Tổng hợp bài giảng siêu âm sản phụ khoa GS Michel Collet Nguồn: hinhanhykhoa.com

1. KHẢO SÁT CỰC ĐẦU CỦA THAI
Siêu âm sàng lọc quý II và quý III
Michel COLLET
Giáo sư danh dự
Đại học y khoa và khoa học sức khỏe Brest
Đại học Bretagne Occidentale

2. • Ghi nhận các thành phần cấu trúc trên siêu âm của
đầu thai nhi để đảm bảo hiện diện bình thường của
các thành phần đó
• Biết được sự phát triển bình thường của giải phẫu sọ
não và hình ảnh siêu âm sinh lý tương quan với tuổi
thai (cụ thể là rãnh cuộn não)
Trong thực hành sàng lọc
hinhanhykhoa.com

3. Hình thái học não bình thường
• 5 cấu trúc bắt buộc khảo sát
– Hình ảnh hộp sọ
– Hình ảnh não thất bên
– Hình ảnh đường giữa
– Sự hiện diện và hình thái của vách trong suốt
– Hình ảnh hố sau và tiểu não

4. Hội nghị siêu âm sản và thai toàn quốc - tháng 7
2016
• Hình ảnh khuyến cáo
3 mặt cắt axial
Đường kính lưỡng đỉnh Chu vi vòng đầu HC Hố sau

5. Cấu trúc não trên siêu âm
Quý II và quý III
• Khảo sát hệ thống :
– Đường cong sọ não
– Các thành phần đường giữa
– Hệ thống não thất
– Nhu mô não
– Khảo sát rãnh cuộn não
• Mặt cắt axial trán hay coronal, sagittal

6. Mặt cắt Axial

7. Mặt cắt axial qua não
VL
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
Gộp chung các mặt cắt 3 và 4
Ligne médiane
Hố sau
Ngã tư não thất
Quét đầu dò theo mặt cắt axial từ trên cao xuống thấp
Trên các não thất
Mái não thất bên
Đường giữa

8. Mặt cắt axial qua não
VL
1
3 2 2
3
3
4
4
5
Khuyến cáo hiện tại :
Kết hợp hai mặt cắt này thành một

9. Vách trong suốt; đồi thị;
ngã tư não thất; thung lũng sylvienne
Mặt cắt được khuyến cáo sử dụng để đo BPD, HC
1 : Vách trong suốt
2 : Ngã tư não thất
3 :Thung lũng sylvienne
T : Đồi thị
Mũi tên đỏ: não thất 3
1
2
3
T
T

10.  5 cấu trúc phân biệt rõ
Phức hợp trước (vòng tròn vàng)
Đồi thị và não thất 3
(Hình chữ nhật đỏ)
 Xoang não thất bên (1)
Thung lũng sylvienne (2)
1
2
Mặt cắt ngang tham chiếu
hinhanhykhoa.com

11. Phức hợp trước
CS

12. Phức hợp trước
Phân định rõ Khó xác định
( Bất sản thể chai hoàn toàn)
1 : Colpocéphalie
CS
1
?
hinhanhykhoa.com

13. Chú ý
Tam giác
Hình “ba lá”
Vách trong suốt

14. Đồi thị và não thất 3
T
T
T
T
T :Đồi thị: hình thành hình tam giác ở đáy đường giữa
Mũi tên đỏ: não thất 3 (Hình tròn trống âm giữa 2 đồi thị)
hinhanhykhoa.com

15. Đo não thất bên
20 SA 28 SA
Đo trên mặt cắt thấy được rãnh đỉnh chẩm trong (mũi tên đỏ)
Rãnh khó xác định vào quý II Rãnh thấy rõ sau tuần thứ 28
Giá trị bình thường < 10 mm
1
2
1: Não thất bên 2 : Đám rối mạch mạc

16. Sự đóng lại của thung lũng sylvienne
Guibaud , UOG 2008 ; 32 : 50-60
Pierre Droullé - 1976
Tuổi thai
Bất thường rãnh cuộn não
hinhanhykhoa.com

17. Sự đóng lại của thung lũng sylvienne

18. Bệnh nhân nữ C….. 32 tuần
M. COLLET : theo dõi
Lissencéphalie
hinhanhykhoa.com

19. Conférence Nationale d’Echographie
Obstétricale et Fœtale - Juillet 2016
• Mặt cắt hố sau
Mặt cắt axial vách trong suốt-tiểu não
Mặt cắt phải qua não thất 4 và khoang vách trong suốt

20. Mặt cắt axial qua vách trong suốt- tiểu não
(cavo-cérébelleuse)
• Mặt cắt qua não thất 4
– Hình tam giác của não thất 4
– Thùy nhộng tiểu não, hình ảnh tăng âm hơn so với
đại não
– Hai bán cầu tiểu não có hình ảnh cong lồi rõ ở phía
sau
– Bể lớn rỗng âm
• Với sự xuất hiện tồn dư của túi Blake
– Vách mỏng ngăn cách vùng trước-sau bên
• Đo bề rộng bể lớn trên mặt cắt này
hinhanhykhoa.com

21. Mặt cắt axial qua hố sau
1 : Bán cầu tiểu não
2 : Thùy nhộng tiểu não
3 : Bể lớn
4 : Não thất 4
1
2
3
4

22. Hố sau: mặt cắt axial
1 : Cuống não
2 : Não thất 4
3 : Thùy nhộng tiểu não
4 : Bán cầu tiểu não
5 : Bể lớn
1
2
3
4
4
5
Mũi tên đỏ là vách trong suốt

