1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
a.=∞kÌÖ˘
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
q„Hõ"£∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
xѨCÅ∞ z=Ú‡‰õΩO@∂xѨCÅ∞ z=Ú‡‰õΩO@∂xѨCÅ∞ z=Ú‡‰õΩO@∂xѨCÅ∞ z=Ú‡‰õΩO@∂xѨCÅ∞ z=Ú‡‰õΩO@∂
xOyÔHyã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞xOyÔHyã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞xOyÔHyã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞xOyÔHyã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞xOyÔHyã≤# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞
<≥`«∞Î~°∞ Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂<≥`«∞Î~°∞ Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂<≥`«∞Î~°∞ Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂<≥`«∞Î~°∞ Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂<≥`«∞Î~°∞ Hõ‰õΩ¯‰õΩO@∂
<ÕʼnõΩ ~åe# HÍÖÏÅ∞<ÕʼnõΩ ~åe# HÍÖÏÅ∞<ÕʼnõΩ ~åe# HÍÖÏÅ∞<ÕʼnõΩ ~åe# HÍÖÏÅ∞<ÕʼnõΩ ~åe# HÍÖÏÅ∞
. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .
Ѷ≤xH±û ѨH˜∆ =ÖˇÑ¶≤xH±û ѨH˜∆ =ÖˇÑ¶≤xH±û ѨH˜∆ =ÖˇÑ¶≤xH±û ѨH˜∆ =ÖˇÑ¶≤xH±û ѨH˜∆ =Öˇ
ѨÙ#s˚qã¨∞Î#fl L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞ѨÙ#s˚qã¨∞Î#fl L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞ѨÙ#s˚qã¨∞Î#fl L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞ѨÙ#s˚qã¨∞Î#fl L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞ѨÙ#s˚qã¨∞Î#fl L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞
`≥ÅOQÍ}–^ŒO_»HÍ~°}ºO–_èçb¡`≥ÅOQÍ}–^ŒO_»HÍ~°}ºO–_èçb¡`≥ÅOQÍ}–^ŒO_»HÍ~°}ºO–_èçb¡`≥ÅOQÍ}–^ŒO_»HÍ~°}ºO–_èçb¡`≥ÅOQÍ}–^ŒO_»HÍ~°}ºO–_èçb¡
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
Ѷ≤„|=i 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 2
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
©K«~ü
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[~°fleã¨∞ì
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
`≥ÅOQÍ}–„âßq∞Hõ =∞Ç≤ÏàÏ k#O
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’... =∞~À J^蕺ܫ∞O
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º 3–4
3. #_»∞ã¨∞Î#flHÍÅO
Kåi„`«Hõ J#∞Éèí"åÅ∞–Éèíq+¨º`ü HÍ~åºK«~°}
ZÖò. J~°}º 5–7
L^ÀºQÆ∞Å∞–L^Œº=∞O–x~°ƒO^èŒO
^Õq„Ѩ™ê^£ 8–10
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞?
_®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º 11–14
`≥ÅOQÍ} Psìã‘Ö’ ã‘=∂O„^èŒ JkèHÍ~°∞Å "ÕkèOѨÙÅ∞
~°ã¨∂Öò 15
4. Kåi„`«Hõ Ѩ„`«O
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
qѨ¡"À^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O 16–31
5. „ѨѨOK«O
™ê„=∂[º"å^Œ J"≥∞iHÍ K«∂Ѩ٠WHõ Pã≤Ü«∂"≥·Ñ¨Ù
Z.#iûOǨ Ô~_ç¤ 32–36
™ê„=∂[º"å^Œ ^ÀÑ≤_ôx J_»∞¤‰õΩ#flO^Œ∞ˆH QÆ_®Ñ¶‘ ǨÏ`«º
ÔH. ™êÜ«∞#fl 37–38
6.ѨHõ¯~å¢+¨ìO
‰õΩH©Å PHÍOHõ∆–„Ѩ`ÕºHõ lÖÏ¡
Ö’ÔH ~å*òѨ=<£ 39–41
7. Pk"åã‘ rq`«O
[Öò–[OQÆÖò–[g∞<£ ǨÏ=∂~å ÃÇ·Ï
P„`«O ~å=∂~å=Ù 42–43
H˘xfl J#∞Éèí"åÅ∂, H˘xfl Hõhflà◊√§
ÉÁOѨe¡ „Ѩg}ü‰õΩ=∂~ü 44–47
8. ™êÇ≤Ï`«ºO
QÀ~°∞QÍÅ∞ ã¨=∞~°<å^ŒO ''"˘Öˇ¡_»——
^•#Hõ¯ L^ŒÜü∞ÉèÏ#∞ 48–53
9. Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO
áêÅ=¸~°∞ Hõ~°∞=Ù‰õΩ âßâ◊fi`« Ѩiëê¯~°O HÍ"åe
áêÅ=¸~°∞ J^茺ܫ∞# "ÕkHõ54–56
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
„âßq∞Hõ=∞Ç≤ÏàÏk#O–`≥ÅOQÍ}
100 ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O ¿ãfiK«Ûù HÀã¨O, ™êfi`«O„`«ºO HÀã¨O
=∞Ç≤Ïà◊ÅO^Œ~°∂ SHõº"≥∞ÿ áÈ~å_ç ™êkèOK«∞‰õΩ#fl ~À*Ë =∂iÛ 8. D
~ÀA<Õ JO`«~å˚fÜ«∞ =∞Ç≤ÏàÏ k<À`«û=OQÍ „Ѩu ã¨O=`«û~°O
[~°∞ѨىõΩO@∞<åflO. 19,20= â◊`åÉÏúÅÖ’ ѨtÛ=∞ ^ÕâßÅÖ’
áêi„âßq∞Hõ qѨ¡=O J#O`«~°O =∞Ç≤Ïà◊Å∞ `å=Ú J#∞Éèíqã¨∞Î#fl
^ÀÑ≤_ôx x~°ã≤ã¨∂Î KÕã≤# áÈ~å@ Ѷ¨e`«"Õ∞ =∞Ç≤ÏàÏ k<À`«û=O.
~ÀA‰õΩ 16 QÆO@Å áê@∞ QÍe "≥Å∞`«∞~°∞ ÖËx á¶êºHõìsÖ’¡, Ju
`«‰õΩ¯= "Õ`«<åxH˜ KåH©s KÕ¿ã =∞Ç≤Ïà◊Å p=¸<≥`«∞Î~°∞#∞
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ [ÅQÆÖÏ¡ Ñ‘Å∞Û‰õΩ<åfl~°∞. ѨQÆÅ∂ ˆ~~¸, PHõe
x„^ŒÅ∞ =∞iz Ѩi„â◊=∞Ö’¡<Õ H͉õΩO_® WO˜ ÉÏ^茺`«Å∞, Ñ≤Å¡Å
ÉÏ^茺`«Å∞ x~°fiiÎOKÕ"å~°∞. D J^Œ#Ѩ٠ÉÏ^茺`«Å∞, ѨxQÆO@Å`À
qã≤y "Õ™êi# HÍi‡Hõ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ P`«‡ÃãÂ÷~°ºO`À u~°QÆ|_ç áÈ~å_ç 8
QÆO@ŠѨxk<åxfl ™êkèOK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞. 1910Ö’ HÀÃÑ<£ ÃÇÏQÆ<£Ö’
[iy# Ô~O_À JO`«~å˚fÜ«∞ ™È+¨eã¨∞ì HÍ#ÊùÔ~<£ûÖ’ HÍ¡~å[˜¯<£
=∂iÛ 8x JO`«~å˚fÜ«∞ „âßq∞Hõ =∞Ç≤ÏàÏ k#OQÍ „ѨHõ˜OKå~°∞.
`≥ÅOQÍ} =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ‰õÄ_® J<åkQÍ „â◊=∞ ^ÀÑ≤_ôH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
áÈ~å_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞. 1946Ö’ x*ÏO x~°O‰õΩâ◊ áêÅ#`À qã≤y
"Õ™êi# „Ѩ*ÏhHõO ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxH˜ kyOk. D áÈ~°∞Ö’
¢ã‘ÎÅ∞ =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# áê„`« áÈ+≤OKå~°∞. |@ìÅ∂_»nã≤
|`«∞Hõ=∞‡ÖÏ_çOz# ^˘~°Å ^•+‘ìHÍxfl `«∞áê‰õΩÅO^Œ∞H˘x
J_»∞¤H˘<åfl~°∞. á⁄ÅOÖ’ ™êQÆ∞KÕã¨∞‰õΩ#fl ѨO@#∞ qã¨∞#∂i ^˘~°
QÆ∂O_®Å∞ ^ÀÑ≤_ô KÕÜ«∂Åx =zÛ#ѨC_»∞ "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ |iwã≤
xez# KåHõe SÅ=∞‡ áÈ~å@OÖ’ `«# „áê}ÏÅ#∞ `«$}„áêÜ«∞OQÍ
=kÖËã≤Ok. `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ<Õ H͉õΩO_®
Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ‰õÄ_® =∞Ç≤Ïà◊Å∞ `«=∞ =O`«∞ ™êÜ«∂xfl JOkOKå~°∞.
1969 `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ q^•ºi÷#∞Å∞, ¢ã‘ÎÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
<å<£=Úb¯ QÀ ÉϺH±, W_ô¡ ™êOÉÏ~ü QÀ ÉϺH± JO@∂ =∞Ç≤Ïà◊Å∞
~À_≥¡Hͯ~°∞. D L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# =∞Ç≤Ïà◊Å∞ JÔ~ã¨ì~Ú *ˇ·Å∞ÔHàÏ¡~°∞.
áÈbã¨∞ ^≥|ƒÅ∞ u<åfl~°∞. ˆHã¨∞ÅáêÖÜ«∂º~°∞. 1996Ö’ uiy
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ ¢ã‘ÎÅ áê„`« =∞~°∞=ÖËxk.
2009Ö’ ˆHã‘P~ü nHõ∆, q~°=∞} <ÕѨ^䌺OÖ’ <≥ÅH˘#fl ã¨OkQÆú
Ѩiã≤÷uÖ’ q^•º~°∞÷Å∞`À áê@∞ ¢ã‘ÎÅ∞, q^•ºi÷#∞Å∞ ÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞.
=ÚYºOQÍ q^•ºi÷#∞Å∞ `«=∞ K«^Œ∞=ÙÅ#∞, „áê}ÏÅ#∞ Ãã·`«O
ÖˇHõ¯KÕÜ«∞‰õΩO_® D áÈ~å@OÖ’ xeKå~°∞. ѨsHõ∆Å#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOz
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O L^Œºq∞ã¨∞Î<åfl~°∞. P`«‡|e^•<åÅ∞ KÕÜ«∞_»O =∞Oz
ã¨O㨯 $u HÍHõáÈ~Ú<å =#ѨiÎÖ’ ã¨∞=~°‚ "≥Ú^ŒÅ∞ ZO`À=∞Ok
q^•ºi÷#∞Å∞ `«=∞ „áê}ÏÅ#∞ |efã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. Ѷ≤„|=i, 2010Ö’
FÜ«¸Ö’ [iy# ÖÏsîKås˚Ö’ q^•ºi÷#∞Å∞ áÈbã¨∞ ÖÏsîÅ∞,
`«∂ÏÅ#∞ ÖˇHõ¯KÕÜ«∞‰õΩO_® Z^Œ∞~°∞xez, QÍÜ«∂Å áêÅÜ«∂º~°∞.
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡Ö’ PHÍâ◊OÖ’ ã¨QÆO =Öˇ ¢ã‘ÎÅ∞ ‰õÄ_®
ã¨QÆÉèÏQÆ=∞Ü«∂º~°∞. J>Ë¡ D ~ÀA FÃÑ<£HÍãπìÅ∞, Hõ"åfiÅ
JÉèíÜ«∂~°}ºO, ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
áÈ~å@OÖ’ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ =ÚO^Œ∞xÅ∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Ç≤ÏàÏ k<À`«û=O
JO>Ë ™ê„=∂[º"å^Œ ã¨O㨯 $u K≥|∞`«∞#fl@∞¡QÍ JO^•Å áÈ©Å∞,
™ÈflÅ∞, áœ_»~°¡ „ѨKå~°O HÍ^Œx, „âßq∞Hõ =~°æ áÈ~å@=∞x `≥ÅOQÍ}
=∞Ç≤Ïà◊Å∞ `«=∞ áÈ~åÏÅ`À x~°∂Ñ≤ã¨∂,Î JO`«~å˚fÜ«∞ „âßq∞Hõ
=∞Ç≤ÏàÏ k<À`«û= "å~°ã¨`åfixfl H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. JOu=∞OQÍ
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆO HÍ=_»O ^•fi~å =∞Ç≤Ïà◊Å∞
`«=∞ K«i„`«#∞ xÅ∞ѨÙHÀ"åe. T

3. 3 Ѷ≤„|=i, 2012
`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞OÖ’„áê~°OÉèíOHÍ"åeû#=∞~ÀJ^蕺ܫ∞O
-P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O =∞~À =∞Å∞Ѩ٠u~°QÆ#∞Ok. ˜P~üZãπ,
~å[H©Ü«∞ *ËUã≤Å∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ `åi¯Hõ =ÚyOѨÙ
W=fiÖËHõáÈÜ«∂~Ú. L^Œº=∞ Éèíq+¨º`«∞Î#∞ ‰õÄ_® W`«q∞^ŒúOQÍ
`ÕÅÛÖËHõáÈÜ«∂~Ú. =∞m§ WѨC_»∞ LѨ ZxflHõÖ’¡ `åºQÆ^èŒ#∞Å#∞
ÔQeÑ≤OKåÅx K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. "åi ÖÏO˜ `åºQÆ^èŒ#∞Å∞ ^ÕxH˜
`åºQÆO KÕâß~°∞. =∞m§ ÔQÅ∞¿ãÎ UO KÕ™êÎ~°<Õk ~år<å=∂Å∞
KÕã≤#=~åH˜ QÍh, "åà◊¡#∞ ÔQeÑ≤OKåÅ<Õ "åà◊§H˜QÍh ã¨Ê+¨ì`«
LO_»=K«∞ÛQÍh „Ѩ[ʼnõΩ ã¨Ê+¨ì`« W=fiÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ}
¿Ñ~° ZxflHõÖ’¡ ÔQÅ=_»O, ZÖÏO˜ L^Œº=∂Å∞ KÕѨ@ì‰õΩO_®<Õ
`≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx K≥ѨÊ_»O, ~åHõáÈ=_»O`À ~år<å=∂
KÕã¨∞Î<åfl=∞x „ѨHõ˜OK«_»O, P ™ê÷<åʼnõΩ LѨ ZxflHõÅ∞ ~åQÍ<Õ
=∞m§ ~år<å=∂ KÕã≤#"åˆ~ `åºQÆ^èŒ#∞Å∞QÍ áÈ© KÕã≤
ÔQÅ∞á⁄O^Œ_»O =Å¡ "åà◊√§ UO ™êkèOK«`«Å∞Û‰õΩ<åfl~À ã¨Ê+¨ì`«
W=fiÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞. ˆ~Ѩ٠ÔQezO`«~åfi`« ‰õÄ_® UO KÕ™êÎ~°<Õk
JQÆ=∞ºQÀK«~°"Õ∞. |Ǩïâß H˘kÌ~ÀAÅ `«~åfi`« `≥ÅOQÍ}
~å#O^Œ∞‰õΩ ~år<å=∂Å∞ „ѨHõ˜OK«∞`åˆ~"≥∂. ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞, áêsìÅ∞, U ã¨=∞㨺 g∞^Œ#~Ú<å L^Œº=∂Å∞
x~å‡}O KÕã≤ JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ x~°ã¨# ~°∂ѨOQÍ
~år<å=∂Å∞ KÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞`«∞O_»=K«∞Û. HÍh P ã¨=∞㨺
Ѩiëê¯~°=∞ÜÕ∞º^•HÍ P ~år<å=∂ʼnõΩ Hõ@∞ì|_ç LO_®e.
LѨ ZxflHõÅ∞ =zÛ<å áÈ© KÕÜ«∞‰õΩO_® LO_»QÆÅQÍe. Jã¨Å∞
U ZxflHõÅ~Ú<å `≥ÅOQÍ}Ö’ „áêã¨Oy`« ÖË^Œx K≥Ñ≤Ê Z=sfl
<åq∞<Õ+¨<£ "ÕÜ«∞‰õΩO_® KÕã≤, ZxflHõÅ∞ [~°QƉõΩO_® K«∂ã≤
~å*ϺOQÆ ã¨OH∆ÀÉèíO ã¨$+≤ìOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∂e. XHõ
„áêO`«OÖ’ XHõ xiú+¨ì HÍÅOÖ’ ~å*ϺOQÆ/~å[H©Ü«∞ „áêux^茺O
ÖˉõΩO_® KÕã≤ D =º=ã¨÷ _˘Å¡`«<åxfl |Ü«∞@ÃÑÏìeû
LO@∞Ok. `≥ÅOQÍ} JO`«Ï x~°ã¨#QÍ `≥ÅOQÍ} =KÕÛ^•HÍ
ZxflHõÅ∞, ~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞Å∞, ~å*ϺOQÆ „Ѩ„H˜Ü«∞Åhfl
P¿Ñ™êÎO J<Õ ÃÇÏK«ÛiHõ KÕã≤ J=∞Å∞KÕ¿ãÎ ^•x Ѷ¨e`«O "Õˆ~QÍ
LO@∞Ok. HÍh ZxflHõÅ∞, LѨ ZxflHõÅ K«∞@∂ì~å `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xfl uѨÊ_»O ÉÏ^茺`å ~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ HÍHõ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡
f~°x „^ÀǨÏ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡ q[Ü«∞=O`«OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç,
ÅHõ∆ÖÏk L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ =~åæÅ∞ HÀÏ¡k
Ѩxk<åÅ#∞ #+¨ìáÈ~Ú, =O^ŒÅ HÀ@∞¡ "Õ`«# #+¨ìO á⁄Ok
‰õÄ_® Ug∞ ™êkèOK«ÖËHõáÈ~Ú# ã≤÷u #∞O_ç, P ã¨Î|ú`« #∞O_ç
L^Œº=∂xfl `Õ~°∞‰õΩ<ÕÖÏ KÕÜ«∞_»O HÀã¨O L^Œº=∞O HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
KÕѨ@ì_»O KåÖÏ =∞Oz Ѩi}Ï=∞O. HÍh Jq ‰õÄ_® LѨ
ZxflHõÅ HÀã¨O J#fl@∞¡QÍ "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ KÕѨ@ì_»O H͉õΩO_®
=∞~À =~°∞㨠™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡‰õΩ, ã¨HõÅ [#∞Å L^Œº=∂xH˜,
™ê~°fi„uHõ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞‰õΩ ã¨<åflǨ Å∞ „áê~°OaèOKÕ q^èŒOQÍ
LO_®e. ÖË^• „Ѩ[Å∞ D q+¨Ü«∂Å#∞ WÖÏO˜ K«=HõÉÏ~°∞
Z`«∞ÎQÆ_»Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞H˘<åfl~°O>Ë `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜
f~°x #+¨ìO [~°∞QÆ∞`«∞Ok. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O Ѩ@¡ „Ѩ[Ö’¡
qã¨∞QÆ∞ HõeyOKÕ q^èŒOQÍ ZxflHõÖ’¡H˜ fã¨∞ÔHà◊§_»O =∞~À
"≥∂ã¨Ñ¨Ói`« K«ˆ~º J=Ù`«∞Ok. qq^èŒ áêsìÅ#∞O_ç `≥ÅOQÍ}
~å#O^Œ∞‰õΩ ~år<å=∂Å∞ KÕã≤# ™ÈHÍÅ∞¤ `åºQÆ^èŒ#∞Å∞
˜P~üZãπ, á⁄e˜HõÖò *ËUã≤Ö’x W`«~° áêsìÅ Z"≥∞‡Ö˺Å∞QÍ
J=`å~°"≥∞uÎ, "åi `åºQÆѶ¨ÖÏxfl "åˆ~ ÉèíH˜∆OK«∞‰õΩO>Ë `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O J=∞~°∞Å~Ú# =O^ŒÖÏk =∞Ok `åºQÍxH˜ J~°÷O
LO@∞O^• =∞i. 2014 ^•HÍ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl ZÖÏQÀ
<≥@∞ì‰õΩáÈ=_»O P ZxflHõÖ’¡ Z‰õΩ¯= ã‘@∞¡ á⁄Ok`Õ ^•xHõ^Õ
`≥ÅOQÍ} =KÕÛã¨∞ÎO^Œ<Õ "åà◊√¡<åfl~°∞. H˘xfl Z‰õΩ¯= ã‘@∞¡
ÔQez#O`« =∂„`å# `≥ÅOQÍ} ZÖÏ =ã¨∞ÎO^À q=iOK«QÆÅ~å?
