1. กายวิภ าคศาสตร์แ ละสรีร วิท ยา
ระบบประสาท (Nervous System)
by Aj Angkana Sillaparattanaporn

2. วัต ถุป ระสงค์
• 1.บอกความหมาย และการทำาหน้าที่
ของระบบประสาท ต่อการทำางานใน
ร่างกายได้
• 2.บอกการจำาแนกชนิดของระบบ
ประสาทตามลักษณะต่างๆได้
• 3.บอกกลไกการทำางานของระบบ
ประสาทส่วนกลางได้
• 4.บอกกลไกการทำางานของระบบ

3. คำา ศัพ ท์ท ี่ค วรทราบ
• Nervous System =ระบบ
ประสาท • Nerve impulse =กระแส
• CNS=ระบบประสาทส่วน ประสาท
กลาง • Brain stem=ก้านสมอง
• PNS = ระบบประสาทส่วน • Cerebrum=สมองใหญ่
ปลาย
• Cerebellum=สมองเล็ก
• ANS = ระบบประสาท
อัตโนมัติ • Sensory nerve=เส้น
ประสาทรับความรู้สึก
• Brain =สมอง
• Spinal =ไขสันหลัง • Motor nerve = เส้น
ประสาทสั่งการ
• Neuron= เซลล์ประสาท

4. ระบบประสาท(Nervous System)
• มีก ารทำา งานคล้า ยกับ ระบบสาย
โทรศัพ ท์ท ี่ม ีท ง หน่ว ยศูน ย์ก ลาง
ั้
(สมองและไขสัน หลัง )ในการสั่ง
งาน หน่ว ยที่ช ่ว ยทำา หน้า ที่
ประสานงาน(เซลล์
ประสาท)และหน่ว ยทีเ ป็น ่
สายส่ง สัญ ญาณ (สัญ ญาณ
ประสาท) ไปยัง ทีต ่า งๆ
่
• นอกจากนี้ย ัง ทำา หน้า ที่ใ นการ

5. ยกตัว อย่า ง
• การได้ยน เมือมีเสียง หูเรามีส่วนที่รับคลื่น
ิ ่
เสียง แล้วจะมีการถ่ายทอดสัญญาณความ
รู้สกนี้ไปยังสมอง แปลว่าเป็นเสียงอะไร
ึ
ทำาให้เราตัดสินใจได้ว่าเป็นอันตรายหรือ
ไม่ และร่างกายควรมีพฤติกรรมตอบสนอง
อย่างไร
• การมองเห็น เมื่อตาที่เป็นหน่วยรับความ
รู้สกต่อพลังงานแสงและทำาการเปลี่ยน
ึ
พลังงานแสงเป็นพลังงานไฟฟ้า แล้วส่งต่อ
ไปตามเส้นประสาทตาเพื่อไปสู่สมอง สมอง

6. Nervous System
• ความ
-เป็นระบบทีควบคุมการ
หมาย
่
ตอบสนอง
ต่อสิงเร้าจากภายนอก
่
- ร่างกาย เกี่ยวข้องใน
เป็นระบบที่
การรับความรู้สกจาก
ึ
บริเวณส่วนต่างๆของ
ร่างกายและส่งคำาสังให้
่
-ทำางานร่วมกับระบบ
กล้ามเนื้อทำางาน

7. ระบบประสาท(Nervous System)
• มีท ั้ง ส่ว นที่ร ับ สัญ ญาณจาก
ภายนอก เพือ รับ รู้ก าร
่
เปลี่ย นแปลง ของสภาพ
แวดล้อ ม เรีย กว่า หน่ว ยรับ
ความรู้ส ึก สัญ ญาณ
ประสาทของหน่ว ยเหล่า นี้
เรีย กว่า สัญ ญาณความ
รู้ส ึก ซึ่ง จะถูก ส่ง ไปที่ร ะบบ
ประสาทกลางเพื่อ แปลและ
ปรับ ให้ถ ูก ต้อ ง จากนั้น

