SlideShare a Scribd company logo
1 of 14
Download to read offline
TEMBAMG
MACAPAT
Nama:M.Munir
Kelas: XI IPS 2
Absen:15
01
DAFTAR ISI
Halaman judul.................................................................1
Daftar Isi...........................................................................2
Pengertian Tembang Macapat...................................3
Filosofi Tembang Macapat..........................................4
Ancase Tembang Macapat..........................................5
Paugerane Tembang Macapat...................................6
Tabel guru gatra, guru wilangan lan guru lagu......7
Unsur kebasaan Tembang Macapat.........................8
02
Tembang macapat adalah salah satu karya
sastra Jawa yang berbentuk tembang atau
puisi tradisional Jawa. Hampir serupa dengan
tembang jawa dalam kebudayaan Jawa, ada
pula karya sastra yang serupa di daerah lain
seperti Bali, Sasa, Sunda, dan Madura.
Pengertian
Tembang Macapat
03
FILOSOFI TEMBANG
MACAPAT
01 MASKUMAMBANG
Ing basa Indonesia maskumambang
tegese emas ngambang. Makna
maskumambang yaiku nglambangake
bocah sing isih ana ing guwa garbane
ibu.Makumambang isine pitutur marang
anak supaya tansah bekti marang wong
tuwa.Maskumambang
02 MIJIL
Mijil asale saka basa Jawa yaiku 'wijil'
kang tegese metu. Tegese mijil yaiku
nalikaa bayi lair lan metu saka guwa
garbane ibu. Mijil digunakake kanggo
menehi pituturn lan piwulang marang
manungsa supaya tabah anggone urip.
04
03 SINOM
Ing basa Jawa, sinom uga diarani
isih enom, tegese enom. Tegese
tembang
macapat sinom yaiku
nggambarake para mudha kang
kebak pangarep-arep.
Kinanti asale saka tembung kanthi
utawa tuntunan kang tegese
nuntun.Tegesipuntembang
Macapat Kinanthi menika
nggambaraken gesangipun lare
ingkang mbetahaken tuntunan
dhateng margi ingkang leres.
04 Kinanthi
05. Asmaradana
Asmarandana dumadi saka rong
tembung, yaiku asmara kang tegese
asmara lanh daana kang ateges geni.
Tegesipun tembang Macapat
Asmarandana menikag
nggambaraken pagesanganipun
manungsa ingkang kasmaran kaliyan
kekasihipun.
05
06 Gambuh
Gambuh tegese jodho. Tegesipun tembang
gambuh menika ngandharaken cariyos
gesangipun manungsa ingkang sampun
kepanggih kaliyan pasanganipun saengga
kaiket ing bebrayan.
Dhandhanggula asale saka tembung
dhangdhang kang ateges ngarep-arep lan
ngarep-arep. Dene tembung gula tegese
seneng, manis lan ayu. Tegesipun
tembang macapat menika kangge
nggambaraken bilih ingkang endah saged
dipunpendhet kanthi perjuangan.
07 Dhandhanggula
08 Durma
Durma tegese nesu, mbalela. Tembang
macapat iki nggambarake watake
manungsa kang gumedhe, gumedhe,
srakah, gampang emosi, mblenjani hawa
nepsu lan seneng tumindak
sembarangan.
06
09 Pangkur
Tembang pangkur tegese mundur.
Pangkur nggambarake panguripane
manungsa
kang wis tuwa lan ngalami kemunduran
fisik.
Kadhapuk saking kalih tembung inggih menika
megat ingkang tegesipun pisah saha
ruh ingkang tegesipun gesang. Dadi megatruh
tegese misahake roh saka ragane
manungsa. Tegese tembang macapat iki
ngandhut pitutur supaya manungsa
nyiapake urip bebrayan ing akhirat.
10 Mengatur
11 Pocung
Pucung ditegesi wong mati. Tegesipun
tembang macapat menika nggambaraken
bilih manungsa badhe wangsul dhateng
Gusti saha tanggel jawab dhateng
tumindakipun nalika wonten ing donya.
07
ANCASE
TEMBANG MACAPAT
Tembang macapat digunakake kanggo
menehi pitutur marang wong ing jaman
biyen, nggunakake tembang macapat
kanggo pitutur marang bocah.
08
PAUGERANE
TEMBANG MACAPAT
Paugerane (struktur)teks tembang macapat yen
mung
sepada mau wujude guru gatra, guru wilangan,
lan guru
lagu.
1.Guru gatra, yaiku jumlah jumlah baris
dalam satu bait
tembang macapat
2.Guru lagu, yaiku jatuhnya suara terakhir pada
setiap
baris tembang macapat
3.Guru wilangan, yaiku jumlah suku kata
dalam satu
baris tembang macapat.
09
TABEL GURU GATRA, GURU WILANGAN,
LAN GURU LAGU
10
Tembung Kawi yaiku tembung kang asale saka basa Kawi.
Basa Kawi
dhewe iku basa Jawa Kuna.
Apa itu tembang Kawi?
Basa Kawi akeh digunakake ing tembang, wayang,
lan karya
sastra Jawa.
UNSUR KEBASAAN
TEMBANG MACAPAT
Tuladha
Dirgantara = Awan
Dasa = Sepuluh
Dipangga = Gajah
Apa Itu Tembung Dasanama?
Dasanama yaiku pirang-pirang kang duwe teges siji
utawa padha.
Tegese dasanama yaiku tembung sing padha karo tembung ing
basa Jawa kang nduweni teges meh padha, malah padha.
Anak = Suta, putra, sunu, yoga, siwi, wêka, tanaya, atmaja,
siwaya, ja, patut,
banu.
Angin = Riwut, bajra, sindhung, anila, bayu, aliwawar, tata,
barat, samirana,
wirayang.
Aran = Ngaran, kêkasih, panêlah, juluk, parab, panêngran,
wêwangi.
11
Apa Itu Tembung Garba?
Kanthi prasaja, tembung garba inggih menika tembung ingkang
kadadosan
kanthi nyepetake tembung kalih supados gampil dipunlafalaken
saha
langkung ringkes.
Tuladha
Aneng = Ana + ing (terjadi perubahan vokal dari i
menjadi e).
Araneki = Arane + iki.
Dadyewuh = Dadi + ewuh.
Apa Itu Sandi Asma?
Unsur karya sastra endah kang rumiyin diciptakake lan digunakake
dening Ranggawarsita, pujangga pungkasan Karajan Surakarta
(Kasunanan). Ing antawisipun nama kode ingkang dipundamel
menika wonten ingkang asipat simbolis kanthi label “Rangga
Kalayuda”.
Tuladha
it naku dek ndi awakmu
e dewi seng unggw n uripku
atiku cu bana iku nggamu ewiku
it aku Raku ora bakal pisah
M U
H A
M A D
M UN SI
12
MATUR
NUWUN
15 -Muchammad Munir XI IPS 2

