Vlaamse Gemeenschapscommissie
Management en Operationeel Plan
Entiteit Onderwijscentrum Brussel
2022 – 2028

Inleidend

1. Verwondering wekken bij leerlingen
2. Leerlingen een open blik op de wereld geven
3. Kennis overbrengen bij leerlingen
4. Leerlingen de beste versie van zichzelf laten vinden
5. Talenten van leerlingen ontwikkelen
6. Leerlingen kritischer en wereldwijzer de deur uit zien gaan
7. Leermeester zijn voor het echte leven
8. Leerlingen een extra duwtje in de rug geven
9. Liefde voor een vak overbrengen
10.Leerlingen verrijken als persoon
Uit: 100 redenen om leraar te worden
Wat is het doel van onderwijs?

Breder kader
• 3 grote doelen zijn meer dan ooit …
• kwalificatie
• socialisatie samen school maken
• subjectificatie
• Binnen deze doelen moeten leerlingen onderwezen worden,
leren en ontwikkelen.

Binnen dit breder kader…
Leerkrachten in het Nederlandstalig onderwijs worden
stadsleerkrachtenen werken vanuit de inzichten
over Urban Education.
ChatGPT over Urban Education en Stadsleerkrachten

Wat is Urban Education?
= speelt in op uitdagingen van grootstedelijk onderwijs
= maakt gebruik van mogelijkheden van de stad
• Omgaan met superdiversiteit in de klas en differentiëren
• Verbinding maken met superdiverse kinderen/jongeren
• Partnerschap aangaan met superdiverse ouders
• Samenwerken met de vele mogelijkheden in omgeving
• Omgaan met meertaligheid in de superdiverse klas
• Omgaan met armoede in de superdiverse klas

Wat is een stadsleerkracht?
= rekening houdt met die uitdagingen en
gebruik maakt van de mogelijkheden
Kenmerken profiel:
• kunnen omgaan met superdiversiteit in de klas;
• inspelen op grote verschillen in voorkennis, taalvaardigheid,… bij de
leerlingen;
• het kunnen inzetten van een rijke waaier aan differentiërende maatregelen;
• bereid zijn inspanningen te leveren om verbinding te maken met kinderen en
jongeren met heel verschillende achtergronden, ervaringen, verwachtingen
en interesses;
1/2

• uitbouwen van educatief partnerschap met een superdiverse ouderpopulatie;
• samenwerken met professionals uit het uitgebreid buurtnetwerk;
• over kennis en vaardigheden beschikken op het vlak van taalverwerving en omgaan met
meertaligheid;
• over inzichten beschikken over de impact van armoede op onderwijs;
• aanvaarden dat werken met ‘probleemleerlingen’ en leerlingen met specifieke noden normaal
is;
• gedrag van leerlingen kunnen begrijpen vanuit ontwikkelingsperspectief, groepsdynamische
processen, culturele en sociale diversiteit.
2/2

Wie we zijn en wat we doen?

Missie en visie
Het OCB wil dat ALLE kinderen en jongeren in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel een
succesvolle leer- en onderwijsloopbaan kunnen doorlopen.
Het OCB realiseert deze missie via professionalisering van stadsleerkrachten vanuit de inzichten
van Urban Education.
Centrale thema’s :
taalonderwijs; omgaan met meertaligheid; omgaan
met armoede; transities (onderwijs- en leerloopbaan);
verbindend leer-, klas- en schoolklimaat;
ouderbetrokkenheid en onderwijsondersteunend
thuisklimaat; breed leren en het verbinden van het
binnen- en buitenschoolse leren.
+ leerkrachtentekort, leervertraging

2. Kracht van OCB
• De houding die het OCB aanneemt, wordt zeer gewaardeerd, en versterkt ook het succes van de werking
oa ervaringsdeskundig, geëngageerd, authentiek, empathie, kind centraal, respect voor teams, betrouwbaar,
toegankelijk, realistisch, kennis van zaken, visie op toekomst, autoriteit…
• Een unieke begeleidingsaanpak:
oa intensief, nabij, op maat van de noden van leerlingen en leerkrachten, waaier van interventies (van de
klasvloer tot op schoolbeleid), theoretische inzichten én vertaling naar de schooleigen praktijk, coach- én
expertrol...
= ruime expertise + grote ervaringsdeskundigheid over Urban Education,
+ team van competente kenniswerkers

3. Begeleidingsvisie (1/5)
Onderwijsondersteuning door OCB combineert twee rollen:
1. coach van verandering bij leraren en scholen
= stimuleren van de ontwikkeling / het leren van de ander en de
potentiële mogelijkheden naar boven laten komen door (1)
bewustzijn te vergroten én (2) verantwoordelijkheid te geven
2. expert mbt aantal onderwijsinhouden
= expertise binnenbrengen in scholen mbt kernthema’s van OCB
(Urban Education)
 continuüm tussen coach en expert.
Andere rollen: oa facilitator, verbinder, educator, inspirator,…

