5. Sosyal Girişimci kimdir?
Sosyal girişimciler
günümüzün acil toplumsal
sorunlarına yaratıcı,
sistematik ve kalıcı çözümler
getiren bireylerdir.
“Sosyal girişimciler
sadece balık vermekle
veya balık tutmayı
öğretmekle yetinmezler,
tüm balıkçılık
sektörünü
dönüştürünceye dek
yılmadan çalışırlar..”
― Bill Drayton,
Ashoka kurucusu
Sosyal girişimci kar amacı
gütmez – çalışmalarından
elde edeceği karı yine
çözmeye uğraştığı sosyal
soruna yönlendirir.
6. Ashoka Üyeleri ve Seçim Süreci
Uluslararası Üyelerimizden
Fabio Rosa Brezilya’nın kırsal kesimlerinde
yaşayan yoksul ailelerin hayat standartlarını
onlara makul maliyetlerle yenilenebilir enerji
sağlayarak yükseltiyor, böylece sürdürülebilir
kalkınmayı tetikliyor.
Veronica Khosa Güney Afrika’nın sağlık
uzmanlarına olan ihtiyacını toplumu kronik ve
ölümcül hastalara (özellikle HIV+) bakacak
şekilde güçlendirip örgütleyerek karşılıyor.
ETKİ: Güney Afrika hükümeti Veronica’nın modelini
benimsedi ve uyguluyor // 1000’i aşkın öğrenciyi
hasta bakıcı olmak üzere eğitti // UNAIDS tarafından
dünyanın en iyi beş modeli arasında gösterildi.
ETKİ: Kırsaldaki elektrik üretimi maliyetlerini %70-80
azalttı // Modeli Arjantin, Paraguay, Uruguay ve
Güney Afrika’ya yayıldı. // Dört ülkede bir milyonu
aşkın kişi daha yüksek hayat standartları (buzdolabı,
televizyon gibi…) ve yeni iş imkanlarıyla tanıştı. //
Kente göçmüş pek çok aile kırsala geri döndü. //
Hane halkı geliri üçe katlandı.
Seçim Süreci
Ashoka üyelik seçimleri risk sermayesi seçim sürecini andıran titiz ve çok aşamalı bir yıllık bir süreci kapsar.
Uluslararası
Ulusal
Aday
Gösterilme
Araştırma/
Due Diligence
İkinci Görüş
Bağımsız
Görüş
Jüri
Paneli
Internationaler
Uluslararası
Aufsichtsrat
Yönetim Kurulu
von Ashoka
Onayı
7. Ashoka‘nın Desteği
Sosyal girişimcileri desteklerken benimsediğimiz yaklaşım
Sosyal Etki
Ashoka sosyal girişimci için kritik bir dönem olan başlangıç aşamasında devreye girer.
Ashoka’nın
Desteği
Uluslararası
Genişleme
Büyüme
Ashoka Üyelerinden
Ülke Düzeyinde
Genişleme
Pilot
Aşaması
Zaman
• Yetenekli ve potansiyeli
yüksek sosyal
girişimciler Ashoka
üyeliğine seçilir.
•3 yıllık maddi destek
üyelerin girişimlerine
%100 odaklanmalarını
sağlar
•Üyeler sosyal
girişimlerini büyütmek
üzere pro-bono
hizmetlerden faydalanır
(yasal ve mali
danışmanlık; medya ve
iletişim, etki analizi,
strateji geliştirme gibi)
• Ashoka , üyelerini
önde gelen girişimciler,
siyasiler,
akademisyenler ve
diğer liderlerle
buluşturarak
modellerini büyütüp
yaymalarına yardımcı
olur.
•Ashoka, üyelerini
sürekli sınayarak
kendilerini geliştirmeye
devam etmelerini
sağlar.
• Ashoka üyeleri 3000
sosyal girişimciyi
bünyesinde bulunduran
küresel ağa entegre
olur.
•Küresel düzeyde
işbirlikleri geliştirilir; iyi
örnekler yaygınlaştırılır.
“Ashoka’dan destek almadan önce yılda
140.000 kişiye ulaşıyorduk. Bu yıl 4 milyon
kişiye ulaşıyoruz. Benim için Ashoka’nın
desteği sonsuz. Ashoka üyeliği ise
yenilikçilik, yüksek etik standartlar ve
sosyal etki anlamına gelen, tüm dünyanın
tanıdığı bir statü.”
—Albina Ruiz (Peru)
“Ashoka’nın en beğendiğim yönü bizleri
kendi önceliklerimizle ve kendi
yöntemlerimizle çalışmaya teşvik etmesi.
Ashoka sayesinde dünyanın dört bir
yanında çok faydalı bağlantılar kurdum,
yoksa bugün geldiğim noktada olamazdım.”
—Mahabir Pun (Nepal)
“Ashoka sosyal alanı benimsediği risk
sermayesi yaklaşımı ile değiştiriyor. Henüz
kuruluş aşamasındaki yüksek potansiyelli
sosyal girişimcileri buluyor, onlara
başlangıç sermayesi veriyor ve küresel bir
destek ağının parçası yapıyor.”
