More Related Content
Similar to Б.Бүрэнжаргал Б.Тулга - Улаанбаатар хотын дулааны шинэ эх үүсвэрийн оновчлолтыг тодорхойлох
Similar to Б.Бүрэнжаргал Б.Тулга - Улаанбаатар хотын дулааны шинэ эх үүсвэрийн оновчлолтыг тодорхойлох (20)
Б.Бүрэнжаргал Б.Тулга - Улаанбаатар хотын дулааны шинэ эх үүсвэрийн оновчлолтыг тодорхойлох
- 1. Улаанбаатар хотын дулааны шинэ эх үүсвэрийн оновчлолтыг
тодорхойлох
Эрчим Хүчний Инженерийн Сургууль
Менежмент -4
Эрчим х үчний
Б .Бүрэнжаргал -burnee_0102@yahoo.com
Б .Тулга -tulgaaa12@yahoo.com
Оршил
Улаанбаатар
хотын
дулааны
шинэ
эх
үүсвэрийн
оновчлолыг
тодорхойлох илтгэлийн зорилго нь :
1. Улаанбаатар
хотод
ажиллаж
буй
эрчмийн
эх
үүсвэр үүдийн одоогийн байдалд үнэлгээ , д үгнэлт өг өх
2. Эрчмийн
хэрэглээний
ирээд үйн
чиг
хандлагыг
тодорхойлох
3. Цаашид
өсөн
хангахад
нэмэгдэж
зориулагдах
байгаа
эрчмийн
эрчмийн шинэ эх
хэрэглээ г
үүсвэр үүдийн
хувилбарын сонголт хийх , үнэлгээ өг өх
Сүүлийн жилүүдэд Монгол улсын эрчмийн хэрэглээ
нэмэгдэх
болсон
х өгжилтэй
нь
холбоотой
хэрэглээ , үйлдвэрлэл
шаардлага
орны
юм.
хоёр
тавигддаг .
үйлдвэрлэлийг
судалгаа
улс
эдийн
байх
Хэрэглээ
өсөн
нэмэгд үүлэх , н өөц
х үчин
хийж, үнэлгээ
дүгнэлт
өс өн
засаг , дэд
бүтцийн
салбарын
хувьд
Эрчмийн
тэнцэж
ихээхэн
ёстой
гэсэн
нэмэгдэх
чадал
өг өх хэрэгцээ
чухал
болсон
байгаа
нь
эсэхэд
байгаа г
харуулж
өсөн
нэмэгдэж
байна .
УБ
хотын
барилгажилт
өндөр
хурдтайгаар
байгаатай холбоотойгоор дулааны хэрэглээ ихээр өс өн нэмэгдэх
болсон .
Жилд
дундажаар
т өвлөрс өн
дулаан
хангамжинд
холбогдох болсон ААНБ-ын тоо 13 % -аар нэмэгдэх болсон байна .
Дулааны хэрэглээний
ачааллаар
энэх үү өсөлт
хязгаарлагдах г үй
нь
бөг өөд
дан
ганц
Монгол
дулаацуулгын
улсын
Засгийн
газраас баримталж байгаа Аж үйлдвэрийг х өгж үүлэх х өт өлбөр нь
- 2. үйлдвэрлэлийн
магадлалтай
(
технологийн
байгаа
)
уурын
юм. Улаанбаатар
ачааллыг
хотод
одоо
нэмэгд үүлэх
ажиллаж буй
станцуудын техникийн боломж, х үчин чадлын нөөцийн судалгаа г
хийж, эрчмийн хэрэглээний өсөлтийн прогнозыг гаргасны үр дүнд
эх үүсвэрийн хувилбаруудыг боловсруулах хэрэг т эй байгаа юм.
Хураангуй
УБ хотын дулааны хэрэглээ , ТБЭС-ийн цахилгааны хэрэглээ зэрэг
нь с үүлийн жилүүдэд улс орны эдийн засгийн х өгжил , х үн амын
өсөлт
зэрэг т эй
холбоотойгоор
ихээхэн
болно . Энэх үү хэрэглээний
өс өлтийг
тулгамдсан
байгаа
асуудал
болж
өсөн
нэмэгдэж
хангах
бөг өөд
үүсвэрээр , хэдэн оноос хангаж эхлэх вэ ?
