SlideShare a Scribd company logo
1 of 36
PASANG AKSARA BALI
A. Pengertian: 
Pasang Aksara Bali inggih punika, Uger-uger lan Akasara sane 
kaanggen tur patut kauratiang ritatkalaning nyurat Aksara Bali. 
B. Jenis-jenis Aksara Bali: 
Akasara Baline kakepah dados 3 inggih punika: 
1. Aksara Wreastra 
2. Aksara Swalalita 
3. Aksara Modre
1. AksaraWreastra 
Aksara wreastra kaanggen ritatkalaning nyurat kruna sane mawiwit 
saking basa Bali lumbrah/biasa. 
Umpami: 
I Meme mablanja ka Peken 
høememmbÞzékp)k)n/.
Malarapan antuk pamineh ring ajeng, sane ngranjing ring sorohing 
Aksara Wreastra inggih punika Aksara Baline ring sor puniki: 
h,ÿn,ÿc,ÿr,ÿk,ÿd,ÿt,ÿs,ÿw,ÿ 
ÿÿÀ ÿÿÂ ÿÿÇ ÿÿÉ 
ÿÿÐ ÿÿÑ ÿÿÓ ÿuæ 
ÿÿÙ 
ha na ca ra ka da ta sa wa 
l,ÿm,ÿg,ÿb,ÿ,ÿp,ÿj,ÿy,ÿz. 
ÿÿÞÿÿÿßÿ ÿá ÿ ãÿ
a. Aksara Suara 
Aksara suarane pateh ring vokal sajeroning bahasa Indonesia. 
Akasara puniki kakepah dados 2 soroh: 
1. Vokal asli sane ngranjing ring Aksara Swalalita (sane kaanggen 
nyurat basa kawi/Sansekerta). 
Aksaranyane: Á,ÿ÷,ÿú,ÿ6,ÿ3, 
Wastanyane : Akara, Ikara,Ukara, Ekara, dan Okara.
2. Vokal saking wisarga (sane kanggen nyuratang basa Bali 
lumbrah) 
Aksaranyane : h,ÿhø,ÿhu,ÿeh,ÿeho,ÿh), 
Wastanyane : a, i, u, é, o, e.
b. Aksara Ardasuara 
Aksara Ardasuara mateges Aksara setengah suara. Wenten patpat 
Aksara Baline sane kabaos Aksara Ardasuara, inggih punika: 
y,ÿl,ÿw,ÿr, 
ya, la, wa, ra. 
Kabaos setengah suara, duaning Aksara Ardasuarane puniki madue 
wiguna kakalih. Yening kasurat majajar ipun pinaka wianjana, 
nanging yening kasurat pinaka gantungan ipun pateh kadi sura 
(vokal). Uratiang conto ring sor!
suæy, : sangsaya 
wivw, : wibhawa 
s)Ðl, : sengkala 
Áár, : Anggara 
Ring suratan puniki, makasami (y,ÿl,ÿw,ÿr,) punika pinaka 
Wianjana (konsonan).
Nanging ring sasuratan ring sor puniki ipun pinaka suara, 
contonyane: 
tbê, : tabya 
stÙ, : satwa 
sukÞ, : sukla 
cnÑË, :candra
c. AksaraWianjana 
Aksara Wianjana pateh sakadi konsonan sajeroning bahasa 
Indonesia. 
Sapatutnyane Aksara Wianjana kasurat nganggen adeg-adeg 
mawinan ipun masuara nengen, umpami: 
k/, = masuara ‘ek’ 
n/, = masuara ‘en’ 
b/, = masuara ‘ eb’, msl.
Malarapan warga Asksaranyane, Aksara Wianjana kapalih dados 
limang soroh kadi ring sor puniki: 
1. Warga Kantia : k,ÿ¼,ÿg,ÿf,ÿ,ÿh, 
ka, kha, ga, gha, nga, ha. 
2. Warga Talawia : c,ÿÿÈ,ÿj,ÿüÿ,ÿz,ÿy,ÿ], 
ca,cha, ja, jha, nya, ya, ça.
3. Warga Murdania : `,ÿa, ÿx,ÿr,ÿ[, 
ta, dha, na, ra, sa. 
4. Warga Dantia: t,ÿq,ÿd,ÿn,ÿl,ÿs, 
ta, tha, da, na , la, sa. 
5. Warga Ostia : p,ÿ8,ÿb,ÿv,ÿm,ÿw, 
pa, pha, ba, bha, ma, wa.
2. Aksara Swalalita 
Aksara Swalalita inggih punika Aksara Baline sane kaanggen 
nyuratang basa Bali sane maweweh basa kawi/Sansekerta. Sane 
ngranjing ring aksara Swalalita makasamiAksara Wreastrane 
sane 18, maweweh Aksara Baline sane ketah kabaos Aksara 
wayah kadi puniki:
x, = narambat 
`, = talatik 
[, = sasapa 
f, = ghagora 
8, = phakapal
a, = dhamadu 
q, = tatawa 
], = sasaga 
v, = bhakembang 
üÿ, = jhajera
Conto sasuratan sane nganggen Aksara swalalita: 
k(x, = karna 
a(m, = dharma 
k`;, = katah 
h(q, = artha 
pk×, = paksa
]iw, = çiwa 
gefor, = gaghora 
wivw, = wibhawa 
8l, = phala 
ü(ÿsnê, = Airsania
3. Aksara Modre 
Aksara Modrene taler kabaos Aksara Suci, duaning sering 
kaanggen nyuratang indik japa mantra miwah kadhiatmikaan. 
Conto: ö,ÿû,ÿ½, = Ang + Ung + Mang 
