Một giả thiết quan trọng trong mô hình hồi quy tuyến tính cổ điển là các yếu tố nhiễu ui (hay còn gọi là phần dư residuals) xuất hiện trong hàm hồi quy tổng thể có phương sai không thay đổi (homoscedasticity, còn gọi là phương sai có điều kiện không đổi); tức là chúng có cùng phương sai. Nếu giả thiết này không được thỏa mãn thì có sự hiện diện của phương sai thay đổi. Phương sai thay đổi (Heteroscedasticity, còn gọi là phương sai của sai số thay đổi) . Phương sai thay đổi không làm mất đi tính chất không thiên lệch và nhất quán của các ước lượng OLS. Nhưng các ước lượng này không còn có phương sai nhỏ nhất hay là các ước lượng hiệu quả. Tức là chúng không còn là các ước lượng tuyến tính không thiên lệch tốt nhất (BLUE). Khi có phương sai thay đổi, các phương sai của các ước lượng OLS không được tính từ các công thức OLS thông thường. Nhưng nếu ta vẫn sử dụng các công thức OLS thông thường, các kiểm định t và F dựa vào chúng có thể gây ra những kết luận sai lầm.

1. 1
Phân tích tác động của yếu tố sinh học đến tâm lý khách du lịch. Trên
cơ sở đó tổng hợp những đặc điểm tâm lý phổ biến của khách theo
tình hình sức khỏe và những lưu ý khi phục vụ đổi tượng khách du
lịch này.

2. 2
MỞ ĐẦU
Du lịch là ngành công nghiệp không khỏi mang lại những lợi ích vô cùng to
lớn cho mọi quốc gia. Du lịch đóng góp phần lớn vào doanh thu của đất nước,
mang lại hàng triệu việc làm cho người dân. Đặc biệt, du lịch còn là một phương
tiện quảng bá hình ảnh đất nước mạnh mẽ nhất.
Từ năm 2001. Du lịch Việt Nam đã được chính phủ quy hoạch, định hướng
đầu tư và phát triển để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Với tiềm năng sẵn có và
sự hỗ trợ tích cực của chính phủ trong hơn 10 năm qua, Việt Nam ngày nay đã trở
thành tâm điểm thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan và
khám phá. Theo hội đồng lữ hành và du lịch thế giới (WTTC), trong 181 quốc gia,
Vùng lãnh thổ thì du lịch Việt Nam đứng thứ 47 trên thế giới về phát triển tổng thể
đúng thứ 54 vi nhưng đóng góp cho nền kinh tế quốc gia và đứng thứ 12 về sự tăng
trường dài hạn trong vòng 10 năm tới (CafeF, 2010).
Do đó, ngành du lịch Việt Nam đang đứng trước sự cạnh tranh quyết liệt về
thu hút du khách hơn bao giờ hết. Không chỉ cạnh tranh trong nội bộ ngành hay
giữa các địa phương du lịch, sự cạnh tranh còn diễn ra gay gắt giữa các công ty du
lịch lữ hành quốc tế và trong nước. Vì vậy, việc quan trọng nhất của các công ty du
lịch trong nước là làm thế nào để thu hút khách đến và quan trọng hơn là quay lại
điểm đến, đồng nghĩa với việc nâng cao lòng trung thành của khách du lịch đối với
điểm đến du lịch trong giai đoạn hiện nay. Và quan trọng là nắm bắt được tâm lý
khách hàng hiện nay là chìa khóa để thành công trong ngành du lịch. Từ những lý
do trên, em đã chọn đề tài: “Phân tích tác động của yếu tố sinh học đến tâm lý
khách du lịch. Trên cơ sở đó tổng hợp những đặc điểm tâm lý phổ biến của
khách theo tình hình sức khỏe và những lưu ý khi phục vụ đổi tượng khách du
lịch này.”

