1. q&ÉTdüTÔqï‘Ó+>±De÷dü |üÁ‹ø£
|òæÁãe] 2011
dü+|ü⁄{Ï: 1
dü+∫ø£: 1
>ös¡e dü+bÕ<ä≈£îT
Ábıˆˆn&É|ü dü‘·´Hêsêj·TD
düVü‰ eT+&É*
Ä≈£îuÛÑ÷eTj·T´
ôd’Hé‡ dü÷|üsYyÓ’»sY(]f…ÆsY¶)mdtdæÇÄsY{Ï`m|æ
n¢+ Hêsêj·TD
m&ç≥sY`qeTùdÔ ‘Ó+>±D
∫≈£îÿ&ÉT Á|üuÛ≤ø£sY
n&É«πø{Ÿ`Hê´j·T düVü‰<ës¡T
dü+bÕ<ä≈£îT
&܈ˆdæ.ø±o+
dü+bÕ<äø£es¡Z+
_.eT~›˝Ò{Ï
$Áø£yéT
ùdïVü≤
s¡#·qT #·+<ëT |ü+|üe*‡q ∫s¡THêe÷
&܈ˆdæ.ø±o+,
Ç.HÓ+.1`1`305, u≤˝≤J ø±˙,
yÓ÷Vü≤Héq>∑sY, ø=‘·Ôù|{Ÿ,
ôV’≤<äsêu≤<é`500 035
bò˛Hé HÓ+.9290745490
{°#·sY
»s¡ï*dtº
»s¡ï*dtº
q÷s¡T |üPT $ø£dæ+#·˙, y˚sTT Ä˝À#·qT dü+|òüT]¸+#·˙ nqï≥T¢ Á|üC≤qT≈£LyÓTÆq _Ûqï
Ä˝À#·q≈£î e÷ |üÁ‹ø£˝À #√≥T+≥T+~. ø£qTø£ á |üÁ‹ø£˝À eTTÁ~+∫q n_ÛÁbÕj·÷T
s¡#·sTT‘·y˚. dü+bÕ<äø£ esêZìøÏ @ø°uÛ≤e+ ñ+&Éqedüs¡+ ˝Ò<äT.
dü+bÕ<ä≈£îìñ‘·Ôs¡+
Á|æj·TyÓTÆq bÕsƒ¡≈£î≈£î,
nø£ås¡+ dæús¡yÓTÆq~. bÕsƒ¡≈£îT dæús¡yÓTÆqyêπs,.
ªuÛÑ÷$T‘√ e÷{≤¢&ç‘˚ n~ C≤„q$TdüTÔ+<äìµ u…’_˝Ÿ dü÷øÏÔ.
eT{Ϻ˝À Je+ b˛düT≈£îqï nø£åsê˝Ò eTqTwüßqT
q&ç|ædüTÔHêïsTT. nø£ås¡+ Äj·TT<Ûä+ n+{≤s¡T ø=+<äs¡T.
nø£ås¡+ n&É$ n+{≤s¡T eT]ø=+<äs¡T. nø£ås¡+
|üs¡ÁãVü≤à n+{≤s¡T Ç+ø=+<äs¡T... Ä nø£ås¡y˚T eTq*ï
#Ó’‘·q´+>± e⁄+#·T‘·T+~. yÓT<äT bı‹Ô¢˝À ìÁ<äb˛sTT
s√E yÓTT¬ø‘·TÔ‘·T+~.
‘Ó+>±D˝ÀHÓ’‘˚ s¡ø£Ô+, #ÓeT≥, ø£˙ïfi¯fl‘√
‘·&ÉTeì nø£ås¡+ ñ+&É<ä+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<˚yÓ÷?
Ç{≤¢+{Ï nø£åsê ≈£Ls¡TŒ‘√ ªb˛s¡T ‘Ó+>±Dµ≈£î
n|ü &˚ edü+‘· ø±+ e∫Ã+~. yÓTT<äT yÓ÷<äT>∑T˝Ò
|üPkÕsTT. ‘·sê«‘˚ ø=+&ÉeT˝…¢T, >∑TqT>∑TT,
|üPs¡Te⁄T |üPkÕsTT. dü|üÔes¡í XÀ_Û‘·yÓTÆq á edü+‘·+
ªq&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±Dµ˝ÀøÏ $TeTà*ï ÄVü‰«ìdüTÔqï~.
Ä<ä]+#·≥+ eT]Ãb˛e<äT› düTe÷....!
q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 1

2. ‘Ó+>±D‘=e«
1.dü+bÕ<äø°j·T+
q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D
2. ¬>dtº m&ç{À]j·T˝Ÿ
Á|ü|ü+#·yê´|üÔ ñ<ä´e÷T`‘Ó+>±D Ä≈£î uÛÑ÷eTj·T´ 4`5
3. q&ÉTdüTÔqï ø±+
◊<√ bÕsTT+{Ÿ ndüT dü+>∑‹ ˝À¬ø sêCŸ|üeHé 6`9
y˚T<∏√ ~yêfi≤ø√s¡T ìy˚~ø£ m.qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶ 10`16
kÕÁe÷»´yê<ä nqT≈£L ìy˚~ø£ b˛≥T Hêsêj·TD 17
∫s¡+ªJs√µ m+.‹s¡T|ü‘·j·T´ 18
4. $X‚¢wüD
n_Ûeè~∆`bÕeT÷s¡T •eÁ|ükÕ<é 19`20
5. kÕVæ≤‘·´+
Ä<ÛäTìø£ ‘Ó+>±D .... dü+<äsꓤT <ëqø£ÿ ñ<äj·TuÛ≤qT 21`24
Á<√Vü≤+ ø£<∏ä s¡y˚Twt 25`26
ø£*düT+<ë+ s¡+&ç! ø£$‘· {Ï.mHé.kÕ«$T 27
6. <ä[‘·TT
Vü≤=*j·T<ëdüs¡TT mHé.Hêsêj·TD 28`30
7. j·÷~#˚düT≈£î+<ë+
eT÷>∑uÀsTTq Vü≤≈£îÿ dü«s¡+ dæTy˚s¡T Vü≤]Hê<∏é 31`32
2 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011

3. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 3
dü+bÕ<äø°j·T+
q&ÉTdüTÔqï‘Ó+>±D
q&Éø£ n+fÒ ø£<ä*ø£. ìX¯Ã˝≤ìï #˚~Û+∫q #·q+. ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#˚ Á|ü‹B #·q+˝À ñ+≥T+<äH˚~ Á|üø£è‹ ìj·TeT+.
q&Éø£H˚ eTìwæ m<äT>∑T<äqT ìs¡ísTTdüTÔ+~. qBq<ëqT, n&Ée⁄qT, ø=+&ÉqT <ëfÒ~ q&Éø£H˚. q&ç∫q ø±+, sê*q
ø£˙ïfi¯ófl, ø±]q HÓ‘·TÔs¡T #·]Á‘· dæ>∑q |üP∫q yÓ÷<äT>∑|üPT. q&ç∫... q&ç∫... ø={≤¢&ç... ø={≤¢&ç... ø±fi¯fl ø£T≈£î˝§∫Ãq
q&Éø£H˚ XÊ«dü>± d”«ø£]+∫q ‘Ó+>±D Á|ü|ü+#· #·]Á‘·ø=ø£ Ä<äs¡Ù+. ñ<ä´e÷ø=ø£ }|æ]. Çø£ÿ&É lø±+‘ê#ê] Ä‘·àã*<ëq+
#˚dæ ‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìï n–ï•K˝≤ e÷]Ñ˚, ≥T´˙wæj·÷ $<ë´]ú Ä‘·à ã*<ëq+ áõ|tºqT eT+&çdüTÔqï~. ìj·T+‘·qT
‘·]$Tø=&ÉT‘·Tqï~.
q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D˝À düVü‰j·T ìsêø£s¡D yÓTT<ä˝…’+~. $<˚oj·TT≈£î düVü‰j·÷ìï ìsêø£]+#·&É+ ÄHê&ÉT ˇø£ #ê]Á‘·ø£
nedüs¡+. ø±ì dü«<˚X¯+˝ÀH˚ á s¡÷bÕìï mqTïø√e*‡ sêe≥+ ns¡yÓ’ eT÷&˚fi¯fl kÕ«‘·+Á‘·´ uÛ≤s¡‘·+˝À n‹ô|<ä› $cÕ<ä+.
y˚T&ç|ü+&ÉT Á|üC≤kÕ«e÷´ìøÏ Ç~ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D.
sö{Ÿ #·≥º+, »*j·THé yê˝≤u≤>¥ ñ#·ø√‘·, |ü+C≤uŸ˝À ôd’ìø£ XÊdüq+ ˝≤+{Ï Á|üC≤ e´‹πsø£ #·{≤º <ë«sê, #·s¡´ eq
Á_{°wt Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ Á|ü»T rÁe e´‹πsø£‘·‘√ ñHêïs¡T. Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e´‹πsø£+>± e÷{≤¢&˚, sêùd, düuÛÑ ô|≥Tº≈£îH˚ neø±X¯+
˝Ò≈£î+&Ü #˚dæ+<˚ sö{Ÿ #·≥º+. H˚s¡+ yÓ÷|üã&çq e´øÏÔ ‘·q≈£î ‘êH˚ ìs¡|üsê~Ûqì ìs¡÷|æ+#·Tø√yê*. á <˚X¯ Á|ü»qT
nD∫y˚j·T{≤ìøÏ Ä+π>¢j·T Á|üuÛÑT‘·«+ ‘Ó∫Ãq n‹ <äTsêàs¡Z #·{≤º˝À sö{Ÿ #·≥º+ eTTK´yÓTÆq~. dü]>±Z mHé.&ç.@. πø+Á<ä+˝À
n~Ûø±s¡+˝À ñqï|ü &ÉT sö{Ÿ #·{≤ºìï b˛*q ªb˛{≤µ #·{≤ºìï ‘Ó∫à ‘·q Á|ü» MT<äH˚ Á|üjÓ÷–+∫+~.
sö{Ÿ #·{≤ºìøÏ, |ü+C≤uŸ˝À ôd’ìø£ XÊdüq+≈£î e´‹πsø£+>± neTè‘YdüsY |ü≥ºD+˝Àì »*j·THé yê˝≤u≤>¥ e<ä› y˚˝≤~ eT+~
Á|ü»T >∑T$T>∑÷&Üs¡T. düuÛÑ »s¡T|ü⁄≈£î+≥THêïs¡T. á düuÛÑô|’ m˝≤+{Ï eTT+<ädüTÔ ôV≤#·Ã]ø£T ˝Ò≈£î+&Ü »qs¡˝Ÿ &Éj·T´sY nH˚
ôd’ìø£ n~Ûø±] ø±TŒT »]bÕ&ÉT. á |òüT≥q˝À y˚˝≤~ eT+~ eTs¡DÏ+#ês¡T. eè<äT∆T, |æ¢T ÁbÕD≤qT s¡øÏå+#·Tø√e&ÜìøÏ
Ä bÕsYÿ˝À ñqï u≤$˝À <ä÷øÏ #·ìb˛j·÷s¡T. j·TTe≈£îT m‘ÓÌÔq >√&ÉqT <ä÷øÏ bÕ]b˛uÀ‘·T+fÒ ø±TŒ≈£î >∑T¬s’ #·ìb˛j·÷s¡T.
|ü+C≤ãT q&çu§&ÉT¶q s¡ø£Ô+ @s¡T˝…’ bÕ]+~. uÛ≤s¡‘· <˚X¯eT+‘ê n≥Tº&çøÏ+~. j·TTe‘·s¡+ ø£HÓïÁs¡#˚dæ+~.
ø£qTø£ sö{Ÿ #·≥º+, »*j·THé yê˝≤u≤>¥ <äTs¡+‘êìï ìs¡•dü÷Ô 1920 Ä>∑düTº ˇø£{Ïq Á_{°wt Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ düVü‰j·T
ìsêø£s¡D yÓTT<ä˝…’+~. dü]>±Z Ç<˚s√Eq ˝Àø˘e÷q´ u≤>∑+>±<Ûäs¡ ‹ø˘ ø£qTïeT÷XÊs¡T. n‘·ì dü+‘ê|ü~Hêìï, ñ<ä´eT
ÁbÕs¡+uÛ≤ìï ø£*|æ <˚X¯ Á|ü»+<äs¡T ªVü≤sêÔ˝Ÿµ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. á ñ<ä´eT+˝À uÛ≤>∑+>± Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊq÷, ø£fi≤XÊq÷,
Hê´j·TkÕúHêq÷, $<˚o eÁkÕÔq÷ ãVæ≤wüÿ]+#êì ìs¡ísTT+#ês¡T. Á|üuÛÑT‘·«+ Ç∫Ãq _s¡T<äTqT, >ös¡e |ü<äe⁄qT, Á|üuÛÑT‘·«
düØ«düT qT+&ç yÓ’<=>∑≥+ es¡≈£î ø=qkÕ–+~. |üqTïT #Ó*¢+#·≈£î+&Ü ñ+&É≥+. C≤rj·T bÕsƒ¡XÊqT, ø£fi≤XÊqT
q&ÉbÕì ìs¡ísTT+#ês¡T. 90 y˚ eT+~ $<ë´s¡TúT C≤rj·T $<ë´j·÷˝À #˚]b˛j·÷s¡T. á ø±+˝À 800 C≤rj·T
$<ë´j·÷T |ü⁄≥Tºø=#êÃsTT. Hê´j·Tyê<äTT #ê˝≤eT+~ ‘·eT eø±‘YqT e~*ô|{≤ºs¡T. Ç{≤¢ <˚X¯eT+‘ê M<ÛäT˝À¢øÏ e∫Ã
Á_{°wt Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e´‹πsø£+>± ñ<ä´$T+#ês¡T. $<˚o eÁkÕÔqT M<ÛäT˝À¢ ≈£î|üŒT>± b˛dæ ì|üŒ+{Ï+#ês¡T. $|ü¢ø±s¡TT ≈£L&Ü
á ñ<ä´e÷ìøÏ eT<䛑·Tì#êÃs¡T.
Á|üXÊ+‘·+>± »s¡T>∑T‘·Tqï á ñ<ä´eT+ô|’ ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ˝Àì >√s¡UŸ|üPsY õ˝≤¢˝Àì #ÍØ#Ísê˝À b˛©düTT Á|ü»ô|’ ˝≤؃#êØ®
#˚XÊs¡T. ø√b˛Á~≈£îÔ˝…’q Á|ü»T b˛©düTqT ùdºwüHé˝À ã+~Û+∫ ì|üŒ+{Ï+#ês¡T. ñ<ä´eT+ $T*f…+{Ÿ kÕúsTTøÏ yÓ[¢b˛sTT+~.
Á_{°wt Á|üuÛÑT‘·«+ eDÏøÏ+~. q÷ø£T #Ó˝≤¢j·Tì uÛ≤$+∫+~. dü]>±Z Çø£ÿ&˚ >±+BÛJ uÛÑ÷kÕ«eTT≈£î, ô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£î, Á_{°wt
yê]øÏ nqT≈£L+>± e´eVü≤]+#ê&Éì #·]Á‘·ø±s¡TT #ÓãT‘ês¡T. yÓTT‘·Ô+ düe÷»+˝À düeT÷ e÷s¡TŒT ‘Ó#˚à ñ<ä´eT+>± Ç~
s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+<äT‘·T+<äì uÛ≤$+∫ HÓÁVüA, |üfÒ˝Ÿ, düTuÛ≤wt uÀdt e´‹πsøÏ+∫q >±+BÛJ düVü‰j·T ìsêø£s¡D ñ<ä´e÷ìï 1922
|òæÁãe] 12q ì*|æy˚X≤&ÉT. Ç~ #·]Á‘·˝À ñ»«yÓTÆq düVü‰j·Tìsêø£s¡D ñ<ä´eT+.
92 @fi¯fl ‘·sê«‘· ‘Ó+>±D≈£î eùdÔ(17.2.2011) >∑‘· HêT>∑T s√ET>± ø√kÕÔ+Á<Ûä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ‘Ó+>±D ñ<√´>∑TT
düVü‰j·T ìsêø£s¡DqT yÓTT<äTô|{≤ºs¡T. ‘Ó+>±D yÓTT‘·Ô+ düÔ+_Û+∫+~. ô|Hé&ÍHé, #êø˘&ÍHé, ≥÷˝Ÿ&ÍHé,eTÚCŸ&ÍHé $»j·Te+‘·yÓTÆ+~.
s√&É¢˙ï ñ<ä´eT πø+Á<ëT>± e÷sêsTT. n+‘ê Á|üXÊ+‘·+>±H˚ ñ+~. me]ø° @ Çã“+B ˝Ò<äT. »j·TÁ|üø±XŸ Hêsêj·TD(˝Àø˘dü‘êÔ
myÓTà˝Ò´) M|ü⁄T |ü>∑≥+ $TqVü‰ n+‘ê düe´+>±H˚ ñ+~. á ìX¯Ùu≤∆ìï ÁuÒø˘ #˚dü÷Ô $<ë´s¡TúT #Û·˝À nôd+;¢øÏ(21.2.2011)
|æT|æ#êÃs¡T. eTTfi¯fl ø£+#ÓqT <ë{≤s¡T. u≤]πø&É¢qT ‘=–+#ês¡T. u≤wüŒyêj·TTe⁄qT ˝…ø£ÿ#˚j·T˝Ò<äT. b˛©düT‘√ Vü≤√sêVü≤√Ø>±
b˛sê&Üs¡T. ø£+ø£s¡sêfi¯fl≈£î ‘·TbÕøÏ ‘·÷{≤T ‘·T e+#êsTT. nôd+;¢ π>≥T¢ ã<ä›j·÷´sTT. ‘Ó+>±D $<ë´]ú y˚~ø£({Ï$$)
Ms√∫‘·+>± ˇø£ n&ÉT>∑T eTT+<äTπødæ ¬s’˝Ò« ùdºwüq¢qT ‘·>∑u…{Ϻ ø=‘·Ô b˛sê{≤ìøÏ ‘Ós¡˝Ò|æ+~. #ÍØ#Ísê |òüT≥qqT ‘·|æ+#ês¡T.
ø±ì q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D ìã&É˝Ò<äT. |üs¡T¬>‘·TÔ‘·Tqï~. j·TT<ë∆ìøÏ dæ<ä∆eTe⁄‘·Tqï~. Çø£ ‘Ó+>±D >±+BÛJ mes√ ‘Óyê*‡
ñqï~. T

