More Related Content
Similar to ระบบย่อยอาหาร (20)
ระบบย่อยอาหาร
- 2. จุดประสงค์ การเรียนรู้
1. สามารถอธิบายส่ วนประกอบ และหน้ าที่
ของระบบย่ อยอาหารของมนุษย์
2. อธิบายกระบวนการย่ อยทีเ่ กิดขึนใน
้
ทางเดินอาหารส่ วนต่ างๆ ของมนุษย์
3. ตระหนักถึงความสาคัญ ทีจะต้ องดูแล
่
รักษาอวัยวะในระบบย่ อยอาหารให้ ทา
หน้ าทีเ่ ป็ นปกติ
ระบบย่ อยอาหาร
2
- 3. เปรียบเทียบร่ างกาย
ในร่ างกายถ้ าเปรียบระบบอวัยวะกับการทางานของระบบโรงงานสามารถเปรียบได้ ดงนี้เช่ น
ั
ผิวหนัง, ขน, เล็บ
สมอง
ตา
ลิน
้
หัวใจ
ปอด
ไต ตับ
กระเพาะอาหาร, ลาไส้
ระบบย่ อยอาหาร
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
เปรียบเหมือน
กาแพง ด่ านตรวจ
คอมพิวเตอร์
กล้อง V.D.O. วงจรปิ ด, รปภ.
ผู้ตรวจสอบคุณภาพ
เครื่องปั้มนา
้
แอร์ ( ก๊าช )
เครื่องกาจัดของเสี ย ถังขยะ
ห้ องครัว
3
- 4. ส่ วนประกอบของร่ างกาย
ในร่ างกายจะประกอบด้ วยหน่ วยของสิ่ งมีชีวตทีเ่ ล็กทีสุดคือ เซลล์ (cell)
ิ
่
เซลล์ ทมขนาดเล็กทีสุด คือ สเปิ ร์ ม (sperm) และใหญ่ ทสุดคือไข่ (egg)
ี่ ี
่
ี่
cell หลาย ๆ cell
รวมกันกลายเป็ น เนือเยือ (tissue)
้ ่
เนือเยือ หลาย ๆ เนือเยือ รวมกันกลายเป็ น อวัยวะ (organ)
้ ่
้ ่
อวัยวะ หลายๆ อวัยวะ
รวมกันกลายเป็ น ระบบ (system)
ระบบหลาย ๆ ระบบ
รวมกันกลายเป็ น ส่ วนประกอบของร่ างกาย
ส่ วนประกอบของร่ างกาย รวมกันกลายเป็ น ร่ างกาย (body)
เชลล์
เนือเยือ
้ ่
ระบบย่ อยอาหาร
อวัยวะ
ระบบ
ส่ วนประกอบของร่ างกาย
ร่ างกาย
4
- 5. ระบบย่ อยอาหาร (Digestion)
ระบบย่อยอาหาร คือ กระบวนการที่ทาหน้าที่เปลี่ยน
อาหารที่มีโมเลกุลขนาดใหญ่ให้เป็ นสารอาหารที่มีโมเลกุลขนาด
เล็ก จนร่ างกายสามารถนามาดูดซึมและใช้ประโยชน์ได้
ตัวอย่างอาหารและสารโมเลกุลเล็กที่ร่างกายดูดซึ มได้
เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน น้ าตาลโมเลกุลเดี่ยว
กรดอะมิโน กลีเชอรอล กรดไขมัน
ระบบย่ อยอาหาร
5
- 9. ประเภทของการย่ อยอาหาร
1. การย่อยเชิงกล (Mechanism digestion) คือ การย่อยโดยใช้แรงและการ
บีบตัวของท่อทางเดินอาหาร เป็ นการบดให้ละเอียดหรื อให้มีขนาดเล็ก