8. อวัยวะรับความรู้สึก
ไขสันหลัง างานของระบบประสาทมอง
การทำ ส
เส้น
ประสาท

9. การทำา งานของระบบประสาท
• ต้องอาศัยเซลล์ประสาท(Nerve
cell or Neuron) ซึ่งประกอบด้วย
ส่วนของตัวเซลล์ประสาท (cell
body) และกระบวนการของเซลล์
ประสาท (cell process)
-Dendrite เซลล์ทนำาความรู้สึก
ี่
เข้า
- Axon เซลล์ทนำาความรู้สึกออก
ี่

10. เซลล์ป ระสาท

11. ตัวอย่างการทำางานของระบบประสาท

12. หน้า ที่ข องระบบประสาท
• ควบคุมหน้าที่ของส่วนต่างๆ ของร่างกาย
ให้ปฏิบัติและประสานงานกัน
• ควบคุมความคิดและพฤติกรรมของ
ร่างกาย
• ควบคุมหน้าที่ของอวัยวะภายในร่างกาย
ให้ดำาเนินไปอย่างปกติ
• มีหน้าทีในการรับความรู้สกจากภายนอก
่ ึ
และสามารถปรับร่างกายให้ตอบสนองต่อ
สิงเร้าเหล่านั้นได้
่
• มีหน้าทีเกี่ยวกับความรู้สึกเฉพาะ เช่น
่

13. การจำา แนกตามชนิด ของ
เนื้อ เยือ ประสาท (Nervous tissue)
่
• Gray matter ประกอบด้วยตัวเซลล์
Cell body พบทีสวนนอกของสมอง
่ ่
แกนของไขสันหลัง ใน Nucleus
และ Ganglia
• White matter ส่วนของ
เนือเยื่อประสาทสีขาว ได้แก่ ใย
้
ประสาท (Nerve fibre) ทีมี
่
เปลือกหุ้ม(Myelin sheath)

14. การจำา แนกชนิด ของระบบประสาท
• การจำา แนกตามหน้า ที่ข องเซลล์
ประสาท (Neuron)
Sensory neuron
Motor neuron
Association neuron

15. การจำา แนกตามลัก ษณะของระบบ
ประสาท (Nervous system)
•ระบบประสาทส่วน
กลาง(Central Nervous นหลัง
สมอง ไขสั
System or CNS)
•ระบบประสาทส่วน เส้นประสาทสมอง
และไขสันหลัง
ปลาย(Peropheral Nervous
System or PNS) ซิมพาเธติค
•ระบบประสาท พาราซิมพาเธติค
อัตโนมัติ(Autonomic

18. • ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS)
• สมอง (Brain)
เป็น ศูน ย์ค วบคุม การทำา งานของ
อวัย วะต่า งๆทั่ว ร่า งกาย การ
เคลื่อ นไหว ความนึก คิด อารมณ์
ตลอดจนพฤติก รรมต่า งๆ
• ไขสันหลัง (Spinal cord)
เป็น ส่ว นต่อ จากก้า นสมองลงมา
ไขสัน หลัง เป็น ทางผ่า นของเส้น
ประสาทนำา คำา สัง และเส้น ประสาท
่

19. พื้น ที่ข องสมอง ไหว
ทำาหน้าที่ด้านความทรง
จำา ความฉลาด
ส่ว นประกอบ
สมองส่ว น บ เป็นศูนย์รับความ
พริ ของสมอง
หน้า รู้สึกในการมองเห็น
การได้ยน การได้กลิ่น
ิ Cerebrum
(Forebrain) รับรส
Cerebellum
Brain าที่
ทำาหน้
ทำาหน้าที่ ควบคุมและ
เกียวกับการ
่ ประสานงาน Brain stem
มองเห็น การ สมองส่วว
ในการทรงตั น
สมองส่และ
ได้ยินว น ควบคุม
การสัมผัส ท้าประสาท
ย Meninges
กลาง อัตโนมัติ
(Hindbrain)
(Midbrain) Spinal fluid

20. ส่ว นประกอบของสมอง

21. ส่ว นประกอบของสมอง การทำา
หน้า ที่ส ่ว นต่า งๆของสมอง

22. • สมองใหญ่
(Cerebrum)
เป็น สมองส่ว นที่
มีก ารเจริญ และ
ปกคลุม ส่ว น
อื่น ๆมากที่ส ด มี
ุ
ทำา หน้า ที่เ กี่ย วกับ ทั้ง ส่ว นที่เ ป็น
ความจำา ความคิด เปลือ ก
ความรูส ึก จากส่ว น
้ สมอง(Cortex)
ต่า งๆ ของร่า งกาย และกลุ่ม เซลล์
การเห็น การ ประสาท Basal

