Азийн орнуудад эрчим хүчний институти байгуулах нь

1. Draft Guidelines on Capacity Building for
Эрчим Азийн орнуудын эрчим хүчний үр
ашгийн институци , бүтэц зохион
байгуулалтыг бэхжүүлэх нь
TUEWAS - Эрчим Хүчний Үр Ашиг Ажлын
Бүлгийн Хуралдаан болон Олон Улсын
Бага Хурал
Брахмананд Моханти , Ph.D.
Зөвлөх
Эрчим Хүчний Аюулгүй Байдлын Хороо, Байгаль Орчин ба Хөгжлийн Салбар ,
UN-ESCAP
mohanty@ait.ac.th; mohanty@vsnl.com
13-16 March 2012

2. Азийн Хөгжиж Буй Орнуудын Тулгамдсан
Асуудлууд
ТОГТВОРТОЙ ХӨ ГЖЛИЙН ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД
• Хү н амын ядуу хэсгийн эрчим хү чний наад захын
хэрэгцээг хангах
• Эрчим хү чний хэрэгцээ болон эдийн засгийн ө сө лт/
амьдралын чанараас салангид авч ү зэх
• Нүү рстө рө гч бага/ нүү рстө рө гчгү й эрчим хү чний
хувилбарт шилжих

3. Эрчим Хүчний Хангамжаас Эрчим Хүчний
Үйлчилгээ рүү
Electricity Radiant
Coal Power Plant Lamp Illumination
Grid Energy
100 35 3.0
31 Energy
Service
Primary Transmission End-use
Heat-Power
Energy & Distribution Conversion
Эрчим хү чний анхдагч нийлүү лэлтээс эрчим хү чний ү йлчилгээ хү ртэлх
алдагдал маш их

4. Эцсийн Хэрэглээний Эрчим Хүчний Үр ашиг
• Эцсийн хэрэглэгчийн (хэрэгцээ талд)
• 1kВт-ын хэрэгцээг гаргуулахгүй байх хөрөнгө оруулалт :< 100
USD
• Эрчим хү чний хангамж (нийлүү лэгч талд )
•Генераторын хүчин чадлыг нэг кВт нэмэгдүүлэх хөрөнгө оруулалт
: 1,000 USD
• CFL /ө дрийн чийдэн/ ү йлдвэрлэлийн тоног тө хөө рө мж (Виртуал
цахилгаан станц)
• Үйлдвэрлэл : жилд 3 сая CFL
• Татгалзаж буй хэрэгцээ : 1,350 мВт (10жилийн хугацаанд )
• Хөрөнгө оруулалт : 15-20 сая USD
• Ашиглалтын зардал ???
• Нүү рс ашигладаг дулааны цахилгаан станц
• Үйлдвэрлэл : 1,350 мВт
• Хөрөнгө оруулалт : 1,350 сая USD
• Ашиглалтын зардал: ??? (ихэвчлэн нүүрсний өртөг )

5. Эрчим Хүчний Үр Ашиг : Хялбар Арга
Зам Сонгох
Эрчим хү ч ү йлдвэрлэх янз бү рийн
хувилбарын зардлын тооцоо
Эх сурвалж : Еко-Aзи Байгаль Цаг Уурын Цэвэр Хө гжил
Хө тө лбө р )
US cents/kWh
Source: McKinsey India Cost Curve Model, 2009
5 of 24

6. Эрчим хүчтэй хамааралтай
хүлэмжийн хийг бууруулах
боломжууд
Source: IEA
6 of 24

7. Засгийн газар яагаад эрчим хүчний
үр ашгийн талаар анхаарах ёстой вэ ?
• Эрчим хү чний ү р ашгийн алдаатай цикл
a. Эрчим хүчний үнэ бага
b. Технологи болон ажиллагааны үр ашиггүй байдал
c. Эрчим хүчний үрэлгэн зарцуулалт
“Эрчим хү чний ү рэлгэн байдалд” хэн хариуцлага
хү лээх вэ ?
• Эрчим Хү чний Ү р Ашгийн зө в цикл
a. Эрчим хүчний зөв зохистой үнэ тариф
b. үр ашиг бүхий технологи хэрэглэх
c. Эрчим хүчний ухаалаг хэрэглээ
“Эрчим хү чний ү р ашгийг” хэн хариуцах ёстой вэ ?