ลง โดยไม่ตองอาศัยเอนไซม์ จะพบในอวัยวะ เช่น ปาก หลอดอาหาร
้
ลาไส้ใหญ่
2. การย่อยเชิงเคมี (Chemical digestion) คือ เป็ นการย่อยที่ตองอาศัย
้
เอนไซม์ (ใช้น้ าย่อย) ทาให้เกิดปฏิกิริยาเคมี จะพบในอวัยวะ เช่น ปาก
กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็ก
ระบบย่ อยอาหาร
9
- 10. การย่ อยอาหารในปาก
1. ปาก (mouth) เป็ นอวัยวะแรกของระบบย่อยอาหาร ภายใน
ประกอบด้วย ฟั น ทาหน้าที่บดเคี้ยวอาหารให้ละเอียด ลิน ทาหน้าที่
้
ส่ งอาหารให้ฟันบดเคี้ยว และคลุกเคล้าอาหารให้อ่อนตัว ง่ายต่อการ
บดเคี้ยวของฟัน ต่ อมนำลำย ทาหน้าที่ขบน้ าลายออกมาคลุกเคล้า
้
ั
กับอาหาร ในน้ าลายมีเอนไซม์อะไมเลส ซึ่งสามารถย่อยแป้ งให้เป็ น
น้ าตาล ดังนั้นเมื่อเราอมข้าวเปล่าไว้นาน ๆ จึงรู้สึกหวานนิด ๆ
ระบบย่ อยอาหาร
10
- 13. ฟันของคนเรามี 2 ชุด
ฟันนานม มีท้งหมด 20 ซี่
้
ั
อยู่บนขากรรไกรบน 10 ซี่
ขากรรไกรล่ าง 10 ซี่ งอกขึนมา
้
หลังจากที่เด็กคลอดแล้ ว ช่ วง 6
เดือน และขึนครบอายุ 2 ปี ครึ่งอายุ
้
การใช้ งาน 10 ปี
ระบบย่ อยอาหาร
13
- 14. ฟันแท้ ( Permanent teeth )
ฟันแท้ มี 28 - 32 ซี่ แล้ วแต่ ว่า
กรามหลัง ( molar ) จะขึนครบ
้
หรือไม่ ฟันแท้ จะอยู่บนขา
กรรไกร บน 16 ซี่ ล่ าง 16 ซี่
สู ตรฟันแท้ = I C P M 2 1 2 3
-ICPM 2 1 2 3
ระบบย่ อยอาหาร
14
- 15. หน้ าที่ของฟัน
ฟัน ใช้บดเคี้ยวอาหาร บดอาหาร ชิ้นใหญ่ให้มีขนาดเล็กลง
รักษารู ปใบหน้า เช่น ฟันเขี้ยว ทาให้ใบหน้าไม่บุ่ม
ช่วยในการออกเสี ยงให้ชดเจนยิงขึ้น เช่น ส ฟ ฝ ช
ั
่
ระบบย่ อยอาหาร
15
- 18. ต่ อมนาลาย ( salivary gland )
้
เป็ นต่ อมมีท่อ ทาหน้ าที่ผลิตนาลายออกมาวันละประมาณ
้
1 - 1.5 ลิตร ต่ อมนาลายของคนเรา มีอยู่ 3 คู่
้
ต่ อมนาลายใต้ กกหู เป็ นต่ อมทีมีขนาดใหญ่ สุด หากมีเชื้อไวรัส
้
่
เข้ าไปในต่ อมนีจะทาให้ เป็ นโรคคางทูม
้
ต่ อมนาลายใต้ ขากรรไกร มีลกษณะคล้ายรู ปไข่
้
ั
ต่ อมนาลายใต้ ลน อยู่ระหว่ างด้ านในของกระดูกขากรรไกรล่ าง
้
ิ้
ระบบย่ อยอาหาร
18
- 20. ส่ วนประกอบของนาลาย
้
มีค่า pH ระหว่าง 6.2 - 7.4 แต่มีประสิ ทธิ ภาพดี เมื่ออยู่
