Türkiye'de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları

1. SOSYAL BELEDİYECİLİK
Prof. Dr. Süreyya SAKINÇ
Celal Bayar Üniversitesi

2. YEREL YÖNETİM BİRİMİ OLARAK BELEDİYE
 Belediyeler, yerel halkın ortak medeni ihtiyaçlarını karşılamakla
görevli, genel karar organları halk tarafından seçilen kamu tüzel
kuruluşlarıdır.
 Belediyeler, kentin fiziki ve sosyal altyapısının geliştirilmesinden ve
yerel halkın kentsel yaşam kalitesinin yükseltilmesinden sorumludur.
 Sayılanlara ek olarak kentin (beldenin) ekonomi ve ticaretinin
geliştirilmesi gibi ekonomik kalkınma ile ilgili sorumlulukları da
bulunmaktadır.
 Yerel yönetimler, görev ve sorumluluklarını sivil toplum örgütleri ve
yerel halkın katılımını ve katkısını sağlayarak gerçekleştirmelidirler.

3. SOSYAL BELEDİYECİLİK KAVRAMI
 Sosyal devlet, vatandaşlarına insan onuruna yakışır asgari
düzeyde bir yaşam standardı sağlamayı hedefleyen ve bu hedefi
insan hakları ilkelerine bağlı olarak gerçekleştiren bir devlet
şeklidir.
 “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 25. maddesi: “Herkesin,
kendisinin ve ailesinin sağlığı ve iyi yaşaması için yeterli yaşama
standartlarına hakkı vardır; bu hak, beslenme, giyim, konut, tıbbi
bakım ile gerekli toplumsal hizmetleri ve işsizlik, hastalık,
sakatlık, dulluk, yaşlılık ya da kendi denetiminin dışındaki
koşullardan kaynaklanan başka geçimini sağlayamama
durumlarında güvenlik hakkını da kapsar”

4. Sosyal belediyecilik ,
 yerel yönetime sosyal alanlarda planlama ve
düzenleme işlevi yükleyen;
 yerel halkın sosyal ve kültürel yaşamına katkıda
bulunan;
 sosyal sorunların ortaya çıkmasına engel olan ve
önleyici tedbirler alarak hemşehrilerin mutlu,
huzurlu, sosyal refah düzeyi yüksek bir ortamda
yaşamasına olanak sağlayan;
 bir anlayıştır.

5. SOSYAL BELEDİYECİLİĞİN TEMEL İŞLEVLERİ
 Sosyalleştirme
 Bireye (hemşehriye) sosyal beklentilere uygun davranış,
kural ve değerler aşılayarak sosyal kontrol mekanizması
yaratmak
 Rehberlik Etme
 Sosyal kesimlere yönelik olarak danışmanlık hizmeti
vermek
 Sosyal Yardımları Gerçekleştirme
 Asgari yaşam sınırındaki fakir ve muhtaçlara ayni ve nakdi
yardımlar yapmak
 Sosyal Hizmetler Sunmak
 Belde halkının geçim koşullarını iyileştirici hizmetler
sunmak

6. 5393 SAYILI BELEDİYE KANUNU
Madde 13: Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin,
belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında
bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları
vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulması
zorunludur.
Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi
ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar….
Madde 14: a) Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla…. konut;
kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve
yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin
geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir belediyeleri ile
nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma
evleri açar. b) Okul öncesi eğitim kurumları açabilir…… Gıda
bankacılığı yapabilir……
…..Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin
durumuna uygun yöntemler uygulanır.

7. Madde 15: ……… izinsiz satış yapan seyyar satıcıların faaliyetten men
edilmesi sonucu, cezası ödenmeyerek iki gün içinde geri alınmayan
gıda maddelerini gıda bankalarına, cezası ödenmeyerek otuz gün
içinde geri alınmayan gıda dışı malları yoksullara vermek.
Madde 38:
m)Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken
önlemleri almak.
n)Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak,
özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini
oluşturmak.
Madde 60: Belediyenin giderleri şunlardır;
i)Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak
sosyal hizmet ve yardımlar.