More Related Content

Similar to 15 -Muchammad Munir XI IPS 2

Similar to 15 -Muchammad Munir XI IPS 2 (20)

Materi Tembang Macapat
Materi Tembang MacapatMateri Tembang Macapat
Materi Tembang Macapat
 
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 214-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
14-Muhammad Mustofa Aji XI-IP 2
 
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa JawaBahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
Bahasa Jawa_Parama Sastra lan Kagunan Basa Jawa
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
 
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
 
Pengertian Macapat dalam perhitungan.pptx
Pengertian Macapat dalam perhitungan.pptxPengertian Macapat dalam perhitungan.pptx
Pengertian Macapat dalam perhitungan.pptx
 
Tembang Macapat
Tembang  Macapat Tembang  Macapat
Tembang Macapat
 
Tembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdfTembang Macapat.pdf
Tembang Macapat.pdf
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
Tembang Macapat E-book
 Tembang Macapat E-book Tembang Macapat E-book
Tembang Macapat E-book
 
Tembang Macapat
Tembang Macapat Tembang Macapat
Tembang Macapat
 
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
tembang macapat,filosofi macapat, Rochmatulloh
 
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
M.RAFI MAULANA XI MIPA 5(14)
 
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
Buku digital Bahasa Jawa Tembang Macapat
 