119 ã‘@∞¡ <Õ_»∞(JÃãOc¡) `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞ÖË ÔQeÛ<å, 17
ã‘@∞¡(áê~°¡"≥∞O@∞) `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞ÖË ÔQeÛ<å f„=™ê÷~ÚÖ’
L^Œº=∞O ~å‰õΩO_® `≥ÅOQÍ} ~å=_»O ™ê^茺OQÍ^Œ∞.
119/119 ã‘@∞¡ ÔQez<å PO„^èŒ „áêO`« ã¨Éèí∞ºÅ∞ 175
LOÏ~°∞ HÍ|˜ì `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ JÃãOc¡ f~å‡}O ™ê^茺O
HÍ^Œ∞. 17 áê~°¡"≥∞O@∞ ã‘@∞¡ `≥ÅOQÍ} ‰õΩO>Ë `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ ã‘=∂O„^èŒÖ’ 25 ã‘@∞¡<åfl~Ú. ã¨OYºÅ
=∂Ü«∂*ÏÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} Z#fl˜H˜ ÔQÅ=*ÏÅ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
H˘`«Î ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞‰õΩ ~å„ëêìÅ f~å‡}ÏÅ HõO>Ë áê~°¡"≥∞O@∞
ÃÑ·<Õ „Ѩ^è•# ÉÏ^茺`« ÃјìOk. J<åºÜ«∞O [iy# "å_çH˜ "≥∞*Ïsì
ÖˉõΩO>Ë ZšѨC_»∂ J<åºÜ«∂xH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞O_»_»"Õ∞<å.
JÖÏO˜ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ D ^Õâ◊OÖ’<Õ ZO^Œ∞‰õΩO_®Å<Õ PÖ’K«#
‰õÄ_® ~åHõ=∂#^Œ∞. QÆ`«OÖ’ÖÏQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨fi`«O„`«
~å*ϺOQÆO U~°Ê_®¤xH˜ ‰õÄ_® J=HÍâßÅ∞ ѨijeOK«
|_»∞`å~Ú. L^Œº=∂Å∞ P ^•iѨ>Ëì J=HÍâßÅ∞ ‰õÄ_®
H˘˜ì"ÕÜ«∞ÖË=Ú.
1996Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
2001 ^•HÍ L^Œº=∞ =∂~°æOÖ’<Õ Ñ¨Ü«∞xOzOk. f„=
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
x~°ƒO^è•xH˜, J}˜z"Õ`«‰õΩ ‰õÄ_® QÆ∞~°~ÚOk. `åºQÍŠѨÙ<åkÃÑ·
L^Œº=∞O #_çzOk. 2001 #∞O_ç L^Œº=∂Å∞ J=ã¨~°O ÖË^Œ<Õ
`«Ñ¨C_»∞ =∂~°æO Ѩ˜ìOk. 2001 #∞Oz 2009 ^•HÍ ZxflHõÅ∞,
LѨ ZxflHõÅ∞ K«∞@∂ì ÖÏc~ÚOQ∑ K«∞@∂ì L^Œº=∞O uiyOk.
`≥ÅOQÍ} ¿Ñ~° ˜P~üZãπ ÖÏO˜ áêsìÅ∞ Ѩ^Œ=ÙÅ∞
J#∞ÉèíqOKå~Ú. `«=∞ „ѨÜ≥∂*<åÅ∞ ™êkèOK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
=#~°∞Å ^ÀÑ≤_çx Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. QÆ`« 40 ã¨O=`«û~åÅ HõO>Ë
W©=ŠѨ^Õà◊§Ö’ ã‘=∂O„^èŒ∞Å ^ÀÑ≤_ç W|ƒ_ç =Ú|ƒ_çQÍ
™êyOk. `«Ñ¨C_»∞ ã≤^•úO`åÅ∞ „ѨKå~°=∞~Ú<å~Ú. ã¨=∞㨺Å
Ѩiëê¯~åxH˜ áÈ~åÏÅ∞, L^Œº=∂Å∞ H͉õΩO_® Z=~°∂ ~À_»¡
g∞^Œ‰õΩ ~å#=ã¨~°O ÖË^Œx, F@∞¡ "Õ¿ãÎ KåÅ∞#<Õ <≥ÔQ˜"£
Z_»∞ºˆH+¨<£ [iyOk. nxH˜ H˘O`«=∞Ok "Õ∞^è•=ÙÅ∞ ‰õÄ_®
`À_»∞QÍ=_»O ÃÑ#∞qëê^ŒOQÍ =∂iOk. D `«Ñ¨C_»∞ ã≤^•úO`åÅ
HÍ~°}OQÍ<Õ 700 ÃÑ·QÍ áÈ~å_ç J=∞~°∞ÅÜÕ∞º |^Œ∞Å∞QÍ
c~°∞=ÙÅ∞QÍ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ áêÅÊ_®¤~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ
`«Ñ¨C_»∞ ã¨O^Õâ◊O JOkOk. z=~°‰õΩ ˜P~üZãπ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ
=∂Ï¡_ç<å, #=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ} Ѩ„uHõ K«^Œ=‰õΩ<åfl, ˜ Kèå#Öò
K«∂_»‰õΩO>Ë `≥ÅOQÍ} q~À^èŒ∞Å∞QÍ K«∂¿ã „Hõ=∞O
„áê~°OÉèí=∞~ÚOk. D ‰õΩǨÏ<å "Õ∞^è•=ÙʼnõΩ WѨʘÔH·<å
*Ï˝<À^ŒÜ«∞O J~Ú#@∞¡ HõxÑ≤OK«_»O ÖË^Œ∞. „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O
"Õˆ~ ÖË^Œ∞ HÍ|˜ì P ÃÑO@ g∞^Œ<Õ ÉÁ~°∞¡`å=∞O>Ë
KÕÜ«∞QÆeyO^Õg∞ ÖË^Œ∞ QÍh, `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ pèH˘>Ëì ~ÀAÅ∞
^Œ∂~°OÖË=Ù. „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O `«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞_»O "≥·Ñ¨Ù WѨʘÔH·<å
PÖ’zOK«HõáÈ`Õ Jk `«Ñ¨ÊHõ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ „^ÀǨÏ"Õ∞ HÍQÆÅ^Œ∞.
HÍO„ÔQãπ "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç `≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ L^Œº=∂xfl
J}z"Õã≤# K«i„`« HÍO„ˆQãπk. f„= x~°ƒO^èŒO „ѨÜ≥∂yOz
=O^ŒÖÏk =∞Okx HÍeÛK«OÑ≤# K«i„`« HÍO„ÔQãπk. JÖÏO˜
HÍO„ÔQãπ#∞ „Ѩ^äŒ=∞ â◊„`«∞=ÙQÍ QÆ∞iÎOz ^•xfl ÏÔ~æò
KÕã¨∞HÀ‰õΩO_® W`«~° áêsìÅ#∞ q=∞i≈OK«_»O L^Œº=∂xfl
ѨHõ¯^•i Ѩ˜ìOK«_»"Õ∞. `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ
áêsì 2004 ã¨O=`«û~°O ™ê^è•~°} ZxflHõÖ’¡ ã¨"≥∞ÿHõº"å^ŒO
¿Ñ~° ZxflHõʼnõΩ "≥o§# áêsì, HÍh P áêsì `≥ÅOQÍ} WKÕÛ
ã≤÷uÖ’ HÍx, W¿ãÎ P¿Ñ ã≤÷uÖ’ HÍx ÖË#O^Œ∞# „Ѩ^èŒ=∞ â◊„`«∞=ÙQÍ
QÆ∞iÎOz ^•xÃÑ·<Õ q=∞~°≈Å∞ Z‰õΩ¯Ãјì HÍO„ÔQãπ Ѩ@¡
L^•Ç‘Ï#OQÍ LO_»_»O `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅxã¨∞ÎOk.
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìx ѨHõ¯#ÃÑÏìe. ˜P~üZãπ, a*ˇÑ≤ÖÏO˜
áêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl ZxflHõÅ HÀã¨O, ã‘@¡ HÀã¨O
"å_»∞HÀ=_®xfl „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞
ÖÏÜ«∞~üû, _®Hõì~üû *ËUã≤Å∞, #∂º _≥"≥∂„Hõã‘ ÖÏO˜ áêsìÅ∞
P"≥∂kOK«‰õÄ_»^Œ∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ¿Ñ~° ZO`«HÍÅO
˜P~üZãπ ~å[H©Ü«∂Å Åaú á⁄O^•e. ^•xH˜ q∞QÆ`å
"å~°O^Œ~°∂ ZO`«HÍÅO ã¨Ç¨ÏHõiOKåe. „Ѩ[Å∞ QÆ=∞xOK«ÖË^Œ#∞
‰õΩO@∞<åfl~å? JÖÏO˜ ã¨O‰õΩz`« „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O
L^Œº=∞O #_çÑ≤Oz#@∞¡ „Ѩ[Å∞ QÆ=∞x¿ãÎ "≥Ú`«ÎOQÍ `≥ÅOQÍ}
x<å^•xˆH 1972 `«~åfiu Ѩiã≤÷u ~å=K«∞Û. W©=e LѨ
ZxflHõÖ’¡ L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å∞ ‰õÄ_® `«=∞‰õΩ áêÅ=¸~üÖ’ XHõ
ã‘@∞ ˆHÏ~ÚOK«=∞x HÀi#@∞¡QÍ "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. L^Œº=∞
ã¨OѶ¨∂Å∞QÍ L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂ʼnõΩ XHõ ™ê÷~Ú
LOk. „Ѩ[Ö’¡ Q“~°=O LOk. ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ "≥∂ã¨O
KÕã¨∂Î LO>Ë L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞, HÍi‡Hõ, q^•ºi÷
ã¨OѶ¨∂Å∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl #_»∞ѨÙ`«∞<åflÜ«∞<Õ Q“~°=O
„Ѩ[Ö’¡ <≥ÅH˘x LOk. ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHÍ~°}, ã¨HõÅ [#∞Å
ã¨"≥∞‡Å ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ L^Œº=∞ Ѩ^äŒOÖ’H˜
~åÖË^Œ<Õ JѨ"å^Œ∞#∞ =¸@Hõ@∞ì‰õΩO>Ë L^ÀºQÆ HÍi‡‰õΩÅ∞
â◊H˜Î=OK«# ÖˉõΩO_® Hõ$+≤ KÕâß~°x „Ѩ[Å∞ #=Ú‡`«∞<åfl~°∞.
gà◊√§ ‰õÄ_® ZxflHõÅ HÀã¨O, ã‘@¡ HÀã¨"Õ∞ ã¨"≥∞‡ #_çÑ≤#@∞¡
ÉèÏq¿ãÎ L^Œº=∂xH˜ f~°x #+¨ìO "å˜Å∞¡`«∞Ok.
<Õ_»∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ U ~å[H©Ü«∞ áêsì Ѩ@¡ ‰õÄ_®
ã¨^•aè„áêÜ«∞O QÍh, Q“~°=O QÍh ÖË=Ù. L^Œº=∞ Ѩ^äŒ
xˆ~úâ◊‰õΩÅ∞QÍ, q^•º~°∞÷Å∞, L^ÀºQÆ∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ =ÚO^Œ∞
ÉèÏQÍ# L<åfl~°x „Ѩ[Å∞ #=Ú‡`«∞<åfl~°∞. D =~åæÅ∞ ‰õÄ_®
˜P~üZãπ ÖÏO˜ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ`À JO@HÍy ~å[H©Ü«∞
Ѩ^Œ=ÙÅ HÀã¨O Ptã¨∞Î<åfl~°<Õ q+¨Ü«∞O `≥Å∞ûH˘#fl<å_»∞ „Ѩ[Å
P„QÆǨ xH˜ QÆ∞iHÍHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. HÍ|˜ì `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜
<åÜ«∞Hõ`«fi ÉÏ^茺`«#∞ ˜P~üZãπ, á⁄e˜HõÖò *ËUã≤Å #∞O_ç
`«Ñ≤ÊOz L^ÀºQÆ∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞, ÖÏÜ«∞~°∞¡, q^•º~°∞÷Å∞, _®Hõì~°∞¡,
Láê^蕺ܫÚÅ∞ `«k`«~° =~åæÅ∞ #∂º_≥"≥∂„Hõã‘ áêsì, `≥ÅOQÍ}
„Ѩ*τѶ¨Oò, `≥ÅOQÍ} Ü«Ú<≥·>ˇ_£ „Ѷ¨Oò `«k`«~° „Ѩ*Ï
ã¨OѶ¨∂Å`À HõeÑ≤ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ, <åÜ«∞‰õΩÅ, JkèHÍ~°
Ѩ^Œ=ÙÅ *’HõºOÖËx ã¨fi`«O„`« „Ѩ*Ï L^Œº=∂xfl x~å‡}O
KÕÜ«∂e. "Õ∞^è•=ÙÅ∞, ~°K«~Ú`«Å∞, Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞ WÖÏO˜
‰õΩ„@ ‰õÄ@q∞x U~°Ê~°K«_®xH˜ ѨÓ#∞HÀ=_»O `«Hõ∆}Ï=ã¨~°O.
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ ѨHõ¯#Ãјì, „Ѩ[Å, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å, L^Œº=∞
ã¨OѶ¨∂Å, <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O XHõ #∂`«#
J^蕺ܫ∞OQÍ „áê~°OÉèíO HÍ=eû LOk. gi P^èŒfi~°ºOÖ’ =∞~À
™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡, ã¨~°fi[#∞Å L^Œº=∞O =∞~À=~°∞㨠™ê~°fi„uHõ
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞, x~°O`«~° kQƃO^èŒO, ˆHO„^Œ, ~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`«fi
HÍ~°ºHõÖÏáêÅ ã¨ÎOÉèí#‰õΩ QÆ∞iKÕã≤ L^Œº=∂xfl f„=`«~°O KÕÜ«∞_»O
^•fi~å =∂„`«"Õ∞ `≥ÅOQÍ}Ï ™êkèOK«∞HÀQÆÅO. nxfl ZO`«
`«fi~°QÍ „áê~°Oaè¿ãÎ JO`« `«fi~°QÍ `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎOk. T

5. 5 Ѷ≤„|=i, 2012
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
Kåi„`«HõJ#∞Éèí"åÅ∞–Éèíq+¨º`üHÍ~åºK«~°}
-ZÖò.J~°}º
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ÉèÏ~°`«^Õâ◊ L^Œº=∂ÖˇxflO˜HÀ
k‰õÄûz L^Œº=∞OQÍ xez# "åã¨Î"åxfl PÜ«∂ L^Œº=∂Å
QÆ=∞#OÖ’, Jq xOѨىõΩ#fl L`ÕÎ*OÖ’ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ
K«∂ã¨∂Î<Õ L<åflO. XHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∞O, JO^Œ∞<å
F@¡`À, ã‘@¡`À, ZxflHõÅ`À ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ x`«º
„ѨǨÏã¨<åÅ∞ KÕã¨∞Î#fl L^Œº=∞O #∞Oz fã¨∞‰õΩ#fl P^Œ~°≈O
J<ÕHõ ^ÕjÜ«∞ L^Œº=∂ʼnõΩ PÅO|#QÍ xÅ=_»O
„ѨQÆujÅ"≥∂ HÍ^À =∞kOѨ٠KÕÜ«∞_®xfl ѨHõ¯#ɡ_ç`Õ
P^Œ~°≈OQÍ xÅ=_®xH˜ ^•x‰õΩ#fl â◊H˜Îx =∂„`«O Z=Ô~·<å
JOwHõiOKåeûO^Õ. J~Ú`Õ ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡ ÖÏO˜
=∞ǨÏ`«Î~° x~°ã¨# ~°∂ѨO `«~åfi`« ‰õÄ_® „Ѩ[Å∞ WOHõ#∂
˜P~üZãπ<À ÖË^• =∞ˆ~ W`«~° ~å[H©Ü«∞ áêsì<À `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xfl =∞~À™êi ~°yeOKÕ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ
K«∂ã¨∞Î<åfl~°O>Ë P „Ѩ[Å∞ L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ J<ÕHõ
J#∞Éèí"åÅ#∞ WOHõ#∂ „QÆÇ≤ÏOK«=Å¿ã LO^Œx ÉèÏqOKåeû
LO@∞Ok.
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ áÈ~å_»∞`«∞#fl
„Ѩ[Å∞ D J~°"≥· Uà◊§ x~°O`«~° „Hõ=∞OÖ’ Hõ#|iz# áÈ~å@
Ѩ˜=∞ q+¨Ü«∞OÖ’ Z=iH© ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. XHõ¯=∂@QÍ
K≥áêÊÅO>Ë ^Õâ◊=∞O`«˜ K«i„`«Ö’ H˘xfl`«~åÅ =~°‰õÄ K«ifi`«
K«~°fi}OQÍ =∞##O KÕã¨∞‰õΩ<Õ Q˘Ñ¨Ê Ѩ˜=∞ Jk. J~Ú`Õ
JÖÏO˜ áÈ~åÏÅ∞ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO HÀã¨O KÕã¨∞Î#fl L^Œº=∞
„Hõ=∞OÖ’ HÍ~°}ÏÖË"≥·`Õ<Õq∞, H˘xfl Ѩiq∞`«∞ʼnõΩ
Ö’|_çáÈ=_»O =Å¡<À, P x|Okè`« Ѩiã≤÷`«∞Å #∞Oz
ɡ·@Ѩ_»ÖËHõ áÈ=_»O =Å¡<À ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#‰õΩ KÕ¿ã ã¨Ô~·#
~°∂áêÅ∞QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞Î#fl áÈ~åÏÅ =Å¡ ÅHõ∆ º™ê^èŒ#‰õΩ
WOHõ#∂ KåÖÏ ^Œ∂~°OÖ’ LO_®eû =ã¨∞Î#flk.
