1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων Τμήμα ΣΤ2 Ιωάννα Νεκταρία Αρζουμανίδου & Πασχαλία Μιτσικάρη

1. Αντώνης Χατζηελευθερίου ή Αντών
πασάς ή Αντών Καραπέγ
1ο Δημοτικό Σχολείο Θρακομακεδόνων
Τμήμα ΣΤ2
Ιωάννα Νεκταρία Αρζουμανίδου
&
Πασχαλία Μιτσικάρη

2. Η καταγωγή του Αντών και η αναγκαστική
στρατολόγησή του στον Τούρκικο στρατό.
• Ο πιο περίφημος και πιο πολύ-τραγουδισμένος από όλους τους
οπλαρχηγούς του Πόντου ήταν ο Αντών πασάς ή Αντών Καραπέγ,
όπως τον φώναζαν με τον τίτλο αυτό πολλοί Παφρηνοί
συμπολεμιστές του.
• Γεννήθηκε το 1888 στο χωριό Κουρούκοκτσε ή Γουρούκοκτσε της
Πάφρας του Πόντου.
• Το 1912, όταν πλέον ίσχυε το καθεστώς του Χουριέτ (Δημοκρατία
των Νεοτούρκων) ο Αντώνης Χατζηελευθερίου κλήθηκε στρατιώτης
από τους Τούρκους σε ηλικία 24 χρόνων μαζί με άλλους Έλληνες.
• Ο Αντών, από τη φύση του ανήσυχος και ζωηρός, δεν ήθελε να κα-
ταταχθεί στον τουρκικό στρατό. Οι συγχωριανοί του όμως φοβού-
μενοι αντίποινα από μέρος των Τούρκων τον συμβούλευσαν και τον
έπεισαν να καταταχθεί στον τουρκικό στρατό.
• Το Μάρτιο του 1912 παρουσιάζεται στο στρατολογικό γραφείο της
Πάφρας και από εκεί στέλνεται στη Σαμψούντα και κατόπιν στην
Αμάσεια, για να καταταχθεί στο 4ο Σώμα στρατού.

3. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στον τουρκικό Στρατό.
• Εκεί εκπαιδεύτηκε επί δέκα μήνες στις πολεμικές τέχνες,
αντιμετώπισε αφάνταστες δυσκολίες, γιατί Έλληνες και
μουσουλμάνοι είχαν κατανεμηθεί σε μικτούς λόχους, και,
κυρίως, γιατί ο υπεύθυνος εκπαιδευτής αξιωματικός τους
φερόταν με βαρβαρότητα. Το όνομα δε, με το οποίο συνεχώς και
αδιαλείπτως τον αποκαλούσε ήταν το απαξιωτικό γκιαούρης-
άπιστος. Ο καπετάνιος έκανε υπομονή επί δέκα μήνες,
καταρτίστηκε στρατιωτικά, και με την πρώτη ευκαιρία, μαζί με
ένα φίλο του, αφόπλισαν το φρουρό και δραπέτευσαν.
• Μετά τη λιποταξία του από το στρατό, κατέφυγε στην ορεινή
περιοχή της περιφέρειας Πάφρας, κοντά στο χωριό του
Γουρούκοκτσε και αλλάζοντας όνομα και μεταμφίεση,
ασχολήθηκε με το ζωεμπόριο. Λίγο καιρό αργότερα, μέσω ενός
θείου του, ειδοποίησε τη χήρα μητέρα του για τα όσα είχαν
συμβεί, κυρίως, για να μην ανησυχεί.

4. Άρχισε να προστατεύει τους ανυπότακτους
και τους λιποτάκτες
• Πολύ γρήγορα αντιλήφθηκε την αναγκαιότητα της αυτοπροστασίας των ανυπότακτων και των λιποτακτών,
γιατί:
• … Βγήκαν αποσπάσματα από χωροφύλακες που πήγαιναν να πιάσουν τους λιποτάκτες σε όλα τα ελληνικά
χωριά. Έδερναν τους προέδρους των χωριών και όσους παπάδες έπιαναν τους πήγαιναν στην Αμισό. Το
πρωί, κατά τις 5 η ώρα, πριν ξημερώσει, τους φώναζαν τα ονόματα για την κρεμάλα. Τις οικογένειες των
ατόμων που δεν εύρισκαν τους έκαιγαν τα σπίτια… Ήταν μια εποχή που πολλοί Έλληνες λιποτάκτες έφευγαν
για τη Ρωσία, στον Καύκασο182. Είχε πια αρχίσει ο συστηματικός κατατρεγμός των Ελλήνων, γιατί τα
αποσπάσματα των χωροφυλάκων δεν ξεσπούσαν στους αίτιους της λιποταξίας ή της μη κατάταξης τους στο
στρατό, αλλά στους οικείους τους, και επιπλέον στις πυρπολήσεις των οικείων τους.
• Δεν τους αρκούσαν, όμως, ούτε όλα αυτά τα εγκλήματα που διέπρατταν. Επιπλέον, κακοποιούσαν
ανελέητα τους προέδρους των χωριών και τους ιερείς, πολλοί από τους οποίους απαγχονίζονταν.
• Η μόνη λύση που απέμενε για τους ελληνικούς πληθυσμούς που καταδιώκονταν ήταν η φυγή στο βουνό ή,
για όσους μπορούσαν, στη Ρωσία