Tembung macapat
Tembung macapatTembung macapat
Tembung macapat
 
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 517 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
 
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
ACHMAD FAUZI XI MIPA 2
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
 

Recently uploaded

bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
AtiAnggiSupriyati
 
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajaraksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
HafidRanggasi
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
NurindahSetyawati1
 

Recently uploaded (20)

UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk HidupUT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
UT PGSD PDGK4103 MODUL 2 STRUKTUR TUBUH Pada Makhluk Hidup
 
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ikabab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
bab 6 ancaman terhadap negara dalam bingkai bhinneka tunggal ika
 
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdfModul Projek  - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
Modul Projek - Batik Ecoprint - Fase B.pdf
 
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajaraksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
aksi nyata penyebaran pemahaman merdeka belajar
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
 
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdfMODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
 
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMMAKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
AKSI NYATA BERBAGI PRAKTIK BAIK MELALUI PMM
 
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfSalinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING M...
 
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
POWER POINT MODUL 1 PEBI4223 (PENDIDIKAN LINGKUNGAN HIDUP)
 
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptxPerumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
Perumusan Visi dan Prakarsa Perubahan.pptx
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
 
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsxvIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
 
presentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesiapresentasi lembaga negara yang ada di indonesia
presentasi lembaga negara yang ada di indonesia
 
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi SelatanSosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
 
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING...
PELAKSANAAN  + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY &  WAREHOUSING...PELAKSANAAN  + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY &  WAREHOUSING...
PELAKSANAAN + Link-Link MATERI Training_ "Effective INVENTORY & WAREHOUSING...
 
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
 
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptxKontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
 
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptxRefleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
Refleksi Mandiri Modul 1.3 - KANVAS BAGJA.pptx.pptx
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
 