3. 3
NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TÁC ĐỘNG CỦA YẾU TỐ SINH HỌC ĐẾN TÂM
LÝ KHÁCH DU LỊCH.
1. Khái niệm: Tâm lý khách du lịch
Tâm lý học ngày nay đã trở thành một khoa học độc lập. Tuy vậy khi khoa
học cảng được phân ngành cụ thể thì các ngành khoa học cũng thâm nhập vào
nhau, liên quan với nhau càng nhiều. Tâm lý có liên quan trực tiếp với các khoa
học khác như: sinh học, thân kinh học. giải phẫu học, các ngành khoa học xã hội
như: lịch sử, văn hoá…
Có nhiều quan niệm khác nhau về tâm lý khách du lịch, tuỳ theo cách tiếp
cận cũng như phạm vi nghiên cứu.
Với cách tiếp cận xem tâm lý khách du lịch là một ngành của tâm lý học
(theo cách tiếp cận này có thể gọi là tâm lý học khách du lịch) nhằm mục đích vận
dụng những thành tựu, những cơ sở khoa học của tâm lý học cho việc nghiên cứu
tâm lý của khách du lịch, nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra quan niệm cho rằng: Tâm
lý khách du lịch là một ngành của tâm lý học, chuyên nghiên cứu các đặc điểm tâm
lý của khách du lịch, nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng tác động đến tâm lý của
khách và nghiên cứu việc vận dụng các thành tựu của khoa học tâm lý trong phục
vụ khách du lịch.
2. Yếu tố sinh học ảnh hưởng đến tâm lý khách hàng.
1.1. Yếu tố sinh học là gì?
Nhóm đặc điểm sinh học phụ thuộc vào các yếu tố thuộc về sinh học, bản

4. 4
tính có sẵn của con người khi được sinh ra, có nghĩa là yếu tố này mang tính di
truyền hoặc bẩm sinh, các yếu tố như: sức khỏe, tâm lý, sinh lý, khí chất... của mỗi
người sẽ không giống nhau do khác nhau về đặc điểm sinh học
Thông thường các yếu tố sinh học của tội phạm có thể kể đến là giới tính,
độ tuổi, lượng hooc môn trong cơ thể... Những yếu tố này phần nào có ảnh
hưởng phần nào đó việc một người trở thành tội phạm, tuy nhiên đó không phải là
yếu tố quyết định.
1.2. Phân loại một số đặc điểm của yếu tố sinh học.
 Tâm lý khách du lịch theo giới tính.
 Khách du lịch là nữ
─ Có độ nhạy cảm, tinh tế và tế nhị
─ Thích mua sắm
─ Tính toán tiền nhanh, thận trọng trong việc mua sắm
─ Phụ nữ Châu Á thường e dè hơn phụ nữ Châu Âu
 Khách du lịch là nam
─ Tính tình cởi mở, chi tiêu thoáng, thích mạo hiểm, khám phá
─ Thích ăn của lạ, dùng đồ sang, tốt
 Tâm lý khách du lịch theo lứa tuổi.
 Du khách là người cao tuổi, trung niên.
─ Họ đi du lịch với mục đích nghỉ dưỡng hoặc với mục đích tôn giáo tín
ngưỡng.

5. 5
─ Thích yên tĩnh, nhỏ nhẹ.
─ Coi trọng thái độ phục vụ hơn là hình thức.
─ Tuổi cao thì sức khỏe của họ thường yếu hơn, cần phải chú ý khi đến họ
nhiều hơn.
 Khách du lịch là người trưởng thành, vị thành niên.
─ Độ tuổi bắt kịp xu hướng mới của xã hội, thi hiếu đa dạng.
─ Có khuynh hướng chú trọng đến hình thức hơn một chút.
─ Sức khỏe: sức khỏe của nhóm người này thường rất tốt, năng lượng hơn,
nên không cần quá chú ý đến.
 Khách du lịch là trẻ em
─ Tính cách hiếu động, nghịch ngợm, mải chơi, liều lĩnh.
─ Hay bắt chước người lớn và bạn bè, không biết tính toán trong chi tiêu.
CHƯƠNG 2: TỔNG HỢP NHỮNG ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ PHỔ
BIẾN CỦA KHÁCH THEO TÌNH HÌNH SỨC KHỎE. NHỮNG
LƯU Ý KHI PHỤC VỤ ĐỐI TƯỢNG KHÁCH DU LỊCH NÀY
1. Tâm lý khách du lịch theo tình hình sức khỏe
1.1. Khách du lịch khỏe mạnh
- Làm việc được nhiều, liên tục mà vẫn cảm thấy thoải mái, không thấy buồn ngủ,
mệt nhọc.
- Ăn cảm thấy ngon miệng là thấy thích, thấy hứng thú khi ăn, cảm giác được mùi

