ระบบประสาท

LOGO
โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์
กาญจนบุรี
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
รายวิชา วิทยาศาสตร์ 4 ( ว 22102)
เรื่อง ระบบประสาท
โดยครูสุกัญญา นาคอ้น

จุดประสงค์การเรียนรู้
www.themegallery.com
1. อธิบายส่วนประกอบและหน้าที่ของระบบ
ประสาทของมนุษย์
2. ยกตัวอย่างพฤติกรรมของมนุษย์และสัตว์ที่
ตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายในและสิ่งเร้าภายนอก
ร่างกาย
3. อธิบายความแตกต่างของพฤติกรรมที่มีแต่
กาเนิดและพฤติกรรมที่เกิดจากการเรียนรู้
4. วิเคราะห์ผลของพฤติกรรมบางอย่างที่มีผลต่อ
การดารงชีวิตของสิ่งมีชีวิต

ระบบประสาท (nervous system)
ระบบประสาทเป็นศูนย์กลางที่ควบคุมการทางานของร่างกาย
ในการแสดงปฏิกิริยาตอบสนอง ต่อสิ่งเร้า โดยทาหน้าที่ประสาน
สัมพันธ์ระหว่างอวัยวะสัมผัสกับอวัยวะมอเตอร์ ควบคุมการทางาน ของ
กล้ามเนื้อ การทางานของต่อมและระบบต่าง ๆ ในร่างกาย อีกทั้งเป็น
ศูนย์ของความรู้สึกนึกคิด สติปัญญา การเรียนรู้ ความจา ตลอดจนการ
ปรับตัวให้เข้ากับสิ่งแวดล้อม

การทางานของระบบประสาทแบ่ง
ออกเป็น 2 ระบบ คือ
1. ระบบประสาทส่วนกลาง
(Central Nervous System)
2. ระบบประสาทส่วนนอก
(Peripheral Nervous System)

ระบบประสาทส่วนกลาง
ระบบประสาทส่วนกลาง (the central nervous system
หรือ somatic nervous system ) เป็นศูนย์กลางควบคุมการทางานของ
ร่างกาย ซึ่งทางานพร้อมกันทั้งในด้านกลไกและทางเคมีภายใต้
อานาจจิตใจ ซึ่งประกอบด้วยสมองและไขสันหลัง โดยเส้นประสาท
หลายล้านเส้นจากทั่วร่างกายจะส่งข้อมูลในรูปกระแสประสาทออก
จากบริเวณศูนย์กลาง

สมอง(brain) เป็นส่วนที่ใหญ่กว่าส่วนอื่นๆ ของ
ระบบประสาทส่วนกลาง ทาหน้าที่ควบคุมการทา
กิจกรรมทั้งหมดของร่างกาย เป็นอวัยวะชนิดเดียวที่
แสดงความสามารถด้านสติปัญญา
เป็นเซลล์ประสาทที่อยู่ในโพรง
กระดูกสันหลัง เป็นส่วนเชื่อมต่อจากสมอง
เป็นตัวกลางที่เชื่อมสัมพันธ์ระหว่างประสาท
ส่วนนอกกับสมอง และเป็นศูนย์ควบคุม
ปฏิกิริยาสะท้อน (reflexes) ต่าง ๆ ของร่างกาย

สมองสัตว์มีกระดูกสันหลัง
แบ่งออกเป็น 3 ส่วน
1. สมองส่วนหน้า ประกอบด้วย
1.1 เซรีบรัม ทาหน้าที่เกี่ยวข้องกับ
ความคิด ความจา เชาว์ปัญญา อารมณ์
ความรู้สึก การรับรู้ต่างๆ เช่น การมองเห็น
การดมกลิ่น การสัมผัส
1.2 ทาลามัส ทาหน้าที่เป็นสถานี
ถ่ายทอดกระแสประสาท
1.3 ไฮโพทาลามัส ทาหน้าที่ควบคุม
อุณหภูมิ การหิว กระหายน้า รวมทั้งการ
นอนหลับ

