1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
a.=∞kÌÖ˘
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
q„Hõ"£∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#
qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#
t=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏO
q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞
=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç
Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜
^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#
t=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#O
qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#
''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——
ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
U„Ñ≤Öò 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 4
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
©K«~ü
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[~°fleã¨∞ì
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
D q^èŒfiOã¨O Z=iH˜ Ѩ@ì^•? 3
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
~å[H©Ü«∞ <Õ`«Å ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ="Õ∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ J_»¤OH˜ Z.#iûOǨ ‡Ô~_ç¤ 4–9
3. #_»∞ã¨∞Î#flHÍÅO
=∞m¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ Ö’ÔH ~å*òѨ=<£ 10-11
ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞? _®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º 12–17
4. #_çQÆ_»¤ ã¨∞^Œ∞ÌÅ∞
JQÆ=∞º QÀK«~°OQÍ #_çQÆ_»¤ PÜ«∞Hõ@∞ì Ô~·`åOQÆO ѨÙe=∂q∞_ç 18–19
5. Pk"åã‘ rq`«O
Hõ"åfiÅ >ˇÿQÆ~ü*’<£ q+¨HÀ~°Å∞ P„`«O Éèí∞[OQÆ~å=Ù 20–21
6. L^ÀºQÆ∞Å∞–ǨωõΩ¯Å∞
"≥˜ìKåH˜i #∞Oz q=ÚH˜ÎÔH· _®H±¿ã=H±Å q#u 22
7. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O
i[ˆ~fi+¨#∞¡ J=ã¨~°O ÖË^•? Uc ~°"Õ∞âò 23–24
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}Ö’ |Ǩï[# ~å[ºO ÔH.l.ã¨`«º=¸iÎ 25–26
8. ÖËY
q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO– K≥q˜, =¸QÆ.... q^•º~°∞÷Å∞ WO‰õÄ¡ã≤"£ Z_»∞ºˆH+¨<£ i™È~üû 27
9. Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO
~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ D ^Ò~åƒùQƺO Z<åflà◊√§? ~åÜ«∞Åã‘=∞ q^•ºi÷ "ÕkHõ 28–29
HõoOQÆã‘=∞Ö’ x~åfiã≤`«`åfixH˜ =ºuˆ~HõOQÍ q™ê÷Ѩ<£... PO^Àà◊<£ 30–34
10. Kåi„`«Hõ Ѩ„`«O
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} qѨ¡"À^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O 35–37
11. Ü«∂k
K≥iyáÈx z~°∞#=Ùfi ZÖò.J~°}º 38–41
12. ™êÇ≤Ï`«ºO
=∂#gÜ«∞ =∞Ǩ #k ã≤<åÔ~ _®II<åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O 42–43
áê@ „˜QÆæ~ü g∞^Œ Ãјì W™êÎ [#*ÏfiÅ 44
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
Dq^èŒfiOã¨OZ=iH˜Ñ¨@ì^•?
`≥ÅOQÍ}. D =∂@ qO>Ë<Õ K≥·`«#ºÑ¨Ù <≥`«∞Î~°∞ Lá⁄ÊOQÆ∞`«∞Ok. Hõ}Hõ}=∞O_Õ xѨCÅ H˘eq∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. Zy¿ã
[Åáê`åŠǨϟ~°∞. QÀ^•=iÖ’Ü«∞ „ѨuѶ¨∞@#. Hõ$+¨‚=∞‡ X_çÖ’ „Ѩ=Ç≤ÏOz# qѨ¡=O. #Å¡=∞Å#∞ Z~°∞ÃÑH˜¯Oz# *ˇO_®. HÍeH˜Ok
=∞˜ì HõO’¡ Ѩ_ç# [y`åºÅ. WѨÊѨÓÅ =<åÅÖ’ q~°|∂ã≤# WO„^Œ"≥e¡. ÖÁkÌ=∂#∞ X_çÖ’ x„kOz# PÜ«Ú^èŒO. =Úã¨e#Hõ¯‰õΩ
~å[iHõO =^ŒÌx QÆi˚Oz# Ô~·`«∞. ^˘~°Å QÆ_ôÅ#∞ ѨQÆÅQ˘˜ì# r`«QÍ_»∞. Z^Œ∞Ìy@ìÅ H˜O^Œ #eyáÈ~Ú# ÉÏźO u~°QÆ|_»¤ ^•YÖÏ.
Wk QÆ`«O.
=∂ `å`«Å∞ <Õ`«∞Å∞ `åQÍ~°x K≥ѨC‰õΩO@∂ rqOKÕ `«~°"≥ÚHõ˜ =~°Î=∂#OÖ’ `«Ü«∂~°~ÚOk. =∂@Å∞ HÀ@Å∞ ^•@∞`å~Ú.
HÍÅ∞QÆ_»Ñ¨ ^•@x <åÜ«∞‰õΩÅ∞ "≥Úez# HÍÅq∞k. `åºQÍÅ K«i„`« g∞^Œ rqOKÕ =∞#∞+¨µÅ‰õΩ H˘^Œ= ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·# D Ѩk¿ÇÏ#∞ Uà◊¡Ö’ D „áêO`åxfl HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ∞ Jxfl~°HÍÅ∞QÍ ^èŒfiOã¨O KÕâß~°∞. XHõ_»∞ „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ r`«QÍ_»∞. =∞~˘Hõ_»∞ J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º"å^•xH˜ U*ˇOò. W^ŒÌ~°∞ Hõeã≤ ^˘iH˜#O`« ^ÀK«∞‰õΩ<åfl~°∞. D ^ÀÑ≤_çx gà◊¡
"å~°ã¨∞Å∞ H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ÔH~°@OÖÏ Zyã≤Ѩ_ç# D Ô~O_Õà◊§Ö’ D q^èŒfiOã¨O =∞iO`« Z‰õΩ¯=~ÚOk. HÍ~°}"Õ∞q∞@O>Ë L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ
q^èŒfiOã¨O g∞^Œ ^Œ$+≤ìÖËHõáÈ=@O. L^Œº=∂xfl ˆH=ÅO F@¡ K«∞@∂ì, ã‘@¡ K«∞@∂ì uѨÊ@O. Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# áÈ~å@ ~°∂áêefl Z#∞flHÀ=@O.
„Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩeKÕÛ HÍ~°º„Hõ=∂Å K«∞@∂ì ZOˆQ*ò HÍ=@O.
Hõ"åfiÅ. PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ Hõ"åfiÅ J_»q ^Œ∞ódã¨∞Î#flk. =ã¨O`« ~°∞`«∞=Ù qëê^ŒO`À ѨÓã¨∞Î#flk. <≥=∞e Hõhfl˜ ™êQÆ~°OÖ’
<å@º=∂_»∞`«∞#flk. QÆ∂˜Ö’x QÆ∞=fi Ñ≤@ì HõÅ`« x„^ŒÖ’ LOk. ~å[ºO ÉÏ}ÏʼnõΩ ÖËà◊√§ XiyáÈ`«∞<åfl~Ú. Ѩ‰õ∆ΩÅ H˜ÅH˜Å ~å"åÅ∞
"≥¢ã¨ì<£ =¸ºlH±Ö’ =¸QÆÉ’`å~Ú. J_»q`À ã¨OÉèÏ+≤OKÕ =∞#∞+¨µÅ∞ ~å[ºO`À HõÜ«∂ºxH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º~°∞. =∞#∞+¨µÅ#∞ ~°H˜∆OK«ÖËx
~å[ºO ѨÙÅ∞Å g∞^Œ ‰õΩiÑ≤OKÕ „¿Ñ=∞#∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl~°∞. >ˇÿQÆ~ü*’<£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ qÅ¡O|∞Å∞ Z‰õΩ¯ÃÑÏì~°∞.
#Å¡=∞Å. D ¿Ñ~°∞Ö’<Õ ™œO^Œ~°ºO LOk. áÈ~å@O LOk. =∞x+≤ `åÅ∂‰õΩ =¸Å"≥∞ÿ# K≥OK«∞Å∞ WHõ¯_» rqã¨∞Î<åfl~°∞. gà◊¡#∞
"≥à◊¡Q˘@ìÏxH˜ ~å[ºO HõOHõ}O Hõ@∞ì‰õΩ#flk. '_ôÉË~ü— HõOÃÑhH˜ D J_»qx HÍO„ωõΩì WzÛOk. =„*ÏÅ "Õ@‰õΩ ~å|O^Œ∞ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
nxx K≥OK«∞Å∞ J_»∞¤‰õΩO@∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ gà◊§#∞ J_»q #∞Oz `«iq∞H˘>Ëì Ѩ^äŒHÍxfl áêʼnõΩÅ∞ ~°zOKå~°∞. <À~°∞ÖËx K≥OK«∞Å∞
K≥@∞ìH˘Hõ~°∞, ѨÙ@ìH˘Hõ~°∞QÍ K≥ÖÏ¡K≥^Œ∞~°Ü«∂º~°∞.
ã≤OQƈ~}˜. `≥ÅOQÍ} H˘OQÆ∞ |OQÍ~°O. #Å¡=„[O. HÀ™êÎO„^èŒ áêʼnõΩÅ∞ J~°"≥· Uà◊√§QÍ ^ÀÑ≤_ç KÕã¨∂Î<ÕL<åfl~°∞. WOHÍ gà◊§
‰õΩuf~°ÖË^Œ∞. ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~°∞. FÃÑ<£HÍãπì Ü«∞O„`«O ã≤OQƈ~}˜x q∞OˆQ™ÈÎOk. =Óà◊§‰õΩ =Óà◊§#∞ =∞˜ìk|ƒÅ∞QÍ
=∂~°∞Û`«∞<åfl~°∞. Hõà◊§xO_® ^Œ∞=Ú‡H˘_»∞`«∞<åfl~°∞. T~°∞ áÈ~ÚOk. LxH˜áÈ~ÚOk. K≥@∞ìáÈ~ÚOk. rq`«O áÈ~ÚOk. ã¨=∞ã¨ÎO
^èŒfiOã¨=∞=Ù`«∞Ok. `≥ÅOQÍ} =zÛ# `«~åfi`« ã≤OQƈ~}˜ =∞˜ìk|ƒÅ∞QÍ q∞yÖË Ñ¨iã≤÷u ^•Ñ¨ÙiOzOk.
Ü«Ú=`«. <≥`«∞Î~°∞=∞O_Õ `«~°O. D `≥ÅOQÍ}‰õΩ Hõà◊√§, HÍà◊√§ "åàı¡. `«∂~°∞Ѩ٠`≥Å"åi#ѨC_»∞ #=Ùfi`«∂ áÈ~åÏxfl =Ú^•Ì_Õ
Ü«∞=fi#O. „Ѩ[Å#∞ q=ÚH˜Î KÕ¿ã qѨ¡="Õ∞ Ü«Ú=`«. JÏ¡O˜ =∞#∞+¨µÅ∞ Ñ≤@ìÖÏ¡ ~åeáÈ`«∞<åfl~°∞. P`«‡|e^•<åÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
U =∂~°æO `≥eÜ«∞Hõ P =∂~°æOÖ’ #_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞. F@¡ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `≥eÜ«∂eû# =∞~åæxfl `≥Åfi‰õΩO_® KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Wk áêʼnõΩÅ ‰õΩ„@.
^èŒfiOã¨=∞=Ù`«∞#fl Ü«∞=fi#O XHõ"≥·Ñ¨Ù. F@∞¡ ~åÅ∞Û‰õΩO@∞#fl <åÜ«∞Hõ`«fiO =∞~À"≥·Ñ¨Ù.
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£. nxx ÉèÏQƺ#QÆ~°O JOÏ~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ~°HõÎ=∂O™êÅ`À x~å‡}=∞~ÚOk. Ju „áêp# Ѩ@ì}ÏÅÖ’ Wn
XHõ˜. HõàÏ`«‡Hõ =ºH©ÎHõ~°}‰õΩ D #QÆ~°O XHõ x^Œ~°≈#O. WK«Û@ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl „Ѩu QÆ∞~°∞Î D „Ѩ[Å K≥=∞@ aO^Œ∞"Õ. D JO^•Å
`≥ÅOQÍ} QÆ∞~°∞Î#∞ K≥iÑ≤"Õ¿ã "≥∞„’ Ô~·Å∞ ‰õΩ„@#∞ HÀ™êÎO„^èŒ áêʼnõΩÅ∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. D „Ѩ[Å QÆ∞O_≥Å g∞^Œ J#H˘O_»
áê~°É’`«∞Ok. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ^èŒfiOã¨O HÍÉ’`«∞Ok.
aè#fl ã¨O㨯 $`«∞Å`À Ѩi_è»qe¡# #QÆ~°OÖ’H˜ ™ê„=∂[º"å^Œ ã¨O㨯 $u „Ѩ"ÕtOzOk. <≥·ò|*Ï~°¡ ¿Ñi@ P^èŒ∞xHõ =ºaèKå~°O
KÕÜ«∞ÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO ѨÓ#∞‰õΩ#flk. Kåi‡<å~ü Ѩiã¨~åÅ#∞ ÃãH±û ˆHO„^•Å∞QÍ =∂~°ÛÏxH˜ HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ∞ =ÚO^Œ∞H˘ã¨∞Î<åfl~°∞.
WѨʘˆH =∞^茺`«~°QÆu, ^èŒxHõ „Ѩ[Å∞ rqOKÕ H˘xfl „áêO`åÅÖ’ qÅ∞=Å ^èŒfiOã¨O "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. WHõ #QÆ~°=∞O`å nxx "åºÑ≤OѨKÕã≤
áÈ~å@ qÅ∞=Å#∞, „Ѩ[Å qÅ∞=Å#∞ ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞_®xH˜ D áêʼnõΩÅ∞ ‰õΩ„@ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
WÏ¡ ã¨=∞ã¨Î `≥ÅOQÍ}#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞ÎO>Ë U F@¡ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ g˜ g∞^Œ <À~°∞ "≥∞^ŒÑ¨@O ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D ÉÏxã¨
`≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨O`«HõO ÖˉõΩO_® U Ѩxx ‰õÄ_® D áêʼnõΩÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑìÖË~°∞. D <åÜ«∞‰õΩÅO^Œ~°∞ XHõ `å#∞Ö’x =ÚHõ¯ÖË.
HÍh D q^èŒfiO™êxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å∞ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞. "åiH˜ =∞^ŒÌ`«∞QÍ Ñ¨@ì}ÏňH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞
Hõ^ŒÅ=eû# ã¨O^Œ~°ƒùO =zÛOk. ÖË^ŒO>Ë `≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ ^À+¨µÅ∞QÍ xÅ|_»=eû =ã¨∞ÎOk. Jx"å~°ºOQÍ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
‰õÄ_® áÈ~å@OÖ’H˜ =KÕÛ@@∞¡ KÕÜ«∂e. T
3 U„Ñ≤Öò, 2012

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
U =∞x+≤ J~Ú<å, *Ïu J~Ú<å K«i„`« =∞iz
áÈ=@=∞O`« âßѨO =∞~˘Hõ˜ LO_»^Œ∞. ã¨fiO`« K«i„`«#∞
=^Œ∞Å∞‰õΩ#fl `«~åfi`« K«ÖÏ=∞}˜Ö’ L#fl K«i„`«<Õ "≥∂Ü«∞=Åã≤
=ã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ}‰õΩ QÆifiOK«^ŒQÆæ K«i„`« LOk. ã¨=∞‡Hõ¯
™ê~°ÅHõ¯, ã¨~åfi~Ú áêѨ#fl, H˘=Ú~°OcèO, ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ
L^Œº=∞O ÖÏO˜ `åºQÍÅ K«i„`« LOk. `≥ÅOQÍ}Ö’
Éèí∂q∞HÀã¨O, Éèí∞H˜ÎHÀã¨O, "≥˜ì KåH˜i #∞O_ç q=ÚH˜Î HÀã¨O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# L^Œº=∞O JOK≥ÅOK≥Å∞QÍ Zky x*ÏO
x~°O‰õΩâ◊ ~å[iHÍxfl JO`«O KÕ¿ã ^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞‰õΩO@∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºÅ∞ 1948 ÃãÃÑìO|~ü 13#
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å„+¨ìOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. x*ÏO #"åÉò g∞~ü
L™ê‡<£ JbMÏ<£ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜ 18# ÖÁOyáÈ~Ú<å,
„Ѩ[Å∞ 1951 =~°‰õΩ ™êÜ«Ú^èŒOQÍ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxfl
„ѨuѶ¨∞˜OKå~°∞. 3000 „QÍ=∂Å#∞ q=ÚH˜Î KÕâß~°∞. ^˘~°Å
™êfinè#OÖ’x 3 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ „Ѩ[ʼnõΩ
ѨOKå~°∞. P áÈ~å@ "å~°ã¨`åfixfl „Ѩ[Å∞ ѨÅ∞~°∂áêÖ’¡
H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. x*ÏO =ºuˆ~Hõ ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ
L^Œº=∞O [~°∞QÆ∞`«∞#flѨC_»∞ ~°*ÏHÍ~°¡‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOz#
Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, *Ïy~åÌ~°∞Å∞ 1948 ÃãÃÑìO|~ü 18# x*ÏO
#"å|∞ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜ ÖÁOyáÈ~Ú# `«~åfi`«
~°∂g∞’Ñ≤ |^Œ∞Å∞ Y^ŒÌ~ü ’Ñ≤ ^èŒiOz Hõ=¸ºxã¨∞ìʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜, „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. 1952 <å˜H˜ "åˆ~ áêÅHõ=~°æOQÍ
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å„+¨ì JkèHÍ~åxfl ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ}Ö’ ÅHõ∆ÖÏk =∞Okx z„`«Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕâß~°∞.
"ÕÖÏk =∞Okx HÍeÛ K«Oáê~°∞. *ˇ·à◊¡Ö’ ‰õΩHͯ~°∞. Wk gi
=~°æ ã¨fiÉèÏ"åxH˜ x^Œ~°≈#O. áêʼnõΩÅ∞ <å˜ #∞O_ç <Õ˜
=~°‰õΩ L^Œº=∂Å#∞ J}z"Õã¨∂Î „Ѩ[Å#∞ ^ŒQÍ KÕã¨∂Î<Õ
L<åfl~°∞.
x*ÏO #"å|∞ áêÅ# HÍÅO #∞Oz `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
„Ѩ*Ï`«O„`« `≥ÅOQÍ} H˘~°‰õΩ áÈ~å_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞.