Makatiga punika kaangkepang kaanggen simbul Hyang Widhi, 
sane kasurat: 
þ = Om (Ya tuhan: Brahma, Wisnu, Ciwa)
NYURAT KRUNA 
A. Kruna Lingga 
 Saluiring kruna lingga kalih kecap yening kecap ring ajeng 
mapepet (__)_) patut kasurat majajar, upami : 
 Kema = k)m, 
 Rena = Ï)x, 
1.Sistem Silabik 
Aksara Bali nganutin sistem silabik (suku kata), yadiastun durung 
polih panganggen suara sampun mrasidayang ngwangun kruna, 
upami : 
bp,= bapa jj = jaja,msl.
2. Aksara Lagna 
Aksara lagna inggih punika aksara sane durung polih 
pangangge. 
(1) Suara a sane rumaket ring lagna punika pacang ical, yening : 
(a) Lagna polih suara, upami : 
h,h), hi, hu, eh, eho, n,n),ni,nu,en,eno, 
ha ē i u e o na nē ni nu ne no, msl. 
(b) Lagna polih gantungan utawi gempelan, upami : 
n, = nanÓ, = nta  pnÓ, = panta 
l, = la læ, = lpa  klæ, = kalpa 
, = nga Ð, = ngka nÐ, = nangka, msl.
(c) Lagna polih adeg-adeg ( ___/), upami : 
p, = pa p/, = p  hlp/, alap 
m, = ma m/ = m  g)2m/, gelem 
d, da d/ = d  hilid/ ilid 
(2) Lagna ring kecap panguntat/ punggkur kruna (kecap menga 
masuara 
a) sane mawit saking basa Indonesia tur durung marasa sakadi 
basa Bali, ucapannyane /a/, upami : 
÷enÑoensê, ucapannyane /Indonesia/ 
6s/6m/Á, ucapannyane /es em a/, msl.
3. Rangkepan Wianjana 
 (1) Rangkepan aksara wianjana nganutin wargan aksara 
wantah kamanggehang ring sajeroning akruna. 
(a) Rangkepan nyja = zé,  nja, upami : sanja = szé, 
(b) Rangkepan nyca = zÇ,  nca, upami : panca = pzÇ,, 
msl. 
 Sajeroning gabungan kruna patut kasurat sakadi ring sor 
puniki : 
 Bucun capil = bucunÇpil/, 
 Talin jaran = tlinérn/,, msl.
(c) Rangkepan wianjana sca = ]Ç, , upami : 
 Pascat = p]Çt/,, nanging sajeroning gabungan kruna (frasa) patut 
kasurat sakadi ring sor puniki, upami : 
 Batis cangak = btisÇk/,, msl. 
(d) Rangkepan jnya = jñ , upami 
 Yajnya = yjñ ,, msl. 
 Rangkepan ssa = ]Ö,, upami : 
 Dussasana = du]Öosn,, msl.
(e) Rangkepan [Õ, = sta; [Å, = sna ; xÓ,, = nta, upami : 
 Dusta = du[Õ, 
 Kanta = kxÕ, 
 Tresna = tÊ[Æ,, msl. 
(2) Rangkepan aksara wianjana sane mabinayan ring sajeroning kruna 
lingga kawastanin pluta. Majalaran ucapan ring basa Baline, akeh pluta punika 
ical wiadin mauwah (maubah) wangunnyane, upami : 
 Smreti = sßÊti, semerti = s )m) (ti, 
 Ksatria = k×tiÉy, satria = stÉiy,, msl.
4.Aksara Ardasuara 
Aksara ardasuara y,r,l,w, prasida sakadi aksara 
wianjana miwah 
aksara suara. Yening sakadi wianjana, wangunnyane manggeh 
sakadi jati mula 
inggih punika y,r,l,w, . Yening sakadi suara, wangunnyane 
mauwah 
dados pangangge ardasuara inggih punika …. ê,… .É, __Þ_, 
_Ù.
(a) Saluiring kruna lingga kalih kecap, yening silih tunggil 
kecapnyane 
aksara ardasuara, arda suara punika sakadi wianjana, upami : 
Biu = biyu, sera = s)r,, msl. 
(b) Kruna-krunane ring sor puniki, aksara ardasuarane sakadi suara, 
upami : 
Tabia = tbê, putra = putÉ,, msl. 
(c) Sajeroning kruna lingga yening kecape ring ajeng r,__É_,__(_, 
utawi Ï, ring pungkurnyane wenten kecap antuk aksara wianjana 
aksara n, , aksara n, punika kagentosin antuk x,, upami : 
Margarana = M( grx, suka rena = sukÏx,, msl.
 5. Tengenan 
Tengenan inggih punika aksara wianjana sane nengen. Tengenan 
punika kasinahang antuk pangangge tengenan miwah gantungan 
utawi gempelan. 
(1) Tengenan  
(a) Tengenan å, ring kecap panguntat kruna, mauwah dados cecek 
(__*_), upami : 