5. Δημιουργεί τα πρώτα αντάρτικα τμήματα
• Στα βουνά, όπου συνήθως κρύβονταν, βρήκε εκατοντάδες
άλλους Έλληνες που είτε δεν είχαν διόλου καταταγεί στον τούρ-
κικο στρατό και ήσαν φυγόστρατοι είτε είχαν δραπετεύσει από
τα τάγματα εργασίας και ήσαν οι λεγόμενοι λιποτάκτες (γατσάχ).
• Έτσι μαζί με αυτούς δημιούργησε το πρώτα αντάρτικα τμήματα
για την προστασία τόσο των ιδίων, αλλά και των διαφόρων
οικογενειών, που από το φόβο των αντιποίνων εκ μέρους των
Τούρκων είχαν καταφύγει κι αυτοί στα βουνά.
• Μεταξύ των οικογενειών αυτών που είχαν καταφύγει στο βουνό
ήταν και η οικογένεια της Πελαγίας Οξούζογλου από το χωριό
Κωστάνουσαγί.
• Εκεί γνώρισε ο Αντών αγάς την Πελαγία και στις αρχές του 1915
την πήρε ως σύζυγο του.
• Η Πελαγία ήταν κι αυτή σπουδαία και άξια καπετάνισσα που
πολεμούσε στο πλευρό του συζύγου της.
Πελαγία Οξύζογλου

6. Η μεγάλη συνάντηση
• Στα βουνά του Πόντου αντηχούσε πάντα το όνομα του θρυλικού καπετάνιου.
• Ο στρατηγός της Ρωσίας Λιαχώφ όταν εγκαταστάθηκε στην Τραπεζούντα, με επιστολή που
απευθυνόταν στον Μητροπολίτη Αμάσειας Γερμανό Καραβαγγέλη, κάλεσε να έρθουν στην
Τραπεζούντα όλοι οι οπλαρχηγοί του Δυτικού Πόντου.
• Συγκεντρώθηκαν λοιπόν στην Τραπεζούντα, σε ένα μεγάλο σχολείο. Μάλλον στο
Φροντιστήριο της Τραπεζούντας. ο Ρώσος Στρατηγός Λιαχώφ, ο προσωρινός Κυβερνήτης
Κωνσταντίνος Θεοφυλάκτου, ο Μητροπολίτης Χρύσανθος και πολλοί Ρώσοι
Αξιωματικοί.
• Σε αυτή συνάντηση ο στρατηγός Λιαχώφ υποσχέθηκε να τους ενισχύσει με όπλα,
πυρομαχικά, τρόφιμα, φάρμακα και ιματισμό έτσι ώστε να συνεχίσουν τον αγώνα.
• Μετά από πρόταση του Στρατηγού και του Μητροπολίτη Χρύσανθου όλοι οι
συγκεντρωθέντες ενέκριναν δια βοής, τον Αντώνιο Χατζηελευθερίου ή Αντών Πασά ή
Αντών Καραμπέγ, αρχηγό του Νεπιέν Ντάγ ως Γενικό Αρχηγό όλων των αντάρτικων
τμημάτων του Δυτικού Πόντου, μάλιστα δε ο Ρώσος Στρατηγός τοποθέτησε στο κεφάλι
του Αντώνη και ένα καπέλο Κοζάκου Αξιωματικού με ένα μεγάλο σταυρό ή αστέρι που
είχε μπροστά στο καπέλο.
Γερμανός
Καραβαγγέλης
Μητροπολίτης
Χρύσανθος

7. Ηγέτης όλων των μαχών από την αρχή και η
τακτική που ακολουθούσε.
• Μεταξύ των ετών 1915-1918 ο καπετάνιος Αντώνης Χατσηελευθερίου ηγήθηκε
στις μάχες των ανταρτών εναντίον του τουρκικού στρατού στο Καλινίκνταγ, στο
Παλίκγκιολ, στο Τσιφλίκτεπεσι, στο Γουρούκοκτσε, στο Εγκίσιρμακ, στο Τσασούρ,
στο Κεστενέ Σαϊβανί, στο Εγρίμπελ, στο Ταφλάνκιοϊ, στο Πεκλίκ, κ. α.
• Η τακτική που χρησιμοποιούσε ο καπετάν Αντώνης, στις μάχες με τον τουρκικό
στρατό, ήταν η τακτική του κλεφτοπολέμου. Είναι η τακτική που αποδίδει
αποτέλεσμα, όταν ένας λαός αγωνίζεται εναντίον ενός πάνοπλου στρατού.
• Προτιμούσε τις συνεχείς μετακινήσεις ανταρτών και γυμνασιοπαίδων και τις
ολιγόωρες συγκρούσεις, για να μην έχει απώλειες σε έμψυχο υλικό.
• Ο Αντών και τα παλικάρια του πολεμούσαν για βωμούς και εστίες για την τιμή και
την υπόληψη των οικογενειών τους, την πίστη και την πατρίδα τους.