1946–1951 HÍÅOÖ’ ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@O,
1952Ö’ <å<£ =Úb¯ QÀÉϺH± L^Œº=∞O, Ѷ¨[Öò Jb Hõg∞+¨<£
x"ÕkHõ J=∞Å∞ÔH· L^Œº=∞O, 1969Ö’ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#
L^Œº=∞O, 1996 #∞Oz =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# L^Œº=∞O
Ѩ_»∞`«∂ ÖËã¨∂Î ã¨=Ú„^Œ ÔH~°ÏÖÏ¡ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk.
J~Ú`Õ L^Œº=∂Å „Ѩu^Œâ◊Ö’ |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º áêÅHõ
=~åæÅ∞ L^Œº=∂xfl KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞H˘x ^ŒQÍ KÕã≤# K«i„`«
=∞#=ÚO^Œ∞ LOk. L^Œº=∞OÖ’ Jxfl =~åæÅ „Ѩ[Å∞ áêÖÁæx
`åºQÍÅ∞ KÕã≤#ѨʘH© L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏÅ∞ =∂„`«O ™êfi~°÷ѨÓi`«,
^ŒQÍHÀ~°∞ |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º =~åæÖË J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
*ÏfÜ≥∂^Œº=∞ HÍÅO #∞O_ç „áêOfÜ«∞ L^Œº=∂Å =~°‰õΩ
D ^èÀ~°}˜ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. L^Œº=∂ʼnõΩ „Ѩ*Ï
<åÜ«∞Hõ`«fiO Z^ŒQÆ#O`«=~°‰õΩ „Ѩ[ʼnõΩ L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏÅ∞
^ŒHõ¯=x K«i„`« ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î#fl <ÕѨ^䌌ºOÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞
f~°∞`≥#∞flbfl, J=∞Å=Ù`«∞#fl ~å[º Ç≤ÏOã¨#∂, P`«‡
|e^•<åʼnõΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∂ x*Ï~ÚfQÍ qâı¡+≤OK«∞
HÀ=_»O „Ѩ*Ï`«O„`« L^Œº=∞HÍ~°∞Å ÉÏ^茺`«, Hõ~°Î=ºO.
=~°æ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<åÅ∞QÍ K«∂Ñ≤
„Éèí=∞Å∞ HõeÊOK«_»O ^ŒQÍHÀ~°∞ áêÅHõ =~åæʼnõΩ "≥#fl`À Ãјì#
q^Œº. JÏ¡ˆQ 'qÉèílOK«∞–áêeOK«∞— J<Õ „a˜+π q^è•<åxfl
J#∞ã¨iOK«_»O ‰õÄ_» áêʼnõΩÅ =∞~Àq^è•#OQÍ
QÀK«iã¨∞Î#flk. *ÏfÜ≥∂^Œº=∞OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞, Ô~·`«∞Å∞,
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`«~°O áêÖÁæ#flѨʘH©, L^Œº=∂xH˜
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz# |_® |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅ∞
„a˜+π ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å`À ~årKÕã¨∞H˘x ÉèÏ~°`« áêÅHõ
=~åæÅ∞QÍ K«ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞<åfl~Ú. JÖψQ *ÏfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç`À „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ã¨~°∞ÌÉÏ@∞
KÕã¨∞HÀ=_»O [iyOk. „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç`À LѨ„áêOfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç ~år Ѩ_çOk. „Ѩ[Å PHÍOHõ∆‰õΩ „áêux^茺O
=Ç≤Ïã¨∞Î#fl@∞¡ ÃÑ·H˜ HõxÊã¨∂Î JO`«~°æ`«OQÍ XHõi`À =∞~˘Hõ~°∞
ÖÏÅ∂p Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. `«=∞ ÉË~°=∂_Õ â◊H˜Îx
ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. QÆ`« P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ „Ѩ[Å ^Œ∞~°ƒù~°
^•i„^•ºxH©, „áêOfÜ«∞ Jã¨=∂#`«Å‰õÄ, Ô~O_»∞#fl~° ÅHõ∆Å
=∞Ok Ô~·`«∞Å P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õÄ HÍ~°} =∞Ü«∂º~°∞. ^Õâ◊ ã¨Ç¨Ï[
ã¨OѨ^Œx |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ʼnõΩ, ™ê„=∂[º"å^Œ â◊‰õΩÎʼnõΩ
~å[H©Ü«∞<Õ`«Å^ŒàÏsã¨fiÉèÏ="Õ∞`≥ÅOQÍ}‰õΩJ_»¤OH˜
–Z.#iûOǨ Ô~_ç¤
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò

5. 5 U„Ñ≤Öò, 2012
^ÀzÃÑ@ì_®xH˜, „Ѩ[ÅÃÑ· Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞_®xH˜ ‰õÄ_»
"≥#∞HÍ_»@OÖË^Œ∞.
1969Ö’ L^ÀºQÆ∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞ ã¨=∞~°jÅOQÍ
L^Œºq∞Oz#ѨC_»∞ =∞„i K≥<åflÔ~_ç¤ L^Œº=∞OÖ’H˜ K˘~°|_ç
QÆ=~°fl~ü Ѩ^Œq ~åQÍ<Õ L^Œº=∂xfl WOk~å QÍOkèH˜ `åHõ@∞ì
ÃÑÏì_»∞. „Ѩ[ʼnõΩ „^ÀǨÏO KÕâß_»∞. P<å˜ L^Œº=∞
<åÜ«∞Hõ`«fi"Õ∞ ZOÑ‘Å∞, Z"≥∞‡Ö˺Å∞QÍ WѨʘH© H˘#™êQÆ∞
`«∞<åfl~°∞. 1970 #∞Oz 2001 =~°‰õΩ „Ѩ^è•# áêsìÖˇ·#
HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤ `≥ÅOQÍ} TÃã`«ÎÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
_≥=ÅÑπ"≥∞Oò á¶È~°"£∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl
™êÇ≤Ï`«ºO ^•fi~å „Ñ¨[Å ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl `≥ÅOQÍ} Z<£r"ÀÅ
ã¨OѶ¨∞O „ѨÉèí∞`«fi ^Œ$+≤ìH˜ `Õ=_»O [iyOk. Ѷ¨e`«OQÍ
1986Ö’ 610 L`«Î~°∞fi "≥Å∞=_çOk. HÍh <Õ˜H© J=∞Å∞
HÍÖË^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì 1984 Ö’ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi JkèHÍ~åxfl
KÕѨ˜ì# `«~åfi`« ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅ ^Œ$+≤ì
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ g∞^Œ Ѩ_çOk. Z<£˜P~ü, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ K«∞@∞ìѨHõ¯Å
Éèí∂=ÚÅ#∞ JѨÊ#OQÍ ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl =~åæÅѨ~°O
KÕâß_»∞. Ô~"≥#∂º iHÍ~°∞¤Å∞ `å~°∞=∂~°∞ KÕÜ«∞_®xH˜
„QÍ=∂kèèHÍ~°∞Å =º=ã¨÷#∞ ~°^Œ∞Ì KÕâß_»∞. Wk „ѨQÆujÅOQÍ
HõxÑ≤Oz<å WO^Œ∞Ö’ ~°OQÍÔ~_ç¤, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ K«∞@∞ìѨHõ¯Å
QÆÅ ¿Ñ^ŒÅ, „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅ∞ H˘Å¡Q˘>Ëì ‰õΩ`«O„`«O
LOk.1990= ^Œâ◊HõOÖ’ Hõ=∞‡ ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨uxkèQÍ, „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ U*ˇO@∞QÍ K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞, Z<£˜P~ü #∞O_ç
<åÜ«∞Hõ`åfixfl ‰õΩ„@ ѨÓi`«OQÍ ÖωõΩ¯<åfl_»∞. WHõ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞
ã‘=∂O„^èŒ =Åã¨Å`À áê@∞ *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ ˆHO„^ŒOQÍ =∂i Ãã·|~åÉÏ^£ J~ÚOk. WO`«
q^èŒfiOã¨O [~°∞QÆ∞`«∞<åfl U XHõ¯ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩ_»∞
`≥ÅOQÍ} =#~°∞ʼnõΩ, „Ѩ[ʼnõΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl
„ѨtflOK«ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ Ô~"≥#∂º, ǨϟO, ÉèÏs h˜ áê~°∞^ŒÅ
=∞O„`«∞Å∞ `≥ÅOQÍ} "åÔ~· LO_ç Z<£H“O@~°¡‰õΩ,
Éèí∂^ŒO^•Å‰õΩ , =#~°∞Å `«~°eOѨىõΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞.
Hõg∞+¨#¡‰õΩ Hõ‰õΩ¯iÎѨ_ç `«=∞ ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ"åxfl Kå@∞‰õΩ<åfl~°∞.
x*ÏxH˜ WѨʘ =~°‰õΩ HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤Å`À JkèHÍ~°O
ѨOK«∞H˘x, Hõg∞+¨#∞¡ ѨÙK«∞ÛH˘x `≥ÅOQÍ} =#~°∞Å∞
H˘Å¡Q˘@ì|_»∞`«∞O>Ë ã¨Ç¨ÏHõiOz# giH˜ `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz
=∂Ï¡_Õ <≥·uHõ`« LO^• J#flk Jã¨Å∞ „Ѩâ◊fl. ã¨Oáê^Œ#,
JkèHÍ~°O "åi Jã¨Å∞ Z*ˇO_®. ZO`« Ѷ¨∞’+≤Oz<å, Zxfl
Hõ|∞~°∞¡ K≥Ñ≤Ê<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ PHÍOHõ∆#∞
`«=∞Hõ#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞ E^ŒOQÍ `≥ÅOQÍ}
"å^•xfl "å_»∞H˘x `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ ^ŒQÍ KÕâß~°∞.
=∞# <Õ`«Å∞ Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ÖˉõΩO_® XHõ¯Hõ∆}O LO_»ÖË~°∞.
~år<å=∂Å∞ KÕã≤<å J=∂Ü«∞Hõ „Ѩ[Å∞ ÔQeÑ≤™êÎ~°<Õ Éèí~À™ê
L#flO^Œ∞<Õ `«~°K«∞ ~år<å=∂Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ~år<å=∂Å`À,
LѨ ZxflHõÅ`À `≥ÅOQÍ} ~å^Œx „Ѩ[ÅHõO>Ë giˆH Z‰õΩ¯=
`≥Å∞ã¨∞. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} xÜ≥∂iKü (#Ü«∂ ã¨OѨ#fl)
=~åæÖˇ·# Z<£P~üSÅ∞, _®Hõì~°∞¡, ÖÏÜ«∞~°∞¡, |∂º~À„HÍ@∞¡,
iÜ«∂Åì~°∞¡, HÍO„ÏHõì~°∞¡, Z<£l"ÀÅ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u
"≥#∞Hõ ~åºb JÜ«∂º~°∞. gi PHÍOHõ∆ Uq∞’ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
ZxflHõÅѨC_»∞ |Ü«∞@Ѩ_çOk. WѨC_»∞ =∞m¡ Ѩ~°HÍÅ "ÕkHõ
HÍÉ’`«∞#flk. á⁄e˜HõÖò *ËUã≤ J^茺‰õ∆Ω_»∞ HÀ^ŒO_»~åO ˆHã≤P~ü
Hõ#∞ã¨#flÅÖ’ "≥∞^ŒÅ_»O ÖË^Œ#fl ~°∞ã¨~°∞ã¨Å∞ Ѩ„uHõÖ’¡ K«∂ã¨∂Î<Õ
L<åflO. L^Œº=∂Å∞ „Ѩ[Å#∞ SHõºO KÕ¿ãÎ ZxflHõÅ∞ P
SHõº`«‰õΩ Ǩ xKÕ™êÎ~Ú. ã¨iQÍæ WѨC_»∞ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl
|∞*ÏÅÔH`«∞ÎH˘x `å"Õ∞ Ç‘Ï~ÀÅ=∞x ÉÏHÍÅ∂^Œ∞`«∞#fl c*ËÑ≤,
©P~üZãπ KÕã¨∞Î#fl ǨÏ_®q_ç `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#ˆH<å? ÖËHõ
~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅHÍ Jx |∞kúr=ÙÅ∞, `≥ÅOQÍ}
"å^Œ∞Å∞ PÖ’zOKåeû# ã¨O^Œ~°ƒùO Pã¨#fl"≥∞ÿOk. `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ SHõºO HÍ=Ù, L^Œº=∂Å∞ xi‡OK«=Ù. „Ѩ[Ö’¡
WѨʘˆH x~å‡}"≥∞ÿ# L^Œº=∂Å#∞ peÛ J<≥·Hõº`«#∞ =∂„`«O
ã¨$+≤ìOK«QÆÅ=Ù. Láêkè H˘~°‰õΩ Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã Ü«Ú=`«,
JѨCÅ`À Hõ$OyáÈ`«∞#fl Ô~·`«∞, =$`«∞ÎÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# "å~°∞,
Láêkè ^˘~°HõHõ =Å㨠"≥à◊√Î#fl „Ѩ[Å∞ =∞# <åÜ«∞‰õΩÅ
^ŒfiO^Œfi"≥·YiH˜, ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ"åxH˜ x~°ã¨#QÍ <≥·~åâ◊ºO`À
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ ѨÓ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
1996Ö’ K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ xˆ~Ìâ◊O`À
~°∂á⁄OkOz# PO„^茄Ѩ^Õâò Jaè=$kú „Ѩ}ÏoHõ `≥ÅOQÍ}
=#~°∞bfl, r=<å^è•~åbfl Ñ‘eÛ Ñ≤Ñ≤Ê KÕã≤Ok. W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
`≥ÅOQÍ} Z*ˇO_® =∞m¡ =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. Éèí∞=#yi,
ã¨∂~庿Ñ@, =~°OQÆÖò ã¨ÉèíÅ∞ [iy `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#
HÍ~åºK«~°} =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. D L^Œº=∂xH˜ qѨ¡"À^Œº=∞O

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
HÍ~åºK«~°} ~°∂á⁄OkOzOk. 1998Ö’ L™ê‡xÜ«∂Ö’
`≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò(©ZãπZѶπ) U~°Ê_çOk. Hõ=ÙÅ∞,
HõàÏHÍ~°∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞, ~°K«~Ú`«Å∞ P@ áê@ =∂@ ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ *ÏQÆ$`«O KÕâß~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
|`«∞‰õΩÅ∞ =∂~åÅO>Ë ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#Å
#∞O_ç q=ÚH˜Î HÍ"åe, JO^Œ∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
P=â◊ºHõO Jx „Ѩ[Å∞ QÆ∞iÎOKå~°∞. Z<Àfl L^Œº=∂Å∞ KÕâß~°∞.
J~Ú`Õ <å˜ =ÚYº=∞O„u K«O„^ŒÉÏ|∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
g∞^Œ ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ „ѨÜ≥∂yOz „Ѩ[Å#∞ ÉèíÜ«∞ „ÉèÏO`«∞ʼnõΩ
QÆ∞iKÕâß_»∞. Ü«∂^Œ#fl, ɡe¡ Åe`«Å#∞ ǨÏ`«º KÕ~ÚOKå_»∞.
„Ѩ*Ï QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ QÆ^ŒÌ~ü ÃÑ·# HÍÅ∞ÊÅ∞ [iÑ≤OKå_»∞.
`å`å¯eHõOQÍ L^Œº=∂xfl PѨQÆeQÍ_»∞ QÍh „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆#∞ =∂~°ÛÖËHõ áÈÜ«∂_»∞. ã¨iQÍæ W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìÖ’ K«O„^ŒÉÏ|∞`À =zÛ# JO`«~°æ`« HõÅǨ Å
=¸ÅOQÍ ˆHã≤P~ü ©_ôÑ≤≤ #∞O_ç |Ü«∞˜H˜ =zÛ
H˘O`«HÍÖÏxH˜ ˜P~üZãπ áêsìx 2001Ö’ ™ê÷Ñ≤OKå_»∞.
`≥ÅOQÍ}Ö’x HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O, ©˜P~üZãπ
<åÜ«∞‰õΩÅ ~å[H©Ü«∞ ã¨O㨯 $u ã‘=∂O„^èŒ =Å㨠áêʼnõΩÅ
~å[H©Ü«∞ ã¨O㨯 $uH˜ U"≥∞ÿ# aè#flOQÍ LO^•? ÔQeKÕ"åxH˜,
H˘#∞HÀ¯QÆeˆQ"åiH˜, ã¨OѨ#fl =~åæʼnõΩ ˜ÔHò WKÕÛ ~å[H©Ü«∞
ã¨O㨯 $u ©P~üZãπÖ’ ‰õÄ_» LOk Hõ^•! 1948 #∞Oz
`≥ÅOQÍ}‰õΩ „^ÀǨÏO KÕã≤#, KÕã¨∞Î#fl, KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ áêsì
HÍO„ÔQãπ J#flk Ü«∞^•~°÷O. ~å[H©Ü«∂ÅO>Ë JkèHÍ~°„H©_».
JO^Œ∞Ö’ <≥·uHõ`«‰õΩ `å=ÙO_»^Œ∞. HÍO„ÔQãππ K«i„`«#∞
QÆ=∞xOz#@¡~Ú`Õ `«# JkèHÍ~åxfl HÍáê_»∞HÀ=ÏxH˜
J=ã¨~°=∞#∞‰õΩO>Ë ZO`« K«@ìq~°∞^ŒÌ"≥∞ÿ#, ~å*ϺOQÆ
q~°∞^ŒÌ"≥∞ÿ#, Jã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ#, huÉÏǨϺ"≥∞ÿ#, „Ѩ*Å
PHÍOHõ∆ʼnõΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# U x~°‚Ü«∞"≥∞ÿ<å fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
JkèHÍ~°O ã¨∞ã≤÷~°OQÍ LO>Ë ZO`« ã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ#, „Ѩ[Å∞
ZO`«QÍ<À HÀ~°∞`«∞#fl L^Œº=∂<≥·fl<å `˘H˜¯ÃÑ_»∞ÎOk. HÍO„ÔQãπ
JOk`Õ A@∞ì JO^Œ‰õΩO>Ë HÍà◊√¡ Ѩ>Ëì ã¨fiÉèÏ=OQÆÅ^Œ#flk
[QÆ"≥∞iy# ã¨`«ºO. 2004 ZxflHõÅ á⁄`«∞Î ˆH=ÅO ©_ôÑ≤x
F_çOKåÅ#fl ˆHã‘P~ü =ºH˜ÎQÆ`« HõH∆Í, ZÖÏÔQ·<å JkèHÍ~°OÖ’H˜
~å"åÅ#fl "≥·ZãπP~ü PHÍOHõ∆ "≥~°ã≤ ZxflHõÅ SHõº`«. WO^Œ∞Ö’
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# X˜ì „Éèí=∞. ~å„+¨ìѨu „Ѩã¨OQÆOÖ’
`≥ÅOQÍ}, Hõh㨠L=∞‡_ç HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}, „Ѩ}Éò
=ÚYs˚ Hõq∞© Jhfl `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ =∞ÉèíºÃÑÏì~Ú.