ในค่า pH 6.8
มีน้ าเป็ นองค์ประกอบ ประมาณ 97 - 99 %
มีของแข็งปนอยูเ่ ป็ น พวกฟอสเฟต
มีน้ าย่อยชื่อไทยาลิน หรื อ อะไมเลส ย่อยแป้ ง
มีสารเมือกช่วยในการหล่อลื่นอาหาร
ระบบย่ อยอาหาร
20
- 21. หน้ าที่ของนาลาย
้
ช่วยควบคุมปริ มาณน้ าในร่ างกาย
ย่อยอาหารจาพวกคาร์โบไฮเดรต
เป็ นตัวทาละลายอาหารทาให้อาหารอ่อนตัว
ไม่ให้ปากแห้งทาให้ปากเปี ยกชื้นเหมาะกับ
การพูด
ช่วยในการเคลื่อนไหวของลิ้นขณะพูด
ระบบย่ อยอาหาร
21
- 22. กระบวนการย่ อยในปาก
เริ่ มต้นจากการเคี้ยวอาหารโดยการทางานร่ วมกันของ ฟัน ลิ้น และแก้ม
ซึ่งถือเป็ นการย่อยเชิงกล ทาให้อาหารกลายเป็ นชิ้นเล็กๆ มีพ้ืนที่ผวสัมผัส
ิ
กับเอนไซม์ได้มากขึ้น
ในขณะเดียวกันต่อมน้ าลายก็จะหลังน้ าลายออกมาช่วยคลุกเคล้าให้อาหาร
่
เป็ นก้อนลื่นสะดวกต่อการกลืน
เอนไซม์ในน้ าลาย คือ ไทยาลิน หรื ออะไมเลสจะย่อยแป้ งในระยะเวลา
่
สั้นๆ ในขณะที่อยูในช่องปากให้กลายเป็ นเดกซ์ทริ น (Dextrin) ซึ่งเป็ น
คาร์โบไฮเดรตที่มีโมเลกุลเล็กกว่าแป้ ง แต่ใหญ่กว่าน้ าตาล
ระบบย่ อยอาหาร
22
- 23. คอหอย หรือ Pharynx
2. คอหอย (pharynx) เป็ นท่ออยู่
ระหว่างด้านหลังของช่องปากและ
หลอดลม บริ เวณนี้เป็ น จุดเชื่อม
ระหว่างหลอดลมกับหลอดอาหาร
โดยมีกลไกควบคุมการส่ งอาหาร
หรื ออากาศคนละเวลากัน นอกจากนี้
ยังประกอบด้วยต่อมน้ าเหลือง 3 คู่
่
อยูรอบ ๆ คอหอย มีหน้าที่ดกจับเชื้อ
ั
โรค เรี ยกว่า “ต่อมทอนซิล” (tonsil)
ระบบย่ อยอาหาร
23
- 24. 3. หลอดอาหาร (oesophagus)
3. หลอดอาหาร (oesophagus) เป็ น
หลอดที่ทาหน้าที่ลาเลียงอาหารที่ต่อ
จากคอหอยไปยังกระเพาะอาหาร
หลอดอาหารยาวประมาณ 25 cm. ไม่ มี
ต่ อมสร้ ำงนำย่ อย หลอดอาหารจะรับ
้
อาหารจากคอหอยโดยการบีบรัดของ
กล้ามเนื้อทางเดินอาหารเป็ นลูกคลื่น
เรี ยกว่า เพอรี สตัลซีส (peristalsis)จาก
บนลงล่างและไม่ มีกำรดูดซึ มอำหำร
ระบบย่ อยอาหาร
24
- 25. กระเพาะอาหาร (stomach)
4. กระเพาะอาหาร (stomach)
ผลิต กรดไฮโดรคลอริ ก และน้ าย่อย
อาหารประเภทโปรตีนมีลกษณะเป็ นถุง รู ปร่ าง
ั
คล้ายตัว J ปกติกระเพาะอาหารที่ไม่มีอาหาร
จะมีขนาดประมาณ 50 มิลลิลิตร และสามารถ