байгаа
нь нэн тэрг үүний
га гцх үү
ямар
эх
Гэдгийг тодорхойлох
нь уг ажлын зорилго болно . УБ хотын дулааны ачааллын жилийн
үргэлжлэлийн графикийг
байгуулж үзэхэд
оргил
ачаалал нь 12
сараас 2 сарын хооронд болдог бөг өөд судалгааны ажлын х үрээнд
станцуудын х үчин чадлын дутагдал нь з өвх өн оргил ачааллын үед
бий болж байгаа г тогтоосон . Тийм учраас шинэ эх үүсвэр нь энэ
оргил
ачааллыг
хаах
зориулалттай
байх
ёстой .
дулааны ачаалал , ТБЭХС-ийн цахилгааны өсөлтийн
үзсэний
эцэст
болно .Уг
эх
Гкал / ц
шинэ эх
үүсвэр
байх
үүсвэрийн
нь
ёстойг
х үчин
дулааны х үчин
тодорхойлсон .
чадлыг
Тус
таацыг
хийж
тодорхойлсон
чадлын хувьд
Эх
хотын
үүсвэрийн
450-550
хувилбар
боловсруулахдаа дараахи хоёр т өрлийн хувилбарыг дэвшүүлсэн :
1. Дулаан,
цахилгааны
үйлдвэрлэлийг
т өвлөрүүлэх .
Дулаанжуулалтын өгл өг өөсөө 595 Гкал /ц- ын дулаан т үгээх
х үчин чадалтай 400 МВт-ийн ДЦТ барих
2.
Дулаан,
Гкал /ц- ийн
цахилгааны
х үчин
үйлдвэрлэлийг
чадалтай
ус
салгах .
халаагуурын
дулааны станц барих . Цахилгааны хэрэглээ г
зуух
450-550
бүхий
хангахын тулд
дор дурдсан арга хэмжээг авч хэрэгж үүлнэ. Үүнд:
- 3. -УБ хотод 100-120 МВт-ын х үчин чадалтай УХЦС барих
-Эрдэнэтийн
ДЦТ-ийн х үчин чадлыг 2 дахин нэмэгд үүлэх
-УБЭ ын Дулааны станцыг
Ү-
ДЦТ болгох
зэрэг
болно .
Дээрхи хоёр хувилбарыг харьцуулж авч үзсэний эцэст 2-р хувилбарыг
дор дурдсан шалтгааны улмаас сонгож авсан болно . Үүнд:
1. Системийн үр ашгийг сайжруулна . Цахилгааны ачааллын графикийг
зохицуулахад хялбар болно
2. Хөрөнг ө оруулалт
3. Системд
зэрэгцээ
харьцангуй
ажиллаж
бага
буй
бусад
станцуудын
ТЭЗҮ-үүдийг
дээшлүүлнэ
4. Ашиглалтын зардлуудыг хэмнэнэ
5. Системийн
бүтэц
сайжирна .
Ингэснээр
цахилгааны
импорт ,
экспортын хэмжээ буурна
Түлхүүр үг с :
Дулаан
цахилгааны
(ТБЭС),
Ус
дулааны
ачааллын
эрчмийн
системийн
т өв
халаагуурын
(ДЦТ),Төвийн
зуух
график ,
бүхий
дулааны
цахилгааны
бүсийн
дулааны
хэрэглээ ,
хэрэглээ ,
эрчмийн
станц ,
систем
УБ
Төвийн
цахилгааны
хотын
бүсийн
ачааллын
график , Т ба ПТ маягийн турбин , Ус хуримтлуурын цахилгаан станц
(УХЦС
)
,
системийн
эх
үүсвэр үүдийн
бүтэц ,
нэгжийн
х өрөнг ө
оруулалт
Улаанбаатар хотын дулааны шинэ эх үүсвэрийн оновчлолыг
тодорхойлох
Одоо
УБ
судалгаа :
хотод
ажиллаж
буй
станцуудын
техникийн
боломжийн
- 4. Зуухны
төрөл,чадал Турбины
(т/ц)
отборын
дулааны
чадал
(Гкал/ц)
Хотын
Эх
Суурилагд
Суурилагдс
сүлжээ
үүсвэ Зуухны
сан хүчин Турбины
ан
нд
р
чадал
чадал
төрөл
2хБКЗ-7539
ДЦТ-2
төрөл
220
2хТС-35-39
7хЕ-220ДЦТ-3
140
7хБКЗ-75-
1990
ПТ-12-35
Р-4-35
К-6-35
4хПТ-12-
өгөх
4.2
31.8
552
34
518
1107
62
1045
90
3хТ-100-
8хЕ-420-
ДХ
36.1
35
4хПТ-25-
39
ДЦТ-4
хүчин
130
3хПТ-80-
140
3360
130
100.
