1. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท
ศูนย์ การเรียนที่ 3
โครงสร้ างและหน้ าที่ไขสั นหลัง
ไปศึกษากันต่ อนะว่า ไขสั นหลัง มีโครงสร้ างและ
หน้ าที่ เหมือนหรือแตกต่ างจากสมองอย่างไรบ้ าง
ไปซิ จะรอช้ าทาไม

2. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 22
บัตรคาสั่งศูนย์ ที่ 3
โครงสร้ างและหน้ าที่ไขสันหลัง
โปรดอ่านบัตรคาสั่งให้ เข้ าใจ แล้วปฏิบัติตามลาดับขั้นตอนด้ วยความตั้งใจ
1. หัวหน้ ากลุ่มแจกบัตรทั้งหมดให้ สมาชิ ก ยกเว้ นบัตรเฉลย
2. หัวหน้ ากลุ่มให้ สมาชิ กอ่ านบัตรคาสั่ ง หมายเลข 01 พร้ อมกับปฏิบัติตามคาสั่ ง
3. สมาชิกศึกษาบัตรเนือหา ใช้ เวลา 15 นาที
้
4. สมาชิกอ่านบัตรคาถาม แล้วตอบคาถามลงในแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
5. หัวหน้ าอ่านบัตรเฉลย
6. เวลาทากิจกรรม ประมาณ 20 นาที เมื่อปฏิบัติกจกรรมเรียบร้ อยแล้ว
ิ
ขอให้ ทุกคนเก็บบัตรทุกใบใส่ ในซองให้ เรี ยบร้ อยและถูกต้ อง
ยกเว้นแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ

3. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 23
บัตรเนือหาศูนย์ ที่ 3
้
โครงสร้ างและหน้ าที่ไขสันหลัง
รู้ ไหม ไขสั นหลัง มีโครงสร้ างทีเ่ หมาะสมต่ อการทาหน้ าทีอย่ างไร
่
โครงสร้ างไขสั นหลัง
ทีมา : http://computer.act.ac.th/webproject5_2548/st/m51/Nervous/SpinalCord.htm
่
637 x 372 - 45k ( 9 เมษายน 2550 )
จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถอธิบายโครงสร้ างของไขสั นหลังได้
2. นักเรียนสามารถบอกหน้ าทีของไขสั นหลังได้
่

4. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 24
โครงสร้ างไขสันหลัง
ไขสั นหลัง (spinal cord)
ไขสั นหลังอยู่ภายในกระดูกสั นหลัง ตั้งแต่ กระดูกสั นหลังข้ อแรกบริเวณคอจนถึง
กระดูกบั้นเอวข้ อที่ 2 ถัดจากส่ วนนีไปจะเรียวเล็กลงเป็ นเพียงส่ วนของเยือหุ้มสมองชั้ นใน
้ ่
เนือไขสั นหลังด้ านนอกเป็ นสี ขาว เพราะมีเฉพาะใยประสาททีมีเยือไมอีลน และเนือไขสั นหลัง
้ ่ ่ ิ ้
ด้ านในมีสีเทาเพราะ มีตัวเซลล์ ประสาทและใยประสาททีไม่ มเี ยือไมอีลนหุ้ม
่ ่ ิ
ภาพแสดงลักษณะโครงสร้ างของไขสั นหลัง
ทีมา : http://computer.act.ac.th/webproject5_2548/st/m51/Nervous/SpinalCord.htm
่
637 x 372 - 45k ( 9 เมษายน 2550 )

5. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 25
เนือไขสั นหลังประกอบด้ วย 2 ส่ วน คือ
้
1. White matter มีสีขาวอยู่รอบนอก
2. Gray matter มีสีเทา อยู่ด้านใน รู ปร่ างคล้ ายปี กผีเสื้อ หรือรู ปตัว H ประกอบด้ วย
ปี กบน (dorsal horn) เป็ นบริเวณรับความรู้ สึก (sensory area) เพราะ กระแสความรู้ สึกมาจาก
เซลล์ประสาทขั้วเดียว (unipolar neuron) ทีอยู่ในปมประสาทรากบน (dorsal root ganglion)
่
ดังนั้นรากบนจึงเป็ นเส้ นประสาทรับความรู้ สึก (sensory pathway)
ปี กล่าง (ventral horn) เป็ นบริเวณนาคาสั่ ง (motor area) เพราะมีแอกซอนของเซลล์
ประสาทนาคาสั่ งจะยืนออกไปกลายเป็ นรากล่าง (ventral root) ซึ่งทาหน้ าที่นากระแสคาสั่ ง
่
ออกไป ดังนั้นรากล่างจึงเป็ นเส้ นประสาทนาคาสั่ ง (motor pathway) ทั้งรากบนและรากล่าง
จะรวมกันเป็ นเส้ นประสาทไขสั นหลัง
ปี กข้ าง (lateral horn) เป็ นบริเวณระบบประสาทอัตโนวัติ (autonomic area)
เพราะมีเซลล์ ประสาทนาคาสั่ งตัวที่ 1 ของระบบประสาทอัตโนวัติปรากฏอยู่
ภาพแสดงปี กบนและปี กล่างของไขสั นหลัง
ทีมา: http//www.computer.act.ac.th/.../f_f06drg&ah%5B1%5D.jpg 637 x 372 - 45k
่
( 5 เมษายน 2550 )

6. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 26
หน้ าที่ของไขสันหลัง
1. เป็ นศู นย์ กลางของการเคลือนไหวต่ าง ๆ ทีตอบสนองการสั มผัสทางผิวหนัง
่ ่
2. เป็ นตัวเชื่ อมระหว่ างหน่ วยรั บความรู้ สึกกับหน่ วยปฏิบัติการ
3. เป็ นทางผ่านไปกลับของกระแสประสาทระหว่างไขสั นหลังกับสมอง
4. เป็ นศู นย์ ควบคุมปฏิกริยารีเฟลกซ์
ิ
5. ถ้ าเซลล์ ประสาทในไขสั นหลังถูกทาลาย ร่ างกายจะไม่ สามารถรับรู้ ความรู้ สึกและ
ทางานได้ เป็ นปกติ เช่ น เซลล์ประสาทไขสั นหลังบริเวณเอวถูกทาลาย
อวัยวะทีอยู่ต่ากว่ าเอวจะไม่ สามารถรับความรู้ สึกหรือตอบสนองต่ อสิ่ งเร้ าได้
่
โครงสร้ างไขสั นหลัง
ทีมา : http://www.neuron.th.gs/web-n/euron/f_f06drg&ah%255B1%255D.jpg
่
637 x 372 - 45k (5 เมษายน 2550)

7. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 27
บัตรคาถามศูนย์ ที่ 3
โครงสร้ างไขสันหลัง
คาชี้แจง ให้ นักเรียนเลือกคาตอบทีถูกต้ องทีสุดเพียงข้ อเดียว แล้วทาเครื่องหมาย X
่ ่
ลงในกระดาษคาตอบ
1. เส้ นประสาทไขสั นหลังของคนเรามีท้งหมดกีค่ ู
ั ่
ก. 12 คู่
ข. 13 คู่
ค. 21 คู่
ง. 31 คู่
2. ไขสั นหลังเป็ นศูนย์ กลางการทางานของสิ่ งใด
ก. พฤติกรรม
ข. ไซแนปส์
ค. การเคลือนไหว
่
ง. รีเฟลกซ์ แอกชั่น
3. ข้ อใดต่ อไปนีไม่ ใช่ หน้ าที่ของไขสั นหลัง
้
ก. เป็ นศู นย์ ควบคุมปฏิกริยารีเฟลกซ์
ิ
ข. เป็ นตัวเชื่ อมระหว่ างหน่ วยรั บความรู้ สึกกับหน่ วยปฏิบัตการ
ิ
ค. เป็ นศู นย์ ควบคุมความจา ความคิด การหายใจและการเต้ นของหัวใจ
ง. เป็ นทางผ่านไปกลับของกระแสประสาทระหว่างสมองกับไขสั นหลัง
4. การชั กเท้ าขึนทันทีเมื่อเดินเหยียบตะปู เป็ นการกระทาทีเ่ กิดจากการสั่ งงานของสิ่ งใด
้
ก. เซรีบรัม
ข. ไขสั นหลัง
ค. กล้ามเนือขา ้
ง. เซรีบรัมและไขสั นหลัง
5. ข้ อใดคือไขสั นหลัง
ก. กระดูกสั นหลังบริเวณคอข้ อแรกถึงกระดูกสั นหลังบริเวณเอวข้ อที่ 2
ข. กระดูกสั นหลังบริเวณคอข้ อที่ 2 ถึงกระดูกสั นหลังบริเวณเอวข้ อแรก
ค. กระดูกสั นหลังบริเวณคอข้ อที่ 2 ถึงกระดูกสั นหลังบริเวณเอวข้ อที่ 2
ง. กระดูกสั นหลังบริเวณคอข้ อแรกถึงกระดูกสั นหลังบริเวณเอวข้ อแรก

8. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 4 ระบบประสาท 28
บัตรเฉลยศูนย์ที่ 3
โครงสร้ างและหน้ าที่ไขสันหลัง
1. ง
2. ง
3. ค
4. ข
5. ก
ไปศึกษาศู นย์ การเรียนอืนต่ อไป หมุนเวียน
่
ให้ ครบ 4 ศู นย์ การเรียนนะครับ