Pucung = pucu*, blulang = bÞ¡l*,, msl. 
(b) Saluiring kruna lingga kalih kecap sane wianjanannyane pateh 
tur makakalih polih tengenan , makakalih dados, cecek (__*_ ) 
yadiatun sampun kaanusuarayang utawi polih seselan –er- miwah 
–el-, upami : 
Bengbeng = eb*eb*, dados brengbeng = ebÉ*eb**, 
Kungkung = ku*ku*, dados Klungkung = k*ÞÞ¡ku*,, msl.
(c) Tengenan , ring kecap pangawit kruna lingga sane aksara 
wianjanannyane mabinayan, kantun manggeh tengenan, , 
upami : 
Bungsil = buuæil/, panggang = pá*,, msl. 
(d) Tengenan , ring kecap pangawit kruna-kruna ring sor 
mauwah dados 
Cecek (__*_) anggen ngicalang pasang tumpuk tiga, upami : 
Angklung = h*kÞ¡*, sungklit = su*kÞit/, 
(e)Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih 
kruna, upami : 
Pangkungtibah = pС*tib;, Pangkung karung = 
p*Сkru*,, msl.
(2) Tengenan r, 
Saluiring tengenan r, mauah dados surang (__( ), upami : 
Sekar = s)k(, Karma = k(m,, msl.
(3) Tengenan h, 
(a) Tengenan h, ring kecap panguntat kruna mauah dados bisah 
(__;), 
upami : 
Puseh = pus);, Lebih = 2bi;,, msl. 
(b) Saluiring kruna lingga kalih kecap sane aksara wianjanannyane 
pateh tur makakalih polih tengenan h, makakalih mauah dados 
bisah (__;) yadiastun sampun kaanutang, upami: 
Cahcah = c;c;, nyahcah = z;c;,
(c) Tengenan h, ring kecap pangawit kruna lingga sane kecap 
aksara wianjanannyane mabinayan, kantun manggeh 
tengenan h, upami : 
Cihna = cihÂ, Bahni = bhÂi,, msl. 
(d)Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih 
kruna, upami : 
Asahduren = hs;duern/,, msl.
(4) Adeg-adeg 
Adeg-adeg patut kasurat : 
(a) Ring panguntat kruna, upami : hdn/,, msl. 
(b) Ring panguntat bagian lengkara wiadin panguntat lengkara, 
upami : 
Dugase nulis lamaran, I Nyoman mecik pelengan. 
duges nulisÞmrn/, hi ezomn)ßciekæeln/. 
(c) Ring tengahing kruna kanggen ngicalang pasang aksara tumpuk 
tiga, upami : 
tamblang = tm/bÞÞ*, tamblingan = tm/bÞin/, , msl. 
(d) Ring tengahing lengkara kanggen ngamanggehang pasang, 
upami : 
I Nyoman Widia = hi ezomn/ widê, , msl.
(5) Polih Gantungan utawi Gempelan 
Tengenan ring tengah kruna, tengah bagian lengkara, 
miwah tengah lengkara polih gantungan utawi gempelan 
kasurat sakadi ring sor, upami : 
Bakti = vkÓi, sampi = smæi, , msl. 
(6) Tengenan Majalan 
Tengenan majalan wantah kamanggehang sajeroning kruna 
(kruna 
dwilingga miwah kruna satma), upami : 
Enggal-enggal = eháelgl/, , msl.
6. Kruna Lingga Tigang Kecap 
Suara e ring kecap pangawit kruna lingga tigang kecap 
kasinahang antuk : 
(a) Lagna (ranah tradisional sane mawit saking basa Kawi 
miwah Sansekerta), upami : segara =S g R , semaya = S 
my ,, msl. 
(b) Pepet __), (ranah tradisional basa Bali), upami : 
ketimun = k)timun/, kebilbil = k)bilãil/, , msl. 
(c) Pepet __), (ranah modern sane mawit saking basa 
Indonesia, basa daerah tiosan, miwah basa asing), upami : 
sekolah = s)ekol;, sepeda = s)epd, , msl.
7. Dwita 
Dwita inggih punika aksara wianjana kagantungin antuk 
aksara 
wianjana sane pateh aksarannyane. Kruna sane madwita witnyane 
saking ued 
kruna (akar kata) basa Sansekerta, upami : 
Utara = útÓÓr, Yuda = yuaÒ, , msl. 
8. Pasang Pageh 
Pasang pageh inggih punika pasang aksara sane 
sasuratannyane wantah asapunika. Kruna sane nganggen pasang 
pageh ketahnyane mawit saking basa Kawi miwah Sansekerta, 
upami : 
Arjuna = Á(jun, Bupati = v Upti, , msl.
þÿ}ÿnÓi;ÿ}ÿnÓi;ÿ}ÿnÓi;ÿþ

