Masterclass van professor Jan Peeters (VBJK Gent) op de BKK-inspiratiedag Lerenderwijs op 21 november 2014 in Amersfoort.

1. Effecten van de lerende
organisatie op de kwaliteit van
de kinderopvang en op de
ontwikkeling van de kinderen
Lerenderwijs getoetst aan onderzoek
BKK inspiratiedag, 21 november 2014
Amersfoort
Dr. Jan Peeters
VBJK
Vakgroep Sociale Agogiek
Universiteit Gent

2. Hoge pedagogische kwaliteit en competenties
pedagogisch medewerker
• Kinderopvang van lage kwaliteit veroorzaakt stress,
die risico’s inhoudt voor de jongste kinderen
(UNICEF, 2008)
• KO van hoge kwaliteit positieve impact vooral voor
sociaal kwetsbare groepen: cirkel van achterstand
doorbreken (Leseman, 2009-Euridyce, 2009; EPPE,
2004; UNICEF, 2008; OESO, 2006)
• Competenties en opleidingsniveau medewerkers
belangrijkste randvoorwaarde voor kwaliteit (zie
literatuuroverzicht CoRe, 2011)

3. Hoge pedagogische kwaliteit en competenties PM’er
• Kinderopvang van lage kwaliteit veroorzaakt stress, die
risico’s inhoudt voor de jongste kinderen (UNICEF, 2008)
• KO van hoge kwaliteit positieve impact vooral voor
sociaal kwetsbare groepen: spiraal van achterstand
doorbreken (Leseman, 2009-Euridyce, 2009; EPPE,
2004; UNICEF, 2008; OESO, 2006)
• Competenties en opleidingsniveau medewerkers
belangrijkste randvoorwaarde voor kwaliteit (zie
literatuuroverzicht CoRe, 2011)

4. Een ongelijke start:
kansarme driejarige kinderen:
400 woorden, middenklasse kinderen 1200
B. Hart & T. Risley (1995)

5. • “Als de wedstrijd al voor de helft gelopen is nog voor het
kind aan de school begint, dan moeten we nagaan wat er
gebeurt in de eerste levensjaren (Esping-Andersen, 2005)

6. Literatuuroverzicht (CoRe, 2011; Lazzari, et al,
2013)
• Brede consensus tussen onderzoekers en
internationale organisaties (OECD, UNICEF, EU), dat
de kwaliteit van ECE en uiteindelijk de resultaten
voor de kinderen en de gezinnen en vooral voor zij
die in kansarmoede leven, afhankelijk is van goed
opgeleid, ervaren en competent personeel.
• de inhoud van de in-service training (CPD) is
belangrijk (OECD, 2006): link met praktijk
• Enkele dagen cursus zullen de pedagogische
praktijk niet verbeteren (Fukkink, Lint, 2007)

7. Impact of Continuous Professional Development
of ECEC practitioners on children’s outcomes
(Eurofound research: Peeters, et al, 2014)
• Systematisch literatuur onderzoek naar effect van
permanent leren (CPD)
• Onderzoek van alle bestaande literatuur in Europa
(19.000 studies)
• 70 tal studies weerhouden
Pedagogisch medewerkers zijn in staat om de praktijk te
verbeteren als ze de kans krijgen om te leren in groepen
waarin kan gereflecteerd worden op de praktijk en waarbij
een pedagogisch coach dit proces ondersteunt vanuit een
wetenschappelijk onderbouwd pedagogisch raamwerk

8. Welke vormen van permanente bijscholing zijn
effectief? (Eurofound research:Peeters, et al, 2014)
Pedagogisch medewerkers actief betrekken bij het proces
van verbetering van de pedagogische kwaliteit binnen het
kinderdagverblijf.
Effectieve interventies om de kwaliteit te verbeteren zijn
gericht op het leren in de praktijk en dit in dialoog met
collega’s en ouders.
Pedagogisch coach begeleidt sessies op kindvrije momenten
Effectieve permanente training vertrekt van een coherent
pedagogisch raamwerk, dat gebaseerd is op degelijk
onderzoek en dat inspeelt op lokale noden.