6. 6
vị, khoái khẩu ngay cả khi món ăn rất đạm bạc.
- Nhớ được những việc đã lập kế hoạch, đã hẹn.
- Tâm trạng vui tươi, sảng khoái, nhanh nhẹn.
- Thoải mái trong giao tiếp.
- Dễ hoả mình vào các hoạt động giao tiếp, dễ thừa nhận và hài lòng với người
phục vụ, chi tiêu tiền nhiều và dễ dàng, sử dụng dịch vụ nhiều hơn.
1.2. Khách du lịch mệt mỏi.
- Buồn chán, thụ động, dễ nổi nóng, khó tác động, dễ phản ứng gay gắt, hay
thờ ơ, đãng trí. Khó phục vụ và thường gây nên sự khó chịu cho cả hai bên.
Nhà tâm lý học Thomas Goetz cùng các đồng nghiệp tại ĐH Konstanz (Đức)
cho rằng, có 4 loại chán nản.
i. Loại thứ nhất là chán nàn vô tư. Nó có nghĩa là bao quanh bạn là sự buồn chán,
cảm thấy mệt mỏi nhưng vẫn có thể kiểm soát ở thể cân bằng. Hay nói đơn giản,
bạn không quan tâm đến thế giới và muốn thu lại trong chiếc vỏ ốc của mình.
ii. Loại thứ 2 là chán nản được định mức. Lúc này, cảm xúc đã được kích thích
nhiều hơn và có xu hướng hơi tiêu cực. Người trong trạng thái này muốn làm cái
gì đó nhưng lại không biết mình phải làm gì. Hay nói đơn giản, họ đang mơ hồ,
"buồn nhưng không hiểu vì sao buồn".
iii. Đi tìm sự chán nản là loại thứ 3 mà các chuyên gia nói đến. Người trong trạng
thái này luôn bồn chồn, thích làm theo cảm xúc và luôn có những suy nghĩ tiêu
cực.

7. 7
iv. Loại chán nản cuối cùng mà Goetz và cộng sự thừa nhận sẽ khiến chúng ta có
những phản ứng tiêu cực nhất. Người ở trong trạng thái này luôn bất mãn,
không hài lòng, thậm chí giận dữ, hung hăng với mọi người xung quanh.
1.3. Khách du lịch có bệnh
Bệnh tật làm thay đổi tâm lý người bệnh, có khi chỉ làm thay đổi nhẹ về cảm
xúc, song cũng có khi làm biến đổi mạnh mẽ, sâu sắc toàn bộ nhân cách người bệnh.
Thông thường bệnh càng nặng, càng kéo dài thì sự biến đổi tâm lý càng trầm trọng.
Bệnh tật có thể làm người bệnh thay đổi từ điểm tĩnh, tự chủ khiêm tốn thành cáu
kinh, khó tỉnh nóng này; từ người chu đáo thích quan tâm đến người khác thành
người ích kỷ; từ người vui tính hoạt bát thành người đăm chiêu uể oải nghĩ bệnh; từ
người lịch sự nhã nhặn thành người khắt khe hạnh hoẹ người khác từ người có bản
lĩnh độc lập thành người mê tín dị đoan tin vào những lời bói toán số mệnh…
Tất nhiên mỗi trường hợp hiện tượng tâm lý đều khác nhau tuỳ thuộc loại
bệnh, tuỷ thuộc loại thần kinh và tuỳ hoàn cảnh gia đình và nhân cách của người
bệnh. Nhưng có thể nêu tổng quát những biểu hiện thông thường và chủ yếu, chiều
hướng nhận thức, thái độ và phản ứng của bệnh nhân. Bệnh dù nhẹ đến đâu cũng
làm cho người bệnh lo nghĩ... đó là những hiện tượng tâm lý mới: sợ hãi, lo âu, xao
xuyến, trầm cảm, bực tức, vị kỉ, dễ xúc động…
2. Những lưu ý khi phục vụ những khách du lịch có tình hình sức khỏe khác
nhau.
2.1. Lưu ý với nhóm khách du lịch có bệnh
Tâm lý khách du lịch có bệnh thường để an dưỡng, hoặc đi du lịch với mục
đích thư giãn, chăm sóc sức khỏe. Họ thích yên tĩnh, chuyện trò nhỏ nhẹ, đa số
không thích giao tiếp ồn ào. Những người này thường nghiêng về giá trị thực tế, tính