More Related Content

What's hot

Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi huruf
Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi hurufBahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi huruf
Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi hurufSMAN 01 GIRI
 
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidup
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidupmateri 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidup
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidupYuningsih Yuningsih
 
Bunyi bahasa dan tata bunyi
Bunyi bahasa dan tata bunyiBunyi bahasa dan tata bunyi
Bunyi bahasa dan tata bunyiRestu Waras Toto
 
Contoh Majas dalam Puisi
Contoh Majas dalam PuisiContoh Majas dalam Puisi
Contoh Majas dalam PuisiPhaphy Wahyudhi
 
Proposal proyek pembangunan
Proposal proyek pembangunanProposal proyek pembangunan
Proposal proyek pembangunanmus takim
 
Panduan skripsi ta word revisi
Panduan skripsi ta word revisiPanduan skripsi ta word revisi
Panduan skripsi ta word revisiAsmin Tana
 
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa Indonesia
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa IndonesiaPPT kedudukan dan Fungsi Bahasa Indonesia
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa IndonesiaChusnul Khotimah
 
Bunyi segmental dan suprasegmental
Bunyi segmental dan suprasegmentalBunyi segmental dan suprasegmental
Bunyi segmental dan suprasegmentalEko Widianto
 
Morfologi Reduplikasi Kata
Morfologi Reduplikasi KataMorfologi Reduplikasi Kata
Morfologi Reduplikasi KataTifanny Ellies
 
Wujud dan Jenis Wacana Bahasa
Wujud dan Jenis Wacana BahasaWujud dan Jenis Wacana Bahasa
Wujud dan Jenis Wacana BahasaYudha Fadillah
 
afiksasi bahasa indonesia
afiksasi bahasa indonesiaafiksasi bahasa indonesia
afiksasi bahasa indonesiaRakha Al
 
Kata pengantar, abstrak dan daftar isi
Kata pengantar, abstrak dan daftar isiKata pengantar, abstrak dan daftar isi
Kata pengantar, abstrak dan daftar isiNuri Andhika Pratama
 

What's hot (20)

Ejaan Yang Disempurnakan (EYD)
Ejaan Yang Disempurnakan (EYD)Ejaan Yang Disempurnakan (EYD)
Ejaan Yang Disempurnakan (EYD)
 
Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi huruf
Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi hurufBahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi huruf
Bahasa indonesia - pengucapan dan artikulasi huruf
 
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidup
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidupmateri 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidup
materi 4: pengambilan keputusan dan perencanaan pengelolaan lingkungan hidup
 
Bunyi bahasa dan tata bunyi
Bunyi bahasa dan tata bunyiBunyi bahasa dan tata bunyi
Bunyi bahasa dan tata bunyi
 
PPT-FONOLOGI-2020.pptx
PPT-FONOLOGI-2020.pptxPPT-FONOLOGI-2020.pptx
PPT-FONOLOGI-2020.pptx
 
Contoh Majas dalam Puisi
Contoh Majas dalam PuisiContoh Majas dalam Puisi
Contoh Majas dalam Puisi
 
Proposal proyek pembangunan
Proposal proyek pembangunanProposal proyek pembangunan
Proposal proyek pembangunan
 
Panduan skripsi ta word revisi
Panduan skripsi ta word revisiPanduan skripsi ta word revisi
Panduan skripsi ta word revisi
 
prefiks/awalan me
prefiks/awalan meprefiks/awalan me
prefiks/awalan me
 
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa Indonesia
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa IndonesiaPPT kedudukan dan Fungsi Bahasa Indonesia
PPT kedudukan dan Fungsi Bahasa Indonesia
 
Bunyi segmental dan suprasegmental
Bunyi segmental dan suprasegmentalBunyi segmental dan suprasegmental
Bunyi segmental dan suprasegmental
 
Kalimat efektif ppt
Kalimat efektif pptKalimat efektif ppt
Kalimat efektif ppt
 
Makalah semantik
Makalah semantikMakalah semantik
Makalah semantik
 
Makalah Sintaksis Bahasa Indonesia
Makalah Sintaksis Bahasa IndonesiaMakalah Sintaksis Bahasa Indonesia
Makalah Sintaksis Bahasa Indonesia
 
Morfologi Reduplikasi Kata
Morfologi Reduplikasi KataMorfologi Reduplikasi Kata
Morfologi Reduplikasi Kata
 
Wujud dan Jenis Wacana Bahasa
Wujud dan Jenis Wacana BahasaWujud dan Jenis Wacana Bahasa
Wujud dan Jenis Wacana Bahasa
 
Makalah Analisis Kesalahan Berbahasa Indonesia
Makalah Analisis Kesalahan Berbahasa IndonesiaMakalah Analisis Kesalahan Berbahasa Indonesia
Makalah Analisis Kesalahan Berbahasa Indonesia
 
Contoh kajian kritis kkg
Contoh kajian kritis kkgContoh kajian kritis kkg
Contoh kajian kritis kkg
 
afiksasi bahasa indonesia
afiksasi bahasa indonesiaafiksasi bahasa indonesia
afiksasi bahasa indonesia
 
Kata pengantar, abstrak dan daftar isi
Kata pengantar, abstrak dan daftar isiKata pengantar, abstrak dan daftar isi
Kata pengantar, abstrak dan daftar isi
 

Similar to Materi pasang aksara bali

Materi nulis 1
Materi nulis 1Materi nulis 1
Materi nulis 1Monoh He
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJULIADI SUPADI
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaSMP Negeri 1 Karanganyar
 
Bahasa baliii
Bahasa baliiiBahasa baliii
Bahasa baliiiAriambawa
 
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNG
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNGPpt m1 kb2 WIDYA TEMBUNG
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNGSPADAIndonesia
 
