2. •Nood aan harde gegevens over kwaliteit Vlaamse KO
•Studie over professionaliteit in Vlaamse KO
• Diploma verliest aan belang (begin tachtiger jaren)
• Competentieverhoging door bijscholing en korte
opleidingen ( 1986-1999)
• Deprofessionalisering groepsopvang (2000 tot 2007)
Competentieverhoging op agenda (2008-20?)
• Competentiebeleid binnen Vlaamse kwalificatiestructuur
• Op zoek naar de reflectieve praktijkmedewerker
• Welk soort competenties heeft KO nodig?
Competenties in de Kinderopvang in
Vlaanderen
3. •1970: verplichte opleiding op niveau secundair
beroepsonderwijs (18 jaar)
• accent op medisch-hygiënische aspecten: koele afstandelijke
invulling van professionaliteit
•Begin tachtiger jaren: begeleiding
• actieonderzoek Universiteit Gent: begeleiding door pedagogen
verhoogt pedagogische competenties van kinderverzorgsters
• opkomst van diensten voor opvanggezinnen: begeleiding van
niet-gediplomeerde onthaalouders
•1984: studie mens en ruimte: diploma geen meerwaarde
• ouders meer tevreden over niet-gekwalificeerde onthaalouders
dan over gediplomeerde kinderverzorgsters
• beleid besluit tot sterke uitbreiding van aantal onthaalouders
• diploma verliest aan impact
Diploma verliest aan belang (midden jaren
tachtig)
4. Het succesverhaal van de diensten voor
onthaalouders
• aantal kindplaatsen bij diensten groter dan bij
kinderdagverblijven
• belang opleiding daalt verder
• bijscholingsoptimisme leidt niet tot verhoopte
competentieverhoging
Eind tachtiger jaren: Bijscholingsoptimisme en
competentieverhoging
5. • Tewerkstellingsinitiatieven ontdekken KO als afzetmarkt
voor kortgeschoolden
• Nieuwe kwalificaties:
Startopleiding buitenschoolse opvang (225h)
Startopleiding voor onthaalouders (40h)
Opleiding zelfstandige kinderopvang (2j in avondonderwijs)
• Vernieuwing opleiding kinderzorg
één jaar extra, maar kan niet aan verwachtingen voldoen
meeste Europese landen starten met opleiding op bachelor
niveau (België en Nederland niet)
• Groots opgezet begeleidingsproject rond diversiteit
verhoogt competenties kinderverzorgsters
Negentiger jaren: ongecoördineerde
initiatieven van Werk/ Onderwijs/Welzijn
6. • Aantal onthaalouders stagneert
• Spectaculaire stijging plaatsen bij mini-crèches: opleiding
niet vereist
• Instroom kortgeschoolden in gesubsidieerde KO
• Opkomst competentiedenken:
eerst beroepsprofielen
later assessments
• Spiraal van deprofessionalisering: voor 80% kindplaatsen
geen opleidingsvereisten
• OECD (2001, 2006)wijst Vlaanderen terecht voor lage
graad van kwalificatie medewerkers
1999-2007: Deprofessionalisering groepsopvang
7. • Opleiding begeleider kinderopvang wordt ingericht door
volwassenenonderwijs met nieuw curriculum gebaseerd
op reflectie op praktijk
• Disseminatie resulaten Onderzoek professionaliteit van de
Vlaamse KO binnen Europees project
Vergelijkend onderzoek toont aan dat Vlaanderen ingaat tegen evolutie van
professionalisering in meeste Europese landen
Voortdurende begeleiding in praktijk van kortgeschoolde medewerkers
verhoogt competenties
• UNICEF rapport: belang van kwalitatieve kinderopvang:
kwalificaties medewerkers in Vlaanderen te laag
• Kind en Gezin: onderzoekt mogelijkheid om bachelor
kinderopvang op te richten
• Sector gaat akkoord dat voor elke job in KO een
kwalificatie vereist is ( vraag blijft welke kwalificatie)
• Verhoging kwalificatie medewerkers in verschillende
programma’s van politieke partijen voor verkiezingen 2009
• Media besteden veel aandacht aan verhoging
competenties medewerkers KO
Competentieverhoging op de agenda: 08-09
8. Binnen Vlaams kwalificatiestructuur
competentiebeleid uitbouwen
• de vereiste kwalificaties en competenties vastleggen
• leerpaden ontwikkelen voor kortgeschoolden:
werkplekleren gebaseerd op reflectie op praktijk
• verticale mobiliteit mogelijk maken door kwalificaties af te
stellen op volwassenenonderwijs
• Uitbouwen van begeleidingstructuur voor
kortgeschoolden
Kinderzorgopleiding op niveau Hoger
beroepsonderwijs (18j +2 of 3)
Naar een verhoging van de Competenties in
de Vlaamse Kinderopvang
9. Nieuwe bachelor kinderopvang
• Taak
Verantwoordelijk voor pedagogisch beleid binnen
groep
Training van de kortgeschoolden (begeleiding en
werkplekleren)
Pedagogische Begeleiding van onthaalouders en
(bege)leiders kinderdagverblijven en buitenschoolse
opvang
• Beroep aantrekkelijker maken: verbeteren
werkomstandigheden en mogelijkheid tot
doorstromen naar
leidinggevende functie
masteropleiding (management grote ko instellingen)
Naar een verhoging van de Competenties in
de Vlaamse Kinderopvang
10. •In staat zijn om in praktijk vastgelegde standaarden
te behalen (Verenigd Koninkrijk)
•Vanuit praktijk nieuwe kennis en manieren van
omgaan met ouders, kinderen en collega’s kunnen
ontwikkelen
•Mogelijkheid om aan complexe eisen in specifieke
context te voldoen
(Denemarken, Zweden, Noord-Italië, Nieuw-Zeeland,
Frankrijk)
Welk soort competenties willen we in KO?
11. •Vanuit een dialoog samen naar oplossingen
zoeken
•Gericht op ontmoeten met de ‘Ander’
•Bereidheid om samen kennis op te bouwen
met collega’s ouders en kinderen
•Gerichtheid op veranderen
(Peeters, 2008, zie ook Rinaldi, 2005, Cameron, Moss, 2007, Moss, 2008,
Urban, 2008, Dalli, 2008)
DECET Onderzoek in 7 landen tracht 4 brede
competenties te verfijnen
Onderzoek naar brede op verandering
gerichte competenties
12. Literatuur
Moss, Peeters, ed., 2008. Kinderen in Europa-
De lat ligt hoog voor professionals die met
jonge kinderen werken
Peeters, J., (2008). ‘De warme professional,
kinderbegeleid(st)ers construeren een
professionaliteit’. Gent Academia Press.