8. 8
tiện dụng, thái độ phục vụ hơn là hình thức.
Phần lớn, tâm lý khách du lịch có bệnh khi đi du lịch có tâm lý ngại đi xa vì
sức khỏe không ổn định, phải di chuyển nhiều. Tuy nhiên vẫn có những du khách du
lịch có bệnh nhưng vẫn mong muốn được du lịch nước ngoài nếu điều kiện kinh tế
họ cho phép và đó là ước mơ, khao khát của họ.
Những người này trước khi đi du lịch thường muốn được tư vấn kỹ về điểm
đến sao cho phù hợp sức khoẻ và sở thích, khả năng tài chính. Họ thường lựa chọn
địa điểm tham quan nghỉ dưỡng phù hợp với đặc điểm về sức khỏe hiện tại và nhu
cầu du lịch của mình.
Tiết trời ôn hòa, mát mẻ kết hợp với những chuyến du lịch chậm là lựa chọn
thích hợp nhất cho người có sức khỏe không tốt khi đi du lịch. Du khách thuộc
nhóm này thường thích đến những điểm yên bình, nhịp sống chậm rãi và không gian
thoáng đãng như phố cổ, làng quê, biển đảo… hay du lịch tâm linh như chùa chiền,
đền đài, hoặc những nơi tốt cho sức khỏe như suối khoáng nóng.
Điều cần quan tâm và chú trọng hàng đầu khi đưa khách du lịch có bệnh đi du
lịch là vấn đề bảo đảm sức khỏe, chế độ ăn uống điều độ, hợp vệ sinh. Các chuyên
gia sức khỏe cho rằng, những người có sẵn các bệnh mãn tính như cao huyết áp, đái
tháo đường, tim mạch… cần tham khảo trước ý kiến của bác sĩ cũng như chuẩn bị
các loại thuốc cần mang theo hành lý xách tay. Hành lý gọn nhẹ, trang phục thoải
mái, lịch trình phù hợp… sẽ giúp cho kỳ nghỉ của người cao tuổi thêm trọn vẹn và ý
nghĩa.
Những nhóm người này thường có tâm lý khắt khe khi sử dụng dịch vụ nói
chung, khách sạn nói riêng. Vì vậy, phía khách sạn cần chú ý khi sắp xếp phòng và
phục vụ đối tượng khách này. Từ nội thất như bàn ghế, giường ngủ đều cần phù
hợp, cho đến dịch vụ, đồ ăn, cách phục vụ…