4. 4 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
Á|ü|ü+#·yê´|üÔñ<ä´e÷T`‘Ó+>±D
`Ä≈£î uÛÑ÷eTj·T´
Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D sêÅwüº kÕ<Ûäq ø√dü+ düVü‰j·T ìsêø£s¡D,
XÊdüH√¢+|òüTq ø±s¡´Áø£e÷T }|ü+<äT ≈£îHêïsTT. ø£å˝≤~ eT+~
Á|ü»T s√&É¢ MT~ø=düTÔHêïs¡T. ñ<√´>∑TT ô|Hé&ÍHé #˚dæ+Á&ÉT.
ñbÕ<Ûë´j·TTT #êø˘ &ÍHé #˚dæ+Á&ÉT. ø±]à≈£îT ≥÷˝Ÿ&ÍHé
n+≥T+Á&ÉT. ø£+|üP´≥sY‡‘√ |üì#˚ùd ñ<√´>∑TT eTÚCŸ&ÍHé
nqïs¡T. 17.2.2011 qT+&ç ñ<ä´eT+ |ü⁄+E≈£î+~. nôd+;¢˝À
‘Ó+>±D e´‹πsø£ >∑es¡ïsY Á|üdü+>±ìï düuÛÑT´T n&ÉT¶≈£îqïs¡T.
düyÓTÆø£´yê<ä y˚T<Ûë$>± $T‹MT]q nVü≤+ø±s¡+‘√ $Ás¡M>∑T‘·Tqï
|üs¡eT ã÷´sêÁø£{Ÿ nsTTq »j·TÁ|üø±XŸ Hêsêj·TD≈£î <˚Vü≤X¯ó~∆
»]–+~. Á|üC≤kÕ«eT´+ K÷˙ nsTT+<ä˙, sêC≤´+>±ìøÏ s¡ø£åD
˝Ò≈£î+&Ü b˛‘√+<äì C….|æ. >∑>√ZT ô|&ÉT‘·THêï&ÉT. 55
dü+e‘·‡sêT>± ‘Ó+>±D Á|ü» ÄÁø£+<äq˝À Á|üC≤kÕ«eT´
Vü‰qq, sêC≤´+>∑ Kqq+ C…|æøÏ ø£q|ü&É˝Ò<äT. düyÓTÆø±´+Á<Ûä
MT&çj·÷ ô|&Éu§ã“T ô|{Ϻq≥T¢ #·÷sTTdüTÔqï~. bÕs¡¢yÓT+≥T˝À
‘Ó+>±D _T¢ ô|{≤ºì 4 ø√≥¢ eT+~ ‘Ó+>±D Á|ü»T
&çe÷+&é #˚düTÔ+Á&ÉT. nôd+;¢˝À rsêàD+ ô|&ç‘˚ düVü‰j·T
ìsêø£s¡D >∑T]+∫ |ü⁄qsê˝À∫kÕÔeTì ñ<√´>∑ dü+|òüT Hêj·T≈£îT
#Ó|æŒHê n~ πø+Á<ä+ u≤<Ûä´‘·+≥÷ eTTK´eT+Á‹, d”Œø£sYT
‘·|æŒ+#·T≈£îHêïs¡T. $<ë´s¡Tú #Û·˝À nôd+;¢, Hê´j·Tyê<äT #Û·˝À
sêCŸuÛÑeHé |æT|ü⁄ $»j·Te+‘·eTsTT+~. es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢
sêsTTì>∑÷&Ó+˝À s¡#·Ãã+&ÉqT n&ÉT¶≈£îHêïs¡T. Á|ü»T
dü«#·Ã¤+<ä+>±, mø£ÿ&çø£ø£ÿ&É Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´ø£˝≤bÕqT düÔ+_Û+|ü
#˚düTÔHêïs¡T. ‘Ó+>±D e#˚Ã<ëø± ñ<ä´eT+ rÁe‘·s¡+ #˚j·T&ÜìøÏ
ìs¡ísTT+#·T≈£îHêïs¡T. ‘Ó+>±D e⁄<ä´eTø±s¡T≈£î, Á|ü»≈£î H˚{Ï
Á|ü|ü+#· yê´|üÔ dü+|òüT≥qT dü÷Œ¤]ÔìdüTÔHêïsTT. eT<Ûä´ ÁbÕ#·´+˝À
17 <˚XÊ˝À¢ ø£å dü+K´˝À Á|ü»T ≈£L&É˝À¢øÏ #˚] bÕ≈£îqT
‘·s¡TeTT‘·THêïs¡T. ‘Ó+>±DqT Ç+ø± C≤|ü´+ #˚ùdÔ ≥T´˙wæj·÷,
áõ|ü⁄º <˚XÊ n<Ûä´≈£åî≈£î |ü{Ϻq >∑‘˚ Çø£ÿ&ç bÕ≈£î≈£î |ü≥ºø£
‘·|üŒ<äT. ‘Ó+>±D ñ<ä´eT+ 43 dü+e‘·‡sêT>± kÕ>∑T‘·T+~.
44 dü+e‘·‡sêT>± kÕ>∑T‘·Tqï eT<Ûä´ ÁbÕ#·´ dü+|òüT≥qT Á|ü|ü+#·
yê´|üÔ+>±q÷, Á|ü‘˚´øÏ+∫ ‘Ó+>±Dô|’ ≈£L&Ü Á|üuÛ≤e+
#·÷|æHêsTT. #·÷|ü⁄‘·THêïsTT. Á|üC≤ ñ<ä´eT yÓT¢eT nT>±,
¬øs¡{≤T>± <ä÷düT≈£î edüTÔHêïsTT. Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± eTs√
sö+&é(es¡Tdü) Á|üC≤ yÓT¢eT ‘·˝…‘·TÔ‘·THêïsTT. kÕÁe÷»´
yê<ëìøÏ, Ä~Û|ü‘·´ yê<ëìøÏ, ìs¡+≈£îX¯ bÕq≈£î, ô|≥Tºã&çøÏ,
uÛÑ÷kÕ«e÷´ìøÏ, düø£ yê<ë nDÏ∫y˚‘·≈£î e´‹πsø£+>± H˚&ÉT
Á|üC≤ ñ<ä´eT yÓT¢e˝Ò Á|ü<Ûëq <Û√s¡DÏ>± |ü]D$TdüTÔHêïsTT.
>∑‘· HÓs√E≈£î ô|’>± ns¡ãT“ <˚XÊìï{≤ Á|üC≤ e⁄<ä´e÷T
rÁeeTsTTHêsTT. sê#·]ø±T, Á|üuÛÑT‘ê«T ≈£î|üŒ≈£L*b˛‘·THêïsTT.
ìj·T+‘·T sê*b˛‘·THêïs¡T. sêET, <˚XÊ~ÛH˚‘·T ‘·eT≈£î ‘êy˚T
Vü≤&Ü$&ç>± dü+düÿs¡DT Á|ü‹bÕ~+∫, Á|üuÛÑT‘ê«qT e÷]Ãy˚dæ
‘·eT >∑<Ó›qT ø±bÕ&ÉT≈£îH˚ e´s¡ú Á|üj·T‘·ï+ #˚düTÔHêïs¡T. á
|ü]D≤e÷≈£î nyÓT]ø± kÕÁe÷»´yê<ä+ u…+uÒ˝…‹Ô
b˛‘·Tqï~.sêqTqï Á|üuÛÑT‘ê«T ‘·eT≈£î nqT≈£L+>± e⁄+{≤jÓ÷
˝Ò<√qH˚ u…+>∑ ªªˇu≤e÷µµ≈£î |ü≥Tº≈£î+~. eT<Ûä´ ÁbÕ#·´
‹s¡T>∑Tu≤≥T Á|üuÛ≤e+ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ñ+≥T+~. Ç|üŒ{Ïπø
n‘·´~Ûø£ <˚XÊ˝À¢ bÕ]ÁXÊ$Tø±_Ûeè~∆øÏ, Ä]úø£ e´edüú |ü{Ïwü˜‘·≈£î
#·eTTs¡T ì«˝Ò Á|ü<Ûëq+, ø±ã{Ϻ á |ü]D≤e÷T m≥T<ë]
rkÕÔjÓ÷qì kÕÁe÷»´yê<ä <˚XÊT }|æ] _>∑|ü{Ϻ #·÷düTÔHêïsTT.
>∑‘· nqTuÛÑyêT <äèwæº˝À ô|≥Tº≈£î+fÒ á uÛÑj·÷T düùV≤‘·Tø£y˚T.
1967 ns¡ãT“`ÇÁC≤sTT˝Ÿ eT<Ûä´ j·TT<ä∆+ »]–+~. 6
s√E˝À¢ ÇÁC≤sTT˝Ÿ≈£î áõ|ü⁄º`ns¡ãT“ Á|ü|ü+#·+ ˝§+–b˛sTT+~.
nyÓT]ø± Äj·TT<Ûä <äqTï‘√ ÇÁC≤sTT˝Ÿ j·TT<ä∆+ ¬>*∫q|üŒ{Ïø°
ns¡ãT“ eT<Ûä´ ◊ø£´‘· ø±s¡D+>± nq‹ø±+˝ÀH˚ #·eTTs¡T<Ûäs¡T
ô|+#·&É+ ø±s¡D+>± kÕÁe÷»´yê<ä <˚XÊqT dü+øå√uÛÑ+˝ÀøÏ
HÓ{≤ºsTT. Bì Á|üuÛ≤e+‘√ 1973 Hê{ÏøÏ ô|≥Tºã&ç<ëØ,
kÕÁe÷»´yê<ä <˚XÊ Ä]úø£ e´edüúT XÊX¯«‘· dü+øå√uÛÑ+˝ÀøÏ
≈£Ls¡Tø£b˛j·÷sTT. áHê{ÏøÏ ≈£L&Ü n$ Ä dü+øå√uÛÑ+ qT+&ç
‘˚s¡Tø√˝Òì dæú‹˝À ñHêïsTT. Ä $<Ûä+>± Á|ü|ü+#· Ä]úø£ e´edüúqT
rÁe dü+øå√uÛÑ+˝ÀøÏ HÓ{Ϻq |ü]D≤e÷T 1967`73 eT<Ûä´
»]>±sTT. n+fÒ 1967˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq nH˚ø£ |ü]D≤e÷
ø±s¡D+>± nìï <˚XÊT e÷+<ä´+˝ÀøÏ HÓ≥ºã&ܶsTT. ‘·<ë«sê
nH˚ø£ <˚XÊ˝À¢ e⁄<ä´e÷T |ü⁄+Eø=ì rÁeeTj·÷´sTT.
1967˝À eTs√yÓ’|ü⁄ k˛$j·T{Ÿ j·T÷ìj·THé #Óø√k˛¢y˚øÏj·÷ô|’
<ë&çøÏ ~–+~. #Óø˘ Á|ü»T eTTK´+>± $<ë´s¡TúT, sê»<Ûëì
ªªÁô|>¥µµqT πø+Á<ä+>± #˚düTø=ì k˛$j·T≥T≈£î e´‹πsø£+>±
kÕ«‘·+Á‘·´+ ø√dü+ ìq~+#ês¡T. Áô|>¥ÁdæŒ+>¥>± Ç~ Á|üdæ~∆
#Ó+~+~. 1968˝À düs¡«yê´|üÔ dü+øå√uÛÑ+ ø±s¡D+>± ñ<√´>±T
ø√˝ÀŒsTTq Áô|ò+∫ ø±]àø£ esêZìøÏ eT<䛑·T>± $<ë´s¡TúT
j·T÷ìe]‡{°qT ã+<é #˚dæ s√&É¢ MT~ø=∫à Á|ü<äs¡ÙqT
»]bÕs¡T. á yÓT¢e˝À Hê{Ï Áô|ò+∫ n<Ûä´≈£åî&ÉT #ê¬s¢dt &û>±˝Ÿ
ø=≥Tº≈£îb˛j·÷&ÉT. Ç+&√#Ó’Hê n+‘·{≤ nyÓT]ø± kÕÁe÷»´
yê<äT≈£î, <ëì ‘=‘·TÔ˝…’q ø°Tu§eTà Á|üuÛÑT‘ê«≈£î e´‹πsø£+>±
$j·T‘êï+, ø±+u§&çj·÷, ˝≤y√dt˝À yÓT¢yÓ‹Ôq ñ<ä´e÷T
¬>dtº m&ç{À]j·T˝Ÿ

5. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 5
T
kÕÁe÷»´yê<äTqT ãV”≤q |üsêÃsTT. #˚>∑Ty˚sê dü÷Œ¤]Ô‘√ <äøÏåD
nyÓT]ø±, ÄÁ|òæø±˝À j·÷+ø°≈£î e´‹πsø£+>± ‘·˝…‹Ôq $<ë´]ú,
j·TTe‘· ñ<ä´eT ¬øs¡{≤ H˚|ü<∏ä´+˝ÀH˚ 1968 ‘Ó+>±D $<ë´]ú
ñ<ä´e÷qT n+#·Hê y˚j·÷*‡ ñ+≥T+~. á ñ<ä´e÷
|üsêø±wüº>± #Ó’Hê˝À }|ü+<äT≈£îqï eTVü≤‘·Ôs¡ kÕ+düÿè‹ø£ $|ü¢e+
Á|ü|ü+#· yê´|üÔ+>± ñ<ä´e÷ô|’ Á|üuÛ≤yêìï y˚dæ+~. n˝≤+{Ï
$|ü¢e eTVü‰ Á|üC≤ yÓT¢e dü+<äs¡“¤+>± eTq <˚X¯+˝À ≈£L&É
#√≥T #˚düT≈£îqï sê»ø°j·÷]úø£ |ü]D≤e÷T ≈£L&Ü ÄHê&ÉT
‘Ó+>±D $<ë´]ú, j·TTe‘·s¡+ ‘·TbÕ≈£î≈£î m<äTs¡Tìã&ç
b˛sê&˚˝≤ #˚XÊsTT. 1947˝À n~Ûø±s¡ e÷]Œ&ç nq+‘·s¡+ 20
dü+e‘·‡sê bÕs¡¢yÓT+≥Ø Á|üC≤kÕ«eT´+, nyÓT]ø± nqT≈£L
Ä]úø£ $<ÛëHê yÓT>∑T˝À <˚X¯+˝À n|ü T ô|]–b˛sTT, n_Ûeè~∆
eT+<ä–+∫, ìs¡T<√´>∑+ Á|üuÛÑ* sê»ø°j·T kÕe÷õø£ $eø£å
ø±s¡D+>± j·TTe‘· <˚X¯yê´|üÔ+>± ˝≤yê˝≤ eT+&ÉT‘·Tqï ø±+
n~. –]»qTT uÛÑ÷$Tô|’ ‘·eT Vü≤≈£îÿ¬ø’ CÀ‘˚<ës¡¢≈£î e´‹πsø£+>±
qø£‡“Ø b˛sê≥ yÓT¢e ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq ø±eT~. 1956˝À
$XÊ˝≤+Á<Ûä @s¡Œ&ç 1968 Hê{ÏøÏ $<ä´, ñ<√´>∑ Hê´j·T bÕø£
s¡+>±˝À¢ rÁe $eø£å #√≥T#˚düT≈£îqï ø±s¡D+>± ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·
ñ<√´>∑TT, ñbÕ<Ûë´j·TTT, y˚T<Ûëe⁄T $<ë´s¡TúT ‘·eT≈£î
ø£*Œ+∫q sêC≤´+>∑ |ü]s¡ø£åDT neTTø±eì ‘ÓT‡ø=ì ñ
<ä´e÷≈£î düeTø£{≤ºs¡T. Ä $<Ûä+>± 1968˝À n+≥T≈£îqï Á|ü‘˚´ø£
‘Ó+>±D sêÅwüº kÕ<Ûäq ñ<ä´eT+ 1969˝À s¡ø£Ôdæø£ÔeTsTT+~.
e+<ä˝≤~ eT+~ì Hê{Ï ÁãVü‰àq+<ä¬s&ç¶ Á|üuÛÑT‘·«+ ø±*Ãy˚dæ+~.
Ä+Á<ÛäT edü bÕq Á_{°wt edü bÕqqT $T+∫ b˛sTT+~.
dæÄsY|æ ã>±T ‘Ó+>±D≤ eT÷eT÷≈£î yÓ÷Vü≤]+#êsTT.
Äs¡Tdü÷Á‘ê |ü<∏äø£+‘√ ‘Ó+>±D e⁄<ä´e÷ìøÏ $Á<√Vü≤+
‘·ô|{Ϻ Hêj·T≈£îqT ø=ì y˚j·T&É+ »]–+~. 1972˝À ‘·˝…‹Ôq
Á|ü‘˚´ø±+Á<Ûä ñ<ä´e÷ìï ≈£L&Ü ìs¡+≈£îX¯ Ç+~sê>±+~Û
H˚‘·è‘·«+˝Àì ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘·«+ nDÏ∫y˚dæ+~. ‘·q πø+ÁBø£è‘·
bÕq ø√dü+ ø£˙dü Á|üC≤kÕ«$Tø£ ø√¬sÿ‘√ kÕ–q ‘Ó+>±D,
Ä+Á<Ûä Á|ü‘˚´ø£ sêÅc˛º<ä´e÷qT rÁe+>± nDÏ∫y˚dæ+~. Ä
$<Ûä+>± ‘ê‘êÿ*ø£+>± yÓqø£&ÉT>∑T y˚dæq Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D sêÅwüº
kÕ<Ûäq ñ<ä´eT+ nH˚ø£ eTT|ü⁄T ‹s¡T>∑T‘·÷ H˚&ÉT ˇø£
ìs¡íj·÷‘·àø£ <äX¯≈£î #˚]+~. 1996˝À <˚yÓ>ö&É ñ‘·ÔsêK+&é sêÅwüº+
@sêŒ≥T #˚kÕÔeTì Á|üø£{Ï+#·&É+‘√ Á|ü‘˚´ sêÁcÕº &çe÷+&é
eTs√kÕ] ‘Ós¡MT~≈£î e∫Ã+~.
1996 qT+&ç ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq eT*<äX¯ Á|ü‘˚´ø£ sêÅwüº ñ
<ä´eT+ ≈£L&Ü ÁbÕs¡+uÛÑ+˝ÀH˚ nDÏ∫y˚‘·≈£î >∑Ts¡sTTHê
ì<=≈£îÿ≈£î+~. 2000 dü+e‘·‡s¡+˝À eT÷&ÉT ø=‘·Ô sêÁcÕºqT
@s¡Œs¡Ã&É+‘√ HÓ’‹ø£ ã+ dü+‘·]+#·T≈£î+~. ‘Ó+>±D $<ë´s¡Tú
&çe÷+&ÉT¢ n‘·´+‘· Hê´j·TyÓTÆqy˚ ø±ø£ Bs¡Èø±+>± kÕ>∑T‘·Tqï
ñ<ä´e÷T ≈£L&Ü. 2004˝À ø±+Á¬>dt, ‘ÓsêdüT bı‘·TÔ
ô|≥Tº≈£îqï|ü &ÉT ‘Ó+>±D ÇdüÔeTì yê>±›q+ #˚dæ+Á&ÉT. <ë+‘√
Á|ü»˝À¢ eT]+‘· $XÊ«dü+ ô|]–+~. nsTT‘˚ ø±+Á¬>dt, ‘ÓsêdüT
á &çe÷+&éqT ô|+&ç+>¥˝À ô|fÒº Á|üj·T‘·ï+ #˚dæq|ü &ÉT ªNÛµ
ø={Ϻq Á|ü»T Á|ü‘ê´e÷ïj·T ñ<ä´eT dü+düúT ‘Ó+>±D kÕ<Ûäq≈£î
b˛sê≥y˚T X¯s¡D´eTì ìs¡íj·÷ìøÏ e∫ÃHêsTT. 2009 ∫e]
qT+&ç ñ<Ûäè‘·+>± kÕ–q e⁄<ä´eT+ &çôd+ãsY 7q nìï bÕغT
‘Ó+>±D≈£î nqT≈£L+>± e÷{≤¢&˚ |ü]dæú‹ e∫Ã+~. <ë+‘√
4 ø√≥¢ ‘Ó+>±D Á|ü»˝À ÄX¯T ∫>∑T]+#êsTT. ‘·eT dü«j·T+
bÕq &çe÷+&ÉT HÓs¡y˚s¡qTqï~ nqTπø+‘·˝ÀH˚ d”e÷+Á<Ûä
Hêj·T≈£îT ≈£îÁ≥T #˚dæ πø+Á<ä+ô|’ ˇ‹Ô&ç‘Ó∫à &çôd+ãsY 9
Á|üø£≥qqT e÷]Ã, düeTÁ>∑ dü+Á|ü~+|ü⁄ ‘·sê«‘· ìs¡íj·T+
rdüT≈£î+{≤eTì <ë≥y˚dæ+~. ∫e]øÏ ø£+{Ï ‘·T&ÉT|ü⁄>± lø£èwüí
ø£$T{° @sêŒ≥sTT+~. n~ dü+Á|ü~+|ü⁄ ø£$T{°j˚T>±ì <ëìøÏ
#·≥ºã<ä∆‘· ˝Ò<äì Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ôV’≤ø√s¡Tº˝À dü«j·T+>± <˚X¯ n{≤Øï
»qs¡˝Ÿ sêdæ∫Ãq ‘·sê«‘· πø+Á<ä+ jÓTTø£ÿ ã÷≥ø£+ ã≥ºãj·T˝…’+~.
BìøÏ j·TT|æm`2 Á|üuÛÑT‘·«+ HÓ’‹ø£ u≤<Ûä´‘· eVæ≤+#ê*‡ e⁄+~.
n+<äTπø H˚&ÉT ‘Ó+>±D Á|ü»T, bÕغT, C…mdæT,
dü+|òü÷T, Á|òü+{ŸT n˙ï ø£*dæø£≥Tº>± ñ<ä´eT u≤≥ |ü{ϺHêsTT.
dü‘ê´Á>∑Vü‰T, düVü‰j·T ìsêø£s¡DT, XÊdüH√¢+|òüTqT, ã+<éT,
sêkÕÔs√ø√T, ¬s’Ts√ø√T #˚|ü{≤ºì ìs¡ísTT+∫qsTT. nôd+;¢
≈£L&Ü ñ<ä´eT y˚~ø£>± e÷]+~. bÕs¡¢yÓT+≥T˝À ≈£L&Ü
˝§*¢#˚j·T&ÜìøÏ {ÏÄsYmdt, _C…|æ, {Ï&ç|æT dæ<ä∆eTe⁄‘·TqïsTT.
Á|üC≤ ñ<ä´eT yÓT¢e düèwæº+#·ã&É&É+ <ë«sêH˚ Á|ü»T $»j·T+
yÓ’|ü⁄ |üj·Tì+#·>∑s¡T. H˚{Ï Á|ü|ü+#· yê´|üÔ dü+|òüT≥qT eTs√
Á|ü|ü+#· yê´|üÔ ñ<ä´eT ¬øs¡{≤T>± e÷s¡&ÜìøÏ neø±XÊT
yÓTs¡T>∑e⁄‘·THêïsTT.
H˚&ÉT ‘Ó+>±D yê´|üÔ+>± ñ<äè‘·eTe⁄‘·Tqï Á|üC≤
e⁄<ä´e÷qT $»j·T+ yÓ’|ü⁄ q&ç|æ+#ê*‡ ñ+~. $<ë´s¡TúT,
ø±]à≈£îT, ˝≤j·Ts¡T¢, y˚T<Ûëe⁄T, ñ<√´>∑TT, ‘·~‘·s¡ ôdø£åqT¢
ô|<ä› dü+K´˝À M<ÛäT˝À¢ø=düTÔHêïs¡T. á X¯øÏÔq+‘·{Ï˙ dü+|òüT{Ï‘·+
#˚dæ ‘Ó+>±D sêÅwüº kÕ<Ûäq yÓ’|ü⁄ q&ç|æ+#·&É+‘√ bÕ≥T πs|ü⁄
@sêŒ≥T ø±uÀj˚T ‘Ó+>±DqT Á|üC≤kÕ«$Tø°ø£s¡D #Ó+~+#·&É+,
‘·<ë«sê <˚X¯yê´|üÔ Á|üC≤kÕ«$Tø£ ñ<ä´e÷≈£î n+&É<ä+&ÉT
n+~+#ê*‡ ñ+≥T+~. n˝≤π> kÕÁe÷»´yê<ëìøÏ e´‹πsø£+>±
»]π> b˛sê{≤˝À¢ #·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§Z+≥÷ eqs¡T |ü]s¡ø£åD,
kÕ«e+uÛÑq ø√dü+ »]π> ñ<ä´e÷˝À¢ bÕT |ü+#·Tø=H˚ #Ó’‘·Hê´ìï
ô|+bı+~+#·Tø√e&É+ eTq ø£s¡Ôe´+>± ñ+&Ü*. H˚{Ï Á|ü<Ûëq
<Û√s¡DTsTTq ñ<ä´eT yÓT¢eT düèwæº+∫, Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D‘√
bÕ≥T Á|üC≤kÕ«$Tø£ $TeT ô|+bı+~+#˚ ~X¯>± yÓTTø£ÿy√ì
ø£èwæ düŒ&É+ eTq u≤<Ûä´‘·>± >∑T]Ô+#ê*.