8. Эрчим хү чний ү р ашгийг сайжруулхад тулгарч буй
бэрхшээл
• Нийтлэг Бэрхшээл
a. Улс төр/бодлого ба бүтцийн
b. Институци/зохион байгуулалтын
c. Зохицуулалтын
d. Мэдээлэл болон мэдлэг ойлголт муу
e. Хэрэглээний дадал ба зохион байгуулалт
f. Техникийн
g. Зах зээлийн
h. Санхүүгийн
Эрчим хү чний ү р ашгийг сайжруулах Ү ндэсний стратеги
тө лө влө лтийн хэрэгцээ

9. Эрчим хү чний ү р ашгийн Ү ндэсний стратеги
тө лө влө лт

10. Үе шат 1: Ү ндэсний хэтийн тө сөө ллийг /vision/
тодорхойлох

11. Үе шат 1: Ү ндэсний хэтийн тө сөө ллийг /vision/
тодорхойлох (2/2)
• Эрчим хү чний ү р ашгийн алсын харааг /vision/ тодорхойлох
• Алсын харааг эрчим хүчний салбарын болон үндэсний хөгжлийн
зорилтуудтай холбож өгөх
• Эрчим хү чний ү р ашгийн гол хө дө лгө гч хү чийг тодорхойлох
• Дотоодын (эрчим хүчний аюулгүй байдал, эрчимжсэн өрсөлдөөн ,
ажил эрхлэлтийг бий болгох …)
• Гадаадын (байгаль цаг уурт үзүүлэх нөлөөг багасгах, бүсийн
/дэлхий нийтийн байгаль орчны хамгаалалт …)
• SWOT дү н шинжилгээ хийх
• Эрчим хүчний үр ашгийг эрчимжүүлэх арга замыг бий болгохтой
холбогдуулан өөрийн орны нөхцөл байдалд үнэлгээ хийх
• Гол тү ншлэгч талуудыг оролцоог идэвхжүү лэх
• Эрчим хүчний үр ашгит чиглэсэн алсын харааг нэгтгэхэд үндэсний
түвшний шийдвэр гаргагчдын дэмжлэгийг өргөн хэмжээгээр авах

12. Үе шат II: Үндэсний алсын харааг зорилго ,
зорилтуудад тусгах (1/5)

13. Үе Шат II: Үндэсний Алсын Харааг Зорилго ,
Зорилтуудад тусгах (2/5)
Эрчим хүчний зарцуулалтын
түвшин , GJ/USD Тэргүү н Зорилт 2: Тэргүү н Зорилт 1:
Эрчим хүчний Эрчим хүчний
зарцуулалтын түвшин зарцуулалтын түвшин
өндөр бөгөөд эрчим өндөр бөгөөд эрчим
хүчний эзлэх хувь бага хүчний эзлэх хувь өндөр
Тэргүү н Зорилт 4: Тэргүү н Зорилт 3:
Эрчим хүчний Эрчим хүчний
зарцуулалтын түвшин зарцуулалтын түвшин
бага бөгөөд эрчим хүчний бага бөгөөд эрчим хүчний
эзлэх хувь бага эзлэх хувь өндөр
Эрчим хүчний нийт хэрэглэгээний эзлэх хувь, %
Эрчим хү чний зарцуулалт, эзлэх хувийн хувьд ач холбогдол бү хий
эдийн засгийн салбаруудыг тодорхойлох судалгаа хийх

14. Үе Шат II: Үндэсний Алсын Харааг Зорилго ,
Зорилтуудад тусгах (3/5)
Specific energy kWh/m2.year.
Average specific
energy
Office building area, m2
Тэргүү лэх салбар дахь цөө н тооны боловч эрчим хү чний хэмнэлтийн
потенциал ө ндө ртэй эцсийн хэрэглэгчдийн зорилтот бү лгийг
тодорхойлохын тулд эрчим хү ч болон эдийн засгийн хэтийн
ү зүү лэлтэд дү н шинжилгээ хийх