5570
Бүгд
1695.1
Техникийн
боломжийн
судалгаа
хийхдээ
юуны
2
1595
т үрүүнд
одоо
ажиллаж байгаа ДЦТ -үүдийн ашиглалт болон хотын өсөн нэмэгдэж
байгаа
талаар
дулааны
хэрэгцээ г
судалгаа
боловсруула гдсан
хийх
хангаж
чадах
шаардлагатай
нөөц
х үчин
билээ .
чадлын
2002
онд
Эрчим Хүчний мастер т өлөвлөг өөнд дурдахдаа
ДЦТ-үүдийн дулааны боломжит дээд чадлыг
1524 МВт буюу 1310
Гкал / ц гэж үзсэн нь нийт суурилагдсан х үчин чадлын 82 % -г
эзэлж байгаа юм. Жилийн жилд ДЦТ-үүдийн үндсэн тоноглол болох
зууханд
техникийн
шинэчлэл нилээд эрчимтэй
хийсний
үр дүнд
тэдгээрийн хотын с үлжээнд өг өх боломжит чадал нэмэгдэж 2006
оны байдлаар
нэмж 300 ГКал /ц
чадал
болоод байна . УБ хотын дулааны эх
нэмж өг өх
бололцоотой
үүсвэр үүдийн чадлын 2006
оны нөөцийг дор х үснэг тэнд үз үүлэв :
Хотын ДЦТ-үүдийн дулааны х үчин чадлын нөөцийн судалгаа :
- 6. УБ хотын дулааны ачааллын жилийн үргэлжлэлийн график :2008 оны
байдлаар
УБ хотод
шаардлагатай
байгаа
дулааны эх
үүсвэр
нь дулааны
ачааллын оргил хэсгийн ачааллыг хаах зориулалттай байх ёстой
юм.Өөрөөр хэлбэл 12-с 2 сарын дулааны ачааллыг хаана гэсэн
үг .
Энэх үү
ачааллын
графикийн
хэлбэр
нь
цаашид
ч
гэсэн
хадгалагдаж байх өндөр магадлалтай .
Улаанбаатар хотын дулааны өсөлтийн прогноз :
Дулааны
тэгшитгэлий г
хэлбэртэй :
ачааллын
ашигласан
өсөлтийн
болно .
прогнозыг
Энэх үү
хийхдээ
тэгшитгэл
Трендийн
нь
дараах
- 8. Жил
1996
он
1997
он
1998
он
1999
он
2000
он
2001
он
2002
он
2003
он
2004
он
2005
он
2006
он
2007
он
2008
он
2009
он
2010
он
2011
он
2012
он
2013
он
2014
он
2015
он
2016
он
2017
он
2018
он
2019
он
2020
он
Түгээсэн
цахилгаан
сая.кВтц
Өсөлт
хувь %
Дундаж
өсөлт %
1912
3,294979
4,154518
1975
1,417722
2003
7,488767
2153
3,483511
2228
2,064632
2274
4,441513
2375
2,273684
2429
6,422396
2585
5,145068
2718
4,19426
2832
5,473164
2987
3111,0954
3240,3465
3374,9672
3515,1808
3661,2197
3813,3257
3971,751
4136,7581
4308,6204
4487,6228
4674,0619
4868,2467
5070,4988
- 9. 1990 оноос 1996 он х үртэл цахилгааны хэрэглээ жил тутам
3
%-10 %-иар буурч байсан бол 1996 оноос эхлэн жил дараалан өсч
эхэлсэн бөг өөд дундажаар 4,15 %-иар өсөх болсон байна .
Цахилгааны өсөлтийн таацыг хийхдээ дундаж өс өлтийн хувь
хадгалагдана гэж үзсэн болно. 1996 оноос хойш эдийн засгийн
өсөлтийг
даган
өсч ирсэн
бөг өөд энэ байдал ч цаашид
хадгалагдах юм.Цахилгааны хэрэглээний таац
хийхдээ х өгжлийн
олон т үвшинд авч үзэх нь бодит байдалд илүү ойр байдаг .
