SẢN PHỤ KHOA

1. VỠ TỬ CUNG
Bs.CKII. Nguyễn Minh Tuyết

2. Mục tiêu
1. Kể ra được nguyên nhân gây ra vỡ TC
2. Mô tả được cơ chế vỡ TC
3. Mô tả được triệu chứng vỡ TC trong thai kỳ
4. Mô tả được triệu chứng vỡ TC trong Chuyển dạ
5. Kể được các phương pháp dự phòng vỡ TC

3. Định nghĩa
Vỡ tử cung có triệu chứng điển hình là do sự
vỡ tất cả các lớp của tử cung mà không phải
do phẫu thuật,
Thường kèm chảy máu thỉnh thoảng tống xuất
một phần hoặc tất cả các phần thai vào ổ
bụng.

4. Nhắc lại cơ chế sanh
3 yếu tố chính ảnh hưởng đến cuộc sanh
 Đường ra: ống sanh - Tiểu khung: ống cong ra trước
 Thai nhi: ngôi thai, kích thước của thai
 Động lực: cơn co của tử cung

5. Các hiện tượng chính khi sanh
 Lọt: qua eo trên
 Xuống và xoay
 Cúi, ngửa
 Sổ: qua eo dưới

6. Động lực - Cơn Co TC
 Cơn co TC là do sự co thắt của cơ TC chủ yếu ở
phần đáy và thân, chỗ có lớp cơ đan chéo
 Đặc tính của cơn co TC:
– Tự nhiên
– Tăng dần về tần số và cường độ
– có thể tăng giảm bằng thuốc
– không thể chấm dứt được

7. Cơn Co TC

8. Tiên lượng cho cuộc sanh
Sự Tương Xứng
giữa Thai Nhi và Xương Chậu

9. Yếu tố theo dõi trực tiếp
Diễn tiến của ngôi thai

10. Diễn tiến của ngôi thai trong chuyển dạ
Biểu đồ Friedman
Chú ý 2 yếu tố: vị trí đầu thai nhi tương quan với thời gian chuyển dạ

11. Yếu tố theo dõi gián tiếp
 cơn co TC
 sự xóa mở của cổ TC
 tim thai
 …

12. Mục tiêu 1-
Nguyên nhân vỡ Tử cung
1. Sẹo ở tử cung
 Mổ lấy thai
 Vỡ TC trước đây
 Chấn thương
 Tổn thương do dụng cụ trong nạo thai
 Cắt cơ TC đáng kể (bóc nhân xơ,…)
 Bất kỳ NN gây thủng TC
2. Bất thường ở TC
3. Tiền sử Nhau cài răng lược (increta, percreta)
4. Tiền sử thai trứng xâm lấn
5. Sanh khó: forceps, ventouse

13. Mục tiêu 1-
Nguyên nhân vỡ Tử cung
6. Ngôi bất thường
7. Bất thường về thai
8. Chuyển dạ bị tắc nghẽn: BXĐC
9. Khởi phát CD
10. Cơn co TC quá mức: Prostaglandin E1, Oxytocin

14. Phân loại Vỡ TC
 Vỡ TC trong thai kỳ
 Vỡ TC trong chuyển dạ

15. Mục tiêu 2 -
Cơ chế của Vỡ Tử cung
Khi có sự cản trở ngôi thai:
 lọt vào tiểu khung
 sổ ra ngoài
Phần TC bị dãn mỏng nhiều là ở đoạn dưới TC,
đây là điểm yếu nhất, dễ bị vỡ

16. Tổn thương đoạn dưới trong vỡ TC

17. Mục tiêu 3 -
Triệu chứng Vỡ Tử cung trong thai kỳ
 Nguyên nhân: thường TC có sẹo cũ
 Tiền sử: sẹo mổ ở TC
 Thường xảy ra ở TCN 2,3
 Không có dấu hiệu dọa vỡ báo trước
 Cơ năng:
 Đau nhói đột ngột, nhất là ở sẹo mổ củ
 Dấu hiệu choáng (±)

18. Mục tiêu 3 -
Triệu chứng Vỡ Tử cung trong thai kỳ
 Thực thể:
 Sẹo mổ cũ ở thành bụng, bụng chướng, lình phình.
 Sờ rõ các phần thai nhi nằm ngay dưới thành bụng.
 Phản ứng thành bụng
 Gõ đục vùng thấp, hoặc toàn bộ ổ bụng
 Không còn nghe được tim thai (±)
 Khám âm đạo:Khi thai bị đẩy vào trong ổ bụng thì không sờ
thấy ngôi thai. Có máu đỏ tươi theo tay khám.

19. Mục tiêu 3 -
Triệu chứng Vỡ Tử cung trong thai kỳ
 Cận lâm sàng:
 Hct giảm.
 Bạch cầu tăng(±).
 Siêu âm: dịch ổ bụng, vị trí thai bất thường, duỗi tứ chi, tim
thai: nhịp chậm rời rạc hoặc không có.
 Trường hợp vết sẹo mổ cũ chỉ mới bị nứt, ít có dấu
hiệu điển hình của xuất huyết nội

