H μαθήτριa του Δ2 του 1ου Δημοτικού Σχολείου Θρακoμακεδόνων Ελισάβετ Τσιώλη

1. 
Πάφρα-Παύρα ή Μπάφρα η χώρα των γενναίων
H μαθήτριa του Δ2 του 1ου Δημοτικού
Σχολείου Θρακoμακεδόνων
Ελισάβετ Τσιώλη

2. 
Τοποθεσία Πάφρας ή Μπάφρας
Πόλη νοτιοανατολικά της Σινώπης. Ανήκει στον Δυτικό Πόντο. Απέχει
100 χλμ. από τη Σινώπη και 40 χλμ. από την Αμισό

3. 
Πόσους κατοίκους
έχει η Πάφρα
• Το 2011 είχε πληθυσμό 143.366 κατοίκων.
• Σήμερα έχει πληθυσμό 144.465 κατοίκων.
• Το 49.46% των κατοίκων είναι άνδρες, ενώ
το 50.54% των κατοίκων είναι γυναίκες.
• Το 2016 η Μπάφρα είχε πληθυσμό 141.552
κατοίκων.
• Στα 1870 κατά μία αναφορά ο πληθυσμός της
άγγιζε τους 8.000 από τους οποίους 2.000
ήταν Έλληνες (ελληνόφωνοι και τουρκόφωνοι)
και υπόλοιποι ήταν Τούρκοι.

4. 
Τι είχε η επαρχία της Πάφρας
• Σύμφωνα με στατιστική της Μητρόπολης Αμάσειας,
η επαρχία Πάφρας είχε:
• μία πόλη
• 116 αμιγώς ελληνικά χωριά
• μία επισκοπική εκκλησία
• 107 ναούς
• την μονή της Παναγίας Μάγαρας
• Χαρακτηριστικά κτίρια της Πάφρας πριν από τον
ξεριζωμό ήταν:
Εκκλησίες, Γυμνάσια, Αστική Σχολή, Παρθεναγωγείο,
Διοικητήριο, Δημοτικό, Δικαστικό μέγαρο, το ωρολόγι
και τα ωραία σπίτια .

5. • Όπως για όλους τους Ποντίους έτσι και για τους κατοίκους της περιοχής της
Πάφρας η σπουδαιότερη προϋπόθεση θεωρούνταν η παιδεία, γι’ αυτό είχαν
ιδρύσει :
• Ημιγυμνάσιο
• 80 Δημοτικά Σχολεία Αρρένων
• και 17 Θηλέων
• 2 Νηπιαγωγεία
• ένα Γυμναστήριο με 119 δασκάλους και δασκάλες.
• και 4.500 μαθητές όταν την εποχή εκείνη ο πληθυσμός υπολογίζονταν σε 11.000
κατοίκους
• Είχε θέατρο 400 θέσεων και ανάδειξε 25 επιστήμονες

6. • Ως κατεξοχήν βουνό της Πάφρας θεωρείται το θρυλικό Νεπιέν, με υψόμετρο
1224 μέτρα, το οποίο βρίσκεται δεξιά του Άλυ ποταμού, μεταξύ Πάφρας και
Αμισού, στο ύψος της Ψαρολίμνης - Παλίκγκιολ.
• το Μεγάλο Βουνό - Κοτσάνταγ με υψόμετρο 1250 μέτρα που βρίσκεται προς την
Αμισό,
• το Μαλλιαρό - Γιούνταγ με 1105 μέτρα υψόμετρο που βρίσκεται νοτιότερα του
Νεπιέν, και δίπλα στον Άλυ ποταμό,
• Το Λαγοβούνι- Ταβσάνταγ που βρίσκεται κι αυτό νοτιότερα με 1904 μέτρα
υψόμετρο.
• Στα μεγάλα αυτά βουνά υπάρχουν συμπαγείς βράχοι, οι οποίοι σχηματίζουν
σημαντικά σπήλαια, τα οποία ήταν τα καταφύγια των κατοίκων της περιοχής
σε ολόκληρη τη διάρκεια των διώξεων.