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWAPpt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWASPADAIndonesia
 
Aksarajawa 140908234905-phpapp01
Aksarajawa 140908234905-phpapp01Aksarajawa 140908234905-phpapp01
Aksarajawa 140908234905-phpapp01rofiqalfauzy
 
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 215 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 2MuchammadMunir2
 
Panduan umumejaanbahasamelayu
Panduan umumejaanbahasamelayuPanduan umumejaanbahasamelayu
Panduan umumejaanbahasamelayuLan Setiu
 
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptx
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptxPert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptx
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptxSriHidayatiL
 
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah OvaaOvaa
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat09Ayesha
 
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan Manusia
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan ManusiaDasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan Manusia
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan ManusiaBudi Jaya Pangus
 

Similar to Materi pasang aksara bali (20)

Pasang aksara
Pasang aksaraPasang aksara
Pasang aksara
 
Materi nulis 1
Materi nulis 1Materi nulis 1
Materi nulis 1
 
2 sistem ejaan
2 sistem ejaan2 sistem ejaan
2 sistem ejaan
 
basita paribasa
basita paribasabasita paribasa
basita paribasa
 
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALIJENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
JENIS DAN FUNGSI AKSARA BALI
 
Basa jawa
Basa jawaBasa jawa
Basa jawa
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
 
Bahasa baliii
Bahasa baliiiBahasa baliii
Bahasa baliii
 
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNG
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNGPpt m1 kb2 WIDYA TEMBUNG
Ppt m1 kb2 WIDYA TEMBUNG
 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
 
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWAPpt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA
Ppt m3 kb2 AKSARA MURDHA, AKSARA REKAN, LAN ANGKA JAWA
 
Aksara jawa
Aksara jawaAksara jawa
Aksara jawa
 
Aksarajawa 140908234905-phpapp01
Aksarajawa 140908234905-phpapp01Aksarajawa 140908234905-phpapp01
Aksarajawa 140908234905-phpapp01
 
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 215 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
 
Panduan umumejaanbahasamelayu
Panduan umumejaanbahasamelayuPanduan umumejaanbahasamelayu
Panduan umumejaanbahasamelayu
 
Aksara Jawa X
Aksara Jawa XAksara Jawa X
Aksara Jawa X
 
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptx
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptxPert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptx
Pert 4_Ejaan Bahasa Indonesia Bagian 2.pptx
 
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah
Bahasa Jawa Tembung Macapat Musyarofah
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan Manusia
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan ManusiaDasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan Manusia
Dasa Aksara, Sumber Kekuatan Alam dan Manusia
 

More from AGUS EKA

Bab iv hubungan_internasional
Bab iv hubungan_internasionalBab iv hubungan_internasional
Bab iv hubungan_internasionalAGUS EKA
 
Sampah sosialisasi
Sampah sosialisasiSampah sosialisasi
Sampah sosialisasiAGUS EKA
 
Mutiara+kata
Mutiara+kataMutiara+kata
Mutiara+kataAGUS EKA
 
Pengertian pemimpin & kepemimpinan copy
Pengertian pemimpin & kepemimpinan   copyPengertian pemimpin & kepemimpinan   copy
Pengertian pemimpin & kepemimpinan copyAGUS EKA
 
meteorologi
meteorologimeteorologi
meteorologiAGUS EKA
 
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1AGUS EKA
 
Kelas x-pra-aksara1
Kelas x-pra-aksara1Kelas x-pra-aksara1
Kelas x-pra-aksara1AGUS EKA
 

More from AGUS EKA (7)

Bab iv hubungan_internasional
Bab iv hubungan_internasionalBab iv hubungan_internasional
Bab iv hubungan_internasional
 
Sampah sosialisasi
Sampah sosialisasiSampah sosialisasi
Sampah sosialisasi
 
Mutiara+kata
Mutiara+kataMutiara+kata
Mutiara+kata
 
Pengertian pemimpin & kepemimpinan copy
Pengertian pemimpin & kepemimpinan   copyPengertian pemimpin & kepemimpinan   copy
Pengertian pemimpin & kepemimpinan copy
 
meteorologi
meteorologimeteorologi
meteorologi
 
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1
Konsep pendekatan-prinsip-dan-aspek-geografi1
 
Kelas x-pra-aksara1
Kelas x-pra-aksara1Kelas x-pra-aksara1
Kelas x-pra-aksara1
 

Recently uploaded

Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdf
Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdfAksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdf
Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdfEniNuraeni29
 
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptx
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptxContoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptx
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptxIvvatulAini
 
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMA
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMAE-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMA
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMAAmmar Ahmad
 
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxdeskaputriani1
 
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAKELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAppgauliananda03
 
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMKAksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMKgamelamalaal
 
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptLATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptPpsSambirejo
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxssuser35630b
 
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfKanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfAkhyar33
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTX
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTXAKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTX
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTXIksanSaputra6
 
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfProv.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfIwanSumantri7
 
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"baimmuhammad71
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAAndiCoc
 
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat UI 2024
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat  UI 2024Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat  UI 2024
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat UI 2024editwebsitesubdit
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7IwanSumantri7
 
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...pipinafindraputri1
 
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptx
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptxModul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptx
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptxRIMA685626
 
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptxSusanSanti20
 

Recently uploaded (20)

Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdf
Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdfAksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdf
Aksi Nyata PMM Topik Refleksi Diri (1).pdf
 
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptx
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptxContoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptx
Contoh PPT Seminar Proposal Teknik Informatika.pptx
 
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMA
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMAE-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMA
E-modul Materi Ekosistem untuk kelas X SMA
 
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
 
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAKELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
 
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMKAksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
Aksi Nyata Disiplin Positif Keyakinan Kelas untuk SMK
 
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptLATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
 
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfKanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR IPAS KELAS 3 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTX
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTXAKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTX
AKSI NYATA TOPIK 1 MERDEKA BELAJAR. PPTX
 
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdfProv.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
Prov.Jabar_1504_Pengumuman Seleksi Tahap 2_CGP A11 (2).pdf
 
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
 
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKAMODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
MODUL AJAR IPAS KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA
 
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat UI 2024
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat  UI 2024Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat  UI 2024
Tim Yang Lolos Pendanaan Hibah Kepedulian pada Masyarakat UI 2024
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
 
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...
Modul 2 - Bagaimana membangun lingkungan belajar yang mendukung transisi PAUD...
 
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptx
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptxModul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptx
Modul Projek Bangunlah Jiwa dan Raganya - Damai Belajar Bersama - Fase C.pptx
 
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx
7.PPT TENTANG TUGAS Keseimbangan-AD-AS .pptx
 