6. 6 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
◊<√bÕsTT+{ŸndüTdü+>∑‹
`˝À¬ø sêCŸ|üeHé
lø£èwüí ø£$T{° ‘Ó+>±D Á|ü»qT ìsêX¯≈£î >∑T]#˚düTÔ+<äH˚~
]b˛s¡Tº Çe«&Üìø£+fÒ eTT+<äT qT+#˚ n+<äs¡÷ }Væ≤+#ês¡T.
nqT≈£îqï≥T¢>±H˚ Á|ü» Äø±+ø£åqT, eTH√uÛ≤yêqT @
e÷Á‘·+ >∑T]Ô+#·≈£î+&ÜH˚, ns¡ej˚T´fi¯fl nHê´j·÷qT,
$eø£åqT |ü{Ϻ+#·Tø√≈£î+&ÜH˚ ‘·|ü ‘·&Éø£>±, ‘Ó+>±D≈£î
|üP]Ô e´‹πsø£+>± ]b˛s¡Tº düeT]Œ+∫ #˚‘·TT <äTT|ü⁄≈£î+~.
nìï ÁbÕ+‘êyê]ì dü+‘·è|æÔ |üs¡TkÕÔeTì #Ó|æŒ d”e÷+Á<Ûä
ô|≥Tºã&ç<ës¡TqT dü+‘·è|æÔ |ü]∫+~. |”ø£<ëø± ‘ê– sêÁ‹
|ü&ÉT≈£îqï ‘·s¡Tyê‘· ‘·q≈£î e∫Ãq ns¡ú+ |üs¡ú+ ˝Òì ø£qT
Á>∑+<∏ädüÔ+ #˚dæq ‘ê>∑TuÀ‘·T˝≤>± ]b˛s¡TºqT ‘·j·÷s¡T#˚dæ+~.
mes¡÷ n&É>∑ì Á|ü‘ê´e÷ïj·÷qT #·÷|æ+∫ ˝Òì ∫#·TÃT
ô|{Ϻ, n+<äs¡÷ ø√]q<ëìøÏ yÓTT+&ç#ÓsTT´ #·÷|æ+∫ yÓTT‘·Ô+>±
lø£èwüí ø£$T{° ‘Ó+>±D $wüj·T+˝À qe⁄«bÕ˝…’+<äì
#Ó|üŒø£‘·|üŒ<äT.
yÓTT‘·Ô+ ‘=$Tà~ n<Ûë´j·÷Tqï lø£èwüí ø£$T{° ]b˛s¡Tº˝À
yÓTT<ä{Ï @&ÉT n<Ûë´j·÷T >∑‘· #·]Á‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q
n+XÊ˝Ò. n+<äT˝À nH˚ø£ n+XÊT #ê˝≤ ndü+ã<ä∆+>±,
eÁø°ø£]+#·ã&ç ñHêïsTT. Çø£ mì$T<äe n<Ûë´j·T+ nH˚~
ndüT ˝ÒH˚˝Ò<äT. XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q n<Ûë´j·T+
ø£qTø£ <ëìï ôVA+eT+Á‹øÏ d”˝Ÿ¶ø£esY˝À n+~kÕÔeTì #Óù|Œ
HêT>∑T ˝…’qT¢ ‘·|üŒ Ä n<Ûë´j·T+˝À eTπsMT ˝Ò<äT. Á|ü»
Jeqàs¡D düeTdü´ nsTTq ˇø£ n+X¯+ MT<ä ãVæ≤s¡+>∑
ø£$T{°(Open Committee) y˚dæq|ü &ÉT n+<äT˝Àì ˇø£
n+XÊìï s¡Vü≤dü´+>± ñ+#·T‘êqì Á|üø£{Ï+#·&É+˝À ùV≤‘·Tã<ä∆‘·
m+‘· ñ+<äH˚ $wüj·÷ìï |üø£ÿqu…&ç‘˚, $T–*q ∫e]<Ó’q
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+˝À ø£$T{° sêÁcÕºìï düyÓTÆø£´+>± ñ+#ê˝≤?
$&É>={≤º˝≤? nH˚ n+X¯+ô|’ ‘·q≈£î ‘√∫q dü÷#·q*∫Ã+~.
Äs¡T dü÷#·q*∫Ãq ø£$T{°, n+<äT˝À eT÷&ç+{Ïì ‘êH˚
ø={Ϻy˚dü÷Ô, HêZe dü÷#·qqT ø£wüºkÕ<Ûä´yÓTÆq~>± ù|s=ÿ+~.
neTTø±ì dü÷#·qT nqT≈£îqï|ü &ÉT yê{ÏHÓ+<äT≈£î
Á|ükÕÔ$+∫q≥T¢? |üs√ø£å+>± πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ Ä dü÷#·qqT
|ü]o*+#·eTì #Óù|Œ+<äTø±? ˝Òø£ Äj·÷ dü÷#·q˝À ù|s=ÿqï
$$<Ûä ÁbÕ+‘ê yê] eT<Ûä´ >=&ÉeT düèwæº+#˚+<äTø±? e+{Ï
nH˚ø±H˚ø£ dü+<˚Vü‰qT ≈£L&Ü |üø£ÿqô|&É<ë+. πøe+
‘=$Tà<äe n<Ûë´j·T+˝Àì Äs¡T dü÷#·qπø |ü]$T‘·yÓTÆ,
n+<äT˝Àq÷ ¬ødæÄsY düVü‰ nH˚ø£ sê»ø°j·T|üøå±T, y˚T<∏ëe⁄T
dü¬s’q Á|ü‘ê´e÷ïj·T+>± uÛ≤$düTÔqï nsTT<√ bÕsTT+{Ÿπø
|ü]$T‘·yÓTÆ ‘Ó+>±D≈£î nsTT<√ bÕsTT+{Ÿ dü¬s’q
|ü]cÕÿs¡y˚THê? nH˚ ~X¯>± Ä˝À∫<ë›+.
ø£$T{° Ç∫Ãq Äs¡T dü÷#·q˝À j·T<∏ë‘·<∏ä dæú‹ì
ø=qkÕ–+#˚ ¬s+&ÉT bÕsTT+{ŸT, ôV’≤<äsêu≤<éqT πø+Á<ä bÕ*‘·
ÁbÕ+‘·+>± #˚ùd ¬s+&ÉT bÕsTT+{ŸT, ‘Ó+>±DqT
sêj·Td”eT‘√ ø£*ù| eT÷&√ bÕsTT+{Ÿ ø£*|æ yÓTT‘·Ô+ ◊<äT
bÕsTT+{ŸT ‘Ó+>±D≈£î |üP]Ô e´‹πsø£y˚T ø£qTø£ ‘Ó+>±D
Á|ü»T Ä ◊<äT dü÷#·qqT |üP]Ô>± e´‹πsøÏkÕÔs¡T. n+<äT˝À
m˝≤+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Çø£ ndüT #·s¡Ã+‘ê ◊<√ bÕsTT+{Ÿ
>∑T]+#˚. $T>∑‘ê ◊<äT bÕsTT+{Ÿ˝À ‘Ó+>±D≈£î |üP]Ô
e´‹πsø£yÓTÆq n+XÊTqï+<äT e¢H˚ yê{Ïì e´‹πsøÏdüTÔqï
sê»ø°j·T|üøå±T, y˚T<∏ëe⁄T ◊<äe bÕsTT+{ŸqT e÷Á‘·+
düeT]údüTÔHêïs¡+fÒ n+<äT˝À @<Ó’Hê kÕqT≈£L n+X¯yÓ÷, Á|ü‘˚´ø£
‘Ó+>±D≈£î <√Vü≤<ä+ #˚ùd Á|üø£≥q ø√dü+ n+‘·Ø¢q+>±HÓ’Hê
yê]øÏ ø£ì|æ+∫ ñ+&Ü*. n<˚ ì»yÓTÆ‘˚ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ◊<äe
bÕsTT+{Ÿ neTT¬ø’ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ ˇ‹Ô&ç ‘˚edæ+<˚.
nsTT‘˚ n˝≤+{Ï kÕqT≈£L <Û√s¡DÏ @<Ó’Hê ◊<√ bÕsTT+{Ÿ˝À
ø£ì|ædüTÔ+<ë? nH˚<˚ ndüT Á|üX¯ï. ªª‘Ó+>±D, d”e÷+Á<Ûä>±
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸqT $&É>={Ϻ ‘Ó+>±D≈£î ôV’≤<äsêu≤<éqT,
d”e÷+Á<Ûä≈£î ø=‘·Ô sê»<Ûëìì @sêŒ≥T#˚j·÷*µµ nì ôV≤&é˝…’Hé˝À
#·÷|æ+∫q ◊<√ bÕsTT+{Ÿ ˝À‘·T˝À¢ n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫q
ÁbÕ‹|ü~ø£T, ìsêàD≤‘·àø£ dü÷#·qT, $&É>=≥º&Üìï düeT]ú+#˚
n+XÊT, ø£*π> Á|üjÓ÷»HêT @yÓTÆHê #·÷|æ+#·ã&ܶj·÷?
nì $X‚¢wæ+∫, ì»+>± n˝≤+{Ï n+XÊT ◊<√ bÕsTT+{Ÿ˝À
ñ+fÒ neTT #˚j·TeTq&É+˝À m˝≤+{Ï ‘·|ü ˝Ò<äT >±˙ πøe+
ôV≤&é˝…’Héπø |ü]$T‘·yÓTÆ ◊<√ bÕsTT+{ŸqT neTT #˚j·TeTq&É+
e÷Á‘·+ Ä‘·àVü≤‘ê´ dü<äèX¯´y˚T ne⁄‘·T+~. n+<äTπø ndüT
◊<√ bÕsTT+{Ÿ˝À @eTT+<√ yÓTT<ä≥ ns¡ú+ #˚düTø√yê*.
á s√Eq #ê˝≤eT+~ ‘Ó+>±D≈£î nqT≈£L+>±
uÛ≤$düTÔqï ◊<√ bÕsTT+{Ÿ ø£$T{° ]b˛s¡Tº˝À eTs¡ ◊<äT
ù|sêT>± $uÛÑõ+|üã&ç+~. yÓTT<ä{Ïù|sê(m)˝À ñb˛<ëÈ‘·
n+X¯yÓTÆq ‘Ó+>±DqT m+<äT≈£î $&É>={≤º*? nH˚ Á|üX¯ï˝À
>∑ Hê´j·÷Hê´j·÷ Á|ükÕÔeq ˝ÒH˚˝Ò<äT. d”e÷+Á<Ûä≈£î
@s¡Œs¡#·edæq ø=‘·Ô sê»<ÛëìøÏ nedüs¡eTj˚T´ ô|≥Tºã&ÉT
>∑T]+#˚ yÓTT<ä{Ï ù|sê˝À ø£$T{° #ê˝≤ u≤<Ûä|ü&çb˛sTT+~.
ø=‘·Ô>± sê»<Ûëì @sêŒf…Æ‘˚ n+<äT≈£î ì<ÛäTT nedüs¡eTì,
yê{Ïì πø+Á<ä sêÅwüº Á|üuÛÑT‘ê«T ø=+‘· ø£wüºyÓTÆHê düπs düeT≈£Ls¡TÃ
≈£î+{≤j·TH˚ $wüj·T+ me]¬ø’Hê ‘Ó*dæ+<˚. yê{Ïì Á|ü‘˚´ø£+>±
á ù|sê˝À #·÷|æ+∫, $&çb˛j·÷ø£ ‘Ó+>±D≈£î m˝≤+{Ï
Ä]úø£ Çã“+<äTT m<äTs¡e⁄‘êjÓ÷ e÷Á‘·+ #·÷|æ+#·˝Òø£
b˛sTT+<ä+fÒ ø£$T{° me] |üø£å+>± ñ+<√ ns¡úeTe⁄‘·T+~.
Çø£ ù|sê(m) ∫es¡˝À ‘Ó+>±Dô|’ n_ÛÁbÕj·÷qT $$<Ûä
ÁbÕ+‘ê yê]>± ‘Ó*j·TCÒdæ+~. Ç~ ‘Ó+>±D ñ<ä´eT+
q&ÉTdüTÔqï ø±+

7. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 7
>∑T]+∫ #·÷#êj·T>± ‘Ó*dæq @ ˇø£ÿ¬s’Hê |ü>∑ã&ç
qe⁄«≈£îH˚≥+‘·>± Vü‰kÕ´düŒ<äyÓTÆ+~. ‘Ó+>±D n+‘·{≤ sêÅwüº
@sêŒ≥Tô|’ ˇπø n_ÛÁbÕj·T+‘√ ˝Òs¡ì #Ó|üPÔ, KeTà+˝À |ü•ÃeT
ÁbÕ+‘·+, Ä~˝≤u≤<é˝À <äøÏåD ÁbÕ+‘·+, yÓT<äø˘˝À πøe+
dæ~∆ù|≥, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY, q˝§Z+&É˝Àì ø=ìï ÁbÕ+‘ê Á|ü»˝Ò
‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìøÏ nqT≈£L+>± ñHêïs¡ì #Ó|æŒ+~.
ˇø£yÓ’|ü⁄ ‘Ó+>±D n+‘·{≤ |ü~õ˝≤¢ Á|ü»T, ∫es¡≈£î Ä+Á<Ûä
ÁbÕ+‘·+‘√ dü]Vü≤<äT› >∑ ÁbÕ+‘ê˝À ≈£L&Ü dü]Vü≤<äT›T
eT÷dæy˚ùd kÕúsTT˝À #Ó’‘·q´+, ñ<ä´eT+ rÁe‘·s¡+>± ñ+fÒ
ø£$T{°øÏ ne˙ï ø£ì|æ+#·˝Ò<√, ø£ì|æ+∫Hê ø£uÀ~˝≤
q{Ï+∫+<√ <ëìπø ‘Ó*j·÷*. eT<Ûä´düú n_ÛÁbÕj·÷ìï
e´ø£Ô|ü]∫q yê]˝À eTõ¢dt ÁbÕã´ ÁbÕ+‘êTHêïj·Tì #Ó|æŒq
ø£$T{° ‘Ó+>±D n+‘·{≤ ñqï eTTdæ¢+T ñ<ä´e÷ìï
ã|üs¡TdüTÔqï $wüj·÷ìï e÷Á‘·+ <ë∫ô|{Ϻ+~. yÓTT‘·Ô+
‘Ó+>±D eTTdæ¢+˝À πøe+ 15 qT+∫ 20 XÊ‘·+ e÷Á‘·y˚T
ôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+˝À eTõ¢dt >=&ÉT>∑T øÏ+<ä ñHêïs¡T. $T–*q
»HêuÛ≤ n+‘ê »e÷‘˚ ÇkÕ¢$T ˝≤+{Ï eTTdæ¢+ dü+düú øÏ+<ä
|üì#˚dü÷Ô ‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìï #ê˝≤ X¯øÏÔe+‘·+>±
HÓ‹Ô¬ø‘·TÔ≈£îHêïs¡T. ø±˙ á $wüj·÷ìï ø£$T{° Á|ükÕÔ$+#·˝Ò<äT.
Çø£ nìï dü]Vü≤<äT› Á>±e÷T, eT+&É˝≤T eT<Ûä´düú
n_ÛÁbÕj·÷H˚ï yÓ*ãT#·TÑ·THêïj·TH˚ ø£$T{° yê<äq ≈£L&Ü
|üP]Ô>± nXÊÅd”Ôj·T+. #ê˝≤#√≥¢(ôV’≤<äsêu≤<é $TqVü‰) ôd{ÏsY‡
≈£L&Ü ‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìøÏ eT<䛋düTÔ+fÒ ôd{ÏsY‡≈£î eT<Ûä´düú
n_ÛÁbÕj·T+ ñ+<äì Á|üø£{Ï+∫ ‘Ó+>±D Á|ü»≈£î, ôd{ÏsY‡≈£î
eT<Ûä´ yÓ’wüeT´+ ô|+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ+~. ‘Ó+>±D ñ‘·Ôs¡
ÁbÕ+‘·+˝À –]»qTT eTq´d”eT¬ø’ b˛sê&ÉT‘·THêïs¡ì ø£$T{°
#˚dæq eTs√ yê<äq ì»y˚T. Äe÷≥ø=ùdÔ Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D
e˝…H˚ Á|ü‘˚´ø£ eTq´d”eT ≈£L&Ü ˇø£ XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq, ùV≤‘·Tã<ä∆yÓTÆq
&çe÷+&é. ‘·s¡‘·sêT>± nD>±]b˛sTT, düs¡«Vü≤≈£îÿT ø√˝ÀŒsTT,
Á|ü|ü+#·+‘√, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+‘√, Á|üuÛÑT‘ê«‘√ ìs¡+‘·s¡+
yÓ÷düb˛‘·Tqï –]»qT≈£î >∑ Hê´j·TyÓTÆq Á|üC≤kÕ«$Tø£
Äø±+ø£å Á|ü‘˚´ø£ eTq´ sêÅwüº+. ø±˙ ‘Ó+>±D ñ<ä´eT
H˚|ü<∏ä´+˝À Äj·÷ ÁbÕ+‘ê Á|ü»˝…es¡÷ @Hê&É÷ Á|ü‘˚´ø£
‘Ó+>±DqT e´‹πsøÏ+#·˝Ò<äT. ô|’>± |üP]Ô>± ã|üs¡TdüTÔHêïs¡T.
n¢+ sê»j·T´, kÕVüQ kÕVæ≤‘·´+˝À, ‘Ó+>±D Á|ü»+<äs¡÷
<˚e⁄ì>± ø=*#˚ ø=eTTs¡+ ;Û+ yês¡dü‘·«+˝À Hê{Ï qT+∫
H˚{Ï <ëø± ñ<ä´e÷≈£î ñ‘·Ôs¡ ‘Ó+>±D –]»q ÁbÕ+‘·+
m+‘·{Ï Äj·TTe⁄ |ü{Àº ‘ÓTdüTÔ+~. nsTTHê Ä ÁbÕ+‘·
ÁbÕ<Ûëq´‘·qT ñ<ä´eT #·]Á‘·˝À ‘·≈£îÿe #˚ùd ≈£îÁ≥>± á
n+XÊìï #˚]Ã+<äì #ê˝≤ düTTe⁄>±H˚ ns¡úeTe⁄‘·T+~.
‘·sê«‘· ù|sê(_) qT+∫(Ç) es¡≈£î ø£$T{° Á|ü‹ ù|sê˝Àq÷
‘Ó+>±D sêÁcÕºìï @sêŒ≥T #˚j·T&É+ e¢ @y˚Tì Çã“+<äTT,
düeTdü´T m<äTs¡e⁄‘êjÓ÷ #Ó|üPÔ nqedüs¡ $wüj·÷ìøÏ n~Ûø£
ÁbÕ<Ûëq´$Tdü÷Ô düeTdü´ ã÷∫ì #·÷|æ uÛÑj·Tô|fÒº Á|üj·T‘·ï+
#˚dæ+~. dü+øÏå|üÔ+>± <ëìï á øÏ+~ n+XÊ yê]>±
$uÛÑõ+#·Tø√e#·TÃ.
1. sêj·Td”eT˝À ñ<ä´eT+ rÁe‘·s¡eTe⁄‘·T+<äH˚~
yêdüÔe+. nø£ÿ&É ñ<ä´eT+ edüTÔ+~. ø±˙ Ä ñ<ä´e÷ìøÏ,
‘Ó+>±D ñ<ä´eT kÕúsTT, X¯øÏÔ, n+<äT˝À düùV≤‘·Tø£‘· ñ
+{≤j·÷? ns¡yÓ’ @fi¯ó¢>± eTqT>∑&É ø√dü+ #˚düTÔqï b˛sê{≤ìøÏ
ñqï+‘· ìC≤sTTr, Hê´j·T$#·ø£åD yê{Ï≈£î+{≤j·÷? n˝≤+{Ï
ñ<ä´e÷T ‘ê‘êÿ*ø£s>± ‘·˝…‹Ôq+‘· e÷Á‘êq yê{Ïì yÓTT<ä˝Ò
}Væ≤+∫ Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D ñ<ä´eT+ e+{Ï ˇø£ ìC≤sTT‹
>∑ ñ<ä´e÷ìï ìj·T+Á‹+#˚˝≤ dü÷#·q #˚j·T≥+ m+‘·es¡≈£î
düeT+»dü+? ˇø£y˚fi¯ $uÛÑ»q »]–‘˚ ôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+‘√
bÕ≥T ˙{Ïrs¡Tyê, kÕ>∑T˙{Ï eqs¡T yê{≤ ø√dü+ Á{ÏãT´q˝Ÿ
rs¡TŒ≈£î ˝Àã&ç, XÊX¯«‘· |ü]cÕÿsêT @s¡Œs¡#·T≈£îH˚ Á|üÁøÏj·T
»s¡T>∑T‘·T+~. n+<äT˝À ø£$T{° }Væ≤+∫q+‘·>± düeTdü´ @MT
ñ+&ÉuÀ<äT.
2. d”e÷+Á<Ûä˝À Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT sêJHêe÷¬ø’ ˇ‹Ô&ç
‘ÓkÕÔs¡T nH˚~ eTs√ ã÷∫. >∑‘·+˝À es¡Tdü sêJHêe÷‘√
Á|ü» eTT+<äT≈£î yÓ[¢q πød”ÄsY, Äj·Tq H˚‘·è‘·«+˝Àì
‘Ó+>±D sêÅwüº dü$T‹ bÕغøÏ sêJHêe÷ nq+‘·s¡+, ‘·eT≈£î
q#·Ãø£b˛sTTHê ÁãVü‰à+&ÉyÓTÆq $»j·÷ì∫à ‘Ó+>±D Á|ü»T
‘·eT eTH√;ÛcÕºìï ‘Ó*j·TC…bÕŒs¡T. n+fÒ Á|üC≤Á|ü‹ì<ÛäT
sêJHêe÷T, nq+‘·s¡ $»j·÷T ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+˝À
Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D ø√düy˚Tqì @Hê&√ s¡TEej·÷´sTT. á
|üs¡+|üs¡ áHê{Ï<˚+ ø±<äT. 1970˝À eTÁ]#ÓHêï¬s&ç¶
Hêj·Tø£‘·«+˝Àì ‘Ó+>±D Á|üC≤dü$T‹ì 14 d”≥¢≈£î >±qT
11 kÕúHê˝À ¬>*|æ+#ês¡T. ø£qTø£ Ç+‘·{Ï Á|üC≤düŒ+<äq
eTT+<äT πs|ü⁄ d”e÷+Á<Ûä Hêj·T≈£îT #˚ùd sêJHêe÷ u…~]+|ü⁄T
‘ê{≤≈£î #·|ü fi‚fl ne⁄‘êsTT.
3. ø√kÕÔ+Á<Ûä qT+∫ sêj·Td”eT $&çb˛yêqï ñ<ä´eT+
‘·«s¡˝ÀH˚ s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îH˚ neø±X¯+ ñ+~ nH˚~ sêÅwüº+
$&çb˛yêì &çe÷+&é #˚j·T≥+ n+‘· düTTyÓ’q $wüj·T+
ø±<äT. ‘·s¡‘·sêT>± yÓ÷dü+ nqTuÛÑ$+∫q #·]Á‘·,
nHê´j·÷≈£î, $eø£å≈£î >∑T¬s’q ñ<ëVü≤s¡DT, uÛ≤wü, dü+düÿè‹,
eqs¡TT <√#·Tø√ã&çq <äècÕº´+‘êT ñ+&Ü*. Ç|üŒ{Ïes¡≈£î
sêj·Td”eT≈£î n˝≤+{Ï #·]Á‘· ‘·≈£îÿy˚. ø£qTø£ sêj·Td”eT
ø√kÕÔ+Á<Ûä qT+∫ $&çb˛yê+fÒ ‘Ó+>±D kÕúsTT˝À ø√kÕÔ+Á<Ûä
e¢ nHê´j·÷≈£î >∑Ts¡e⁄‘˚H˚ n~ kÕ<Ûä´+. n˝≤ »s¡>∑ì<˚
$&çb˛‘êqq&É+˝À XÊÅd”Ôj·T‘· ñ+&É<äT. ø£qTø£ XÊÅd”Ôj·T‘· ˝Òì
@ y˚sêŒ≥T &çe÷+&é ≈£L&Ü #·]Á‘·˝À $»j·Te+‘·eTe<äT.
n+<äTπø sêj·Td”eT $&çb˛j˚T ñ<ä´eT+ #Óπs>∑T‘·T+<äH˚
yê<äq |ü{Ϻ+#·Tø√qedüs¡+ ˝Òq+‘· ∫qï~.
4. qø£‡*»+ ô|s¡T>∑T‘·T+~ ` 1969˝À yêeT|üø£å
rÁeyê<ä+ yÓTT<ä˝…’q|ü &ÉT n~ sêÁcÕºqT $uÛÑõ+#·&É+ e¢
|ü⁄≥º˝Ò<äT. 1970˝À, 80˝À n~ rÁeyÓTÆq|ü &ÉT ≈£L&Ü