`≥ÅOQÍ}Ö’ 1969 #∞Oz, =ÚYºOQÍ QÆ`« Ô~O_»∞
ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç [~°∞QÆ∞`«∞#fl áÈ~åÏÅ∞ KåÖÏ
`å`å¯eHõ"≥∞ÿ# áÈ~åÏÅ∞. JO>Ë XHõ ÉèÏ"À^ÕfiQÆ Ñ¨iã≤÷u
qã¨Î $`«"≥∞ÿ#ѨÙ_»∞ „Ѩ[ÅÖ’ QÆ∂_»∞ Hõ@∞ì‰õΩ#fl P"Õâ◊O, P"Õ^Œ#
`å`å¯eHõ áÈ~å@ ~°∂ѨOÖ’ |Ç≤Ï~°æ`«=∞=Ù`«∞#flk. J~Ú`Õ
P `å`å¯eHõ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ<å U~°Ê_»ÏxH˜ HÍ~°}O „Hõ=∂#∞QÆ`«OQÍ
„Ѩ[ÅÖ’ xH˜∆ѨÎ=∞=Ù`«∂ =zÛ# K≥·`«#º Ѩ~°OѨˆ~. HÍh áÈ~å@
Ѩ^Œú`«∞Å∞, ~°∂áêÅÖ’ =∂„`«O P „Hõ=∂#∞QÆ`« Ѩi=∂}O
`«yæáÈ~ÚOk. x*ÏxH˜ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìOÖÏO˜ XHõ
<åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# _ç=∂O_£#∞ ™êkèOK«∞HÀ=_®xH˜ [iˆQ
áÈ~åÏÅ∞ WÖÏO˜ `å`å¯eHõ áÈ~åÏÖË J~Ú`Õ "å˜x
ZѨʘHõѨC_»∞ K«ÖÏ¡~°Û_®xˆH áêÅHõ=~åæÅ∞ K«∂ã¨∞ÎOÏ~Ú
`«Ñ¨Ê ~å„ëêìxfl U~°Ê~°K«=Ù. P `å`å¯eHõ áÈ~å@O ™ê÷#OÖ’
=~°æáÈ~å@O [iˆQ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ LO_ç LO>Ë, P =~°æ
áÈ~å@OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<À ÖË^• ^•x`À =∞"Õ∞Hõ=∞=Ù`«∂
ã¨=∂O`«~°OQÍ<À `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì L^Œº=∞O ™êQÆ∞`«∂ LO>Ë
WÖÏO˜ `å`å¯eHõ áÈ~åÏÅ#∞ „Ѩ[Å∞ P„â◊~ÚOz
LO_Õ"å~°∞ HÍ~°∞. ˆHã≤P~ü Ô~K«ÛQ˘˜ì#ѨC_»ÖÏ¡ #_»=_»O,
K«ÖÏ¡iÛ#ѨC_»ÖÏ¡ PyáÈ`Õ Jk L^Œº=∞"Õ∞ HÍ^Œ∞. L^Œº=∞O
ÖÏc~ÚOQ∑Å =Å¡ U^À [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ „Éèí=∞Ö’ LO_»^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O H˘#™êyã¨∞Î#fl áÈ~å@ Ѩ^Œú`«∞Å∞
"≥Ú^Œ˜ #∞Op q∞`«"å^Œ áÈ~å@ Ѩ^Œú`«∞ÖË. ÃÑ<£_Ò<£Å∞,
ã¨"≥∞‡Å∞, ~åºbÅ∞, ^èŒ~åflÅ∞ÖÏO˜ q∞`«"å^Œ Ѩ^Œú`«∞Å ^•fi~å
„ѨÉèí∞`åfiÅÃÑ·# XuÎ_ç `Õ"åÅ#∞HÀ=_»O „áê^äŒq∞HõOQÍ ã¨|ÉË
HÍ=K«∞Û QÍh Ü«∂Éèˇ· ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ P Ѩ^Œú`«∞Åhfl qѶ¨ÅO
K≥Ok#ѨC_À, P Ѩ^Œú`«∞Å ^•fi~å ÅHõ∆ ºO ™êkèOK«|_»#ѨÙ_À
WOHõ#∂ "å˜<Õ J#∞ã¨iOK«‰õΩO_® ѨO^ä• =∂~°∞ÛHÀ=Åã≤#
J=ã¨~åxfl QÆ∞Ô~Î~°QÆ=Åã≤ L#flk. HÍh WѨʘH© L^Œº=∞O P
P=â◊ºHõ`«#∞ QÆ∞iÎOz#@∞¡ ÖË^Œ∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞º |^ŒúOQÍ,
áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’<Õ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
ã≤kúã¨∞ÎO^Œ<Õ „Éèí=∞Ö’ L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞, „Ѩ[Å∞ L<åfl~°∞.
áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º K«„@OÖ’ W~°∞‰õΩ¯x L#flO^Œ∞=Å¡
U ã¨=∞㨺ÔH·<å áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO ѨikèÖ’<Õ
Ѩiëê¯~åÅ∞ "≥`«∞HÀ¯"åÅ<Õ PÖ’K«#Ö’ L<åfl~°∞.
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ ZOK«∞‰õΩ<Õ áÈ~å@ Ѩ^Œú`«∞Å∞ ‰õÄ_®
„Ѩ*Ï™êfi=∞º |^ŒúOQÍ LO_ÕÖÏ K«∂ã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
„Ѩ*Ï™êfi=∞º =Úã¨∞QÆ∞ `˘ÅyOK«∞ HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ „áê~°OÉèíO #∞Op ã¨=∞HÍb#OQÍ H˘xfl
Kåi„`«Hõ L^Œº=∂Å∞ ‰õÄ_® J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x~å‡}=∞=Ù`«∂
=ã¨∞Î<åfl~Ú. ÔQ·~ü=Úb¯ L^Œº=∞ HÍÅOÖ’ JѨC_Õ
=Úyã≤áÈ~Ú# `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O, 1969
L^Œº=∞ HÍÅOÖ’ ã¨=∞HÍb#OQÍ =∞ǨÏ`«Î~° #HõûÖò|s
áÈ~å@O, 2009 L^Œº=∞ ã¨=∞Ü«∂xH˜ ã¨=∞HÍb#OQÍ
K«fÎãπѶ¨∞_£ qѨ¡= "≥Å∞QÆ∞ ˆ~YÅ∞ LO@∂ =KåÛ~Ú. J~Ú`Õ
HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ P L^Œº=∂Å „ѨÉèÏ"åxfl `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
PtOz# ™ê÷~ÚÖ’ JO^Œ∞HÀÖËHõ áÈ~ÚOk. 1969Ö’
L^Œº=∞O H˘O`«=~°‰õΩ ã¨=∞HÍb# #HõûÖò|s L^•Ç¨Ï~°}#∞

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
JO^Œ∞‰õΩ#fl#∂ Jk ‰õÄ_® KåÖÏ `«‰õΩ¯=QÍ<Õ. 1969
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÖ’¡ KåÖÏ=∞Ok J@∞ `«~åfi`«
#HõûÖò|s áÈ~å@ <åÜ«∞‰õΩÅÜ«∂º~°<Õk "Õˆ~ =+¨Ü«∞O).
ã¨=∞HÍÅOÖ’ [iy# L^Œº=∂ŠѶ¨ÖÏÅ#∞ JO^Œ∞H˘x, P
L^Œº=∞ Ѩ^Œú`«∞Å#∞ J#∞ã¨i¿ãÎ Jk =∞~˘Hõ =∞ǨÏ`«Î~°
áÈ~å@OQÍ =∂i LO_Õk. ÖË^• PÜ«∂ L^Œº=∂ÅÖ’
JO`«~åƒùQÆOQÍ #_çz##∂ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ =∞iO`«
â◊H˜Î LO_Õk. WHõ¯_» qѨ¡"À^Œº=∞O Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl „Ѩ[Å∞ J~°÷O
KÕã¨∞HÀ"åe. 1969 #∞Oz W"åeì =~°‰õÄ qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’
JO`«~åƒùQÆO H͉õΩO_®, ã¨=∂O`«~°OQÍ #_çz# XHõ
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂xH˜ qѨ¡"À^Œº=∞O Ü«∂Éèˇ· Uà◊√§QÍ
=∞^ŒÌuã¨∂Î ~å=_»O ZO`« Q˘Ñ¨Ê q+¨Ü«∞O! JO`ÕHÍ^Œ∞
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ PHÍOHõ∆ =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_ç# „Ѩu™ês ^•xfl
P~°x=fi‰õΩO_® HÍáê_»∞`«∞#fln qѨ¡"À^Œº=∞"Õ∞. HÍh
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O P ã¨∂ÊùiÎx á⁄Ok P kâ◊QÍ `«# áÈ~å@
Ѩ^Œú`«∞Å#∞ =∂~°∞ÛHÀÖËHõ áÈ`«∞#flk.
„Ѩ[Ö’¡ L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# Ãã·^•úOuHõ *Ï˝#O
`«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ LOk. 1952 <å<£=Úb¯ L^Œº=∞"≥∞ÿ<å,
1969 L^Œº=∞"≥∞ÿ<å, 2009 L^Œº=∞"≥∞ÿ<å `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì
U~åÊ@∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# J=QÍǨÏ# XHõ Ѩiq∞`« ™ê÷~ÚÖ’<Õ
LO@∂ =zÛOk. ™ê^è•~°}OQÍ ™ê=∂lHõ âß„™êÎÅÖ’
ã¨=∞㨺#∞ "≥Ú^Œ@ ѨÓiÎQÍ J~°÷O KÕã¨∞H˘x, `«~åfi`« Ѩiëê¯~°
=∂~°æO "≥`«∞‰õΩ¯OÏO. J~Ú`Õ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
q+¨Ü«∞OÖ’ „Ѩ[Å∞ ã¨=∞㨺#∞ ã¨OѨÓ~°‚OQÍ J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=_»OÖ’ H˘O`« "≥#Hõ|_®¤~°∞. JÖÏ "≥#∞Hõ|_»ÏxH˜
P L^Œº=∂xfl "Õˆ~fi~°∞ ™ê÷~ÚÅÖ’ #_çÑ≤Oz# |∂~°∞˚"å
~å[H©Ü«∞ áêsìÖË HÍ~°}O. áêsìÅ Ãã·^•úOuHõ J=QÍǨÏ#
ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ ^ÀÑ≤_ô =~°æ ã¨fiÉèÏ=O`À, ™ê„=∂[º"å^Œ q^è•<åÅ
=∞"Õ∞HõO`À xO_ç LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ Jq #_ç¿Ñ
L^Œº=∂ÅÖ’#∂ Jk „ѨuaOaã¨∞ÎO@∞Ok. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì
L^Œº=∞O q+¨Ü«∞OÖ’#∂ J^Õ [iyOk. „ѨѨOK«
ã¨=∞㨺ÅxflO˜H© Ѩiëê¯~° ã≤^•úO`«"≥∞ÿ# =∂i¯û*Ïxfl, ^•xfl
"Õˆ~fi~°∞ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ J#fi~ÚOz# Öˇx<£, =∂"ÀÅ PÖ’K«<å
q^è•<åxfl `≥ÅOQÍ} |∂~°∞˚"å áêsìÅ∞ JO^Œ∞HÀÖË^Œ∞. ã¨iHõ^•
P Ãã·^•úOuHõ *Ï˝#ã¨fiÉèÏ=O #∞Oz `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
™ê^茺"≥∞ÿ#O`« ^Œ∂~°=ÚOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå~Ú. JO^Œ∞ˆH
W<Õflà◊§ L^Œº=∂Å `«~åfi`« ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
Ãã·^•úOuHõOQÍ QÆ}ÏOHÍÅ∞, "≥∂™êÅ zÏìÅ ^ŒQÆæˆ~
LO_çáÈÜ«∂~°∞ `«Ñ¨Ê "å˜H˜ =¸Å"≥∞ÿ# ^ÀÑ≤_ç Pi÷Hõ
q^è•<åÅ#∞, =~°æq=Hõ∆#∞, ÃÑ@∞ì|_ç^•s, ™ê„=∂[º"å^•Å#∞
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞HÀÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
P Ãã·^•úOuHõ zO`«#Ö’ ÉèÏQÆ=∞x J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ
J=QÍǨÏ#‰õΩ KÕ~°∞HÀÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_®
qѨ¡"À^Œº=∞O, q~°ã¨O x*Ï~ÚfQÍ, J„ѨuǨÏ`«OQÍ Hõ$+≤KÕã¨∂Î
L#fl#∂ |∂~°∞˚"å áêsìÅ PHõ~°¬}Å∞ ã¨∞Å∞=ÙQÍ "å˜ Hõ$+≤x
=∞~°∞QÆ∞# Ѩ_ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. J~Ú<å 㨈~ Jq
q^•º~°∞÷Å#∞, ™ê=∂lHõ L^Œº=∞HÍ~°∞Å#∞ ÉÏQÍ<Õ „ѨÉèÏq`«O
KÕâß~Ú. Hõ#∞Hõ „Ѩ[Å∞ ‰õÄ_® |∂~°∞˚"å áêsìÅ =∂Ü«∞Ö’Oz
|Ü«∞@Ѩ_ç qѨ¡"À^Œº=∞ `åufiHõ zO`«##∞ X_çã≤ Ѩ@∞ìHÀ"åeû
LOk.
JÖψQ |∂~°∞˚"å áêsìÅ ^•fi~å =KÕÛ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
J<ÕHõ ~°∂áêÅ`À, ã¨=∞㨺Å`À, J<åºÜ«∂Å`À ‰õÄ_ç
LO@∞Ok. |∂~°∞˚"å áêsìÅ ^•fi~å =KÕÛ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxH˜,
„Ѩã¨∞Î`« ã¨"≥∞ÿHõº ~å„ëêìxH˜ ÃÑ^ŒÌQÍ QÆ∞}Ï`«‡Hõ =∂~°∞Ê ‰õÄ_®
Ug∞ LO_»^Œ∞. J~Ú`Õ WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∂xfl xt`«OQÍ
QÆ=∞xOKåe. |∂~°∞˚"å áêsìÅ ^•fi~å<≥·<å 㨈~ `≥ÅOQÍ}
Éè∫QÀoHõOQÍ q_çáÈ~Ú# `«~åfi`« P „áêO`åxfl U q^èŒOQÍ
=∂iÛ"ÕÜ«∂Å<Õ q+¨Ü«∞OÖ’ |∂~°∞˚"å áêsìʼnõÄ,
qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ "Õˆ~fi~°∞ "≥∂_»Öòû L<åfl~Ú. ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ
|∂~°∞˚"å áêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ}#∞ ™ê÷=~°OQÍ KÕã¨∞H˘x `«=∞
^ÀÑ≤_çx H˘#™êyOK«∞‰õΩ<Õ ã≤÷~°ÖHõ∆ ºO`À L<åfl~Ú. Jã¨Å∞
"å˜H˜ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_»@O `å=Ú ^ÀK«∞HÀ=_»O
HÀã¨"Õ∞. WHõ qѨ¡"À^Œº=∞O PÖ’K«# Uq∞@O>Ë Éè∫QÀoHõ
qÉèí[# `«~åfi`« U~åÊ@ÜÕ∞º `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO XHõ L#fl`«
ã¨=∂[OQÍ, =∂#gÜ«∞ ã¨=∂[OQÍ U~åÊ@"åfie.
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìOÖ’ qѨ¡"À^Œº=∞O KåÖÏ Hõ$+≤
KÕã≤ JÖÏO˜ ã¨=∂*Ïxfl xi‡OKåÅ<Õ Pâ◊Ü«∞O`À LOk.
J~Ú`Õ x*ÏxH˜ qѨ¡"À^Œº=∞O Ü≥ÚHõ¯ D „Ѩܫ∂}O Éè∫QÀoHõ
qÉèí[# `«~åfi`Õ „áê~°OÉèí=∞=É’`«∞#fl@∞¡ HõxÑ≤Oz##∂
`≥ÅOQÍ}‰õΩ ã¨O|OkèOz# J<ÕHõâ◊‰õΩÎÅ ã¨g∞Hõ~°}, Ãã·^•úOuHõ
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO =O˜ ˆH∆„`«™ê÷~Ú Hõ$+≤ qѨ¡"À^Œº=∞O ^•fi~å<Õ
[iyOk. J~Ú##∂ Éè∫QÀoHõ qÉèí[# ‰õÄ_® qѨ¡"À^Œº=∞O
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’<Õ [iy`Õ U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ}#∞
=∂#gHõiOK«_»O =∞iO`« ã¨∞Å∞=ÜÕ∞ºk. JO^Œ∞‰õΩ
ã¨O|OkèOz# „Ѩ[Å *Ï˝# ѨÙ<åk, „Ѩ`«ºHõ∆ =∞^ŒÌ`«∞ Z‰õΩ¯=QÍ
LO>Ë Jk `«Ñ¨ÊHõ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. HÍh P „Ѩ`«ºHõ∆ =∞^ŒÌ`«∞#∞
PtOz# ™ê÷~ÚÖ’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ W=fiHõáÈ=_»O, Ѩ~ÀHõ∆
=∞^ŒÌ`«∞ L^Œº=∂xfl #_çÑ≤OK«_®xH˜ ã¨iáÈHõáÈ=_»O =Å¡
Éè∫QÀoHõ qÉèí[# `«~åfi`Õ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}#∞
xi‡OKåÅ<Õk qѨ¡"À^Œº=∞ ÅHõ∆ ºO. Hõ#∞Hõ „Ѩ[Å∞ qѨ¡"À^Œº=∞
„Ѩܫ∞`åflʼnõΩ =∞^ŒÌu"åfieû# J=ã¨~°O LOk.
Jã¨Å∞ Éè∫QÀoHõ qÉèí[<Õ JOu=∞=∞<Õ PÖ’K«#Ö’ KåÖÏ

7. 7 Ѷ≤„|=i, 2012
=∞Ok „Ѩ[Å∞<åfl~°∞. |∂~°∞˚"å áêsìÅ∞ ‰õÄ_® J^Õ „ѨKå~°O
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. `≥ÅOQÍ} Ѩk lÖÏ¡Å∞ ~å¢+¨ìOQÍ "Õ~°∞Ѩ_»QÍ<Õ
„Ѩ[ʼnõΩ hà◊√§ =™êÎ~Ú, L^ÀºQÍÅ∞ =™êÎ~Ú, Hõà◊§ =ÚO^Œ∞
ã¨fi~°æO HõxÊã¨∞ÎOk Jx J_»¤QÀÅ∞QÍ „ѨKå~°O KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
HÍh XHõ ã¨=∂[O ¿ãfiK«ÛùQÍ |`«Hõ_»O „áê~°OaèOz# <å˜
#∞OKÕ ^•x „Ѩܫ∂}O „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞O^Œx, Jk ™ê=∂lHõ,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º, =∂#gÜ«∞ ã¨=∂[OQÍ U~°Ê_®Å<Õ
ÅHõ∆ º™ê^èŒ#`À LO@∂ P kâ◊QÍ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ™êyOKåeû
LO@∞O^Œ<Õ Hõh㨠J=QÍǨÏ##∞ ‰õÄ_® „Ѩ[ʼnõΩ Jq
HõeyOK«_»O ÖË^Œ∞. JÖÏO˜ *Ï˝#O qѨ¡"À^Œº=∞O
Hõeyã¨∞Î#fl#∂ =∞~À"≥·Ñ¨Ù „Ѩ[Å ™ê÷~ÚH˜ P *Ï˝<åxfl |∂~°∞˚"å
áêsìÅ∞, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ KÕ~°x=fi‰õΩO_® ‰õÄ_® KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
ˆ~Ѩ٠|∂~°∞˚"å áêsìÅ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ ™êˆQ D L^Œº=∞OÖ’
[iˆQ `«O`«∞ XHõ¯>Ë. Jk JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙ. ÉèÏ~°`«
™êfi`«O„`åºxfl `≥Å¡"åi JkèHÍ~°O #Å¡^˘~°Å‰õΩ |kb
HÍ=_»OQÍ D ~ÀA =∞#O J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl@∞¡QÍ
Éèíq+¨º`üÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞#∞ HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ,
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å JkèHÍ~°O `≥ÅOQÍ} áêʼnõΩʼnõΩ,
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ |kb HÍ=_»OQÍ x~°fizOK«∞HÀ=Åã≤
=ã¨∞ÎOk. |∂~°∞˚"å áêsìÅ`À ã¨Ç¨Ï"åã¨O `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
U~åÊ@∞ =~°ˆH LO_ç, P `«~åfi`« „Ѩܫ∂}O qѨ¡"À^Œº=∞O`À
HõeÑ≤ ™êy¿ãÎ<Õ JkèHÍ~åÅ |^ŒÖÏ~ÚOѨ٠H͉õΩO_®, ~å¢+¨ì
U~åÊ@∞#∞ #∂`«# ã¨=∂[ U~åÊ@∞ kâ◊QÍ, „Ѩܫ∂}OQÍ
x~°fizOK«∞HÀ=K«∞Û. ÖˉõΩO>Ë Éèíq+¨º`ü `«~åÅhfl u@∞ì‰õΩ<ÕÖÏ,
„ѨѨOK«=∞O`å JѨǨ 㨺O KÕ¿ãÖÏ, K«i„`« =ºOQƺOQÍ iHÍ~°∞¤
KÕã¨∞‰õΩ<ÕÖÏ |∂~°∞˚"å áêsìÅ KÕ`«∞Ö’¡ `≥ÅOQÍ} Éèíq`«=ºO
=∂ˆ~ „Ѩ=∂^Œ=ÚOk.