สมอง (brain)
2. สมองส่วนกลาง
ทาหน้าที่ควบคุมเกี่ยวกับการมองเห็น
3. สมองส่วนท้าย ประกอบด้วย
3.1 เซรีเบลลัม ทาหน้าที่ควบคุมการทรงตัว การเคลื่อนไหว
ประสานงานกับกล้ามเนื้อในการทางานที่ละเอียด
3.2 พอนส์ ทาหน้าที่ความคุมเกี่ยวกับการเคี้ยว การหลั่งน้าลาย
การเคลื่อนไหวของใบหน้า
3.3 เมดัลลาออบลองกาตา ทาหน้าที่เป็นศูนย์ควบคุมการการหาย การไอ
การจาม กะพริบตา รวมทั้งการเต้นของหัวใจ

สมอง (brain)

ไขสันหลัง (spinal cord)
2.ไขสันหลัง (spinal cord)
เป็นเนื้อเยื่อประสาทที่ทอดยาวจาก
สมองไปภายในโพรงกระดูกสันหลัง
กระแสประสาทจากส่วนต่างๆ ของ
ร่างกายจะผ่านไขสันหลัง มีทั้งกระแส
ประสาทเข้าและกระแสประสาทออก
จากสมอง และกระแสประสาทที่
ติดต่อกับไขสันหลังโดยตรง

เซลล์ประสาท(neuron)
เซลล์ประสาท(neuron) คือ
หน่วยที่เล็กที่สุดของระบบ
ประสาท ประกอบด้วย
1. ตัวเซลล์ (cell body)
เป็นที่อยู่นิวเคลียส
2. ใยประสาท (nerve fiber)
เป็นส่วนที่ทาหน้าที่ส่งกระแสประสาท
ระหว่างอวัยวะรับสัมผัสกับสมองและ
ไขสันหลัง มี 2 ประเภท ดังนี้
Nucleus
Cell body
DendriteNeuron

ใยประสาท (nerve fiber)
2.1 เดนไดรต์(dendrite)
ทาหน้าที่นากระแสประสาทเข้า
สู่ตัวเซลล์
2.2 แอกซอน(axon)
ทาหน้าที่นากระแสประสาทออก
จากตัวเซลล์ไปยังเซลล์ประสาท
อื่นๆ

เซลล์ประสาท(neuron)

เซลล์ประสาทจาแนกตามหน้าที่การทางานได้ 3 ชนิด คือ
1) เซลล์ประสาทรับความรู้สึก รับความรู้สึกจากอวัยวะสัมผัส เช่น
จมูก ตา หู ผิวหนัง ส่งกระแสประสาทผ่านเซลล์ประสาทประสานงาน
2) เซลล์ประสาทประสาน เป็นตัวเชื่อมโยงกระแสประสาทระหว่างเซลล์รับความรู้สึก
กับสมอง ไขสันหลัง และ เซลล์ประสาทสั่งการ พบในสมองและไขสันหลังเท่านั้น
3) เซลล์ประสาทสั่งการ รับคาสั่งจากสมองหรือไขสันหลัง เพื่อควบคุมการทางาน
ของอวัยวะต่างๆ

เซลล์ประสาท

การทางานของระบบประสาทส่วนกลาง
สิ่งเร้าหรือการกระตุ้นจัดเป็นข้อมูลที่เส้นประสาทนาไปยังระบบประสาท
ส่วนกลางเรียกว่า “กระแสประสาท” เป็นสัญญาณไฟฟ้าที่นาไปสู่เซลล์ประสาท
ทางด้านเดนไดรต์ และเดินทางออกอย่างรวดเร็วทางด้านแอกซอน แอกซอนส่วน
ใหญ่มีแผ่นไขมันหุ้มไว้เป็นช่วงๆ แผ่นไขมันนี้ทาหน้าที่เป็นฉนวนและทาให้กระแส
ประสาทเดินทางได้เร็วขึ้น ถ้าแผ่นไขมันนี้ฉีกขาดอาจทาให้กระแสประสาทช้าลง
ทาให้สูญเสียความสามารถในการใช้กล้ามเนื้อ เนื่องจากการรับคาสั่งจากระบบ
ประสาทส่วนกลางได้ไม่ดี