8. 8 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
Ä rÁe‘·≈£î ø±s¡D+ sêÅwüº $uÛÑ»qT ø±e⁄. á s√E πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·« ˝…ø£ÿ Á|üø±s¡+ 16 sêÁcÕº˝Àì 150 ô|’∫T≈£î
õ˝≤¢˝À yê´|æ+#·ã&ɶ qø£‡*C≤ìøÏ ø±s¡D+ Äj·÷
sêÁcÕº˝Àì $uÛÑ»q |ü]dæú‘·TT ø±e⁄. ø£qTø£ sêÁcÕºìï
$uÛÑõ+#·&ÜìøÏ, ø£*|æ ñ+#·&ÜìøÏ qø£‡*»+ ÁbÕ‹|ü~ø£
ne≥+ ndüeT+»düy˚T ne⁄‘·T+~.
5. eT‘·‘·‘·« X¯≈£îÔT ô|s¡T>∑T‘êsTT ` @ eT‘êìøÏ
dü+ã+~Û+∫ á yê´K´T #˚dæ+<√ ]b˛s¡Tº˝À düŒwüº+>± ˝Ò<äT.
‘Ó+>±D˝À yÓTC≤]{°>± ñqï eT‘ê˝…’q Væ≤+<ä÷, eTTd”¢+
eT‘êqT<˚∆•+#˚ #˚XÊs¡qT≈£î+fÒ á ¬s+&ÉT eT‘ê≈£î
dü+ã+~Û+∫q #ê+<ädüyê<ëT (religious fundamen-
talism) ‘Ó+>±D≈£î ø=‘˚Ô$T ø±<äT. kÕ«‘·+Á‘ê´ìøÏ eTT+<äT
qT+#˚, ìC≤+ ø±+ ø£+fÒ eTT+<äT qT+#˚ eT‘· kÕ+düÿè‹ø£
#ê+<ädüyê<ë≈£î ‘Ó+>±D Á|üjÓ÷>∑XÊ>± ñ+≥÷
e∫Ã+<äH˚~ n+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<˚. ø£qTø£ á s√Eq ‘Ó+>±D
$&çb˛e&É+‘√H˚ Ä #ê+<ädüyê<ëT »&ÉT $|æŒ nuÛÑÁ<ä‘ê
yê‘êes¡D≤ìï düèwæºkÕÔj·Tì uÛ≤$+#·&É+ dü]ø±<äT. >∑‘·+˝À
‘Ó+>±D˝À, ôV’≤<äsêu≤<é˝À »]–q eT‘· ø£Vü‰T,
|òüTs¡¸D˙ï düyÓTÆø£´ sêÅwüº+˝À »]–qy˚ ø£<ë! ø£qTø£ sêÅwüº
$uÛÑ»q≈£î, eT‘· ø£˝À¢˝≤≈£î dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT.
6. uÛ≤cÕ Á|üj·TTø£Ô sêÅcÕºìï $uÛÑõ+#·≥+ <˚X¯+ yÓT|ü
Á|üuÛ≤yêìï #·÷|ædüTÔ+~. Bì ns¡ú+ @$T≥+fÒ <˚X¯ yê´|üÔ+>±
uÛ≤cÕ Á|üj·TTø£Ô sêÁcÕºqT(linguistically constituted)
$uÛÑõ+#êH˚ &çe÷+&éT eTT+<äT≈£î e∫à πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ
˝Òì ∫≈£îÿT ‘Ó∫à ô|&É‘êj·Tì ns¡ú+. kÕ«‘·+Á‘ê´q+‘·s¡+
<˚X¯yê´|üÔ+>± sêÅcÕº $uÛÑ»q ñ<ä´e÷T m|üŒ{Ïø£|ü &ÉT
‘·˝…‘·TÔ‘·÷H˚ ñHêïsTT. yê{Ï˝À #ê˝≤ eT≥Tº≈£î Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq
&çe÷+&é˝Ò ñHêïsTT. n+<äT˝Àq÷ rÁekÕúsTT &çe÷+&é,
yÓTC≤]{° Á|ü» n_Û˝≤wüTqï ñ<ä´e÷˝À ‘Ó+>±D,
uÀ&√˝≤+&é, >∑÷sêâ˝≤+&é yÓTT<ä˝…’q$ ñHêïsTT. ‘Ó+>±D
sêÅwüº @sêŒ≥T »s¡>±*‡+<äH˚ Á|ü» eTH√;Ûwüº+ #ê˝≤
X¯øÏÔe+‘·+>± ñ+<äì kÕ«‘·+Á‘ê´q+‘·s¡+ nH˚ø£ dü+<äsꓤ˝À
s¡TEyÓ’q H˚|ü<∏ä´+˝À m˝≤+{Ï ø£$T{°T, ô|¢_ôd’{Ÿ nedüs¡+
˝Ò≈£î+&ÜH˚ ‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥T »s¡bÕ*. Ä ‘·sê«‘·
ø£$T{° ù|s=ÿqï≥T¢>± Á|ü‘˚´ø£ sêÅwüº ñ<ä´e÷T ‘·˝…‹Ô‘˚
Hê´j·Tã<ä∆yÓTÆq &çe÷+&éqT |ü]wüÿ]+#·HÓ’Hê e#·TÃ ˝Ò<ä+fÒ
yê≥ìï+{ÏøÏ >±qT eTs=ø£ mkՇ؇HÓ’Hê y˚j·Te#·TÃ. ø±˙
yÓTT<ä≥>± ‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥T e÷Á‘·+ uÒwüs¡‘·T>±
»s¡>±*‡+<˚qH˚~ n‘ê´eX¯´+. Bìì ø£$T{° >∑T]Ô+#·
˝Òø£b˛sTT+~.
7. ∫qï sêÁcÕº @sêŒ≥T e¢ düeTq«j·T+, j·÷»e÷q´
ìs¡«Vü≤D düeTdü´T m<äTs¡e⁄‘êsTT. Ç~ ãVüQX¯
Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ∫qï sêÁcÕº @sêŒ≥T >∑T]+∫ ø£$T{° #Ó|æŒq
n_ÛÁbÕj·T+ ø±e#·TÃ. nsTT‘˚ ‘Ó+>±D≈£î dü+ã+~Û+∫q
]b˛s¡Tº˝À á n+XÊìï ñ≥+øÏ+∫ ñqï+<äTe¢ ‘Ó+>±D˝À
≈£L&Ü Ä düeTdü´T m<äTs¡e⁄‘êj·Tì ø£$T{°øÏ nqTe÷q+
ø£*– ñ+&Ée#·TÃ. nsTT‘˚ kÕ«‘·+Á‘ê´q+‘·s¡+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À
@sêŒf…Æq nH˚ø£ ∫qï sêÁcÕºqT >∑eTìùdÔ Vü≤sê´Hê, >∑T»sê‘Y,
>√yê yÓTT<äTø=ì ìqï yÓTTqï{Ï ñ‘·Ôsê+#·˝Ÿ(H˚{Ï ñ‘·Ôs¡K+&é)
es¡≈£î #ê˝≤ sêÁcÕº˝À á düeTdü´T ˝Òe⁄. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+‘√
#ê˝≤ #·ø£ÿ>± düeTq«j·÷ìï, dü«sêÅwüº+˝À #·ø£ÿì j·÷»e÷q´
ìs¡«Vü≤D |ü<ä∆‘·TH˚ ne+_ÛdüTÔHêïsTT. #·rÔdt|òüT&é, C≤s¡â+&é
sêÁcÕº˝À @s¡Œ&ÉT‘·Tqï ø=ìï düeTdü´qT <äèwæº˝À ñ+#·Tø=ì
≈£L&Ü ø£$T{° á yê´K´ #˚dæ+<äqT≈£î+fÒ ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·
uÛÖ>√[ø£, kÕe÷õø£, Ä]úø£ |ü]dæú‘·TT Ä ¬s+&ÉT sêÁcÕº
ø£+fÒ #ê˝≤ eT≥Tº≈£î yÓTs¡T>∑T>±H˚ ñHêïsTT ø£qTø£ ø£$T{Ï
ù|s=ÿqï á düeTdü´T uÛÑj·T|ü&Ü*‡q+‘· kÕúsTT˝À ‘Ó+>±D≈£î
#·T≥Tºø√e⁄.
8. ùd«#êä yêDÏC≤´ìøÏ ∫qï sêÁcÕºT n&ÉT¶>± ñ+{≤sTT.
Ç~ |üP]Ô>± ndü+ã<ä∆yÓTÆq $wüj·T+. m+<äTø£+fÒ ô|’q
e⁄<äVü≤]+∫q sêÁcÕºH˚ rdüT≈£î+fÒ ne˙ï $&çb˛j·÷ø£ ùd«#êä
yêDÏC≤´ìøÏ(Free trade) ‘·T|ü⁄T u≤sê¢ ‘Ó]∫q sêÁcÕº˝Ò.
(y˚<ë+‘· ø£+ô|˙ì n&ÉT¶≈£îqï dü+|òüT≥qT Hê´j·Tã<ä∆y˚T
nsTTqq÷ #·rÔdt>∑&Ûé Ç+<äT≈£î ø=+‘· $TqVü‰sTT+|ü⁄) ùd«#êä
yêDÏC≤´ìøÏ n&ÉT¶>± ì*∫q sêÁcÕºT eTq <˚X¯+˝À #ê˝≤
‘·≈£îÿe. ∫e]øÏ áXÊq´ sêÁcÕºT ≈£L&Ü á eT<Ûä´ ùd«#êä
yêDÏC≤´ìøÏ yÓqTï<äqTï>± ìe&É+ eTq+ #·÷ùdÔH˚ ñHêï+.
ø£qTø£ á düeTj·T+˝À ùd«#êä yêDÏC≤´ìøÏ ∫qï sêÁcÕºT
nes√<ÛäeTH˚ nuÛÑ´+‘·sêìï <˚X¯yê´|üÔ+>± mes¡÷
n+^ø£]+#·uÀs¡T.
9. ôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+ e÷¬sÿ{Ÿ πø+Á<ä+ nsTTq+<äTe¢
‘Ó+>±DÀ ø£*ùdÔ düeTdü´T m<äTs¡ee#·TÃ. á bÕsTT+{ŸqT
dü]>±Z ns¡ú+ #˚düTø√≈£î+fÒ Ç~ eTs=ø£ nsêúìïdüTÔ+~.
‘Ó+>±D˝À ôV’≤<äsêu≤<é ø£*ùdÔ n~ e÷¬sÿ{Ÿ πø+Á<ä+ ø±e≥+
e¢ ‘Ó+>±D≈£î ˝≤uÛÑy˚T »s¡T>∑T‘·T+~ ø±˙ düeTdü´˝…˝≤
m<äTs¡e⁄‘êsTT? ˇø£ ô|<ä› e÷¬sÿ{Ÿ πø+Á<ä+ sêÅwüº+˝À ø£e&É+
e¢ Ä sêÅwüº Á|ü»≈£î Ä]úø£ düeTdü´T rs¡T‘êsTT. ìs¡T<√´>∑
düeTdü´ rs¡T‘·T+~. Á|ü» ‘·dü] Ä<ëj·T+ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
e÷qyê_Ûeè~∆ yÓTs¡T>∑T|ü&ÉT‘·T+~. Çìï ˝≤uÛ≤T+&É>± qwüº+
»]π> ÄkÕÿs¡+ @ ø√XÊq ñ+&É<äT. eT] n˝≤+≥|ü &ÉT ø£$T{°
Á|ü‘˚´ø£+>± düeTdü´ Á|ükÕÔeq m+<äT≈£î ‘Ó∫Ã+<√ ns¡ú+
#˚düTø√yê*. ø£$T{° ñ<˚∆X¯´+ Á|üø±s¡+ ôV’≤<äsêu≤<é ‘Ó+>±DÀ
ø£e&É+ e¢ düeTdü´T m<äTs¡j˚T´~ ‘Ó+>±D≈£î ø±<äT.
ôV’≤<äsêu≤<é nH˚ ø£Œeèøå±ìï ø√˝ÀŒsTTq d”e÷+Á<Ûä≈£î
düeTdü´˝…<äTs¡e⁄‘êj·Tì <ëì ns¡ú+. n+<äTπø bÕ|ü+ ø£$T{°øÏ
d”e÷+Á<Ûäô|’ ‘Ó>∑ C≤*y˚dæ ªªdüeTdü´ ˝…<äTs¡e⁄‘êsTT düTe÷!µµ

9. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 9
nì d”e÷+Á<Ûä ‘·s¡|ü⁄ eø±˝≤Ô |ü⁄#·TÃø=ì e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï~.
Ç˝≤ @ø£|üø£å+>± e÷{≤¢&ÉT‘·Tqï+<äT≈£î ø£$T{°øÏ m˝≤+{Ï »+≈£L
˝Òø£b˛e≥+ <ëì ìs¡¢»®‘·HêìøÏ |üsêø±wüº. ôV’≤<äsêu≤<éqT
‘Ó+>±D≈£î sê»<Ûëì>± #˚j·÷ì ôV≤&é˝…’Hé˝À #Ó|æŒq e÷≥T
∫e] ù|sê≈£î e#˚Ãdü]øÏ, n˝≤ #˚ùdÔ d”e÷+Á<Ûä≈£î düeTdü´
˝…<äTs¡e⁄‘êsTT nì ‘·q Á|üø£≥q≈£î ‘êH˚ ‘·÷≥T¢ bı&ÉT#·T≈£îqï~.
ø£˙dü+ HêT¬>’<äT ù|sê es¡¬ø’Hê ‘·q e÷≥ MT<ä ‘êH˚
ìã&É˝Òì lø£èwüí ø£$T{° >∑T]+∫ Ç+‘·ùd|ü⁄ $X‚¢wædüTÔHêïq+fÒ
Hêπø #ê˝≤ dæ>∑TZ>± ñ+~.
10. ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+ eT÷düT≈£îb˛‘·T+~(Land lock)
‘·÷s¡TŒ rs¡ ÁbÕ+‘·+˝À Á|ü<Ûëq πse⁄ |ü≥ºDyÓTÆq $XÊK|ü≥ï+,
Ç‘·s¡ z&Éπse⁄ kÂø£s¡´+ ‘Ó+>±D≈£î ñ+&É<äT. #·eTTs¡T,
düVü≤» yêj·TTe⁄, ìπøåbÕT ø√kÕÔ+Á<Ûä˝À n~Ûø£+>± ãj·T≥
|ü&ÉT‘·Tqï+<äTe¢ Ä]úø±_Ûeè~∆, ñbÕ~Û neø±XÊT
‘Ó+>±D≈£î n+<äeì ø£$T{° ‘Ó>∑ u≤<Ûä|ü&çb˛‘·Tqï~. ‘·<ë«sê
‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+ eT÷düT≈£îb˛‘·T+<äì yÓTTdü* ø£˙ïs¡T
ø±s¡TdüTÔqï~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á|ü‹ sêÅwüº+˝À z&Éπse⁄, #·eTTs¡T,
düVü≤»yêj·TTe⁄ ìπøåbÕTHêïj·÷? n$ ˝Òì @ sêÅwüºeT÷
Ä]úø±_Ûeè~∆ kÕ~Û+#·&É+ ˝Ò<ë? ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ, Vü≤sê´Hê e+{Ï
n_Ûeè~∆ #Ó+~q sêÁcÕºT n$ ˝Ò≈£î+&Ü eT÷dæy˚j·Tã&ܶj·÷?
ndüT Ç<=ø£ düeT+»düyÓTÆq yê<äH˚Hê? Á|ü‹ sêÅwüº+˝À ˇπø
‘·s¡Vü‰ eqs¡TT+{≤j·÷? ‘Ó+>±D˝À e÷Á‘·+ eqs¡TT
˝Òyê? u§>∑TZ, Á>±HÓ’{Ÿ, $XÊyÓTÆq n≥M dü+|ü<ä, qB»˝≤T
e+{Ï eqs¡T‘√ ‘Ó+>±D n_Ûeè~∆ #Ó+<ä˝Ò<äì ø£$T{°
#Ó|üŒ>∑<ë? ø£qTø£ ‘Ó+>±D @s¡Œ&ܶø£ ø=+‘· Ä]úø£
yÓqTø£u≤≥T‘·HêìøÏ >∑T¬s’Hê eTTqTà+<äT ‘·q≈£îqï eqs¡T‘√H˚
K∫Ñ·+>± eè~∆ #Ó+<ä>∑<äì |òü»˝Ÿn© ø£$TwüHé yÓTT<äTø=ì
nH˚ø£ ø£$T{°T #Ó|æŒq $wüj·÷qT ≈£L&Ü ø£$T{° @ e÷Á‘·+
ne>±Vü≤q #˚düTø√˝Ò<äì á n+X¯+ #·~yêø£ |üP]Ô>±
‘˚≥‘Ó¢yÓTÆb˛‘·T+~.
á |ü~ n+XÊT >∑eTì+∫q ‘·sê«‘· #ê˝≤eT≥Tº≈£î ø£$T{°
@ |üø£å+ eVæ≤+∫+<√ ns¡úeTe⁄‘·÷H˚ ñ+~. nsTTHê ∫e]
ù|sê˝Àì ˝…’q¢qT >∑eTìùdÔ ø£$T{° ndüT s¡+>∑T |üP]Ô>±
ãj·T≥|ü&ÉT‘·T+~. "The committee is of the view
that given long history of the demand for sepa-
rate telangana, the highly charged emotions at
present and the likelihood of the agitation con-
tinuing in case the demand is not meant(unless
handled deftly, tactfully and firmly as discussed
under option six), consider action to be given
to this option..."n+fÒ ‘Ó+>±D n+X¯+ô|’ #·‘·Ts¡‘·‘√,
<äè&ÛÉ+>± e´eVü≤]+#·ø£b˛‘˚ ‘Ó+>±D @sêŒ≥T #˚j·÷ì
dü÷∫düTÔqï~. ª#·‘·Ts¡‘·µ‘√ e´eVü≤]+#·≥+ n+fÒ eTuÛÑ´ô|fÒº
e÷≥‘√, kÕ>∑B‘·‘√ f…Æ+bÕdt #˚j·T≥+. ª<äè&ÛÉ+>±µ n+fÒ
ñ<ä´e÷ìï nD∫y˚ùd˝≤, XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘· düeTdü´>± ‘Ó+>±D
ñ<ä´e÷ìï #·÷&É≥+. Ç+ø± ∫e] ˝…’q¢˝À ø£$T{° á $<Ûä+>±
#Ó|ü⁄Ôqï~. "Seperation is recommended only in
case it is unavoidable and if this can be reached
amicably amongst all the 3 regions". n+fÒ $~Û˝Òì
|ü]dæú‘·T˝À e÷Á‘·y˚T eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê dü+|üPs¡í n+^ø±s¡+‘√
á dü÷#·qqT neTT #˚j·Te#·ÃH˚~ Bì kÕsê+X¯+. nsTT‘˚
eT÷&ÉT ÁbÕ+‘êT ‘Ó+>±D @sêŒ≥T¬ø’ m˝≤ n+^ø£]kÕÔsTT?
n˝≤ n+^ø£]+#·ø£b˛e≥+ e¢H˚ ø£<ë lø£èwüí ø£$T{°ì
@s¡Œs¡∫+~. n˝≤+≥|ü &ÉT eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê n+^ø±s¡+
≈£î<äTs¡T‘·T+<äH˚ ÄX¯ ø£$T{°øÏ m+<äT≈£î ø£T>∑T‘·Tqï<√ ø£$T{°
düuÛÑT´πø ‘Ó*j·÷*. ôV’≤<äsêu≤<é n+X¯+ >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+∫q
düeTj·T+˝À ªªôV’≤<äsêu≤<é e¢ düeTdü´T m<äTs¡j˚T´
neø±X¯eTTqï+<äTq Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸqT $&É>=≥º&É+ nqT∫‘·
ìs¡íj·Ty˚T ne⁄‘·T+<äµµì u≤Vü‰≥+>±H˚ Á|üø£{Ï+∫+~. ÇB
ø£$T{° ndüT dü«s¡÷|ü+.
ø±e⁄q ◊<äe bÕsTT+{Ÿ ôV≤&é˝…’Hé˝À Äsꓤ≥+>± ‘Ó+>±D
@sêŒ≥TqT Á|üø£{Ï+∫q ø£$T{° Ä bÕsTT+{Ÿ bı&ÉT>∑THê <ëìøÏ
e´‹πsø£yÓTÆq uÛ≤yêqT Á|üø£{Ïdü÷Ô e∫Ã+~. ôV≤&é˝…’Hé˝Àq÷,
yÓTT<ä{Ïù|sê˝À eT÷&ÉT HêT>∑T ˝…’q¢˝ÀqT $TqVü‰sTTùdÔ $T>∑‘ê
n+XÊ˙ï ‘Ó+>±DqT øÏ+#·|ü]#˚y˚. Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D≈£î
yÓ÷ø±&˚¶y˚. Á|ü» Äø±+ø£åqT >∑T]ÔdüTÔqï≥T¢ ôV≤&é˝…’Hé˝À
q{Ï+∫, n+<äT˝À ˝…ø£ÿ≈£î˝Òqìï yÓTTø£T ô|{Ϻ+~. ø£qTø£
◊<äe bÕsTT+{Ÿ ôV≤&é˝…’Hé #·÷dæ, yÓ÷düb˛sTT <ëìï
‘Ó+>±D≈£î nqT≈£LyÓTÆq Á|üø£≥q>± >∑T]ÔdüTÔqï πød”ÄsY
yÓTT<äT nH˚ø£ sê»ø°j·T bÕغ yês¡T Á>∑Væ≤+#ê*‡+<˚$T≥+fÒ
nìï bÕsTT+{Ÿ˝≤π> ◊<äe bÕsTT+{Ÿ ≈£L&Ü ‘Ó+>±D≈£î
|üP]Ô e´‹πsø£yÓTÆ+<˚! ◊<äe bÕsTT+{ŸqT neTT #˚j·TeTì
&çe÷+&é #˚j·T≥+ eT÷˝≤q, n+<äT˝Àì nH˚ø±H˚ø£
e´‹πsø±+XÊqT düeT]ú+∫qfÒ¢ ne⁄‘·T+~. πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+
ø£qTø£ ì»+>±H˚ ◊<√ bÕsTT+{Ÿ neTT≈£î |üPqT≈£î+fÒ
n+<äT˝Àì nH˚ø£ yÓTT*ø£˝À¢ @<√ ˇø£<ëìï #·÷|æ+∫ ‘Ó+>±D
@sêŒ≥TqT ì*|æy˚j·T≥+ neTT #˚j·TeTqï yê]ô|’ ‘·|ü qT
HÓ≥º&É+ <ëìøÏ ô|<ä› ø£wüºy˚TMT ø±<äT. n˝≤+{Ï neø±XÊT
◊<√ bÕsTT+{Ÿ˝À uÀ˝…&ÉTHêïsTT. ø£qTø£ ‘·|üŒì |ü]dæú‘·T˝ÀH˚,
n~ ≈£L&Ü ◊<√ bÕsTT+{Ÿ˝Àì ôV≤&é˝…’HéqT uÒwüs¡‘·T>± neTT
|üs¡#·eTì ø√sê* ø±˙, n+<äT˝Àì n+XÊqT ø±<äT. y˚~ø£
MT<ä ◊<√ bÕsTT+{Ÿ ‘·eT≈£î nqT≈£Ly˚Tqì Á|üø£{Ï+#·
≈£L&É<äT. ø£qTø£ lø£èwüí ø£$T{°ì ‘Ó+>±D $wüj·T+˝À ˇø£
ã|òüPHé˝≤ e´eVü≤]+∫q nø£ÿs¡≈£îsêì ø£$T{°>± uÛ≤$+∫ <ëì
}düT ˝Ò≈£î+&Ü ‘Ó+>±D @sêŒ≥T Á|üÁøÏj·TqT ÁbÕs¡+_Û+#·eTì
&çe÷+&é #˚j·T&Éy˚T nìï+{Ïø£+fÒ ÁX‚j·Tdüÿs¡yÓTÆq |üì.
T

10. 10 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
y˚T<∏√~yêfi≤ø√s¡T ìy˚~ø£
`m.qs¡dæ+Vü‰¬s&ç¶
q&ÉTdüTÔqï ø±+
Á|ü» Äø±+ø£å≈£î _Ûqï+>± @s¡Œ&ɶ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ qT+∫ ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘êìï $&ÉBdæ Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D sêÁcÕºìï
@s¡Œs¡#êì ◊<äTqïs¡ <äXÊu≤∆T>± ‘Ó+>±D Á|ü»T b˛sê&ÉT‘·THêïs¡T. ‘=*<äX¯ ñ<ä´eT+(1969`70)˝À 370
eT+~ $<ë´s¡TúT neTs¡Tj·÷´s¡T. eT*<äX¯ ñ<ä´eT+(1996 ` 2010)˝À <ë<ë|ü⁄ 600 eT+~ Ä‘êàs¡ŒD
#˚düT≈£îHêïs¡T. m+<äs√ ø£fi≤ø±s¡T*ï, ñ<ä´eTø±s¡T*ï sê»´+ Vü≤‘·´#˚dæ+~. 2009 qe+ãsY 29q πød”ÄsY ÄeTs¡DBø£å≈£î
|üPqTø√e&É+, ñkÕàìj·÷ $<ë´s¡TúT C….m.dæ>± @s¡Œ&ç ñ<ä´$T+#·&É+, ‘Ó+>±D˝Àì $T>∑‘ê $X¯«$<ë´j·÷
$<ë´s¡TúT, e⁄<√´>∑TT, ˝≤j·Ts¡T¢, &Üø£ºs¡T¢, Ç+»˙s¡T¢, ø£fi≤ø±s¡TT, nìïeè‘·TÔ yêfi¯ófl, ≈£î dü+|òü÷T, eTVæ≤fi¯T,
yÓTÆHêغT mø£ÿ&çø£ø£ÿ&É C….m.dæ.T>± @s¡Œ&ç ‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥T ø=s¡≈£î ñ<ä´e÷ìï ñ<Ûäè‹ #˚XÊs¡T.
á H˚|ü<∏ä´+˝ÀH˚ πø+Á<ä Vü≤√+eT+Á‹ ∫<ä+ãs¡+ 2009 &çX¯+ãsY 9q ª‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥Tµ Á|üÁøÏj·T
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+<äì Á|üø£≥q #˚XÊs¡T. 2009 &çX¯+ãsY 7q ôV’≤<äsêu≤<é˝À »]–q nœ|üø£å düe÷y˚X¯+˝À ‘Ó+>±D
@sêŒ≥T≈£î ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æq bÕغT Ä ‘·sê«‘· _ÛqïyÓTÆq yÓ’K] rdüTø√e&É+‘√ |ü]dæú‘·TT e÷sêj·Tì, @ø±_ÛÁbÕj·T
kÕ<Ûäq≈£î ª$düÔè‘· düe÷˝À#·qTµ nedüs¡eTj·÷´j·Tì &çX¯+ãsY 9 Á|üø£≥q≈£î _Ûqï+>± ∫<ä+ãs¡+ &çX¯+ãsY 23q
eTs√ Á|üø£≥q #˚XÊs¡T. Ä düe÷˝À#·q˝À¢ uÛ≤>∑+>±H˚ 2010 »qe] 5q ∫<äs¡+ãs¡+ &Ûç©¢˝À 8 >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q
bÕغ‘√ nœ|üø£å düe÷y˚X¯+ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. Ä düe÷y˚X¯+˝ÀH˚ ∫<ä+ãs¡+ bÕs¡¢yÓT+≥Ø Á|üC≤kÕ«eT´+˝À #·s¡Ã
<ë«sêdü düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·Tø√yêì, ñ<ä´e÷˝À nkÕ+|ò”Tø£ X¯≈£îÔT #=s¡ã&ç sê»ø°j·T #=s¡eqT ìj·T+Á‹kÕÔj·Tì
ôV≤#·Ã]+#ês¡T. ‘·ø£åD+ sêÅwüº+˝À XÊ+‹ì HÓø=Œ&É+ nìï bÕغ ø£s¡Ôe´eTì Væ≤‘·uÀ<Ûä #˚XÊs¡T. Ä düe÷y˚X¯
|òü*‘·+>±H˚ |òæÁãe] 3q lø£èwüí ø£$T{° @sêŒ≥sTT+~. 2010 |òæÁãe] 12q ∫<ä+ãs¡+ ø£$T{° $~Û$<ÛëHêT
Á|üø£{Ï+#ês¡T. »qe] 5q &Ûç©¢˝À $&ÉT<ä #˚dæq XÊ+‹ Á|üø£≥q˝Àì >∑T≥TºqT, <ëì e¢ ‘Ó+>±D ñ<ä´e÷ìøÏ
ø£*π> qcÕºìï {Ï.ÄsY.mdt. n~ÛH˚‘· ¬ø.#·+Á<äX‚KsYsêe⁄ ns¡ú+ #˚düTø√ø£b˛e&É+ e¢ ‘Ó+>±D˝À ñyÓ«‘·TÔq ˝Ò∫q
Á|üC≤ ñ<ä´e÷ìøÏ rs¡ì qwüº+ »]–+~. ‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥TqT HêqÃ&Üìπø á ø£$T{° @sêŒ≥sTT+<äì
‘Ó+>±D y˚T<Ûëe⁄T, $<ë´s¡TúT, Á|ü»T uÛ≤$+#ês¡T.
lø£èwüí ø£$T{° düuÛÑT´T @&Ü~ düeTj·T+˝À sêÅwüº+˝Àì 23 õ˝≤¢˝À |üs¡´{Ï+∫, øå± Çs¡yÓ’ y˚ nuÛÑ´s¡úqT
d”«ø£]+#ês¡T. $$<Ûä esêZ‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄T »]bÕs¡T. <˚X¯+˝Àq÷, sêÅwüº+˝Àq÷ eTTK´yÓTÆq n~Ûø±s¡T n_ÛÁbÕj·÷T
rdüT≈£îHêïs¡T. dü+e‘·‡s¡ ø±+>± Á|ü»˝À¢ HÓø=qï ñ‘·ÿ+sƒ¡≈£î ‘Ós¡Bùd 688 ù|J ìy˚~ø£qT lø£èwüí ø£$T{° πø+Á<ä
Vü≤√+ eT+Á‹ ∫<ä+ãsêìøÏ &çX¯+ãsY 30q n+<äCÒdæ+~. ‘Ó+>±D≈£î dü+ã+~Û+∫ ‘Ó+>±D e´‹πsø£ Á|üuÛÑT‘·«+
Ç∫Ãq düe÷#êsêìï ãj·TT |üs¡#·≈£î+&Ü, ‘Ó+>±Dyê<äTT Ç∫Ãq düe÷#êsêìï |ü]o*+#·≈£î+&Ü, ‘·|ü &ÉT
düe÷#êsêìï m‹Ô#·÷ù| neø±X¯$Te«≈£î+&Ü Á|üuÛÑT‘·«+ #Ó|æŒ+<˚ q$Tà, d”e÷+Á<ÛäT≈£î ø±edæq Ø‹˝À ìy˚~ø£qT
s¡÷bı+~+#·&ÜìøÏ ø±edæq e´≈£îÔqT m+|æø£ #˚düTø=ì, yê]∫Ãq düe÷#êsêìï dü]#·÷düTø√≈£î+&Ü, <ëìH˚
‘=$Tà~ n<Ûë´j·÷T>± Áø√&Ûûø£]+∫q ìy˚~ø£qT Vü≤√+eT+Á‹ ∫<ä+ãsêìøÏ n+<äCÒXÊs¡T. á ìy˚~ø£qT 2011
»qe] 6q ãVæ≤s¡Z‘·+ #˚XÊs¡T. ìy˚~ø£qT >∑eTìùdÔ lø£èwüí ø£$T{° ‘Ó+>±D ñ<ä´eT+ ˝ÒeHÓ‹Ôq Á|ü<Ûëq n+XÊ˝…’q
eqs¡T <√|æ&û, ˇ|üŒ+<ë ñ¢+|òüTq, Ä‘·à>ös¡e+, sê»ø°j·T ùd«#·Ã¤ (dü«j·T+bÕq)qT kÕ~Ûø±]ø£+>± >∑T]Ô+∫
n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T˝Ò<äì düŒwüºeTe⁄‘√+~. ndüT lø£èwüí ø£$T{° @sêŒfÒ ˇø£ <ä>±, <ëì |ü]oHê+XÊT, $~Û$<ÛëHêT
eTs=ø£ <ä>±, |ü]oq kÕπ> |ü<ä∆‹ì ã{Ϻ |ü]cÕÿs¡+ ñ+≥T+~. ø£$T{° #˚dæq ìsê∆s¡DT n˙ï Á|üuÛÑT‘·«+ Ç∫Ãq
‘·|ü &ÉT düe÷#ês¡+ MT<äH˚ Ä<Ûës¡|ü&ç #˚dæ+~. ø£$T{° #˚dæq dü÷#·qT n˙ï ≈£L&Ü $yê<ëdüŒ<ä+>±q÷, nuÛÑ´+‘·s¡

11. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 11
ø£s¡+>±q÷, |üs¡düŒs¡+ ˇø£{Ïø=ø£{Ï $s¡T<ä∆+>±qT ñHêïsTT. ìy˚~ø£ ì+&Ü ndü‘ê´T, ns¡údü‘ê´T, eÁø°ø£s¡DT,
yêdüÔyêT ø±yêì <ë∫ô|≥º&É+, ‘·eT≈£î nqT≈£LyÓTÆq yê{Ïì e÷Á‘·y˚T $es¡+>± #·]Ã+#·&É+, ‘Ó+>±D nqT≈£L
n+XÊqT Á|ükÕÔ$+#·ø£b˛e&É+ ø£ì|æk˛Ô+~. ìs¡¢øå±´ìøÏ |üsêø±wüº á ìy˚~ø£. düeTdü´qT Á|üC≤kÕ«$Tø£ Äø±+ø£å>±
ø±≈£î+&Ü XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘· ø√D+˝À #·÷dæq≥T¢ ns¡úeTe⁄‘√+~.
lø£èwüí ø£$T{° ìy˚~ø£ ¬s+&ÉT uÛ≤>±T>± ñ+~. ‘=*uÛ≤>±ìï 459 ù|J˝À¢ 9 n<Ûë´j·÷T>± $uÛÑõ+#ês¡T. n$
1. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À |ü]D≤e÷T` #ê]Á‘·ø£ H˚|ü<∏ä´+, 2. ÁbÕ+rj·T Ä]ú dü+‘·Tq $X‚¢wüD, 3. $<ä´`Äs√>∑´+, 4.
»eqs¡TT, $<äT´<äT‘·Œ‹Ô, kÕ>∑T˙s¡T 5. ñ<√´>∑, e⁄bÕ~Û ø£Œq 6. ôV’≤<äsêu≤<é eTVü‰q>∑sêìøÏ dü+ã+~Û+∫q
n+XÊT 7. kÕe÷õø£ kÕ+düÿè‹ø£ n+XÊT 8. XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘·T, n+‘·s¡Z‘· uÛÑÁ<ä‘· ø√D≤T 9. eTT+<äTqï |ü]cÕÿs¡
e÷sêZT. Çø£ ¬s+&√ uÛ≤>∑+˝À 174 ù|JTHêïsTT. ìy˚~ø£qT Ä<Ûës¡+>± rdüT≈£îqï n+XÊqT, Ç+&Óø˘‡qT
Ç+<äT˝À bı+<äT|ü]#ês¡T.
ø£$T{° |ü]o*+∫q ø=ìï kÕ+πø‹ø£|üs¡yÓTÆq n+XÊô|’ n<Ûä´j·THêqT ì|ü⁄DT≈£î n|üŒ–+∫+~. n$ 1.
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ »eqs¡TT, kÕ>∑T˙{Ï n+XÊ≈£î dü+ã+~Û+∫q n<Ûä´j·THêìï πø+Á<ä » ø£MTwüHé e÷J #Ó’s¡àHé
m.$.yÓTVæ≤©øÏ n|üŒ–+∫+~. 2. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À $<äT´‘Y s¡+>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n<Ûä´j·THêìï πø+Á<ä $<äT´‘Y
n<∏ë]{° e÷J N|òt Ç+»˙sY $._.>∑TbÕÔ≈£î n|üŒ–+∫+~. 3. Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝À ñ<√´>±T, $<ë´ dü+düú˝À¢
]»πs«wüq¢ $wüj·T+˝À n<Ûä´j·THêìï ÇHédæº≥÷´{Ÿ |òüsY ¬s>∑T´˝ÒwüHé n+&é ø±+|æ{°wüHé e÷J &Ó’s¡ø£ºsY eTTπøwt πøø£sY≈£î
n|üŒ–+∫+~. 4. Áπ>≥sY ôV’≤<äsêu≤<é≈£î dü+ã+~Û+∫q n+XÊô|’ n<Ûä´j·THêìï q÷´&Ûç©¢˝Àì ôd+≥sY |òüsY bÕd”
ØdüsYÃ≈£î n|üŒ–+∫+~.
lø£èwüí ø£$T{° ‘·q ìy˚~ø£qT HÓÁVüA 1960˝À ◊ø£´sê»´dü$T‹˝À ª$|ü‘·TÔT`ndüeTà‘·TTµ nH˚ n+X¯+ô|’
Á|üdü+–dü÷Ô yê&çq ø=fÒwüHé ªªmes¡÷ z&çb˛≈£î+&Ü n+<äs¡÷ düe÷q+>± $CÒ‘·T ø±e&Éy˚T ndü˝…’q $»j·TeTìµµ
ù|s=ÿqï ãT<äT∆ì dü÷øÏÔ‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Ç~ Ä#·s¡D kÕ<Ûä´+ ø±ì dü÷øÏÔ. n+<ä]ø° dü+‘·è|æÔ ø£*–+#˚ ìy˚~ø£
ÇkÕÔeTì nH˚ø£kÕs¡T¢ $˝Òø£s¡T‘√ nqï|ü &˚ Ç~ ‘Ó+>±D≈£î e´‹πsø£+>± ñ+≥T+<äì ns¡úeTsTT+~.
lø£èwüí ø£$T{° n<Ûä´j·Tq |ü<ä∆‹ ã÷´sêÁø£{Ïø˘ <äèø£Œ<∏ä+‘√, >√¢ã˝…’CÒwüHé <äèø£<∏ä+‘√, ˝≤ n+&é Äs¡¶sY <äèø£Œ<∏ä+‘√
‘Ó+>±D düeTdü´qT |ü]o*+∫q≥T¢ $~Û‘·eTe⁄‘·Tqï~. ø£$T{° #˚dæq dü÷#·qT düeTdü´ |ü]cÕÿsêìøÏ <√Vü≤<ä|ü&Éø£
b˛>± düeTdü´qT eT]+‘· »{Ï+ #˚ùd$>± ñHêïsTT. ø£Ás¡ $s¡>∑<äT bÕeTT #êe<äT nqï #·+<ä+>± ø£$T{° Äs¡T
Á|ü‘ê´e÷ïj·÷qT dü÷∫+∫+~. ‘êqT, dü÷∫+∫q yÓTT<ä{Ï eT÷&ÉT dü÷#·qT Ä#·s¡D kÕ<Ûä´+ ø±eì ‘êH˚
‹s¡düÿ]+∫+~. Çø£ HêZe Á|ü‹bÕ<äqqT ‘Ó+>±Dyê<äTT ndü˝Ò n+^ø£]+#·s¡ì ù|s=ÿ+~. ◊<äe~ Á|üdüTÔ‘·
uÛÖ>√[ø£ dü]Vü≤<äT› y˚Ts¡≈£î ‘Ó+>±D, Ä+Á<Ûä sêÅwüº @sêŒ≥T. nsTT‘˚ ‘Ó+>±D @sêŒ≥T≈£î n+<ä] ÄyÓ÷<ä+
ø±yêqï »dæºdt lø£èwüí ø£$T{° ø£*dæ ñ+&É&ÜìøÏ n+<ä] ÄyÓ÷<ä+ ø±yêì nqø£b˛e&É+ nÁ|üC≤kÕ«$Tø£+,
nHê´j·T+. ◊<äe Á|ü~bÕ<äq≈£î n+<ä] düeTà‹ ø±yêqï yÓT*ø£ ô|{Ϻ+~. Äs¡e Á|ü‹bÕ<äq Á|üø±s¡+ sêÅwüº $uÛÑ»q
»s¡>∑<äT. Ç~ yÓTT<ä{Ï Á|ü‹bÕ<äq ø=qkÕ–+ù|. á Á|ü‹bÕ<äq Á|üø±s¡+ ‘Ó+>±D˝À kÕe÷õø£, sê»ø°j·T Á|üjÓ÷»Hê
|ü]s¡ø£åD≈£î sêC≤´+>∑ dües¡D <ë«sê #·s¡´T rdüTø=ì, sêÁcÕºìï düyÓTÆø£´+>± ñ+#êqï Ä#·s¡D kÕ<Ûä´+ ø±ì,
>∑‘·+˝À Á|üjÓ÷–+∫ $|òüyÓTÆq ‘Ó+>±D ÁbÕ+rj·T eT+&É* @sêŒ≥T Á|ü‹bÕ<äq≈£î e÷Á‘·y˚T Á|ü<∏äeT ÁbÕ<Ûëq´‘·qT
Ç∫Ã+~. $T>∑‘ê nìï Á|ü‹bÕ<äq e¢ @<√ ˇø£ düeTdü´ ñ‘·Œqï+ ne⁄‘·T+<äì ù|s=ÿq&É+ <ë«sê, ø£$T{°
düyÓTÆø±´+Á<Ûä˝À düeTÁ>±_Ûeè<˚∆ n‘·T´‘·ÔeT |ü]cÕÿs¡ e÷s¡ZeTì ‘·q eTH√>∑‘êìï ‘Ó*$>± e´ø£Ô+ #˚dæ+~.
lø£èwüí ø£$T{° Á|ü‹bÕ~+∫q Äs¡T dü÷#·qT:
1. j·T<∏ë‘·<∏ä dæú‹ ø=qkÕ–+#·&É+:` Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D &çe÷+&éqT m|üŒ{Ï˝≤H˚ sê»ø°j·T/XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘·

12. 12 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
düeTdü´>±H˚ |ü]>∑DÏdü÷Ô sêÁcÕºìπø e~˝Òj·T&É+ e¢ Á|üjÓ÷»q+ X¯Sq´+. ‘·ø£åD+ ø£∫Ñ·yÓTÆq #·s¡´˝ÒM ˝Òø£b˛‘˚
‘Ó+>±D Á|ü»T e÷qdæø£+>± dü+‘·è|æÔ #Ó+<˚ neø±X¯y˚T ˝Ò<äT. @ #·s¡´÷ rdüTø√≈£î+&Ü j·T<∏ë‘·<∏ä |ü]dæú‹ì
ø=qkÕ–+#·&É+ e¢ ‘Ó+>±D Á|ü» uÛ≤y√<˚«>±*ï dü+‘·è|æÔ |üs¡#·˝Ò+. n<˚ »]–‘˚ á ÁbÕ+‘·+˝À Væ≤+kÕ‘·àø£
Ä+<√fi¯q s¡÷|ü+˝À |òüTs¡¸DT »]π> neø±X¯+ ñ+≥T+~. ø=ìï ÁbÕ+‘ê˝À n$ Bs¡Èø±+ ø=qkÕπ> Á|üe÷<ä+
ñ+~. ‘Ó+>±Dyê<äT Ä+<√fi¯qT rÁe uÛ≤y√<˚«>∑ |üP]‘·+>±q÷, Á|üe÷<äø£s¡+ >±q÷ ñ+{≤j·TH˚
dü+πø‘êTHêïsTT. Ä Ä+<√fi¯q Á|üuÛ≤e+ ôV’≤<äsêu≤<é, <ëì #·T≥Tº|üø£ÿ õ˝≤¢ »qJeq+ô|’ ø£ì|ædüTÔ+~. n+‹eT+>±
sê»ø°j·T nì•Ã‹øÏ <ë]rj·Te#·TÃ. Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ qø£‡˝Ÿ‡ ñ<ä´eT+ ≈£L&Ü ø=‘·Ô }|ü⁄qT dü+‘·]+#·Tø√e#·TÃ.
n+<äTø£ì ñ<ä´eT+ |ü≥¢ eP´Vü‰‘·àø£+>±, dæús¡ dü+ø£Œ+‘√, ì]∆wüº+>±, düeTs¡úe+‘·+>± e´eVü≤]+#·ø£b˛‘˚ ñ
<ä´eT+ eT]+‘· rÁes¡÷|ü+ <ë˝Òà neø±X¯eTT+<äì ø£$T{° ôV≤#·Ã]+∫+~. ‘Ó+>±D düeTdü´ XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·
düeTdü´. Bìï sêÅwüºy˚T |ü]wüÿ]+#·Tø√yê*. n+<äTø£ì á e÷sêZìøÏ ∫e] ÁbÕ<Ûëq´$Tyê«ì ø£$T{° n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~.
2. d”e÷+Á<Ûä, ‘Ó+>±DT>± $&É>={Ϻ, ôV’≤<äsêu≤<éqT πø+Á<äbÕ*‘· ÁbÕ+‘·+ #˚j·T&É+: ¬s+&ÉT ÁbÕ+‘êqT
¬s+&ÉT sêÁcÕºT>± $&É>={Ϻ ¬s+&ÉT sêÁcÕºT y˚πs«s¡T sê»<ÛëqTqT n_Ûeè~∆ #˚düTø√yê*. ˇø£ q>∑s¡+ ø√dü+ ¬s+&ÉT
ãyÓTÆq esêZ b˛{° ñqï|ü &ÉT ôV’≤<äsêu≤<éqT πø+Á<äbÕ*‘· ÁbÕ+‘·+ #˚dæ, ¬s+&ÉT sêÁcÕº sê»<ÛëqTqT n_Ûeè~∆
#˚düT≈£îH˚ es¡≈£L ôV’≤<äsêu≤<éqT ñeTà&ç sê»<Ûëì>± ø=qkÕ–+#ê*. πø+Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+>± #˚ùdÔ <ëì <ë«sê
e#˚à sêã&ç πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ yÓ[¢Hê Á>±+≥T¢ ‘·–q ìwüŒ‹Ô˝À eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê≈£L n+<˚≥≥T¢ |üs¡düŒs¡ n+^ø±s¡
bòÕs¡Tà˝≤ neTT#˚j·Te#·TÃ. ‘·eT Ä]úø£ Á|üjÓ÷»Hê≈£î qwüº+ ñ+&É<äT ø±ã{Ϻ Ç~ d”e÷+Á<Ûä Á|ü»≈£î ø=+‘·
ÄyÓ÷<ä jÓ÷>∑´+ ø±e#·TÃ. ø±˙ ‘Ó+>±D˝À rÁe ìs¡düqT #Óπs>∑T‘êsTT. ôV’≤<äsêu≤<é ‘Ó+>±D˝À ˝Òø£b˛‘˚
yê] Äø±+ø£åT HÓs¡y˚s¡qfÒº. ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+˝À K∫Ñ·+>± |òüTs¡¸DT #Óπs>∑T‘êsTT. n+<äTø£ì á e÷s¡Z+
≈£L&Ü Ä#·s¡D kÕ<Ûä´+ ø±ø£b˛e#·TÃ.
3. sêj·T ‘Ó+>±D, ø√kÕÔ+Á<ÛäT>± $uÛÑõ+#·&É+: ôV’≤<äsêu≤<éqT sêj·T ‘Ó+>±D˝À n+‘·sꓤ>∑+>±
e⁄+#ê*. ø=ìï sêj·Td”eT esêZT, eTTdæ¢+ »HêuÛ≤ ÁbÕã˝≤´ìï <äèwæº˝À ñ+#·Tø=ì m+.◊.m+ á Á|ü‹bÕ<äqqT
‘Ó∫Ã+~. nsTT‘˚ á Á|ü‹bÕ<äqqT n≥T ‘Ó+>±Dyê<äTT Ç≥T düyÓTÆø±´+Á<Ûäyê<äTT mes¡÷ düeTà‹+#˚ neø±X¯+
˝Ò<äT. ô|’>± á Á|ü‹bÕ<äq e¢ $$<Ûä sê»ø°j·T bÕغT, Á>∑÷|ü⁄˝Àì eT‘· #Ûê+<ädü X¯≈£îÔT $»è+_Û+#˚ Á|üe÷<ä+
ñ+~. á e÷s¡Z+ Ä]úø£+>± nqTdüs¡D°j·Ty˚T. nsTT‘˚ eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê Á|ü»≈£î Ç~ ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑´+ ne⁄‘·T+<äì
ø£$T{° uÛ≤$+#·&É+ ˝Ò<äT.
4. d”e÷+Á<Ûä, ‘Ó+>±DqT y˚s¡T#˚j·T&É+, ôV’≤<äsêu≤<é q˝§Z+&É õ˝≤¢ MT<äT>± >∑T+≥÷s¡T, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY
õ˝≤¢ MT<äT>± ø£s¡÷ïT Vü≤<äT›≈£î $düÔ]+#˚˝≤ πø+Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+>±, ñeTà&ç sê»<Ûëì>± #˚j·T&É+: ôV’≤<äsêu≤<é
ñeTà&ç sê»<Ûëì n+fÒ ‘Ó+>±Dyê<äTT ˇ|ü ø√s¡T. sêÅwüº+˝À ø=+‘· uÛ≤>±ìï πø+Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+>± e÷s¡Ã&É+ô|’
eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê qT+∫ e´‹πsø£‘· sêe#·TÃ. á Á|ü‹bÕ<äq˝À ø=ìï kÕqT≈£L‘·THêï n+<äs¡÷ ÄyÓ÷~+#˚˝≤
Bìô|’ sê»ø°j·T @ø±_ÛÁbÕj·T+ kÕ~Û+#·&É+ ø£wüº+. eTTK´+>± ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+ qT+∫ Bìô|’ e´‹πsø£‘˚ ø±<äT,
uÛ≤Ø ìs¡düqT e´ø£Ô+ ø±e#·Tà nH˚ dü+<˚XÊìï ø£$T{° yÓ*ãT∫Ã+~. ôV’≤<äsêu≤<é $d”Ôsêíìï ô|+∫ ‘Ó+>±D
õ˝≤¢˝…’q q˝§Z+&É, s¡+>±¬s&ç¶, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY, yÓT<äø˘ qT+&ç ø=ìï eT+&É˝≤qT B+‘√ ø£*|æ, πø+Á<ä bÕ*‘·
ÁbÕ+‘·+>± Á|üø£{Ï+#·&É+, ñeTà&ç sê»<Ûëì>± ø=qkÕ–+#·&É+, Ç<=ø£ <ës¡TDyÓTÆq dü÷#·q. mes¡÷ n&É>∑ì~,
mes¡÷ dü÷∫+#·ì~. mes¡÷ }Væ≤+#·ì~. Bìï neTT#˚j·÷˝À, e<√› ìsê›]+#·˝Òì }–dü˝≤≥ ø£$T{°~.
$düÔè‘· ôV’≤<äsêu≤<é yÓTÁ{ÀbÕ*≥Hé ~>∑Te dü÷∫+∫q $<Ûä+>± 67 eT+&É˝≤T, 1330 Á>±e÷T
12,430 #·<äs¡|ü⁄ øÏ˝ÀMT≥s¡¢ ÁbÕ+‘·+‘√ ≈£L&ç ñ+≥T+~.

13. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 13
Áø£.dü+. õ˝≤¢ eT+&É˝≤T Á>±e÷T $d”Ôs¡í+ #·.øÏ.
01 s¡+>±¬s&ç¶ 21 576 4,186
02 yÓT<äø˘ 10 262 1,776
03 eTVü≤ã÷uŸq>∑sY 09 163 3,109
04 q˝§Z+&É 11 263 3,142
05 ôV’≤<äsêu≤<é 16 66 217
yÓTT‘·Ô+ 67 1,330 12,430
5. d”e÷+Á<Ûä, ‘Ó+>±DT>± sêÁcÕºìï $uÛÑõ+#·&É+, ‘Ó+>±D≈£î ôV’≤<äsêu≤<éqT, d”e÷+Á<Ûä≈£î eTs√ ø=‘·Ô
sê»<Ûëìì @sêŒ≥T #˚j·T&É+: ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+˝À yÓTC≤]{° Á|ü» uÛ≤y√<˚«>±qT, ‘·eT |ü≥¢ ìs¡¢ø£å´+, $eø£å
bÕ{Ï+#ês¡H˚ uÛ≤eqqT ñ|üX¯$T+|ü CÒj·T&ÜìøÏ Ç~ <√Vü≤<ä|ü&ÉT‘·T+~. nsTT‘˚ d”e÷+Á<Ûä ø=‘·Ô sê»<Ûëìì @sêŒ≥T
#˚düT≈£îH˚ es¡≈£î ôV’≤<äsêu≤<é ñeTà&ç sê»<Ûëì>± ø=qkÕ>±*. ø=‘·Ô sê»<Ûëì @sêŒ≥T≈£î uÛ≤Ø ô|≥Tºã&ÉTT
nedüs¡eTe⁄‘êsTT. yê{Ïì πø+Á<ä, sêÅwüº Á|üuÛÑT‘ê«T düeT≈£LsêÃ*. ‘Ó+>±D˝À yÓTC≤]{° Á|ü»T sêÅwüº &çe÷+&é≈£î
eT<䛋düTÔqï≥T¢ ø£$T{° |ü]oq˝À ‘˚*+~. nsTTHê, d”e÷+Á<Ûä düeTà‹‘√H˚ sêÁcÕºìï $&ÉBj·÷*. >∑‘· nqTuÛÑyêqT
ã{Ϻ #·÷ùdÔ á ìs¡íj·T+ e¢ ø√kÕÔ+Á<Ûä, sêj·Td”eT ÁbÕ+‘ê˝À¢ rÁe Væ≤+kÕ‘·àø£ Ä+<√fi¯qT #Óπsπ> neø±X¯eTT+~.
nø£ÿ&É ‘·ø£åD+ Á|ü‹düŒ+<äq, Væ≤+dü ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘êsTT. ôV’≤<äsêu≤<é n+X¯+, kÕ>∑T˙{Ï |ü+|üø£+ ø°ø£+>± e÷s¡‘êsTT.
‘·ø£åD+ sêJHêe÷ #˚dæ düyÓTÆø±´+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ø√dü+ b˛sê&Ü*‡+~>± d”e÷+Á<Ûä myÓTà˝Ò´T, m+|”T, myÓTੇô|’
nø£ÿ&ç Á|ü»T ˇ‹Ô&ç ‘Ó#˚à neø±X¯eTT+~. qø£‡*»+, eT‘√Hêà<ä+ ô|]– n+‘·s¡Z‘· uÛÑÁ<ä‘·qT Á|üuÛ≤$‘·+ #˚j·Te#·TÃ.
n+<äTø£ì á Á|ü‹bÕ<äq≈£î ~«rj·T ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«ì lø£èwüí ø£$T{° n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~.
6. sêÁcÕºìï ñeTà&ç>±H˚ ñ+∫, ‘Ó+>±D kÕe÷õø£ n_Ûeè~∆øÏ ø=ìï ì]∆wüºyÓTÆq sêC≤´+>∑ ã<ä›yÓTÆq #·s¡´T
rdüTø√e&É+, sê»ø°j·T kÕ~Ûø±s¡‘· ø√dü+ #·≥ºã<ä›yÓTÆq ÁbÕ+rj·T eT+&É*ì @sêŒ≥T#˚j·T&É+: ÁbÕ+‘ê Á|üjÓ÷»HêqT
ã{Ϻ #·÷ùdÔ sêÁcÕºìï düyÓTÆø£´+>± ñ+#·&Éy˚T ñ‘·ÔeT+. $uÛÑõ+∫q+‘· e÷Á‘êq Á|üdüTÔ‘· düeTdü´≈£î |ü]cÕÿs¡+ _Û+#·<äT.
‘Ó+>±D kÕe÷õø£, Ä]úø£ n_Ûeè~∆ ø√dü+ sêC≤´+>∑|üs¡yÓTÆq, #·≥ºã<ä∆yÓTÆq #·s¡´T rdüTø√yê*. 1956˝À #˚düT≈£îqï
ô|<ä›eTqTwüß ˇ|üŒ+<ä+ dü÷Œ¤]Ô‘√ ‘Ó+>±D ÁbÕ+rj·T n_Ûeè~∆ eT+&É*ì @sêŒ≥T #˚dæ ‘·–qìï ì<ÛäTqT
πø{≤sTT+#·&É+ <ë«sê Ç~ kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~. Äj·÷ n+XÊô|’ #·≥ºã<ä∆yÓTÆq dü+Á|ü~+|ü⁄≈£î ÁbÕ+rj·T eT+&É*
‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~. n˝≤π> » ìs¡«Vü≤D uÀs¡T¶, ùd<ä´|ü⁄ ˙{Ï ÁbÕC…≈£îº n_Ûeè~∆ ø±s=ŒπswüHé @sêŒ≥T #˚j·÷*.
Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D &çe÷+&é≈£î ñqï Bs¡Èø± #·]Á‘· H˚|ü<∏ä´+˝À á &çe÷+&éqT ÄyÓ÷~+#·ø£b˛‘˚ Á|üdüTÔ‘·+
HÓø=ì ñqï uÛ≤y√<˚«>± <äècÕº´ Ä+<√fi¯q ø=qkÕπ> neø±X¯+ ñ+<äì ø£$T{° ù|s=ÿ+~. 1956 ô|<ä›eTqTwüß
ˇ|üŒ+<ä+˝Àì eTTK´yÓTÆq ìs¡íj·÷qT neTT #˚j·Tø£b˛e&É+, »eqs¡TT, ùd<ä´|ü⁄ ˙{Ï |ü<∏äø± neTT˝À
ìs¡¢ø£å´+ Á|ü<ä]Ù+#·&É+, ôV’≤<äsêu≤<é $TqVü‰ ‘Ó+>±D˝Àì $T>∑‘ê õ˝≤¢˝À $<ë´ e´edüú≈£î ‘·–q yÓTT‘·Ô+˝À
ì<ÛäTT πø{≤sTT+#·ø£b˛e&É+, ñ<√´>∑ ìj·÷eTø±˝À¢ sêÅwüº|ü‹ ñ‘·Ôs¡T«T neTT #˚j·T&É+˝À nkÕ<Ûës¡D C≤|ü´+
e+{Ï n+XÊ e¢ ‘êeTT $eø£å≈£î >∑Ts¡e⁄‘·THêïeTqï, Ä~Û|ü‘·´ <Û√s¡DT≈£î ãe⁄‘·THêïeTqï n_ÛÁbÕj·T+ Á|ü»˝À¢
ô|s¡>∑&ÜìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚XÊj·Tì ø£$T{° uÛ≤$+∫+~. á dæú‹˝À uÛ≤y√<˚«>∑ |ü]dæú‹ ø=qkÕ>∑&É+ düeT+»düy˚Tqì
|üP]Ô>± ndü+ã<ä∆yÓTÆ+~ ø±<äì n+≥÷H˚ ñ<ä´e÷ìï nD∫y˚j·T&É+ kÕ<Ûä´+ ø±ø£b˛‘˚H˚ ‘Ó+>±D @sêŒ≥T≈£î
|üPqTø√yêì #Ó|üŒ&É+ <ë«sê lø£èwüí ø£$T{° ˝≤؃ ãT~∆‘√ ìy˚~ø£ sêdæ+<äì, Hê´j·TãT~∆‘√ sêj·T˝Ò<äì ns¡úeTe⁄‘√+~.