Hõ#∞Hõ „Ѩ[Å∞, |∞kúr=ÙÅ∞ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞
`«~åfi`« qѨ¡"À^Œº=∞O "≥#Hõ #_»"åÅ<Õ =∂#ã≤Hõ ã¨#fl^Œú`«#∞
U~°Ê~°K«∞HÀ=_»O WѨʘ J=ã¨~°O. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_Õ
=~°‰õÄ qѨ¡"À^Œº=∞O, q~°ã¨O ÉèÏ=*ÏÖÏÅ`À =∞"Õ∞Hõ"≥∞ÿ
L^Œº=∂xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈÜÕ∞ HÍ~åºK«~°}#∞ „áê~°Oaè¿ãÎ
=∞s =∞Ozk. Jk `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞Ö’, Éèíq+¨º`ü
L#fl`« ã¨=∂[ x~å‡}OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅÜÕ∞º "åiQÍ „Ѩ[Å∞
XHõ P^Œ~°≈=O`«"≥∞ÿ# ã¨=∂[ x~å‡}ÏxH˜ JOkOKÕ Q˘Ñ¨Ê
HÍ#∞Hõ HÍQÆÅ^Œ∞. K«i„`«Ö’ Q˘Ñ¨Ê ã¨=∂[ x~å‡`«Å∞QÍ
xezáÈÜÕ∞ QÆ∞~°∞`«~° ÉÏ^茺`«#∞ <≥~°"ÕiÛ#"å~°∞ HÍQÆÅ~°∞.
Hõ#∞Hõ WѨC_»∞ P kâ◊QÍ PÖ’zOz Éèíq+¨º`ü HÍ~åºK«~°}#∞
~°∂á⁄OkOK«∞ HÀ=_»O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å =ÚO^Œ∞#fl „Ѩ^è•#
Hõ~°Î=ºO.
T
(10= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)
HÍi‡‰õΩÅ∞ f„=OQÍ „ѨuѶ¨∞˜Oz ã¨"≥∞‡#∞ H˘xfl ~ÀAÅ∞
H˘#™êyOz<å xÅ|_»ÖËHõáÈ~ÚOk. ã¨"≥∞‡ q~°q∞OKåÅx
J<ÕHõ _çáê~üì"≥∞OòÅ <åÜ«∞Hõ`åfiÅ#∞ Ñ≤ez ã¨"≥∞‡ =∂<åÅx
XuÎ_ç `≥zÛ# L^ÀºQÆ∞Å∞ ã¨"≥∞‡ H˘#™êyOѨÙÔH· x~°‚~ÚOKå~°∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ©K«~°∞¡, ã≤OQƈ~}˜, P~ü˜ã≤ L^ÀºQÆ∞Å∞ ã¨"≥∞‡
q~°q∞OK«_»O`À L^ÀºQÆ∞ÅÃÑ· XuÎ_ç ÃÑiyOk. 42 ~ÀAÅ
`«~åfi`« Jx"å~°º Ѩiã≤÷uÖ’ ã¨"≥∞‡#∞ "å~Ú^• "ÕÜ«∞_®xH˜
*ËUã≤ x~°‚~ÚOzOk. L^ÀºQÆ∞Å =∞^茺 SHõº`«#∞
^≥|ƒfÜ«∞_®xH˜ ã¨"≥∞‡Ö’ áêÖÁæ#fl â◊‰õΩÎÅ#∞ Ô~O_»∞QÍ qÉèílOz
ÖˇHõÛ~°~üû, Láê^蕺ܫÚʼnõΩ ã¨"≥∞‡ HÍÖÏxfl "Õ`«#OQÍ „ѨHõ˜ã¨∂Î
L`«Î~°∞fiezÛ, L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ =∂„`«O r"À 177 „ѨHÍ~°O <À
=~ü¯, <À ¿Ñ Jx „ѨHõ˜OzOk. nx`À L^ÀºQÆ∞Å∞, `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å HÀã¨O KÕã≤# ã¨"≥∞‡ HÍÖÏxH˜ Ǩ Ѷπ ¿Ñ b"£/ZH±û‰õÄ¡l"£
b"£ =∞OE~°∞ KÕÜ«∂Åx „ѨuáêkOzOk. 4 <≥ÅÅ∞
QÆ_»∞ã¨∞Î<åfl „ѨÉèí∞`«fiO WzÛ# Ǩ g∞Å∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®
L^ÀºQÆ∞Å#∞ "Õkèã¨∞Î#flk. =∂~üÛ 4#, JHÀì|~ü 24# ‰õΩki#
XѨÊO^•ÅÖ’x JOâßÅ#∞ J=∞Å∞KÕÜ«∂Åx, J„Hõ=∞
ˆHã¨∞Å#∞ ZuÎ"ÕÜ«∂Åx, ã¨"≥∞‡ HÍÖÏxH˜ Ô~QÆ∞ºÅÔ~·*ò KÕÜ«∂Å<Õ
_ç=∂O_£`À =∞m§ L^Œº=∞ HÍ~åºK«~°} „ѨHõ˜OKåeû =zÛOk.
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}Ö’ ѨÓiÎQÍ „¿ÑHõ∆Hõ áê„`« áÈ+≤Oz#
~å[H©Ü«∞ =º=ã¨÷, ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡ HÍÅOÖ’ *ËUã≤
ÉèÏQÆ™êfi=∞º áêsìÅ∞ „Ѩ[Å#∞ HõkeOK«_»OÖ’ H˘O`« "Õ∞~°‰õΩ
q[Ü«∞O ™êkèOK«QÆeQÍ~Ú. ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡ „Ѩ[ÅÖ’
J<ÕHõ H˘`«Î L^Œº=∞ PÖ’K«#ʼnõΩ `≥~°ÖËÑ≤Ok. ã¨"≥∞‡ `≥ÅOQÍ}
„^ÀǨïÖˇ=~À, q∞„`«∞Öˇ=~À `ÕÖËÛã≤Ok. 42 ~ÀAÅ∞ ~å*ϺOQÆ
|^ŒúOQÍ, âßOuÜ«Ú`«OQÍ ã¨"≥∞‡KÕã≤# ˆHO„^Œ, ~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞
Hõ^ŒÅHõáÈ=_»O „Ѩ[ÅÖ’ =∞iO`« Hõã≤x ÃÑOK«∞`ÀOk. JÖψQ
~å[H©Ü«∞ „Ѩ*τѨux^èŒ∞ÅÃÑ·, P„HÀâ◊O ÃÑiyOk. Éèíq+¨º`ü
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O Jxfl „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å, |∞kúr=ÙÅ, HÍi‡Hõ
â◊‰õΩÎÅ SHõº`«`À x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î<Õ, Hõeã≤=KÕÛ ~å[H©Ü«∞ â◊‰õΩÎÅ`À
~å[H©Ü«∞ „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å g∞^Œ XuÎ_ç `≥KÕÛ HÍ~°º„Hõ=∞O
ã¨=∂O`«~°OQÍ [~°QÍe.
1969 #∞Oz WѨʘ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} „áêO`« q=Hõ∆‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ `«=∞ J=¸Åº „áê}ÏÅ∞ JiÊOz# "ÕÖÏk =∞Ok
Éèí∂q∞Ѩل`«∞Å ~°HõÎO =∞#‰õΩ ã¨∂ÊùiÎQÍ xÅ"åe. J=∞~°∞Å
Pâ◊Ü«∂Å ™ê^èŒ#Ö’ x~°O`«~°O L^Œºq∞^•ÌO. ã¨HõÅ[#∞Å
ã¨"≥∞‡Ö’ ÔQezOk „Ѩ[Å∞ F_çOk „Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å∞Ѩ@ìx
áêÅHõ=~åæÅ∞. T

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
L^ÀºQÆ∞Å∞–L^Œº=∞O–x~°ƒO^èŒO
-^Õq„Ѩ™ê^£
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å∞ =ºHõÎ=∞~Ú#ѨC_»ÖÏ¡,
"≥#∞fl^Œ#∞flQÍ L^Œº=∞OÖ’ xÅ|_çOk L^ÀºQÆ∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞.
ˆHã≤P~ü P=∞~°}nHõ∆ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ, =∞~À=∂~°∞ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ÅÖ’ ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# PHÍOHõ∆ ÃÑÅ∞¡aH˜Ok.
L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷Å∞ L^Œº=∂xH˜ K«∂Ñ≤# =∂~°æ^Œ~°≈#O
L^Œº=∞O xÅ|_»_®xH˜ `À_≥·Ok.
`≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞Å∞ 1969 `«~åfi`«, `≥ÅOQÍ}
L^ÀºQÆ∞ŠǨωõΩ¯Å ~°Hõ∆}Ö’ ~°Hõ~°HÍÅ HÍ~°}ÏÅ =Å# ã¨Ô~·#
L^Œº=∞ x~å‡}O KÕÜ«∞HõáÈ=_»O=Å# „ѨÉèí∞`«fiO Ü«∞^ÕK«ÛùQÍ
`≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞ŠǨωõΩ¯Å ÉèíHõ∆} ™ê^è•~°} „Ѩ„H˜Ü«∞QÍ
=∂iOk. uiy 1996 #∞O_ç J<ÕHõ L^Œº=∞ ~°∂áêÅÖ’
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O =∞m§ L^ÀºQÆ∞Å#∞
HõkeOzOk, nx`À 1996 #∞Oz `≥ÅOQÍ} Zh˚"À ã¨OѶ¨∞O,
`≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞ÅѨ@¡ [~°∞QÆ∞`«∞#fl q=Hõ∆ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
L^Œºq∞OK«_®xH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ÉèÏ=K≥·`«#ºO HõeyOK«_®xH˜
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. HÍx JѨʘ „ѨÉèí∞`«fiO
`≥ÅOQÍ} „áêO`« L^Œº=∂ÅÃÑ·<å, L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÃÑ·<å
KÕã≤# J=∂#∞+¨ x~°ƒO^èŒHÍO_» =Å# SHõº L^Œº=∞O
xi‡OK«_®xH˜ J=~À^è•Å∞ U~°Ê_®¤~Ú. 2001Ö’ ˜P~üZãπ
áêsì Pq~°ƒùqOKåHõ, `≥ÅOQÍ} ÉèÏ=*ÏÅ „ѨKå~åxH˜ H˘O`«
J=HÍâ◊O ^˘iH˜Ok. nx`À L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ qq^èŒ L^Œº=∞
HÀiHõÅ ^•fi~å, L^ÀºQÆ∞Å#∞ HõkeOK«_®xH˜ `≥ÅOQÍ} Zh˚"À
ã¨OѶ¨∞O áêÖÁæ#_»O `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# L^Œº=∞O"≥·Ñ¨Ù „Ѩܫ∂}O
H˘#™êyOk. „Ѩ^è•#OQÍ 610 r"À J=∞Å∞KÕÜ«∂Å<Õ
_ç=∂O_£ L^ÀºQÆ∞Å#∞ ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# HõkeOK«_®xH˜ `À_»Ê_çOk.
2001 #∞O_ç 2008 =~°‰õΩ [iy# J<ÕHõ „Ѩܫ∞`åflÅ
=¸ÅOQÍ _çÃãO|~ü 2008# 610 r"À J=∞Å∞KÕÜ«∂Åx
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ Ü«∂„`« „á⁄IIǨÏ~°QÀáêÖò „áê~°OaèOKå~°∞.
Ü«∂„`« _çÃãO|~ü 1 #∞O_ç 12 =~°‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù 1700
H˜Ö’g∞@~°∞¡ uiy =O^ŒÖÏk ã¨ÉèíÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz, ÅHõ∆ÖÏk
=∞Ok „Ѩ[ʼnõΩ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ [iy#
J<åºÜ«∂xfl q=iOK«_»O`À L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ P`«‡qâßfiã¨O
ÃÑiy, `≥ÅOQÍ} HÀã¨O =∞~À =∂~°∞ L^Œºq∞OKåÅ<Õ `«Ñ¨#
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ã¨ÉèíÅÖ’ ZO.˜.MÏ<£, Z<£."Õ}∞QÀáêÖò, ^Õâ◊Ѩu,
ã≤^è•Ô~_ç¤, EÅ∂i Q“sâ◊OHõ~ü, P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º.
q#Üü∞ÉÏ|∞, ™êfiq∞Q“_£ „Ѩã¨OQÍÅ∞ L^ÀºQÆ∞Å#∞ L^Œº=∞O
"≥·Ñ¨Ù Ѩܫ∞xOK«_®xH˜ `À_»Ê_®¤~Ú. JHÀì|~ü 9, 2009#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ „Ѷ‘*’<£QÍ „ѨHõ˜OK«_»O`À L^ÀºQÆ∞Å∞
L^Œº=∂xH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º~°∞, JHÀì|~ü 13# HõÖˇHõìˆ~@¡ =^ŒÌ
^èŒ~åflÅ`À „áê~°OÉèí"≥∞ÿ ˆHã≤P~ü nHõ∆ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ #=~|~ü
29 #∞O_ç _çÃãO|~ü 9# ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞
„áê~°Oaèã¨∞Î<åfl=∞x „ѨHõ˜OKÕ =~°‰õΩ ÃÑ<£_Ò<£ H˘#™êyOk.
ã≤kú¿Ñ@Ö’ x~°fiÇ≤ÏOz# L^ÀºQÆ∞Å QÆ~°˚# ã¨ÉèíÖ’ ÅHõ∆ÖÏk
L^ÀºQÆ∞Å∞ áêÖÁæ#_»O`À "åi SHõº`«#∞ =∞~À™êi Kå˜Ok.
P `«~°∞"å`« [iy# ~å[H©Ü«∞ Ѩi}Ï=∂Å =Å# J#∂ǨϺ
=∂~°∞ÊÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ NHõ$+¨‚ Hõq∞˜ H©ÅHõO. âßOu K«~°ÛÅ
¿Ñ~°∞`À `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆‰õΩ áê`«~° "Õ¿ã q^èŒOQÍ
ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO [#=i 4, 5 `ÕnÅÖ’ 2010 [~°∞ѨÙ`«∞#fl
`«`«OQÍxH˜ =∞m§ L^ÀºQÆ∞Å∞ [#=i 4,5 `ÕnÅÖ’ ÃÑ<£_Ò<£
KÕ™ê~°∞. ã¨O=`«û~° HÍÅO QÆ_çz<å ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O
ÅaèOK«x <ÕѨ^䌺OÖ’ `≥ÅOQÍ} „áêO`« „Ѩ[Å, ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ
„ѨÉèí∞`åfixH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞x~åHõ~°} [~°áêÅx `≥ÅOQÍ} *ËUã≤
x~°‚~ÚOzOk. Ѷ≤„|=i 17, 2011 #∞Oz =∂iÛ 4, 2011
=~°‰õΩ 17 ~ÀAÅ áê@∞ L^ÀºQÆ∞ÅO^Œ~°∂ ã¨Ç¨ Ü«∞x~åHõ~°}
KÕâß~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 10 "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞ŠѨ#∞flÅ ~°∂¿Ñ}Ï
=KÕÛ x^èŒ∞Å∞ PyáÈÜ«∂~Ú. ¿Ñ JO_£ JH“Oòû, „>ˇ[s
ã≤|ƒOk KÕã≤# ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}`À =∞# =ÚYº=∞O„u r`«O
‰õÄ_® PyáÈ~ÚOk. ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} L^Œº=∞ ~°∂ѨO
„ѨÉèí∞`åfixH˜ "≥Ú^Œ˜k HÍ=_»O`À D HÍÅOÖ’ L^ÀºQÆ∞ÅÃÑ·
„ѨÉèí∞`«fiO x~°ƒO^èŒO f„=OQÍ ÃÑOK«ÖËHõáÈ~ÚOk. Jxfl
HÍ~åºÅÜ«∂Å∞ L^Œº=∞ "ÕkHõÅ∞QÍ =∂~å~Ú. HÍx ã¨Ç¨ Ü«∞
x~åHõ~°} L^Œº=∞OÖ’ q∞QÆ`å=~åæÅ#∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
KÕÜ«∞_»OÖ’ *ËUã≤ qѶ¨Å"≥∞ÿOk. ^•x ~å[H©Ü«∞ ѨH∆ÍÅ∞ ‰õÄ_®
ã¨=∞#fiÜ«∞O`À L^Œº=∂xfl ã¨Ô~·#=∂~°æOÖ’ ÔQ·_£ KÕÜ«∞_»OÖ’#∂
qѶ¨Å"≥∞ÿOk. nx`À L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ XO@i "åà◊¡"≥∞ÿáÈÜ«∂=∞<Õ
ÉèÏ=# |ÅѨ_çOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù ZãπZãπã≤, WO@~ü ѨsHõ∆Å∞
~å=_»O, =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü, ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡Ö’¡ Z"≥∞‡bû
ZxflHõÅ∞ ~å=_»O`À ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} "å~Ú^• "ÕÜ«∂Å<Õ
_ç=∂O_£ J<ÕHõ=~åæÅ #∞O_ç "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. =∞~À"≥·Ñ¨Ù ~å[H©Ü«∞
áêsìÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl f~°∞ ‰õÄ_® L^Œº=∂xfl =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

9. 9 Ѷ≤„|=i, 2012
fã¨∞HõáÈ=_®xH˜ `À_»Ê_»x <ÕѨ^䌺OÖ’ "å~Ú^• "ÕÜ«∂Å<Õ
PÖ’K«# "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. J~Ú`Õ L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ H˘#™êyOKåÅ<Õ
PHÍOHõ∆ L#flѨʘH©, "å~Ú^• Jx"å~°º"≥∞ÿOk. "å~Ú^•
x~°‚Ü«∂xH˜ JHõ¯_»Hõ¯_® x~°ã¨#Å∞ =zÛ#ѨʘH©, L^ÀºQÆ∞Å
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOz q+¨Ü«∂Å∞ K≥ѨÊ_»O`À Ѩiã≤÷uÖ’
=∂~°∞Ê =zÛOk. „ѨÉèí∞`«fiO`À XѨÊO^•Å "Õ∞~°‰õΩ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ
ZÖÏO˜ #+¨ìO ÖˉõΩO_® ã¨"≥∞‡ q[Ü«∞=O`«O J~ÚºOk.