J~Ú`Õ ˆHO„^ŒOÖ’, ~å„+¨ìOÖ’ „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ =∞O„u
Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ^ŒH˜¯OK«∞HÀ=@O [iyOk. "≥·ZãπP~üü áêºHõ∆xã¨∞ì
HÍ|˜ì 10 =∞Ok ©P~üZãπ Z"≥∞‡Ö˺Å#∞ H˘#QÆeQÍ~°∞.
=∞# <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨fiÉèÏ=O ^ŒàÏs`«#O HÍ|˜ì
J=Ú‡_»∞áÈÜ«∂~°∞. 2004–09 HÍÅOÖ’ ~år<å=∂Å∞,
ZxflHõÅ∞ ZO`À ǨÏOQÍ=∂ ã¨$+≤ìOKå~Ú. =∞~°~Ú`Õ
`≥ÅOQÍ} Uk? W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍO„ÔQãπ áêÅ# Ѩ@¡
„Ѩ[Ö’¡ U=yOѨ٠ÃÑiyOk. „ѨÉèí∞`«fi =ºuˆ~Hõ`«#∞
™⁄=Ú‡KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ©_ôÑ≤, ã‘Ñ‘ZO áêsìÅ`À 2009Ö’
©˜P~üZãπ ZxflHõÅáÈ`«∞Î ÃÑ@∞ì‰õΩOk. Wk ‰õÄ_» `≥ÅOQÍ}
H˘~°‰õΩ HÍ^Œ∞, ˆH=ÅO JkèHÍ~°O H˘~°ˆH##flk =Ú=∂‡˜H˜
x[O.
©P~üZãπ#∞ U~°ÊiÛ# H˘`«ÎÖ’ =∂k L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷ Jh,
L^Œº=∞ áêsì Jh „ѨHõ˜OK«∞‰õΩOk. ''~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞
^•fi~å `≥ÅOQÍ} `≥™êÎO. ~°HõÎO ÉÁ@∞ì `≥ÅOQÍ}Ö’
~åʼnõÄ_»^Œ∞. ZxflHõÖ’¡ ÔQeÑ≤OK«O_ç. `≥ÅOQÍ} `≥™êÎO.
áÈ~å@O J=ã¨~°O ÖË^Œ∞—— Jx ˆHã‘P~ü áêsì U~°Ê~°z#
„áê~°OÉèí k<åÅÖ’<Õ J<ÕHõ ™ê~°∞¡ =∂Ï¡_®_»∞. 2004
™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅ <ÕѨ^䌺OÖ’ ‰õÄ_® ''q^•º~°∞÷Å∞ L^Œº=∂Ö’¡H˜
~å=^Œ∞Ì. K«^Œ∞=ÙÅ∞ áê_»∞ KÕã¨∞HÀ=^Œ∞Ì. g∞~°∞ `åºQÍÅ∞
KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Ô~·`«∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ ~˘_≥¤Hͯeû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. L^Œº=∂Å∞ KÕѨÏìeû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. F@∞¡ "Õã≤
ÔQeÑ≤¿ãÎ KåÅ∞. "Õ∞O ~åÜ«∞ÉÏ~åÅ∞ #_çáÈ, á⁄`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_À,
~årѨ_À, ™ÈxÜ«∂ WO˜ =ÚO^Œ∞ ¿ã=Å∞ KÕ™È, `≥ÅOQÍ}
`≥™êÎO—— Jx ˆHã‘P~ü =∂Ï¡_®_»∞. ''©P~üÜ«∞ãπ Ѷ¨‰õΩÎ ~å[H©Ü«∞
áêsì HÍ^Œ∞, ~å[H©Ü«∞ ÉÏ@Ö’ #_»∞ã¨∞Î#fl L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷——
Jx Ѩ^ÕѨ^Õ „ѨHõ˜OKå_»∞. HÍh, PK«~°}Ö’ ZѨC_»∂ P
áêsì L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷QÍ =fi=ǨÏiOK«ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO áê~°¡"≥∞O@s
~å[H©Ü«∂ʼnõΩ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ, F@∞¡, ã‘@∞¡ ÅHõ∆ ºOQÍ ZxflHõÅ#∞
^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩx ÃÑ^ŒÌ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞, Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#
™ê÷~ÚÖ’ H˘xfl PO^Àà◊#Å#∞ =∂„`«"Õ∞ KÕѨ˜ìOk.
XHõ JOâ◊OÃÑ· U áêsìÜ≥ÿ∞<å `«áÈÊ XáÈÊ XˆH "≥·Yi
Hõey LO_»@O ã¨Ç¨Ï[O. HÍh `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ XˆH
áêsì Ô~O_»∞ q^è•<åÅ∞ Hõey LO_»@O J™ê^è•~°}"≥∞ÿ#^Õ
HÍHõ `«=∞Ö’ =¸sÎÉèíqOz# J=HÍâ◊"å^Œ "≥·YiH˜ ‰õÄ_»

7. 7 U„Ñ≤Öò, 2012
x^Œ~°≈#O. HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤Å Jkëêª<åÅ∞ JdÅѨHõ∆
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ „ѨHõ˜Oz# "≥·Y~°∞Å∞ =∂~°∞Û‰õΩ<åfl `≥ÅOQÍ}
Z"≥∞‡Ö˺Å∞, ZOÑ‘Å∞ WOHÍ =∂ Jkëêª#O Jx
K≥ѨCHÀ=@OÖ’ U"≥∞ÿ<å hu LO^•? `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ<Õ
„Ѩ^è•#"≥∞ÿ`Õ `«=∞ Jkè<åÜ«∞Hõ`åfixfl XÑ≤ÊOKåe ÖË^• áêsì
#∞O_ç |Ü«∞˜H˜ ~å"åe. JÖÏ KÕÜ«∞‰õΩO>Ë J@∞=O˜
<Õ`«Å‰õΩ „Ѩ[ÅѨ@¡, „Ѩ*Ï PHÍOHõ∆ŠѨ@¡ x*Ï~Úf ÖË#>Ë¡
QÆ^•? giH˜ Jkèëêª#O K≥Ñ≤ÊO^Õ "Õ^Œ"å‰õΩ¯. =ºˆHÎ giH˜
P~å^èŒ#. Ѩ^Œ=ÙÅÃÑ· =∞=∞HÍ~°O `«Ñ¨Ê „Ѩ[ÅÃÑ· HÍ^Œx
"åi PK«~°} ~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ÖË#ѨÙ_»∞ „Ѩ[Å
QÆ∞iOz =∂Ï¡_»@O, Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ~åQÍ<Õ Jkèëêª<åxH˜
J#∞‰õÄÅOQÍ =∂@¡_»@O ^ŒfiO^Œfi "≥·YiH˜ x^Œ~°≈#O HÍ^•?
g∞_çÜ«∂ „ѨHõ@#ʼnõΩ, QÆOcè~° Láê<庙êÖ‰õΩ
Ѩiq∞`«=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. U áêsì L^Œº=∞ HÍ~åºK«~°}
~°∂á⁄OkOz WѨʘH˜ PK«iOK«ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ''ZxflHõÅ∞–~år<å=∂Å∞–
LѨZxflHõÅ—— K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∂ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ „ѨÉèí∞`«fiO
~å„+¨ìѨu L`«Î~°∞fiÖ’¡x 14 ZѶπ ÃÑ· QÆO^Œ~°QÀà◊O ã¨$+≤ìOK«_»O`À
1969Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ TÑ≤i áÈã≤# ©Z<£l"ÀÅ∞
ã≤kú¿Ñ@Ö’ 2009 JHÀì|~ü 'L^ÀºQÆ∞Å QÆ~°˚#— ¿Ñi@ ÃÑ^ŒÌ
ã¨Éèí#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O`À `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ ѨÙ#~°ƒÅO
KÕ‰õÄiOk. P `«~åfi`« ˆHã‘P~ü x~åǨ ~°nHõ∆, L™ê‡xÜ«∂
q^•ºi÷ *ÏH± x~°fiÇ≤ÏOz# q~Àz`« L^Œº=∞O, _çâ◊O|~ü 10
# JÃãOc¡ =Ú@ì_çH˜ WzÛ# Ñ≤Å∞Ѩٖ g˜`À ˆHO„^ŒOÖ’
JÅ[_ç "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. PQÆ"Õ∞Ѷ¨∂Å g∞^Œ =ÚYº=∞O„u ~Àâ◊Ü«∞º
_çâ‹O|~ü 7# U~åÊ@∞ KÕã≤# JdÅѨHõ∆ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ Jxfl
áêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞‰õΩ ã¨=∞‡u `≥Å∞Ѩ@O`À, _çâ‹O|~ü
9# ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O ''`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
„Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°OÉèí=∞=Ù`ÀOk—— Jx `˘e „ѨHõ@# KÕâß_»∞.
nx Ѩ~åº=™ê#OQÍ _çâ◊O|~ü 10, 2009 <å_»∞ áêsìÅ
Hõf`«OQÍ 148 =∞Ok PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ ZOÑ‘Å∞,
ZOZÖòUÅ∞ ~år<å=∂ KÕã≤ ~å„+¨ì, ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ
=ÚK≥Û=∞@Å∞ Ѩ˜ìOKå~°∞. Hõ$„u=∞ L^Œº=∞O, _èçb¡Ö’ _»|∞ƒ
ã¨OK«∞Å`À ÖÏa~ÚOQ∑ "≥~°ã≤ z^ŒO|~°O _çâ◊O|~ü 23#
''`≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ ^•fi~å<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok—— Jx =∞e „ѨHõ@# KÕâß_»∞. P „ѨHõ@#
"≥Å∞|_ç# "≥O@<Õ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ Jf`«OQÍ P„HÀâ◊O`À
„Ѩ[Å∞ „QÍ=∞™ê÷~Ú #∞Oz lÖÏ¡ ™ê÷~Ú =~°‰õΩ '*ÏH±—Å∞QÍ
U~°Ê_ç x~°ã¨#L^Œº=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å#∞ áÈ~å@ ˆH∆„`åÅ∞QÍ =∂~åÛ~Ú.
`≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ JxfláêsìÅ∞ `«=∞ Ѩ^Œ=ÙʼnõΩ
~år<å=∂Å∞ KÕã≤ L^Œº=∞OÖ’H˜ ~å"åÅx „Ѩ[Å∞,
q^•º~°∞úÅ∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞ Ñ≤Å∞Ѩ٠xKåÛ~Ú.
PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ <Õ`«Å=Öˇ =∞# `≥ÅOQÍ} <Õ`«Ö’¡
`≥QÆ∞=, ™êǨÏã¨O PtOK«_»O ^Œ∞~åâı J=Ù`«∞Ok. =∞#
<Õ`«Å∞ JkèHÍ~°O, ã¨Oáê^Œ#ÃÑ·<Õ ^Œ$+¨ìO`å ÃÑ_»`å~°∞. gà◊¡‰õΩ
"≥<≥fl=ÚHõ ÖË^Œ∞. „Ѩ[ʼnõΩ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåÅ#fl ™È~Ú
‰õÄ_® ÖË^Œ∞. PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ "≥∂KÕu hà◊√¡
`åQÆ∞`«∂, "åà◊¡ J_»∞QÆ∞ʼnõΩ =∞_»∞QÆ∞ÖÁ`«∞Î`«∂ Ѩ^Œq
ã¨OáêkOK«∞HÀ=_»"Õ∞ Ѩ~°=∂=kèQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl "≥·#O =∞#O
K«∂ã¨∂Î<Õ L<åflO. =∞# ^ŒQÆæ~° <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ÖË#@∞¡ 1/70H˜
aè#flOQÍ J@q Éèí∂=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz# PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞
<åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ˆ~}∞Hõ KÒ^Œi Y=∞‡O #∞O_ç Ö’H±ã¨Éèí, ~å[ºã¨Éèí
ã¨Éèí∞º~åeQÍ ZÖÏ ZxflHõ=Ù`«∞Ok? `≥ÅOQÍ} PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍO„ωõΩì ã¨Oáêk¿ãÎ =∞# <Õ`«Å∞
LѨ HÍO„ÏHõì~°∞¡QÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl <ÕѨ^䌺OÖ’ PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ =Å㨠ã¨OѨ#fl =~åæʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ L^Œº=∂Å∞
xi‡™êÎ~°x PtOK«_»O =∞# J=∂Ü«∞Hõ`«fi"Õ∞ J=Ù`«∞Ok `«Ñ¨Ê
=∞~À˜HÍ^Œ∞. 2009 _çâ‹O|~ü <å˜H˜ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
„Ѩ*Ï L^Œº=∞OQÍ =∂iOk. ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ xˆ~ÌtOKÕ
™ê÷~ÚH˜ ZkyOk. D ã≤÷u =∞# ~å[H©Ü«∞ <Õ`«Å‰õΩ
q∞OQÆ∞_»∞Ѩ_»ÖË^Œ∞.
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’¡x ã¨OѨ#fl
~å[H©Ü«∞ =~åæÅ XuÎ_çH˜ ÖÁOy, _çâ‹O|~°∞9 „ѨHõ@# #∞O_ç
ѨÓiÎQÍ "≥#H˜¯ áÈ~ÚOk. ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åÅ
„Ѩ[Å`À qã¨Î $`«OQÍ K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤, `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯i™êÎ=∞x _çÃãO|~°∞ 23# „ѨHõ˜OzOk. ~å„+¨ì
JÃãOc¡Ö’x QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ ã¨=∂"Õâßxfl
ÃÇ˙O =∞O„u`«fiâßY P^èŒfi~°ºOÖ’ 2010 [#=i 5# _èçb¡Ö’
[iy#k. P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ qã¨Î $`« ™ê÷~ÚÖ’ ~å„+¨ìOÖ’x
Jxfl `«~°QÆ`«∞Å „Ѩ[Å`À K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤, `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯i™êÎ=∞h, JO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ü«∞O„`åOQÍxfl

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
U~°Ê~°∞™êÎ=∞h, z^ŒO|~°O KÕã≤# „Ѩuáê^Œ#‰õΩ ©P~üZãπ`À
ã¨Ç¨ Ǩ [Ô~·# ~å[H©Ü«∞ áêsìÅhfl UHõ„w=OQÍ
P"≥∂kOKå~Ú. W^ŒO`å `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
„Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ ÉèÏQÆ=∞x z^ŒO|~°O WzÛ# q=~°}#∞
©P~üZãπ`À ã¨Ç¨ , Ǩ [Ô~·# `≥ÅOQÍ} „áêO`« qq^èŒ
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ „Ѩux^èŒ∞ÅO`å QÆ∞_ç¤QÍ #=∂‡~°∞. JO`ÕHÍHõ,
~å„+¨ìOÖ’ âßOux <≥ÅH˘ÅÊ =Åã≤OkQÍ ~å„+¨ì „Ѩ[ʼnõΩ
KÕã≤# q[˝Ñ≤Î – âßOu „ѨHõ@#ÃÑ· ©P~üZãπ`À ã¨Ç¨ Ǩ [Ô~·#
„Ѩux^èŒ∞ÅO`å ã¨O`«HÍÅ∞ KÕâß~°∞. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
©P~üZãπ |O_» `«Ñ¨CÅ∞ KÕã≤Ok. Wq `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
Kå=Ù ^≥|ƒfâß~Ú. `≥ÅOQÍ} "å^•xH˜ Z#ÖËx #+¨ìO
`≥KåÛ~Ú. 1) HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìÅ∞ „Ѩu áêsì XHõ
q^è•#O H͉õΩO_®, „Ѩux^èŒ∞Å∞ „áêO`åÅ "åsQÍ
Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥áêÊ~°∞. Wk `≥ÅOQÍ} "å^•xH˜ J`«ºO`«
f„= #+¨ìHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. 2) ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl `«~°QÆ`«∞Å
„Ѩ[Å`À qã¨Î$`« K«~°ÛÅ ^•fi~å UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ#`À „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°O. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì _ç=∂O_£ÃÑ·
~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åÅ „Ѩ[Å`À qã¨Î$`« K«~°ÛÅ ^•fi~å
UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ# PK«~°}Ö’ P™ê^茺"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. nxH˜
JOwHõiOK«_»=∞O>Ë, `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì _ç=∂O_£‰õΩ PK«~°}Ö’
uÖ’^ŒHÍe=fi_»"Õ∞. 3) ~å„+¨ìOÖ’ âßOu U~°Ê_®Åx
Ñ≤Å∞Ñ≤=fi_»=∞O>Ë, „Ѩã¨∞Î`«O ~å„+¨ìOÖ’ âßOu ÖË^Œx
JOwHõ~°OK«_»"Õ∞. âßOu ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^Œ∞? L^Œº=∂Å =Å¡
ÖË^Œ∞. âßOu HÍ"åÅO>Ë, Uq∞ KÕÜ«∂e? L^Œº=∂Å∞
q~°q∞OKåe, ÖˉõΩO_® KÕÜ«∂e, ~å‰õΩO_® K«∂_®e. g˜x
©P~üZãπ JOwHõiOK«‰õΩO_® ã¨=∂"Õâ◊O #∞Oz ÉÏÜü∞HÍò
KÕã≤, L^Œº=∂xfl f„=O KÕÜ«∞=∞x Ñ≤Å∞Ѩ٠WzÛ LO_®eûOk.
P q^èŒOQÍ KÕã≤ L#fl@¡~Ú`Õ, Jk L^Œº=∂xfl f„=O KÕã≤,
„Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ ZO`«QÍ<À LѨÜ≥∂QÆѨ_ç =ÙO_Õk.