Эх үүсвэрийн хувилбарууд :
Дээрхи өсөн нэмэгдэж буй хэрэглээн үүдийг хангах эх үүсвэрийн
т өрлийг боловсруулах нь энэ ажлын нэн тэрг үүний зорилго юм.
Зорилгыг биелүүлэхийн тулд доорхи хувилбаруудыг дэвшүүлж
байна . Үүнд:
1.Дулаан , цахилгааны
үйлдвэрлэлийг т өвлөрүүлэх :
400МВт-н цахилгаан
чадал бүхий Т болон ПТ маягийн
турбинтай , дулааны х үчин чадал нь 595Гкал /ц байх юм.
Энэх үү дулааны х үчин чадал нь УБ хотын дулааны хэрэглээ г
2020 х үртэл хангаж чадахуйц байгаа юм.
2.Дулаан , цахилгааны үйлдвэрлэлийг
буюу тус тусд нь хангах :
өөр өөр эх үүсвэрээр
- 10. 1.1 Дулааны хэрэглээг
өс өлтийг Ус халаагуурын зуух
бүхий ДС-аар хангах ба энэх үү эх үүсвэрийн х үчин
чадал нь 450 Гкал /ц-550Гкал /ц байх юм.
1.2 Цахилгааны хэрэглээг
хангах
хувилбар :
УБ хотын 100-120МВт-ын х үчин чадалтай УХЦС барих ,
Эрдэнэт
хотын ДЦТ-ийн х үчин чадлыг нэмэгд үүлэх , УБЭҮ-ийн ДС-ийг ДЦТ
болгох , УБ хотын ДЦТ-үүдийн х үчин чадлыг нэмэгд үүлэх
Хувилбаруудын харьцуулалт :
Дулаан,
цахилгааны
үйлдвэрлэлийг
т өвлөрүүлэх
хувилбарыг
хэрэгж үүлсэн тохиолдолд дараах үр дагаварууд гарч ирэх юм:
Хослон үйлдвэрлэл нь өндөр А.Ү.К-тэй ,
дулаан цахилгааны
үйлдвэрлэлийг т өвлөрүүлсэнээр бүтээгдэх үүний өрт өг зардлыг
бууруулдаг сайн талтай . Гэвч одоогийн байдалд үнэлэлт дүгнэлт
өгс өний үндсэн дээр энэх үү т өрлийн эх үүсвэр барихаас
тат галзах хэрэг т эй . Үүнд:
-ТБЭС-ийн эх үүсвэрийн
бүтэц дан ганц ДЦТ-ээс бүрдэж
байгаа . Энэ байдал нь системийн үр ашгийг сайжруулах ,
найдвартай байдлыг нэмэгд үүлэхэд саад болдог
-ДЦТ-нь өрт өг өндөртэй
оруулалт :1300$/ кВт
эх
үүсвэр
юм. Нэгжийн
х өрөнг ө
-Шинэ эх үүсвэрийн зорилго нь дулааны хэрэглээний оргил
хэсгий г хангах тул ДЦТ-н х үчин чадлын ашиглалтыг муутгаж
бүтээгдэх үүний өрт өг зардлыг нэмэгд үүлнэ.
-Системд дахин ижил т өрлийн эх үүсвэр барьсанаар бусад
станцуудын ашиглалтын т үвшинг улам муутгах болно .
400МВт-н х үчин чадалтай
оруулалт шаардагдах юм.
ДЦТ
барихад
520сая $- ын
х өрөнг ө
Дулаан,
цахилгааны
үйлдвэрлэлийг
салгах
хувилбарыг
авч
үзэхэд : Энэ хувилбараар бол дулаан , цахилгааны үйлдвэрлэлийг
салгах юм.
2.1 Дулааны эх үүсвэрийн хувьд Ус халаагуурын зуух бүхий ДС
байна . Энэ хувилбар нь дараах ач холбогдолтой :
-Нэгжийн х өрөнг ө оруулалт багатай . К=110000 $/Гкал /ц.