9. Impact van permanent leren binnen lerende
organisaties op kwaliteit en ontwikkeling van
kinderen (Eurofound, Peeters, et al, 2014)
• Kwaliteit
o Op implementeren en
plannen curriculum
o Op taalstimulering (Hayes
et al 2013) (
o Op pedagogische
kwaliteit (Sheridan, 2001)
o Op toegankelijkheid
(Vandenbroeck, 2013)
• Ontwikkeling kinderen
o Cognitieve
mathematische (Evanschitzky
et al ,2008)
o Emotionele (
o Gedragsproblemen
o Concentratievermogen
o (Jensen, et al, 2013)

10. Effect op competenties van pedagogisch
medewerkers (Eurofound, Peeters, et al, 2014)
Effects of CPD initiatives
• Verhoogd zelfvertrouwen
• Verhoogde competenties om over praktijk te
reflecteren
• Nieuwe invulling geven aan hun professionele
identiteit
• Vernieuwde inzichten over hoe kinderen leren
en hun omgeving beleven
• Meer positieve attitudes naar ouders
• Betere planning en evaluatie vaardigheden

11. Effect op samenwerken van PM’erE (Eurofound,
Peeters, et al, 2014) ffects of CPD initiatives
• Beter teamwork, met meer openheid om ideeën uit
te wisselen, meer reflectie over en verandering van
praktijk p35
(e.g. SQW, 2012; Bleach, 2013; Vujičić, 2008; Van Keulen, 2010; Craveiro, 2007; Picchio, 2012)
• Positieve impact op werken met ouders p97
(e.g. SQW, 2012; Vujičić, 2008; Rönnerman, 2003, Van Keulen, 2010; Share, 2011)
• Netwerken met ketenpartners (p 106)
(e.g. Ang, 2012; Bleach, 2013; SQW, 2012)

12. Voorwaarden voor opdat leren praktijk verbeterd (Eurofound,
Peeters, et al, 2014) of CPD initiatives
• Inspiratie p 80
• Pedagogisch documenteren (e.g. Sheridan, 2013; Picchio, 2012)
• Systematiche cyclus van planning, actie, observeren, reflectie (e.g. Sheridan, 2013;
Bleach, 2013)
• Portfolio’s (Vonta et al., 2007)
• Actieve betrokkenheid van pedagogisch medewerkers in
lerende organisatie p 29 en volgende
• Actie-onderzoek (Wood & Bennett, 2000; Johansson, 2007; Lino, 2005; Oliveira-Formosinho, 2010)
• Pedagogisch medewerkers als actoren van verandering’ (Peeters & Vandenbroeck, 2011;
Rönnerman, 2003 & 2008; Blenkin & Hutchin, 1998)
• Met coaching, supervisie, feedback
• (McMillan, 2012; Rönnerman, 2003; Vonta, 2007)
• Mogelijkheden tot reflectie
• (Wood & Bennett, 2000; Rönnerman, 2003; Peter & Hodgson, 2007; Menmuir & Christie, 1999; Picchio, 2012)
• De hele instelling betrekken
• (Sheridan, 2013; Cardoso, 2012)

13. Welk soort professional heeft kinderopvang nodig ?
De Warme Professional, (Peeters, 2008), Schön, 1983, Moss, 2003,
Cameron, 2005, Oberhuemer, 2005, Rinaldi, 2006…
•Vanuit praktijk samen met collega’s nieuwe kennis en
manieren van omgaan met kinderen en ouders
kunnen ontwikkelen
•Mogelijkheid om aan complexe eisen in
specifieke context te voldoen

14. Welke factoren maken van pedagogisch
medewerker een actor van verandering? (Peeters, 2008;
CoRe, 2011, case study Pistoia, Gent))
• Ondersteuning door pedagogisch coach
-Analyseren van praktijksituaties individueel of in team:
-Constructie van professionele identiteit naar
buitenwereld
• Samen met collega’s : pedagogische praktijk in vraag
stellen en veranderen