24. Frontal Lobe
การทำาหน้าที่ของสมองแบ่งตามLobe
ความคิด ความจำา
การเคลื่อนไหว การ
พูด
Parietal Lobe
การรู้สึกตัว การ
เขียน
Frontal Lobe
Temporal Lobe
การได้กลิ่น การ
ได้ยน
ิ
การเข้าใจคำาพูด
ภาษา

26. ก้านสมอง (Brain stem)
ควบคุมการทำางานของระบบ
ประสาทอัตโนมัติ แบ่งออกเป็น
3 ส่วน
Medulla ทำาหน้าที่ ควบคุม
เกี่ยวกับ
การหายใจ การเต้นของ
หัวใจ ความดันเลือด
การทำางานของทางเดินอาหาร
Pons ทำาหน้าที่ควบคุมการ
เคลื่อนไหว

27. สมองน้อ ย(Cerebellum)
• ทำำ หน้ำ ที่ใ นกำรควบคุม กำร
เคลื่อ นไหว โดยช่ว ยให้ก ล้ำ มเนื้อ
ทำำ งำนประสำนกัน ได้ด ี โดยเฉพำะ

28. แสดงส่ว นของเยื่อ หุ้ม สมอง
(Meninges)
White matter

29. ไขสัน หลัง (Spinal
cord)
•

30. ไขสัน หลัง (Spinal cord)
• เมื่อ ตัด ตำม
ขวำง จะเห็น
เนื้อ ประสำทสี
เทำ(gray
matter)เป็น
รูป ตัว H และมี
เส้น ประสำท
ทอดอยู่ ส่ว น
เนื้อ ประสำทสี
ขำว (white

31. ไขสัน หลัง (Spinal cord)
• ต่อจำกเมดุลลำ
ออบลองกำตำ มำ
ตำมโพรงกระดูก
ไขสันหลังทั้ง 26
ข้อ ไขสันหลังเป็น
ทำงผ่ำนของเส้น
ประสำทรับควำม
รู้สกจำกผิวหนัง
ึ
ไปยังสมอง และ
ประสำทนำำคำำสัง่

32. ไขสัน หลัง (Spinal cord)
• หำกไขสันหลังมีกำรบำดเจ็บและถูก
ตัดขำด เช่นจำกอุบตเหตุรถยนต์
ั ิ
อำจมีผลให้กระแสประสำทส่งข้ำม
รอยขำดไมได้ ทำำให้ส่วนของ
ร่ำงกำยทีอยู่ตำ่ำกว่ำรอยขำดเป็น
่
อัมพำตและรับควำมรู้สึกต่ำงๆไม่ได้

33. ไขสัน หลัง (Spinal cord)

35. หน้ำ ทีข องไขสัน หลัง
่
• ส่ง กระแสประสำทไปสู่ส มองเพื่อ
ตีค วำมและสัง กำร และในขณะ
่
เดีย วกัน ก็ร ับ คำำ สัง จำกสมองไปยัง
่
อวัย วะต่ำ งๆ
• เป็น ศูน ย์ก ลำงของปฏิก ิร ิย ำสะท้อ น
กลับ ของลำำ ตัว และแขน ขำ เช่น
ปฏิก ิร ิย ำเพือ ป้อ งกัน ควำมเจ็บ ปวด
่
และหลีก เลี่ย งอัน ตรำย
• ควบคุม กำรเจริญ เติบ โตของอวัย วะ

36. ปฏิก ิร ิย ำสะท้อ นกลับ (Reflex
action)
• เป็น กำรตอบสนองต่อ สิ่ง เร้ำ ที่ม ำ
กระตุ้น โดยอัต โนมัต ิ ในช่ว งระยะ
เวลำสั้น ๆ โดยเป็น กำรสัง กำรของ
่
ไขสัน หลัง โดยไม่ผ ่ำ นสมอง เช่น
กำรชัก มือ หนีเ มื่อ ตะปูต ำำ กำรกระ
ตุก ของขำเมื่อ ถูก เคำะเบำๆ กำร
จำม เป็น ต้น

