Οι καπετάνισσες Σοφία Παρασκευαΐδου και η Ανατολή Γαβριηλίδου
1. Οι καπετάνισσες
Σοφία Παρασκευαΐδου και η Ανατολή
Γαβριηλίδου
1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων
Τμήμα Δ2
Οι μαθήτριες
Ζιαμπίρη Μυρσίνη
Σοφιανού Αλεξία
3. Η καταγωγή της και οι μάχες
που πήρε μέρος
• Η Σοφία Παρασκευαΐδου καταγόταν από το χωριό
Γιαγιανίν Πασί της Πάφρας.
• Πήρε μέρος σε περισσότερες από δέκα μάχες και άλλες
τόσες εισβολές σε τουρκικά χωριά γύρω από τη
Σαμψούντα, την Πάφρα - Γάβζα, το Βεζίρ Κιοπρού.
• Η κυρά Σοφία Παρασκευαΐδου ήταν 107 ετών το 1987
4. Γεγονότα που της είχαν αναφέρει
ο παππούς της και ο πατέρας της
Η κ Σοφία Παρασκευαΐδου άκουγε από τον παππού της, τον Παρασκευά, που είχε
γεννηθεί το 1790 και πέθανε το 1904, και τον πατέρα της, τον Κυριάκο, που ήταν
γεννημένος το 1840 και πέθανε στην εξορία στην Κασταμονή (Κασταμπόλ την έλεγαν οι
Τούρκοι), σε ηλικία 77 ετών, ότι στην περιοχή της Πάφρας, οι Τούρκοι είχαν τοποθετήσει, το
1660, έναν ντερέμπεη πολύ σκληρό, ανθέλληνα και αντίχριστο. Μόλις τοποθετήθηκε ο
ντερέμπεης ήθελε όλοι οι χριστιανοί της περιοχής του να γίνουν μωαμεθανοί. Επειδή δεν
το δέχτηκαν αυτό οι Έλληνες, άρχισε να χρησιμοποιεί εναντίον τους τα πιο απάνθρωπα
μέσα. Συνελάμβανε συνέχεια άντρες και γυναίκες και τους μεν άντρες τους φυλάκιζε, τις δε
γυναίκες τις έστελνε εξορία ή τις νεότερες, τις πουλούσε στα χαρέμια της Ανατολής. Έκλεισε
και έκαψε όλες τις χριστιανικές εκκλησίες και έκλεισε όλα τα ελληνικά σχολεία.
Απαγόρευσε την ελληνική γλώσσα και όποιον συνελάμβανε να μιλά ελληνικά του έκοβε τη
γλώσσα. Το 1680, σε μια από τις προσπάθειές του να συλλάβει γυναίκες, αυτές
κρύφτηκαν στα βουνά και γύρω στα 1.500 γυναικόπαιδα κρύφτηκαν στο Κάστρο του
Ασάρ, στον ποταμό Άλι (Κιζίλ Ιρμάκ). Εκεί έμειναν 48 ημέρες κλεισμένες, χωρίς νερό και
ψωμί. Άλλες γυναίκες τρελάθηκαν, άλλες ξέφυγαν και παραδόθηκαν στους Τούρκους.
Περίπου 40 κορίτσια από τα χωριά της Πάφρας, το Κεστενέ, Ασάρ, Καπού Καγιά κ. ά.,
ανέβηκαν ψηλά στην κορυφή του Κάστρου και αυτοκτόνησαν πέφτοντας από ψηλά, για
να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων". Μέχρι το 1915, οι κάτοικοι της Πάφρας τιμούσαν
τη μνήμη των κοριτσιών με εκδηλώσεις. Το Κάστρο το ονόμασαν "Κιζίλ Καλεσί" (Κάστρο
της Κοπέλας).
5. Ο άντρας της φεύγει στο αντάρτικο του
Αντών Πασά και η Σοφία εξορίζεται
• Το 1914 γίνεται η δεύτερη γενική επιστράτευση και ξανακαλούν τον άντρα της
στον στρατό και αυτός δεν πηγαίνει και ανεβάινει στο βουνό αντάρτης, με
αρχηγό τον Αντών’ Πασά και από το 1915 άρχισαν οι αντάρτες να πολεμούν του
Τούρκους.
• Το 1916, άρχισαν οι Τούρκοι να στέλνουν στην εξορία τα γυναικόπαιδα και να
καίνε τα ελληνικά χωριά, αφού προηγουμένως τα λεηλατούσαν.
• Η κυρά Σοφία Παρασκευαΐδου, μαζί με πολλούς άλλους, εξορίζεται προς την
Κασταμονή, στο Ζουγκουρλού. Τους είχαν νηστικούς.
• Στην εξορία έμαθαν ότι έγινε ανακωχή (αφλίκι) και γύρισαν, όσοι απόμειναν,
στα χωριά τους, που τα βρήκαν στάχτη.