ã¨Ç¨ Ü«∞x~åHõ~°} L^Œº=∞OÖ’ L^ÀºQÆ∞Å#∞ xÅɡ˜ìOk
q^•º~°∞÷ÖË. Kè«Ö’ JÃãOc¡ HÍ~°º„Hõ=∞O x~°fiÇ≤ÏOK«_»O
L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ qâßfi™êxfl ÃÑOz ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}Ö’ =zÛ#
J<ÕHõ QÆ∞}áê~îåÅ#∞, J#∞Éèí"åÅ#∞ ã¨g∞H˜∆OK«∞H˘x
Éèíq+¨º`üÖ’ [iˆQ L^Œº=∞OÖ’ JO^Œix ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
KÕÜ«∂Å<Õ „Ѩܫ∞`«flO U„Ñ≤Öò #∞O_ç "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. P~ü.˜.ã≤,
ã≤OQƈ~}˜, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞, ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ
ã¨Oã¨÷Å∞, ‰õΩÅã¨OѶ¨∂Å∞, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å`À K«~°ÛÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·
PQÆãπì <å˜H˜ 'ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡— ~°∂ѨOÖ’ L^Œºq∞OKåÅx
x~°‚Ü«∞O [iyOk. ã¨"≥∞‡ q[Ü«∞=O`«O HÀã¨O Jxfl lÖÏ¡ÅÖ’
L^ÀºQÆ∞Å ã¨^Œã¨∞ûÅ∞ ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# [iQÍ~Ú. L^ÀºQÆ∞ÅÖ’
=∞m¡ Hõ^ŒeHõÅ∞ f„=O JÜ«∂º~Ú. nx`À „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_®
"ÕQÆOQÍ Hõ^ŒÅ_»O „áê~°OaèOzOk. =∞m¡ L^Œº=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·`Õ
W|ƒO^Œ∞ÖË Jx „QÆÇ≤ÏOz# „ѨÉèí∞`«fiO r"À 177 q_»∞^ŒÅ
KÕã≤Ok. ã¨"≥∞‡Ö’ áêÖÁæO>Ë <À =~ü¯ <À ¿Ñ q^è•#O
J=∞Å∞KÕ™êÎ=∞x ÃÇÏK«ÛiOzOk. nx`À L^ÀºQÆ∞Å∞ 177
~°^Œ∞ÌHÀã¨O ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# L^Œºq∞OK«_»O`À `å`å¯eHõOQÍ
~°^Œ∞ÌKÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. HÍx `«~åfi`« HÀ~°∞ìÖ’ Ñ≤Öò "Õã≤ ~°^Œ∞Ì r"Àx
`å`å¯eHõOQÍ xÅ∞ѨÙ^ŒÅ KÕã≤Ok. ÃãÃÑìO|~ü "≥Ú^Œ˜ "å~°O
#∞O_ç ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ #QÆ~°OÖ’ L#fl Jxfl âßMÏkèѨ`«∞Å
HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ áê~å q∞e@s |ÅQÍÅ#∞ kOzOk. L^ÀºQÆ∞Å
QÆ∞iÎOѨ٠HÍ~°∞¤Å∞ K«∂Ñ≤`Õ<Õ HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡H˜ J#∞=∞u
W"åfiÅx x~°‚~ÚOz, HÍ~åºÅÜ«∞ „áêOQÆ}ÏÖ’¡ ZÖÏO˜
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ÃÑ@ì~å^Œx x~°‚~ÚOzOk. `≥ÅOQÍ} Zh˚"À
JkèHÍ~°∞Å =ºH˜ÎQÆ`« q=~åÅ∞ ¿ãHõiOK«_»O`À L^ÀºQÆ∞Å#∞,
<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞Å∞ KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∞O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =ÚYº=∞O„uH˜ r`«O ~åÖË^Œx
áê~°¡"≥∞OòÖ’ c*ËÑ‘ <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò „ѨѨOKåxH˜
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞_»O`À, JÖÏO˜ ã≤÷u ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡Ö’
~å=^ŒÌx „ѨÉèí∞`«fiO „>ˇ[s, ¿ÑJO_£ JH“Oòû âßYÅ#∞
WZãπZOZ ѨikèÖ’H˜ `≥ã¨∂Î P âßYÅÖ’ ã¨"≥∞‡#∞
x¿+kèOzOk. L^ÀºQÆ∞Å∞ 'Z™ê‡— „Ѩ"Õâ◊Ãјì<å, JÔ~ã¨∞ìÅ∞
KÕã≤<å ã¨"≥∞‡ KÕã≤ f~°∞`åO Jx „ѨHõ˜Oz „>ˇ[s HÍ~åºÅÜ«∞O
=^ŒÌ r"À#∞ `«QÆ∞Åɡ@ì_»O`À „ѨÉèí∞`«fiO Uq∞KÕÜ«∂Ö<Õ
PÖ’K«#Ö’ Ѩ_çOk. ÃãÃÑìO|~ü 13# ã¨"≥∞‡ „áê~°OÉèíO
HÍ"åÅx *ËUã≤ Ñ≤Å∞Ѩ٠W=fi_»O`À, ÃãÃÑìO|~ü 12#
HõsO#QÆ~üÖ’ ©P~üZãπ x~°fiÇ≤ÏOz# |Ç≤Ï~°OQÆã¨Éèí
L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ P`«‡qâßfi™êxfl ÃÑOzOk. 13# L^ŒÜ«∞O
ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡‰õΩÅ∞ „áê~°OaèOz# ã¨"≥∞‡ `≥ÅOQÍ}
L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ ã¨∂ÊùiÎ xOÑ≤Ok. ã¨"≥∞‡ 13# q[Ü«∞=O`«OQÍ
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. J>ˇO_»~ü #∞O_ç JkèHÍ~°∞Å =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}
L^ÀºQÆ∞Å SHõº`« =∞~À™êi „ѨѨOKåxH˜ Kå˜Ok. 3 ~ÀAÅ
`«~åfi`« Láê^蕺ܫÚÅ∞, P~ü˜ã≤ HÍi‡‰õΩÅ∞ ã¨"≥∞‡Ö’ KÕ~°_»O`À
ã¨"≥∞‡ L^èŒ$`«~°∂ѨO ^•eÛOk. P~ü˜ã≤ _çáÈÅ =^ŒÌ =O^ŒÖÏk
áÈbã¨∞Å#∞ kOÑ≤ HÍi‡‰õΩÅ#∞ ÉèíÜ«∞„ÉÏO`«∞ÅΩ KÕã≤Ok.
JÔ~ã¨∞ìŠѨ~°fiO H˘#™êyOk. Jxfl „ѨÉèí∞`«fi HÍ~åºÅÜ«∂ÅÖ’
ÃÑ^ŒÌZ`«∞Î# áÈbã¨∞Å∞ kQÆ_»OÖ’ L^ÀºQÆ∞Å∞ áÈbãπÅ#∞
LѨã¨OǨÏiOKåÅx 14, 15# ~åºbÅ∞, ^èŒ~åflÅ∞ KÕ™ê~°∞.
Jxfl lÖÏ¡ÖÖ’ L^ÀºQÆ∞Å#∞ JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕã≤ ˆHã¨∞Å∞ Ãјì
=ke"Õ™ê~°∞. QÍOnè "≥∞_çHõÖò HÍ*Ër =^ŒÌ L^ÀºQÆ∞Å#∞^ÕÌtOz
„Ѩã¨OyOz# ÔH.™êfiq∞Q“_£#∞ áÈbã¨∞Å∞ JÔ~ã¨∞ì KÕÜ«∞_»O`À
L^ÀºQÆ∞ÅÖ’ P„QÆǨÏO ÃÑÅ∞¡aH˜Ok. zÅHõÅQÆ∂_®
áÈbãπ¿ãì+¨<£#∞ L^ÀºQÆ∞Å∞ kQƃOkèOz ^èŒ~åfl KÕÜ«∞_»O`À,
`≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ *ËUã≤ „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞, ~å™êÎ~ÀHÀ
KÕÜ«∞_»O`À „ѨÉèí∞`«fiO ‰õΩ„@#∞ ÉèíQÆflOKÕã≤ L^Œº=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
q_çÑ≤OK«∞HÀQÆeQÍ~°∞.
ã¨"≥∞‡Ö’ HÍO„ωõΩì, J=Ùò ™ÈiûOQ∑ L^ÀºQÆ∞Å∞
áêÖÁæ#_»O`À, „ѨÉèí∞`«fiO f„=OQÍ ã¨ÊOkOz, SÔHÑ≤, P~ü*ˇZ,
Z<£P~üWlZãπ, P~ü JO_£ _ç âßYÅÖ’ ѨxKÕã¨∞Î#fl
L^ÀºQÆ∞Å#∞ `˘Åy™êÎ=∞x <À©ãπÅ∞ *ÏsKÕÜ«∞_»O`À 25#
P~ü˜U HÍ~åºÅÜ«∂xfl 5 "ÕÅ =∞Ok L^ÀºQÆ∞Å∞
=Ú@ì_çOKå~°∞. HÍO„ÔQãπ ZOÑ‘Å∞, âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ`À áê@∞
©P~üZãπ âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_® ^èŒ~åflÖ’ áêÖÁæ#_»O`À
L„kHõÎ`« <≥ÅH˘Ok. L`«Î~°∞fiÅ∞ ~°^Œ∞Ì JÜÕ∞º=~°‰õΩ ^èŒ~åfl
q~°q∞OKÕk ÖË^Œx L^ÀºQÆ *ËUã≤ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ɡ·~îå~ÚOK«_»O`À
„ѨÉèí∞`«fiO <À©ãπÅ∞ ~°^Œ∞Ì KÕã¨∞Î#fl@∞¡ „ѨHõ˜OK«Hõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl JkèHÍ~°∞Å
"≥·Yix x~°ã≤ã¨∂Î L^ÀºQÆ∞Å∞ PO^Àà◊# KÕ™ê~°∞. `≥ÅOQÍ}
L^ÀºQÆ∞Å áÈ~åÏxfl Ç≤ÏO™êÜ«Ú`«OQÍ =∂~åÛÅ<Õ ‰õΩ„@Ö’
ÉèÏQÆOQÍ 26# ÅQÆ_»áê˜~å[QÀáêÖò P~ü˜U HÍ~åºÅÜ«∂xH˜
~å=_»O`À L^ÀºQÆ∞Å∞ 26# uiy HÍ~åºÅÜ«∂xfl

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
kQƃOkèOKå~°∞. ÅQÆ_»áê˜H˜ Ô~_£HÍÔ~Êò "Õã≤# L^ÀºQÆ∞Å∞
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞Å∞, L^ÀºQÆ SHÍ㨠<Õ`«Å#∞
~åx=fi‰õΩO_® x~°ƒOkèOz, ÖÏsîKå~ü˚ KÕ™ê~°∞. Z"≥∞‡Ö˺ q+¨µ‚,
ǨÏs+π~å=Ù, ZOÑ‘ q"ÕH±Å`À áê@∞ J<ÕHõ=∞OkH˜ QÍÜ«∂Å∞
JÜ«∂º~Ú. QÍÜ«∞Ѩ_»¤ L^ÀºQÆ∞Å∞ Hõg∞+¨#~ü HÍ~åºÅÜ«∞O
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ ^Œ∂ã¨∞HõáÈ~Ú, Hõg∞+¨#~ü#∞, L„kHõÎ`«Å‰õΩ ^•if¿ã
ã‘=∂O„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’H˜ ZO^Œ∞‰õΩ
J#∞=∞uOz<å~°x xÅn™ê~°∞. L^ÀºQÆ∞Å∞ "ÕÖÏk=∞Ok
ÅQÆ_»áê˜x xÅn™êÎ~°x J#∞=∂#O`À áÈbã¨∞Å∞
„Ѩ*τѨux^èŒ∞Å#∞, L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì
KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞ufl¿ãÎ L^ÀºQÆ∞Å∞ f„=OQÍ „ѨuѶ¨∞˜OKå~°∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ áÈbã¨∞Å∞ ‰õΩ„@„ѨHÍ~°O XH˘¯Hõ¯ix q_»nã≤
Ïãπ¯á¶È~üû Ѩ^ŒúuÖ’ Ç≤ÏOã≤OKå~°∞. ™êfiq∞Q“_£ÃÑ· ^•^•Ñ¨Ù
ǨÏ`åºÜ«∞`«flO KÕ™ê~°∞. QÆ`«OÖ’ L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷Å#∞
f„=OQÍ Ç≤ÏOã≤Oz# áÈbã¨∞ JkèHÍi D <å@HÍxH˜
ã¨∂„`«^è•iQÍ =∂~å_»∞. L^ÀºQÆ∞Å∞ ™êfiq∞Q“_£#∞ ~°H˜∆OK«∞H˘x
áÈbã¨∞¿ãì+¨<£‰õΩ Tˆ~yOѨÙQÍ "≥àÏ¡~°∞. PÜ«∞# ˆH~ü Pã¨Ê„uÖ’
zH˜`«û á⁄O^•~°∞. =∂#=ǨωõΩ¯Å Hõg∞+¨<£, *ÏfÜ«∞ =∂#=
ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∂xH˜ x"ÕkOz<å Ѷ¨e`«O â◊¥#ºO.
ÃãÃÑìO|~ü 30 #∞O_ç JHÀì|~ü 2 =~°‰õΩ *ËUã≤ <Õ`«$`«fiOÖ’
_èçb¡Ö’ „Ѩ^è•#=∞O„u, W`«~° JdÅѨHõ∆ <Õ`«Å#∞ Hõeã≤ ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡ÃÑ· x~°ƒO^èŒO q=iOKåO. _èçb¡H˜ *ËUã≤
<åÜ«∞Hõ`«fiO ~å=_»O ~°Hõ~°HÍÅ „ѨKå~åʼnõΩ ^•ifã≤Ok.
„ѨKå~åxH˜ nè@∞QÍ ã¨"≥∞‡ L^èŒ$`«O KÕÜ«∂Åx '=∞Ǩ ^èŒ~åfl—
x~°fiÇ≤ÏOK«_»O`À ÅHõ∆ÖÏk L^ÀºQÆ∞Å∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ `«~°e
~å=_»O`À 46 áÈbãπ ¿ãì+¨<£Ö’ 43 "ÕÅ =∞Ok L^ÀºQÆ∞Å#∞
JÔ~ã¨∞ìKÕã≤ ^èŒ~åfl J~Ú# `«~°∞"å`« ˆHã¨∞Å∞Ãјì q_»∞^ŒÅ
KÕ™ê~°∞. ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞QÍ *ËUã≤ WzÛ# Ñ≤Å∞ѨÙ
'Ô~·Öò~ÀHÀ—Ö’ [<åxfl ã¨g∞HõiOKå~°x J<ÕHõ=∞Ok
L^ÀºQÆã¨OѶ¨∂Å <Õ`«Å#∞ JÔ~ã¨∞ìKÕã≤ *ˇ·à◊§‰õΩ ѨOáê~°∞.
~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡ qHÍ~åÉÏ^£, `åO_»∂~ü „áêO`åÖ’¡ [<åxfl
ã¨g∞HõiOKå~°<Õ <≥ѨO`À L^ÀºQÆ∞Å SHÍ㨠<Õ`« ã¨=∞‡Hõ¯`À
áê@∞ 17 =∞Okx JÔ~ã¨∞ìKÕã≤ *ˇ·Å∞‰õΩ ѨOáê~°∞. ã¨=∞‡Hõ¯
¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ìH˘x ã¨=∞‡Hõ¯ "å~°ã¨`åfixfl H˘#™êy™êÎ~å Jx
P„QÆǨÏO`À áÈbãπ JkèHÍ~°∞Å∞ g~°OQÆO KÕ™ê~°∞. "≥∞^ŒH±Ö’
Z=∂‡~Àfi HÍ~åºÅÜ«∞OÃÑ· ^•_çKÕ™ê~°x 13 =∞Ok
L^ÀºQÆ∞ÅÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ #"≥∂^Œ∞KÕ™ê~°∞. x*Ï=∂ÉÏ^£Ö’ „ѨÉèí∞`«fi
rѨÙ#∞ PO^Àà◊#HÍ~°∞Å∞ `«QÆ∞Åɡ_ç`Õ <åÅæ= `«~°QÆu L^ÀºQÆ
ã¨OѶ¨∂Å <Õ`« â◊OHõ~üÃÑ· ˆHã¨∞ #"≥∂^Œ∞ KÕã≤ *ˇ·à◊§‰õΩ ѨOáê~°∞.
P~ü˜U HÍ~åºÅÜ«∞OÃÑ· ^•_ç [iyO^Œx Ïãπ¯á¶È~üû ˆHã¨∞
#"≥∂^Œ∞KÕã≤ ©Zh˚"À <Õ`« ~°gO^Œ~ü WO˜ÃÑ· ^•_çKÕã≤ ‰õΩ@∞O|
ã¨Éèí∞ºÅ#∞ ɡkiOz W^ŒÌ~°∞ HÍi‡‰õΩÅ#∞ JÔ~ã¨∞ìKÕ™ê~°∞. Jxfl
Ѩ@ì}ÏÅÖ’ L^ÀºQÆ∞Å g∞^Œ ˆHã¨∞Å∞ ã¨Ç¨Ï[ „Ѩ„H˜Ü«∞QÍ
=∂iOk. P~ü˜ã≤ L^ÀºQÆ∞Å∞ ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞ÎO>Ë |ã¨∞ûÅ∞
|Å=O`«OQÍ #_»áêÅx KÕã¨∞Î#fl „Ѩܫ∞`åflxH˜ x~°ã¨#QÍ
=∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü L^ÀºQÆ *ËUã≤ x~°fiÇ≤ÏOz# „Ѩ^Œ~°≈##∞
J_»∞¤H˘x áÈbã¨∞Å∞ 18 =∞Ok L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫÚÅ#∞
JÔ~ã¨∞ìKÕ™ê~°∞. *ËUã≤ K≥·~°‡<£ ~å*ËO^Œ~üÔ~_ç¤, ~å=∞Hõ$ëê‚~å=Ù,
~åѶ¨∞"åKåiʼnõΩ PO„^èŒ "≥∞l¢¿ãìò ɡ~ÚÖò W=fi‰õΩO_® Ô~O_»∞
~ÀAÅ∞ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü *ˇ·à’¡ x~°ƒOkèOKå~°∞. nxH˜
x~°ã¨#QÍ „Ѩ[Å∞ lÖÏ¡ |O^£ x~°fiÇ≤ÏOz `«=∞ x~°ã¨##∞
`≥eáê~°∞. 87 áÈbãπ ¿ãì+¨#¡Ö’ 4892 =∞Ok L^ÀºQÆ∞ÅÃÑ·
ˆHã¨∞Å∞ #"≥∂^Œ∞ KÕ™ê~°∞. WO^Œ∞Ö’ =∞Ç≤ÏàÏ L^ÀºQÆ∞Å∞ 216
=∞Ok LO_»_»O "åi ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk.
PO„^èŒ „Ѩ^Õâò áÈbãπ ã¨OѶ¨∞O, `≥ÅOQÍ} áÈbãπ ã¨=∞㨺Å
Ѩ@¡ Ѩ˜ìOK«∞ HÀ=_»O ÖË^Œx ÉèÏqOz ã¨OѶ¨∞O
ÃÑ@∞ì‰õΩOÏ=∞x ©Zh˚"À Éèí=<£‰õΩ =zÛ# ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ Jxfl
âßYÅÖ’x `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞ g∞^Œ ã¨OѶ¨∂Å∞ L<åfl~Ú, g∞~°∞
‰õÄ_® ÃÑ@∞ìHÀ=K«∞Û Jx ã¨∂K«# KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ L^ÀºQÆ∞Å
SHÍ㨠<Õ`«ÅÃÑ· ÉËQÆO|*Ï~ü áÈbãπ ¿ãì+¨<£Ö’ ~å[„^ÀÇ¨Ï <Õ~°O
KÕã≤#@∞¡ ˆHã¨∞Å∞ #"≥∂^Œ∞KÕ™ê~°∞. Ô~·Öò~ÀHÀÖ’ áêÖÁæ#=∞x
„Ѩ[Å#∞ Ô~K«ÛQ˘Ïì~°#fl P~ÀѨ}`À L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å
<Õ`«ÅO^ŒiÃÑ· 38 áÈbãπ ¿ãì+¨#¡Ö’(Zãπ #∞O_ç ZZãπF) Ô~·ÖËfi
ˆHã¨∞Å∞ #"≥∂^Œ∞KÕ™ê~°∞. #Å¡Q˘O_» *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•iÃÑ·
|O_»~åA |ã¨∞ûÅ#∞ xeÑ≤"Õ™ê~°x =O^ŒÖÏk L^ÀºQÆ∞Å#∞
JÔ~ã¨∞ìKÕã≤, H˘O^ŒiÃÑ· <å<£Éˇ~ÚÅ|∞Öò ˆHã¨∞Å∞ Ãјì 30
~ÀAÅ∞ *ˇ·à◊¡Ö’ x~°ƒOkèOKå~°∞. ã¨"≥∞‡ f„==∞=Ù`«∞#fl
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ x~°ƒO^èŒO ^•fi~å L^Œº=∂xfl #_çÑ≤OK«_»O ™ê^茺O
HÍ^Œx, L^ÀºQÆ∞Å#∞ pÖÏÛÅ<Õ „Ѩܫ∞`«flO „áê~°OaèOzOk.
ã≤OQƈ~}˜Ö’ L#fl „>Ë_£ Ü«¸xÜ«∞#¡Ö’ XuÎ_ç `≥zÛ ã¨"≥∞‡
q~°=∞}‰õΩ Jx"å~°º Ѩiã≤÷u HõeÊOzOk, Láê^蕺ܫÚÅ
ã¨"≥∞‡‰õΩ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î#fl ã¨OѶ¨∞ <Õ`«Å`À H͉õΩO_®
Láê^蕺ܫ∞ Z"≥∞‡bûÅ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O`À XѨÊO^ŒO KÕã¨∞H˘x
q~°q∞OzOk. Láê^蕺ܫÚÅ∞ =ºuˆ~H˜Oz<å <åÜ«∞Hõ`«fiO
"≥#H˜¯ `«QÆæ‰õΩO_® „ѨÉèí∞`«fi XѨÊO^ŒOÃÑ· ã¨O`«HÍÅ∞ KÕã≤Ok.
P~ü˜ã≤Ö’ ã¨"≥∞‡‰õΩ <À©ãπ WzÛ# ©Z<£ZOÜ«Ú <Õ`«Å`À
XѨÊO^ŒO KÕã¨∞H˘x HÍi‡‰õΩÅ#∞ pÖËÛ „Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ãÎ
(`«~°∞"å~Ú 7= ¿ÑrÖ’..)

11. 11 Ѷ≤„|=i, 2012
ã¨HõÅ[#∞Åã¨"≥∞‡#∞K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞?