Нийт шаардагдах х өрөнг ө оруулалт =49,5-60,5 сая $. ДЦТийнх өөс 8.5-10.5 дахин бага
-Бусад эх үүсвэр үүдийн ашиглалтын т үвшинг муутга гдах г үй
- 11. -Дулааны оргил
боломж олгоно
ачааллыг
өрт өг зардал багатайгаар хаах
a.Цахилгааны хэрэглээг
хангах
хувилбарууд :
-УБ хотын
УХЦС барих . Энэх үү эх
үүсвэрийг
барьсанаар
системийн
ачааллын графикийн
нягтрал
нэмэгдэж
улмаар
системийн үр ашиг дээшлэх болно . Системийн эх үүсвэр үүдийн
бүтцийг сайжруулах нь олон боломжийг олгох юм. Тухайлбал :
Системийн хоногийн ачааллын оргил болон бага ачааллын үед
ОХУ-д эскпортлож, импортлодог цахилгааны хэмжээ их хэмжээгээр
багасах болно , Системийн аваарийн үед хэрэглэх зорилгоор ДЦТ4 дээр барьж байдаг нөөцийн хэмжээг багас гаснаар үйлдвэрлэх
цахилгааны хэмжээг 1тэр . кВтц - аар нэмэгд үүлэх боломжтой .
УХЦС-ийн ашиглалтын цаг нь ойролцоогоор 2000 цаг байдаг ба
нийтдээ
системд нэмж 1200 сая . кВтц цахилгаан нийл үүлэх
боломжтой.Тус станцыг барихад нийтдээ 70.2 сая $- н х өрөнг ө
оруулалт шаардлагатай .
- Эрдэнэтийн ДЦТ-ийн х үчин чадлыг нэмэгд үүлэх . Уг станц нь
одоогийн байдлаар суурилагдсан х үчин чадал нь 29 МВт бөг өөд
нэмж ПТ-30-35-ийн нэг турбин нэмж суурилуулсанаар х үчин
чадлыг 2 дахин нэмэгд үүлнэ. Ингэснээр нэмж ойролцоогоор 90
сая. кВтц - ын цахилгаан үйлдвэрлэх боломжтой .Уг турбины зах
зээлийн үнэ нь генераторын хамт 4,4 сая $.
-УБЭ н ДС-ийг ДЦТ болгох . Ингэж өөрчлөхдөө уг станцын х үчин
Үчадлыг 60 МВт-н х үчин чадалтай
ДЦТ-тэй
болгох юм. Өөрөөр
хэлбэл 60 МВт болгоно гэсэн үг . Ингэснээр мөн нэмж 180
сая. кВтц
цахилгаан
үйлдвэрлэх
боломжтой .Нийт
шаардагдах
х өрөнг ө оруулалт 8,8 сая $.
Энэх үү хувилбарыг хэрэгж үүлсэнээр нийтдээ шаардагдах х өрөнг ө
оруулалт нь 143,9 сая $ шаардлагатай бөг өөд нэмж 1520 сая. кВтц
цахилгаан үйлдвэрлэх боломж олгож байна .
Үйлдвэрлэх цахилгаан
сая .кВтц
Дулааны х үчин чадал
Гкал /ц
Хөрөнг ө оруулалт
сая $
1-р хувилбар
1600
2-р хувилбар
1450
595
450-550
520
143,9
- 12. Дулаан , цахилгааны үйлдвэрлэлийг т өвлөрүүлэх хувилбар дээр
авч
үзсэн
ДЦТ-ийн
бүтээгдэх үүний
өөрийн
өрт өг
цахилгаан ,дулааны х үчин чадал
ашиглалтын цагаас хэрхэн
хамааран өөрчлөгд өхийг дор графикаар харуулав : Өөрийн өртгийн
тооцоо хийхдээ физикийн аргыг ашигласан болно .
Цахилгааны өөрийн өрт өг - Ашиглалтын цагийн хоорондын хамаарал :
Дулааны өөрийн өрт өг - Ашиглалтын цагийн хоорондын хамаарал :
Дээрхи 2 графикаас харахад ДЦТ-ийн бүтээ гдэх үүний өөрийн
өрт өг нь суурилагдсан х үчин чадал ашиглалтын цагаас шууд
хамаардаг нь харагдаж байгаа юм. Эндээс дүгнэж үзэхэд уг
хувилбарыг хэрэгж үүлсэн тохиолдолд ашиглалтын цаг доогуур
байх тул бүтээ гдэх үүний өөрийн өрт өг нь ихээхэн өндөр байх
магадлалтай байгаа юм.