Materi pasang aksara bali

  • 2. A. Pengertian: Pasang Aksara Bali inggih punika, Uger-uger lan Akasara sane kaanggen tur patut kauratiang ritatkalaning nyurat Aksara Bali. B. Jenis-jenis Aksara Bali: Akasara Baline kakepah dados 3 inggih punika: 1. Aksara Wreastra 2. Aksara Swalalita 3. Aksara Modre
  • 3. 1. AksaraWreastra Aksara wreastra kaanggen ritatkalaning nyurat kruna sane mawiwit saking basa Bali lumbrah/biasa. Umpami: I Meme mablanja ka Peken høememmbÞzékp)k)n/.
  • 4. Malarapan antuk pamineh ring ajeng, sane ngranjing ring sorohing Aksara Wreastra inggih punika Aksara Baline ring sor puniki: h,ÿn,ÿc,ÿr,ÿk,ÿd,ÿt,ÿs,ÿw,ÿ ÿÿÀ ÿÿÂ ÿÿÇ ÿÿÉ ÿÿÐ ÿÿÑ ÿÿÓ ÿuæ ÿÿÙ ha na ca ra ka da ta sa wa l,ÿm,ÿg,ÿb,ÿ,ÿp,ÿj,ÿy,ÿz. ÿÿÞÿÿÿßÿ ÿá ÿ ãÿ
  • 5. a. Aksara Suara Aksara suarane pateh ring vokal sajeroning bahasa Indonesia. Akasara puniki kakepah dados 2 soroh: 1. Vokal asli sane ngranjing ring Aksara Swalalita (sane kaanggen nyurat basa kawi/Sansekerta). Aksaranyane: Á,ÿ÷,ÿú,ÿ6,ÿ3, Wastanyane : Akara, Ikara,Ukara, Ekara, dan Okara.
  • 6. 2. Vokal saking wisarga (sane kanggen nyuratang basa Bali lumbrah) Aksaranyane : h,ÿhø,ÿhu,ÿeh,ÿeho,ÿh), Wastanyane : a, i, u, é, o, e.
  • 7. b. Aksara Ardasuara Aksara Ardasuara mateges Aksara setengah suara. Wenten patpat Aksara Baline sane kabaos Aksara Ardasuara, inggih punika: y,ÿl,ÿw,ÿr, ya, la, wa, ra. Kabaos setengah suara, duaning Aksara Ardasuarane puniki madue wiguna kakalih. Yening kasurat majajar ipun pinaka wianjana, nanging yening kasurat pinaka gantungan ipun pateh kadi sura (vokal). Uratiang conto ring sor!
  • 8. suæy, : sangsaya wivw, : wibhawa s)Ðl, : sengkala Áár, : Anggara Ring suratan puniki, makasami (y,ÿl,ÿw,ÿr,) punika pinaka Wianjana (konsonan).
  • 9. Nanging ring sasuratan ring sor puniki ipun pinaka suara, contonyane: tbê, : tabya stÙ, : satwa sukÞ, : sukla cnÑË, :candra
  • 10. c. AksaraWianjana Aksara Wianjana pateh sakadi konsonan sajeroning bahasa Indonesia. Sapatutnyane Aksara Wianjana kasurat nganggen adeg-adeg mawinan ipun masuara nengen, umpami: k/, = masuara ‘ek’ n/, = masuara ‘en’ b/, = masuara ‘ eb’, msl.
  • 11. Malarapan warga Asksaranyane, Aksara Wianjana kapalih dados limang soroh kadi ring sor puniki: 1. Warga Kantia : k,ÿ¼,ÿg,ÿf,ÿ,ÿh, ka, kha, ga, gha, nga, ha. 2. Warga Talawia : c,ÿÿÈ,ÿj,ÿüÿ,ÿz,ÿy,ÿ], ca,cha, ja, jha, nya, ya, ça.
  • 12. 3. Warga Murdania : `,ÿa, ÿx,ÿr,ÿ[, ta, dha, na, ra, sa. 4. Warga Dantia: t,ÿq,ÿd,ÿn,ÿl,ÿs, ta, tha, da, na , la, sa. 5. Warga Ostia : p,ÿ8,ÿb,ÿv,ÿm,ÿw, pa, pha, ba, bha, ma, wa.
  • 13. 2. Aksara Swalalita Aksara Swalalita inggih punika Aksara Baline sane kaanggen nyuratang basa Bali sane maweweh basa kawi/Sansekerta. Sane ngranjing ring aksara Swalalita makasamiAksara Wreastrane sane 18, maweweh Aksara Baline sane ketah kabaos Aksara wayah kadi puniki:
  • 14. x, = narambat `, = talatik [, = sasapa f, = ghagora 8, = phakapal
  • 15. a, = dhamadu q, = tatawa ], = sasaga v, = bhakembang üÿ, = jhajera
  • 16. Conto sasuratan sane nganggen Aksara swalalita: k(x, = karna a(m, = dharma k`;, = katah h(q, = artha pk×, = paksa
  • 17. ]iw, = çiwa gefor, = gaghora wivw, = wibhawa 8l, = phala ü(ÿsnê, = Airsania
  • 18. 3. Aksara Modre Aksara Modrene taler kabaos Aksara Suci, duaning sering kaanggen nyuratang indik japa mantra miwah kadhiatmikaan. Conto: ö,ÿû,ÿ½, = Ang + Ung + Mang Makatiga punika kaangkepang kaanggen simbul Hyang Widhi, sane kasurat: þ = Om (Ya tuhan: Brahma, Wisnu, Ciwa)
  • 19. NYURAT KRUNA A. Kruna Lingga  Saluiring kruna lingga kalih kecap yening kecap ring ajeng mapepet (__)_) patut kasurat majajar, upami :  Kema = k)m,  Rena = Ï)x, 1.Sistem Silabik Aksara Bali nganutin sistem silabik (suku kata), yadiastun durung polih panganggen suara sampun mrasidayang ngwangun kruna, upami : bp,= bapa jj = jaja,msl.
  • 20. 2. Aksara Lagna Aksara lagna inggih punika aksara sane durung polih pangangge. (1) Suara a sane rumaket ring lagna punika pacang ical, yening : (a) Lagna polih suara, upami : h,h), hi, hu, eh, eho, n,n),ni,nu,en,eno, ha ē i u e o na nē ni nu ne no, msl. (b) Lagna polih gantungan utawi gempelan, upami : n, = nanÓ, = nta  pnÓ, = panta l, = la læ, = lpa  klæ, = kalpa , = nga Ð, = ngka nÐ, = nangka, msl.
  • 21. (c) Lagna polih adeg-adeg ( ___/), upami : p, = pa p/, = p  hlp/, alap m, = ma m/ = m  g)2m/, gelem d, da d/ = d  hilid/ ilid (2) Lagna ring kecap panguntat/ punggkur kruna (kecap menga masuara a) sane mawit saking basa Indonesia tur durung marasa sakadi basa Bali, ucapannyane /a/, upami : ÷enÑoensê, ucapannyane /Indonesia/ 6s/6m/Á, ucapannyane /es em a/, msl.
  • 22. 3. Rangkepan Wianjana  (1) Rangkepan aksara wianjana nganutin wargan aksara wantah kamanggehang ring sajeroning akruna. (a) Rangkepan nyja = zé,  nja, upami : sanja = szé, (b) Rangkepan nyca = zÇ,  nca, upami : panca = pzÇ,, msl.  Sajeroning gabungan kruna patut kasurat sakadi ring sor puniki :  Bucun capil = bucunÇpil/,  Talin jaran = tlinérn/,, msl.