8. Η επικήρυξη του
• Ο Αντών Πασάς κερδίζει τον άνισο αγώνα εναντίον 800
Τούρκων και μετά από 5 μέρες ο τούρκικος στρατός φεύγει
ντροπιασμένος.
• Οι Τούρκοι εξοργίζονται και χρησιμοποιούν τότε άλλα μέσα.
Στέλνουν μια επιτροπή από σεβάσμιους Έλληνες προκρίτους
πατριώτες μαζί με το Δεσπότη τους για να του προτείνουν
συμβιβασμό και αμνηστία, κατάπαυση του πυρός στη περιοχή
και την ταυτόχρονη επιστροφή των ανταρτών στα σπίτια τους.
• Η απάντηση του Αντών ήταν «ένα βροντερό όχι». Ήξερε πως
ήταν λαός που δεν κρατούσε ούτε τιμούσε τον λόγο του. Και
έτσι η επιτροπή γυρνά άπρακτη εξοργίζοντας ακόμη πιο πολύ
τους Τούρκους και τότε τον επικηρύττουν με το ποσό των
50.000 λιρών ή 5000 χρυσές λίρες.

9. Η προδοσία και το άδοξο τέλος του
• Δυο πρωτοπαλίκαρα του Αντώνη Χατζηελευθερίου, ο Αναστάσιος Αβραμίδης και ο
Ελευθέριος Κουλπαρίδης, θαμπωμένοι από τον χρυσό των τούρκων, οργάνωσαν την
δολοφονία του παλληκαριού, χωρίς καμιά τύψη.
Πήραν με το μέρος τους και τον Αντώνη Χατζηπαρασκευά προτείνοντάς τον για καπετάνιο.
• Ο Ελευθέριος Κουλπαρίδης μάλιστα, ήταν και κουμπάρος του Αντών’ πασά και με πρόφαση
να πάνε σ' ένα χωριό για να του αγοράσουν ένα καλό άλογο σαν δώρο, πήγε μαζί τους.
• Αφού πρώτα ακινητοποίησαν τους συνοδούς του και την γυναίκα του, τον σκότωσαν και
μετά τον αποκεφάλισαν.
• Μετέφεραν το κεφάλι του στην Πάφρα και μετά στην Σαμψούντα όπου το κάρφωσαν σε ένα
πάσσαλο και το περιέφεραν σαν τρόπαιο σε όλη την περιοχή.
• Αυτή η άνανδρη πράξη των τριών προδοτών συντάραξε τον Ελληνισμό του Πόντου. Ο
Γερμανός Καραβαγγέλης εξόπλισε ένα σώμα και έψαξε να τους βρει, αλλά μάταια.
• Έτσι τον Αύγουστο 1917 σκοτώθηκε από προδοσία συγγενών και φίλων και τα λημέρια
του αντήχησαν από άκρη σε άκρη από τις ιαχές του πόνο και της θλίψης για το χαμό του.

10. Αντώνης Χατζηελευθερίου
• Η μεγάλη αυτή μορφή που ανήκει στους μεγάλους αγωνιστές του Πόντου δε
γνώριζε τι θα πει φόβος.
• Ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς αντάρτες και πολεμιστές του Πόντου.
• Έδρασε σε πάρα πολλές μάχες του Πόντου.
• Αυτός ήταν ο Αρχιαντάρτης Αντών πασάς που στη θέση του μπήκε άλλος και μετά
άλλος μέχρι την καταστροφή.
• Πολλοί Έλληνες έχυσαν το αίμα τους και για τον Ιησού Χριστό όπως είπαν. Έλεγαν
πως το αίμα που χύθηκε ήταν ιερό...

11. Πηγές
• https://pontos-patridamou.blogspot.com/2014/09/blog-post_8.html
• https://santeos.blogspot.com/2014/02/0.html?spref=pi
• http://www.epona.gr/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%B
9%CE%BF%CF%82-
%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CE%B7%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF
%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85/

12. Σας ευχαριστούμε πολύ !!
Ιωάννα Νεκταρία Αρζουμανίδου
&
Πασχαλία Μιτσικάρη