9. 9
 Trong nhà hàng
Chế độ ăn của nhóm khách du lịch có bệnh phải cân đối 4 nhóm dinh dưỡng
tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoảng chất; ăn nhiều rau xanh, trái cây,
thịt cả, giảm tinh bột, đường chú ý uống đủ nước, không ăn mặn. hạn chế ăn mở
động vật, nước ngọt có gas, đỗ ngâm chua, thực phẩm chế biến lại; tránh xa các chất
có hại: thuốc lá, rượu, bia... những món ăn dành cho người cao tuổi cần được chú ý
từ khâu lựa chọn thực phẩm đến chế biến cũng như thói quen sinh hoạt, ăn uống.
Trong đó, nếu người có sức khỏe không tốt là người cao tuổi, cần ăn uống
điều độ, tránh ăn quá no, đặc biệt buổi tối trước khi đi ngủ và khi có bệnh ở hệ tim
mạch. Kể cả những ngày lễ tết cũng không nên ăn quá mức bình thường. Việc chế
biến các thực phẩm cũng nên quan tâm đến các món ăn dễ tiêu hóa, phong phú về
gia vị, kích thích ăn ngon miệng nên làm thức ăn mềm, nâu như (chú ý tới món
canh) vì tuyến nước bọt và hàm răng của người nhiều tuổi hoạt động kém, khó nhai
và nuốt thức ăn. Cần đảm bảo vệ sinh trong chế biến, nấu nướng món ăn và giữ gìn
vệ sinh ăn uông
 Trong khách sạn
Cần lời đi thuận tiện để vào buồng, gam màu phòng khách sạn hài hòa, khung
cảnh thoảng đúng, không gian yên tĩnh, phòng thuộc tầng thấp nhất có thể
2.2. Lưu ý với nhóm khách du lịch khỏe mạnh
Do sức khỏe còn dồi dào, tâm lý vui vẻ, phấn khích nên họ đi du lịch được
nhiều, liên tục mà vẫn cảm thấy thoải mái, không thấy buồn ngủ, mệt nhọc. Về ăn
uống có nhiều người dễ tính, ăn cảm thấy ngon miệng là vừa lòng, thấy hứng thú
khi ăn, cảm giác được mùi vị, khoái khấu ngay cả khi món ăn đơn giản. Đặc điểm
tâm lý khách du lịch có sức khỏe tốt thường có tâm trạng vui tươi, sảng khoái, ưa

10. 10
những hoạt động nhanh nhẹn, khẩn trương, năng động. Đối tượng này cũng rất thoải
mái trong giao tiếp và dễ hòa mình vào các hoạt động giao tiếp, dễ thừa nhận và hài
lòng với người phục vụ. Họ thường chi tiêu tiền nhiều và dễ dàng, sử dụng dịch vụ
nhiều.
Họ ưa thích sự mới mẻ, độc đáo, bắt kịp xu hướng (K-pop, Hiphop, các mốt
thời trang, các điểm đến nổi tiếng trên mạng xã hội). Họ không ngại đường xá xa
xôi, vì điều kiện sức khỏe cho phép họ có thể thực hiện các cuộc hành trình dài hơn.
Tâm lý họ thường phấn khích, tò mò, ưa thích các hoạt động nhanh nhẹn,
kích thích, vì những nhười có sức khỏe tốt thì thường là khách thành niên, người
trưởng thành. Họ có khuynh hướng chuộng mô hình homestay, village nhiều phong
cách chẳng hạn. Họ rất thoải mái trong giao tiếp, dễ kết giao, dễ làm hài hòng,
không dễ nổi giận hay khó chịu, vì tâm trạng của họ đang rất thoải mái, hài lòng.
Về chi phí, do sức khỏe tốt, có thể khả năng họ có mức thu nhập tốt cũng cao
hơn, nên có thể họ sẵn sàng chi trả cho nh chuyến du lịch có giá cao hơn mức trung
bình một chút.
Bên cạnh khách du lịch là người có sức khỏe tốt do có độ tuổi vị thành niên,
người trưởng thành, vẫn có những khách du lịch trung niên nhưng điều kiện sức
khỏe cho phép, họ vẫn than gia các hoạt động du lịch như thế này. Cần phải chú ý
chọn nơi phù hợp với họ. Và cần có thái độ trang trọng, lịch sự lễ phép khi giao tiếp.
 Trong nhà hàng:
Những món ăn phụ vụ nhóm khách du lịch này thường đa dạng, hấp dẫn, là
những món ăn độc lạ, đặc biệt là hải sản hay món ăn đặc trưng của nhà hàng.
 Trong khách sạn:
Thiết kế căn phòng trẻ trung, năng động, khung cảnh đẹp, cuốn hút.

