1. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท
ศูนย์ การเรียนที่ 4
ระบบประสาทอัตโนวัติ
เหนื่อยหรือยังละน้ องจุก เหลืออีกนิดเดียว
จะจบแล้ว ไปกันต่ อเลยนะ
ยังไหวครับ สบายมาก
ไปต่ อได้ เลย

2. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 29
บัตรคาสั่งศูนย์ ที่ 4
ระบบประสาทอัตโนวัติ
โปรดอ่านบัตรคาสั่งให้ เข้ าใจ แล้วปฏิบัติตามลาดับขั้นตอนด้ วยความตั้งใจ
1. หัวหน้ ากลุ่มแจกบัตรทั้งหมดให้ สมาชิ ก ยกเว้ นบัตรเฉลย
2. หัวหน้ ากลุ่มให้ สมาชิ กอ่ านบัตรคาสั่ ง พร้ อมกับปฏิบัติตามคาสั่ ง
3. สมาชิกศึกษาบัตรเนือหา ใช้ เวลา 15 นาที
้
4. สมาชิกอ่านบัตรคาถาม แล้วตอบคาถามลงในแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ
5. หัวหน้ าอ่านบัตรเฉลย
6. เวลาทากิจกรรม ประมาณ 20 นาที เมื่อปฏิบัติกจกรรมเรียบร้ อยแล้ว
ิ
ขอให้ ทกคนเก็บบัตรทุกใบใส่ ในซองให้ เรี ยบร้ อยและถูกต้ อง
ุ
ยกเว้นแบบบันทึกการปฏิบัติกจกรรม ิ

3. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 30
บัตรเนือหาศูนย์ ที่ 4
้
ระบบประสาทอัตโนวัติ
ระบบประสาทอัตโนวัติควบคุมการทางาน
ของอวัยวะภายในร่ างกายใดบ้ าง
การทางานของระบบประสาทซิมพาเทติกและพาราซิมพาเทติก
ทีมา : http//www. blog.spu.ac.th 402 x 385 - 32k – jpg ( 9 เมษายน 2550 )
่
จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. นักเรียนสามารถบอกประเภทของระบบประสาท อัตโนวัติได้
2. นักเรียนสามารถอธิบายวงจรการทางานของระบบประสาทอัตโนวัติได้

4. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 31
ระบบประสาทอัตโนวัติ ( Autonomic nervous system , ANS ) เป็ นระบบประสาทที่
ทางานนอกอานาจจิตใจ ควบคุมการทางานของอวัยวะภายในต่ อมและกล้ามเนือเรียบ แบ่ งเป็ น 2
้
ระบบย่อยคือ
ระบบประสาทซิมพาเทติก ( sympathetic nervous system ) เป็ นระบบประสาทอัตโน
วัติทมีเซลล์ประสาทนาคาสั่ งตัวที่ 1 ( preganglionic neuron ) อยู่ทไขสั นหลังส่ วนอกและเอว
ี่ ี่
( thoraco-lumbar outflow )
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ( parasympathetic nervous system ) เป็ นระบบ
ประสาท
อัตโนวัติทมีเซลล์ ประสาทนาคาสั่ งตัวที่ 1 อยู่ในสมองและไขสั นหลังส่ วนกระเบนเหน็บ
ี่
( craniosacral outflow )
ลักษณะการทางานของทั้งสองระบบนี้ ทาหน้ าทีคอยถ่ วงดุลซึ่งกันและกัน คือทางานใน
่
ลักษณะตรงข้ ามกันเรียกว่า แอนตาโกนิซึม ( Antagonism )
ภาพแสดงการทางานของระบบประสาทซิมพาเทติกและพาราซิมพาเทติก
ทีมา : http//www. blog.spu.ac.th 402 x 385 - 32k – jpg ( 9 เมษายน 2550 )
่

5. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 32
หน่ วยปฏิบัตงานของระบบประสาทอัตโนวัติ
ิ
หน่ วยปฏิบัติงานของระบบประสาทอัตโนวัติ ได้ แก่ กล้ามเนือเรียบตามอวัยวะภายใน
้
กล้ามเน้ อหัวใจ ต่ อมมีท่อ และต่ อมไร้ ท่อ ซึ่งมักมีระบบประสาทซิมพาเทติกและระบบประสาท
พาราซิมพาเทติกมาควบคุมเสมอ ยกเว้ น อะดรี นัลเมดัลลา ( Adrenal medulla ) และต่ อมเหงื่อ
จะมีระบบประสาทซิมพาเทติกควบคุมเพียงระบบเดียวเท่ านั้น
วงจรการทางานของระบบประสาทอัตโนวัติ
สิ่ งเร้ า หน่ วยรับความรู้ สึก เซลล์ประสาทสั่ งการตัวที่ 1
หน่ วยปฏิบัติงาน เซลล์ประสาทสั่ งการตัวที่ 2
( กล้ามเนือเรียบ กล้ามเนือหัวใน อวัยวะภายใน ต่ อม )
้ ้

6. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 33
ระบบประสาทซิมพาเทติก ( sympathetic nervous system ) เป็ นระบบประสาทอัตโน
วัติทมีเซลล์ประสาทนาคาสั่ งตัวที่ 1 ( preganglionic neuron ) อยู่ทไขสั นหลังส่ วนอกและเอว
ี่ ี่
( thoraco-lumbar outflow ) การทางานเกิดขึนในภาวะทีร่างกายคับขัน ตกใจ ซึ่งมีผลต่ ออวัยวะ
้ ่
ภายในร่ า งกายที่มี อ งค์ ป ระกอบเป็ นกล้ า มเนื้อ เรี ย บและผลต่ อ หั ว ใจที่ มี ก ล้ า มเนื้อ หั ว ใจเป็ น
องค์ ประกอบ
ระบบประสาทซิ มพาเทติกจะมีศูนย์ ควบคุ มอยู่ที่รากล่ างของประสาทไขสั นหลัง เป็ น
ระบบที่กระตุ้นการทางานของอวัยวะต่ าง ๆ มีเส้ นประสาทก่ อนไซแนปส์ ส้ั น เส้ นประสาทหลัง
ไซแนปส์ ยาว มีทพบกันของเส้ นประสาทก่ อนไซแนปส์ และหลังไซแนปส์ อยู่ที่ ปมประสาท
ี่
อัตโนวัติ หรือปมในช่ องท้อง
อวัยวะบางอย่ างทีถูกควบคุมด้ วยระบบประสาทซิมเทติกเพียงอย่ างเดียวได้ แก่ ตับ และ
่
ต่ อมหมวกไต
ภาพแสดงการทางานของระบบประสาทซิมพาเทติกและพาราซิมพาเทติก
ทีมา : http://www.drstandley.com/images/nervous5.bmp 505 x 413 - 206k
่
( 9 เมษายน 2550 )

7. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 34
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก ( parasympathetic nervous system ) เป็ นระบบ
ประสาทอัตโนวัติทมีเซลล์ ประสาทนาคาสั่ งตัวที่ 1 อยู่ในสมองและไขสั นหลังส่ วนกระเบนเหน็บ
ี่
( craniosacral outflow )การทางานของระบบประสาทพาราซิมพาเทติก เป็ นระบบยับยั้ง
การทางาน จะทางานตรงข้ ามกับระบบประสาทซิมพาเทติก เป็ นแบบแอนตาโกนิซึม
โดยทั้งสองระบบมีเส้ นประสาทไปยังอวัยวะภายในทุกแห่ ง เช่ น ประสาทซิมพาเทติก
สร้ างนอร์ อะดรีนาลินไปกระตุ้นการเต้ นของหัวใจ ประสาทพาราซิมพาเทติก จะสร้ าง
อะซิติลโคลินไปมีผลลดอัตรา การเต้ นของหัวใจ ระบบประสาทซิมพาเทติกไปลดอัตรา
การทางานของอวัยวะย่ อยอาหาร แต่ ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกกลับไปเร่ งอัตราการย่อย
เป็ นต้ น
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกจะมีศูนย์ ควบคุมอยู่ทสมองส่ วน เมดัลลา ออบลองกาตา
ี่
และไขสั นหลังส่ วนกระเบนเหน็บ เป็ นระบบที่ยบยั้งการทางานของอวัยวะต่ าง ๆ มีเส้ นประสาท
ั
ก่อนไซแนปส์ ยาว เส้ นประสาทหลังไซแนปส์ ส้ั น มีทพบกันของเส้ นประสาทก่อนไซแนปส์ และ
ี่
หลังไซแนปส์ อยู่ที่ปมอวัยวะภายใน
อวัยวะบางอย่ างทีถูกควบคุมด้ วยระบบประสาทพาราซิมเทติกเพียงอย่ างเดียว
่
ได้ แก่ ถุงนาดี
้
ตารางเปรียบเทียบการทางานของระบบประสาทซิมพาเทติกและพาราซิมพาเทติก
Sympathetic N.S Parasympathetic N.S
1. มีตาแหน่ งออกจากไขสั นหลังระหว่าง 1. มีตาแหน่ งออกจากสมองที่ส่วนท้ ายสุ ด
บริเวณถึงบั้นเอว (medulla oblongata) หรือไขสั นหลังบริเวณ
2. ปมประสาท sympathetic nerve อยู่ใกล้ กระเบนเหน็บ
ศูนย์ สั่งงานทาให้ เส้ นประสาทคาสั่ งทีอยู่หน้ า
่ 2. ปมประสาท parasympathetic nerve อยู่
ปมประสาท(preganglionic fiber) สั้ นกว่า ไกลศูนย์ สั่งการ(อยู่ใกล้ หน่ วยปฏิบัติงาน) หรือ
เส้ นประสาทนาคาสั่ ง ทีอยู่หลังปมประสาท
่ อยู่ภายในหน่ วยภายในหน่ วยปฏิบัตงาน ิ
(postganglionic fiber) 3. ปลายกิง axon จะสร้ างสารเคมีชื่อ
่
3. ปลายกิง axon จะสร้ างสารเคมีชื่อ
่ acetylcholine
noradrenalin

8. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 35
บัตรคาถามศูนย์ ที่ 4
ระบบประสาทอัตโนวัติ
คาชี้แจง ให้ นักเรียนเลือกคาตอบ ทีเ่ ห็นว่าถูกต้ องทีสุดเพียงข้ อเดียว
่
1. ระบบประสาทอัตโนวัติ (autonomic nervous system) มีศูนย์ ประสาทอยู่ทใด
ี่
ก. ปมประสาทอัตโนวัติ
ข. ภายในสมองและไขสั นหลัง
ค. ภายนอกสมองและไขสั นหลัง
ง. บริเวณเดียวกับศูนย์ ประสาท CNS
2. ระบบประสาทอัตโนวัติทาหน้ าทีควบคุมการทางานเกี่ยวกับข้ อใด
่
ก. กล้ามเนือขา ้
ข. กล้ามเนือแขน ้
ค. กล้ามเนือหัวใจ ้
ง. กล้ ามเนือทุกอย่ างในร่ างกาย
้
3. ข้ อใดไม่ ใช่ ผลการทางานโดยระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
ก. หลอดลมคอหดตัว
ข. การขยายของม่ านตา
ค. การเพิมปริมาณการหลังนาลาย
่ ่ ้
ง. เพิมการทางานของกระเพาะอาหาร
่
4. ข้ อใดต่ อไปนีไม่ ใช่ การทางานของระบบประสาทอัตโนวัติ
้
ก. การหลังนาลาย ่ ้
ข. การเต้ นของหัวใจ
ค. การเต้ นราตามจังหวะ
ง. การบีบตัวของกระเพาะอาหาร
5. ข้ อใดไมใช่ ผลการทางานของของระบบประสาทซิมพาเทติก
ก. การขยายม่ านตา
ข. หลอดลมคอหดตัว
ค. การเพิมปริมาณการหลังนาลาย
่ ่ ้
ง. เพิมการทางานของกระเพาะอาหาร
่

9. ชุดการสอนแบบศูนย์การเรี ยนวิชาชีววิทยา ว42141 ชุดที่ 5 การทางานของระบบประสาท 36
บัตรเฉลยศูนย์ที่ 4
ระบบประสาทอัตโนวัติ
1. ข
2. ค
3. ข
4. ค
5. ก
เก่งมากเลย ศึกษาครบทุกศู นย์ การเรียนแล้ว
พีไปแล้วนะ สวัสดีค่ะ
่