-_®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º
U ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#ÔH·<å `åºQÆx~°u, áÈ~å@ Ѩ˜=∞,
ÅHõ∆ º™ê^èŒ#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ™ê=∂lHõ ^Œ$HõÊ^äŒO, ÉèÏ=*ÏÅO,
ã¨=∞㨺#∞ =¸ÖÏÅ`À ã¨Ç¨ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ `åufiHõ zO`«#
`«Ñ¨Êxã¨i. D PÖ’K«# q^è•#O L#flѨC_Õ <åÜ«∞‰õΩÅ∞QÍh,
<åÜ«∞Hõ`«fiO QÍx P ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#"≥·Ñ¨Ù `«_»|_»‰õΩO_® J_»∞QÆ∞Å∞
"ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. WO^Œ∞Ö’ Uk Ö’Ñ≤Oz<å P ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#
QÍ_ç `«Ñ¨C`«∞Ok. WÖÏO˜ J#∞Éèí"åÅ∞ U L^Œº=∂xH˜
ÖË#O`«QÍ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ Z^Œ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. Ô~O_»∞
^Œá¶êÅ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ HÍÖÏÖ’¡ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜
2011 ã¨O=`«û~°O F =∞~°∞ѨÙ~åx Ѷ¨∞@ìO. L^Œº=∂ʼnõΩ
J<ÕHõ ÉèÏëêºÅ#∞ K≥Ñ≤Ê# HÍÅO. `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~‰õΩʼnõΩ,
^ŒfiO^Œfi huѨ~°∞ʼnõΩ, ~å¢+¨ìOÖ’, ˆHO„^ŒOÖ’ L#fl „ѨÉèí∞`åfixH˜
HõO˜Ö’ #Å∞ã¨∞QÍ HÍ^Œ∞, ѨHõ¯Ö’ |Öˇ¡OQÍ =∂i# ~ÀAÅ∞.
H˘xfl Ѷ¨∞@#Å∞ `«Ñ¨Ê, L^Œº=∞ ã¨fi~°∂áêxfl xO_»∞QÍ
ã¨O`«iOK«∞H˘x, ˆHO„^Œ, ~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ Pi÷Hõ kQƃO^è•xfl
HõeyOz# x["≥∞ÿ# L^Œº=∞HÍÅO.
Zxfl™ê~°∞¡ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛ<å qã¨∞QÆ∞ K≥O^Œ‰õΩO_®,
JÅ∞ÃÑ~°∞QÆHõ, x*Ï~Úf`À Jxfl=~åæÅ"å~°∞, „Ѩ[Å∞,
q^•º~°∞÷Å∞, L^ÀºQÆ∞Å∞, Láê^蕺ܫÚÅ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞,
"åºáê~°=~åæÅ∞, ‰õΩÅã¨OѶ¨∂Å∞, =$uÎã¨OѶ¨∂Å∞, "å~°∞ g~°∞
J#‰õΩO_® ã¨|ƒO_» [#O, x[OQÍ K≥áêÊÅO>Ë, P~°æ<≥·*ò_£,
J<£P~°æ<≥·*ò_£ Jx `Õ_® ÖˉõΩO_® Ü«∂=`ü `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
~ÀAÅ `«~°|_ç Hõke# L^Œº=∞ ã¨O=`«û~°O 2011. ^•^•Ñ¨ÙQÍ
[#=i #∞Oz ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ K«~°=∞w`«O áê_ç#
JHÀì|~ü 24 ^•HÍ JO>Ë ^•^•Ñ¨Ù 10 <≥ÅÅ HÍÅO J@∞
ˆHO„^Œ, ~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ, W@∞ `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~‰õΩʼnõΩ
x„^ŒáÈx=fix HÍÅO.
NHõ$+¨‚ Hõq∞© x"ÕkHõ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ "≥Ú^ŒÖˇ·# [#=i
10, 11 <å˜ lÖÏ¡ HõÖˇHõìˆ~@¡ =Ú@ì_ç HÍ~°º„Hõ=∞O „Hõ=∞OQÍ
Ѷ≤„|=i 17# „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}, =∂iÛ 10
<å˜ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ, E<£ 19# [iy# =OÏ"å~°∞Ê
`«~åfi`« EÖˇ· 4,5Å<å˜ ~år<å=∂ŠѨ~°fiO, uiy PQÆã¨∞ì
"≥Ú^Œ˜ "å~°OÖ’ [iy# 14 ZѶπ ~°^Œ∞Ì L^Œº=∞O
q[Ü«∞=O`«O HÍQÍ W^Õ ã¨∂ÊùiÎ`À ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ
~°∂ѨHõÅÊ# [iyOk.
XHõ¯™êi Ѷ≤„|=i 17 #∞Oz =∂iÛ 4 ^•HÍ 16 ~ÀAÅ
áê@∞QÍ |_≥˚ò ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x [iy#
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} L^Œº=∂xfl =∞##O KÕã¨∞‰õΩO>Ë W^À
=∞Oz L^Œº=∞~°∂ѨO. áêʼnõΩÅ#∞ xã¨ûǨ Ü«ÚÅ∞QÍ =∂ˆ~Û
áÈ~å@ Ѩ^Œúux „Ѩ[ʼnõΩ <ÕiÊ# ã¨O^Œ~°ƒùO. J~Ú`Õ nxfl
~å[H©Ü«∞ *ËUã≤QÍx, W@∞ ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}Ö’ áêÖÁæ#fl
L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞QÍh QÆ∞iÎOK«ÖËHõ áÈÜ«∂~°∞.
U L^Œº=∞ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ<å L^Œº=∞ <ÕѨ^䕺xfl =∞iO`« |Ö’¿Ñ`«O
KÕ¿ãkQÍ LO@∂, Jk =∞~À L^Œº=∞ ~°∂áêxH˜ ^•ifÜ«∂e.
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} L^Œº=∞OÖ’ P~°æ<≥·*ò_£ ÃãHÍì~üÖ’x
L^ÀºQÆ∞Å∞, Láê^蕺ܫÚÅ∞, ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡‰õΩÅ∞ =∂„`«O
áêÖÁæ<åfl~°∞QÍx, nxfl „Ѩ[Ö’¡H˜ fã¨∞ÔHà◊§HõáÈ=_»O ÃÑ^ŒÌ
`«Ñ≤Ê^ŒO. x*ÏxH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} KÕÜ«∂eûOk „Ѩ[ÖË
QÍx, L^ÀºQÆã¨∞ÎÅ∞ HÍ~°∞. „Ѩ[Å∞ Ѩ#∞flÅ∞ Hõ@ì‰õΩ<åfl, W`«~°
K≥e¡OѨÙÅ∞ KÕÜ«∞‰õΩ<åfl "åiH˜ Jxfl~°HÍÅ ¿ã=efl L^Œº=∞
ã¨∂ÊùiÎ`À L#fl =~åæÅ∞ JOkOK«QÆÅQÍe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ,
HõÔ~O@∞ aÅ∞¡Å∞ Hõ@ì‰õΩ<åfl, HõÔ~O@∞#∞ JOkOK«_»O, ˜ÔH@∞ì
H˘#‰õΩ<åfl ~°"å}Ï ã¨^Œ∞áêÜ«∂xfl HõeyOK«_»O nO`À
„ѨÉèí∞`åfixH˜ „Ѩ[ʼnõΩ =∞^茺# L^Œº=∞ "å`å=~°}O ÃÑ~°QÆ_»O,
„ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å‰õΩ QÆO_çѨ_»_»O, K≥e¡OѨÙÅ∞ KÕÜ«∞ÖËx ã≤÷u`À
áê@∞QÍ, L^ÀºQÆ∞Å r`åÅ∞ ‰õÄ_® K≥e¡OK«ÖËx ã≤÷u
U~°Ê_»∞`«∞Ok. JÖÏO˜ ã≤÷uÖ’ ‰õÄ_® L^ÀºQÆ∞Å∞ „Ѩ[ʼnõΩ
¿ã=ÅOkã¨∂Î<Õ L^Œº=∞ =∂~°æO =ÚO^Œ∞ÔHàϧe. HÍx
L^ÀºQÆ∞Å∞, Láê^蕺ܫÚÅ∞ KÕã≤# ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}`À
á⁄O^•eû# ¿ã=efl „Ѩ[Å∞ á⁄O^Œ‰õΩO_® áÈ=_»O, q^•º~°∞÷Å∞
É’^èŒ##∞ HÀÖ’Ê=_»O [iyOk. J~Ú<å giH˜ r`åÅ∞
W|ƒOk ÖˉõΩO_®<Õ JO^•~Ú. áÈ`Õ ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡‰õΩÅ
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} "≥Ú`«ÎO ~å„ëêì<Õfl ‰õΩkÑ≤"Õã≤Ok. ^•^•Ñ¨Ù
69 "ÕÅ =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ Ѷ≤„|=i 22, 23= `ÕnÅÖ’
[iy# `≥ÅOQÍ} |O^£‰õΩ ѨÓiÎ =∞^ŒÌ`«∞ `≥ÅѨ_»O`À "≥Ú^Œ˜
~ÀA<Õ 1.8 ÅHõ∆Å ÉÁQÆ∞æ L`«ÊuÎ xezáÈQÍ 28 HÀ@¡
~°∂áêÜ«∞Å #+¨ìO "å˜e¡Ok. `≥ÅOQÍ}Ö’ P~ü˜ã≤ |ã¨∞ûÅ∞
u~°QÆHõáÈQÍ ã‘=∂O„^èŒ #∞Oz =KÕÛ ^•^•Ñ¨Ù 6 "ÕÅ |ã¨∞ûÅ∞
`≥ÅOQÍ} Éèí∂ÉèÏQÆOÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ìÖËHõáÈÜ«∂~Ú. nO`À
HÀÏ¡k ~°∂áêÜ«∞Å #ëêìxfl Psìã≤ K«qK«∂_®eû =zÛOk.
J~Ú`Õ Psìã≤ HÍi‡‰õΩÅ∞ q^èŒ∞Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î<Õ, „Ѩ[Å∞ ˜ÔH¯@∞¡
H˘#‰õΩO_® „Ѩܫ∂}O KÕ¿ã q^èŒOQÍ KÕ¿ãÎ =∞iO`« #+¨ìO
[iˆQk. HÍ~Àʈ~+¨<£‰õΩ _ôlÖò ‰õÄ_® Y~°∞Û JÜÕ∞ºk. D
q^èŒOQÍ KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ „Ѩ[ÅÃÑ·<å gÖˇ·`Õ HÍi‡‰õΩÅÃÑ·<å K«~°ºÅ∞
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[iˆQq.
J~Ú`Õ P Ô~O_»∞ ~ÀAÅ |O^£ „ѨÉèÏ=O J`«ºkèHõOQÍ
L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷ÅÃÑ·# Hõ#|_çOk. |O^£‰õΩ XHõ ~ÀA
=ÚO^Õ <åºÜ«∞"å^Œ∞Å∞ Kè«Ö’JÃãOc¡H˜ Ñ≤Å∞ѨÙx=fiQÍ, 22#
q^•º~°∞÷Å∞ J^Õ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~°∞. ^•O`À q^•º~°∞÷Å#∞
HͺOѨãπÖ’<Õ J_»∞¤H˘x ÉÏ+¨Ê"åÜ«Ú=Ù „ѨÜ≥∂yOz, ~°|ƒ~°∞
|∞Öˇ¡@¡`À HÍÅÛ_»"Õ∞ H͉õΩO_®, J=∂‡~ÚÅÃÑ·# ‰õÄ_®
Jã¨ÉèíºHõ~°OQÍ ^•_çKÕâß~°∞. P ã¨OѶ¨∞@# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
ÃÑ·# f„= „ѨÉèÏ"åxfl K«∂ѨQÆeyOk. JÖψQ "≥·^Œº ¿ã=Å∞
|O^£ KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® [iyOk. ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞¡, ~ÀQÆ∞ʼnõΩ
ZÖÏO˜ Ѷ‘AÅ∞ =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞‰õΩO_® Jxfl~°HÍŠѨsHõ∆efl
ÃÑ^•Ìã¨∞Ѩ„`«∞ÅÖ’ KÕã≤ =ÙO>Ë =∞iO`« ÉÏQÆ∞O_Õk. P q^èŒOQÍ
¿ã= KÕã≤#@∞¡ LO_Õk, „ѨÉèí∞`«fi áêÅã‘bfl =ºuˆ~H˜Oz#@∞¡
J=Ù`«∞O_Õk. WÖÏO˜ ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} Ѷ¨e`«O
¿ã"å~°OQÍÖ’¡<Õ J`«ºkèHõOQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok. il¢¿ãì+¨<£, PsìU
`«k`«~° HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡ D Ѩ^Œú`«∞Å∞ =∞Oz Ѷ¨e`åxflKÕÛq.
J~Ú<å ‰õÄ_® D ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°} _èçb¡ Ñ‘~îåxfl
HõkeOK«QÆeyOk. =ÚYº=∞O„ux Ѷ≤„|=i 24# =zÛ
HõÅ==∞x ÃÇ·ÏHõ=∂O_£ P^ÕâßÅ∞ ѨOѨ_»O P L^Œº=∞
„ѨÉèÏ="Õ∞. J~Ú<å "≥Ú^Œ˜ S^Œ∞ ~ÀAÅ ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}`À
~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`åfixH˜ 700 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å #+¨ìO "å˜e¡O^Œx
QÆ}ÏOHÍÅ∞ `≥eáê~Ú. nO`À áê@∞QÍ, P Ô~O_»∞ ~ÀAÅ
|O^Œ∞Ö’ ZOZO˜Zãπ Ô~·à◊§ ~°^Œ∞Ì`À áê@∞ ^ŒH˜∆} =∞^茺 Ô~·ÖËfi
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O QÆ∞O_® #_çKÕ Ô~·à◊¡#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã¨∞HÀ=_»O
L^Œº=∂xH˜ ÉÏQÍ Hõeã≤=zÛOk.
P ã¨∂ÊùiÎ`À _èçb¡Ö’ ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ÃãQÆ#∞
ÉÏQÍ<Õ ÃÑ@ìQÆeQÍ~°∞. Ѷ≤„|=i 21# "≥Ú^ŒÖˇ·# |_≥˚ò
ã¨=∂"ÕâßÅ#∞^ÕÌtOz =∂Ï¡_ç# „ÃÑã≤_≥Oò „ѨuÉèÏ ã≤OQ∑
áê˜Öò „Ѩã¨OQÍxfl `≥ÅOQÍ} HÍOw ZOÑ‘Å∞ J_»∞¤HÀ=_»O
Kåi„`å`«‡Hõ"Õ∞! ã¨Ç¨Ï[OQÍ „ѨuѨH∆ÍÅ∞ KÕ¿ãѨxx, áêÅHõѨHõ∆O
"å~°∞ KÕÜ«∞_»O "≥#∞Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ f„=`« LO^Œ<Õk
"åã¨Î=O. PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ‰õÄ_® Ѷ≤„|=i 17# ~å¢+¨ì JÃãOc¡
|_≥˚ò ã¨=∂"ÕâßÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ #~°ã≤OǨÏ<£‰õΩ D J#∞Éèí="Õ∞
Z^Œ∞Ô~·Ok. J~Ú`Õ WHõ¯_» ˜P~üZãπ H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤OK«_»O
[iyOk. zÅ∞HõѨÅ∞‰õΩÅ∞ =∂Ï¡_Õ Ö’Hõã¨`åÎ <åÜ«∞‰õΩ_»∞
[Ü«∞„ѨHÍâò <å~åÜ«∞}‰õΩ W|ƒOkHõ~° Ѩiã≤÷u
Z^Œ∞~°∞HÍ=_»O`À `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ Q˘O`«∞ʼnõΩ H˘O`«
J_»∞¤Hõ@ì "Õã≤#>ˇÂ¡Ok. "≥Ú^Œ˜™êiQÍ ã‘=∂O„^èŒ g∞_çÜ«∂
Kèå#à◊§#∞ |O^Œ∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ}Ö’ xeÑ≤"ÕÜ«∞_»O
[iyOk. W^Õ q^è•<åxfl Ѩ„uHõʼnõΩ ‰õÄ_® =iÎOѨKÕã¨∞O>Ë
L^Œº=∞ ÃãQÆ UO’ =∞iO`«QÍ `≥e¿ãk.
J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} HÍOw ZOÑ‘Å∞ 11 =∞Ok
Ѷ≤„|=i 24# F ã¨OK«Å# „ѨHõ@# KÕÜ«∞_»O QÆ=∞<å~°›O.
`≥ÅOQÍ}#∞ „ѨHõ˜OK«‰õΩO>Ë `å=Ú J^Õ áê~°¡"≥∞O@∞Ö’
H˜~Àã≤<£ áÈã¨∞H˘x P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩOÏ=∞x ã¨fiÜ«∞OQÍ
„Ѩ^è•#=∞O„uH˜, Pi÷Hõ =∞O„uH˜, ã‘ÊHõ~ü‰õΩ ÃÇÏK«ÛiHõ
*ÏsKÕÜ«∞_»O`À =ÚO^Œ∞ HõOQÆ∞u#fl „Ѩ}Éò =ÚYs˚, `Õ~°∞H˘x
Jã¨Ç¨Ï<åxH˜ QÆ∞iHÍ=_»O, „Ѩ^è•#=∞O„u „áê^èÕÜ«∞Ѩ_»∞`«∂
=∂Ï¡_»_»O „Ѩ^è•#=∞O„u ™ê÷~Úx `≥Å∞ѨÙ`«∞Ok. ZOÑ‘Å∞
WOHÍ XHõ J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞ˆHã≤ ~å¢+¨ì QÆ=~°fl~ü áÈbã¨∞ áê„`«
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#flO^Œ∞# "≥O@<Õ PÜ«∞xfl sHÍÖò KÕÜ«∂Åx,
ˆHâ◊=~å=Ù`À Hõeã≤ „Ѩ^è•#=∞O„uH˜ q#uѨ„`åxfl W=fi_»O,
JǨχ^£Ñ¨>ËÖò #K«ÛK≥ѨÊ_»O`À áê~°¡"≥∞Oò |_≥˚ò ã¨=∂"ÕâßÅ∞
=Úy¿ã^•HÍ |∞kúQÍ LOÏ=∞x ZOÑ‘Å∞ XѨCHÀ=_»O F
Ñ≤@ì Hõ^äŒÖÏO˜^Õ! ~år<å=∂Å q^è•<åxfl "≥Ú^Œ˜ #∞Oz
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î#fl 㨈~fi ã¨`«º<å~åÜ«∞} ‰õÄ_® gi`À Q˘O`«∞
HõÅѨ_»O, „Ѩ}Éò =ÚYs˚x xÅnÜ«∞_»O, ZOÑ‘ ˜ÔH¯@∞ì
WÑ≤ÊOz#O^Œ∞‰õΩ WÖÏ =∂Ï¡_»@"Õ∞q∞@x „Ѩ}Éò =ÚYs˚
㨈~fi#∞ „ѨtflOK«_»O ~å[H©Ü«∞ k"åàÏHÀ~°∞`«<åxH˜ Ѩ~åHÍ+¨ì.
áêÅHõѨHõ∆ ZOÑ‘ÖË Q˘O`≥uÎ#ѨC_»∞, `å=Ú Q˘O`«∞ HõÅѨHõáÈ`Õ
ÉÏQÆ∞O_»^Œx ÉèÏqOz# ˜_çÑ≤ ZOÑ‘Å∞ <å=∂ <åˆQâ◊fi~°~å=Ù,
~°"Õ∞âò ~å^äÀ_£Å∞ ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} HÀã¨O Q˘O`«∞ HõÅѨ_»O
QÆ=∞<å~°›O.
ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}, áê~°¡"≥∞Oò, JÃãOc¡ Ѷ¨∞@#Å `«~åfi`«
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ K«i„`«Ö’ =∞izáÈÖËx Ѷ¨∞@ìO =∂iÛ
10 <å˜ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ. D =∂~üÛ#∞ ˜P~üZãπ
‰õΩO˜™ê‰õΩÅ∞ (WO@~ü ѨsHõ∆Å∞)K«∂Ñ≤ [~°Ñ¨=^ŒÌx `«Åz<å,
~å[H©Ü«∞ *ˇZã≤Ö’x q∞QÆ`å áêsìÅ∞, L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷Å
XuÎ_ç`À, Ѩ@∞ì^ŒÅ`À q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ#∞ KÕѨ@ì_»O [iyOk.
g~°O^Œi XuÎ_çH˜ `«ÖÁyæ# ˆHã≤P~ü, ǨÏs+π~å=Ù `«k`«~°∞Å∞
qkèÖËx Ѩiã≤÷uÖ’ P Kåi„`å`«‡Hõ =∂~üÛÖ’ áêÖÁæ<åeû
=zÛOk. `≥ÅOQÍ} áœ~°∞ëêxfl Kå˜K≥Ñ≤Ê# ~À[k. ~å¢+¨ì
„ѨÉèí∞`«fiO „Ѩuëêì`«‡HõOQÍ ÉèÏqOz, ϺOH±|O_£‰õΩ ^•if¿ã
~°Ç¨Ï^•~°∞Å JxflO˜x kQƃO^èŒO KÕã≤, 17 „áêO`åÖ’¡
L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ ~å‰õΩO_® ~À_»¡Hõ_»¤OQÍ W#∞Ѩ HõOK≥efl,
ÉϺiˆH_»¡#∞ xi‡Oz<å q^•º~°∞÷efl, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩefl,
„Ѩ[efl PѨ_»O „ѨÉèí∞`«fi`«~°O HÍÖË^Œ∞. ~å[^è•xÖ’ U WO@~ü
q^•ºi÷H˜ ‰õÄ_® W|ƒOk H͉õΩO_®, =∞^蕺ǨÏflO `«~åfi`«
=ӺǨ `«‡Hõ „Ѩ}ÏoHõ`À, ™êǨϙȿÑ`«OQÍ q^•º~°∞÷Å∞
„Ѩ^Œi≈Oz# áÈ~å@ Ѩ˜=∞ x[OQÍ âߡѶ¨∞hÜ«∞O. `≥ÅOQÍ}
ã¨O㨯 $uH˜ áê`«~°"Õã≤# ϺOH±|O_£ÃÑ· `≥ÅOQÍ} g~°`åfixfl
„Ѩ^Œi≈Oz `«=∞ P"Õâßefl, P"Õ^Œ##∞ |Ç≤Ï~°æ`«Ñ¨~°Û_»O

13. 13 Ѷ≤„|=i, 2012
„ѨÉèí∞`åfixH˜ F ÃÇÏK«ÛiHõQÍ =∂iOk.
q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛx xÅ∞ѨÙ^ŒÅ KÕÜ«∞_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO
â◊`«q^è•Å „Ѩܫ∞uflOz<å áÈbã¨∞ =ÅÜ«∂efl
KèÕkOK«∞‰õΩO@∂, `≥ÅOQÍ} lÖÏ¡Å #∞Oz L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
`«~°e~å=_»O, ÔH·~ÀÖ’x `≥„Ǩ b ™⁄ºÜ«∞~ü#∞ `«ÅÑ≤OѨKÕã≤Ok.
L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷efl HͺOѨãπÖ’<Õ kQƃOkèOz`Õ, Z<£ã≤ã≤
ˆQ@∞#∞ |^ŒÌÅ∞H˘˜ì q^•º~°∞÷Å∞ =O^ŒÖÏkQÍ |Ü«∞˜H˜ ~å=_»O
[iyOk. ~å[^è•xH˜ =KÕÛ |ã¨∞ûefl, Ô~·à◊§#∞ `«xv KÕã≤<å,
ZOZO˜Zãπ Ô~·à◊§#∞ ~°^Œ∞ÌKÕã≤<å „Ñ¨`åº=∂flÜ«∞ ~°"å}Ï ^•fi~å
ϺO‰õΩ|O_£‰õΩ "ÕÖÏkQÍ [#O KÕ~°_»O ™ê=∂#º q+¨Ü«∞O
HÍ^Œ∞. =∞^蕺ǨÏflO 1.30 QÆO@ňH ^•^•Ñ¨Ù 20 "ÕÅ =∞Ok
ϺOH±|O_£#∞ kQƃOkèOK«_»O [iyOk. WÖÏO˜ ã¨OѶ¨∞@#
[~°∞QÆ∞`«∞O^Œx „QÆÇ≤ÏOz =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«Î K«~°ºQÍ =∂iÛ 6#
q^•ºi÷ *ËUã≤ <åÜ«∞‰õΩ_≥·# Ñ≤_»=∞iÎ ~°qx JÔ~ã¨∞ìKÕã≤ 20
ˆHã¨∞efl |<å~ÚOKå~°∞. QÍOnè "≥∞_çHõÖò HÍÖËr _®Hõì~°¡#∞,
q^•º~°∞÷efl ZHõ¯_çHõHõ¯_» x~°ƒOkèOKå~°∞. nxH˜ x~°ã¨QÍ "≥·^Œ∞ºÅ∞
¿ã=efl xeÑ≤"Õ™ê~°∞. q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛx L^ÕÌtOz
=∂Ï¡_»_®xH˜ =zÛ# ˆHâ◊=~å=Ù, =∞^èŒ∞Ü«∂+≤¯Å#∞
xÅnÜ«∞_»O [iyOk. P L^ÕfiQÆ Éèíi`« ã¨OѶ¨∞@##∞ K«∂ã≤
P"ÕâßxH˜ QÆ∞Ô~· PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡‰õΩ K≥Ok# iã¨~üÛ™ê¯Å~ü
ã¨OѨ`ü <åÜ«∞H± q+¨O `åQÆ_»O`À L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ =∞iO`«
Ô~zÛáÈ=_»O [iyOk. P q^èŒOQÍ =∂iÛ 10 <å˜ ã¨OѶ¨∞@#
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ F "≥∞ÿÅ∞~å~ÚQÍ xeÛáÈQÍ,
„ѨÉèí∞`åfixH˜, ˜P~üZãπ‰õΩ F K≥OѨÃÑ@∞ìQÍ J~ÚOk.
`«~åfi`« L^Œº=∞O q^•º~°∞÷ŠѨsHõ∆Å`À H˘O`« ã¨^Œ∞Ì
=∞}˜y<å, ©_çÑ≤ Z"≥∞‡Ö˺ <åQÆO [<å~°ú<£Ô~_ç¤, *’QÆ∞ ~å=∞#fl
`«k`«~°∞Å∞ `≥ÅOQÍ} #QÍ~å U~åÊ@∞‰õΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ,
Jã¨Öˇ·# `≥ÅOQÍ} `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O Z"≥∞‡Ö˺Å∞ `å"Õ∞#x ÉèÏqOz
Z„~°Éˇe¡ ^ŒÜ«∂Hõ~°~å=Ù, PÜ«∞# J#∞K«~°∞Å∞ "Õ∞ 25#
HõsO#QÆ~ü QÆ~°˚##∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. D QÆ~°˚#‰õΩ
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x Z<£˜P~ü Éèí=<£ #∞Oz ~åºbQÍ
|Ü«∞Å∞^Õi~åQÍ, ~år"£ ~°Ç¨Ï^•iÖ’ "åix J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å
J_»∞¤HÀ=_»O [iyOk. ~åºbH˜ =ÚO^Œ∞ Z"≥∞‡Ö˺ ˆ~=O`üÔ~_ç¤
`«# ZãπZÖòP~ü QÆ<£#∞ K«∂Ñ≤ã¨∂Î =∞s ~å=_»O`À [#O
Ô~zÛáÈ~Ú PÜ«∞xfl J_»∞¤HÀ=_»O [iyOk. ^•^•Ñ¨ÙQÍ 25
=∞Ok Z"≥∞‡Ö˺Å∞ Ǩ [Ô~·`«~°#∞‰õΩ#fl P QÆ~°˚#‰õΩ Z„~°Éˇe¡`À
áê@∞, J#flѨÓ~°‚, ã‘`«Hõ¯Å∞ =∂„`«"Õ∞ Ǩ [~°∞HÍQÍ, =O^ŒÖÏk
=∞Ok L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ =∂„`«O JÔ~ã¨∞ì HÍ=_»O [iyOk.
áê~î°âßÅÅ∞ `≥~°∞K«∞HÀ=_»O`À L^Œº=∞ H˘#™êyOѨ٠uiy
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. E<£ 19# [O@#QÆ~åÅÖ’x 150 =ÚxûѨÖò
"å~°∞¤ÅÖ’ `«ÅÃјì# =OÏ"å~°∞Ê ˜P~üZãπ‰õΩ =∂„`«O H˘`«Î
â◊H˜ÎxzÛOk. W^À L^Œº=∞ ~°∂ѨO HÍHõáÈ~Ú<å, „Ѩ`ÕºHõOQÍ
©P~üZãπ nxfl "å_»∞HÀ=_»O i"åAQÍ =∂iOk. áÈ`Õ D
=OÏ"å~°∞Ê HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ #∂º_≥"≥Ú„Hõã≤ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞
<å~åÜ«∞}QÆ∂_»Ö’ áêÖÁæ#_»O, `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѶ¨Oò Kè≥·~°‡<£
QÆ^ŒÌ~ü, q=∞ÅHõ¯ `«k`«~°∞Å∞ ‰õÄ_® g˜H˜ =∞^ŒÌ`«∞ `≥ÅѨ_»O
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ áÈbã¨∞ Hõg∞+¨<£ UÔH MÏ<£
ÃÇÏK«ÛiHõÅ#∞ HÍ^Œx, "≥∞„’ Ô~·Å∞‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ã¨∞ÖÏÎ<£
|*Ï~°∞#∞ ѨÓiÎQÍ =¸ã≤"Õã≤ =OÏ"å~°∞ÊÅ∞ [iÑ≤ ÃÑ^ŒÌ
ã¨=∂"Õâßxfl ™ê÷xHõ =~°Î‰õΩÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞HÀ=_»O [iyOk.
P~°ºã¨=∂*ò ^ŒQÆæ~° =∞Ç≤Ïà◊Å∞ Ǩϟ=∞O x~°fiÇ≤ÏOK«_»O JO^Œix
PHõi¬OzOk.
^èŒ~åflÅ`À, „Ѩ^Œ~°≈#Å`À, x~°ã¨#Å`À, x~åHõ~°}Å`À
[iˆQ L^Œº=∂ʼnõΩ `À_»∞ 2011Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
H˘xfl H˘`«ÎѨÙO`«Å∞ `˘Hõ¯_»O QÆ=∞<å~°›O. L^Œº=∞O
L„^ÕHõѨÓi`«OQÍ, L^ÕfiQÍxfl ÃÑOá⁄OkOKÕkQÍ LO_®e.
U L^Œº=∞ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ<å L^Œº=∞ =ºuˆ~‰õΩʼnõΩ ^Œ_»
Ѩ٘ìOK«QÆÅQÍe. HÍx nxH˜ aè#flOQÍ Hõ|_ç¤ P@Å∞, ye¡^ŒO_»
P@Å∞, |`«Hõ=∞‡ P@Å∞ F P#"å~ÚfQÍ =∂~å~Ú.
L^Œº=∂Ö’¡ P@q_»∞Ѩ٠LO_»=K«∞ÛQÍx, P@Å∞ LO_»‰õÄ_»^Œ∞.
'P@— P#O^ŒzǨÏflO. D Ô~O_»∞ ZѨC_»∞ ã¨=∂O`«~åÅ∞
H͉õÄ_»^Œ∞. W^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ©P~üZãπ Jkè<Õ`« =∞^茺=∞^茺#
K«O_èôÜ«∂QÍÅ∞ KÕÜ«∞_»O P#"å~ÚfQÍ =∂iOk. P Ü«∂QÆO
PÜ«∞# =ºH˜ÎQÆ`«O J#∞‰õΩ<Õ q^èŒOQÍ [~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
„áêOQÆ}OÖ’ [~°QÆ_»O, Jn `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆efl,
ã¨∞YâßO`«∞efl PHÍOH˜∆ã¨∂Î P Ü«∂QÆO [~°Ñ¨|_»∞`«∞#fl@∞¡ "å~åÎ
Hõ^äŒ<åÅ∞<åfl, Ü«∞*Ï˝Å∞ ~åK«iHõ zǨ flÅ∞. ÃÑ·QÍ 2009
_çÃãO|~ü 23 #∞Oz [iy# Ѩi}Ï=∂Å∞ 700 =∞Ok
Ü«Ú=`«~°O, q^•º~°∞÷Å „áê}ÏÅ#∞(Ô~·`«∞Åq HÍHõ)
|eQ˘<åfl~Ú. U Ü«∂QÆO D P`«‡`åºQÍefl xÅ∞ѨÖËHõ
áÈ~ÚOk. HÍ|˜ì Ü«∂QÍÅ∞ L^Œº=∞~°∂áêÅ∞ HÍ=<Õ q+¨Ü«∞O
`≥eÜ«∞x"å~°∞ `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç`Õ ZÖÏO˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
"å`å=~°}O LO@∞O^À J=QÆ`«O KÕã¨∞HÀ"åe.
=∞~ÀѨHõ¯ ©_ôÑ‘ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ Z"≥∞‡Ö˺Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ <åQÆO
[<å~°ú<£Ô~_ç¤ <åÜ«∞Hõ`åfi# AÖˇ· 3# WOk~åáê~ü¯ =^ŒÌ #QÍ~å
"≥∂yOz ©_ôÑ‘H˜ ã¨"åÅ∞ qã≤~å~°∞. nO`À Ô~zÛáÈ~Ú#
Z„~°Éˇe¡ =~°æO =ÚO^Œ∞ `≥ÅOQÍ} HÍOwÅ∞ ~år<å=∂ KÕ¿ãÎ
`å=Ú KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^Œú=∞x „Ѩu ã¨"åÅ∞ qã¨~°QÍ, =∞~À"≥·Ñ¨Ù
HÍOw Z"≥∞‡Ö˺ʼnõΩ, =∞O„`«∞ʼnõΩ `«=∞ `«=∞ xÜ≥∂[Hõ =~åæÖ’¡
u~°QÆÖËx Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. =∞O„`«∞Å∞ N^èŒ~üÉÏ|∞, á⁄<åflÅ
ÅHõ∆ ‡Ü«∞º‰õΩ KÕ^Œ∞ J#∞Éèí"åÅ∞ Z^Œ∞~°∞HÍQÍ, ©_ôÑ‘ "åik
‰õÄ_® ‰õΩ_çkÖ’ Ѩ_»¤ ZÅ∞Hõ K«O^ŒOQÍ =∂iOk. nxH˜ EÖˇ·

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
4# =ÚǨ˙~°ÎO Y~åÔ~·Ok. =ÚO^Œ∞QÍ HÍOwÅ∞ KÕ¿ãÎ `å=Ú
KÕ™êÎ=∞#fl ©_ôÑ‘ Z"≥∞‡Ö˺Å∞ =ÚO^Œ∞QÍ ~år<å=∂efl
„ѨHõ˜Oz `å"Õ∞ Jã¨Öˇ·# `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å∞QÍ =Ú„^Œ
"Õã¨∞HÀ"åÅx J#∞‰õΩ<åfl~°∞. J#∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ<Õ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
K≥Ok# 11 =∞Ok =∞O„`«∞Å`À ã¨Ç¨ , 42 =∞Ok HÍOw
Z"≥∞‡Ö˺Å∞, 13 =∞Ok Z"≥∞‡bûÅ∞ ~år<å=∂ KÕÜ«∞QÍ ©_ôÑ‘H˜
K≥Ok# 38 =∞Ok Z"≥∞‡Ö˺Å∞, =ÚQÆ∞æ~°∞ Z"≥∞‡bûÅ∞, Ñ‘P~üÑ‘
W^ŒÌ~°∞ Z"≥∞‡Ö˺Å∞ ~år<å=∂efl ã¨=∞iÊOKå~°∞. J@∞ _èçb¡Ö’
HÍOwH˜ K≥Ok# 9 =∞Ok ZOÑ‘Å∞, ~å[ºã¨Éèí ã¨Éèí∞º_≥·#
ˆHâ◊=~å=Ù ~år<å=∂ KÕÜ«∞QÍ, EÖˇ· 5# ©_ôÑ‘H˜ K≥Ok#
<å=∂ <åˆQâ◊fi~ü~å=Ù, ~°"Õ∞âò ~å^äÀ_£Å∞ "åi ÉÏ@Ö’<Õ
~år<å=∂Å∞ ã¨=∞iÊOKå~°∞.
x*ÏxH˜ ~år<å=∂ŠѶ¨∞@ìO Kåi„`å`«‡Hõ"Õ∞! `≥ÅOQÍ}‰õΩ
K≥Ok# 119 =∞Ok Z"≥∞‡Ö˺ÅÖ’ 81 =∞Ok Z"≥∞‡Ö˺Å∞(11
=∞Ok ©P~üZãπ, W^ŒÌ~°∞ a*ˇÑ≤ "å~°∞ H͉õΩO_®<Õ) ~år<å=∂
KÕ¿ãÎ, `«Hõ∆}"Õ∞ JÃãOc¡x ã¨=∂"Õâ◊ѨiÛ qâßfi㨠ѨsHõ∆‰õΩ
áÈ=_»O áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩ^Œúu. HÍx Ѷ¨∞#`«
=Ç≤ÏOz# =∞# „Ѩ*Ï™êfi=∞º <åÜ«∞‰õΩÅ∞, JÃãOc¡ ÃÑ^ŒÌ
ZOK«Hͯ ÅO_»<£Ö’x ^äÕ"£∞û #kÃÑ·# qǨÏiOK«_®xH˜ "≥à◊¡_»O,
|Ǩïâß K«i„`«Ö’ [~°Hõ¯áÈ=K«∞Û. [~°QƉõÄ_»^Œx
J#∞‰õΩO^•O. J~Ú<å =∞#k „ѨѨOK«OÖ’<Õ Ju Q˘Ñ¨Ê
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO! „Ѩ[Å PHÍOHõ∆ "Õ∞~°‰õΩ ~år<å=∂ KÕ™ê"Õ∞
`«Ñ¨Ê, `«=∞ WëêìÅ`À HÍ^Œx ÉÏǨ @OQÍ =ÚYº=∞O„u ^ŒQÆæ~°
"≥Ú~°ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl P ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µÖË `≥ÅOQÍ}#Ω `≥™êÎ~°@!
=∞#‰õΩ W™êÎ~°@! ^•xfl =∞#O ^ŒâßÉÏÌÖˇ·<å #=∂‡e!
(q∞QÆ`å "åºã¨O `«~åfiu ã¨OzHõÖ’...)
T
|ã¨∞û‰õΩ _èôH˘˜ìOk. W^ŒÌ~°∞ JHõ¯_çHõHõ¯_Õ =∞$uK≥O^•~°∞. D ¢_≥·=~ü
q+¨Ü«∞OÖ’ ™êH∆Í`«∞Î ZO.S.Ü«Ú. ¢_≥·=~ük á⁄~°áê@∞ ÖË^Œx,
HÍ~°∞ ¢_≥·=~ü Ju"ÕQÆ"Õ∞ HÍ~°}=∞x _ç.ZO.‰õΩ q=i¿ãÎ Ô~O_»=
¿ãì*òÖ’<≥·<å <åºÜ«∞O KÕ™êÎ#x =∂@ WzÛ `«^Œ∞Ѩi UHõOQÍ
L^ÀºQÆO #∞O_ç T_»ÉˇiHÍ_»∞. P HÍi‡‰õΩ_çfl ~À_»∞¤ áêÅ∞ KÕâß_»∞.
Wk ã‘=∂O„^èŒ ^ŒfiO^Œfi "≥·Yi HÍHõ=∞ˆ~q∞˜?
F HõO_»Hõì~ü J<å~ÀQƺO`À ¢ÃÑ·"Õò _®Hõì~ü ã¨∂K«# "Õ∞~°‰õΩ
Ô~O_»∞ ~ÀAÅ∞ ã≤H± b"£ ѨOÑ≤¿ãÎ UHõOQÍ L^ÀºQÆO #∞OKÕ i=¸"£
KÕâß~°∞. _çáÈ "Õ∞<Õ[~ü J#∞‰õΩO>Ë ¢ÃÑ·"Õ@∞ ã≤H± H͉õΩO_® "Õ`«#O
K≥e¡Oz# JkèHÍ~°∞¡ L<åfl~°∞. =∞i J`«x #∞Oz ZÖÏO˜
ã¨O*Ï~Ú+‘ J_»∞QƉõΩO_®<Õ i=¸=Öò KÕâß_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
`≥ÅOQÍ} ã¨"≥∞‡ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ D HÍi‡‰õΩ_»∞ JuQÍ ã¨ÊOkOz
ѨxKÕã≤#O^Œ∞‰õΩ _ç.ZO.‰õΩ P„QÆǨÏO =zÛOk. i=¸=Öò KÕã≤
`«# `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ`«#∞ Kå@∞‰õΩ<åfl_»∞.