NHõ$+¨‚ Hõq∞© x"ÕkHõ `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O
K«∂ѨHõáÈQÍ =∞iO`« [˜ÅO KÕã≤Ok. á⁄e˜HõÖò
"Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò ^•fi~å L^Œº=∂xfl pÖÏÛÅx, Ç≤ÏO㨠^•fi~å
L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∂Åx „ѨuáêkOzOk. W"åfià◊
`≥ÅOQÍ} |∞kúr=ÙÅ∞, =∞^茺`«~°QÆu ã¨QÆ@∞ =∞#∞+¨µÅ∞ KåÖÏ
„Éèí=∞Ö’¡ L<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl, K«i„`«#∞ HÍ~°ºHÍ~°}
ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® qâı¡+≤ã¨∞Î<åfl~°∞. â◊„`«∞=Ù#∞ ^≥|ƒ
fÜ«∞‰õΩO_®, F_çOK«‰õΩO_® q[Ü«∞O ™êkèOz# K«i„`« U
L^Œº=∂xÔH·<å LO^• J#flk XHõ™êi ã¨g∞H˜∆OK«∞HÀ"åeû
LOk. PK«~°}ÖËx =∂@Å∞ HÀ@Å∞ ^•@=#flk ^Œâß|ú
HÍÅOQÍ ~°∞A==Ù`ÀOk. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· `«fi~°Ö’ x~°‚Ü«∞O
=ã¨∞ÎO^Œh, ˆHO„^ŒO #∞Oz ã¨OˆH`åÅ∞ =ã¨∞Î<åflÜ«∞h, =KÕÛ
ѨO_»∞QÆÅ∞ WHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’<Õ Jh, `«fi~°Ö’<Õ
=∞Ǩϟ^Œº=∞O Jh, ~å„+¨ìO JyflQÆ∞O_»OQÍ =∂~°∞`«∞O^Œh,
z=iH˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ<Õ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞‰õΩOÏO Jh
„Ѩ[Å#∞ QÆO^Œ~°QÀàÏxH˜ QÆ∞iKÕã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~À "≥·Ñ¨Ù
'`≥ÅOQÍ} H˘~°ˆH ˆHã‘P~ü Ѩ٘¤O_»∞, áêsì ÃјìO_»∞. g∞~°∞
F>Ë¡Ü«∞O_ç—, '11 Uà◊√¡ J~ÚOk =∞~À 11 Uà◊¡ÔH·<å `≥ÅOQÍ}
™êkèOK«∞‰õΩOÏO— ÖÏO˜ =∂@Å^•fi~å J~°÷=∞ÜÕ∞ºk
Uq∞˜? `≥ÅOQÍ} "å^•xfl H˘#™êyã¨∂Î<Õ „Ѩ[Å#∞
ÉÏ¡H±"≥∞~ÚÖò KÕã¨∂Î F@∞¡, ã‘@∞¡ ã¨OáêkOKÕ ‰õΩÜ«ÚH˜Î HÍ^•?
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO "≥∞_»Å∞ =OK«‰õΩO_®, ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl
=~åæÅ LxH˜x `≥ÅOQÍ}Ö’ K≥~°Ñ¨‰õΩO_® `≥ÅOQÍ}
™êkèOK«∞HÀ=_»O ™ê^茺=∞ÜÕ∞º^Õ<å J#flk |∞kú r=ÙÅ∞
„ѨtflOK«∞HÀ"åe. PÖ’zOKåe.
©P~üZãππ HÍ~åºK«~°} Uq∞˜? ZxflHõÅ∞, ~år<å=∂Å∞,
LѨZxflHõÅ∞, Ѩ„uHÍ „ѨHõ@#Å∞, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ ã¨=∂"ÕâßÖ’¡
L^ÕfiQÆ Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# „Ѩã¨OQÍÅ∞, |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞. WO^Œ∞Ö’
K≥=∞@HÍ~°^Œ∞, Hõ_»∞ѨÙÖ’ K«Å¡ Hõ^ŒÅ^Œ∞. P áêsì ã¨Oã≤^Œú`«
=∂@Å=~°ˆH Ѩiq∞`«=∂? =∂~°∞`«∞#fl ~å[H©Ü«∞
ã¨g∞Hõ~°}ÏÅ∞ QÆ=∞x¿ãÎ =Ú#∞=ÚO^≥·<å ˆHã‘P~ü ã¨Ñ¶¨ÅO HÍQÆÅ
J=HÍâßÅ∞ HõxÊOK«@OÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} "å^•xfl _èçb¡H˜
fã¨∞ÔHo¡<å, `≥ÅOQÍ} JOâßxfl ZO`« ã¨r=OQÍ LOz<å,
L^Œº=∞O ^•fi~å ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiOÃÑ· XuÎ_ç fã¨∞‰õΩ~å#@¡~Ú`Õ
ˆHã‘P~ü‰õΩ ‰õÄ_» HÍÅO K≥e¡áÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ}Ö’
[~°∞QÆ∞`«∞#fl |e^•<åʼnõΩ HÍO„ÔQãπ "≥Ú^Œ˜ =Ú^•Ì~Ú
J~Ú`Õ Ô~O_»= =Ú^•Ì~Ú ©P~üZãππ HÍHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ©_ôÑ≤
„^ÀǨÏO `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ QÆ∞iÎOKå~°∞. Z<£_ôU
áêÅ<åHÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ J_»∞¤‰õΩ#flk K«O„^ŒÉÏÉË.
2009 _çâ◊O|~ü 9 „ѨHõ@# `«~åfi`« PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞
Z"≥∞‡Ö˺Å`À ~år<å=∂Å∞ KÕ~ÚOzOk K«O„^ŒÉÏÉË. Ô~O_»∞
Hõà◊§ ã≤^•úO`åxfl LxH˜Ö’ Ãјì Ô~O_»∞ „áêO`åÅ =∞^茺
q"å^ŒO ˆ~Ñ≤On K«O„^ŒÉÏÉË. JO^Œ∞ˆH `≥ÅOQÍ}Ö’ ©_ôÑ≤H˜

9. 9 U„Ñ≤Öò, 2012
#∂HõÅ∞ K≥ÖÏ¡~Ú. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ K«O„^ŒÉÏ|∞#∞ #"Õ∞‡
ã≤÷uÖ’ ÖË~°∞.
^Õâ◊OÖ’ ã¨OH©~°‚ „ѨÉèí∞`åfiÅ ^Œâ◊ #_»∞ã¨∞Î#flO^Œ∞# H˘kÌáê˜
ZOÑ‘ ã‘@∞¡ ‰õÄ_» H©ÅHõO J=Ù`åÜ«∞x ˆHã‘P~ü ÉèÏ=#. J~Ú`Õ
~å[H©Ü«∞ Ѩi}Ï=∂Å∞ 2004Ö’ QÍx, 2009Ö’ QÍx
ˆHO„^ŒOÖ’, ~å„+¨ìOÖ’ ‰õÄ_» PÜ«∞# J#∞‰õΩ#fl@∞¡ `«# áêsì
ZOÑ‘Å, Z"≥∞‡Ö˺ŠJ=ã¨~°O HÍO„ÔQãπ ‰õÄ@q∞H˜ QÍx, c*ËÑ≤
‰õÄ@q∞H˜ QÍx ~åÖË^Œ∞. S<å PÜ«∞# „Ѩ`åº=∂flÜ«∂Å`À
‰õÄ_ç# ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# L^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∂xfl Uk
~°∂á⁄OkOK«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂_»∞. "≥·ZãπP~ü 2004Ö’
©P~üZãπ`À [`«Hõ˜ì ZxflHõÅ `«~åfi`« ©P~üZãπ J=ã¨~°O
ÖËHõáÈ=@O`À `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ Ѩ@¡ x~°¡Hõ∆ º"Õ∞ HÍ^Œ∞
Jã¨Å∞ ©P~üZãπ LxH˜ˆH „Ѩ=∂^ŒO `≥KÕÛ 'PHõ~ü¬— Ѩ^äŒHÍxfl
~°zOKå_»∞. H˘O`« "Õ∞~°‰õΩ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞Ü«∂º_»∞ ‰õÄ_».
~å[H©Ü«∂Å∞ D q^èŒOQÍ LOÏÜ«∞x ˆHã‘P~ü‰õΩ
`≥eÜ«∞^Œ#∞HÀ=_»O =∞# J=∂Ü«∞Hõ`«fi"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. PÜ«∞#
Ѩi}u K≥Ok# ~å[huA˝_»x `≥ÅOQÍ} |∞kúr=ÙÅ
J=QÍǨÏ#. J~Ú`Õ HÍO„ÔQãπ hK« J=HÍâ◊"å^Œ
~å[H©Ü«∂Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀHõ áÈ=@O XHõ ֒Ѩ"≥∞ÿ`Õ =∂
áêsì ã‘@¡ J=ã¨~°O`À „ѨÉèí∞`åfiÅ U~åÊ@∞
Jx"å~°º"≥∞ÿ#ѨC_»∞ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û#<Õ UÔH·Hõ
#=¸<å`À U áêsì<≥·<å #=Ú‡HÀ=_»O =∞~˘Hõ ֒ѨO. HÍ|˜ì
ˆHã‘P~ü XˆH ZxflHõÅ Z`«∞ÎQÆ_» g∞^Œ Ѩܫ∞xOz#O`« HÍÅO
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì HÀiHõ ~å[H©Ü«∞ K«^Œ~°OQÆOÖ’ áê=ÙQÍ
=∂~°∞`«∞Ok `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ =∂„`«O [~°QÆ^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ Hõ@∞ì|_ç# UÔH·Hõ ã¨Oã¨÷QÍ
©P~üZãππ `«~°K«∞QÍ K≥ѨC‰õΩO’Ok. =∂@ÅÖ’ ©P~üZãπ
L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷ Jx K≥ѨC‰õΩO@∞#flѨʘH©˜, PK«~°}Ö’ U
ã¨=∞㨺ÃÑ· ‰õÄ_® ã‘iÜ«∞ãπQÍ L^Œº=∂xfl xi‡Oz# áêáê#
áÈÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞–ZxflHõÅ∞, á⁄`«∞ÎÅ∞, „ѨÉèí∞`«fiOÖ’
KÕ~°∞@, ÖÏc~ÚOQÆ∞, ~år<å=∂Å∞, LѨZxflHõÅ∞–ÅHõ∆ º
™ê^èŒ#‰õΩ HÍ~°ºˆH∆„`«OQÍ Z#∞fl‰õΩOk. ZxflHõÅ HÍ~°º„Hõ=∞"Õ∞
„Ѩ^è•# ~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ fã¨∞‰õΩOk. XHõ
=Úxûáêe© ÖËHõ ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ [iˆQ ZxflHõʼnõΩ „Ѩ[Å#∞
ã¨#fl^ŒúO KÕã≤, ã¨g∞HõiOK«∞@ÜÕ∞ UÔH·Hõ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ
KÕѨ˜ìOk. ZxflHõÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x JѨC_»Ñ¨C_»∞
ÖÏOKè«#OQÍ KÕѨ˜ì# PO^Àà◊#Å∞ q∞#Ǩ , K≥ѨCHÀ^ŒQÆæ
L^Œº=∂Å∞ ÖË=Ù. WѨʘH© nxx ã¨ik^Œ∞̉õΩ#fl ^•YÖÏÅ∞
HõxÑ≤OK«∞@ ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ 'HÍO„ÔQãπ‰õΩ Y`«O Hõ~À
`≥ÅOQÍ}ωõΩ Pã≤Öò Hõ~À— J#fl x<å^ŒO QÍx, x#fl˜ 11=
"åi¬Hõ ã¨ÉèíÖ’ *ÏfÜ«∞ áêsìʼnõΩ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œx
|∞HÍ~ÚOK«_»O, „áêOfÜ«∞ áêsìÅ^Õ WHõ g∞^Œ@ JkèHÍ~°O
Jx K≥ѨÊ@O`À J`«#∞ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl ZÖÏ
™êkèOK«#∞<åfl~À `≥Å∞ã¨∂Î<Õ LOk. ZO`«¿ãѨ٠Z^Œ∞˜"åxfl
u˜ì `å#∞ ~å[H©Ü«∞ ÅaÌá⁄O^•Å#fl^Õ „Ѩ^è•<À^ÕÌâ◊OQÍ
HõxÊã¨∞ÎOk.
2004 #∞O_ç HÍO„ÔQãπ, ©P~üZãπ <Õ`«Å∞ H˘kÌ ~ÀAÖ’¡<Õ
`≥ÅOQÍ} U~°Ê_»∞`«∞O^Œ<Õ Ju qâßfiã¨O, Pâ◊Å∞ HõeÊã¨∂Î
=ã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ_»∞=Ù =Úyã≤<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°OÉèíO
HÍHõáÈ=@O, `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ^Œi^•Ñ¨ÙÖ’¡
Hõ#Ѩ_»HõáÈQÍ ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì <Õ`«Å =∂@Å`À =∞iO`«
JQÍ^äŒOÖ’H˜ <≥@ì|_»∞`«∞#fl „Hõ=∞OÖ’ L^Œº=∞O KÕѨ@ìHõ
áÈ=@O =Å# <≥·~åâ◊ºO`À 1000 =∞Ok P`«‡Ç¨Ï`«º
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ÃÑ· ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi
J#∞z`«"≥·Yi, `≥ÅOQÍ} „áêO`« ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞
J#∞ã¨iã¨∞Î#fl q^è•<åÅ∞ „Ѩ[Ö’¡ x~åâ◊, xã¨Ê $ǨÏÅ∞
HõÅQÆ_®xH˜ `À_»Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. =∞~À "≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ}"å^ŒO
ZxflHõÅ K«„Hõ|O^èŒOÖ’ W~°∞HÀ¯=_»O qëê^ŒHõ~°O. D
<ÕѨ^䌺OÖ’ WѨʘÔH·<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å z~°HÍÅ PHÍOHõ∆
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ `≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl áêsìÅ <Õ`«Å∞
L=∞‡_çQÍ L^Œº=∂xH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKåe. JO^Œ~°∞
Jxfl ™ê÷~ÚÖ’¡ `«=∞ Ѩ^Œ=ÙʼnõΩ ~år<å=∂Å∞ ã¨=∞iÊOKåe.
`≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ U ™ê÷~Ú ZxflHõÖ’¡ Z=~°∂
áêÖÁæ#‰õÄ_»^Œ∞. Wk JK«~°}©Ü«∞O HÍ"åÅO>Ë `≥ÅOQÍ}
|∞kúr=ÙÅ∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞, =$uÎ ã¨OѶ¨∂Å∞, ‰õΩÅ
ã¨OѶ¨∂Å∞, q^•ºi÷, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞ SHõºO
HÍ"åe. „Ѩ*Ï <åÜ«∞Hõ`åfixfl L^Œº=∞O ^•fi~å ZkyOKåe.
~å[H©Ü«∂Å#∞ xˆ~ÌtOKÕ „Ѩ*Ï L^Œº=∞ â◊H˜Îx ÃÑOKåe. SHõº
L^Œº=∂Å ^•fi~å, „Ѩ[Å SHõº`« ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ ˆHO„^ŒO
"≥∞_»Å∞ =Oz `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀQÆÅO. Ü«Ú=`«
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ x~ÀkèOK«QÆÅO. ™êfi~°÷ѨÓi`«, "≥<≥fl=ÚHõ ÖËx
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎx ÃÑOK«QÆÅO.
T

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ =∞m¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO HÀã¨O
J<ÕHõ™ê~°∞¡ ^Œá¶êÅ"åsQÍ #_çz# L^Œº=∂Åxfl˜Ö’#∂
ZHõ¯_® KÀ@∞ KÕã¨∞HÀx XHÍ<˘Hõ Ѩ~°OѨ~° QÆ`« Ô~O_»∞#fl~°
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ™êQÆ∞`«∞#fl L^Œº=∞OÖ’ H˘#™êQÆ∞`«∂
=zÛOk. Jk P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ Ѩ~°OѨ~°. =ÚYºOQÍ
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ XHõ
qëê^Œ„Hõ=∞O H˘#™êyOѨ٠^•^•Ñ¨Ù "≥~Úº=∞Ok `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìOHÀã¨O JKÕ`«#OQÍ |Å=#‡~°}ÏʼnõΩ áêÅÊ_Õ@@∞¡
KÕã≤Ok. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO Ѩ@¡ x|^Œú`« LO_»@=∞O>Ë
J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅÔH·<å áêÅÊ_»@"Õ∞ J<Õ `«Ñ¨ÙÊ_»∞
ã¨OˆH`åÅ∞ H˘kÌHÍÅO #∞O_≥ÿ<å „Ñ¨[Å =∞#ã¨∞ûÖ’H˜
K˘Ñ≤ÊOK«|_®¤Ü«∞O>Ë P P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ „ѨÉèÏ= Ѩi=∂}Ïxfl
JOK«<å "ÕÜ«∞=K«∞Û.
Jã¨Å∞ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞HÀ=_»O ã¨Ô~·# Ѩ<Õ<å? QÆ`«OÖ’
Ô~·`«∞Å∞, KÕ<Õ`« HÍi‡‰õΩÅ∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°O>Ë
"åà◊√¡ á⁄ÖÏÖ’¡<À, =∞QÍæÅ`À<À H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ áê@∞
ѨxKÕã≤ P ѨxH˜ `«QÆæ „Ñ¨uѶ¨ÅO ÅaèOK«Hõ JѨÙÊÅáêÖˇÿ
Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx xã¨ûǨ Ü«∞ã≤÷uÖ’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
JѨÙÊ_»∞ ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«º ã¨Ô~·# Ѩx H͉õΩ#fl#∂ H˘O`«=~°‰õΩ
J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍh WѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO HÀã¨O
K«xáÈ`«∞#fl q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« JÖÏO˜ „Ѩܫ∞`åflÖËg
~å„+¨ìOHÀã¨O ã‘iÜ«∞ãπQÍ KÕã≤#@∞¡ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞. Wk
q^•º~°∞÷Å#∞, Ü«Ú=`«#∞ `«Ñ¨ÙÊѨ@ì_»O HÍ^Œ∞ QÍh XHõ
ã‘iÜ«∞ãπ HÍ~åºK«~°} QÍh, „Ѩܫ∞`«flO QÍh KÕã≤ F@q∞
K«qK«∂¿ãÎ JѨÙÊ_»∞ U~°Ê_Õ x~åâ◊#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û
QÍx, W`«~° ã¨O^Œ~åƒùÅ#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe?
Ô~O_»∞#flˆ~à◊¡ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl
q^•º~°∞÷Å∞ áÈ~å@~°∂ѨOÖ’ L#flHÍÅO KåÖÏ `«‰õΩ¯=.