11. 11
2.3. Lưu ý với nhóm khách du lịch mệt mỏi.
Những người ở thuộc nhóm khách du lịch mệt mỏi, thường họ bị áp lực bởi
công việc, muốn đi du lịch để thư giãn, có thể đi du lịch với tâm lý thoải mái. Bởi
lúc này, cơ bản sự nghiệp đã ổn định và con cái đã đủ lớn để có thể để chúng ở nhà
với người thân. Hoặc có thể cho con cái đi du lịch cùng mà không phải chăm lo
nhiều cho chúng.
Nếu không vướng bận việc nhà, họ sẽ có khá nhiều thời gian rảnh rỗi. Tâm lý
khách du lịch này thường không quá bị bó buộc phải du lịch vào dịp nghỉ lễ tết hay
phải đi vào dịp nghỉ hè của con. Họ có thể đi du lịch bất cứ khi nào muốn, tùy theo
khả năng tài chính. Họ có thể chọn những điểm du lịch hấp dẫn và vào thời gian
thấp điểm để tận hưởng những điều như ý muốn mà không phải chịu cảnh đông đúc.
Nhiều người có thu nhập tích lũy nên có thể sử dụng dịch vụ khách sạn cao cấp.
Nhìn chung, sức khỏe của nhóm khách du lịch này vẫn đủ để đáp ứng mong
muốn được nhìn ra thế giới, khám phá nhiều vùng đất dù khá xa xôi, những nền văn
hóa mà họ chưa có dịp tiếp xúc thời trẻ. Và tâm lý của đối tượng này còn khá thoải
mái nên các yêu cầu khi sử dụng dịch vụ khách sạn cũng không quá khắt khe.
 Trong nhà hàng:
Vì những khách du lịch mệt mỏi này họ đi du lịch để thư giản, nên cần những
món ăn nhẹ cho tiêu hóa, tốt cho sức khỏe, có tác dụng giảm stress thì càng tốt.
Tránh xa các chất có hại: thuốc lá, rượu, bia... những món ăn dành cho người cao
tuổi cần được chú ý từ khâu lựa chọn thực phẩm đến chế biến cũng như thói quen
sinh hoạt, ăn uống.
 Trong khách sạn:
Nên có các dịch vụ như massage, suốt nước nóng,...để những nhóm khách du lịch

12. 12
này có thể có khoảng không gian thư giãn, giảm căng thẳng mệt mỏi. Khách sạn cần
yên tĩnh, không ồn ào hay tổ chức các sự kiện tại đó.
KẾT LUẬN
Tâm lý khách du lịch theo tình hình sức khỏe là một trong những khía cạnh
để nắm bắt tâm lý khách hàng. Mỗi nhóm khách hàng sẽ có những đặc điểm, hành
vi và thói quen riêng, khách sạn có thể dựa vào những đặc điểm đó để đưa ra
những chiến lược kinh doanh phù hợp.
Đối với ngành kinh doanh dịch vụ khách sạn thì những trải nghiệm của
khách hàng là yếu tố quan trọng nhất. Chỉ cần một lần trải nghiệm không tốt là
khách hàng sẽ đánh giá khách sạn của bạn và sẽ ảnh hưởng tới công việc kinh
doanh.
Đặc thù của việc kinh doanh khách sạn là khách hàng đa số sẽ là khách du
lịch, những người từ địa phương khác tới nên sẽ có những khác biệt về hành vi,
thói quen và văn hóa vùng miền.
Tâm lý khách hàng luôn là yếu tố quan trọng trong kinh doanh, là yếu tố ảnh
hưởng lớn tới quyết định hành vi của khách hàng. Vì thế nghiên cứu và nắm bắt
được tâm lý của khách hàng chính là chìa khòa thành công cho các khách sạn.

13. 13
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. KINH DOANH KHÁCH SẠN: VÌ SAO CẦN NẰM RÕ TÂM LÝ
KHÁCH DU LỊCH?
https://vinapad.com/tam-ly-khach-du-lich.vnp
2. Hiểu tâm lý khách du lịch và những điều cần lưu ý
https://www.webtravel.vn/tin-tuc/hieu-tam-ly-khach-du-lich-va-nhung-dieu-can-
luu-y
3. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ KHÁCH DU LỊCH VIỆT NAM
https://www.hoteljob.vn/tin-tuc/dac-diem-tam-ly-khach-du-lich-viet-nam