37. ปฏิก ิร ิย ำสะท้อ นกลับ (Reflex
action)
กำรกระ
ตุก ขำ
เมื่อ ถูก
เคำะที่
หัว เข่ำ
เบำๆ

38. ระบบประสำทส่ว นปลำยหรือ รอบ
นอก
(Peripheral Nervous System or
ประกอบด้วยเส้นประสำทสมอง
PNS) คู่และเส้นประสำทไขสันหลัง 31
12
คู่ เส้นประสำทเหล่ำนี้ มีกำรแตก
แขนงออกไปเลียงทุกส่วนของ
้
ร่ำงกำย ประกอบด้วยเส้นประสำท
นำำควำมรู้สึกเข้ำ และเส้นประสำทที่
นำำคำำสังออก จำกสมองและ
่
ไขสันหลัง

39. เส้นประสำทสมองและไขสันหลัง

40. เส้น ประสาทไขสัน หลั้ยงบริเวณกระ
เลี ง
บังลม
• มี ้ยงบริคู่ งอกออก
เลี 31 เวณ
แขน
จากไขสัน หลัง
แต่ล ะข้อ เส้น
ประสาท
ไขสัน หลัง จะมี
การรวมตัยวะ
เลี้ยงอวั ว ของ
เส้นสืประสาทจาก
บพันธุ์และขา
ส่ว นต่า งๆ ทำา ให้
เลี้ยงบริเวณ
เกิด เป็นก้นและ
Coccygeal plexus
ตาข่า ย(Plexus)
ก้นกบ

41. • เส้น ประสาทไขสัน หลัง แต่ล ะเส้น ประกอบ
ด้ว ยรากบน(Dorsal root) เป็น กิ่ง ประสาท
รับ ความรู้ส ก และรากล่า ง (Ventral root)
ึ

42. ความแตกต่า งของปฏิก ิร ิย า
reflex • หน่ว ยรับ ความ
รู้ส ก สัม ผัส กับ สิ่ง
ึ
เร้า จะส่ง ผ่า น
กระแสความรู้ส ก ึ
เข้า สูไ ขสัน หลัง
่
ผ่า นเซลล์
ประสานงานที่
ไขสัน หลัง แล้ว
จึง ผ่า นไปยัง
เซลล์ป ระสาทสัง ่
การ ทำา ให้ก ระตุก
ขาหนี ในขณะ
เดีย วกัน กระแส

43. ระบบประสาทอัต โนมัต ิ (Autonomic
Nervous System or ANS)
• มีค วามสำา คัญ ต่อ การควบคุม
ร่า งกายให้อ ยู่ใ นภาวะสมดุล
( Homeostasis ) โดยทำา งาน
ร่ว มกับ ระบบต่อ มไร้ท อ และทำา
่
หน้า ที่ใ นระดับ ไม่ร ู้ส ึก ตัว (ตื่น
เต้น ตกใจ) ระบบประสาท
อัต โนมัต ิจ ะถูก ควบคุม โดยก้า น
สมอง ประสาทอัต โนมัต ิแ บ่ง
เป็น 2 ระบบ และแต่ล ะระบบ

44. ระบบประสาทอัต โนมัต ิ ANS
• Sympathetic System จะทำา หน้า ที่เ กี่ย ว
กับ การเตรีย มความพร้อ มสำา หรับ
สถานการณ์ท ี่เ ป็น อัน ตรายหรือ มี
ความเครีย ด สารสือ ประสาทได้แ ก่
่
Norepinephrine
• Parasympathetic System เป็น ระบบที่
ทำา งานในสถานการณ์ท ี่ร ่า งกาย
ไม่ม ค วามเครีย ด ช่ว ยทำา ให้อ วัย วะ
ี
ต่า งๆทำา งานอย่า งปกติเ ป็น การ
สะสมพลัง งาน สารสื่อ ประสาท