  • 23. (c) Rangkepan wianjana sca = ]Ç, , upami :  Pascat = p]Çt/,, nanging sajeroning gabungan kruna (frasa) patut kasurat sakadi ring sor puniki, upami :  Batis cangak = btisÇk/,, msl. (d) Rangkepan jnya = jñ , upami  Yajnya = yjñ ,, msl.  Rangkepan ssa = ]Ö,, upami :  Dussasana = du]Öosn,, msl.
  • 24. (e) Rangkepan [Õ, = sta; [Å, = sna ; xÓ,, = nta, upami :  Dusta = du[Õ,  Kanta = kxÕ,  Tresna = tÊ[Æ,, msl. (2) Rangkepan aksara wianjana sane mabinayan ring sajeroning kruna lingga kawastanin pluta. Majalaran ucapan ring basa Baline, akeh pluta punika ical wiadin mauwah (maubah) wangunnyane, upami :  Smreti = sßÊti, semerti = s )m) (ti,  Ksatria = k×tiÉy, satria = stÉiy,, msl.
  • 25. 4.Aksara Ardasuara Aksara ardasuara y,r,l,w, prasida sakadi aksara wianjana miwah aksara suara. Yening sakadi wianjana, wangunnyane manggeh sakadi jati mula inggih punika y,r,l,w, . Yening sakadi suara, wangunnyane mauwah dados pangangge ardasuara inggih punika …. ê,… .É, __Þ_, _Ù.
  • 26. (a) Saluiring kruna lingga kalih kecap, yening silih tunggil kecapnyane aksara ardasuara, arda suara punika sakadi wianjana, upami : Biu = biyu, sera = s)r,, msl. (b) Kruna-krunane ring sor puniki, aksara ardasuarane sakadi suara, upami : Tabia = tbê, putra = putÉ,, msl. (c) Sajeroning kruna lingga yening kecape ring ajeng r,__É_,__(_, utawi Ï, ring pungkurnyane wenten kecap antuk aksara wianjana aksara n, , aksara n, punika kagentosin antuk x,, upami : Margarana = M( grx, suka rena = sukÏx,, msl.
  • 27.  5. Tengenan Tengenan inggih punika aksara wianjana sane nengen. Tengenan punika kasinahang antuk pangangge tengenan miwah gantungan utawi gempelan. (1) Tengenan (a) Tengenan å, ring kecap panguntat kruna, mauwah dados cecek (__*_), upami : Pucung = pucu*, blulang = bÞ¡l*,, msl. (b) Saluiring kruna lingga kalih kecap sane wianjanannyane pateh tur makakalih polih tengenan , makakalih dados, cecek (__*_ ) yadiatun sampun kaanusuarayang utawi polih seselan –er- miwah –el-, upami : Bengbeng = eb*eb*, dados brengbeng = ebÉ*eb**, Kungkung = ku*ku*, dados Klungkung = k*ÞÞ¡ku*,, msl.
  • 28. (c) Tengenan , ring kecap pangawit kruna lingga sane aksara wianjanannyane mabinayan, kantun manggeh tengenan, , upami : Bungsil = buuæil/, panggang = pá*,, msl. (d) Tengenan , ring kecap pangawit kruna-kruna ring sor mauwah dados Cecek (__*_) anggen ngicalang pasang tumpuk tiga, upami : Angklung = h*kÞ¡*, sungklit = su*kÞit/, (e)Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami : Pangkungtibah = pС*tib;, Pangkung karung = p*Сkru*,, msl.
  • 29. (2) Tengenan r, Saluiring tengenan r, mauah dados surang (__( ), upami : Sekar = s)k(, Karma = k(m,, msl.
  • 30. (3) Tengenan h, (a) Tengenan h, ring kecap panguntat kruna mauah dados bisah (__;), upami : Puseh = pus);, Lebih = 2bi;,, msl. (b) Saluiring kruna lingga kalih kecap sane aksara wianjanannyane pateh tur makakalih polih tengenan h, makakalih mauah dados bisah (__;) yadiastun sampun kaanutang, upami: Cahcah = c;c;, nyahcah = z;c;,
  • 31. (c) Tengenan h, ring kecap pangawit kruna lingga sane kecap aksara wianjanannyane mabinayan, kantun manggeh tengenan h, upami : Cihna = cihÂ, Bahni = bhÂi,, msl. (d)Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna, upami : Asahduren = hs;duern/,, msl.
  • 32. (4) Adeg-adeg Adeg-adeg patut kasurat : (a) Ring panguntat kruna, upami : hdn/,, msl. (b) Ring panguntat bagian lengkara wiadin panguntat lengkara, upami : Dugase nulis lamaran, I Nyoman mecik pelengan. duges nulisÞmrn/, hi ezomn)ßciekæeln/. (c) Ring tengahing kruna kanggen ngicalang pasang aksara tumpuk tiga, upami : tamblang = tm/bÞÞ*, tamblingan = tm/bÞin/, , msl. (d) Ring tengahing lengkara kanggen ngamanggehang pasang, upami : I Nyoman Widia = hi ezomn/ widê, , msl.
  • 33. (5) Polih Gantungan utawi Gempelan Tengenan ring tengah kruna, tengah bagian lengkara, miwah tengah lengkara polih gantungan utawi gempelan kasurat sakadi ring sor, upami : Bakti = vkÓi, sampi = smæi, , msl. (6) Tengenan Majalan Tengenan majalan wantah kamanggehang sajeroning kruna (kruna dwilingga miwah kruna satma), upami : Enggal-enggal = eháelgl/, , msl.
  • 34. 6. Kruna Lingga Tigang Kecap Suara e ring kecap pangawit kruna lingga tigang kecap kasinahang antuk : (a) Lagna (ranah tradisional sane mawit saking basa Kawi miwah Sansekerta), upami : segara =S g R , semaya = S my ,, msl. (b) Pepet __), (ranah tradisional basa Bali), upami : ketimun = k)timun/, kebilbil = k)bilãil/, , msl. (c) Pepet __), (ranah modern sane mawit saking basa Indonesia, basa daerah tiosan, miwah basa asing), upami : sekolah = s)ekol;, sepeda = s)epd, , msl.
  • 35. 7. Dwita Dwita inggih punika aksara wianjana kagantungin antuk aksara wianjana sane pateh aksarannyane. Kruna sane madwita witnyane saking ued kruna (akar kata) basa Sansekerta, upami : Utara = útÓÓr, Yuda = yuaÒ, , msl. 8. Pasang Pageh Pasang pageh inggih punika pasang aksara sane sasuratannyane wantah asapunika. Kruna sane nganggen pasang pageh ketahnyane mawit saking basa Kawi miwah Sansekerta, upami : Arjuna = Á(jun, Bupati = v Upti, , msl.