23. Mặt cắt trán hay vành
Trước Giữa Sau

24. Mặt cắt trán trước
CS
Những thành phần phức hợp trước
- Vách trong suốt (1)
- Đồi thị (T)
- Gối thể chai (mũi tên)
- Sừng trán (4)
- Khe gian bán cầu đại não (2)
1 T
T
2
4
4

25. Mặt cắt trán trước
Quý II Quý III
Rãnh gian bán cầu đại não ( ) và thung lũng sylvienne ( )
Đánh giá tốt hơn các hồi cuộn não vào quý III thai kỳ
1
1 : xuất hiện rãnh viền thể chai

26. Mặt cắt AxialMặt cắt trán giữa
Mặt cắt trán giữa
Không cần thiết vì các cấu trúc đã thấy được trên mặt cắt axial

27. Mặt cắt trán sau
sagittale giữa
axiale
Không cần thiết
Vì các cấu trúc tương tự đã thấy trên mặt cắt
axial và saggital giữa

28. Mặt cắt sagittale giữa
Các tiêu chuẩn chất lượng hình
ảnh
- Quan sát thấy xương chính
mũi
- Thấy toàn bộ thể chai
- Khoang vách trong suốt và
septum vergae
- Thùy nhộng tăng âm

29. Mặt cắt sagittale giữa
1
2
3
4
24 SA
1: mỏ
2 : gối
3 : thân
4 : Lồi

30. Mặt cắt sagittal giữa – tuần 22
1 : Thể chai
Độ dày : 2 mm
Chiều dài: 23 - 27 mm (tuần 22 và 24)
40 - 45 mm (tuần 32 và 35)
2 : Vách trong suốt
3 : septum vergae ở sau
1
2
3
30
hinhanhykhoa.com

31. • Ở ngang mức hố sau
– Vị trí lều tiểu não và hội lưu xoang
– Hình thái thùy nhộng tiểu não
– Hình thái thân não với các lồi não
– Hình ảnh não thất 4
– Hình ảnh bể lớn
Mặt cắt sagittal chính giữa

32. Mặt cắt sagittal giữa
1
1
23 4
1 Thùy nhộng 2 : Bể lớn 3 : Củ não
4 : Ecaille occipitale
Mũi tên đỏ : não thất 4

33. Mặt cắt sagittal cận đường giữa
T P
24 SA
Giãn não thất sẽ sàng lọc trên mặt cắt axiale
Không đo kích thước xoang não thất
Không khuyến cáo trong sàng lọc

34. Kết luận
• Mặt cắt axial được khuyến cáo cho phép khảo
sát các mục tiêu cần sàng lọc
- Hộp sọ
- Đường giữa
- Sự hiện diện và hình dạng vách trong suốt
- Não thất bên
- Hố sau và tiểu não

35. Kết luận
• Mặt cắt trán trước cho phép đánh giá tốt hồi
cuộn não từ siêu âm quý III thai kỳ.

36. Kết luận
• Mặt cắt sagittale giữa, nếu thực hiện được,
xác nhận các cấu trúc bình thường trên đường
giữa
12
3
1 : Toàn bộ thể chai
2 : Khoang vách trong suốt
3 : Thùy nhộng tiểu não

37. Các bệnh lý đường giữa
1
1
1
12 mm
10 mm
Nang não thất
Không có vách trong suốt
Não thất giãn lớn

38. Các bệnh lý đường giữa
K
15 mm
Bất sản vách

39. Các bất thường trên mặt cắt trán trước
Holoprosencéphalie semi - lobaire Bất sản thể chai
Biến dạng rãnh giãn bán cầu
Bât sản vách trong suốt

40. Các bất thường hố sau
Dandy Walker
Bất sản thùy nhộng
Nang
RombencéphalosynapsisKhông thấy bể lớn não thất
Nang
K

41. Các bệnh lý thể chai
• Bất sản hoàn toàn
• Bất sản một phần
• Giảm sản
• Phì đại

42. • Dấu hiệu trực tiếp : Không khảo sát thấy thể chai
22 SA
Mặt cắt axial Mặt cắt trán trước Mặt cắt sagittal giữa
Bất sản hoàn toàn thể chai

43. 1
1
1
Không có vách trong suốt
Bất sản hoàn toàn thể chai
Dấu hiệu gián tiếp
Tách xa nhau của sừng trán
Não thất khổng lồ
Hình rẽ quạt các rãnh não
Hình dạng não thất bên

44. Bất sản một phần
Bất sản một phần thể chai
Chiều dài thể chai
23 - 27 mm :giữa 22- 24 tuần
40 - 45 mm :giữa 32-35 tuần

45. Thiểu sản thể chai
Bề dày bình thường : 2 mm

46. Giãn não thất
24 SA
Mức độ trung bình
Rãnh chẩm trong
Mặt cắt trán trướcGiãn não thất nặng
15 mm

47. Bất sản vách trong suốt
Agénésie septale

48. Các tổn thương dạng nang
• Nang đám rối màng mạch
• Nang cạnh sừng trán não thất bên
• Nang màng nhện
• Nang gian bán cầu não

49. Hình ảnh rỗng âm hình tròn giới hạn rõ trong khối hồi âm của đám rối
Nang đám rối màng mạch

50. Nang cạnh sừng trán não thất bên

51. Nang màng nhện

52. Nang gian bán cầu não

53. Phình tĩnh mạch Galien
1
2 1
2
Hình vợt
1: Phình mạch
2 : Xoang dẫn lưu

54. Tụ máu nội sọ
1: Tụ máu dưới màng cứng
2 : Tụ máu nhu mô não

55. Vôi hóa não