ขยายตัวเพื่อบรรจุอาหารได้ 1-1.5 ลิตร
กระเพาะอาหารสามารถย่อยได้โดยการบีบตัว
ทาให้อาหารแตกเป็ นชิ้นเล็กๆ คลุกเคล้ากับ
น้ าย่อยในกระเพาะ ซึ่ งน้ าย่อยประกอบด้วย
่
กรดที่ใช้ยอยโปรตีนชื่อว่าเพปซิ นและเรนนิน
ระบบย่ อยอาหาร
25
- 26. การย่ อยในกระเพาะอาหาร
การย่อยเชิงกล เมื่ออาหารตกมาถึงกระเพาะ
จะมีการหดตัวของกระเพาะเป็ นช่วง ๆ เรี ยก
Peristalsis
การย่อยทางเคมี ส่ วนใหญ่เป็ นการย่อยโปรตีน
เพปซิน
โปรตีน
เพปไทด์
ระบบย่ อยอาหาร
26
- 30. ลาไส้เล็ก(Small Intestine)
ลาไส้เล็ก (Small Intestine) เป็ นส่ วนที่
ยาวที่สุดของทางเดินอาหาร ต่อมาจาก
กระเพาะอาหาร มีความยาวประมาณ
7-8 เมตร ขดไปมาในช่องท้อง ผนังด้าน
ในของลาไส้เล็กมีลกษณะเป็ นลอนตาม
ั
ขวาง มีส่วนยืนเล็กๆมากมายเป็ นตุ่ม
่
เรี ยกว่า วิลลัส เพื่อเพิมพื้นที่ผวในการ
ิ
่
่
ดูดซึมสารอาหารที่ยอยแล้วได้อย่างมี
ประสิ ทธิภาพ
ระบบย่ อยอาหาร
คาถาม..........วิลลัสในลาไส้ เล็กมีเพือทาหน้ าที่อะไร
่
30
- 31. ลาไส้เล็ก(Small Intestine)
แบ่ งเป็ น 3 ส่ วน คือ
อวัยวะส่ วนต้ น
1. ดูโอดีนัม (Duodenum) เป็ นลาไส้ เล็กส่ วนต้ น ยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตรรู ปร่ าง
เป็ นตัวยู อยู่ต่อจากกระเพาะอาหาร เป็ นบริเวณทีมสารเคมีหลายชนิด เช่ น
่ ี
Pancreatic Juice เป็ นนาย่อยที่สร้ างจากตับอ่อน, นาดี (Bile) สร้ างจากตับ,
้
้
Intestinal Juice เป็ นนาย่ อยทีสร้ างจากกผนังลาไส้ เล็กของดูโอดีนัม จัดเป็ นส่ วนที่
้
่
มีการย่ อยอาหารเกิดขึ้นมากทีสุด
่
2. เจจนัม (Jejunum) เป็ นส่ วนที่ต่อจาก Duodenum ยาวประมาณ 2 ใน 5 หรือ
ู
ประมาณ 2.50 เมตร เป็ นส่ วนที่มีการดดซึมอาหารมากทีสุด
่
ู
3. ไอเลียม (Ileum) เป็ นลาไส้ เล็กส่ วนสุ ดท้ าย ปลายสุ ดของ Ileum ต่ อกับลาไส้ ใหญ่ มี
ขนาดเล็กและยาวทีสุดประมาณ 4.3 เมตร
่
ระบบย่ อยอาหาร
31
- 32. นาดีจากตับ
้
มีสีเขียว รสขม มีภาวะเป็ นเบส ช่วยลดความเป็ นกรดของอาหารที่
ผ่านมาจากกระเพาะอาหาร
ทาให้ไขมันแตกตัวเป็ นเม็ดเล็กๆ เพื่อให้เอนไซม์ไลเพสย่อยได้ง่ายขึ้น
ไขมันธรรมดา
นาดี
้
ไขมันแตกตัว
ไลเพส