14. 14 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
‘Ó+>±D˝À Ä+Á<Ûä yêfi¯fl ÄdüTÔ≈£î s¡ø£åD ø£*Œ+∫, yê] düeTà‹‘√H˚ ‘Ó+>±D @sêŒ≥T »s¡>±ì ø£$T{° uÛ≤$+∫+~.
n~ ≈£L&Ü Äs√ dü÷#·q kÕ<Ûä´+ ø±ø£b˛‘˚H˚ ◊<äe dü÷#·q neTT #˚j·÷+~.
C≤rj·T <äèø£Œ<∏ëìï, eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê n_Ûeè~∆ì >∑eTq+˝À ñ+#·Tø=ì düyÓTÆø±´+Á<ÛäqT Á|ü‹bÕ~düTÔqï≥T¢ ø£$T{°
yÓ¢&ç+∫+~. n+<ä] Á|üjÓ÷»HêqT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+fÒ Ç<˚ n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq e÷s¡ZeTì ø£$T{° n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~.
‘Ó+>±D˝Àì ø=ìï esêZT á Á|ü‹bÕ<äqqT n+^ø£]+#·ø£b˛sTTHê Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T˝À¢ sêÅwüº+˝Àì eT÷&ÉT ÁbÕ+‘ê
Á|ü» kÕe÷õø£, Ä]úø£ dü+πøåeT+ <äècÕº´ Ç<˚ n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq |ü]cÕÿs¡ e÷s¡ZeTì lø£èwüí ø£$T{° n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~.
yÓTT‘·Ô+ ìy˚~ø£qT nkÕ+‘·+ |ü]o*ùdÔ ø£$T{° u≤<Ûä´‘ê sêVæ≤‘·´+, ìs¡¢ø£å´+, <ë≥y˚ùd yÓ’K] düŒwüºeTe⁄‘·T+~.
yÓTT<ä{Ï yêø±´ìøÏ ¬s+&√ yêø±´ìøÏ bı+‘·q ñ+&É<äT. n+¬ø >±s¡&û‘√ ‘Ó+>±D˝À ˝Òì n_Ûeè~∆ì #·÷ù| Á|üj·T‘·ï+
»]–+~. lsê+kÕ>∑sY ÁbÕC…≈£îº øÏ+<ä 18 mø£sê≈£î kÕ>∑T˙s¡T n+<äT‘·T+<äì, ø£«≈£î]Ô m‹Ôb˛‘· |ü<∏äø£+ <ë«sê
eT÷&ÉT ø£å mquÛ…’ y˚ mø£sê≈£î ˙s¡T n+<äT‘·T+<äì ndü‘·´|ü⁄ sê‘·. ‘Ó+>±D u≤e⁄ øÏ+<ä ùd<ë´ìï ø√kÕÔ+Á<Ûä
ø±Te øÏ+~ ùd<ë´ìï ˇπø >±≥q ø£≥º&É+ ø£$T{° n‹ ‘Ó*$>±H˚ ø£ìŒdüÔ~. b˛es¡+ ìsêàD+˝À ø£ì|æ+#·ì
Ä~yêd” ìsê«dæ‘· düeTdü´. n&É$ eTTqø£, |üsê´es¡D düeTdü´ ‘Ó+>±D≈£î ñ|üjÓ÷>∑|ü&˚ Ç#·Ã+|ü*¢ Äqø£≥º
ìsêàD+˝À ìsê«dæ‘· düeTdü´, |üsê´es¡D düeTdü´, n+‘·sYsêÅwüº düeTdü´ ø£$T{°øÏ ‘√#·&É+ #ê˝≤ nuÛÑ´+‘·s¡ø£s¡yÓTÆ+~.
1956˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À yÓTT‘·Ô+ kÕ>∑T $d”Ôs¡í+˝À ø√kÕÔ+Á<Ûä˝À 44.7 XÊ‘êìøÏ kÕ>∑T˙{Ï edü‹ ñ+&É>±, ‘Ó+>±D˝À
17.2 XÊ‘·+, sêj·Td”eT˝À 14.7 XÊ‘·+ ñ+~. 2009 Hê{ÏøÏ ‘Ó+>±D˝À 50.4 XÊ‘·+, ø√kÕÔ+Á<Ûä˝À 60.6
XÊ‘·+, sêj·Td”eT˝À 25.3 XÊ‘·+ ñ+~. Çø£ÿ&É >∑eTì+#·e*‡+~ ‘Ó+>±D˝À ˝Òì ø±Te bÕs¡ø£+ ñqï≥T¢
#·÷|æ, ø√kÕÔ+Á<Ûä˝À ñqï bÕs¡ø£+ ˝Òq≥T¢ #·÷|æ n+¬ø >±s¡&û #˚j·T&É+ »]–+~. eTs=ø£ n+X¯+ »j·T»„+˝À
#·÷|æq bÕs¡ø£+ ‘Ó+>±D≈£î e∫Ãq≥T¢>±, d”e÷+Á<Ûä≈£î ñqï bÕs¡ø±ìï ˝Òq≥T¢ #·÷|æ eTuÛÑ´ô|≥º&É+ ø£$T{° <ä>±ø√s¡T‘·q+
‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ø±<äT. ˙{Ï πø{≤sTT+|ü⁄≈£î uÒdæHé˝À uÛÑ´eTj˚T´ ˙s¡T, Ä<Ûës¡|ü&çq »HêuÛ≤, $ìjÓ÷>∑+, Á|ü‘ê´e÷ïj·T
eqs¡TT e+{Ï n+XÊqT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£î+{≤s¡T ‘·|üŒ |ü]yêVü≤ø£ ÁbÕ+‘·+ ˇø£ÿfÒ <ëìøÏ ^≥TsêsTT ø±<ä+≥÷
d”e÷+Á<Ûä≈£î ø£ècÕí, >√<ëe] »˝≤qT |ü]yêVü≤ø£ ÁbÕ+‘·+ »HêuÛ≤≈£î $T+∫ yê&ÉTø√e&Üìï düeT]ú+#·&É+ XÀ#·˙j·T+.
BìøÏ‘√&ÉT ‘Ó+>±D ÁbÕ+‘·+ m‘·TÔ˝À ñ+&É&É+ eq düVü≤»+>±H˚ uÛ≤Ø ÁbÕC…≈£îº‘√ ø±Te <ë«sê ˙s¡+<˚
|ü]dæú‹ ˝Ò<äì ‘Ó+>±D≈£î kÕ>∑T˙s¡+~+#˚ ÁbÕC…≈£îº ìsêàD+ |ü≥¢ $eø£åqT düeT]ú+#ês¡T.
ÁbÕ+‘êyêØ>± kÕ>∑T˙{Ï edü‹ 1956`2009(ø£å mø£sê˝À)
Áø£.dü+. dü+e‘·‡s¡+ kÕ>∑e⁄‘·Tqï uÛÑ÷$T kÕ>∑T˙s¡+~+#˚ uÛÑ÷$T ìwüŒ‹Ô
Ä+Á<Ûä ‘Ó+>±D Ä+Á<Ûä ‘Ó+>±D
01. 1956 Hê{ÏøÏ 30.65 18.20 1.7 1
02. 2004 Hê{ÏøÏ 69.27 18.00 3.8 1
03. »j·T»„+ ‘·sê«‘· 2009 107.20 39.83 2.7 1
`` (1956`2004) 48 dü+e‘·‡sê˝À ‘Ó+>±D ˙{ÏbÕs¡T<ä |ü]dæú‹˝À e÷s¡TŒ ˝Ò<äT. ‘Ó+>±D˝À uÛ≤Ø
ÁbÕC…≈£îº øÏ+<ä kÕ>∑TuÛÑ÷$T 4.3 ø£å mø£sê qT+∫ 11.80 ø£å mø£sê≈£î ô|]–Hê ∫qï‘·s¡Vü‰ ÁbÕC…≈£îº
<ë«sê kÕ>∑j˚T´ uÛÑ÷$T 12 ø£å mø£sê qT+&ç |üP&çø£ rj·Tø£, ø£u≤®≈£î >∑T¬s’ á |ü]dæú‹ <ë|ü⁄]+∫+~.
`` »j·T»„+ ‘·<äq+‘·s¡+ ≈£L&Ü kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+˝À ‘Ó+>±D n_Ûeè~∆ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ @s¡Œ&Éø£ |üPs¡«eTTqï
kÕúsTT˝À ≈£L&Ü ˝Ò<äT.

15. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 15
$<ë´s¡+>∑+˝À ì<ÛäT πø{≤sTT+|ü⁄˝À $eø£åqT n+^ø£]dü÷ÔH˚ nø£åsêdü´‘·˝À n+‘·>± ‘Ó+>±D yÓqTø£ã&É˝Ò<äT.
Á|üe÷D≤˝À¢ e÷Á‘·+ yÓqTø£ã&ç+<äì nee÷q|ü]#˚≥≥Tº ø£$T{° ù|s=ÿqï~. j·T÷ìe]Ù{°≈£î ‘·dü] ì<ÛäT
πø{≤sTT+|ü⁄T >∑eTìùdÔ Ä+Á<Ûä j·T÷ìe]Ù{°øÏ s¡÷.35,500, Hê>±s¡T®q j·T÷ìe]Ù{°øÏ 22,700T, l yÓ+ø£fÒX¯«s¡
j·T÷ìe]Ù{°øÏ s¡÷. 37,500T, lø£èwüí <˚esêj·T j·T÷ìe]Ù{°øÏ s¡÷.2,500T ø±>± ñkÕàìj·÷ j·T÷ìe]Ù{°
‘·dü] ì<ÛäTT ø£πø{≤sTT+|ü⁄ s¡÷.17,400T, ø±ø£rj·T j·T÷ìe]Ù{°øÏ s¡÷.14,000T e÷Á‘·y˚T. Ç+‘· ø£+fÒ
$eø£å eTπseTT+≥T+~. yÓT&çø£˝Ÿ ø£fi≤XÊT 9 õ˝≤¢Tqï ø√kÕÔ+Á<Ûä˝À 5, HêT>∑T õ˝≤¢Tqï sêj·Td”eT˝À 4, |ü~
õ˝≤¢Tqï ‘Ó+>±D˝À 4, yê{Ï˝À ¬s+&ÉT ôV’≤<äsêu≤<é˝ÀH˚ ñHêïsTT. Çø£ Á|üuÛÑT‘·«, msTT&Ó&é &çÁ^ ø£fi≤XÊ≈£î
ì<ÛäT πø{≤sTT+|ü⁄ ‘Ó+>±D≈£î 93 ø√≥¢ s¡÷bÕj·TT. ø√kÕÔ+Á<Ûä≈£î 224 ø√≥¢ s¡÷bÕj·TT(¬s+&ÉT ÁbÕ+‘ê˝˝À &çÁ^
#·<äTe⁄‘·Tqï $<ë´s¡TúT düe÷qy˚T) ‘Ó+>±D‘√ b˛*Ñ˚ &çÁ^ #·<äTe⁄‘·Tqï $<ë´s¡TúT dü>∑+ eT+<˚ ñqï sêj·Td”eT≈£î
91 ø√≥¢ s¡÷bÕj·T Á>±+≥T n+<äT‘√+~. bÕ*f…øÏïø˘ #·~y˚ $<ë´]ú ‘·dü] ì<ÛäT πø{≤sTT+|ü⁄ ‘Ó+>±D˝À
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢≈£î s¡÷.42,820 ø±>± nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢≈£î e÷Á‘·+ 76,170T ñ+~. ôV’≤<äsêu≤<é, s¡+>±¬s&ç¶
õ˝≤¢˝À Á|üuÛÑT‘·« ø£fi≤XÊT 3 XÊ‘·+, $T>∑‘ê 97 XÊ‘·+ ø£fi≤XÊT Åô|’y˚{Ÿ j·÷»e÷q´+˝À q&ÉTdüTÔHêïsTT. á
¬s+&ÉT õ˝≤¢˝À #·~y˚ $<ë´s¡Tú˝À¢ n‘·´~Û≈£îT d”e÷+Á<Ûä≈£î #Ó+~qyêπs. Ms¡+‘ê ôdø£+&ÉØ $<ä´qT á ¬s+&ÉT
õ˝≤¢˝À #·~yês¡T. HêT>∑T dü+e‘·‡sêT ôdø£+&ÉØ $<ä´ ôV’≤<äsêu≤<é, s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢˝À #·~$ kÕúì≈£îT>±
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~, eè‹Ô $<ë´ ø£fi≤XÊ˝À d”≥T¢ bı+<äT‘·THêïs¡T. Ç+‘· düŒwüº+>± $eø£å ø£ì|ædüTÔ+fÒ lø£èwüí ø£$T{°øÏ
‘Ó+>±D $<ë´s¡Tú˝À¢ Á|üe÷D≤T ‘·≈£îÿe nq&ÜìøÏ ùV≤‘·Te⁄ @$T ø£ì|æ+∫+~?
ÁbÕ+‘ê yêØ>± eè‹Ô$<ä´ ø£fi≤XÊT, $<ë´s¡TúT(2009`2010)
ôV’≤<äsêu≤<é eTVü‰q>∑s¡+ ÁbÕ+rj·T eè~∆ì Á|üuÛ≤$‘·+ #˚düTÔ+~. HêD´yÓTÆq eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷T ìC≤+ ø±+
qT+&ç ñ+&É>± Ç|ü &ÉT ◊{°T, ◊{Ï Ä<Ûë]‘· |ü]ÁX¯eTT ÁbÕ+rj·T, C≤rj·T, Á|ü|ü+#· ô|≥Tºã&ÉTqT Äø£]¸düTÔHêïsTT.
u…+>∑Tfi¯SsY, #ÓHÓÌï, eTT+u…’, &Ûç©¢ ‘·sê«‘· ◊<√ n‹ô|<ä› πø+Á<ä+>± ôV’≤<äsêu≤<é m~–+~. $$<Ûä ÁbÕ+‘ê qT+∫
e∫Ãqyês¡T yê´bÕsêT ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. nH˚ø£ s¡+>±˝À ô|≥Tºã&ÉTT ô|&ÉT‘·THêïs¡T. sêÅwüº |ü]dæú‹ e÷]‘˚
ôV’≤<äsêu≤<é‘√ dü+ã+<ÛëT ø√˝ÀŒ‘êyÓ÷yÓ÷qqï uÛÑj·T+ yê]ì yÓ+{≤&ÉT‘·Tqï<äì ø£$T{° n_ÛÁbÕj·T|ü&É&É+ edüyê<ä
<äèø£Œ<∏ëìï düeT]ú+#·&É+ ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ø±<äT. Ç~ n<Ó›≈£îqïyê&ÉT ÇT¢ Hê~ nqï≥T¢ ñ+~. ôV’≤<äsêu≤<é‘√ ≈£L&çq
‘Ó+>±D @s¡Œ&ç‘˚ d”e÷+Á<Ûä Ä<ëj·T eqs¡T ‘·>∑TZ‘·T+<äì ø£$T{° C≤*|ü&É&É+, <√|æ&ûì düeT]ú+#˚ kÕÁe÷»´yê<ä
ÁbÕ+‘êT Ç+»˙]+>¥ bòÕs¡àd” _Ç&ç m+._.m. m+.dæ.m. ˝≤
dü+K´ d”≥T¢ dü+K´ d”≥T¢ dü+K´ d”≥T¢ dü+K´ d”≥T¢ dü+K´ d”≥T¢ dü+K´ d”≥T¢
ôV’≤<äsêu≤<é‘√ 286 ` 69407 159 ` 6766 248 ` 26292 404 ` 19835 253 ` 12768 17 ` 2649
‘Ó+>±D
ôV’≤<äsêu≤<é, s¡+>±¬s&ç¶ 134 ` 31483 92 ` 3929 178 ` 18589 180 ` 8879 47 ` 4336 5 ` 702
ø±≈£î+&Ü ‘Ó+>±D
sêj·Td”eT 87 ` 20285 27 ` 1198 115 ` 12238 122 ` 5976 75 ` 3743 13 ` 2242
ø√kÕÔ+Á<Ûä 233 ` 55913 93 ` 3945 241 ` 26134 256 ` 11632 226 ` 10495 21 ` 2851

