1. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท
ศูนย์ การเรียนที่ 4
การเคลือนทีของกระแสประสาท
่ ่
เหนื่อยหรือเปล่า อีกนิดเดียวจะได้ พกแล้ว รีบเข้ าไป
ั
ศึกษาการเคลือนทีของกระแสประสาท กันต่ อเลยนะคะ
่ ่

2. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 31
บัตรคาสั่งศูนย์ ที่ 4
การเคลือนทีของกระแสประสาท
่ ่
โปรดอ่านบัตรคาสั่งให้ เข้ าใจ แล้วปฏิบัติตามลาดับขั้นตอนด้ วยความตั้งใจ
1. หัวหน้ ากลุ่มแจกบัตรทั้งหมดให้ สมาชิ ก ยกเว้ นบัตรเฉลย
2. หัวหน้ ากลุ่มให้ สมาชิ กอ่ านบัตรคาสั่ ง พร้ อมกับปฏิบัตตามคาสั่ ง
ิ
3. สมาชิกศึกษาบัตรเนือหา ใช้ เวลา 15 นาที
้
4. สมาชิกอ่านบัตรคาถาม แล้วตอบคาถามลงในแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
5. หัวหน้ าอ่านบัตรเฉลย
6. เวลาทากิจกรรม ประมาณ 20 นาที เมื่อปฏิบัติกจกรรมเรียบร้ อยแล้ ว ขอให้ ทุกคน
ิ
เก็บบัตรทุกใบใส่ ในซองให้ เรี ยบร้ อยและถูกต้ อง ยกเว้ นแบบบันทึกการปฏิบัติ
กิจกรรม

3. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 32
บัตรเนือหาศูนย์ ที่ 4
้
การเคลือนที่ของกระแสประสาท
่
กระแสประสาทเคลือนทีไปตามเซลล์ประสาทได้ อย่างไร
่ ่
แสดงทิศทางการเคลือนทีของกระแสประสาท
่ ่
ทีมา : mulinet6.li.mahidol.ac.th/.../run_in_axon2.jpg 600 x 272 - 22k
่
(3 เมษายน 2550)
จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถอธิบายการเกิดเยือไมอีลนได้
่ ิ
2. นักเรียนสามารถบอกปัจจัยที่มีผลต่ อการเคลือนทีของกระแสประสาทได้
่ ่
3. นักเรียนสามารถอธิบายการถ่ ายทอดกระแสประสาทจากเซลล์หนึ่งไปยังอีกเซลล์หนึ่งได้

4. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 33
การเกิดเยือไมอีลน
่ ิ
การเกิดเยือไมอีลนหุ้มแอกซอนในเอมบริ โอ เซลล์ ประสาทยังไม่ เจริ ญเติบโตเต็มที่
่ ิ
ใยประสาททียาว ๆ ยังไม่ มไมอีลนหุ้ม มีแต่ เซลล์ ชวันน์ การนากระแสประสาทจึงยังไม่ ดีและไม่
่ ี ิ
รวดเร็ว ต่ อมาส่ วนของเยือหุ้มเซลล์ ชวานจะม้ วนหุ้มแอกซอน ดังภาพ
่
ภาพแสดงการเกิดเยือไมอีลิน
่
ที่มา : หนังสื อแบบเรี ยนชีววิทยา เล่ม 3 สสวท, 2547.
ใยประสาททีมีเยือไมอีลิน กระแสประสาทจะไหลจากโนดออฟเรนเวียร์ หนึ่งไปยัง
่ ่
โนดออฟเรนเวียร์ หนึ่งทีอยู่ถัดไปมีระยะห่ างประมาณ 1 – 3 มิลลิเมตร การเคลือนที่ของกระแส
่ ่
ประสาทเป็ นแบบกระโดด ทาให้ การเคลือนทีของกระแสประสาทเร็วขึนมาก อาจจะเร็วกว่าพวก
่ ่ ้
ทีไม่ มีเยือไมอีลนหุ้มถึง 10 เท่ า
่ ่ ิ

5. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 34
ปัจจัยที่มีผลต่ อการเคลือนที่ของกระแสประสาท
่
ใยประสาททีมีเยือไมอีลิน กระแสประสาทจะไหลจากโนดออปเรนเวียร์ หนึ่งไปยังโนด
่ ่
ออฟเรนเวียร์ หนึ่งทีอยู่ถัดไป มีระยะห่ างประมาณ 1 – 3 มิลลิเมตร การเคลือนที่ของกระแส
่ ่
ประสาทเป็ นแบบกระโดด ทาให้ การเคลือนทีของกระแสประสาทเร็วขึนมาก อาจจะเร็วกว่าพวก
่ ่ ้
ทีไม่ มีเยือไมอีลนหุ้ม ถึง 10 เท่า นอกจากนียังมีปัจจัยอืนทีเ่ กียวกับความเร็วของกระแสประสาท
่ ่ ิ ้ ่ ่
คือ เส้ นผ่ าศู นย์ กลางของใยประสาทอาจแบ่ งได้ เป็ น 3 ชนิด
1. A. fiber ขนาดเส้ นผ่ าศูนย์ กลาง 1-20 ไมครอน มีความเร็วของกระแส 5-10 เมตร/
วินาที ขึนอยู่กบเส้ นผ่ าศูนย์ กลางของใยประสาทเหล่ านีมีเยือไมอีลนหุ้มด้ วย พบใน
้ ั ้ ่ ิ
เซลล์ ประสาทสั่ งการและเซลล์ ประสาทรับความรู้ สึก
2. B. fiber ขนาดเส้ นผ่ าศูนย์ กลาง 1-3 ไมครอน มีความเร็วกระแส 3-14 เมตร/วินาที
พบในเส้ นใยประสาทของระบบประสาทอัตโนมัติ
3. C. fiber ขนาดเส้ นผ่ าศูนย์ กลางเล็กทีสุด คือน้ อยกว่ า 1 ไมครอน ไม่ มีเยือไมอีลน
่ ่ ิ
หุ้ม พบในผิวหนังและเส้ นประสาทของอวัยวะภายใน
โดยทัวไปแล้ ว ความเร็วจะเพิ่มขึน 1 เมตร/วินาที เมื่อเส้ นผ่ าศูนย์ กลางของใยประสาท
่ ้
เพิมขึน 1 ไมครอนโดยเฉลี่ย ดังนั้นใยประสาททีนากระแสประสาทได้ เร็วทีสุดก็คือ ใยประสาทที่
่ ้ ่ ่
มีขนาดใหญ่ และมีเยือไมอีลินหุ้ม
่
ภาพแสดงทิศทางการเคลือนทีของกระแสประสาท
่ ่
ทีมา : mulinet6.li.mahidol.ac.th/.../run_in_axon2.jpg 600 x 272 - 22k
่
(3 เมษายน 2550)

6. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 35
การถ่ ายทอดกระแสประสาท
การถ่ ายทอดกระแสประสาทจากเซลล์หนึ่งไปยังอีกเซลล์ หนึ่งมี 2 ลักษณะคือ
1. การถ่ ายทอดในรู ปสารเคมี (chemical synapse) เป็ นการถ่ ายทอดกระแสประสาท
จากเซลล์ ส่งไปสู่ เซลล์ รับโดยปล่ อยสารสื่ อประสาทจาพวก อะซิติลโคลิ นอร์ เอพิเนฟริน โดพามิน
และ ซีโรโตนิน จากถุงไซแนปส์ ของเซลล์ ส่งเข้ าสู่ ช่องว่ างไซแนปส์ ซึ่งสารสื่ อประสาทจะทาให้
ผนังของเซลล์ประสาทเกิดศักย์ไฟฟาขึน แล้วมีการเปลียนแปลงขั้วไฟฟ้ า ทาให้ กระแสประสาท
้ ้ ่
เคลือนทีจากเซลล์ หนึ่งไปยังเซลล์ หนึ่งได้ ( พบในสั ตว์ ช้ ั นสู ง )
่ ่
2. ถ่ ายทอดในรู ปไฟฟา (electrical synapse ) โดยการเหนี่ยวนาให้ เกิดศักย์ไฟฟาต่ อ
้ ้
เซลล์รับจากเซลล์ส่ง ซึ่ งจะมีการเปลียนแปลงขั้วไฟฟ้ าทาให้ กระแสประสาทเคลือนที่ต่อไป
่ ่
(พบในสั ตว์ช้ ันต่า)
การถ่ ายทอดกระแสประสาทจากเซลล์หนึ่งไปยังอีกเซลล์หนึ่ง
ทีมา : computer.act.ac.th/.../synapse%5B1%5D.gif 279 x 438 - 48k
่
(3 เมษายน 2550)

7. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 36
บัตรคาถามศูนย์ ที่ 4
การเคลือนที่ของกระแสประสาท
่
คาชี้แจง ให้ นักเรียนทาเครื่องหมาย  และ  หน้ าข้ อความทีเ่ ห็นว่าผิดและถูกตามลาดับ
..........1. เยือไมอีลนเกิดจากเซลล์ชวาน
่ ิ
..........2. เยือไมอีลนเป็ นสารจาพวกคาร์ โบไฮเดรต
่ ิ
..........3. การถ่ ายทอดกระแสประสาทในรู ปสารเคมีพบในสั ตว์ ช้ ั นสู ง
..........4. ใยประสาททีมีไมอีลนหุ้มจะทาให้ กระแสประสาทเคลือนทีได้ ช้า
่ ิ ่ ่
..........5. กระแสประสาทจะเคลือนทีได้ เร็วขึนถ้ าใยประสาทมีขนาดใหญ่ และมีไมอีลนหุ้ม
่ ่ ้ ิ

8. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 3 เซลล์ประสาท 37
บัตรเฉลยศูนย์ที่ 4
การเคลือนที่ของกระแสประสาท
่
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
ศึกษาครบทุกศู นย์ การเรียนแล้วใช่ ไหม
เก่งมาก ๆ เลย พบกันใหม่ วนหลัง สวัสดีคะ
ั