— New York Times
8. Türkiye'de Ashoka Üyeleri
Yasemin Kılıç
Ekolojik Tarım
Şengül Akçar
Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı (KEDV)
Tülin Akın
Tarımsal Bilişim Teknolojileri (TABİT)
Zafer Kıraç
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum (CİSST)
Yusuf Kulca
Umut Çocukları Derneği
Nebahat Akkoç
Kadın Merkezi Vakfı (KA-MER)
Victor Ananias
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
Şehnaz Layıkel
Ruh Sağlığında İnsan Hakları (RUSİHAK)
Güneşin Aydemir
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
Ömer Madra
Açık Radyo 94.9
Nasuh Mahruki
Arama Kurtarma Derneği (AKUT)
İbrahim Betil
Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG)
Arzum Meleksoy
Alış Bağış
Naşide Buluttekin
Umut Işığı Kadın Kooperatifi
Mustafa Sarı
Doğa Gözcüleri Derneği
Tahir Dadak
Kalkınma Merkezi
Serra Titiz
Gelecek Daha Net
Selma Demirelli
Nilüfer Kadın Kooperatifi
Ercan Tutal
Alternatif Yaşam Derneği (AYDER)
Nevin Eracar
Otistikler Derneği
Senem Gül
İlk Adım Kadın Kooperatifi
Zeynep Uluer
Özel Sektör Gönüllüleri Derneği (ÖSGD)
Korhan Gümüş
İnsan Yerleşimleri Derneği
Nejat Ünlü
Pozitif Yaşam Derneği
Berna Yağcı
İpekyolu Kadın Kooperatifi
Halime Güner
Uçan Süpürge
Egemen Yılgür
Çingeneyiz.org
Hayrettin Karaca
TEMA
Bedriye Hülya
b-Fit
Nazmi Ilıcalı
Doğu Anadolu Tarımsal Üreticiler ve Besiciler Birliği
Kasım 2013 itibariyle Türkiye’den 30 Ashoka Fellow’u bulunmaktadır.
Çalışmaları hakkında detaylı bilgi için: http://turkey.ashoka.org/fellows-uyeleri
7
9. Sengul Akcar 1986’da Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı'nı (KEDV)
kuran Şengül Akçar, yoksullukla mücadelede katılımcı süreçler yaratarak
kadınların liderlik ve girişim kapasitelerini geliştirmeyi amaçladı.
Öncelikle erken çocukluk bakım ve eğitim hizmetlerini yoksul kesimde
yaygınlaştırmak üzere yeni bir model geliştirdi. Annelerin liderliği, aile ve
mahalle katılımını ve alternatif bir eğitim yaklaşımını içeren, uluslararası
ödül alan bu modelle on binlerce kadın ve çocuğun bu hizmetlerden
yararlanmasını sağladı. Kadınlara yerel düzeyde örgütlenme modeli
sunarak, sosyal ve ekonomik girişimlerine kurumsal bir kimlik
kazandırmak üzere kadın kooperatifleri fikrini geliştirdi. Yirmiden fazla
kadın kooperatifinin kurulmasını sağlayan Akçar, Türkiye'de ilk
mikrokredi uygulamasını da hayata geçirdi.
Nasuh Mahruki Profesyonel bir dağcı olarak doğa koşullarında
ve doğal afetlerde arama ve kurtarma çalışmalarına ilgi duyan
Nasuh Mahruki, ülke içinde ve dışında gerçekleşen doğal afetlere
karşı liderliğini yaptığı, Türkiye’nin 10 farklı bölgesinde konuşlanmış
gönüllü ekipleriyle çok önemli bir boşluğu dolduruyor. Kriz öncesi
süreçlerde; risk yönetimi temalı eğitim ve hazırlık çalışmaları ve
tatbikatlarla her seviyede bilgi paylaşımı gerçekleştirilirken, kriz
dönemlerinde de etkin, hızlı ve doğru müdahalelerle insanların
yaşamlarını kurtarma görevi yerine getiriliyor.10 yılı geçen bu
çabalarla, sivil örgütlenmelerin hemen her konuda disiplinli ve etkin
olabileceği gerçeğini kanıtlayarak ülkede sivil girişime bakışı pozitif
anlamda değiştirdi.
İbrahim Betil* İş hayatına sanayicilikle başlayıp bankacılıkla devam eden
Betil, 1994 yılından başlayarak eğitim alanında sivil toplum çalışmalarında
yoğunlaştı. Dört okulun kuruculuğuna ek olarak , 8 yıl süreyle, yılda 07-14 yaş
grubunda 150 000 çocuğun okul sonrası öğrenimlerine destek veren bir
STK’nın kuruluşuna ve ülke genelinde yaygınlaşmasına öncülük yaptı. Halen
kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı olduğu Toplum Gönüllüleri Vakfi'nda
(TOG) 17-25 yaş grubunda duyarlı bir gençliğin oluşumuna katkıda bulunmayı
ve bu genç gönüllülerin katılımı ve öncülüğünde; çeşitli sosyal hizmet
projelerinin, ilgili kurumların desteği ile hayata geçirilmesini ve gençlerin
enerjisini toplumsal yarara dönüştürebilmeyi amaçlıyor.
