χ. εξαπλώθηκαν πέρα
από τα όρια της πρώτης τους
εγκατάστασης:
 Βόρεια ως τις Άλπεις.
 Νότια στις περιοχές του Λατίου
και της Καμπανίας ως τις
ελληνικές αποικίες.

7. ΟΙ ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ [3]
 Όταν κυριάρχησαν στο Λάτιο, ίδρυσαν
τη Ρώμη.
 Προχώρησαν στην κατασκευή.
εγγειοβελτιωτικών έργων
 Αποξήραναν τα έλη των γύρω περιοχών.
 Δημιούργησαν κανάλια άρδευσης των
χωραφιών.
 Στ0 τέλος του 6ου αι. εκδιώχθηκαν από
το Λάτιο από τους Έλληνες και τους
Λατίνους.
 Από τον 5ο αι. η δύναμή τους μειώνεται
σταδιακά μέχρι τον 3ο αι. π.Χ., οπότε
και το κράτος τους διαλύθηκε και
υποτάχθηκε στους Ρωμαίους.
Επικράτεια της
Ρώμης την εποχή
της βασιλείας
(8ος-6ος αι. π.Χ.)

8. ΟΙ ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ [4]
 Με τους Έλληνες είχαν
εμπορικές και πολιτιστικές
σχέσεις.
 Υιοθέτησαν τους χαρακτήρες
του ελληνικού αλφαβήτου,
για να αποδώσουν τη γλώσσα
τους, η οποία μας είναι
άγνωστη.
 Ανέπτυξαν τη μεταλλοτεχνία,
πηλοπλαστική (αγάλματα,
σαρκοφάγοι, τεφροδόχα
αγγεία) και τη ζωγραφική.

9. Civita di Bagnoregio, Λάτιο
(ετρουσκικό σχέδιο πόλης με μεσαιωνικές και
αναγεννησιακές παρεμβάσεις)
Οι ετρουσκικές πόλεις
χτίζονταν συνήθως στην
κορυφή ενός λόφου.

10. Ετρουσκικό βάζο σε μορφή αγριόχοιρου,
wikipedia

11. Η Χίμαιρα του Αρέτσο, 5-4ος αι. π.Χ., ετρουσκικό γλυπτό

12. Νεκρόπολη στο Cerveteri, Λάτιο

13. Η σαρκοφάγος των συζύγων (sacrofago degli sposi), Cerveteri, 530-520 π.Χ.
Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia

14. Τοιχογραφία από διακόσμηση σε ετρουσκικό τάφο στην Tarquinia, Λάτιο

15. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ [1]
 Τον 8ο αι. π.Χ. φτάνουν στη Ν.
Ιταλία (περιοχή που ονομάστηκε
Μεγάλη Ελλάδα) και Σικελία και
ιδρύουν αποικίες.
 Η ευβοϊκή Κύμη ίδρυσε το
754π.Χ. την Κύμη κοντά στη
Ρώμη Αργότερα άποικοι της
Κύμης ίδρυσαν την Παρθενόπη
(Νέα πόλη=Νεάπολη). Από την
Κύμη οι κάτοικοι της Ιταλίας
έμαθαν το ελληνικό (χαλκιδικό)
αλφάβητο.

16. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ [2]
 Άλλες σημαντικές αποικίες της Μ.
Ελλάδας ήταν ο Τάραντας, η Σύβαρη,
ο Κρότωνας, το Ρήγιο κ.α.
 Στη Σικελία ιδρύθηκαν η Ζάγκλη
(Μεσσήνη), το Ταυρομένιο
(Ταορμίνα), η Κατάνη, η Γέλα, ο
Ακράγαντας κ.α.
 Η σημαντικότερη όμως από τις
αποικίες της Σικελίας ήταν οι
Συρακούσες, που ίδρυσαν οι
Κορίνθιοι και εξελίχθηκε σε σπουδαίο
λιμάνι. Συγκρούστηκε πολλές φορές
με τους Καρχηδόνιους (αποικία των
Φοινίκων)

17. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ [2]
 Διατήρησαν τις
πολιτισμικές επαφές
με την μητροπολιτική
Ελλάδα (κυρίως μέσω
των πανελληνίων
ιερών)
 Διαμόρφωσαν όμως
κοινωνικοοικονομικές
συνθήκες ζωής
διαφορετικές από τις
μητροπόλεις τους
Ο ναός της θεάς Ομόνοιας (450-440π.Χ.) στην Κοιλάδα των Ναών, Ακράγαντας, Σικελία

18. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ [3]
 Οι σχέσεις που δημιούργησαν οι
Έλληνες με τους γηγενείς
πληθυσμούς (Σικελούς, Ιταλιώτες,
Ετρούσκους) ήταν τις περισσότερες
φορές ειρηνικές.
 Η εγκατάσταση και η διείσδυση δεν
συνάντησε μεγάλες αντιδράσεις.
 Αναπτύχθηκαν εμπορικές επαφές
που επηρέασαν πολιτιστικά τους
άλλους λαούς και σε περιορισμένο
βαθμό και τους ίδιους τους Έλληνες
Ο κρατήρας του Ευφρονίου. Ο θάνατος του Σαρπιδόνα. Γύρω στο 510π.Χ.
Βρέθηκε στο Cerveteri. Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia

19. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ [4]
 Οι σχέσεις με τους γηγενείς και οι συγκρούσεις με
τους Καρχηδονίους ήταν ένας από τους
παράγοντες που προσδιόρισαν την πολιτική
οργάνωση των αποικιών της Κ. Ιταλίας και της
Σικελίας από τον 5ο αι. π.Χ. μέχρι και την
επικράτηση των Ρωμαίων.
 Στις περισσότερες αποικίες από τις αρχές του 5ου
αι. επικράτησε η τυραννίδα.
 Ενώ οι μικρότερες υποτάχθηκαν σε μεγαλύτερες
προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά
τους συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μεγάλων
κρατικών σχηματισμών.

20.  Ενδιαφέρθηκαν για τον
αποικισμό της Δυτικής
Μεσογείου την ίδια εποχή με
τους Έλληνες, δηλαδή τον 8ο
αι. π.Χ.
 Κυριάρχησαν στα δυτικά της
Σικελίας, στη Σαρδηνία και
στα παράλια της δυτικής
Μεσογείου (Ιβηρική
Χερσόνησος, Βαλεαρίδες
νήσοι).
ΟΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ

21. Οι αποικίες των
Φοινίκων και η ζώνη
εμπορίου των
Ελλήνων

22. Ρωμαϊκό
κράτος
Ετρούσκοι
Φοίνικες.Έλληνες
Ανάμεσα σε αυτές τις
τρεις δυνάμεις
γεννήθηκε και
επεκτάθηκε το ρωμαϊκό
κράτος.

23. Ρωμαϊκός
πολιτισμός
Ετρουσκικός
πολιτισμός
Προϊταλιωτικός
πολιτισμός
Ελληνικός
πολιτισμός
Ο ρωμαϊκός πολιτισμός
βασίστηκε σε τρεις
προϋπάρχοντες στην
ιταλική χερσόνησο
πολιτισμούς.

24. Τέλος
Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02
Πηγές:
Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, Α’ Λυκείου, ΙΤΥΕ 2016
Ιστορία των αρχαίων χρόνων ως το 30π.Χ., Α’ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ 2000
Ιστορία των αρχαίων χρόνων ως το 146π.Χ., Α’ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ 1980
Ιστορία των αρχαίων χρόνων , Α΄Λυκείου, ΟΕΔΒ 1980