ระบบประสาทรอบนอก
ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system)
ทาหน้าที่รับและนาความรู้สึกเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง ได้แก่ สมอง
และไขสันหลัง จากนั้นนากระแสประสาทสั่งการจากระบบประสาท
ส่วนกลางไปยังหน่วยปฏิบัติงาน ซึ่งประกอบด้วยหน่วยรับความรู้สึกและ
อวัยวะรับสัมผัส รวมทั้งเซลล์ประสาทและเส้นประสาทที่อยู่นอกระบบ
ประสาทส่วนกลาง

ระบบประสาทรอบนอก
ระบบประสาทรอบนอกจาแนกตามลักษณะการทางานได้ 2 แบบดังนี้
1. ระบบประสาทภายใต้อานาจจิตใจ เป็นระบบควบคุมการทางาน
ของกล้ามเนื้อที่บังคับได้รวมทั้งการตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอก
2. ระบบประสาทนอกอานาจจิตใจ เป็นระบบประสาทที่ทางาน
โดยอัตโนวัติ มีศูนย์กลางควบคุมอยู่ในสมองและไขสันหลัง ได้แก่ การเกิด
รีเฟลกซ์แอกชัน(reflex action) และเมื่อมีสิ่งเร้ามากระตุ้นที่อวัยวะรับสัมผัส เช่น
ผิวหนัง กระแสประสาทจะส่งไปยังไขสันหลัง และไขสันหลังจะสั่งการตอบสนอง
ไปยังกล้ามเนื้อโดยไม่ผ่านไปที่สมอง

พฤติกรรมของมนุษย์ที่ตอบสนองต่อสิ่งเร้า

พฤติกรรมการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของมนุษย์เป็นปฏิกิริยาอาการที่
แสดงออกเพื่อการตอบโต้ต่อสิ่งเร้าทั้งภายในและภายนอกร่างกาย เช่น
- สิ่งเร้าภายในร่างกาย เช่น ฮอร์โมน เอนไซม์ ความหิว ความต้องการ
ทางเพศ เป็นต้น
- สิ่งเร้าภายนอกร่างกาย เช่น แสง เสียง อุณหภูมิ อาหาร น้า
การสัมผัส สารเคมี เป็นต้น
กิริยาอาการที่แสดงออกเพื่อตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอกอาศัยการทางานที่
ประสานกันระหว่างระบบประสาท ระบบกล้ามเนื้อ ระบบต่อมไร้ท่อ และระบบ
ต่อมมีท่อ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

1. การตอบสนองเมื่อมีแสงเป็นสิ่งเร้า
- เมื่อได้รับแสงสว่างจ้า มนุษย์จะมีพฤติกรรมการหรี่ตาเพื่อลดปริมาณ
แสงที่ตาได้รับ
2. การตอบสนองเมื่ออุณหภูมิเป็นสิ่งเร้า
- ในวันที่มีอากาศร้อนจะมีเหงื่อมาก เหงื่อจะช่วยระบายความร้อนออกจาก
ร่างกายเพื่อปรับอุณหภูมิภายในร่างกายไม่ให้สูงเกินไป
- เมื่อมีอากาศเย็นคนเราจะเกิดอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อ หรือ เรียกว่า”
ขนลุก”

3. เมื่ออาหารหรือน้าเข้าไปในหลอดลมเกิดพฤติกรรมการไอหรือจาม เพื่อขับออก
จากหลอดลม
4. การเกิดพฤติกรรมแบบรีเฟลกซ์ เป็นพฤติกรรมการตอบสนองหรือตอบโต้
ทันทีเพื่อความปลอดภัยจากอันตราย เช่น
- เมื่อฝุ่นเข้าตามีพฤติกรรมกะพริบตา
- เมื่อสัมผัสวัตถุร้อนจะชักมือจากวัตถุร้อนทันที
- เมื่อเหยียบหนามจะรีบยกเท้าให้พ้นหนามทันที

ระบบประสาท

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to ระบบประสาท

Similar to ระบบประสาท (20)

More from พัน พัน

More from พัน พัน (20)

ระบบประสาท