JÖÏO@ѨÙ_»∞ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, PÖ’K«# ZHõ¯_ç
#∞Oz =KåÛ~Ú? KÕÜ«∂eû#O`«QÍ áÈ~å@O KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ
P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩO>Ë =ÚO^Œ∞ `«~åʼnõΩ `«=∞ =∞~°}O
UO ã¨O^Õâßxflã¨∞ÎOk? Hõ#∞Hõ P`«‡Ç¨Ï`«º J<Õk XHõ `«Ñ¨ÙÊ_»∞
„Ѩ^Œ~°≈#. ~å„+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ „Ѩu|O^èŒHÍÅ#∞
`˘ÅyOK«∞‰õΩO@∂ áÈÜÕ∞ |^Œ∞Å∞ „Ѩu|O^èŒHÍÅ#∞
U~°ÊiÛ# "åiH˜ ™êÜ«∞O KÕ¿ãÖÏQÍ HÍ™ÈΉõÄ™ÈÎ K≥ÿ`«#º=Ú#fl
"åàı¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ Jk K«i„`«‰õÄ, `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`åflʼnõÄ #+¨ìO KÕã≤#>ìË
J=Ù`«∞Ok.
WHõ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz H˘xfl „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
HÍ~°}ÏÅ#∞ WHõ¯_» K«iÛOK«∞HÀ"åe. "≥Ú^Œ@QÍ L^Œº=∞OÖ’
áêÖÁæO@∞#fl KåÖÏ=∞OkH˜ `≥ÅOQÍ}‰õΩ ã¨O|OkèOz#
„áê^äŒq∞Hõ JOâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ `«Ñ¨Ê QÆ`« K«i„`«Å∞, L^Œº=∞
K«i„`«Å∞, áÈ~å@~°∂áêÅ QÆ∞iOz ã≤^•úO`« *Ï˝#O ÖË^Œ∞.
XHõ L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂xfl fã¨∞‰õΩO>Ë
L^Œº=∞O ^•fi~å U ÅH∆ͺÅ<≥ÿ`Õ ™êkèOK«^ŒÅK«∞‰õΩ<åfl"≥∂
L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ "≥Ú^Œ@ "å˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨Ê+¨ì`«
LO_®e. Jk ÖËHõáÈ`Õ P L^Œº=∞O `å`å¯eHõ P"ÕâßÅ`À
H˘O`« =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êy##∂ JOu=∞OQÍ qѶ¨Å=∞=Ù`«∞Ok.
„Ѩã¨∞Î`«O ÅHõ∆ ºO q+¨Ü«∞OÖ’ H˘O`« ã¨Ê+¨ì`« L<åfl P ÅH∆ͺxfl
KÕˆ~O^Œ∞‰õΩ J#∞ã¨iOKåeû# =ӺǨ Å∞, =∂~åæÅ
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ì`« ÖËHõáÈ=_»O P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ
HÍ~°}=∞=Ù`«∞#flk. `«~åfi`« `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ
„Hõ=∞OÖ’ L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ ~°∂ò=∂ºÑπ#∞
L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO JOkOK«ÖËHõáÈ~ÚOk. =ÚYºOQÍ
ZHõ¯_çHõHõ¯_» *ˡUã≤Å∞QÍ U~°Ê_»¤Ñ¨ÙÊ_»∞ "å@xflO˜h
J#∞ã¨O^è•#O KÕ¿ãÖÏQÍ L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO LO_®e.
HÍh L^Œº=∂xfl b_£ KÕã≤# ~å[H©Ü«∞ *ˡUã≤ D „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
JOâßxfl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® ã¨fiO`«OQÍ x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞HÀ=_»O`À *ËUã≤Å J#∞ã¨O^è•#O qѶ¨Å"≥∞ÿ,
~°∂ò=∂ºÑπ ÖËx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’, Hõhã¨O ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡
ÖÏO˜ =∞ǨÏ`«Î~° L^Œº=∞ ~°∂áêxH˜ ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# kâ◊
JO^Œx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ U~°Ê_ç# MÏmx ѨÓ_»∞ÛHÀÖËx ã≤÷u
‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿOk. XHõ"≥·Ñ¨Ù @∂`ü„|+π
#∞O_ç "≥Ú^ŒÖÁ¯x „Ѩ*Ï rq`«=∞O`å ™ê„=∂[º"å^Œ
áÈHõ_»Å=∞Ü«∞"≥∞ÿáÈ`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L^Œº=∂Å∞,
JO^Œ∞Ö’x x*Ï~Úf, JO^Œ∞<å `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’
JO`«s¡#OQÍ L#fl ™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ J*ˇO_®`À
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
=∞m¡P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
–Ö’ÔH ~å*òѨ=<£

11. 11 U„Ñ≤Öò, 2012
`À˜ ™ê„=∂[º"å^Œ ѨÓi`« =∞#∞+¨µÅ#∞, =∞#ã¨Î`åfiÅ#∞
`«@ã¨÷Ѩ~°K«∞HÀÖËHõáÈ=_»O ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}O.
WHõ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ U q+¨Ü«∂xfl ã¨iQÍæ
K≥ѨÊHõáÈ=_»O, L^Œº=∂xH˜ =∞^ŒÌ`«∞ W=fiHõáÈ=_»O, `«=∞
™êfi~°ú „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O L^Œº=∂xfl "å_»∞HÀ=_»O,
J#=ã¨~°OQÍ Ô~K«ÛQ˘>Ëì „Ñ¨Hõ@#Å∞ KÕã≤ Ѩ|ƒO
QÆ_»∞ѨÙHÀ=_»OÖÏO˜ "å˜`À ~å[H©Ü«∂ŠѨ@¡ UǨϺÉèÏ=O
U~°Ê_ç, P ~å[H©Ü«∂Å∞, „Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩ^Œú`«∞Å∞ `«Ñ¨Ê =∞~À
=∂~°æOÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ ^è≥ÿ~°ºO ÖËHõ
WHõ Kå"Õ =∂~°æ=∞<Õ x~åâ◊Ö’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ã¨=∞HÍb#, QÆ`« HÍÅѨ٠L^Œº=∂Å#∞,
"å˜ QÆ=∞<åÅ#∞, QÆ=∂ºÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞‰õΩO_®
JѨʘHõѨÙÊ_»∞ W<£ã¨ìOòQÍ L^Œº=∂ÅÖ’ áêÖÁæO>Ë, P
L^Œº=∂ÅÖ’ U z#fl „Ѩu‰õÄŠѶ¨e`«O U~°Ê_ç##∂ "å˜x
ã¨=∞`«∂HõѨ~°∞Û‰õΩ<Õ *Ï˝#O ÖËHõ P`«‡Ç¨Ï`«ºÖË â◊~°}º=∞x
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ g∞_çÜ«∂ QÆ∞iOK≥ÿ`Õ =∂Ï¡_»ÏxˆH
Jã¨Ç¨ÏºOQÍ LOk. WO`«˜ pÑπ g∞_çÜ«∂ K«i„`«Ö’ ZHõ¯_®
LO_ç LO_»^Œ∞. Z=Ô~·<å Kå=Ù#∞ QÀ¡iÃѶ· KÕ™êÎ~å? P
Kå=Ù áÈ~å@OÖ’x^À, U^À ™êkèOz# =ºH˜Î^Œ~Ú`Õ<À
QÀ¡iÃѶ· KÕÜ«∞=K«∞ÛQÍh P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩO>Ë QÀ¡iÃѶ·
KÕÜ«∞_»O HõO>Ë ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# K«~°º =∞~˘Hõ˜ LO^•? JO>Ë
QÀ¡iÃѶ· KÕÜ«∞_»O "≥#∞Hõ L#fl L^ÕÌâ◊O, 'XHõ`«#∞ `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. g∞~°∂ J^Õ KÕÜ«∞O_ç— Jx
K≥ѨÊ_»O HÍ^•? JO^Œ∞ˆH g∞_çÜ«∂ ^Œ∞~å‡~°æOQÍ QÀ¡iÃѶ·
KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}O.
WÖÏ K≥ѨÙʉõΩO@∂ áÈ`Õ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ#∞ K«∂Ѩ=K«∞Û.
J~Ú`Õ WO`«‰õΩ =ÚO^Õ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ P`«‡Ç¨Ï`«º L^Œº=∂xH˜
#+¨ì"Õ∞#x <Õ˜`«~°O QÆ∞iÎOKåe. "ÕÖÏk ã¨O=`«û~åÅ
`≥ÅOQÍ} K«i„`«#∞ QÆ=∞x¿ãÎ D „áêO`«O ^è≥ÿ~åºxH©,
™êǨϙêxH© PÅ"åÅ "≥∞ÿ# „áêO`«O. ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Hõ¯,
Ѩy_ç^ŒÌ~åA "≥Ú^ŒÅ∞H˘x |O^Œw, ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, KåHõe
SÅ=∞‡ ^•HÍ J@∞ `«~åfi`« ÅHõ∆ º"Õ∞^≥ÿ<å qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’
áÈ~å_ç =∞~°}˜Oz# J<ÕHõ=∞Ok `≥ÅOQÍ} Ü«Ú=‰õΩÅ^•HÍ
`≥ÅOQÍ} XHõ áÈ~åÏÅ QÆ_»¤. L^Œº=∂Å <ÕÅ. ^è≥ÿ~°ºOQÍ,
ǨωõΩ¯QÍ `«=∞ ǨωõΩ¯Å#∞ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl WHõ¯_ç „Ñ¨[Å
"å~°ã¨`åfixfl =kÖËã≤ WѨʘ`«~°O áÈ~°∞=∂~°æO =ke
Ñ≤iH˜=∞O^Œ∞ `åy`Õ Jk `≥ÅOQÍ} K«i„`«#∞
T
Statement about ownership and other particulars of periodi-
cal Nadusthunna Telangana as required to publisher in The
First issue of every year after the last day of February
Form IV(See Rule 8)
1. Place of Publication : Hyderabad
2. Periodicity of its publication : Monthly
3. Printer's name : M.Snehalatha
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
4. Publisher's Name : M.Snehalatha
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
5. Editor's name : Dr.C.Kaseem
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
6. Name and addresses of
individuals who own the
Newspaper : M.Sneha Latha
I, M.Sneha Latha, hereby declare that the particulars given
above are true to the best of my knowledge and belief.
sd/-
Date : 1st March, 2012 (M.Sneha Latha)
Signature of the publisher
J==∂xOz#>Ë¡. P K«i„`« #∞Oz WѨʘ`«~°O Ug∞
„QÆÇ≤ÏOK«ÖË^Œ<Õ ^Àëêxfl =¸@QÆ@∞ìHÀ=_»"Õ∞. K«i„`«
QÆ=∞#OÖ’ XHõ`«~°O #∞Oz =∞~˘Hõ`«~°O K≥ÿ`«#º ã¨∂ÊùiÎx
á⁄O^•ÖË QÍx u~ÀQÆ=∞# K≥ÿ`«<åºxfl HÍ^Œ∞. =∞i
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ Ѩ~°OѨ~° ^•fi~å D`«~°O ^Õxfl á⁄O^Œ∞`«∞#fl^À
`«~°z K«∂ã¨∞HÀ"åe. JÖÏ [~°QÆ#>ˇ¡ÿ`Õ WO`«‰õΩ =ÚO^Õ
K≥Ñ≤Ê#@∞¡ K«i„`«‰õΩ, U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ
J<åºÜ«∞O KÕã≤#>Ë¡ J=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ P`«‡Ç¨Ï`«º
PÖ’K«##∞ =ke áÈ~å_Õ =∂~åæxfl ZOK«∞HÀ=_»"Õ∞ D`«~°O
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ JOkOKåeû# Q˘Ñ¨Ê HÍ#∞Hõ.

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W@∞ ã¨"≥∞‡ =ÚyOѨىõΩ ZÖÏO˜ Ѩiëê¯~°O Hõ#Ѩ_»Hõ
áÈ=_»O, J@∞ _èçb¡Ö’ HÀ~ü Hõq∞© `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OQÍ
ã¨=∂"Õâ◊O HÍ=_»O`À ˆHã‘P~üÖ’ H˘`«Î Pâ◊Å∞ zQÆ∞iOKå~Ú.
ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡ „ѨÉèÏ"åxfl K«∂Ñ≤ _èçb¡Ö’ ÖÏa~ÚOQ∑ KÕã≤
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· U^À XHõ „ѨHõ@# KÕ~ÚOKåÅ<Õ Z`«∞ÎQÆ_»`À<Õ
ˆHã‘P~ü ÃãÃÑìO|~ü 30# _èçb¡H˜ |Ü«∞Å∞^Õi#@∞¡ Hõ^äŒ<åÅ∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù Jkèëêì#"Õ∞ ˆHã‘P~ü#∞ _èçb¡H˜ Ñ≤eÑ≤OzO^Œx =∞~À
"å^Œ# ‰õÄ_® <å_»∞ q#=zÛOk. P q^èŒOQÍ ˆHã‘P~ü`À
áê@∞QÍ Ç¨Ïs+π~å=Ù, q<À^£ ‰õΩ=∂~ü, ˆH©P~ü, D>ˇÅ,
HÀ^ŒO_»~åO, L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å *ËUã≤ J^茺‰õ∆ΩÅ∞ ™êfiq∞Q“_£,
Nx"åãπ Q“_£, q~î°Öò `«k`«~°∞Å`À áê@∞ 40 =∞Ok ^•HÍ
"≥à◊¡_»O [iyOk. ~å[H©Ü«∞ áêsì <Õ`«QÍ, ZOÑ‘QÍ ˆHã≤P~ü
_èçb¡H˜ áÈ=_»OÖ’ J~°÷O LO^Õ"≥∂QÍx, L^ÀºQÆã¨OѶ¨∂Å *ËUã≤
áÈ=_»OÖ’ ZÖÏO˜ ÅHõ∆ ºO ÖËHõáÈQÍ, "åi _èçb¡ „Ѩܫ∂}O
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Ö’¡ J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `åqzÛOk.
ˆHã‘P~ü ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ _èçb¡ áÈ`«∞O^Œx =ÚO^Œ∞
„ѨHõ˜Oz<å ©P~üZãπ `«Ñ¨Ê q∞QÆ`å ~å[H©Ü«∞ ã¨Éèí∞ºÖˇ=fi~°∞
ˆHã‘P~ü`À "≥à◊¡ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞OQÍ H˘xfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞
ÉÏǨ @OQÍ Ñ¨„uHÍ „ѨHõ@#efl ‰õÄ_® WKåÛ~Ú.
_èçb0¡ q=∂<å„â◊Ü«∂xH˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl D |$O^ŒO "≥O@<Õ
[iy# q∞_çÜ«∂ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ `≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ q~°q∞OKÕk ÖË^Œx „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk.
HÍx nxH˜ aè#flOQÍ ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ =ÚyOѨÙ
ѨÅHõ_»O QÆ=∞<å~°›O.
_èçb¡H˜ KÕi# |$O^ŒOÖ’x XHõ „QÆ∂Ѩ٠HÀ^ŒO_»~åO,
™êfiq∞Q“_£Å <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ JHÀì|~ü 1# PO„^è• Éèí=<£ #∞Oz
WO_çÜ«∂ ˆQò ^•HÍ _èçb¡Ö’x `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å`À Hõeã≤
H˘=fi`«∞ÎÅ ~åºbx x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. =ÚO^Õ „ѨHõ˜Oz#@∞¡QÍ
ÃãÃÑìO|~ü 30 <å˜H˜ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· „ѨHõ@# KÕÜ«∞HõáÈ`Õ
(ˆHâ◊=~å=Ù =~°æO JHÀì|~ü 2 _≥_£Öˇ·<£) JHÀì|~ü 1# ~år<å=∂
KÕ™êÎ##fl HÀ=∞˜Ô~_ç¤ "≥OHõÔ~_ç¤ `«# Z"≥∞‡Ö˺ Ѩ^ŒqH˜
~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O`À _èçb¡ |$O^•xH˜ =∞iO`« L`åûǨ xfl
zÛOk. J^Õ <ÕѨ^䌺OÖ’ `å=Ú ˆHO„^ŒO`À `å_À¿Ñ_À
`ÕÅ∞ÛHÀ=_®xˆH _èçb¡ =KåÛ=∞x P ~åºb ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
HÀ^ŒO_»~åO „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. ^•xÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
=ÚO^Œã¨∞Î Jáê~ÚOò"≥∞Oò ÖˉõΩ<åfl „Ѩ^è•# =∞O„ux,
`«~åfi`« ã‘ÊHõ~ü#∞, =∂#= ǨωõΩ¯Å Kè≥·~°‡<£#∞ Hõeã≤ ~å„+¨ìOÖ’
áÈbã¨∞Å ^Œ∂‰õΩ_»∞ QÆ∂iÛ q=iOKåÅx, P `«~åfi`« „ѨuѨHõ∆
<åÜ«∞‰õΩÖˇ·# ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò, |~°ú<£ `«k`«~°∞Å#∞ Hõeã≤
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =∞^Œú`«∞ ‰õÄ_»QÆÏìÅ<Õ PÖ’K«# LO^Œx ‰õÄ_®
HÀ^ŒO_»~åO `≥ÅѨ_»O [iyOk.
gi PÖ’K«#‰õΩ =∞iO`« |ÖÏxfl KÕ‰õĈ~Û q^èŒOQÍ ~ÀA
~ÀA‰õΩ _èçb¡Ö’ Ѩi}Ï=∂Å∞ =∂~°∞`«∂ LO_»_»O`À
HÀ^ŒO_»~åO |$O^•xH˜ ÖËx Pâ◊Å∞ HõeQÍ~Ú. HÀ~ü Hõq∞©
ã¨=∂"Õâß#∞™ê~°O uiy JHÀì|~ü 1# HÀ~ü Hõq∞© ã¨Éèí∞ºÖˇ·#
~°Hõ∆} =∞O„u PO’x, ™ÈxÜ«∂ ~å[H©Ü«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
JǨχ^£Ñ¨>ËÖò, Pi÷Hõ =∞O„u „Ѩ}Éò =ÚYi˚Å`À áê@∞
QÆ∞ÖÏO#c P*Ï^£ `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· K«~°ÛÅ∞ [~°Ñ¨_»O
"åiH˜ =∞iO`« |ÖÏxflzÛOk. HÍx P ã¨=∂"Õâß#O`«~°O,
`≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~åxÔH· *ÏfÜ«∞ áêsìÅ Jaè„áêÜ«∂xfl
‰õÄ_® fã¨∞HÀ=eû LO@∞O^Œx, ^•xÔH· =∞iO`« ã¨=∞Ü«∞O
Ѩ_»∞`«∞O^Œx P*Ï^£ „ѨHõ˜OK«_»O`À XHõ¯™êi "å`å=~°}O
=∂iáÈ~ÚOk. ''_èçb¡H˜ "≥àıΠѨiëê¯~°O ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Œ<Õ
`≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å Pâ◊<Õ WHõ¯_» Pâ◊Û~°ºHõ~°O! ZHõ¯_≥·<å
L^Œº=∞ „áêO`åxH˜ áêÅHõ ѨH∆Íefl ~°Ñ≤ÊOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞OkQÍx, áêÅHõ ѨH∆ÍÅ ^ŒQÆæ~°ˆH L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
áÈ~Ú =∂‰õΩ Ѩiëê¯~°O K«∂ѨO_»x w=∂Å_»O [~°QÆ^Œ∞.