45. ระบบประสาทอัต โนมัต ิ ANS

46. การทำางานของระบบประสาทอัต โนมัต ิ ANS
• การทำา งานของระบบประสาท
อัต โนมัต ิ ประกอบด้ว ย หน่ว ย
รับ ความรู้ส ึก ซึ่ง อาจจะอยู่ท ี่
อวัย วะภายในหรือ ผิว หนัง ก็ไ ด้
โดยเซลล์ป ระสาทรับ ความรู้ส ึก
จะรับ กระแสประสาทผ่า นราก
หลัง ของเส้น ประสาทไขสัน หลัง
(dorsal root) เข้า สูไ ขสัน หลัง
่
และจากไขสัน หลัง จะมีเ ซลล์
ประสาทออกไปซิแ นปส์ก ับ
เซลล์ป ระสาทสั่ง การที่ป ม

47. ระบบประสาทอัต โนมัSym T-L
ติ
Parasym Cranio-sacral

48. การทำา งานของระบบซิม พาเธติค
• การทำา งานในระบบนี้ เกี่ย วกับ
ภาวะเครีย ด ตืน เต้น หรือ กลัว
่
จะทำา ให้ม ่า นตาขยาย เหงื่อ อก
มาก อัต ราการเต้น ของหัว ใจ
และความดัน โลหิต สูง หลอดลม
มีก ารขยายเพื่อ ให้อ ากาศเข้า
หรือ ออกจากปอดมากขึ้น
หลอดเลือ ดทีเ ลี้ย งกล้า มเนื้อ
่
ขยายตัว เพือ ให้ก ารไหลเวีย น
่

49. การทำา งานของระบบพาราซิม พาเธ
ติค
การทำา งานในระบบนี้ เกี่ย วกับ
ภาวะปกติห รือ ผ่อ นคลาย เช่น
เมื่อ หายกลัว หรือ เครีย ดแล้ว
สัญ ญาณประสาทจากส่ว นนี้ จะ
ห้า มการบีบ ตัว ของหัว ใจทำา ให้
หัว ใจเต้น ลดลงเข้า สู่ภ าวะปกติ
การหายใจสมำ่า เสมอ

50. • นอกจากนี้ ระบบประสาทอัต โนมัต ิ
ซิม พาเทติก ยัง ควบคุม ผ่า นการ
ทำา งานของต่อ มหมวกไตด้ว ย ซึ่ง
ต่อ มนี้จ ะหลั่ง เอพิเ นฟริน หรือ อะดรี
นาลีน ที่ท ำา ให้ห ัว ใจเต้น เร็ว ขึ้น
ความดัน โลหิต สูง ขึ้น ม่า นตาขยาย
เช่น หากคนเราเกิด ความกลัว มาก
ๆ ระบบขับ ถ่า ยก็จ ะหยุด ทำา งานด้ว ย
เพราะฉะนั้น คนบางคน
จะกลัว จน ปัส สาวะอุจ จาระราด จะ

51. รุปผลของANS ต่ออวัยวะต่างๆ
อวัย วะ Sympath Parasymp
etic athetic
1.รูม ่า นตา ขยาย หดแคบลง
2.ต่อ มนำ้า ลาย ลดการหลั่ง เพิ่ม การหลั่ง
3.ต่อ มนำ้า ตา ลดการหลั่ง เพิ่ม การหลั่ง
4.หัว ใจ เพิ่ม อัต รา ลดอัต ราการ
5.หลอดลม การเต้น เต้น
6.ทางเดิน ขยาย หดตัว
อาหาร ลดการ เพิ่ม การ
7.หูร ูด กระเพาะ เคลื่อ นไหว เคลื่อ นไหว

52. ระบบประสาท
CNS PNS ANS
เส้นประสาทเส้นประสาท
สมอง ไขสันหลัง ซิมพาเธติก พาราซิม
สมอง ไขสันหลัง
สมองใหญ่ ส่วนคอ ภาวะเคลียดกลัว ภาวะผ่อนคล
สมองน้อย ส่วนอก
สรุป
แกนสมอง ส่วนเอว
โครงสร้า ง
ยื่อหุ้มสมอง ส่วนสะโพก ของระบบ
ก้านสมอง ส่วนก้นกบ
ประสาท