(emulsified fat)
กรดไขมัน + กลีเซอรอล
่
ถุงนาดี ทาหน้าที่ในการเก็บน้ าดี ดังนั้นผูป่วยที่ผาตัดถุงน้ าดีจึงควรงด
้
้
รับประทานอาหารจาพวกไขมัน
ระบบย่ อยอาหาร
32
- 33. ชนิดของนาย่ อยในลาไส้ เล็ก
้
1.น้าย่อยจากตับอ่ อน
2. น้าดี สร้ างจากตับ
3. น้าย่อยที่ลาไส้ เล็ก
สร้ างขึ้นเอง
- อะไมเลส ช่ วยย่อยแปง
้
เป็ นนาตาลมอลโทส
้
- ลิเพส ย่อยไขมันหรือ
นามันเป็ นกรดไขมันและกลี
้
เซอรอล
- ทริปซินย่อยโปรตีนเป็ น
เพปไทด์
มีสีเขียว รสขม มีสมบัติเป็ น
เบส ช่ วยลดความเป็ นกรด
ของอาหารทีผ่านมาจาก
่
กระเพาะอาหาร และช่ วยใน
การย่อยสลายอาหารจาพวก
ไขมันให้ เกิดการแตกตัวเป็ น
โมเลกุลทีเ่ ล็กลงเพือง่ ายต่ อ
่
การย่อยต่ อไป
- อะไมเลส ช่ วยย่ อยแป้ งเป็ น
นาตาลมอลโทส
้
- มอลเทส ย่ อยมอลโทสให้ เป็ น
นาตาลกลูโคส
้
- ซูเครส ย่ อยนาตาลซู โครสให้
้
เป็ นกลูโคสและฟรักโทส
- แลกเทส ย่ อยนาตาลแลกโทส
้
ให้ เป็ นกลูโคสและกาแลกโทส
- เพปติเดส ย่ อยพอลิเทปไทด์ ให้
เป็ นกรดอะมิโน
ระบบย่ อยอาหาร
33
- 34. ลาไส้ใหญ่ (Large Intestine)
ลาไส้ใหญ่ (Large Intestine)
มีหน้าที่ดูดซึมน้ า แร่ ธาตุ วิตามิน
บางชนิดและกลูโคสเข้าสู่กระแส
เลือดซึ่งส่ วนใหญ่จะเป็ นน้ า จากนั้น
ลาไส้ใหญ่จะบีบตัวเพื่อให้กาก
อาหารที่ไม่มีประโยชน์แล้ว เรี ยกว่า
อุจจาระ ออกสู่ภายนอกร่ างกายทาง
ทวารหนัก (Rectum) ในลาไส้ใหญ่
จะไม่ มีกำรย่ อยอำหำร
ระบบย่ อยอาหาร
34
- 35. ตารางสรุปการย่ อยอาหารเชิงเคมีโดยใช้ นาย่ อย
้
อวัยวะที่ย่อย เอนไซม์
ปาก
กระเพาะอาหาร
ลาไส้เล็ก
อะไมเลส
เพปซิน
ลิเพส
เพปซิน
อะไมเลส
มอลเตส
ซูเครส
แลกเทส
สารทีถูกย่ อย
่
ผลที่ได้ จากการย่ อย
แป้ ง
โปรตีน
ไขมัน,น้ ามัน
เพปไทด์
แป้ ง
น้ าตาลมอลโทส
น้ าตาลซูโครส
น้ าตาลแลกโทส
น้ าตาลมอลโทส
เพปไทด์
กรดไขมันและกลีเซอรอล
กรดอะมิโน
น้ าตาลมอลโทส
น้ าตาลกลูโคส+น้ าตาลกลูโคส
น้ าตาลกลูโคส+น้ าตาลฟรักโทส
น้ าตาลกลูโคส+น้ าตาลกาแลกโทส
เอนไซม์ในปาก จะทางานได้ดี ในสภาพเป็ นเบสอ่อน
เอนไซม์ในกระเพาะอาหาร จะทางานได้ดีในสภาพเป็ นกรด
เอนไซม์ในสาไส้เล็ก จะทางานได้ดีในสภาพเบส
ระบบย่ อยอาหาร
35