Jã¨Å∞ Jk L^Œº=∞ q^è•#O HÍ<ÕHÍ^Œ∞. áÈh _èçb¡ K«~°ÛʼnõΩ
PǨ fixOzO^• JO>Ë JnÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ PǨ fixOz<å
K«~°ÛÅ ˆHO„^ŒOÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ HÍ"åeQÍx, _èçb¡ H͉õÄ_»^Œ∞.
D =∂„`«O PÖ’K«# ÖˉõΩO_® L^Œº=∂Å∞ KÕѨ_ç`Õ
Ѷ¨e`åÅ∞ WѨC_»∞#fl>Ë¡ LOÏ~Ú.——
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°O ~ÀAÅ #∞Oz _èçb¡Ö’<Õ =∞HÍO
"Õã≤# q.ǨÏ#‡O`«~å=Ù, =∂r =∞O„u EѨe¡, |ã¨=~åA
™ê~°Ü«∞º, á⁄OQÆ∞Ö˘ ã¨∞^è•Hõ~üÔ~_ç¤ `«k`«~°∞Å∞ =∂Ï¡_»∞`«∂
K«~°ÛÅ`À, ~°Hõ~°HÍÅ ™ê‰õΩÅ`À `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞#∞ ™êQÆn¿ãÎ
ã¨HõÅ[#∞Åã¨"≥∞‡#∞K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞?
-_®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º
(QÆ`« ã¨OzHõ `«~°∞"å~Ú)
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

13. 13 U„Ñ≤Öò, 2012
ã¨Ç¨Ï#O #tã¨∞ÎO^Œx, f„= Ѩi}Ï=∂Å∞OÏÜ«∞x HÀ~ü
Hõq∞©x ÃÇÏK«ÛiOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. *ÏfÜ«∞ q∞„`«Ñ¨H∆Íefl
XÑ≤ÊOz<å, =∞=∞`å ɡ#s˚x XÑ≤ÊOK«_»O Hõ+¨ì=∞x, ^•xH˜
QÆ∂~åöÖÏO_£ HÍ~°}=∞x HÍO„ÔQãπ <Õ`«ÖË "åºMϺxOK«_»O
qâı+¨O. J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `«# „áê}O LO_»QÍ QÆ∞~åöÖÏO_»∞#∞
q_»n¿ãk ÖË^Œx =∞=∞`å ɡ#s˚ „ѨHõ˜OK«_»O =∞~À
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ.
JHÀì|~ü 2# ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°
40 =∞Ok |$O^ŒO ~å*òѶ¨∂òÖ’x QÍOnè ã¨=∂kè ^ŒQÆæ~°
=∞ø# „Ѩ^Œ~°≈# KÕâß~°∞. P `«~åfi`« q∞_çÜ«∂`À =∂Ï¡_»∞`«∂,
ã¨"≥∞‡ H˘#™êQÆ∞`«∞O^Œx „ѨHõ˜OKå~°∞. W@∞ ~å„+¨ìOÖ’ JÃãOc¡
P=~°}Ö’x QÍOnè q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° `≥ÅOQÍ} #QÍ~å Hõhfi#~ü
<åQÆO [<å~°ú<£Ô~_ç¤, É’_» [<å~°ú<£`À Hõeã≤ ã‘ÊHõ~ü `«=∞
~år<å=∂efl P"≥∂kOKåÅx, ÖË^• ã‘ÊHõ~ü `«# Ѩ^ŒqH˜
~år<å=∂ KÕÜ«∂Åx _ç=∂O_£ KÕÜ«∞_»O, HÀ=∞˜Ô~_ç¤
#Å¡Q˘O_»Ö’ L^Œº=∞ QÆ~°˚# ¿Ñ~°∞# ÉÇ≤Ï~°OQÆ ã¨Éèí Ãјì, `«#
~år<å=∂#∞ P"≥∂kOKåÅx, ÖËxKÀ JÃãOc¡ =ÚO^Œ∞ nHõ∆
KÕ™êÎ#x ÃÇÏK«ÛiOK«_»O _èçb¡ |$O^•xH˜ =∞iH˘O`« |ÖÏxfl
KÕ‰õÄiÛOk. J@∞ Z<£˜P~ü Éèí=<£Ö’ Z„~°Éˇe¡ ^ŒÜ«∂Hõ~ü~å=Ù
|$O^ŒO =∂Ï¡_»∞`«∂, ©P~üZãπ, HÍO„ÔQãπ "å~°∞
™ÈxÜ«∂QÍOnè WO˜ =ÚO^Œ∞ ^èŒ~åfl KÕÜ«∂Åx, `≥ÅOQÍ}
=KÕÛ^•HÍ Z=~°∂ ZxflHõÖ’¡ áÈ©KÕÜ«∞~å^Œx ã¨"åÅ∞
qã≤~å~°∞. PÜ«∞# ã¨"åÖò J~°}º ~À^èŒ<Õ#x PÜ«∞#ˆH `≥eã≤<å,
Z„~°Éˇe¡ „ѨuáêkOz# ZxflHõʼnõΩ áÈ=^ŒÌ#fl q+¨Ü«∂xfl
WѨʘH˜ U ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ K≥qÔHHõ¯_»O ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ „Ѩu™êi
=KÕÛ (`≥K«∞Û‰õΩ#fl ZxflHõÅ∞) ZxflHõefl `≥ÅOQÍ}"å^•xH˜
=Ú_ç ÃÑ@ì_»O P#"å~ÚfQÍ =∂iOk.
''_èçb¡ Ѩi}Ï=∂Å∞ ~ÀAHÀ =∞Å∞Ѩ٠u~°QÆ_»O`À
HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£Å |$O^•xH˜ PO^Àà◊#
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ˆHã≤P~ü`À ã¨Ç¨ "å~°∞ ˆHâ◊=~å=Ù, *Ï<åÔ~_ç¤Å`À
_èçb¡Ö’<Õ J^Õ ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O ~°Ç¨Ï㨺 =∞O`«<åÅ∞
[~°Ñ¨_»O J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `åqzÛOk. `«~åfi`«
g∞_çÜ«∂`À =∂Ïì_ç# ˆHã‘P~ü Jq ~°Ç¨Ï㨺=∞O`«<åÅ∞
HÍ=x H˘˜ìáêˆ~âß~°∞. HÍx P =∞O`«<åÅ ™ê~åOâ◊O
<Õ˜H© `≥eÜ«∞~åÖË^Œ∞. áÈ`Õ HÍO„ÔQãπ Ãјì# JHÀì|~ü 2
=~ü¯ J=Ùò HÍHõáÈ=_»O`À ^Œã¨~å ÃãÅ=ÙÅ `«~åfi`«
L^Œº=∂xfl =∞iO`« L^èŒ$`«O KÕÜ«∂Åx P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
f~å‡xOKå=∞x =∂„`«O "å~°∞ ¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk. J^Õ
"åã¨Î=O J~Ú`Õ, ^Œã¨~å ÃãÅ=ÙÅ `«~åfi`« ã¨"≥∞‡ qzÛù#fluH˜
`≥ÅOQÍ} =∞O„`«∞ÖË ZO^Œ∞‰õΩ ™ê~°^䌺O =Ç≤ÏOKå~À,
™ê~°^䌺 ã¨OѶ¨∞O Hõhfi#~ü *Ï<åÔ~_ç¤ K≥áêÊe. WHõ áÈ`Õ
J^Õ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ *Ï<åÔ~_ç¤H˜, ™êfiq∞Q“_£‰õΩ =∞^茺#
"åyfi"å^ŒO ‰õÄ_® [~°QÆ_»O QÆ=∞<å~°›O. `≥ÅOQÍ}ÃÑ·
„ѨHõ@# "≥Å∞=_»HõáÈ`Õ uiy ~år<å=∂ KÕã≤ `«=∞
x*Ï~Úfx Kå@∞‰õΩOÏ=∞#fl =∞O„`«∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œx ™êfiq∞Q“_£ *Ï<åÔ~_ç¤x
xÅnÜ«∞QÍ, L^ÀºQÆ∞Å∞QÍ g∞Ô~O^Œ∞‰õΩ ~år<å=∞ KÕÜ«∞_»O
ÖË^Œx *Ï<åÔ~_ç¤ Z^Œ∞~°∞ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞_»O PÜ«∞# ~å[H©Ü«∞
`≥eq`Õ@ʼnõΩ x^Œ~°≈O. ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ ~år<å=∂ʼnõΩ,
L^ÀºQÆ∞Å ~år<å=∂ʼnõΩ `Õ_® `≥eÜ«∞‰õΩO_® *Ï<åÔ~_ç¤
L<åfl_»O>Ë Z=Ô~·<å #=Ú‡`å~å?
uiy JHÀì|~ü 3# J#∞HÀ‰õΩO_® „Ѩ^è•#=∞O„u `≥ÅOQÍ}
|$O^•xH˜ ã¨=∞Ü«∂xfl W=fi_»O`À ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°∞Å∞
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂Å∞ ZH˜¯#O`« ã¨O|~°Ñ¨_®¤~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ
`≥ÅOQÍ} =∞O„`«∞Å`À, ZOÑ‘Å`À =∂Ï¡_ç# =∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑
™êÜ«∞O„`«O ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°∞Å`À
40 xq∞ëêÅ∞ `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· q=~åÅ∞ ¿ãHõiOz,
™êfiq∞Q“_£ K≥Ñ≤Ê# JOâßefl „â◊^ŒúQÍ q#_»O`À, `≥ÅOQÍ}
|$O^•xH˜ áÈ~Ú# Pâ◊Å∞ zQÆ∞iOKå~Ú. J~Ú`Õ
„Ѩ^è•#=∞O„u UO =∂Ï¡_çOk, U Ǩ g∞ WzÛOk (PÜ«∞#
W™êÎ_»<Õ #=∞‡HõO Z=iH˜ ÖË^Œ∞) WѨʘH© `≥eÜ«∞^Œ∞. _èçb¡
|$O^ŒO "≥Å¡_çOK«ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ Jáê~ÚOò"≥∞Oò W=fi_»"Õ∞
Q˘Ñ¨ÊQÍ ÉèÏqOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. P `«~åfi`« "å~°∞
ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò, |~°ú<£ `«k`«~°∞Å#∞ Hõe™ê~°∞. áê~°¡"≥∞OòÖ’
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò Q˘O`≥uÎ#O^Œ∞‰õΩ P"≥∞‰õΩ
„Ѩ`ÕºHõOQÍ Jaè#O^Œ#Å∞ `≥eáê~°∞.
P `«~åfi`« ǨωõΩ¯Å Hõq∞+¨<£ Kè≥·~°‡<£#∞ Hõeã≤ ~å„+¨ì Ѩiã≤÷ux
q=iOz, *’HõºO KÕã¨∞HÀ"åÅx HÀ~å~°∞. uiy QÆ`«OÖ’
Hõeã≤#>Ë¡ *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤x ‰õÄ_® Hõeã≤ ~år<å=∂ KÕÜ«∂Åx
f„= XuÎ_ç `≥zÛ<å ˆHO„^Œ=∞O„uQÍ `«#‰õΩ H˘xfl ÉÏ^茺`«Å∞
L<åflÜ«∞x, ~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O ‰õΩ^Œ~°^Œx ‰õΩO_» |^ŒÌÅ∞
H˘˜ì =∞s K≥ѨÊ_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. ''L^Œº=∞ „áêO`«O #∞Oz
„áêux^茺O KÕ¿ã =∞O„u ã¨Ç¨Ï[OQÍ L^Œº=∞HÍ~°∞efl
HõÅ=_»O P#"å~Úf. HÍx L^Œº=∞HÍ~°∞ÖË =∞O„ux Hõe¿ãÎ
=∞x¿+ ‰õΩHõ¯#∞ Hõiz#@∞¡ LO@∞Ok. J~Ú<å XHõ
„áêO`åxH˜ K≥Ok# „Ѩ*Ï „Ѩuxkè P „áêO`« „Ѩ[Å

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
PHÍOHõ∆efl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® Ѩ^ŒqÖ’ H˘#™êQÆ∞
`«∞<åfl_»O>Ë PÜ«∞# „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ „Ѩux^èÕ!—— P ÃÑ^ŒÌ
=∞x¿+ 1969Ö’ `≥ÅOQÍ} "åkQÍ K«ÖÏ=∞}˜ J~Ú Z=∞Ô~˚hû
`«~åfi`« [#`å áêsì JÉèíºi÷QÍ "≥∞^ŒH± xÜ≥∂[Hõ=~°æO #∞Oz
WOk~åQÍOnèÃÑ· áÈ©H˜ kQÍ_»∞. WѨC_Õ"≥∂ P"≥∞ HÀ_»Å∞
„áêѨÎOHÀã¨O áê‰õΩÖÏ_»∞`«∞<åfl_»∞. J~Ú<å PÜ«∞#
`≥ÅOQÍ}"åk Jx „Éèíq∞Oz PÜ«∞# ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡# `≥ÅOQÍ}
|$O^•xfl U=∞<åe!
„Ѩ^è•#=∞O„ux Hõeã≤# `«~åfi`« uiy ZOÑ≤ QÆ∞`åÎ
ã¨∞ˆHO^Œ~üÔ~_ç¤ WO’¡ P |$O^ŒO =∞O`«<åÅ∞ [~°Ñ¨_»O, P
=∞O`«<åÅ ™ê~åOâ◊O ‰õÄ_® ZO’ <Õ˜H˜ `≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O
QÆ=∞xOKåe. =∞<À‡Ç¨Ï<£ =∂„`«O q∞„`« ѨH∆ÍÅ`À =∂Ï¡_ç
F x~°‚Ü«∂xH˜ =™êÎ#x K≥Ñ≤Ê#@∞ì ÉÁQÆÏì! QÆ`« 7
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ P =∂„`«O =∂Ï¡_»_®xH˜ PÜ«∞#‰õΩ
fiˆHÖËHõáÈ=_»O QÆ=∞<å~°›O! J~Ú<å, PÜ«∞# q∞„`« ѨH∆Íefl
J_çˆQ J}∞ XѨÊO^ŒOÃÑ· ã¨O`«HõO ÃÑÏì_®! q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=∞uxKåÛ_®! 2l ÃãÊ„HõìO, HÍ=∞<£"≥ÖòÎ
ˆQ"£∞û ‰õΩOÉèíHÀ}ÏÅxflO˜H˜ "åi J#∞=∞`«∞Å∞<åflÜ«∂?
Ѷ¨ÖÏ<å ^Õ=Ùxfl #=Ú‡‰õΩO>Ë Éèí‰õΩÎʼnõΩ H˘OQÆ∞ |OQÍ~°O Jx
=∞# Ѩ„uHõÖ’¡ iáÈ~°ì~°∞¡ ~åã¨∂Î LOÏ~°∞. JO^Œ∞Ö’ ZO`«
"åã¨Î=O LO^ÀQÍx, ™ÈxÜ«∂ H˘OQÆ∞ Ѩ@∞ì‰õΩ#flO^Œ∞‰õΩ =∞#
„Ѩ^è•x rq`«O =∂„`«O ^èŒ#º"≥∞ÿOk!
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· _èçb¡ ™ê#∞‰õÄÅ x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ‰õΩO>Ë
ã¨"≥∞‡#∞ H˘#™êyOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx ˆHã‘P~ü ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ
|Ü«∞Å∞^Õˆ~ =ÚO^Œ∞ „ѨHõ˜OK«_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. áÈ`Õ ã¨"≥∞‡
„ѨÉèÏ=O`À _èçb¡Ö’ Hõ^ŒeHõÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ HÍ=_»O, Hõq∞©ÅÃÑ·
Hõq∞©Å ã¨=∂"Õâ◊O [~°QÆ_»O, `≥ÅOQÍ}‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩOÏ=∞<Õ F `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åxfl W=fi_®xfl
"≥∂ã¨Ñ¨Ói`«=∞x `≥ÅOQÍ} |$O^ŒO QÆ∞iÎOK«ÖË^ŒO>Ë
Pâ◊Û~°ºHõ~°O! giH˜ `«QÆæ@∞ìQÍ<Õ "å~°O Ѩk~ÀAÖ’¡ HÍO„ÔQãπ
=i¯OQ∑ Hõq∞© ã¨=∂"Õâ◊O ÉèË© J=Ù`«∞O^Œx ™ê#∞‰õÄÅ
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O LO^Œx, J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ JdÅѨHõ∆
ã¨=∂"Õâßxfl ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«Ûx USã‘ã‘ =~åæÅ∞
=∂„`«O D ã¨^Œ~°ƒùOQÍ „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. D
Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ aè#flOQÍ `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OQÍ HÀ~ü Hõq∞©
ã¨Éèí∞ºÅ∞ Z=iH˜"å~°∞ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°x, ÉèÏ~°=∞O`å
`«#ÃÑ· "≥∂Ѩ_»O`À, `«#ÔHO^Œ∞Hõx QÆ∞ÖÏO #c J*Ï^£
"åáÈ=_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ.
JHÀì|~üÖ’ J#∂ǨϺ Ѩi}Ï=∂Å∞: Ѩ@∞ì ã¨_»e# ã¨"≥∞‡!
