Dokumen tersebut memberikan penjelasan tentang aksara Jawa, termasuk jenis-jenis aksaranya seperti aksara murda, aksara swara, aksara rekan, dan angka Jawa beserta aturan-aturan penulisannya.
2. AKSARA MURDA
• Tegese aksara murda kuwi bisa kanggo nggampangake pemut menawa aksara
murda yaiku aksara kang ditulis nganggo aksara gedhe (aksara kapital).
• Sing diarani utawa dianggep aksara murda yaiku aksara Mahaprana, yaiku aksara
kang pancene kudu diucapake kanthi abab akeh kosok baline aksara alpaprana
yaiku aksara kang kudu diucapake kanthi lumrah utawa abab sithik
(Padmosoekotjo, 1939: 37).
3. CACAHE AKSARA MURDA
• Cacahe aksara murda ana wolu. Panjengan bisa mirsani kanthi gamblang ing
gambar ngisor iki
4. • Ing jaman saiki aksara murda ^ (NYA) ing jaman saiki wis ora kanggo. (andharan
manut Sarining Paramasastra Jawa (Padmosoekotjo, 1939: 38)). Aksara murda iku
nduweni pasangan. Pasangan aksara murda bisa panjenengan pirsani ing gambar
ngisor iki.
5. PAUGERAN PANGANGGONE
AKSARA MURDA
• Panganggone aksara murda ora padha karo aksara carakan. Aksara murda dinggo kanggo menehi
pakurmatan utawa tata-prunggu. Tetembungan kang diserat nganggo aksara murda yaiku:
1) Asmane para leluhur
2) Jejuluk lan padunungane
3) Jeneng panggonan
4) Jeneng lembaga
• Cara panyerate aksara murda yaiku:
1) Aksara murda cukup ditulis siji wae saben satembung, dipilih kang manggon ing ngarep, yen ora ana ya
aksara burine, lan sateruse, kejaba tembung “Gusti Allah” lumrahe aksra murda saanane ditulis kabeh
(Hadiprijono, 2013: 64).
2) Aksara murda bisa diwenehi pasangan.
3) Aksara murda ora kena dienggo minangka sesigeging wanda.
7. AKSARA SWARA
• Swara tegese uni utawa ing basa Indonesia diarani vokal. Aksara swara yaiku
aksara kang dinggo nulis unine swara vokal /a/, /i/, /u/, /e/, /o/.
8. CACAHE AKSARA SWARA
• Aksara swara cacahe ana 5. Luwih gamblange panjenengan bisa mirsani ing ngisor
iki.
A I U E O
A I U OE
9. PAUGERAN PANGANGGONE AKSARA SWARA
1. Aksara swara ora kena dadi pasangan.
Amarga ora bisa dadi panyigeg, mula aksara ing sangarepe kudu dipateni nganggo pangkon.
Tuladha bisa dipirsani ing ngisor iki.
(a) ?kitbAlKu/An.(Kitab Al Quran)
(b)?b=sE[rop. (Bangsa Eropa)
2. Aksara swara ora kena ditrapi sandhangan swara.
Aksara swara bisa diwenehi sandhangan wignyan, layar, cecak.
Tuladha:
(a) Tembung “India” benere ditulis InFiy udu aksara swara A diwenehi sandhangan swara wulu kaya AinFiy.
(b) Tembung “Organisasi” benere ditulis O/gnissi udu aksara swara A diwenehi sandhangan swara taling
tarung kaya [A/ognissi.
3. Aksara swara ora kanggo menehi pakurmatan.
Menawa awake dhewe nulis tembung April nganggo aksara Swara A Ap]il iki ora amarga awake dhewe
ngajeni wulan april, nanging amarga tembung April asale saka tembung manca.
10. AKSARA REKAN
Ing Baoesastra Jawa, tembung rekan nduweni teges
1) apa-apa sing direka-reka (diakal-akal),
2) tiron, gawean (Purwadarminta, 1939: 523).
Saka pangerten mau bisa dimangerteni menawa aksara rekan
pancen gunane kanggo niru tetembungan kang direka dadi basa
Jawa.
11. CACAHE AKSARA REKAN
• Angka Jawa cacahe ana 5. Luwih gamblange panjenengan bisa mirsani ing gambar
ngisor iki.
12. PAUGERAN PANGANGGONE
AKSARA REKAN
Panganggone aksara rekan ora sembarangan. Paugeran panganggone aksara rekan yaiku:
a) Aksara rekan dinggo nulis tembung manca kang dicethakake, utamane tembung kang saka
basa Arab.
b) Menawa aksara rekan karaketake karo sandhangan pepet, cecake telu dumunung ing sajrone pepet.
c) Menawa aksara rekan karaketake karo sandhangan wulu, layar, utawa cecak, cecake telu
dumunung ing sisih kiwa, sandhangan wulu, layar, utawa cecak ing sisih tengen.
d) Aksara rekan ora kena dadi pasangan, kejaba aksara p kang wujud pasangane P.
e) Menawa aksara rekan dumunung ing saburine wanda sigeg, sigeging wanda iku kudu dipangku.
14. ANGKA JAWA
Angka Jawa yaiku peranganing aksara Jawa kang gunane kanggo mratelakake wilangan utawa
angka. Kang diserat nganggo angka Jawa yaiku:
• dawa, abot, isi, lan ambaning barang.
• tanggal lan Wektu (bisa nganggo aksara utawa angka Jawa)
• cacahing dhuwit (menawa gunggunge gedhe, sakperangan bisa ditulis nganggo aksara dene
perangan liyane nganggo angka Jawa).
• cacahing barang (menawa gunggunge gedhe, sakperangan bisa ditulis nganggo aksara dene
perangan liyane nganggo angka Jawa).
• nomer dalan, umah, kode pos, nomer telpon
• peranganing karangan lan kitab suci
• wilangan pecahan (bisa ditulis nganggo aksara utawa angka Jawa)
15. CACAHE ANGKA JAWA
• Angka Jawa cacahe ana 10. Luwih gamblange panjenengan bisa mirsani ing gambar
ngisor iki.
16. PAUGERAN PANGANGGONE
ANGKA JAWA
1. Nulis angka Jawa diwiwiti lan dipungkasi pada pangkat. Mula, panulise angka Jawa kaapit dening pada pangkat
(;......;). Ancase yaiku supaya ora mbingungake karo aksara Jawa kang ana ing sakiwa tengen (Hadiprijono, 2013:
59).
Tuladha:
?adiku [r=ki=;9; sk ;150; [bch. = (Adhiku rengking 9 saka 150 bocah)
2. Menawa ing saburine angka jawa ana pada lingsa (,) utawa pada lungsi (.), ing burine angka jawa ora perlu pada
pangkat.
?adikulai/thun;2005. = (Adhiku lair taun 2005)
3. Wilangan kang kadhapuk saka 1 utawa rong angka cukup diulis nganggo aksara, udu angka Jawa, kejaba sing nganggo urut-urutan.
?kuci=kumnk;3; ln=;2;w[fon;1. =(kucingku manak 3, lanang 2, wadon 1)