7. 
Η Πάφρα ως μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα
έδινε οικονομική ευημερία
• Όλη η περιοχή της Πάφρας αποτελεί ένα μαγευτικό σύμπλεγμα οροσειρών, κορυφογραμμών, δασών,
ποταμών και ρυακιών.
• Τα βουνά της Πάφρας δημιουργούν την πιο εύφορη πεδιάδα σε ολόκληρο τον Ευξεινο Πόντο, η
οποία αρδεύεται από τον ποταμό Άλυ.
• Η ευφορώτατη αυτή πεδιάδα ήταν δημιούργημα του ποταμού Άλυ ο οποίος ονομάστηκε έτσι κατά τον
Στράβωνα, από τις πολλές αλυκές που δημιουργούσε.
• Εκτός από τον ποταμό Άλυ, υπάρχουν και μικρά ρέματα και ποταμάκια που υδροδοτούσαν την
περιοχή, αλλά βοηθούσαν και στην άρδευσή της.
• Η εύφορη και πεδινή αυτή περιοχή με την πλούσια βλάστηση, αλλά και οι απέραντες, παρθένες δασικές
εκτάσεις της παρήγαγε όλα τα αγαθά, από τα οποία είχε ανάγκη ο άνθρωπος και αποτέλεσαν αιτία
για την οικονομική ευημερία των κατοίκων της και ανάπτυξη της περιοχής.

8. •Το κλίμα στην πεδινή περιοχή της Πάφρας ήταν νοσηρό και
ανθυγιεινό, λόγω των πολλών ελών, των λιμνών και της υγρασίας
της Μαύρης Θάλασσας.
•Το κλίμα στην ορεινή περιοχή ήταν δροσερό το καλοκαίρι, με
ήπιους χειμώνες

9. • Οι παφραίοι είναι ένας κατατρεγμένος λαός που μεταξύ του 1600 και 1700 μ.Χ. έγινε
στόχος εξισλαμισμού με τα σκληρά μέτρα που έλαβαν οι Τούρκοι
• Ο εκτουρκισμός δεν κατέστη δυνατός στην Πάφρα γιατί οι Παφραίοι φύλαξαν ως κόρη
οφθαλμού το Χριστιανισμό και κατάφεραν να μην αφομοιωθούν από το ισλάμ, παρά τις
φοβερές διώξεις της δεύτερης περιόδου των ντερεμπέηδων.
• Ο Χριστιανισμός για τους Παφραίους ήταν ταυτόσημος του Ελληνισμού
• Στην περιοχή της Πάφρας και των γύρω χωριών , όσοι έλληνες κατάφεραν οι Τούρκοι να τους
εξισλαμίσουν τους έδιδαν συνήθως το όνομα Ad-bulla Η. Και όποιος εξισλαμιζόταν ήταν
υποχρεωμένος να πει παρουσία όλων των κατοίκων, υψώνοντας το δάκτυλό του La il lagh il
Lalach που σήμαινε ένας είναι ο Θεός και προφήτης αυτού Μωάμεθ.
• Ο Απόστολος Βακαλόπουλος αναφέρει ότι σε μια μέρα στην Πάφρα έκοψαν οι Τόυρκοι
15.000 γλώσσες Ελλήνων γιατί μιλούσαν ελληνικά.
• Οι Έλληνες αντέδρασαν δυναμικά στις έντονες προσπάθειες των Τούρκων για εξισλαμισμό με
τη δημιουργία ανταρτικών ομάδων, μιας και το Νεπιέν Νταγ βουνό προσφέρονταν γι’
αυτή την επιλογή τους.