ã¨"≥∞‡#∞ xifiQÆflOQÍ H˘#™êyOKåÅx, _èçb¡ Ü«∂„`«Å∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ Ѩiëê¯~åxfl K«∂Ѩ=x, L^Œº=∂Å ^•fi~å<Õ
`≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOK«∞HÀ"åÅ<Õ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊO`À
L#fl"å~°∞ L^Œº=∂xfl =∞iO`« L^èŒ$`«O KÕâß~°∞. ^Œã¨~å
ѨO_»∞QÆ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x 4= `«~°QÆu L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ,
W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ H˜~å} ™ê=∂#¡#∞ Lz`«OQÍ W=fi_®xH˜
PkÖÏÉÏ^£ "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å=_»O [iyOk.
x*Ï=∂ÉÏ^£Ö’ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ KåHõe"å~°∞ Lz`«OQÍ |@ìÅ∞
LuH˜ ÃÑ_»∞`å=∞x, =∞OQÆe"å~°∞ Lz`«OQÍ H∆“~°O KÕ™êÎ=∞x
„ѨHõ˜OKå~°∞. `«~åfi`« K≥e¡OKÕ q^èŒOQÍ ã¨~°ã¨"≥∞ÿ# ^èŒ~°ÅˆH
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ |@ìefl W™êÎ=∞x x*Ï=∂ÉÏ^£ |@ìÅ =~°Î‰õΩÅ∞
„ѨHõ˜OK«_»O QÆ=∞<å~°›O. ã≤kú¿Ñ@Ö’ <åÅæ= `«~°QÆu
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ aÜ«∞ºO `«k`«~° =ã¨∞Î=Ùefl ã¨~°Ñ¶¨~å KÕâß~°∞.
g˜ ѨOÑ≤}©H˜ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ç¨Ïs+π~å=٠Ǩ [~°∞ HÍ=_»O
[iyOk. ã¨"≥∞‡Å K«i„`«Ö’ WÖÏO˜ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOk#
Ѷ¨∞@#Å∞ |Ǩïâ◊ ÖË=#∞‰õΩOÏ! ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ
WO`« „áÈ`åûǨÏO ÅaèOz<å ã¨"≥∞‡ ZÖÏO˜ ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#
ÖˉõΩO_® PyáÈ=_»O ÉÏ^è•Hõ~°O.
^Œã¨~å ѨO_»QÆ ^ŒQÆæiH˜ ~å=_»O, HÀ™êÎO„^èŒ "åiH˜
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz áÈ=_®xH˜ ~°"å} ™œHõ~åºÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O,
Ô~·à◊√¡ ã¨iáÈHõáÈ=_»O`À, ã¨~å¯~°∞ |Å=O`«OQÍ „ÃÑ·"Õ@∞
"åǨÏ<åefl q[Ü«∞"å_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Å =∞^茺 #_»Ñ¨_®xH˜
#_»∞O ayOzOk. g˜x J_»∞¤HÀ=_®xH˜ *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•i
9ÃÑ· #Å¡Q˘O_» lÖÏ¡Ö’ JHÀì|~ü 3# J<ÕHõ KÀ@¡ kQƃO^è•xfl
HõeyOKå~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 20 "åǨÏ<åÅ∞ ^èŒfiOã¨O HÍ=_»O
[iyOk. nxfl f„=OQÍ Ñ¨iQÆ}˜Oz# „ѨÉèí∞`«fiO, _ôrÑ‘
k<Õ+πÔ~_ç¤ L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ ÃÇÏK«ÛiHõÅ#∞ *Ïs KÕÜ«∞_»"Õ∞
HÍHõ, |ã¨∞ûefl J_»∞¤H˘#fl "åiÃÑ· Hõiî# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx
HõÖˇHõì~ü‰õΩ P^ÕâßÅ∞ *ÏsKÕâß_»∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ ã¨HõÅ [#∞Å
ã¨"≥∞‡ =Úyã≤# `«~åfi`« ©P~üZãπ áÈeò|∂º~À ã¨Éèí∞º_≥·#
_®II K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü#∞ Ñ‘_ô Ü«∂‰õΩì H˜O^Œ, <å™ê H˜O^Œ
JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ =~°OQÆÖò *ˇ·Å∞‰õΩ ѨOѨ_»O [iyOk. D Ô~O_»∞
K«Ïìefl XˆH™êi „ѨÜ≥∂yOK«‰õΩO_®, XHõ^•x `«~åfi`«
=∞~˘Hõ^•xfl „ѨÜ≥∂yOz #=O|~ü 9# *ÏfÜ«∞ Éèí„^Œ`å K«@ìO
H˜O^Œ 12 <≥ÅÅ áê@∞ x~°ƒO^èŒO H˘#™êyOKåÅx _ç>ˇ#¬<£
L`«Î~°∞fiÅ#∞ =∞~À™êi *Ïs KÕÜ«∞_»O [iyOk. ã¨∞^è•Hõ~ü
JÔ~ã¨∞ì#∞ x~°ã≤ã¨∂Î `≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ ^èŒ~åflÅ∞ KÕÜ«∞_»O
[iy<å, ©P~üZãπ ÃÑ^ŒÌQÍ Ñ¨˜ìOK«∞HÀHõ áÈ=_»O QÆ=∞<å~°›O.

15. 15 U„Ñ≤Öò, 2012
^Œo`« ã¨OѶ¨∂Å∞ K«∂Ñ≤Oz# K˘~°=#∞ ‰õÄ_® q∞QÆ`å
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ "≥Ú^Œ@ K«∂ѨHõáÈ=_»O`À f„=
q=∞~°≈ Z^Œ∞Ô~·Ok. ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì#∞ x~°ã≤ã¨∂Î ã¨∞O^Œ~°Ü«∞º
q*Ï˝#Éèí=<£Ö’ [iy# ã¨Éèí‰õΩ Ѩ@∞ì=∞x Ô~O_»∞ =O^ŒÅ =∞Ok
‰õÄ_® Ǩ [~°∞HÍHõáÈ=_»O, HÍx PÜ«∞# ‰õÄ`«∞i ÃÑo§H˜
=O^ŒÖÏk =∞Ok Ǩ [~°∞HÍ=_»O, =∞# L^Œº=∞ ã¨∂ÊùiÎH˜
x^Œ~°≈#O. D q+¨Ü«∂xfl x~°ã¨# ã¨ÉèíÖ’ x~åfiǨωõΩÅ∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ™êÎqOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. =∞~À á⁄eò|∂º~À
ã¨Éèí∞º_≥·# ™êO|t=Ù_ç ǨÏ`«º‰õΩ ‰õÄ_® ©P~üZãπ ã¨ÊO^Œ#
^•^•Ñ¨ÙQÍ ÖËHõáÈ=_»O, ©P~üZãπ ^ŒfiO^Œfi "≥·YiH˜ x^Œ~°≈#O.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù QÍOnè Ǩ ã≤Ê@ÖòÖ’ ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl _®Hõì~°¡‰õΩ
ÃãÃÑìO|~ü 16# =∞^Œú`«∞ `≥ÅѨ_®xH˜ "≥o¡# L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å
*ËUã‘ Kè≥·~°‡<£ ™êfiq∞Q“_£#∞ zÅ∞HõÅQÆ∂_» áÈbã¨∞Å∞ JÔ~ã¨∞ì
KÕã≤ x~°ƒOkè¿ãÎ ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO "≥àı¡^•HÍ PÜ«∞##∞
q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞HõáÈ=_»O, KÕã≤<å |Ü«∞@‰õΩ ~åHõáÈ=_»O,
ˆHã¨∞#∞ LѨã¨OǨÏiOK«∞‰õΩO>Ë<Õ ¿ãì+¨<£ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ
~å"åÅx ˆHã‘P~ü HÀ~°_»O QÆ∞~°∞Î#fl^Õ. JÖψQ ~°"å}Ï âßY
HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ ™êfiq∞Q“_£ÃÑ· [iy# ^•_çH˜ ˆHã‘P~ü
„ѨÉèí∞`«fiOÃÑ·, áÈbã¨∞ÅÃÑ· q~°∞K«∞HõѨ_çOk `≥eã≤O^Õ. ÃÑ·QÍ
L^Œº=∞ q~°=∞} ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ™êfiq∞Q“_£ÃÑ· [iy# ^•_çH˜
HÍ~°‰õΩÖˇ·# áÈbã¨∞ÅÃÑ· K«~°º fã¨∞HÀ"åÅ<Õ _ç=∂O_£ ÃÑ@ì_»O
QÆ=∞<å~°›O. HÍx ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì‰õΩ ã¨O|OkèOz QÍx,
™êO|t=Ù_ç ǨÏ`«º‰õΩ ã¨O|OkèOzQÍx _ç=∂O_£ ~°∂ѨOÖ’
„Ѩ^è•#OQÍ ÖËHõáÈ=_»O â’K«hÜ«∞O.
ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì‰õΩ x~°ã¨#QÍ ~ÀA ~ÀA‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
=∞^Œú`«∞‰õΩ `«ÖÁyæ =∂„`«O D>ˇÅ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ XHõ ~ÀA
^èŒ~åfl KÕÜ«∞_»O [iyOk. JѨʘˆH ã¨∞^è•Hõ~ü ˆHã¨∞ HÀ~°∞ì
ѨijÅ#Ö’ LOk. ã¨∞^è•Hõ~ü ÉèÏ~°º ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Ñ≤©+¨<£#∞
ѨijeOz, PÜ«∞# J<å~ÀQƺ ^Œ$ëêìº _çÃãO|~ü 9, 2011#
[ã≤ìãπ q.QÀáêÖòÔ~_ç¤, [ã‘ìãπ Ô~_ç¤ HÍO`å~å=ÙÅ`À ‰õÄ_ç#
kfiã¨Éèíº ^èŒ~å‡ã¨#O P ˆHã¨∞Å∞ K≥Å¡<Õ~°=x q_»∞^ŒÅ P^ÕâßÅ#∞
*Ïs KÕã≤Ok. P q^èŒOQÍ L`«ÎѨÙ}ϺxˆH ã¨∞^è•Hõ~ü 34
~ÀAÅáê@∞ *ˇ·à’¡ =∞QÍæeû =zÛOk.
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ 22 ~ÀAÅ∞QÍ ^Œ∂~°O L#fl
PÉϯiâßY L^ÀºQÆ∞Å∞ JHÀì|~ü 5 #∞Oz ã¨"≥∞‡‰õΩ kQÆ∞`å
=∞#_»O`À ^Œã¨~å ѨO_»H˜¯ =∞^ŒºOÃÑ· „ѨÉèÏ=O Ѩ_»∞`«∞O^Œx
ÉèÏqOz# PÉϯi âßY, _çáÈÅ #∞Oz Ѩiq∞uH˜ q∞Oz
=∞^ŒºO#∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞_»O`À H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ʼnõΩ
HÍ=eû#O`« =∞^ŒºO ÅaèOK«_»O`À „ѨÉèí∞`«fiO ÃÑ^ŒÌ „ѨÉèÏ"åxfl
K«∂ѨÖËHõáÈ~ÚOk. ~ÀA‰õΩ ~°∂.40 HÀ@¡ P^•Ü«∞OQÆÅ
PÉϯiâßY L^ÀºQÆ∞Å∞ ѨO_»∞QÆ ˆ~Ѩ#OQÍ ã¨"≥∞‡Ö’H˜
áÈ`å=∞x x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ=_»O`À „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å =ÚѨC
`«Ñ≤ÊOk. D q+¨Ü«∞OQÍ ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ ã¨iÜ≥ÿ∞#
áê„`«#∞ x~°fiiÎOK«ÖË^Œ<Õ K≥áêÊe. Hõhã¨O QÍOnè Ѩ٘ì#
~ÀA#∞OK≥·<å =∞^ŒºO „Ñ≤Ü«Úefl L^Œº=∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
`åQÆ=^ŒÌx XHõ Ñ≤Å∞ѨÙx"åfieûOk. ÖË^• ^Œã¨~å ѨO_»∞QÆ
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<≥·<å "Õ`«# r=ÙÅ∞ =∞^ŒºO‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_®Åx
HÀi<å `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ~å„+¨ì Y*Ï<åÃÑ· H˘O`« „ѨÉèÏ=O K«∂¿Ñk.
JÖψQ „a=sãπ L^ÀºQÆ∞efl "≥Ú^Œ˜ ~À*Ë ã¨"≥∞‡Ö’H˜ kOz<å
„ѨÉèí∞`åfixH˜ W|ƒO^Œ∞Å∞ ÃÑiˆQq. D Z`«∞ÎQÆ_»Å#∞ "ÕÜ«∞_»OÖ’
"≥Ú^Œ˜ #∞Oz ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ K˘~°= K«∂ѨHõáÈ=_»O`À
ã¨"≥∞‡ÃÑ· Ѩ@∞ìã¨_»Å_»O ‰õÄ_® "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. D ã¨OˆH`«O Y=∞‡O
lÖÏ¡Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü `«yæáÈQÍ, „ѨÉèí∞`«fiO HÍ"åÅx [Å
q^Œ∞º`«∞ÎÃÑ· `«QÆ∞ „â◊^Œú K«∂ѨHõáÈ=_»O, ѨO@Å∞ ZO_çáÈ=_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ Ô~·`«∞‰õΩ ã¨"≥∞‡QÍx, „HÍÑπ
Ǩ e_ÕQÍx LO_»^Œ∞, LO_»‰õÄ_»^Œ∞. HÍx ã¨HõÅ ã¨#∞Å ã¨"≥∞‡
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ Ô~·`«∞Å q+¨Ü«∞OQÍ PÖ’zOK«ÖËHõ
áÈ~ÚOk. `«y#@∞¡QÍ Ô~·`«∞efl K≥·`«#ºÑ¨~°ÛÖËHõ áÈ~ÚOk. D
|ÅÇ‘Ï#`«efl =ÚO^Õ QÆ∞iÎOz# „ѨÉèí∞`«fiO ~ÀA ~ÀA‰õΩ
q^Œ∞º`ü HÀ`«#∞ ÃÑOK«∞`«∂ áÈ=_»O`À Ô~·`«∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’H˜
‰õÄ~°∞‰õΩ áÈÜ«∂_»∞. nx Ѩ~åº=™ê#OQÍ<Õ JHÀì|~ü 4#
Y=∞‡O lÖÏ¡ ^Œ=∞‡#fl ¿Ñ@ =∞O_»ÅOÖ’x =∞O^ŒÑ¨e¡ „HÍãπ~À_£
=^ŒÌ 'ã¨"≥∞‡#∞ q~°q∞Oz ѨO@efl P^Œ∞HÀ"åÅx— =O^ŒÖÏk
=∞Ok Ô~·`«∞Å∞ =∞Ǩ ^èŒ~åfl#∞ KÕѨ@ì_»O [iyOk.
Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O UO@O>Ë P =∞Ǩ ^èŒ~åfl‰õΩ Pâßfi~å=Ù
¿Ñ@ ©P~üZãπ *ËUã≤ Hõhfi#~ü ^˘_®¤ ~°"Õ∞âò =∞^Œú`«∞ x=fi_»O
QÆ=∞<å~°›O. |Ǩïâ◊ PÜ«∞#‰õΩ Jx"å~°ºO J~Ú LO@∞Ok
‰õÄ_®. nxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ P^èŒfi~°ºOÖ’
#Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ JO`«Ï q^Œ∞º`ü HÀ`«‰õΩ x~°ã¨#QÍ
~°Ç¨Ï^•~°∞Å#∞ 24QÆOII kQƃO^èŒO KÕâß~°∞. P ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
lÖÏ¡ JO`«Ï 36 ˆHã¨∞efl #"≥∂^Œ∞ KÕã≤ 129 =∞Ok
L^Œº=∞HÍ~°∞efl JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞.
~ÀA"åiQÍ L^Œº=∂xfl ã¨g∞H˜∆OK«∞H˘x =∞~°∞㨘 ~ÀA
L^Œº=∞ ã¨fi~°∂áêxfl x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<Õ P#"å~ÚfÖËx
~å[H©Ü«∞ *ËUã‘, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ HÍi‡Hõ *ËUã‘Å∞

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ѨÙ#~åÖ’K«#Ö’ Ѩ_»_»O „áê~°OaèOKå~Ú. ^Œã¨~å ѨO_»∞QÆ,
ÃãÃÑìO|~ü 12 ~ÀAňH r`åÅ∞ K≥e¡™êÎ=∞#fl „ѨÉèí∞`«fi
„ѨHõ@#, HÀ™êÎO„^èŒ „áêO`åʼnõΩ Psìã‘ ™œHõ~åºÅ∞
ÖËHõáÈ=_»O, =∞~À"≥·Ñ¨Ù Ô~·`«∞Å∞ ã¨"≥∞‡ q~°q∞OKåÅ<Õ
L^Œº=∂xfl „áê~°OaèOK«_»O, g˜H˜ `À_»∞ L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ·
ˆHã¨∞efl |<å~ÚOz, JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕÜ«∞_»O ÖÏO˜ `«k`«~°
ã¨=∞㨺Å∞ Jhfl *ËUã‘Å#∞ LH˜¯iaH˜¯i KÕÜ«∞_»O
P~°OaèOKå~Ú. WÖÏO˜ ã¨=∞㨺Å∞ Jx"å~°º=∞x g˜x
Z^Œ∞~˘¯x áÈ~å_Õ ^è≥·~åºxfl ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl "åiH˜ HõeyOKÕ
Ѩiã≤÷uÖ’ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ ÖËHõáÈQÍ Hõhã¨O HÍO„ÔQãπ
=∞O„`«∞efl, Z"≥∞‡Ö˺Åx kQƃO^èŒO KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂xfl ‰õÄ_»
KÕѨ@ìÖËHõáÈ~ÚOk.
D ã¨=∞㨺‰õΩ `À_»∞ JHÀì|~ü 1# ã‘Ñ‘ZO <Õ`« „ѨHÍâò
HÍ~°`ü `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· „Ѩ^è•#=∞O„uH˜ ~åã≤# ÖËYHõ∞
JHÀì|~ü 5# „Ѩ^è•#=∞O„u ã¨=∂^è•#O Wã¨∂Î, `≥ÅOQÍ}
U~åÊ@∞ JO`« ã¨∞ÅÉèíOHÍ^Œx, UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ#`À>Ë
`≥ÅOQÍ} ™ê^茺=∞x (ã‘Ñ‘ZO ZÖÏQÆ∞ XѨCHÀ^Œx `≥eã≤)
`≥ÅѨ_»O`À *ËUã‘ʼnõΩ _èçb¡ÃÑ· JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞#fl Pâ◊Å∞
‰õÄ_® J_»∞QÆOÏ~Ú. ѨÙO_»∞ÃÑ·# HÍ~°O K«e¡#@∞¡ `≥ÅOQÍ}
ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O Hõ#∞HÀ¯=_»O JO`« ã¨∞Å∞=Ù HÍ^Œx
„Ѩ}Éò=ÚYs˚ HÀÖòHõ`åÎÖ’ „ѨHõ˜OK«_»O, (QÆ`«OÖ’ ÖψQ JÖÏ
J#ÖË^Œx D ™êi‰õÄ_® =∂@ =∂~åÛ_»#∞H˘O_ç!) P*Ï^£
=∞~À J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞ˆHã≤ ~å„+¨ì <åÜ«∞‰õΩÅ`À Ô~O_»∞ ^Œâ◊Ö’¡
K«~°ÛÅ∞ [~°áêÅx „ѨHõ˜OK«_»O W@∞ *ËUã‘ʼnõΩ PO^Àà◊#
HõeyOK«QÍ, `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ‰õΩ, =ÚMºOQÍ ZOёʼnõΩ
‰õΩ_çuÖ’ Ѩ_»¤ ZÅ∞Hõ K«O^ŒOQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok. D QÆO^Œ~°QÀà◊
Ѩiã≤÷uÖ’ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘H˜ Z@∂ áêÅ∞áÈHõ JHÀì|~ü 9,
10, 11 `ÕnÅÖ’ Ô~·Öò ~ÀM’‰õΩ Ñ≤Å∞ѨÙx=fi_»O [iyOk.