15 -Muchammad Munir XI IPS 2

  • 2. DAFTAR ISI Halaman judul.................................................................1 Daftar Isi...........................................................................2 Pengertian Tembang Macapat...................................3 Filosofi Tembang Macapat..........................................4 Ancase Tembang Macapat..........................................5 Paugerane Tembang Macapat...................................6 Tabel guru gatra, guru wilangan lan guru lagu......7 Unsur kebasaan Tembang Macapat.........................8 02
  • 3. Tembang macapat adalah salah satu karya sastra Jawa yang berbentuk tembang atau puisi tradisional Jawa. Hampir serupa dengan tembang jawa dalam kebudayaan Jawa, ada pula karya sastra yang serupa di daerah lain seperti Bali, Sasa, Sunda, dan Madura. Pengertian Tembang Macapat 03
  • 4. FILOSOFI TEMBANG MACAPAT 01 MASKUMAMBANG Ing basa Indonesia maskumambang tegese emas ngambang. Makna maskumambang yaiku nglambangake bocah sing isih ana ing guwa garbane ibu.Makumambang isine pitutur marang anak supaya tansah bekti marang wong tuwa.Maskumambang 02 MIJIL Mijil asale saka basa Jawa yaiku 'wijil' kang tegese metu. Tegese mijil yaiku nalikaa bayi lair lan metu saka guwa garbane ibu. Mijil digunakake kanggo menehi pituturn lan piwulang marang manungsa supaya tabah anggone urip. 04
  • 5. 03 SINOM Ing basa Jawa, sinom uga diarani isih enom, tegese enom. Tegese tembang macapat sinom yaiku nggambarake para mudha kang kebak pangarep-arep. Kinanti asale saka tembung kanthi utawa tuntunan kang tegese nuntun.Tegesipuntembang Macapat Kinanthi menika nggambaraken gesangipun lare ingkang mbetahaken tuntunan dhateng margi ingkang leres. 04 Kinanthi 05. Asmaradana Asmarandana dumadi saka rong tembung, yaiku asmara kang tegese asmara lanh daana kang ateges geni. Tegesipun tembang Macapat Asmarandana menikag nggambaraken pagesanganipun manungsa ingkang kasmaran kaliyan kekasihipun. 05
  • 6. 06 Gambuh Gambuh tegese jodho. Tegesipun tembang gambuh menika ngandharaken cariyos gesangipun manungsa ingkang sampun kepanggih kaliyan pasanganipun saengga kaiket ing bebrayan. Dhandhanggula asale saka tembung dhangdhang kang ateges ngarep-arep lan ngarep-arep. Dene tembung gula tegese seneng, manis lan ayu. Tegesipun tembang macapat menika kangge nggambaraken bilih ingkang endah saged dipunpendhet kanthi perjuangan. 07 Dhandhanggula 08 Durma Durma tegese nesu, mbalela. Tembang macapat iki nggambarake watake manungsa kang gumedhe, gumedhe, srakah, gampang emosi, mblenjani hawa nepsu lan seneng tumindak sembarangan. 06
  • 7. 09 Pangkur Tembang pangkur tegese mundur. Pangkur nggambarake panguripane manungsa kang wis tuwa lan ngalami kemunduran fisik. Kadhapuk saking kalih tembung inggih menika megat ingkang tegesipun pisah saha ruh ingkang tegesipun gesang. Dadi megatruh tegese misahake roh saka ragane manungsa. Tegese tembang macapat iki ngandhut pitutur supaya manungsa nyiapake urip bebrayan ing akhirat. 10 Mengatur 11 Pocung Pucung ditegesi wong mati. Tegesipun tembang macapat menika nggambaraken bilih manungsa badhe wangsul dhateng Gusti saha tanggel jawab dhateng tumindakipun nalika wonten ing donya. 07
  • 8. ANCASE TEMBANG MACAPAT Tembang macapat digunakake kanggo menehi pitutur marang wong ing jaman biyen, nggunakake tembang macapat kanggo pitutur marang bocah. 08
  • 9. PAUGERANE TEMBANG MACAPAT Paugerane (struktur)teks tembang macapat yen mung sepada mau wujude guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu. 1.Guru gatra, yaiku jumlah jumlah baris dalam satu bait tembang macapat 2.Guru lagu, yaiku jatuhnya suara terakhir pada setiap baris tembang macapat 3.Guru wilangan, yaiku jumlah suku kata dalam satu baris tembang macapat. 09
  • 10. TABEL GURU GATRA, GURU WILANGAN, LAN GURU LAGU 10
  • 11. Tembung Kawi yaiku tembung kang asale saka basa Kawi. Basa Kawi dhewe iku basa Jawa Kuna. Apa itu tembang Kawi? Basa Kawi akeh digunakake ing tembang, wayang, lan karya sastra Jawa. UNSUR KEBASAAN TEMBANG MACAPAT Tuladha Dirgantara = Awan Dasa = Sepuluh Dipangga = Gajah Apa Itu Tembung Dasanama? Dasanama yaiku pirang-pirang kang duwe teges siji utawa padha. Tegese dasanama yaiku tembung sing padha karo tembung ing basa Jawa kang nduweni teges meh padha, malah padha. Anak = Suta, putra, sunu, yoga, siwi, wêka, tanaya, atmaja, siwaya, ja, patut, banu. Angin = Riwut, bajra, sindhung, anila, bayu, aliwawar, tata, barat, samirana, wirayang. Aran = Ngaran, kêkasih, panêlah, juluk, parab, panêngran, wêwangi. 11
  • 12. Apa Itu Tembung Garba? Kanthi prasaja, tembung garba inggih menika tembung ingkang kadadosan kanthi nyepetake tembung kalih supados gampil dipunlafalaken saha langkung ringkes. Tuladha Aneng = Ana + ing (terjadi perubahan vokal dari i menjadi e). Araneki = Arane + iki. Dadyewuh = Dadi + ewuh. Apa Itu Sandi Asma? Unsur karya sastra endah kang rumiyin diciptakake lan digunakake dening Ranggawarsita, pujangga pungkasan Karajan Surakarta (Kasunanan). Ing antawisipun nama kode ingkang dipundamel menika wonten ingkang asipat simbolis kanthi label “Rangga Kalayuda”. Tuladha it naku dek ndi awakmu e dewi seng unggw n uripku atiku cu bana iku nggamu ewiku it aku Raku ora bakal pisah M U H A M A D M UN SI 12