* Ashoka henüz başlangıç aşamasındaki sosyal girişimcileri desteklediği gibi
girişimlerini büyütmüş sosyal girişimcilere (Senior Fellow) de küresel ağına
erişim sağlar.
Mustafa Sari dünyanın en büyük soda gölü olan Van
Gölü'nün tuzlu-sodalı sularında yaşamaya alışmış inci kefalinin
merkezde olduğu bir kırsal kalkınma modeli ortaya çıkardı.
Bir taraftan balığın korunması için yasal değişikliklerin
yapılması sağlanırken, bir taraftan balığın üreme göçü
esnasında avcılık yapan köylüler yeni geliştirilen bir katılımcılık
yöntemi ile ikna ediliyor. Yerel halkın sosyal, kültürel ve
ekonomik yapısıyla uyumlu alternatif geçim kaynakları
geliştirilerek, bunlar köylerde tanıtılıyor. Sürdürülebilir balıkçılık
yönetimi için balıkçılar, çiftçiler, sivil toplum kuruluşları, yerel
yönetimler, korumayı sağlayan güvenlik birimleri bu çalışmalara
etkin olarak katılıyor. Mustafa Sarı önderliğinde yürütülen bu
sosyal girişim sonucunda, inci kefalinin nesli tükenme
tehdidinden kurtuldu, balıkçı köylerinin neredeyse tamamı
koruma çalışmalarına katkı sağlar hale geldi. Balıktan sağlanan
gelir 3.5 milyon USD'dan 8 milyon USD'a yükseldi. Balıkçı
köylerinde kızların okullaşma oranı arttı, bebek ölüm oranları
düştü. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, yürütülen tüm çalışmaları
kurumsal olarak sahiplenerek sürdürüyor.
10. Etki Analizi ve Çalışma Alanları
Ashoka Üyelerinin Çalışma Alanları (2010 itibariyle)
Etki Analizi
Ekonomik
Kalkınma
%17
Vatandaş
Katılımı
%13
İnsan
Hakları
%18
Piyasa Dinamikleri
& Değer Zincirleri
Kamu
Politikaları
Özel Sektörün
İş Yapış Biçimleri
Tam
Vatandaşlık
Sosyal Girişimcilik
Kültürü
Ashoka’nın etki analizi ülke düzeyinde sistematik değişim sağlayan Ashoka üyelerinin
yüksek oranlarını ortaya koyuyor: Ashoka üyeliğine seçilmelerinin ardından sosyal
girişimcilerin %76’sı 5 yıl içinde, %83’ü ise 10 yıl içinde ülkelerinde ulusal düzeyde
sistem değiştiren yeniliklere imza atıyor.
Çevre
%17
Öğrenme /
Gençlik
%19
Sağlık
%16
Ashoka üyeleri İnsan Hakları, Ekonomik Kalkınma, Çevre, Sağlık,
Öğrenme / Gençlik ve Vatandaş Katılımı gibi çeşitli alanlarda
sistematik ve uzun vadeli sosyal değişim sağlıyorlar.
11. Diğer Ashoka Programları
Ashoka‘nın sosyal değişim için gerekli altyapıyı hazırlamaya yönelik ek programları
Küresel ve ülke düzeyinde ticari ve
sosyal girişimciler arasında köprüler
kurar, sosyal değişim için sektörler
arası işbirliklerinin önünü açar.
Globalizer:
Globalizer programı küresel
düzeyde uygulanmaya hazır
olan sosyal girişimleri belirler
ve büyümeleri için ihtiyaç
duydukları desteğe
erişmelerini sağlar. Bunu
Ashoka’nın sosyal ve ticari
girişimcileri bir araya getiren
küresel ağı ile bünyesindeki
uzmanlık ve birikimini
kullanarak gerçekleştirir.
Girişimci Zincirleri:
İş Dünyası
Sivil Toplum
Sosyal Yatırım:
Sosyal Yatırım programı
sosyal girişimcilere ve
girişimlerine etkin ve
sürdürülebilir sermaye akışını
sağlamayı amaçlayan
yatırımcıları bir araya getirir.
Genç Girişim:
Genç Girişim programı 13
yıldır 3500 genç ekibe kendi
belirledikleri sosyal alanlarda
kendi yöntemleriyle projeler
geliştirip uygulayarak fark
yaratma şansı veriyor. 500’ü
aşkın Ashoka üyesi sosyal
girişimcinin başarı etkenleri
temel alınarak geliştirilen
program bugün 17 ülkede
uygulanıyor.