16. 16 q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011
T
<äèø£Œ<∏ä+ ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ø±<äT. ôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+˝À d”e÷+Á<Ûä »HêuÛ≤ 7.2 XÊ‘·+>± ñqï≥T¢ ø£$T{° >∑T]Ô+∫+~.
Á|üdüTÔ‘·+ ñqï XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘· |ü]dæú‹, ‘Ó+>±D @s¡Œ&ç‘˚ HÓø=H˚ |ü]dæú‹ì 17 õ˝≤¢ b˛©dt n~Ûø±s¡T‘√,
sê»ø°j·T Hêj·T≈£î‘√ #·]Ã+∫q ø£$T{° sêÅwüº $uÛÑ»q »]–‘˚ n+‘·s¡Z‘· uÛÑÁ<ä‘·≈£î $|òü÷‘·+ e÷y√sTTdüTº qT+∫,
Væ≤+<ä÷`eTTdæ¢+ eT‘√Hêà<äT qT+∫ ø£T>∑T‘·T+<äì yÓTT‘·Ô+ düeTdü´qT XÊ+‹ uÛÑÁ<ä‘· düeTdü´>± bı+<äT|üs¡Tdü÷Ô
8e n<Ûë´j·÷ìï s¡Vü≤dü´+>± ñ+#·&É+ XÀ#·˙j·T+. ìC≤ìøÏ XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘· düeTdü´ bÕ≈£î ‘·|ü &ÉT ìsê«ø£+‘√
edüTÔ+~. eT‘√Hêà<ä+`eT‘· ø£˝À¢˝≤≈£î eT÷+ ≈£L&Ü sê»ø°j·T Hêj·T≈£î kÕ«s¡úy˚T ‘·|üŒ Äj·÷ eT‘·düTú düeTdü´
ø±<äì mH√ï ìy˚~ø£T ndüT s¡Vü≤kÕ´ìï ãj·TT|ü]#êsTT. ìy˚~ø£˝À ñqï 8e n<Ûë´j·÷ìï Á|ü»≈£î, ø£˙dü+
sê»ø°j·T bÕغ≈£î ≈£L&Ü ‘ÓT|ü≈£b˛e&É+ m+‘· nÁ|üC≤kÕ«$Tø£+?
ôV’≤<äsêu≤<é≈£î d”e÷+Á<Ûä qT+∫ edüe∫Ãq yês¡T q>∑s¡ n_Ûeè~∆˝À ø°ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡ì ø£$T{° ù|s=ÿq&É+
Ä~Û|ü‘·´ <√|æ&û $<ÛëHêqT düeT]ú+#·&É+ ‘·|üŒ eTs=ø£{Ï ø±<äT. ‘Ó+>±D »eqs¡TT ø=¢>=≥º&É+, ôV’≤<äsêu≤<é
q>∑sêìï e÷¬sÿ{Ÿ>± yê&ÉTø√e&É+ ø√düy˚T d”e÷+Á<Ûä ô|≥Tºã&ç<ës¡TT düyÓTÆø±´+Á<Ûä ìHê<ä+ #˚|ü{≤ºs¡qï~ »>∑yÓT]–q
dü‘·´+. ôV’≤<äsêu≤<é e÷¬sÿ{Ÿ Ä]úø£ e´edüú ÁbÕ+rj·T, C≤rj·T n+‘·sê®rj·T ô|≥Tºã&ÉT‘√ nqTdü+<Ûëì+#·ã&ç+~.
uÛÖ>√[ø£+>± ñqï |ü]dæú‘·T e¢ ÁbÕ+rj·÷_Ûeè~∆˝À ôV’≤<äsêu≤<é ø°ø£yÓTÆq kÕúq+˝À ñ+<äì, ôV’≤<äsêu≤<é˝À
|ü_¢ø˘ s¡+>∑ |ü]ÁX¯eTT, ◊{Ï |ü]ÁX¯eT, dæ$˝Ÿ, $T≥Ø |ü]XÀ<Ûäq dü+düúT, ]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ, s¡yêD≤ ‘·~‘·s¡ s¡+>±T
πø+ÁBø£è‘·yÓTÆq+<äTq ôV’≤<äsêu≤<é ô|’q d”e÷+Á<Ûä ô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£î ÄX¯ ñ+<äì ù|s=ÿq&É+ ø£$T{°~ Á|ü|ü+Nø£s¡D
e÷¬sÿ{Ÿ <äèø£Œ<∏ä+ ‘·|üŒ Á|üC≤kÕ«$Tø£ <äèø£Œ<∏ä+ @ e÷Á‘·+ ø±<äT. #ÓHÓ’ï, u…+>∑Tfi¯SsY, eTT+u…’ ‘·~‘·s¡ |ü≥ºD≤˝À¢ ≈£L&Ü
ÁbÕ+‘˚‘·s¡T ô|≥Tºã&ÉTTHêïsTT. n+‘·e÷Á‘êq Ä |ü≥ºD≤T ÁbÕ+‘˚‘·s¡T≈£î Vü≤≈£îÿ>± e÷s¡˝Ò<äqï~ ˇø£ #ê]Á‘·ø£
yêdüÔe+.
>∑‘· ¬s+&ÉT <äXÊu≤∆T>± ‘Ó+>±D˝À dü+uÛÑ$+∫q ¬s’‘·T Ä‘·àVü≤‘·´T, Äø£* #êe⁄T, #˚H˚‘· ø±]à≈£î Ä‘·àVü≤‘·´T,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY Á|ü» edüT eT]j·TT >∑‘· dü+e‘·‡s¡ ø±+>± »]–q $<ë´s¡Tú Ä‘êàs¡ŒDT ø£$T{°øÏ ø£ì|æ+#·˝Ò<äT.
Á|üuÛÑT‘·«+ Ç∫Ãq düe÷#ês¡+ MT<äH˚ ø£$T{° Ä<Ûës¡|ü&ç+~ ‘·|üŒ Á|ü»T Ç∫Ãq $q‹ |üÁ‘êqT |ü]o*+#·H˚ ˝Ò<äT.
‘ê+ã÷˝≤T Ç#êÃ+, ‘·qTï≈£î #êe+&ç nqï≥T¢+~ ìy˚~ø£. @ ÁbÕ+‘·+˝ÀHÓ’Hê ñ<ä´e÷T, Ä+<√fi¯qT
»s¡T>∑T‘·THêïj·T+fÒ Ä ÁbÕ+‘·+˝À Ä]úø£ kÕe÷õø£ Hê´j·T+ neTT »s¡>∑˝Ò<äì ns¡ú+. ‘Ó+>±DqT <√|æ&û #˚XÊeTqï
ì+<ä qT+∫ edüyê<äTqT ‘·|æŒ+#·&ÜìøÏ m+‘· Á|üj·T‘·ï+ #˚dæHê ø£$T{°øÏ kÕ<Ûä´+ ø±˝Ò<äT. ∫e]øÏ ‘Ó+>±D
&çe÷+&é nHê´j·TyÓTÆ+<äì #Ó|üŒ˝Òø£b˛sTT+~. n+<äTeq sêÁcÕº $uÛÑ»q @sêŒ≥T≈£î sêC≤´+>∑+˝À eT÷&Ée
n~Ûø£s¡D Á|üø±s¡+ bÕs¡¢yÓT+{Ÿπø n~Ûø±s¡eTTqï+<äTq yÓ+≥H˚ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À _T¢ ô|{Ϻ ‘Ó+>±D sêÁcÕºìï πø+Á<ä+
@sêŒ≥T#˚j·÷*.
ôV’≤<äsêu≤<é‘√ >±ì, n~ ˝Ò≈£î+&Ü >±˙ ‘Ó+>±D @sêŒ≥T »]–‘˚ Ç‘·s¡ sêÁcÕº qT+∫ Ç˝≤+{Ï &çe÷+&é
sêe#·TÃqì, eT‘· |òüTs¡¸DT dü+uÛÑ$kÕÔj·Tì, e÷y√sTTdüTº ø±s¡´Áø£e÷T $»è+_ÛkÕÔj·Tì πø+Á<ëìøÏ uÛÑj·T+ ø£*–+∫
‘Ó+>±D @sêŒ≥T≈£î n&ÉT¶|ü&É&ÜìøÏ d”e÷+Á<Ûä <Ûäìø£ esêZ |üøå±q ø£$T{° |ü&ÉsêìbÕ≥T¢ |ü&ç+~. ø£$T{° ìy˚~ø£˝À
ˇø£ dü+<äs¡“¤+>± ªªyêdüÔyêqT dü]>±Z ns¡ú+ #˚düTø√≈£î+fÒ, ìC≤qT ìs¡¢ø£å´+ #˚ùdÔ n$ Á|ürø±s¡+ rdüT≈£î+{≤sTTµµ
nqï e¢u≤sTT|üfÒ˝Ÿ e÷≥‘√ eTT–+∫+~. ìC≤ìøÏ ‘Ó+>±D≈£î »]–q nHê´j·÷ìï, Á|ü» Á|üC≤kÕ«$Tø£
Äø±+ø£åqT ø£$T{° dü]>±Z ns¡ú+ #˚düTø√q+<äTq, yêdüÔyêqT ìs¡¢ø£å´+ #˚dæq+<äTq ‘Ó+>±D Á|ü»T n~Ûø±s¡ bÕغô|’q
Á|ürø±s¡+ rs¡TÃø√e&ÜìøÏ dæ<ä∆+>± ñHêïs¡qï~ yêdüÔe+. yÓTT‘·Ô+ MT<ä ìy˚~ø£ y˚T<∏√ ~yêfi≤ø√s¡T‘·HêìøÏ Á|ürø£>±
#·]Á‘·˝À ìTdüTÔ+<äq&ÜìøÏ m˝≤+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.

17. q&ÉTdüTÔqï ‘Ó+>±D |òæÁãe], 2011 17
kÕÁe÷»´yê<änqT≈£Lìy˚~ø£
`b˛≥T Hêsêj·TD(ôd+Á≥˝Ÿ j·T÷ìe]Ù{°)
‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥T ø=s¡≈£î ìj·T$T+∫q lø£èwüí ø£$T{°
ø±Áø£eT+˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅwüº+˝À @s¡Œ&çq nì•Ã‹ MT<ä
n<Ûä´j·Tq ø£$T{°>± s¡÷|ü⁄~<äT›≈£î+~. ns¡úedü`ns¡ú uÛÑ÷kÕ«eT´
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À bÕs¡¢yÓT+≥Ø Á|üC≤kÕ«eT´+ Áø£eTÁø£eT+>± yÓ’|òü´+
#Ó+<äT‘·÷ ek˛Ô+~. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>±H˚ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D
sêÅwüº &çe÷+&éqT rdüT≈£î+fÒ, Á|ü»T uÛÑ÷$T, uÛÑTøÏÔ, ‘Ó+>±D
$eTTøÏÔ ø√dü+ b˛sê{≤T #˚dü÷Ô ñHêïs¡T. uÛ≤s¡‘· bÕø£es¡Z
bÕغT yê{Ï #·Á≥+˝À s¡÷|ü⁄~<äT›≈£îqï Hê´j·TeT÷s¡TÔT (lø£èwüí
˝≤+{Ï yêfi¯ófl) Á|üC≤ &çe÷+&É¢qT #·≥º e´‹πsø£ yÓTÆq$>±, dü+|òüT
$Á<√Vü≤yÓTÆq$>± ∫Árø£]düTÔHêïs¡T. Ç|ü &ÉT ø±oàsY, ˝≤˝Ÿ|òüT&é,
k˛+ù|≥, ‘Ó+>±D n+‘·{≤ Á|üC≤ e´‹πsø£ $<ÛëHêT
neTT#˚dü÷Ô Á|ü»T Á<√VüQT>± rs¡TŒT ÇdüTÔHêïs¡T.
$<ä´, yÓ’<ä´+, ñ<√´>∑+, ñbÕ~Û, ≈£L&ÉT, >∑÷&ÉT, >∑T&ɶ, dü«j·T+
bÕq ø=s¡≈£î ‘Ó+>±D Á|ü»T >∑‘· 40 dü+e‘·‡sêT>±
>=+‘Ó‹Ô ñ<ä´$TdüTÔ+fÒ, ø±+Á¬>dt, Ç‘·s¡ bÕø£es¡Z bÕغT
ø£¢u§*¢ ø£ãTs¡T¢ #Ó|ü ‘·÷ ø±+ yÓ¢ãT#·TÑ·THêïs¡T. &çôd+ãsY
9, 2009Hê&ÉT Á|ü‘˚´ø£ ‘Ó+>±D sêÅwüº @sêŒ≥T Á|üÁøÏj·T
ÁbÕs¡+_ÛdüTÔqï≥T¢>± πø+Á<ä+ Á|üø£{Ï+∫+~. eTs¡ d”e÷+Á<Ûä
ô|≥Tºã&ç<ës¡TT #˚dæq ø£èÁ‹eT ñ<ä´e÷≈£î ‘·˝§–Z &çôd+ãsY
23, 2009 Hê&ÉT ‘Ó+>±D sêÅwüº+ @sêŒ≥T ø±yê+fÒ
@ø±_ÛÁbÕj·T+ ø±yêì ‘Ó+>±D Á|üÁøÏj·T qT+∫ bÕ]b˛e&É+
‘Ó+>±D˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ ‘Ó*dæq<˚.
&Ûç©¢˝À nœ|üø£å+ »qe] 5, 2010 ‘·<äq+‘·s¡+ sêÅwüº
|ü]dæú‘·Tô|’ n<Ûä´j·THêìøÏ, Á|üC≤_ÛÁbÕj·÷qT düeT≈£LπsÃ+<äT≈£î
lø£èwüí Ä<Ûä«s¡´+˝À ˇø£ ø£$T{°ì ìj·T$T+∫ #˚‘·TT
<äTT|ü⁄≈£î+~. lø£èwüí ø£$T{° sêÅwüº+˝Àì |ü]dæú‘·Tô|’
n<Ûä´j·THêìπø nsTT‘˚ n+‘ê Vü≤+>∑T, Äsꓤ{≤T nedüs¡+
˝Ò<äT. sêÅwüº &çe÷+&éqT |üø£ÿ<√e |ü{Ϻ+#·&Üìπø Ä $<Ûä+>±
#˚j·T&É+ »]–+~.
<ë<ë|ü⁄ ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ #˚dæq Vü≤+>±e÷ n+‘ê d”e÷+Á<Ûä
ô|≥Tºã&ç<ës¡T≈£î, kÕÁe÷»´yê<ä @C…+≥¢≈£î nqT≈£L
nC…+&ÜqT s¡÷bı+~+#·&Éy˚T. Çø£ÿ&É kÕÁe÷»´yê<ä @C…+≥T¢
n+fÒ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ bÕø£es¡Z bÕغT nì ns¡ú+. mH√ï @+&ÉT¢>±
y˚∫ #·÷dæq Á|üC≤˙ø£+ ˇø£ÿ dü+e‘·‡s¡+ Ä>∑˝Òe÷ì, eTq
ÄX¯T HÓs¡y˚s¡T‘êj˚TyÓ÷ nqTø=ì ø£$T{° ìy˚~ø£ ø=s¡≈£î
ìØøÏå+#ês¡T. j·T<ë$~Û>± Á|ü» |üø£å+ eVæ≤düTÔqï ãT~∆Je⁄T
#Ó|æŒq<˚ dü+uÛÑ$+∫+~. á ãT~∆Je⁄H˚ Á|üuÛÑT‘ê«T,
Hê´j·TkÕúHêT <˚X¯Á<√VüQT sê»Á<√VüQT n+≥THêïsTT. yês¡T
#Ó|æŒq≥T¢>±H˚ nÁ|üø£{Ï‘· meT¬s®˙‡ ‘·|æ+∫+~. lø£èwüí
d”e÷+Á<Ûä Hêj·T≈£îT Ç∫Ãq $+<äT≈£î yÓfi¯¢&É+, &ûJ|æ, >∑es¡ïsY
yÓ≥ø±s¡ |üÁ‹ø± Á|üø£≥qT n+‘ê düs¡«kÕ<Ûës¡D+>±
»]–b˛j·÷sTT. &çôd+ãsY 31 ìy˚~ø£ düeTs¡ŒD≈£î >∑&ÉTe⁄sêH˚
e∫Ã+~. ‘Ó+>±D n+‘·{≤ bÕsê$T≥Ø ø£yê‘·T ‘=øÏÿ+~.
$<ë´]ú Hêj·T≈£îqT n¬sdüTº#˚dæ rÁe ∫Á‘·Væ≤+dü≈£î
>∑T]#˚j·T&É+ »]–+~. ø±˙ ˇø£ sê»ø°j·T bÕغ yÓTìô|òk˛º˝≤>±
»dæºdt lø£èwüí ø£$T{° Äs¡T n+XÊqT dü÷∫+∫ Á|ü»≈£î ìsêX¯
$T–*Ã+~.
Äs¡e ‘·s¡>∑‹ |æ¢yê&ÉT Ç#˚à düe÷<ÛëqT ‘·eT ìy˚~ø£
Äs¡T dü÷#·qT>± Ç#êÃs¡T. n+‘·e÷Á‘·+ <ëìπø Hê´j·TXÊÅdüÔ+
#·<äTyê*‡q nedüs¡+ ˝Ò<äT. ˝Òì düeTdü´qT ø=‘·Ô>± ‘Ós¡ô|’øÏ
rdüT≈£îe∫à ∫<ä+ãs¡+ #˚‘· #·˝≤ø° nì|æ+#·T≈£îHêï&ÉT lø£èwüí.
sêj·T`‘Ó+>±D, ôV’≤<äsêu≤<é πø+Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘·+,
ôV’≤<äsêu≤<é ñeTà&ç sê»<Ûëì nì mes¡÷ n&É>∑ì yê{Ïì
ø=‘·Ô>± ‘·eT ìy˚~ø£˝À s¡÷bı+~+∫ ‘Ó+>±D &çe÷+&éqT
nD∫y˚ùd ≈£îÁ≥ #˚j·T&É+ »]–+~. n<äq+>± bÕ´πøJT ÇùdÔ
Ä]úø£ ndüe÷q‘·T b˛‘êj·T˙, $X¯«$<ë´j·÷T, ø£fi≤XÊT
ì]àùdÔ yÓ’wüe÷´T ìs¡÷à*+#·ã&É‘êj·T˙, Ç+^¢wt, Væ≤+B
e÷s¡Tÿ $wüj·÷qT #Ó|æŒq rs¡T n+‘ê n‘·T≈£î u§+‘·˝≤>±
e⁄+~.
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY n_Ûeè~∆˝À ñ+<äì, >∑T+≥÷sY yÓqTø£+»˝À
e⁄+<äì ndü‘·´ ìy˚~ø£qT Ç#êÃs¡T. ìy˚~ø£˝À #Ó|üŒ≈£L&Éì
n+XÊ+≥÷ XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘· düeTdü´qT #·÷dü÷Ô n+‘·s¡Z‘·
uÛÑÁ<ä‘·≈£î eTT|ü yê{ÏT¢ ‘·T+<äì, qø£‡*»+ ô|s¡T>∑T‘·T+<äì
z b˛©dtu≤dt± ìy˚~ø£ s¡÷bı+~+#ê&ÉT. d”e÷+Á<Ûä
ô|≥Tºã&ç<ës¡TT, yê] nqT≈£L s¡#·sTT‘·T sêdæq yê´kÕ
kÕsê+X¯+>± ∫<ä+ãs¡+, k˛ìj·÷ >±+BÛ yÓT|ü ø√T ø√dü+
eT÷&ÉTqïs¡ ø√≥¢ ‘Ó+>±D Á|üC≤˙ø±ìøÏ rÁe nHê´j·T+ #˚dæ
ô|≥Tºã&ç<ës¡T nÁø£eT ÄdüTÔ≈£î s¡ø£åD>± ñ+~. lø£èwüíøÏ
q¢>=+&É bò˛¢s√dædt, bÕeT÷sY edüT, yÓT<äø˘ yÓT‘·T≈£î yÓ‘·T,
s¡+>±¬s&ç¶ ]+>∑Ts√&ÉT¶ u≤~Û‘· |òüTÀwüT, ìC≤e÷u≤<é ;&û
ø±]à≈£î Ä‘·àVü≤‘·´T, Ä~˝≤u≤<é Ä~yêdüT Äø£*u≤<ÛäT,
ø£Ø+q>∑sY H˚‘·qï ãeqàs¡D≤T, es¡+>∑˝Ÿ mHéøö+≥sYT,
KeTà+ u§>∑TZ ø±]à≈£î nedüúT, ôV’≤<äsêu≤<é ôV’≤f…ø˘ }_˝À
ñ&çøÏb˛‘·Tqï J$‘êT ø£ì|æ+#·q≥T¢+~. n+<äTπø sêj·Td”eT,
ø√kÕÔ+Á<Ûä Hêj·T≈£îT Ç∫Ãq ]b˛s¡TºH˚, Ç+≥¬sï{Ÿ˝À ñqï
düe÷#êsêH˚ï ‘·q ìy˚~ø£˝À bı+<äT|üs¡TÃø=ì ‘Ó+>±D
Á|üC≤˙ø±ìøÏ yÓTT+&ç#˚sTT #·÷|æ+#ê&ÉT.
∫<ä+ãs¡+ Ä ø£$T{° ìy˚~ø£ düeTs¡ŒD nq+‘·s¡+ eTs¡
bÕ‘·|ü<ä∆‹˝ÀH˚ nœ|üø£å+ @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT. lø£èwüí ø£$T{°ì
n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&ÜìøÏ eTs=ø£ n<Ûä´j·Tq ø£$T{°ì ìj·T$T+#˚
Á|üÁøÏj·T #˚j·TeTqï≥T¢>± |üs√ø£å+>± düŒwüº+#˚XÊ&ÉT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ
sêÁcÕºìï 42 õ˝≤¢T>± $uÛÑõ+#˚ Á|üÁøÏj·TqT ø=‘·Ô>± yÓT>∑T˝ÀøÏ
‘Ó∫à sêÅwüº $uÛÑ»qqT n&ÉT¶ø=H˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚düTÔHêïs¡T.
(‘·s¡TyêsTT 18e ù|J˝À)
q&ÉTdüTÔqï ø±+