Begeleidingsvisie (2/5)
Ondersteuning van OCB is een combinatie van vraag- en aanbodgestuurd werken:
1. proces van “vraagsturing”
= Scholen stellen ondersteuningsvragen op basis van een zelfevaluatieproces dat begeleid kan worden door de
onderwijsondersteuner. De school stelt de vraag, maar de ondersteuner gaat hierover met de school ‘in
onderhandeling’ (cfr. ook contracting, menukaarten,…).
2. ondersteuningstraject op basis van actieplan…
• …dat tot stand komt via co-creatie, waardoor de school/leraar mede-eigenaar en medeverantwoordelijk is voor
het professionaliseringstraject;
• …waarin doelen, vertaling van de doelen in acties en criteria om het traject meetbaar te maken worden
opgenomen;
• …zowel op schoolniveau als lerarenniveau;
• …met aandacht voor zowel visie-ontwikkeling als praktijkondersteuning;
• …waarbij er procesmatig wordt gewerkt, maar ook aandacht is voor product.

Begeleidingsvisie (3/5)
ondersteuningsinterventies op school
• Het Onderwijscentrum Brussel hanteert vanuit een
intensieve aanwezigheid op school een brede waaier van
heel diverse ondersteuningsinterventies
• De keuze voor bepaalde interventies wordt bepaald door
het traject (doelen, acties), context (leraar, school,…) en de
eigenheid van de ondersteuner. Het behoort tot de
expertise en de autonomie van de ondersteuner om de
interventies te kiezen ifv de realisatie van de doelen.

 Overleg
 Feedbackgesprek
 Vormende activiteiten
 Intervisie
 Ontwikkeling van (les)materiaal
 Faciliteren van ervaringsuitwisseling
 (Participerende) observatie
 Voorbereidend werk in de leraarskamer
 Video-coaching
 Co-teaching
 Modelling
 Ondersteuning bij schoolorganisatie
 Klasgroep overnemen
 Leerlingen remediëren
 Informeel aanwezig zijn op school
(zonder dat je afspraken hebt)
 Personeelsvergadering
 Pedagogische studiedag
 Actief in een werkgroep/kerngroep
 Reflectiegesprek
 Ad hoc taken opnemen
 …

Begeleidingsvisie (4/5)
Basisattitude van de ondersteuner
Externen erkennen en herkennen de eigenheid van een onderwijsondersteuner van het Onderwijscentrum Brussel via de
basishouding die de ondersteuner aanneemt.
1. transformatief sturen
= Bij transformatief sturen wordt de uitvoerder (de leraar) betrokken op een ander niveau. Er wordt gezocht
naar engagement, betrokkenheid, verantwoordelijkheid,…
2. inclusief denken
= Inclusief denken gaat ervan uit dat succes en resultaten niet kunnen verkregen worden zonder de ander of ten
koste van de ander.
3. communicatief handelen
= Als ondersteuner is het belangrijk om een open houding aan te nemen en professionele vertrouwensrelatie op
te bouwen ten aanzien van de school/leraren (evenwaardigheid).

Begeleidingsvisie (5/5)
Basisaanpak van de ondersteuner
Het OCB realiseert een heel intensieve werkveldnabije begeleiding die inzet op
kleine veranderingen, micro-innovaties, met een grote impact.
1. intensieve trajecten, dicht bij de school en de leraar
• intensieve aanwezigheid op school (formeel & informeel)
• samen op weg gaan met leraren
• koppeling visie – praktijk
• ondersteuning op de klasvloer
2. werken vanuit micro-innovaties
• kleine, haalbare aanpassingen
• waar de school en leraren aan toe zijn
• die bijdragen tot onderwijseffectiviteit

• 3 adjuncten van de directeur: studie & ontwikkeling + zakelijk beheer (A)
• 1 communicatiemedewerker (B)
• 1 administratieve en IT ondersteuning (B)
• 1 bibliotheekmedewerker (B)
• 0.5 administratieve en bibliotheek ondersteuning (B)
• 1 onthaalmedewerker (C)
• 1 algemene en praktische ondersteuning (D)
• 1 ervaringsdeskundige armoede (C)
• 3 coördinatoren: aansturing en opvolging van de onderwijsondersteuners (B OO)
• 86.1 Onderwijsondersteuners (B OO)
+ de goede samenwerking en complementariteit met ADOV
…dankzij het harde werk van…
georganiseerd in functionele teams:
- C-team = coördinerend team
- A-team = studiedienst en coördinerend team
- O-team = administratief, ondersteunend team en
onderwijsbibliotheek
- 10 regioteams = regionale, zelfsturende teams met OO

Managementplan als
instrument

2010 - 2028
• MOP 2010 – 2016
• Uitbouw ondersteuningsaanbod (integratieproces)
• Opstart expertiseluik
• Inzetten op bekendheid
• MOP 2016 – 2022
• Verdere uitbouw ondersteuningsaanbod (+ brede
school, speelpleinen)
• Uitbouw studiedienst
• Communicatiebeleid en interne organisatie
• MOP 2022 – 2028 > rode draden