15. Resultaten van studie i.o.v. EC over
competentievereisten (CoRe, 2011)
Competente praktijk veronderstelt competente
ondersteuning- systemen p 75
Belang pedagogisch coach die reflectie op praktijk
stimuleert om tot kwaliteitsvolle praktijk te komen p59
Belang van het democratisch samenwerken tussen
verschillende beroepsgroepen p45/83
Heruitvinden van de permanente vorming p 67

16. CoRe aanbevelingen: Condities voor competent
systeem/ lerende organisatie
Participerende aanpak: alle
professionals en de ouders
worden betrokken
Maak de praktijk zichtbaar en
bespreekbaar
Evenwaardige en wederkerige
relatie theorie/praktijk, kritisch
reflecteren op praktijk, analyse
van de praktijk, documenteren

17. PEDAGOGISCH MEDEWERKER
TEAM / KINDEROPVANGINSTELLING
KINDEROPVANGORGANISATIE
KIND & GEZIN /BELEIDSMAKERS
INTERNATIONALE NETWERKEN
INTERNATIONALE ORGANISATIES
Rol van Coach binnen het
competent systeem(CoRe, 2011, Peeters,
013)

18. DE LERENDE ORGANISATIE EN DE
PEDAGOGISCH MEDEWERKER
Ondersteunen bij vormgeven
van professionele
ontwikkeling
Individuele coaching
kritisch reflecteren
over eigen praktijk
Ondersteuning bij
doorstromingstrajecten
Informatie doorgeven over
nieuwe evoluties
(vakbladen, conferenties..)

19. HET TEAM/ KO INSTELLING ALS
LERENDE ORGANISATIE
Begeleiden team
meetings
Pedagogische
begeleiding
Samen
pedagogische visie
uitwerken
Begeleiden Praktijk-besprekingen
Samen met
ouders kwaliteit
vorm geven

20. LERENDE KINDEROPVANGORGANISATIES/
TRAININGCENTRA
Training en
intervisie
directeurs
Startmeetings
voor nieuwe
instellingen
Uitwisseling
organiseren van
ervaringen op
events en
studiebezoeken
Collegagroepen
rond
gemeenschap-pelijke
thema’s
Onderzoek naar
noden voor
professionele
ontwikkeling
Werk in
gespecialiseerde
training en
documentatie-centra

21. Lerende organisatie
Gediversifieerd en coherent
competentiebeleid
Pedagogische Begeleiding;
individueel en team
Stimuleren van pedagogisch reflecteren
intergenerationeel Collegiaal
Praktijk zichtbaar en
bespreekbaar maken
Verhogen individuele competenties
Positieve impact op kinderen Dialoog met ouders

22. -Meer lezen:
-Peeters,, Cameron, Lazzari, BudginaitePeleman, Hauari,, Siarova
(2014). Impact of CPD and working conditions of ECEC practitioners
on quality, staff-interactions and children’s outcomes: a systematic
review of research evidence . Gent VBJK, Dublin Eurofound
- Peeters, J. (2012). De neerwaartse spiraal doorbroken : de
professionaliteitsdiscussie in de kinderopvang. In: Van Leeuwen, K. &
Van Crombrugge, H. eds. Gezinnen in soorten. Garant
-Peeters, J. & Vandenbroeck, M. (2012). Childcare practitioners and
the process of professionalisation. In: Miller, L., Dury, R. & Cable, C.
eds. Extending professional practice in the early years. Sage/ Open
University.
-Van Laere, Peeters, Lund, (2012) Valuing the workforce: a 0-6
profession and parity with school teachers. Children in Europe Policy
Paper No 8
-Peeters, J. (2008) De Warme Professional. Gent: Academia Press
-Urban, M. Vandenbroeck, M. ,Peeters, J. Van Laere, K. , Lazarri, A.
(2011) CoRe Final report / Research Documents. (www.vbjk.be)
- Kinderen in Europa (2011), Het Competentiedebat