Shqipëria mes dy grupeve kundërshtare Nga: prof. Bujamin SALIJA

1. Shqipëria në vitet 1912-1939
Shqipëria mes dy grupeve kundërshtare
Profesor: Bujamin SALIJA
Tetovë, Shkurt - 2017

3. Lufta I Botërore
• Shqipëria u kthye shpejt në një shesh lufte. Serbet, Malazezet dhe
Bullgaret pushtuan veriun. Italianët pushtuan pjesën qendrore. Në jug
Greket, Francezet dhe Italianët kishin ndare zonat e tyre. Serbia dhe Mali i
Zi kapitulluan dhe në vitin 1916 ishte Austro-Hungaria ajo që kishte
shumicën e territoreve shqiptare. Megjithëse e pushtuar nga të gjitha anët
Shqipëria u beri balle pushtuesve dhe nuk mbështeti asnjërin bllok
pavarësisht lëshimeve që kishin bere. Në vitin 1918 Lufta I Botërore
përfundoi. Në Konferencën e Paqes Shqipëria u shpall vend humbës dhe
bashkëpunëtor me Bllokun Qendror. Megjithëse lufta kishte përfunduar
Shqipëria ende nuk ishte çliruar plotësisht. Nën presionin e Konferencës së
Paqes trupat greke dhe ato serbe u tërhoqën nga territoret shqiptare. Por
italianët nuk u tërhoqën nga Vlora. Në baze të Marrëveshjes së fshehte të
Londrës Italia do të merrte jugun e Shqipërisë dhe protektorat mbi shtetin
shqiptar. Por në Kongresin e Lushnjës delegatet shqiptare vendosen ti
përzinin italianet nga Vlora. Sulmi u be në Janar të vitit 1920 dhe Vlora u
çlirua.

4. Shqipëria mes dy grupeve kundërshtare
• Periudha 1920-1924 ishte periudhe paqëndrueshmërie për Shqipërinë. Në vitin
1920 u krijua Partia Popullore, e para parti shqiptare në histori. Kjo parti
përfaqësonte rrymën antikonservatore, liberale, përparimtare. Në këtë parti
shquheshin disa figura : Fan Noli, Ahmet Zogu, Luigj Gurakuqi, Bajram Curri etj. Por
Ahmet Zogu mendoi se Shqipëria nuk ishte ende e gatshme për reforma të tilla,
dhe se çështja kombëtare donte një Shqipëri të fortë dhe jo një Shqipëri të dobët
dhe të pastabilizuar. Prandaj ai mendoi ta linte çështjen kombëtare për më vonë
kur rrethanat të ishin të përshtatshme. Por anëtaret e tjerë të partisë nuk
pajtoheshin me këtë mendim prandaj Ahmet Zogu u largua tek partia kundërshtarë
Partia Përparimtare që përfaqësonte familjet e pasura të vendit. Nga 1920 deri
1924 u ndërruan shumë qeveri e kryeministra ku Ahmet Zogu shijoi me shumë
pushtet. Në Qershor 1924 Fan Noli me mbështeteshit e tij udhëhoqi Revolucionin
Demokratik të Qershorit. Noli premtoi se do të bënte Reformën agrare por nuk ia
arriti. Vendi u zhyt në anarki totale. Fuqitë të Mëdha nuk e njohën qeverinë e re.
Vetëm Bashkimi Sovjetik e njohu dhe për një javë mes dy vendeve pati
marrëdhënie diplomatike. Ahmet Zogu ndodhej në Jugosllavi dhe që aty përgatiti
planin e rikthimit në pushtet. Nga fundi i vitit 1924 Ahmet Zogu udhëhoqi
kunderrevolucionin dhe u rikthye në pushtet. Është e vërtete se Zogu u ndihmua
nga jugosllavet por ndihma e tyre ishte shumë e vogël dhe papërfillshme.

5. Mbretëria Shqiptare. Fundi i epokës 1912-1939
• Në vitin 1928 Ahmet Zogu u shpall nga parlamenti Zog I, Mbret i Shqiptareve,
Skënderbeu III. Ai ndryshoi mbiemrin nga Zogolli në Zogu. Nëna e tij Sadije Toptani
u shpall Nëna Mbretëreshe, kurse familjaret e tjerë morën titujt Princër dhe
Princesha. Mbretëria u shpall mbretëri kushtetuese, parlamentare dhe e
trashëgueshme. Në këtë mënyre u formua e para familje mbretërore shqiptare.
• Parlamenti i dha atij shumë çifligje dhe para por ai i ktheu serish pjesën më të
madhe. Ndërkohë gjatë kësaj periudhë u forcuan marrëdhëniet me Italinë, e cila
po behej gjithnjë e më e fuqishme në Shqipëri. Për një moment marrëdhëniet mes
dy vendeve u tensionuan sa gati arritën në ndërhyrje ushtarake. Vetëm ndërhyrja e
Anglisë e shpëtoi Shqipërinë nga një pushtim. Ndërkohë pas përmirësimit të
marrëdhënieve Ahmet Zogu filloi të mendoje për një trashëgimtar. Ai ishte i fejuar
me vajzën e Shefqet Verlacit por e prishi fejesën. Kjo bëri që Verlaci të bëhej një
armik i Zogut. Duke qenë se ishte nën shënjestër të vazhdueshme Zogu i rralloi
daljet në publik. Me 26 Prill 1938 Ahmet Zogu u martua me konteshën Geraldinë e
cila u be Mbretëresha e Shqiptareve. Nje vit më vonë çiftit mbretëror iu lindi djali
Leka Zogu i cili ishte trashëgimtari i fronit. Tre ditë më vonë më 7 prill 1939
Shqipëria u pushtua nga Italia Fashiste dhe Ahmet Zogu së bashku me familjen e tij
u larguan nga vendi.