Дүг нэл т
УБ хотын дулааны ачааллын жилийн
үргэлжлэлийн
графикт
шинжилгээ хийж үзсэний үр дүнд дулааны эх үүсвэрийн х үчин
чадлын дутагдал нь з өвх өн оргил ачааллын үед бий болж байгаа г
тодорхойлсон бөг өөд энэ оргил ачаалал 12 сараас 2 сарын
- 13. хооронд үргэлжилж байгаа г тогтоов .Дулааны ачааллын өсөлтийн
таацыг хийж 2012-2013 онд дулааны х үчин чадлын дутагдал бий
болохыг тодорхойлсон бөг өөд энэх үү дутагдал
дээр үндэслэн
дулааны шинэ эх үүсвэрийн х үчин чадлыг тодорхойлсон ба 450550 Гкал / ц- н х үчин чадалтай байх юм. Уг
х үчин чадал нь УБ
хотын дулааны хэрэглээ г 2020-2021 он х үртэл
хангаж чадахуйц
байгаа юм.ТБЭС-ийн цахилгааны хэрэглээний өсөлтийн таацыг
тодорхойлж энэх үү хэрэглээг
аль болох системд үр ашигтай ,
х өрөнг ө оруулалт бага байх хувилбаруудыг
боловсруулав .Дээр
боловсруулсан 2 хувилбарыг харьцуулж үзсэний үр дүнд Дулаан ,
цахилгааны үйлдвэрлэлийг салгах хувилбарыг сонгохоор болсон
бөг өөд энэ хувилбар доорхи боломжийг олгох юм.Үүнд:
-Системийн эх үүсвэрийн бүтцийг сайжруулж цахилгааны
ачааллыг зохицуулах боломжийг олгоно . УХЦС нь цахилгааны
үйлдвэрлэгч байхаас гадна цахилгаан хэрэглэ гч болдог нь
ачааллын графикийн нягтралыг сайжруулдаг
Дулаан ,
цахилгааны
үйлдвэрлэлийг
т өвлөрүүлэх
хувилбарыг бодвол илүү өрг өн боломжтой бөг өөд х өрөнг ө
оруулалт харьцангуй бага шаардана .
-Уг хувилбарыг
хэрэгж үүлсэнээр
зэрэгцээ
ажиллаж буй
бусад
сайнаар нөлөөлнө.
ДЦТ-ийг бодвол системд
станцуудын
ашиглалтанд
-УХЦС барьсанаар ДЦТ-4-ийг сонгодог утгаар нь ажиллуулах
боломжийг олгож байгаа юм. Уг т өв дээр нэмж 1тэр . кВтц
цахилгаан үйлдвэрлэх боломжийг олгоно .
-Эрдэнэтийн ДЦТ-ийн х үчин чадлыг 2 дахин нэмэгд үүлэх ,
УБЭҮ-ийн ДС-ийг ДЦТ болгох гэх мэт арга хэмжээн үүд нь
цахилгааны хэрэглээ г хангах бололцоог олгож байгаа юм.
Энэх үү хувилбар
байгаа юм.
нь цогц
бөг өөд ажлын ерөнхий зорилгыг хангаж
ДЦТ-ийн хамгийн үр ашигтай горим нь дулаанжуулалтын горим
байдаг .Шинэ эх үүсвэрийн сонголт нь ДЦТ байсан тохиолдолд уг
станц хамгийн үр ашигг үй горимоор ажиллах болж байгаа юм.
Харин шинэ станцаа үр ашигтай ажиллуулна гэвэл хуучин
УБ
хотын ДЦТ-үүдийг үр ашигг үй горимоор ажиллууах , системийн үр
ашгийг муутгана мөн өрт өг өндөртэй бөг өөд анхны х өрөнг ө
оруулалтаа нөхөх бололцоо тун багатай гэдэ г шалтггааны улмаас
Дулаан,
цахилгааны
үйлдвэрлэлийг
т өвлөрүүлэх
хувилбарыг
сонгоо г үй болно .
- 14. Ашигласан ном , зохиол :
1. С.Батмөнõ
“ Ýðäìèéí á¿òýýëèéí òîâ÷îî “ ÓÁ,2004
2. “ Ýð÷èì õø÷íèé ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä “ , ÝÕÇÃ,
ÓÁ,2006
3. “ ÓÁÄØÑ “ ÒªÕÊ-èéí ÒÝǯ-èéí òàéëàí øèíæèëãýý,ÓÁ,2008
4.http://www.era.energy.mn
5. http://www.google.mn
6. http://www.mfe.gov.mn
7.“ªäðèéí ñîíèí” ,¹283, 2008.10.09-íû äóãààð