6. Ο θάνατος της μιας κόρης και ο χαμός
της άλλης σε μια φοβερή μάχη
• Από τους εξόριστους γυρίζουν περίπου οι μισοί.
• Οι υπόλοιποι πέθαναν στους δρόμους και στην εξορία.
• Τον Ιούνιο του 1921, οι Τούρκοι περικύκλωσαν το χωριό της, το Γιαγιανίν
Πασί.
• Οι Έλληνες, άντρες και γυναίκες, επειδή γνώριζαν τι τους περίμενε, ήταν
όλοι οπλισμένοι.
• Είχε τρεις κόρες την Παρασκευή την Σταυρούλα και τη Κυριακή
• Σε φοβερή μάχη που έγινε και μέσα στη σύγχυση, σκοτώθηκε η κόρη της,
η Παρασκευή και συνέλαβαν την άλλη κόρη της, τη Σταυρούλα, την
οποία, όπως και άλλα παιδιά, είπαν ότι τους παρέδωσαν στους
Αμερικανούς.
• Στη μάχη αυτή η ίδια τραυματίζεται σοβαρά στο πόδι και δεν μπορεί να
προστατέψει την άλλη κόρη της, την Κυριακή, η οποία ακολούθησε στο
βουνό τις άλλες γυναίκες του χωριού.
7. Η ελπίδα ότι μια μέρα θα βρει
την κόρη της
• Στη μάχη, όμως, από το πυροβολικό των Τούρκων, κόπηκε το πόδι
του συγχωριανού της, του Γιάννη Θεοδωρίδη, ο οποίος ήρθε στην
Ελλάδα και στο χωριό ήταν γνωστός ως «Τοπάλ Γιάννης» (κουτσός
Γιάννης).
• Την τραυματισμένη Σοφία Παρασκευαΐδου τη φρόντισε η Τσιλπίζ
Μαρίκ (Μαρία Τσιλπίδου) από το γειτονικό χωριό Κιζίλοϊ. Τελικά, με
διάφορα γιατροσόφια, κατάφερε να σώσει το πόδι της.
• Η κυρά Σοφία Παρασκευαΐδου, αφού πήρε μέρος ως καπετάνισσα
σε συγκρούσεις με τον τουρκικό στρατό, ήρθε στην Ελλάδα και
ζούσε πάντα με την ελπίδα ότι θα βρει την κόρη της.
8. Η καπετάνισσα Ανατολή
Γαβριηλίδου
Η Ανατολή Γαβριηλίδου ήταν άλλη μια
γενναία καπετάνισσα στην περιοχή του
Χατζήκιοϊ - Μεταλλεία Σιμ, γύρω από
το Άκνταγ Μάντεν (Ακ = άσπρο, Νταγ =
βουνό, Ματέν = μεταλλείο), στην
περιοχή ανάμεσα στην Άγκυρα και τη
Σεβάστεια
9. Η δράση της στον αγώνα
• H Ανατολή Γαβριηλίδου, συνεργαζόταν με την επίσης μεγάλη
καπετάνισσα Αγαθή Χαμδή Βέη
• Οι Τούρκοι την παρακολουθούσαν πολύ στενά γιατί είχαν
πληροφορίες ότι η Ανατολή Γαβριηλίδου είχε συγκροτήσει και
ένοπλη αντάρτικη ομάδα γυναικών και ότι έκανε βίαιες επιδρομές σε
τουρκικά χωριά Σιμ – Χατζήκιοϊ, λήστευε τους Τούρκους και
τροφοδοτούσε τους έλληνες αντάρτες.
• Συγκέντρωναν τρόφιμα και ρουχισμό για τους αντάρτες που
αγωνίζονταν στην περιοχή του Σιμ – Άκνταγ Μαντέν.
• Η Γαβριηλίδου, ήδη από το 1914, πολεμούσε στο πλευρό των
ανταρτών του μεγάλου καπετάνιου Χαράλαμπου Κοντοβραχιονίδη ή
Χαμδή Βέη.
• Πολλές φορές αναγκάστηκε να έρθει σε ένοπλη σύγκρουση με
αποσπάσματα Τούρκων χωροφυλάκων.
10. Η Ανατολή Γαβριηλίδου με τη
ανταλλαγή πληθυσμών έρχεται στην
Ελλάδα
• Η Ανατολή Γαβριηλίδου μετά από αρκετές
συγκρούσεις με ένοπλους Τούρκους και αρκετές
περιπέτειες, ήρθε με την αναγκαστική ανταλλαγή
του 1922-1923 στην Ελλάδα .
• Εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της σε χωριό του
νομού Σερρών, όπου εγκαταστάθηκαν και άλλοι
συμπατριώτες της.