_èçb¡ #∞Oz uiy =zÛ# ˆHã‘P~ü `«`«OQÆO Z=iH˜
H˘~°∞‰õΩ_»∞ Ѩ_»ÖË^Œ∞. „Ѩu „ѨHõ@#‰õΩ Jyæg∞^Œ QÆ∞yæÅOQÍ
=∂ˆ~ ˆHã‘P~ü =∞ø#=Ú„^Œ#∞ =Ç≤ÏOK«_»O`À Z=iH˜ `Àz#
q^èŒOQÍ "å~°∞ "åºMϺxOK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑÏì~°∞. WHõ PÜ«∞#
^Œ$+¨ìºO`å ÉÏ#∞û"å_» LѨ ZxflHõÅ "≥·Ñ¨Ù =∞~°ÅÛ_»"Õ∞ H͉õΩO_®,
L^ÀºQÆ *ˇZã≤Å#∞, H˘xfl q^•ºi÷ =~åæefl LѨ ZxflHõÖË
„Ѩ^è•#=∞<Õ q^èŒOQÍ PÖ’zOѨ*Ëã≤, "åix „ѨKå~åxH˜
"å_»∞‰õΩ<åfl~°∞. ©P~üZãπ JÉèíºi÷x (=ÚO^Œ∞ PÜ«∞# ©_ôÑ≤
JÉèíºi÷) ÔQeÑ≤¿ãÎ<Õ `≥ÅOQÍ} "å^Œ=Ú#fl@¡x =∂Ï¡_»_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì_»∞. J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ©_ôÑ≤H˜ ~år<å=∂ KÕã≤#
*’QÆ∞~å=∞#fl ©P~üZãπÖ’ HõÅ=_®xH˜ „w<£ ã≤QÆflÖò W=fi_»O`À
ˆHã‘P~ü‰õΩ =∞iO`«QÍ Hõe™⁄zÛOk.
|ã¨∞ûÅ ^èŒfiOã¨O ÖÏO˜ #Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ Ѩi}Ï=∂Å∞
c*ËÑ‘x H˜#∞‰õΩ =Ç≤ÏOKÕÖÏ KÕâß~Ú. L^Œº=∂xfl
KÕ^•@hÜ«∞^ŒÌx HÀ^ŒO_»~åO#∞ c*ËÑ‘ ÉÏǨ @OQÍ
ÃÇÏK«ÛiOzOk ‰õÄ_®. XHõ"≥·Ñ¨Ù c*ËÑ‘ Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ©P~üZãπ‰õΩ
ÃÇÏK«ÛiHõ *Ïi KÕÜ«∞QÍ, =∞~À"≥·Ñ¨Ù ã¨"≥∞‡ 29= ~ÀA‰õΩ
KÕ~°∞‰õΩ#fl ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ JHÀì|~ü 11# WOk~åáê~ü¯ ^ŒQÆæ~°
L^ÀºQÆ *ËUã≤ =∞Ǩ ^èŒ~åfl#∞ x~°fiÇ≤ÏOzOk. D ^èŒ~åfl‰õΩ
r`åÅ∞~åx HÍ~°}OQÍ W`«~° lÖÏ¡Å L^ÀºQÆ∞efl,
Láê^蕺ܫÚefl q∞#Ǩ ~ÚOz ˆH=ÅO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, ~°OQÍÔ~_ç¤
lÖϡňH Ѩiq∞`«O KÕÜ«∞QÍ, TÇ≤ÏOz# ^•xHõO>Ë
=∞Ǩ ^èŒ~åfl‰õΩ Jxfl lÖÏ¡Å #∞Oz JkèHõ ã¨OYºÖ’ L^ÀºQÆ∞Å∞,
Láê^蕺ܫÚÅ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ Ǩ [~°∞HÍ=_»O QÆ=∞<å~°›O. P
[<åxfl K«∂ã≤ ˆHã‘P~ü =∂Ï¡_»∞`«∂ „ѨÉèí∞`«fiO r`åe=fi#∞
JO@∞#flO^Œ∞# `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç# `«~åfi`« XHõ <≥Å r`«O
É’#ãπQÍ W™êÎ=∞x „ѨHõ˜OKå~°∞. WÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞
XHõ L^Œº=∞ <Õ`«QÍ KÕÜ«∞~å^Œ∞. U L^Œº=∞"≥∞ÿ<å `åºQÆO`À
H˘#™êQÍe. JѨC_Õ P L^Œº=∂xH˜ Ѩ@∞ì, aQÆ∞=Ù
U~°Ê_»∞`«∞Ok. J^Õ ã≤÷uÖ’ =∞e`«~°O L^Œº=∞O #_»∞ã¨∞Î#flk
‰õÄ_®. HÍx nxfl QÆ∞iÎOK«‰õΩO_®, U^À ÖÏÉèíO HÀã¨O
L^Œº=∞O KÕã¨∞Î#fl@∞¡ „Éèí=∞efl HõeyOK«_»O L^Œº=∞ áêsìH˜
‰õÄ_»^Œ∞. =∞~À ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç# `«~åfi`«
L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ (*ˇ·Å∞ áêÖˇ·# "åiH˜) L^Œº=∞ Éèí$ux
‰õÄ_® W™êÎ=∞x „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. WÖÏO˜
„ѨHõ@#Å∞ L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ#∞
JOk™êÎ~Ú. "åix J_»¤^•~°∞Å∞ `˘Hõ¯_®xH˜
„áÈ`«ûÇ≤Ï™êÎ~Ú. x["≥∞ÿ# L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ `≥~°=∞~°∞ÔQ·,
ã¨∂_À L^Œº=∞ HÍ~°∞Å∞ ѨÙ@∞ìHõ =™êÎ~°∞. x[OQÍ <Õ˜
L^Œº=∞ =ºuˆ~‰õΩÖË ˆ~Ѩ٠x["≥∞ÿ# L^Œº=∞ HÍ~°∞Å∞QÍ
J=`å~°"≥∞`«∞Î`å~°∞. =∞# ™êfi`«O„`«º ã¨=∞~°Ü≥∂^èŒ∞ʼnõΩ
H˘O^ŒiH˜ D Ѷ¨∞# K«i„`« LOk. J~Ú<å L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏxfl
J#∞ÉèíqOKÕk ~åÉ’ÜÕ∞ `«~°"Õ∞HÍx, L^Œº=∞`«~°O
H͉õÄ_»^Œ∞. JÖÏ J~Ú`Õ Jk ™êfi~°÷O J=Ù`«∞Ok. WÖÏO˜
„ѨHõ@#efl ˆHã‘P~ü ZO^Œ∞‰õΩ KÕ™êÎ_À Z=iH˜ `≥eÜ«∞Hõ
áÈ~Ú<å, ÉÏQÆ∞O_»^Œx ã¨ÅǨ eKÕÛ "åˆ~ ÖËHõáÈ=_»O
â’K«hÜ«∞O. J~Ú<å `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ `«~åfi`« ^Œo`«∞_»∞
=ÚYº=∞O„u Jx, `å#∞ HÍ=e '‰õΩHõ¯— Jx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „ѨHõ˜OKÕ
ˆHã‘P~ü ©P~üZãπ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ#@∞¡ „Éèíq∞OK«_»O

17. 17 U„Ñ≤Öò, 2012
L^Œº=∂xH˜ =∞Ozk HÍ^Œ∞. J~Ú<å L^ÀºQÆã¨∞ÎÖˇ=~°∂
JÖÏO˜ „Ѩ֒ÉèÏÅ`À L^Œº=∞O KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ<Õ q+¨Ü«∞O
L^Œº=∞ <Õ`«Å∞ „QÆÇ≤ÏOKåe.
J^Õ ^èŒ~åflÖ’ ZÔH·û*ò, J@gâßY ã≤|ƒOk Ü«¸xá¶êO`À
Ǩ [~°∞ HÍ=_»O, ^èŒ~åfl ta~åxH˜ H˘`«Î L`ÕÎ*Ïxfl WzÛOk.
|Ǩïâ◊ J^Õ ã¨∂ÊùiÎ`À HÍÉ’Å∞ ™êfiq∞Q“_£ =∂Ï¡_»∞`«∂,
J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ áÈbã¨∞efl ‰õÄ_® ã¨"≥∞‡‰õΩ kOK«∞`å=∞x
„ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. WѨC_»∞#fl HÍO_»H±ì x|O^èŒ#Å∞
XѨCHÀ=<Õ q+¨Ü«∞O ™êfiq∞Q“_£‰õΩ `≥eÜ«∞Ok HÍ^Œ∞. HÍx
JÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞ L^Œº=∂xH˜ ÖÏÉèÏxHõ<åfl #ëêì<Õfl
Hõey™êÎ~Ú. x*ÏxH˜ JO`« LK«Ûù ^Œâ◊‰õΩ L^Œº=∂xfl fã¨∞ÔHàı¡
ã¨`åÎ <Õ˜ L^Œº=∂xH˜ ÖË^Œ∞. áÈ`Õ H˜+¨ìÜ«∞º ÖÏO˜ "åà◊√¡
HÍÅ∞ÛH˘x K«xáÈ`Õ, #ox ÖÏO˜ "å~°∞ Ѩ^ŒqH˜ ~år<å=∂
KÕÜ«∞_»O ÖÏO˜ K«~°ºÅ∞ [~°QÆ=K«∞Û. W"Õq L^Œº=∂xfl
=ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞ÔHà◊¡HõáÈQÍ, JÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨"åÅ∞QÍ `ÀKå~Ú. JO^Œ∞ˆH H˜~°}ü‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ "≥O@<Õ
QÆ=~°fl~ü#∞ HõÅ=_»O, ™êfiq∞Q“_£ÃÑ·, q~î°ÖòÃÑ· K«~°º
fã¨∞HÀ=_®xH˜ ÃѶ·Öò ã≤^Œú"≥∞ÿO^Œx `≥ÅѨ_»O ‰õÄ_® [iyOk.
JO^Œ∞ˆH L^Œº=∂xH˜ Z`«∞ÎQÆ_»Å∞, =ӺǨ Å∞, `åufiHõ zO`«#
KåÖÏ J=ã¨~°O.
#Å¡Q˘O_», WOk~å áê~ü¯ Ѩi}Ï=∂Å∞ c*ËÑ≤H˜ W|ƒOk
HõeæOK«_»O`À P `«~åfiu HÍÅOÖ’ P áêsì XO@i áÈ~°∞#∞
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃјìOk. SHõº ã¨OѶ¨∞@#‰õΩ qѶ¨∂`«O HõÅQÆ_»O
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. WѨʘˆH Z_»"≥ÚYO, ÃÑ_»"≥ÚYOQÍ L#fl
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ "Õˆ~fi~°∞ ‰õΩOѨ@∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩO@Õ (WѨʘˆH
L<åfl~Ú) `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# [~°QÆx ã≤÷uH˜ KÕ~°∞`«∞Ok.
WÖÏO˜ ã≤÷u ~å‰õΩO_® K«∂_®eû# ÉÏ^茺`« „Ѩ^è•#OQÍ
©P~üZãπ ÖÏO˜ áêsìÅÃÑ·# LO_®e. HÍx nxH˜ aè#flOQÍ
"≥Ú^Œ˜ #∞Oz ˜P~üZãπ L^Œº=∂xfl `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
=∞~°∞ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂<Õ LOk. nxfl HÀ^ŒO_»~åO ã¨=∞i÷ã¨∂Î
©P~üZãπ "≥#∞Hõ #_»=_»O â’K«hÜ«∞O.
J~Ú`Õ =º‰õΩÎÅ g∞^Œ K«~°ºÅ∞ „Ѩu‰õÄÅ "å`å=~°}Ïxfl
HõeæOz L^Œº=∞HÍ~°∞efl =∞iO`« Ô~K«ÛQ˘>ËìkQÍ LO@∞O^Œx
ÉèÏqOz# „ѨÉèí∞`«fiO ã¨"≥∞‡#∞ qzÛù#flO KÕ¿ã K«~°ºefl
„áê~°OaèOzOk. XHõ¯ ~ÀA‰õΩ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ "Õ`«#O (XHõ
=∞ã¨ì~ü‰õΩ =∞~À =∞ã¨ì~ü) ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡‰õΩʼnõΩ W™êÎ=∞x
Ü«∂[=∂#ºO JHÀì|~ü 1# „ѨHõ˜OzOk. nxfl Ѩã≤QƘì#
HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍi‡‰õΩÅ#∞ „Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ ÖÁOQƉõΩO_®
K«∂_®Åx ÉèÏqOz H˘`«ÎQÆ∂_≥O‰õΩ H˘O^Œ~°∞ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ JHÀì|~ü 5# "≥à◊¡QÍ "åix P#O^ŒYx ÉÁQÆ∞æ
ÉÏq ^ŒQÆæ~° JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞. J~Ú<å H˘O^Œ~°∞ HÍi‡‰õΩÅ∞
„ѨÉèí∞`«fi Ö’áê~ÚHÍi`«<åxH˜ `«ÖÁyæ H˘`«ÎQÆ∂_≥O „áêO`«OÖ’
ѨxÖ’H˜ KÕ~å~°∞. HÍx PkÖÏÉÏ^£, HõsO#QÆ~ü, =~°OQÆÖò
„áêO`åÅ ÉÁQÆ∞æQÆx HÍi‡‰õΩÅ∞ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ =∞ã¨ì~ü#∞
x~°úfiO^ŒOQÍ =ºuˆ~H˜OKå~°∞.
W^Õ Ñ¨iã≤÷u q∞QÆ`å H˘xfl =~åæÅ L^ÀºQÆã¨∞ÎÅÖ’
Hõ#Ѩ_çOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù P~ü˜ã≤ HÍi‡‰õΩÅ ã¨"≥∞‡#∞ Ô~O_»∞QÍ
pÖÏÛÅ<Õ „Ѩܫ∞`åflxfl ÉÁ`«û ã¨`«º<å~åÜ«∞} ZO._ç
„Ѩ™ê^£~å=Ù`À Hõeã≤ H˘#™êyOK«QÍ, Láê^蕺ܫÚÖ’¡ =∞~À
peHõ#∞ `≥zÛ ã¨"≥∞‡ qzÛùu KÕÜ«∂Åx Z"≥∞‡bû "≥∂ǨÏ<£Ô~_ç¤
„Ѩܫ∞`åflefl "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì_»∞.
ã¨"≥∞‡ qzÛù#fluH˜ _èçb¡ #∞Oz `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ∞
ã¨"≥∞‡ q~°=∞} Ѩiã≤÷`«∞efl Ѩã≤QƘì# _èçb¡ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
J#∞‰õÄÅO J<Õ `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ#∞ ѨOK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞
ÃјìOk. `≥ÅOQÍ}‰õΩ `å#∞ =ºuˆ~H˜x HÍ^Œx JHÀì|~ü 7#
„Ѩ}Éò =ÚYs˚ (ZѨʘÖψQ) q=~°} WzÛ J^Õ ~ÀA, PÜ«∞#
HÍ~°ºÅÜ«∞OÖ’<Õ HÍO„ÔQãπ q∞h HÀ~ü Hõq∞© ã¨=∂"Õâ◊O ^•^•Ñ¨Ù
45 xII [~°QÆ_»O, uiy JHÀì|~ü 10# ‰õÄ_® =∞~À™êi
ã¨=∂"Õâ◊O HÍ"åÅx x~°‚~ÚOK«_»O ~å[H©Ü«∞ Z`«∞ÎQÆ_»Ö’
ÉèÏQÆ"Õ∞! P q∞h HÀ~ü Hõq∞© JHÀì|~ü 10#QÍx, 12# QÍx
(â◊x/™È=∞) `≥ÅOQÍ}ÃÑ· F „ѨHõ@# KÕ¿ã J=HÍâ◊O
ÖËHõáÈÖË^Œx USã≤ã≤ =~åæÅ∞ `≥ÅѨ_»O QÆ=∞<å~°›O. Ѩ~ÀHõ∆OQÍ
L^Œº=∂xfl =ÚYºOQÍ 9, 10, 11= `ÕnÅÖ’ [iˆQ Ô~·Öò
~ÀHÀ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕ~ÚOK«_®xˆH D Z`«∞ÎQÆ_» Jx L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ qѶ¨Å=∞Ü«∂º~°∞. HÍO„ÔQãπ ‰õΩ˜Åhu
~å[H©Ü«∂Å∞, ^ŒfiO^Œfi "≥·Y~°∞Å∞, ~å[H©Ü«∞ Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ `≥eã≤#
"åiH˜ D Ѩi}Ï=∂ÖËq H˘`«ÎqQÍ `ÀK«=Ù. J#∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ<Õ
Ô~·Öò ~ÀHÀ#∞ 12, 13, 14= `ÕnʼnõΩ =∂~°Û_»O [iyOk.
HÍx D `ÕnÅ∞ ˜P~üZãπ‰õΩ J_»¤OH˜QÍ =∂~å~Ú. JHÀì|~ü
13# ÉÏ#∞û"å_» LѨ ZxflHõÅ∞ L<åfl~Ú HÍ|˜ì, P `ÕnÅ#∞
15, 16, 17= `ÕnʼnõΩ =∂~åÛÅx ˜P~üZãπ Ѩ@∞ìѨ@ìQÍ,
`«ÖÁyæ# HÀ^ŒO_»~åO <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x *ËUã≤x =∂~°Û_»O
[iyOk. nxH˜ HÀ^ŒO_»~åO K≥Ñ≤Ê# HÍ~°}O P `ÕnÅÖ’
„QÆ∂Ñπ–II ѨsHõ∆Å∞#flO^Œ∞# "å˜x J_»∞¤HÀ=_®xH˜ PÜ«∞#
L"åK«!
(`«~°∞"å~Ú =KÕÛ ã¨OzHõÖ’...)