20. Vỡ tử cung trong thai kỳ

21. Mục tiêu 4 -
Vỡ Tử cung trong Chuyển dạ
Nguyên nhân
 BXĐC
 Ngôi bất thường
 U tiền đạo
 Thuốc tăng co

22. Mục tiêu 4 -
Triệu chứng Vỡ Tử cung trong Chuyển dạ
Khởi đầu bằng những dấu hiệu Dọa vỡ TC
 Sản phụ đau nhiều do cơn co tử cung mạnh và mau.
 Vòng Bandl lên cao, tử cung có hình quả bầu nậm.
 Căng 2 dây chằng tròn – Dấu hiệu Frommel
 Thai suy: tim thai nhanh, chậm hoặc không đều.
 Thăm âm đạo: ngôi bất thường, ngôi cao hoặc chưa lọt, các
dâu hiệu của BXĐC
 Có thể có nước tiểu đỏ/thông tiểu

23. Cơn gò cường tính

24. Thành lập đoạn dưới TC trong thai kỳ
và Dấu hiệu vòng Bandl trong dọa vỡ TC

25. Mục tiêu 4 -
Triệu chứng Vỡ Tử cung trong Chuyển dạ
Dấu hiệu Vỡ TC trong chuyển dạ
 Trước khi vỡ tử cung có dấu hiệu dọa vỡ tử cung trừ trường
hợp có sẹo phẫu thuật cũ ở tử cung. Thai phụ đang đau dữ dội,
sau một cơn đau chói đột ngột thì hết đau và có thể choáng.
 Cơn co tử cung không còn.
 Tim thai mất.
 Bụng méo mó và không còn dấu hiệu dọa vỡ.
 Bụng chướng, nắn đau.
 Sờ thấy phần thai ngay dưới da bụng.
 Có thể ra máu âm đạo.
 Thăm âm đạo không xác định ngôi thai.
 Thường có dấu hiệu choáng.

26. Vỡ tử cung trong chuyển dạ

27. Vỡ tử cung trên sẹo mổ cũ
 Không có triệu chứng
dọa vỡ
 Đau trên xương vệ, ngoài
cơn co TC
 Ấn trên xương vệ, đau
nhói
 Thăm ÂĐ có thể có máu
tươi

28. Vỡ tử cung sau giúp sanh
Giúp sanh bằng dụng cụ, nội xoay thai, hủy thai không đúng
chỉ định, không đủ điều kiện, không đảm bảo kỹ thuật

29. Tổn thương Tử cung khi mổ

33. Điều trị dọa vỡ TC
Tuyến xã
 Thông tiểu.
 Truyền dịch với nước muối sinh lý hoặc Ringer lactat.
 Giảm co TC:
 Nifedipin 10 mg x 1 viên ngậm dưới lưỡi,
 Morphin 10 mg x 1 ống (TB) để giảm đau(?).
 Tư vấn, gửi đi tuyến trên ngay và có nhân viên y tế đi kèm.
Tuyến huyện và tuyến tỉnh
 Giảm co tử cung: nifedipin 10 mg x 1 viên ngậm dưới lưỡi
 Nếu đủ điều kiện đẻ đường dưới thì làm forceps(?).
 Nếu chưa đủ điều kiện thì phẫu thuật lấy thai.

34. Điều trị vỡ TC
Tuyến xã
 Hồi sức chống choáng, tư vấn và chuyển ngay đến
tuyến có khả năng phẫu thuật, có nhân viên y tế đi kèm.
 Nếu tình trạng nặng phải mời tuyến trên đến hỗ trợ.
Tuyến huyện và tuyến tỉnh
 Hồi sức chống choáng và phẫu thuật cấp cứu,
 Xử trí vết rách tử cung: bảo tồn hoặc cắt tử cung bán
phần hoặc toàn phần.

35. Điều trị vỡ TC
 Tất cả các loại vỡ tử cung thường phải phẫu thuật
 Trong trường hợp nứt vết mổ cũ không chảy máu âm
đạo thì không có chỉ định phẫu thuật
 Khâu phục hồi hay cắt TC tùy thuộc:
 Tình trạng toàn thân của sản phụ
 Thời gian vỡ tử cung
 Tình trạng nhiễm trùng
 Vết rách nhỏ gọn hay nham nhở
 Tuổi và số con của sản phụ

36. Điều trị vỡ TC
Các vấn đề cần lưu ý
 Nếu bảo tồn tử cung  triệt sản ?.
 Hồi sức chống choáng thật tốt trước – trong – sau phẫu thuật.
 Kháng sinh phổ rộng, liều cao trước và sau mổ.
 Phải cắt lọc trước khi khâu bảo tồn vết rách do sẹo mổ cũ.
 Cố gắng phủ được phúc mạc tử cung.
 Cẩn thận không làm tổn thương niệu quản 2 bên.
 Quan sát, phát hiện tổn thương ở các cơ quan lân cận để giải
quyết kết hợp kịp thời.
 Cần theo dõi biến chứng viêm phúc mạc toàn thể hay khu trú
trong thời kỳ hậu phẫu.

37. Mục tiêu 5 -
Dự phòng Vỡ Tử cung
Trong thai kỳ
 Quản lý thai tốt, Khám thai đầy đủ
 Áp dụng KHGĐ, hạn chế phá thai, đặc biệt là phá thai ngoại khoa
 Phát hiện hai kỳ nguy cơ cao liên quan Vỡ TC: VMC, khung chậu
hẹp, thai to, ngôi bất thường…
 Sanh khó phải sanh nơi có điều kiện phẫu thuật
Trong chuyển dạ
 Khởi phát CD đúng chỉ định, đúng kỹ thuật – Đặc biệt CYTOTEC
 Áp dụng biểu đồ chuyển dạ
 Chỉ giúp sanh khi đúng chỉ định, đủ điều kiện và đúng kỹ thuật
 Phát hiện sớm và xử trí kịp thời Dọa vỡ Tử cung

38. Xin cảm ơn đã lắng nghe!