10. • Έτσι με την πάροδο των αιώνων χωρίς σχολεία, χωρίς Εκκλησίες αφού τις καίγανε οι Τούρκοι λησμόνησαν
τη μητρική τους γλώσσα και αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν την Τουρκική για να επιβιώσουν και να
κρατηθούν στη ζωή, γιατί γι’ αυτούς καμιά άλλη επιλογή δεν υπήρχε. Η εθνική τους συνείδηση όμως έμεινε
αλώβητη.
• Στην προσπάθεια διατήρησης της ελληνικής γλώσσας βοήθησε το Οικ . Πατριαρχείο το οποίο έδωσε τη
δυνατότητα να τυπωθούν βιβλία κυρίως θρησκευτικά στην τουρκική γλώσσα αλλά με Ελληνικούς
χαρακτήρες που μπορούσαν να διαβάζουν και να κατανοούν.
• Σώζονται σήμερα και Εκκλησιαστικά κηρύγματα, που γίνονταν από Έλληνες δασκάλους που είχαν
σπουδάσει στην Πάφρα και στην Αμισό, τα οποία είναι γραμμένα με Ελληνικούς χαρακτήρες στην
Τουρκική γλώσσα.
• Οι Τούρκοι υποχρέωναν τους έλληνες να διαλέξουν ένα από τα δυο τη γλώσσα ή την πίστη τους και αυτοί
διάλεξαν την πίστη.
• Οι έλληνες της Πάφρας υποχρεώνονταν να μιλάνε τουρκικά για να αποφύγουν τις κακοποιήσεις τους
ξυλοδαρμούς ληστείες, συλλήψεις , βιαιότητες από τους Μουσουλμάνους ή να μην κινήσουν τις υποψίες.
• Κάτω από την αφόρητη κατάσταση που είχαν δημιουργήσει οι Τούρκοι εναντίον των Ελλήνων πολλοί από τα
χωριά της Πάφρας έφυγαν, όσοι είχαν τη δυνατότητα βέβαια, χρησιμοποιώντας πλοία από τον Άλυ ποταμό,
κατοίκησαν στη Ρωσία, Καύκασο, Τασκένδη, Γεωργία ή Κωνσταντινούπολη.

11. • Μεταξύ των ετών 1810-1820 μ. Χ., οι ντερέμπεηδες της περιοχής Πάφρας συνέλαβαν από τους ορεινούς
οικισμούς, με πρόφαση την κατάταξή τους στον οθωμανικό στρατό, περίπου 4.000 άνδρες και έφηβους,
μεταξύ 18-50 ετών.
• Οι υπόλοιποι κατάφεραν να εξαφανιστούν στα παρθένα δάση και να γλιτώσουν τη στράτευση. Τους
συλληφθέντες, τους συγκέντρωσαν σε μουσουλμανικά χωριά της περιοχής για να τους μεταφέρουν, τάχα,
στην Πάφρα και στην Αμισό, προκειμένου να προωθηθούν σε μακρινά μέρη της Οθωμανικής
αυτοκρατορίας, όπου υπήρχε πόλεμος με τους γκιαούρηδες.
• Έπεισαν τους οικείους ότι, όλα αυτά γίνονταν με διαταγή του σουλτάνου και ότι δεν έπρεπε να
ανησυχούν, αν για οποιονδήποτε λόγο αργούσαν να επικοινωνήσουν μαζί τους.
• Τους υπό στράτευση Έλληνες, αφού τους έδεσαν ανά δύο πισθάγκωνα, τους έριξαν στον ποταμό Άλυ,
όπου πέθαναν από πνιγμό.
• Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, το 1914, παρουσιάστηκε στους Οθωμανούς το
πρόβλημα έλλειψης στρατιωτών. Έτσι, οι Οθωμανοί οδηγήθηκαν στην καταναγκαστική επιστράτευση
άλλων λαών, κυρίως τον Πόντιων πράγμα που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην δημιουργία αντάρτικων
σωμάτων

12. • Ντερεμπέηδες στην τουρκική γλώσσα ονομάζονταν οι Τιμαριούχοι. Αυτοί ήσαν
οι Δούκες των ποταμών.
• Το Δουκάτο του ποταμού ήταν το γνωστό «Ντερεπεγηλήκι» Έτσι ονομάστηκαν οι
τιμαριωτικές περιφέρειες και οι Τιμαριούχοι, διότι κάθε Τιμάριο περιελάμβανε την
περιφέρεια ενός ποταμού.
• Όλοι οι Ντερεμπέηδες ήσαν υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν κοινό πρόγραμμα για
την εξάλειψη του Χριστιανικού πληθυσμού.
• Απαιτούσαν διαρκώς χρήματα και σωματική εργασία.
• Άρπαζαν τα χωράφια και τα κτήματα των Χριστιανών και τους υποχρέωναν να
εργάζονται μέχρι το βράδυ στα δικά τους κτήματα.