8. Madde 76: Kent konseyi, kent yaşamında; kent vizyonunun ve
hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve
hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye
duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık,
hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim
ilkelerini hayata geçirmeye çalışır.
Madde 77: Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve
yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle
yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve
düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede
dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik,
tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin
katılımına yönelik programlar uygular.

9. 5216 SAYILI BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE KANUNU
Madde 7: Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve
sorumlulukları;
v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile
yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve
çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri
yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak,
meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya
işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek
okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum
örgütleri ile işbirliği yapmak.

10. İlçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri şunlardır;
d) 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri
kullanmak, otopark, spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları
yapmak; yaşlılar, özürlüler, kadınlar, gençler ve çocuklara
yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve
beceri kursları açmak; sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının
yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihî
dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların
ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak.
Madde 18: Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri;
m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak,
özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri
oluşturmak.

11. SOSYAL BELEDİYECİLİK HİZMETLERİ
 Ana-çocuk sağlığı merkezi, sağlık ocağı, tanı merkezleri kurmak
 Ucuz konut alanları üretmek
 Kimsesizlere, evsizlere, sokak çocuklarına ve muhtaç kadınlara
barınma hizmeti vermek
 Gençlerin, engellilerin ve kadınların sosyalleşmesini sağlayacak sosyal
danışma ve psikolojik yardım merkezleri açmak
 Muhtaçlara yiyecek, giyecek, yakacak ilaç, kırtasiye malzemesi yardımı
yapmak
 Aşevleri ve imarethaneler kurmak
 İstihdam ofisleri kurmak
 Kimsesiz çocuklar için çocuk koruma evleri ve kreşler yapmak
 Tiyatro, sinema, kütüphane, kültür, spor ve sanat merkezlerini açmak
ve yaygınlaştırmak

12.  Özürlüler için ulaşım, eğitim ve sosyo-kültürel ortamlarda kolaylık
sağlayıcı tedbirler almak
 Özürlülerin rehabilite edilmelerini sağlayacak merkezler ve hizmet
tesisleri kurmak
 Toplumsal gruplar, sivil toplum kuruluşları ve kitle örgütlerine
rehberlik etmek, onlarla dayanışma ve yardımlaşmayı geliştirmek
 Gençlerin, engellilerin ve kadınların toplumsallaşmalarını sağlayacak
merkezler açmak
 Sanat, beceri, meslek edindirme kursları düzenlemek
 Tanzim satış mağazaları, gıda ve giyim bankaları kurmak, ucuz
ekmek sağlayacak ekmek fabrikası işletmek
 Yaşlı ve düşkünler için bakımevleri, güçsüzler yurdu, huzurevleri
kurmak, evde yaşlı bakım hizmeti vermek

13.  Karşılıksız eğitim bursu vermek
 Çocuklara, gençlere, yaşlılara, özürlülere ve yetişkinlere
yönelik sosyal- kültürel faaliyetler düzenlemek ve hizmet
merkezleri açmak
 Gençlerin beden ve ruh sağlığını korumak, sosyo-kültürel
gelişimlerini desteklemek, ilgi alanları doğrultusunda
eğitimlerine katkı sağlamak ve beceri kazandırmak
amacıyla geçlik merkezleri kurmak
 Geçici bir süre için hasta refakatçisi veya hasta olarak
ikamet edenlere şefkat evleri açmak

14. SOSYAL BELEDİYECİLİK UYGULAMALARINDAN
ÖRNEKLER
Aliağa Belediyesi’ne Belediye Aerobik Salonu’nda
spor yapan bayanlardan teşekkür geldi.
Çankaya Belediyesi “Yeni Toplumcu
Belediyecilik” olarak adlandırdığı yerel yönetim
anlayışı ile Çankaya’da sosyal belediyeciliğin yeni
bir örneğini hayata geçiriyor.

15. Malatya Belediyesi Sağlık Müdürlüğü, ihtiyaç sahibi
vatandaşlara ücretsiz muayene ve ilaç yardımının
yanı sıra diş poliklinik hizmeti de veriyor.
Aliağa Belediyesi, Sosyal Belediyecilik uygulamaları
kapsamında kentteki gençlerin mesleki eğitimlerle
sertifikalandırarak meslek sahibi yapmak üzere Bilgisayar
Destekli Muhasebe eğitimi başlatıyor.