_çáÈÅÖ’ HÍi‡‰õΩÅ#∞ `˘ÅyOz# "åi eã¨∞ì#∞ QÀ_»ÅÃÑ·
JuH˜Oz ÉèíÜ«∞„ÉÏO`«∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕã¨∞Î<åfl~°∞. Ü«¸xÜ«∞<£Å =∞^茺
qÉèË^•Å∞ ã¨$+≤ìOz, "åix qÉèílOz, áêeOK«∞ J<Õ Kå}Hõº
‰õΩ˜Åhux J=∞Å∞KÕã¨∂Î HÍi‡‰õΩÅ#∞ ã¨ÃãÊO_£, i=¸=Öò
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ Lz`« Ǩ [~°∞, =∞iH˘O^ŒiH˜
<å"£∞ˆH"å¿ãΠѨxKÕ¿ãΠǨ [~°∞, `«#‰õΩ ÖÁOy J}y=∞}˜y LO_Õ
b_»~üÅ#∞ Ug∞ J#_»∞. Ü«¸xÜ«∞<£Å#∞ `«# *Ë|∞ ã¨Oã¨÷QÍ
=∂~°∞ÛH˘x `«# Wëêì~å[ºOQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl_»∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ „Ѩ֒ÉèíÃјì HÍi‡‰õΩʼnõΩ =KÕÛ
„ѨuѶ¨ÅO F˜x `«yæOz HÍi‡‰õΩÅ Hõëêìi˚`åxfl ^ÀÑ≤_ôKÕã¨∂Î ÃÑ·
JkèHÍ~°¡ "≥∞ѨC, „Ѩ"≥∂+¨<£, áêi`À+¨HÍʼnõΩ Pâ◊Ѩ_ç HÍi‡‰õΩÅ
<À˜HÍ_ç =Ú^ŒÌ#∞ QÆ∞O*Ëã¨∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.
D ã‘=∂O„^èŒ JkèHÍi `«# KåO|~üÖ’ HÍi‡‰õΩÅ#∞ H˜OK«Ñ¨iKÕ
q^èŒOQÍ, J==∂xOKÕ q^èŒOQÍ, <Õ~°ã¨∞÷Å∞QÍ z„fHõiOKÕ q^èŒOQÍ
QÀ_»ÅÃÑ· "If you are good, Iam good. If you are
bad, Iam bad" Jx x<å^•Å∞ ~å~ÚOz, J`«x HÍi‡Hõ
=ºuˆ~Hõ "≥·Yi, JǨÏOHÍ~° "≥·Yix |@ì|Ü«∞Å∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞.
HÍi‡‰õΩÅ =^ŒÌ „â◊q∞OKÕ `«`«fiO `«Ñ¨Ê, K≥_»∞ Uq∞ LO@k? SÑ≤Zãπ
PѶ‘ã¨∞ÅÖ’¡, *ˇ·à◊¡ âßY HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡ xOk`«∞Å∞, <Õ~°ã¨∞÷Å∞
u~°∞QÍ_Õ „Ѩ^ÕâßÖ’¡ ‰õÄ_® WÖÏO˜ QÀ_» ~å`«Å∞ LO_»=Ù. =∞i
DÜ«∞<Õq∞˜? WO`« JǨÏOHÍ~°Ñ¨Ói`« "åºYºÅ∞? WO`«
`≥ÅOQÍ} HÍi‡Hõ =ºuˆ~Hõ q^è•<åÅ∞ xã≤ûQÆ∞æQÍ „Ѩ^Œi≈Oz<å
p=¸<≥`«∞Î~°∂ ÖËx H˘xfl ã¨OѶ¨∂Å∞ SHõº`«#∞ „Ѩ^Œi≈Oz "å_ç
^Œ∞~å‡~åæxfl ZO_»QÆÏìeûOk áÈ~Ú =O`« áê_»∞`«∂ HÍi‡‰õΩÅ
J+¨ìHõëêìʼnõΩ QÆ∞iKÕã¨∞Î<åfl~Ú. F HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞O <å=∞=∂„`«OQÍ
x~°ã¨# `≥eÑ≤O^Õ `«Ñ≤Ê`Õ xiú+¨ìOQÍ áÈ~å@O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
=∞^茺ܫÚQÍÅ ÉÏxã¨, Ü«∞[=∂x ã¨O|O^è•Å∞ #~°#~å#
ri‚OK«∞‰õΩ#fl D JkèHÍi HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄã¨∞O_Õ #=∞™ê¯~°O
KÕã¨∞Î<åfl~°x UHõOQÍ ‰õÄK«∞<Õ 'ɡOKü—Å<Õ `˘ÅyOKÕâß_»∞. D
K«~°º "å_ç ^˘~° JǨÏOHÍ~°O, HõO_»HÍ=~°O HÍHõ=∞ˆ~q∞˜? 10
ã¨O=`«û~åÅ #∞Oz HÍi‡‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∞O "Õ∞~°ˆH JHõ¯_» ɡOpÅ∞
LO_»@O [iyOk. J~Ú<å `≥ÅOQÍ} HÍi‡‰õΩÅ P`«‡Q“~°"åxfl
^≥|ƒfã≤# D ^Œ∞~å‡~åæxfl U HÍi‡Hõã¨OѶ¨∞O |iwã≤, xÅnã≤
J_»QÆ_»O ÖË^Œ∞.
WÖÏ K≥ѨC‰õΩO@∂áÈ`Õ KåO`å_»∞ JO`« J~Ú`«k. JO^Œ∞ˆH
HÍi‡‰õΩÅ∞ K≥·`«#º=O`«∞Öˇ· Ü«∂[=∂#ºO ѨOK«KÕi, ã¨OHõ<åˆH,
Ü«¸xÜ«∞<£ <åÜ«∞‰õΩÅ #∞O_ç, Ü«¸xÜ«∞#¡ #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç
WÏ¡O˜ `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ ã‘=∂O„^èŒ ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~° JkèHÍiH˜
=ºuˆ~HõOQÍ SHõºOQÍ ~årÖËx áÈ~å@O KÕÜ«∞=eû# J=ã¨~°O
LOk. HÍà’r J#fl@∞¡ ''„áêO`Õ`«~°∞_»∞ ^ÀÑ≤_ç KÕ¿ãÎ „áêO`«O
^•HÍ `«xfl `«~°∞=Ú^•O, „áêO`«O "å_Õ ^ÀÑ≤_ô KÕ¿ãÎ „áêO`«OÖ’<Õ
áê`«~°ÃÑ_»∞`åO—— J<Õ ã¨∂H˜Îx JHõ∆~åÖÏ x[O KÕ^•ÌO. `≥ÅOQÍ}
=KÕÛ=~°‰õΩ `≥yOz áÈ~å_»∞^•O.
(15= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)

15. 15 Ѷ≤„|=i, 2012
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
`≥ÅOQÍ}Psìã‘Ö’ã‘=∂O„^èŒJkèHÍ~°¡"ÕkèOѨÙÅ∞
-~°ã¨∂Öò
„Ѩ[Å PHÍOHõ∆ J~Ú# „Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O
ã¨HõÅ [#∞Å∞ 13.9.2011 #∞O_ç x~°=kèHõOQÍ 'ã¨"≥∞‡— KÕâß~°∞.
JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ `≥ÅOQÍ} Psìã≤ HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® D
PO„^茄Ѩ^Õâò ~å¢+¨ì ~À_»∞¤ ~å"å}Ï ã¨Oã¨÷Ö’ ã‘=∂O„^èŒ JkèHÍ~°¡
"ÕkèOѨÙÅ∞ ÉèíiOK«ÖËHõ `≥ÅOQÍ} „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO =¿ãÎ `«Ñ≤Ê`Õ
=∂ ÉÏ^èŒÅ∞ áÈ=x #q∞‡ `Õk.19.9.2011 #∞O_ç x~°=kèHõOQÍ
15.10.2011 =~°‰õΩ 27 ~ÀAÅ∞ ã¨"≥∞‡KÕâß~°∞. Z<£ZOÜ«Ú
„^ÀǨÏO`À ã¨"≥∞‡ q~°q∞OKå~°∞.
x*ÏO „ѨÉèí∞`«fi ǨÏÜ«∂OÖ’ ˆH=ÅO 27 |ã¨∞ûÅ∞, 166
=∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞QÍ „ѨÉèí∞`«fi ã¨Oã¨÷ Z<£.Zãπ.P~ü.˜._ç.(x*ÏO
~å¢+¨ì Ô~·Å∞–~À_»∞¤ ~°"å}Ï ã¨Oã¨÷)QÍ =ÙO_Õk. 1948Ö’ x*ÏO
„ѨÉèí∞`«fiO ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ qb#O J~Ú# `«~åfi`« 1956
=~°‰õΩ ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷QÍ =ÙO_ç ~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`«fi
L^ÀºQÆ∞Å`À ã¨=∂#OQÍ r`«Éèí`åºÅ∞ =ÙO_Õq. HÀ™êÎO„^èŒ
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ‰õΩ„@Ѩxfl P„Hõq∞Oz [#=i 11, 1958Ö’
'ZÑ≤ZãπP~ü˜ã≤—QÍ <å=∞Hõ~°}O KÕã≤ JO^Œ∞Ö’ u+¨ì"Õã≤ P~ü˜ã≤
HÍi‡‰õΩÅ#∞, „Ѩ[Å#∞ ^ÀK«∞HÀ=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑÏì~°∞.
D ~ÀA P~ü©ã≤x `≥ÅOQÍ} HÍi‡‰õΩʼnõΩ pHõ˜ ã¨Oã¨÷QÍ
=∂~åÛ~°∞. P~ü˜ã≤Ö’ U ã¨Oã¨÷Ö’ ÖËx q^èŒOQÍ â◊~°"ÕQÆOQÍ #∂`«#
Pi÷Hõ q^è•<åÅ∞(1991) J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flq. JO^Œ∞Ö’
ÉèÏQÆOQÍ ¢ÃÑ·"Õ©Hõ~°}, HÍO„ωõΩì HÍi‡‰õΩÅ =º=ã¨÷, J^≥Ì |ã¨∞ûÅ
q^è•#O, Bò™ÈiûOQ∑ q^è•#O qK«ÛÅq_çQÍ J=∞Å∞KÕã¨∂Î D
~ÀA 2400 HÀ@∞¡ #ëêìÖ’¡H˜ <≥@ì_®xH˜ ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ∞
HÍ~°}=∞Ü«∂º~°∞. #ëêìÅ ™ê‰õΩ`À „Ѩ[Å∞ Lz`«OQÍ Éèíq+¨º`ü
`«~åÅ HÀã¨O WzÛ# ã¨÷ÖÏÅ#∞ HÍ~°∞KÒHõQÍ "ÕÖÏk HÀ@¡
~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞=KÕ¿ã "å˜x(q[Ü«∞"å_», qâßYѨ@flO,
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ HÀsî |™êìO_£) HÍ~Àʈ~ò JkèѨ`«∞ʼnõΩ 50–100
ã¨O=`«û~åʼnõΩ bA ¿Ñ~°∞`À ^•~å^Œ`«ÎO KÕã¨∂ΠѨÔ~ûO>ËrʼnõΩ
J=Ú‡H˘x ™⁄=Ú‡ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ™êH∆Í`«∞Î ZO._ç. PѶ‘ã¨∞
ÉãπÉèí=<£Ö’ 1100 =∞Ok L^ÀºQÆã¨∞÷Ö’¡ 300 =∞Ok =∂„`«"Õ∞
`≥ÅOQÍ} "å~°∞ Jk ‰õÄ_® H˜Ok™ê÷~Ú "å~°∞ =Ù<åfl~°∞. J^Õ
q^èŒOQÍ `≥ÅOQÍ}Ö’x 89 _çáÈÅÖ’ _ç.Ü«∞O. „H˜Ok™ê÷~Ú
JkèHÍ~°∞¡, Jã≤ÃãìOò _ç.Ü«∞O, ã‘xÜ«∞~ü „ÏѶ≤H± W<£ÃãÊHõì~üÅ∞
=Ù<åfl~°∞. g~°∞ HÍi‡‰õΩŠǨωõΩ¯Å#∞ J}˜z"ÕÜ«∞_»OÖ’
=ÚO^Œ∞<åfl~°∞. gi KÕuÖ’ HÍi‡‰õΩÅÃÑ· „Hõ=∞tHõ∆}Ï K«~°ºÅ∞
fã¨∞H˘<Õ JkèHÍ~°O =ÙO_»@O`À `≥ÅOQÍ} HÍi‡‰õΩÅ#∞ ~åz
~°Oáê# ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} lÖÏ¡Ö’¡ H˘O^Œ~°∞ ã‘=∂O„^èŒ _çáÈ "Õ∞<Õ[~üÅ∞
HÍi‡‰õΩÅ#∞ "ÕkèOK«_»"Õ∞ ѨxQÍ ÃÑ@∞ìH˘x `«=∞ JǨÏOHÍ~åxfl
„Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ x*Ï=∂ÉÏ^£ lÖÏ¡Ö’x HÍ=∂Ô~_ç¤
_çáÈ "Õ∞<Õ[~ü ÉÏÖÏl ^ŒÜ«∂Öò =zÛ ã¨O=`«û~°O QÆ_»=ÖË^Œ∞.
^•^•Ñ¨Ù 15 =∞OkH˜ÃÑ·QÍ HÍi‡‰õΩÅ#∞ ã¨ÃãÊO_£, i=¸=Öò
KÕâß~°∞.
„ѨÉèÏHõ~ü J<Õ ¢_≥·=~ü `«#‰õΩ =KÕÛ *ÏfÜ«∞ ÃãÅ=Ùk#O
q+¨Ü«∞OÖ’ ã‘=∂O„^èŒ Zãπ˜Sx xÅnÜ«∞QÍ JO^Œ∞Ö’
"åQÍfi^ŒOÖ’ ''g∞k `≥<åe, =∂k `≥ÅOQÍ}—— J#flO^Œ∞‰õΩ
„áêOfÜ«∞ ÉèË^•xfl Ô~K«ÛQ˘Ïì_»x P~ÀÑ≤ã¨∂Î UHõOQÍ `≥~塈~
ã¨ÃãÊO_£ KÕâß_»∞. nxfl YO_çOKåeû# QÆ∞iÎOѨ٠ܫ¸xÜ«∞<£
(Z<£.ZO.Ü«Ú) Ñ¨Öˇ¡`«∞Î =∂@ =∂Ï¡_»‰õΩO_® Ü«∂[=∂<åºxH˜
rǨïE~üQÍ =º=ǨÏiOzOk. D K«~°ºÖ’ PO„^èŒ J„QÆ=~°‚
JǨÏOHÍ~°O H˘ÁìzÛ#@∞¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok. HÍi‡‰õΩ_çfl _ç.Zãπ.Ö’
=zÛ =∞O^ŒeOz =ke "ÕÜ«∂eû =ÙO_»QÍ UHõOQÍ z#fl
q+¨Ü«∂xH˜ ã¨ÃãÊO_£ KÕÜ«∞_»O ZO`«=~°‰õΩ ã¨=∞O[ã¨O. XHõ"≥·Ñ¨Ù
D JkèH͈~ =∞Ç≤ÏàÏ HÍi‡‰õΩÅ =ÚO^Œ∞ Jã¨ÉèíºOQÍ =∂Ï¡_ç`Õ
`«Ñ¨CÖË^Œ∞ HÍx HÍi‡‰õΩ_»∞ JkèHÍi =∂#ã≤HõOQÍ "ÕkèOz#
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ qã≤y "Õ™êi J#fl z#fl=∂@Hõ∞ ã¨ÃãÊO_£ KÕÜ«∞_»O
hK«`«fiO, JkèHÍ~° =∞^ŒO HÍHõ=∞ˆ~q∞˜?
'Ѩ^Œ‡— J<Õ =∞Ç≤ÏàÏ HõO_»Hõì~ü `å#∞ KÕ¿ã ~°∂òÖ’
„Ѩܫ∂}˜‰õΩÅ∞ ÖË~°x ¿ãì+¨<£ "Õ∞<Õ[~ü‰õΩ `≥ÅÊ_»O`À Zãπ.P~ü.Ö’
JkèHÍi ~åã≤# "Õ∞~°ˆH „˜Ñ¨C Hͺ#ûÖò J~Ú |ã¨∞û HͺѶπ
Hõ˜ì#O^Œ∞‰õΩ JHÍ~°}OQÍ ã¨ÃãÊO_£ KÕã≤ `«# =∞Ç≤ÏàÏ =º`«ˆ~Hõ`«,
ѨÙ~°∞ëêkèHõº`«#∞, J„QÆ=~°‚ JǨÏOHÍ~åxfl Kå@∞H˘<åfl~°∞. ^•^•Ñ¨Ù
6 <≥ÅÅ∞ L^ÀºQÆO ÖËHõ `«# Ñ≤Å¡Å`À =ã¨∞ÎÅ∞O_®eû# Ѩiã≤÷u
HõeÊOKå~°∞. f~å F Ü«¸xÜ«∞<£ PO^Àà◊# KÕ¿ãÎ HÍ=∂Ô~_ç¤
_çáÈÖ’<Õ Ñ¨xKÕÜ«∞_®xH˜ J=HÍâ◊O W™êÎ#x Ǩ g∞ WzÛ "Õˆ~
_çáȉõΩ |kb KÕâß~°∞.
J^Õq^èŒOQÍ W^Õ _çáÈÖ’ F ¢_≥·=~ü(<å~åÜ«∞}) |ã¨∞û
PѨÙ`«∞O>Ë F q^•ºi÷ "ÕQÆOQÍ |ã¨∞û #∞O_ç ky H˜O^Œ Ѩ_ç
K«xáÈÜ«∂_»∞. nxÖ’ ¢_≥·=~ük ZÖÏO˜ á⁄~°áê@∞ ÖË^Œ∞. ^•^•Ñ¨Ù
W`«#∞ ã¨Oã¨÷‰õΩ 25 ã¨O=`«û~åÅ∞ ¿ã=Å∞ JOkOz Z<Àfl™ê~°∞¡
=∞Oz ¢_≥·=~üQÍ ¿Ñ~°∞ ã¨OáêkOK«∞H˘<åfl_»∞. _»∂º© HõO_»Hõì~ü
`«# g∞kH˜ =ã¨Î^Œx ÉèÏqOz ''<Õ#∞ ɡÅ∞¡ H˘˜ì<å |ã¨∞û PѨÖË^Œ∞.
<å‰õΩ _»∂º©Ö’ ã¨Ç¨ÏHõiOK«ÖË^Œ∞—— Jx ~åã≤zÛ#O^Œ∞‰õΩ ã¨ÃãÊO_£
KÕÜ«∞_»"Õ∞ HÍHõ Ô~O_»= ¿ãì*òÖ’ ‰õÄ_® UHõOQÍ i=¸=Öò KÕã≤
JkèHÍiH˜ =Ù#fl qK«Hõ∆}Ï *Ï˝<åxfl ‰õÄ_® =ke"Õã≤ J„Hõ=∞OQÍ
K«~°º fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. HõO_»Hõì~ü‰õΩ ¢_≥·=~ü ã¨Ç¨ÏHõiOK«HõáÈ`Õ P ~ÀA
KÕã≤# _»∂º©Ö’ 7000 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ZÖÏ =KåÛ~Ú?
=∞~À ¢_≥·=~ü '~å[Ü«∞º— J<Õ J`«#∞ ‰õÄ_® *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•i
#∞O_ç @~üfl J=Ù`«∞#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ Ju "ÕQÆOQÍ F HÍ~°∞ =zÛ
(`«~°∞"å~Ú ÉèÏQÆO 14= ¿ÑrÖ’...)