13. • Σημαντικότερος σκοπός οποιασδήποτε ανταρτικής ομάδας ήταν η προστασία των χριστιανών από τους Τούρκους.
• Τα Αντάρτικα αποτελούσαν την κυριότερη αμυντική αντίδραση των Ελλήνων. Συγκρούστηκαν και
αντιμετώπισαν πολλές φορές με επιτυχία τον οθωμανικό στρατό σε πολύωρες και πολύνεκρες μάχες κάτι που είχε
ως αποτέλεσμα να σωθούν από βέβαιη σφαγή χιλιάδες γυναικόπαιδα και άμαχοι, ματαιώνοντας έτσι τα σχέδια
των Οθωμανών για εξόντωση των ελληνικών πληθυσμών
• Οι αντάρτες ήταν άτομα που δρούσαν μεμονωμένα ή σε συνεργασία και ακολουθούσαν τα πρότυπα των
πρώιμων κλεφτών του ελλαδικού χώρου.
• Παρ 'όλο που οι πρώτοι πολεμιστές εντοπίστηκαν στις ανατολικές επαρχίες του Πόντου, τα αντάρτικα σώματα
αναπτύχθηκαν στις δυτικές περιοχές του, όπως στην Αμισό, στην Πάφρα και στην Τοκάτη
• Στην περιφέρεια Πάφρας δημιουργήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα αντάρτικα του Πόντου.
• Η ομάδα του Παντέλ-Αμισού (Παντελή Αναστασιάδη) να νικήσει στρατεύματα πολλών χιλιάδων Τούρκων μετά
από πολυήμερη μάχη (16 Νοεμβρίου 1917). Αυτή η ομάδα έδωσε μια ακόμη πολύ σημαντική μάχη στο Νεμπιένταγ
(στα τέλη του 1917) της Πάφρας, όπου ήρθαν αντιμέτωποι με ολόκληρο άριστα εξοπλισμένο τουρκικό σύνταγμα.
Όταν τελείωσαν τα πυρομαχικά τους, προτίμησαν τον θάνατο, βάζοντας τέλος στη ζωή τους από το να
παραδοθούν στους Τούρκους στρατιώτες.
• Πολύ σημαντικός οπλαρχηγός καπετάνιος ήταν ο Αντών Πασάς ή Αντώνης Χατζηελευθερίου ή Αντών
Καραμπέγ που γεννήθηκε το 1888 στο χωριό Κουρουκοκτσέ της επαρχίας της Πάφρας. Το 1912 σε ηλικία 24
έγινε αντάρτης στα βουνά παρά να καταταγεί και να υπηρετήσει τον Τουρκικό στρατό.

14. • Στις 3 Ιουνίου 1921 πολιορκείται η ελληνική συνοικία από όργανα του Τοπάλ Οσμάν. 570 άνδρες ηλικίας από 15
ως 70 ετών συλλαμβάνονται και φυλακίζονται.
• Οδηγούνται αργότερα σε τρίωρη πορεία στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους στο χωριό Κιόβτσε Σου. Εκεί
τους λήστεψαν και τους έκαψαν. Ως εκ θαύματος διασώθηκαν δύο και κατέφυγαν στα βουνά.
• Στις 8 Ιουνίου 1921 ο Τοπάλ Οσμάν συλλαμβάνει άλλους 250 άνδρες κάθε ηλικίας και τους οδηγεί στο Σελαμελίκ
στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου απέχουσα 4 ώρες πεζοπορία.
• Στο δρόμο εν μέσω ύβρεων και προπηλακίσεων συνοδεία πολλών χωροφυλάκων, τους ελήστεψαν και στους
έσφαξαν χωρίς οίκτο. Κατόπιν τους έβαλαν μέσα στην εκκλησία και τους έκαψαν. .
• Στο χωριό Καβάκ, 48 χιλιόμετρα από την Αμισό, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν τους Έλληνες μουσικούς της Αμισού
και τους διέταξαν να παίξουν τον εθνικό ύμνο της Τουρκίας.
• Όμως, οι Πόντιοι μουσικοί αντί αυτού, έπαιξαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο, οπότε οι Τούρκοι τους σκότωσαν όλους
και τους έριξαν σε ξεροπόταμο.
• Τα βράδια μάζευαν τους Έλληνες που συλλάμβαναν και αφού τους σκότωναν έριχναν τα σώματά τους στο ποτάμι.
• Σύμφωνα με την παράδοση στο ποτάμι αυτό αντί για νερό έτρεχε αίμα.
• Συνολικά κατά την περίοδο 1914-1922 σκοτώθηκαν ή εξοντώθηκαν στις εξορίες ή δολοφονήθηκαν ή κάηκαν
περισσότεροι από 30.000 Παφρηνοί, ανάμεσά τους 84 ιερωμένοι και 30 δάσκαλοι. Ξακουστός οπλαρχηγός
καπετάνιος της Πάφρας ήταν ο Αντών πασάς.