- aantrekken, houden en professionaliseren van stadsleerkrachten,
- expertise ontwikkelen en delen op het vlak van Urban Education,
- inzetten op taalvaardigheid Nederlands,
- investeren in de meertaligheid van Brusselse leerlingen,
- ondersteunen van armoedebeleid op school,
- verbinden van het leren met de brede omgeving,
- prioriteiten bepalen en keuzes maken,
- verhogen van doelgerichtheid en impact,
- samenwerking én complementariteit versterken,
- draagkracht en flexibiliteit bewaken.
Rode draden voor het MOP 22 – 28

• De leerkracht maakt het verschil, over het aantrekken en houden van voldoende
leerkrachten en hun professionalisering als stadsleerkracht.
• Onderwijs in de stad, over expertise delen over Urban Education.
• De schooltaal centraal, over taalkrachtig onderwijs Nederlands.
• Meer taal op school, over ruimte voor de ontwikkeling van meertaligheid.
• De cirkel doorbreken, over armoedebeleid op school.
• De school(m)uren overstijgen, over leren verbinden met de omgeving.
• Meer is niet altijd beter, over prioriteiten bepalen en keuzes maken.
• OCB maakt het verschil, over verhogen van doelgerichtheid en impact.
• Samen sterk, over samenwerking en complementariteit.
• Zorg voor medewerkers, over draagkracht en flexibiliteit van de eigen medewerkers.
Rode draden > 10 strategische doelstellingen

Enkele voorbeelden:
• Nieuw ondersteunings- en vormingsaanbod
• Ondersteuning leerkrachtentekort
De leerkracht maakt het verschil

Enkele voorbeelden:
• Delen van materialen
• Samenwerking met wetenschappelijke partners
• Uitbouw onderwijsbibliotheek
Onderwijs in de stad

Enkele voorbeelden:
• Ondersteuning, vorming, materiaalontwikkeling taalonderwijs Nederlands
• Centrale toetsen
De schooltaal centraal

Enkele voorbeelden:
• Ondersteuning, vorming, materiaalontwikkeling meertaligheid
• Vreemdetalenonderwijs
Meer taal op school

Enkele voorbeelden:
• Ondersteuning, vorming, materiaalontwikkeling armoede
• Werking Krijt
De cirkel doorbreken

Enkele voorbeelden:
• Ondersteuning, vorming, materiaalontwikkeling ouderbetrokkenheid
• Ondersteuning, vorming, materiaalontwikkeling breed leren
De school(m)uren overstijgen

Enkele voorbeelden:
• Analyse van de werking
• Strategie voor prioriteiten
Meer is niet altijd beter

Enkele voorbeelden:
• Impact in kaart brengen
• Impact en werking op elkaar afstemmen
OCB maakt het verschil

Enkele voorbeelden:
• Vernieuwen van samenwerkingsafspraken
• Ontwikkelen van samenwerkingsafspraken
Samen sterk

Enkele voorbeelden:
• Analyse van de werking
• Ontwikkelen van actieplan binnen de pijlers van werkbaar werk
Zorg voor medewerkers

Nog een beschouwing…

1989 Start eerste onderwijsondersteunende diensten
2000 Opstart VBB
2002 Van kindgerichte naar leerkrachtgerichte werking
2007 Ronde Tafelconferentie Brussel
2008 Oprichting Onderwijscentrum Brussel
2009 Integratie van de onderwijspartners
2014 Opstart Speelpleinondersteuning
2015 Stopzetting van VBB
2018 Hervorming Brede School
2020 Corona
2022 Leerkrachtentekort
> Grote impact op externe (en interne) werking !
Moeilijke tijden?

- zwaar door het leerkrachtentekort.
- basistaak niet uitvoeren & brandjes blussen (bv. klas opvangen, annulaties,…).
- minder impact en minder successen.
- veel stress en spanningen in de werkomgeving op school
- moeizame samenwerking en weerstanden tav ondersteuners.
- onzekerheid over de rol en opdracht van een onderwijsondersteuner op langere
termijn
- onduidelijkheid over de rol en opdracht van een onderwijsondersteuner op langere
termijn
- corona > andere ervaring en invulling van werk
- …
Onder druk…

Adaptability
“Flexibility means the capacity to be bent without
breaking while adaptability means the ability to change
or be changed to fit changed circumstances.”
• Sinds 2021
• Werken aan aanpasbaarheid binnen OCB via
• Missie, visie en waarden
• Het herleiden van systemen en structuren tot
een minimum
• Het inzicht geven in VUCA-omgeving
• Het ontwikkelen van vaardigheden via de 12
concepten van adaptability

 SD7 Meer is niet altijd beter > oa focus en prioriteiten
 SD8 OCB maakt het verschil > oa succeservaringen
 SD10 Zorg voor medewerkers > oa werkbaar werk
+ teamdag 10 maart 2023
Doelstellingen MOP 2022 – 2028

Marcqstraat 16
1000 Brussel
02 210 63 90
onderwijscentrumbrussel@vgc.be
@onderwijscentrumbrussel
onderwijscentrum_brussel
centrum voor urban education
en professionalisering van stadsleerkrachten