16. Keçiören Belediyesi, “İsraf etme ihya et” sloganıyla
başlattığı uygulamayla, binlerce aile arasında yardım
köprüsü kurdu, ihtiyaç sahipleri ile ihtiyacından
fazlasına sahip olanları buluşturdu.
Çorum’da yaşayan yaşlıların günlük yaşamlarını kolaylaştıracak ev temizliği
hizmeti Belediye görevlileri tarafından yerine getirilmektedir. 107 aileye Yaşlı
Bakım Hizmeti verilmektedir.

17. Bergama Belediyesi yeni başladığı uygulama ile
cenaze evlerine pide ve ayran götürmeye başladı.
Kayseri Belediyesi mücavir alanlarında
ikamet eden Sosyal ve ekonomik yoksunluk
içerisinde bulunan Engelli vatandaşlara 130
adet Akülü Engelli aracı ve 200 adet Engelli
Tekerlekli Sandalyesi verilmiştir.

18. Manavgat Belediyesi tarafından mağaza olarak
dizayn edilecek SOSYAL MARKET’TE,
vatandaşlardan gelecek olan giyilmemiş, az giyilmiş,
kullanılabilir giysi ve ev eşyaları toplanarak ihtiyaç
sahiplerine ulaştırılması planlanıyor.
Manisa’da dar gelirli vatandaşlara hizmet
verecek olan Gıda Bankası Manisa
Belediyesi’nin öncülüğünde hizmete giriyor.

19. Sultangazi Belediyesi, sosyal sorumluluk
projelerinden “Canım Ailem”i uygulamaya
devam ediyor. Proje kapsamında hedef
alınan ailelerde eşler arası ilişkilerde sağlıklı
bir süreci oluşturmak ve devamlılığını
sağlamak amaçlı danışmanlık hizmeti
veriliyor.
Konya Büyükşehir Belediyesi’nin ekonomik
olarak dezavantajlı ailelere yönelik
sürdürdüğü ve insan onurunu rencide
etmeyen Sosyal Kart Projesi, Dünya
Fakirlikle Mücadele Eden Şehirler
Toplantısı’nda tüm dünyaya model olarak
sunuldu.

20. Sarıyer Belediyesi, Ramazan etkinlikleri kapsamında ünlü
sanatçılara milyarlarca lira harcayıp düzenlediği konserlerle
toz pembe bir tablo çizerken Hisarüstü’nde 3. sokakta
yaşayan Sabile Kaya ve geçtiğimiz ay 4. sokakta evi yanan
ancak tüm girişimlerine rağmen belediyeden yardım eli
uzanmayan Zor ailesinin içler acısı durumu Sarıyer
Belediyesi’nin sosyal belediyecilik anlayışını da gözler
önüne seriyor.
Beykoz’da sosyal belediyecilik bitmiş bir
durumda. Özürlü bir vatandaşa ait bir ev
karın yağdığı gün çöktü. Beykoz Belediyesine
evin çöktüğü bildirilmesine rağmen hiç bir
yetkilinin müdahale ve yardıma gelmediği ve
Belediyenin duyarsız kaldığından şikayet
eden mahalle sakinleri…

21. Mersin’in Bozyazı İlçesi Şehit Murat Namdar Ortaokulu 8. sınıf
öğrencisi Mehmet Şimşek, okuldan sonra boş zamanlarında
ayakkabı boyacılığı yaparak ailesine katkıda bulunuyor.
Geçtiğimiz günlerde Bozyazı Belediye Başkanı Mehmet Ballı’yı
yolda gördüm ve yanına gittim. Başkanım ayakkabınızı boyaya
bilir miyim? Ama başkan ayakkabım “EMANET” dedi. O zaman
başkanım harçlık verir misin dedim. O da, dalga geçercesine
param yok dedi. Vatandaşlar, Küçük Şimşek’in konuşmalarını
dinledikten sonra nerde sosyal belediyecilik nerde insanlık, Bu
belediye başkanında hiç mi vicdan yok, demeden geçemediler.

22. TEŞEKKÜRLER…