15. Κοριτσί ό χορόν (δίσημος 2/4) (Θανατί Λάγγεμαν): αναπαριστά την αυτοθυσία των κοριτσιών από την Πάφρα
που έπεσαν το 1670 ή το 1680 από το κάστρο του ποταμού Άλυ για να μην τις αιχμαλωτίσουν οι Τούρκοι. Το
κάστρο της κοπέλας όπως το ονόμασαν είναι για τους Ποντίους του Δυτικού κόσμου και ειδικότερα της Πάφρας
ότι το Ζάλογγο για τους Σουλιώτες.
Αρχουλαμάς :Είναι ποντιακός χορός από την περιοχή της Πάφρας. Τα όργανα που χρησιμοποιούνται ο ζουρνάς
και το νταούλι ή λύρα και κεμανές. Χορεύεται σε κλειστό κύκλο από άντρες και γυναίκες.
Σαρικούζ: Λέγεται ότι είναι ο χορός του θερισμού. Υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές, σε πολλές περιοχές του
Πόντου.
Στενά Δρόμα
Τυρφών
Κοτσικτόν ομάλ

16. 
Προϊόντα που καλλιεργούσε η
Πάφρα
• Η Πάφρα παρήγαγε:
• σιτάρι, κριθάρι, μήλα
αχλάδια κ.ά.
• Ήταν ονομαστή όμως για
ταπερίφημα καπνά και το
μαύρο χαβιάρι. Τα καπνά
της εξήγαγε στις αγορές
του Αμβούργου,
Μασσαλίας, Λονδίνου, και
Αλεξάνδρειας.

17. 
Σε ποιες πόλεις της Ελλάδας
υπάρχει το όνομα Πάφρα
Στο νομό Ιωαννίνων υπάρχει ένα χωριό με το όνομα
Πάφρα,
Στο νομό Σερρών,
Τα χωριά αυτά δημιουργήθηκαν από πρόσφυγες που
ήρθαν από την Πάφρα του Πόντου.

19. 
 http://ikee.lib.auth.gr/record/131012/files/Alexiadis.pdf
 https://hellenicforce.com/2014/05/11/i-nterempeides-ke-i-apolia-tis-ellinikis-glossas-apo-tous-
pontious-pafreous/
 https://efkozani.gr/%CF%84%CE%BF-
%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF-
%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%85-1690-1923-
%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF/
 https://www.kotsari.com/istoria/genoktonia-genocide-of-pontos/106-pafra-pontou-genoktonia-
samsounta-amisos-bafra
 http://sindesmosapostraton.blogspot.com/2013/05/blog-post.html
 https://www.elverias.gr/pontos/pontosmap/438-pafra
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%AC%CF%86%CF%81%CE%B1
 https://www.pontiaka.gr/mpafra-w-11619.html
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AC%CF%84%CE%BC%CE%BF%CF%82
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%AC%CF%86%CF%81%CE%B1_%CE%99
%CF%89%CE%B1%CE%BD%CE%BD%CE%AF%CE%BD%CF%89%CE%BD
 https://www.in.gr/2019/09/25/plus/agnosti-ipeiros-ta-prosfygoxoria-tou-tote-kai-tou-simera-
kai-dyo-istories/
 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AD%CE%B1_%CE%9C%CF%80%CE%AC%CF%8
6%CF%81%CE%B1_%CE%A3%CE%B5%CF%81%CF%81%CF%8E%CE%BD
 https://www.youtube.com/watch?v=le5ErjXEzis
 https://www.elverias.gr/pontos/pontosmap/438-pafra
 https://ellinoistorin.gr/?p=33643
 http://ikee.lib.auth.gr/record/269785/files/GRI-2015-14663.pdf
ΠΗΓΕΣ