15. Үе Шат II: Үндэсний Алсын Харааг Зорилго ,
Зорилттой Нэгтгэн Нарийвчлах (4/5)
Хөрөнгө оруулалтад эргэж
төлөх ,Жилээр
TV Агаар
Хө ргө гч жуулагч
Гэрэ Сэнс
л
Эрчим хүчний хэмнэлт , %
Техник эдийн засгийн потенциал бү хий эрчим хү чний хэмнэлтэд
ү нэлгээ хийх зорилгоор эцсийн хэрэглэгчдэд судалгаа ба аудит
явуулах, олон улсын дундаж зорилт бү хий судалгаатай харьцуулж
эрчим хү чний суурь ү зүү лэлтийг бий болгох

16. Үе Шат II: Үндэсний Алсын Харааг Зорилго ,
kВт/m2.жил . Зорилттой Нэгтгэн Нарийвчлах (5/5)
kВт/m2.жил
specific Эрчим Хүч ,
Тусгай Эрчим Хүч ,
0 Жил : 0 Жил :
specific эрчим specific эрчим
хүч дунджаар хүч дунджаар
3 жил : specific “3 Жил :
эрчим хүч specific эрчим
дунджаар хүч дунджаар
Housing area, m2 Office building area, m2
Эдийн засгийн голлох салбаруудын эрчим хү чний ү р ашгийн
хэмжүү р, эдийн засгийн потенциалд ү нэлгээ хийх, эдгээрийг эрчим
хү чний ү р ашигт тавигдах ү ндэсний зорилтын суурь ү зүү лэлт
болгож ашиглах

17. Үе шат III: Үндэсний Хэмжээний Үйл Ажиллагааны
зөвшилцөлд хүрэх (1/4)

18. Үе шат III: Үндэсний Хэмжээний Үйл Ажиллагааны
зөвшилцөлд хүрэх (2/4)
• Бодлогын б/б боловсруулах, тохиромжтой орчин
нөхцөлийг бүрдүүлэх , гол оролцогч талуудын хооронд
жигд зохицуулалт хийхийн тулд бүтэц зохион
байгуулалтыг тодорхойлж , механизмыг бүрдүүлэх
• Бодлогоор үндэслэлийг гаргах : эрчим хүчний үр ашгийг сайжруулахад
яагаад засгийн газар оролцох шаардлагатай вэ?
• Эрчим хүчний үр ашгийг сайжруулахтай уялдуулан түүний зорилго,
агуулгыг сайн ойлгуулах
• Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч байгууллага болон хэлтэс хоорондын
ойлголцол зөвшилцлыг улам өргөжүүлэх
• Эрчим хүч, байгаль орчин, хөгжил, уур амьсгал гэх мэт үндэсний
бодлоготой холбоотой гэдгийг тодотгож байх

19. Үе шат III: Үндэсний Хэмжээнд Үйл Ажиллагааг
Хэрэгжүүлэх (3/4)
• Бодлогын б/б дэмжин тохиромжтой орчин нө хцлийг бү рдүү лэх,
ингэснээр
• Эрчим хүчний үр ашгийн стратеги болон ажлын төлөвлөгөөний
хэрэгжилтэнд шаардлагатай эрхзүйн орчин болон санхүүгийн
механизм бүрдэнэ
• Хамгийн зө в зохистой бү тцийг санал болгож дараах үү ргийг
хү лээлгэх
• Оролцогч түншлэгч талуудыг хамруулж дотоодын нөөц бололцоо
болон олон улсын хөгжлийн туслалцаа дэмжлэгийг зөв зохистой
ашиглах
• Эрчим хү чний ү р ашгийн байгууллагуудад дараах эрхийг ө гө х
• Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч байгууллагууд болон бусад
түншлэгчдийн хоорондын үйл ажиллагаанд зохицуулалт хийх,
харилцан зөвшилцлийг бий болгож, оролцоог нь хангах

20. Үе шат III: Ү НДЭСНИЙ ХЭМЖЭЭНД ХЭРЭГЖҮҮ ЛЭХ АРГА
ХЭМЖЭЭГ БОЛОВСРУУЛАХ (4/4)

21. Үе шат IV: Эрчим Хүчний Үр Ашгийг Сайжруулах
Хөтөлбөрүүдийн Стратегийн Менежмент (1/2)

22. Үе шат IV: Эрчим Хүчний Үр Ашгийг Сайжруулах
Хөтөлбөрүүдийн Стратегийн Менежмент (2/2)